Afval is grondstof. FEBEM focus BEDRIJVIG IN MILIEUZORG. Nr Juni 2009

Transcriptie

1 FEBEM focus BEDRIJVIG IN MILIEUZORG Nr Juni 2009 Afval is grondstof Werkgroep in de kijker: Glasrecycling Lid in de kijker: TWZ in Evergem Grond met stenen of stenen met grond? Lokale besturen presenteren memorandum Nieuw Cleantech platform in Limburg

2 ExESS Software staat voor efficiënt en eenvoudig inventariseren rapporteren beheren en beslissen van al uw milieu-, gezondheids- en veiligheidsnoden (EH&S). INVENTARISATIE VAN ARBEIDSMIDDELEN EN PROCESSEN FACILITY MANAGEMENT GEVAARLIJKE (AFVAL)STOFFEN: REACH EN GHS WERKPOST- EN RISICOANALYSE - ZORGSYSTEMEN HEMMIS NV - Koning Leopold III-laan 2 - B-8500 Kortrijk - Tel Fax info@hemmis.be -

3 FEBEM focus BEDRIJVIG IN MILIEUZORG juni 2009 inhoud Gewestverkiezingen - Vlaams afvalcongres buigt zich over uitdagingen afvalsector - Veilig omspringen met afval, een zaak van specialisten - Het Europees afvalbeleid: Europa steeds meer de sturende factor! - Het NIMBY-syndroom - Krijgen we het moderne afvalbeleid gefinancierd? - Afval is Grondstof - Persoonlijke indrukken over het derde afvalcongres - easyfairs focust op bodemsanering - Limburg lanceert Cleantech - Werkgroep in de kijker: Glasrecycling - Lid in de kijker: TWZ in Evergem, houdt Tank en Water Zuiver! - Doet binnenkort Big Brother zijn intrede in de afvalsector? - Grond met stenen of stenen met grond? - VBO memorandum Europese verkiezingen: Europa aan zet om de crisis te lijf te gaan! - Union des Classes Moyennes (UCM) heeft specifieke vragen naar nieuwe Waalse regering - Waar gaan de nevenstromen van de voedingsindustrie naar toe? - Gescheiden opslag van afvalstoffen moet conform de nationale bepalingen - INTERAFVAL memorandum - COPIDEC memorandum - Selectief ingezameld - Komende evenementen - Ledenlijst FEBEM Focus is het periodieke ledenblad van de Federatie van Bedrijven voor Milieubeheer. Adres: FEBEM - Federatie van Bedrijven voor Milieubeheer Paviljoenstraat Brussel Tel Fax info@febem-fege.be Website Redactie: Werner Annaert, Anita Cosaert, Cédric Slegers, Baudouin Ska en Mireille Verboven. Realisatie: 2Mpact ( V.U. Werner Annaert U kan u op de Focus abonneren via onze website Edition française sur demande. Deze FEBEM Focus wordt gedrukt op 100 % gerecycleerd en chloorvrij papier Op 7 juni was het weer zo ver en mochten we onze vertegenwoordigers aanduiden voor de gewestelijke parlementen en het Europese halfrond. Met de snelle opeenvolging van verkiezingen die we in dit landje kennen, ben je geneigd het belang ervan te onderschatten. De perceptie is dat er weinig verschil is tussen het beleid van de diverse regeringen. Niets is echter minder waar! Iedereen die betrokken is bij het beleid, kan bevestigen dat de persoonlijke visie van ministers en kabinetsmedewerkers verstrekkende gevolgen kunnen hebben voor een bepaalde sector, positief en negatief. Door de vele wijzigingen in het politieke personeel moeten federaties echter steeds weer beginnen bouwen aan relaties met nieuwe ministers, kabinetsmedewerkers, parlementairen Ook nu zal dit weer het geval zijn want in het Vlaams Parlement vertrekken bijna alle verkozenen die de milieuhygiënische dossiers opvolgden: zeker al Patrick Lachaert (VLD), Erik Matthijs (CD&V), Rudy Daems (Groen!) en Jos Bex (Spirit-SPA) en ook de terugkomst van Bart Martens (SPA) was/ is onzeker. Voor het Parlement dreigt dit problematisch te worden want de milieuhygiënische dossiers zijn technische kluiven en er vertrekt nu wel ineens heel veel knowhow. Dit zal de positie van het Parlement tegenover de betrokken minister en bij uitbreiding de Vlaamse Regering zeker niet versterken. En de positie van het Parlement was al moeilijk. Wat is nog de meerwaarde van het Parlement? Laat deze vraag een voorzet zijn voor de nieuwe parlementsleden om te bewijzen dat de meerwaarde er nog zeker is en er inderdaad een controle is op de minister van Leefmilieu. En dat deze controle niet ligt bij de politieke partijen Een kleine bevraging bij de FEBEM-leden leert ons dat het afvalbeleid van de afgelopen legislatuur in de drie gewesten vrij positief wordt geëvalueerd, al hadden we wel op een doorbraak gehoopt in dossiers die blijven aanslepen zoals enkele aanvaardingsplichten. In Vlaanderen werd het verschil in visie tussen OVAM en het kabinet niet altijd gesmaakt. Wat het bodemsaneringsbeleid betreft is de evaluatie minder goed. Alle lof is er voor het Vlaamse parlementair initiatief tot aanpassing van het bodembeschermingsdecreet maar de uitvoering van enkele cruciale artikels, zoals over co-financiering, bleef achterwege. Ook het Vlaamse brownfieldbeleid verzoop in administratieve discussies. Daar is dringend een sanering nodig! In Wallonië kwam er op de valreep een nieuw bodemsaneringsdecreet maar voor een legislatuur van 5 jaar is dat onvoldoende. Ook in Brussel was er onvoldoende te merken van een versneld bodemsaneringsbeleid. Ook nu weer zijn de Europese verkiezingen het lelijke eendje geworden, ondanks het feit dat enkele politieke zwaargewichten zich op deze lijst hadden geplaatst. Europa blijft voor ons Belgen nog altijd een ver-van-mijn-bed-bedoening ondanks het geografische feit dat het politieke Europa midden in België ligt. FEBEM probeert deze fout alvast niet te maken en wil ook de komende jaren haar aandacht voor de Europese dossiers nog vergroten. Je kan er niet omheen dat steeds meer beslissingen met een rechtstreeks impact op de afvalsector op Europees niveau worden genomen. Als sector zijn we trouwens tevreden met deze Europese benadering. Zo hopen we dat het nieuwe Europese Parlement ook eindelijk werk zal maken van een Bodemrichtlijn en wie weet, zelfs van een richtlijn inzake biologische afvalstoffen. We mogen dromen, toch? Iets meer aandacht voor het Europese afvalbeleid bij onze Belgische Europarlementsleden zou welkom zijn. Ze vertegenwoordigen een land dat in dit beleidsdomein heel goed scoort en over een professionele sector beschikt, dus kunnen ze er ook meer mee uitpakken en ervaringen uit België inbrengen in het Europees Parlement. FEBEM zal hen daar graag in bijstaan. Als u de berichten over de verkiezingsresultaten even moe bent, neem dan deze FOCUS ter hand. Je leest er weer een heel scala aan artikels over het afval- en grondreinigingsbeleid en talrijke weetjes over de federatie en haar werking. En we gaan er van uit dat u het juiste bolletje heeft ingekleurd! Veel leesgenot. Werner Annaert Algemeen Directeur FEBEM 1

4 Vlaams afvalcongres buigt zich over uitdagingen afvalsector 2 Maar dan 300 personen hebben op 26 maart een hele dag deelgenomen aan het Derde Vlaamse Afvalcongres. Dit congres werd georganiseerd door FEBEM en INTERAFVAL en had plaats in Antwerpen (Zaal Horta en de Stadsschouwburg). Het thema was afval=grondstof. Door het grote aantal aanwezigen (weer 15 % meer dan in 2007) was het een unieke gelegenheid om mensen uit de sector te ontmoeten. En ook inhoudelijk had het congres heel wat te leveren. Na een voorzet, gegeven door de organisatoren, de gaststad en de Vlaamse milieubeweging, was er een politiek debat. De Commissie Leefmilieu van het Vlaams Parlement was hiervoor zelfs speciaal verplaatst zodat de commissievoorzitter (Patrick Lachaert, Open VLD) aanwezig kon zijn, net als de parlementsleden Erik Matthijs (CD&V), Bart Martens (SP.A.) en Rudy Daems (Groen!). Het debat werd goed geleid door Griet De Craen, journalist van RADIO 1, die de verschillende politici dwong tot enkele interesante uitspraken. Verrassend was de vrij grote eensgezindheid onder de politici (en dat 10 weken voor de verkiezingen!) over het afvalbeleid. We waren blij te horen dat zij veel begrip hadden voor verschillende vragen van FEBEM zoals voor de ondersteuning van de productie van warmte uit afvalverwerking of voor het extra inzetten van secundaire grondstoffen in overheidswerken. Na de lunch volgden 5 workshops (de presentaties zijn beschikbaar op de FEBEM-website) over veiligheid, Europa, financiering van het afvalbeleid, nimby en afval=grondstof. Tijdens een ludieke quiz bleek Jan Buysse, directeur van INTERZA de Slimste Afvalmens ter Wereld. De dag werd afgesloten met een receptie en zo n 80 personen bleven nog voor het diner. FEBEM en INTERAFVAL bewezen met dit evenement dat als twee kleine federaties de krachten bundelen ze tot veel in staat zijn. We kijken alvast uit naar het Vierde Afvalcongres in 2010! In deze FOCUS krijgt u een een weerslag van de inhoud van de workshops. De discussies waren boeiend en gaven veel stof tot verder overleg.

5 Patrick Lachaert - Open VLD Rudy Daems - Groen! Voor het politiek debat Bart Martens - SP.A Erik Matthijs - CD&V Voor de sprekers Paul Macken - Voorzitter Interafval Bram Claeys - BBL Guy Lauwers - Schepen Antwerpen 3

6 Veilig omspringen met afval, een zaak van specialisten Jochen Aendenboom, Veolia Environmental Services Workshop 1 Tijdens het Vlaamse afvalcogres werd terecht een hele workshop gericht aan het thema Veilig omspringen met afval. De workshop bestond uit een algemeen deel met 2 sprekers, gevolgd door 2 casussen over Branden voorkomen en Hoe omgaan met radioactieve materialen Naar aanleiding van een dodelijk ongeval bij de ophaling van huishoudelijke afvalstoffen in 2005 richtte de 1ste spreker, Werner Royaert, preventieadviseur voor de intercommunales Haviland, Incovo, Interza en Interrand, zich voornamelijk op de verschillende organisatorische maatregelen welke kunnen leiden tot een mentaliteitswijziging. Een overzicht van verschillende genomen acties werd gegeven. In de praktijk zakte de ongevalstatistiek met 50 % sinds De 2de spreker, Alain Konings van Indaver, stelde zeer duidelijk dat aan gevaarlijke afvalstoffen natuurlijk nog meer veiligheidsrisico s verbonden zijn en hiertoe worden bij Indaver dan ook de nodige voorzieningen getroffen. Dit is dan zowel een karakterisering voor de feitelijke acceptatie van de afvalstoffen op de site, een keuze van de beste verwerkingstechniek, controle bij acceptatie en een ingeoefend noodplan voor als het misloopt. Het meest treffende is hoe een eenvoudige TL-lamp bij breuk en onvoldoende preventieve maatregelen toch snel tot gezondheidsrisico s kan leiden. Aangezien bedrijfsbranden ook een belangrijk financieel gevolg hebben het Franstalige milieuvakblad INCIDENCES meldde in augustus 2008 dat 50 % van de bedrijven die getroffen werden door brand failliet gingen werd ook op het Vlaamse afvalcongres aandacht besteed aan voorkoming en bestrijding. Frederik van Eetvelde, Fire Safety Manager en senior adviseur veiligheid bij So- resma lichtte dit toe. Mits een doordacht ontwerp bij de bouw, het voorzien van voldoende brandbestrijdingsmiddelen, installatie van detectie en blussystemen en een aantal organisatorische maatregelen is er een goed evenwicht te vinden waar zowel de overheid, het bedrijf en de verzekeraar zich kunnen in vinden. Het meest treffende is hoe een eenvoudige TL-lamp bij breuk en onvoldoende preventieve maatregelen toch snel tot gezondheidsrisico s kan leiden. De laatste spreker Geert Dooms, adjunct directeur Verwerking bij de intercommunale IVBO, met meer dan 10 jaar ervaring met radioactieve bronnen in afvalstoffen, was de ideale spreker om toelichting te geven over interne organisatie en communicatie over Hoe omspringen met radioactieve materialen? Ook hier geen theoretische uiteenzetting over Bequerels en Microsievert maar een praktische toelichting over hun ervaring bij ontdekking van radioactieve bronnetjes in afvalstoffen. Als in 1997, bij verbouwingswerken aan de rookgaszuivering bij IVBO een besmetting wordt vastgesteld bij één onderdeel en de kosten al snel boven de euro oplopen, wordt het startsein gegeven voor de installatie van een meetpoort en een doorgedreven controle bij acceptatie van afvalstoffen. Dit leidde sinds 2002 bij IVBO tot een afname van het aantal alarmen per 1000 ton met 88 %. Jochen Aendenboom Milieucoördinator Veolia Environmental Services Veel animo tijdens de Slimste Afvalmens -quiz David Vanheede (voorzitter FEBEM) spreekt de zaal toe 4 Slimste afvalmens Jan Buysse (links) in gesprek met Raf Vanswartenbrouck (rechts).

7 Het Europees afvalbeleid: Europa steeds meer de sturende factor! Wim Van Breusegem, EMS-consulting Workshop 2 De 2de workshop handelde over de gevolgen van de nieuwe Europese Kaderrichtlijn voor afval. Wat is positief? Wat is negatief? In de tekst ter aankondiging van de workshop, werd min of meer aangeduid dat de Kaderrichtlijn een stap achteruit is. Interessant om te horen wat de visie was van de 4 sprekers die waren uitgenodigd: Kristof De Brabandere (BBL) gaf de visie van de milieubeweging, Erik De Baedts (NVRD) duidde de in Nederland verwachte evolutie voor de komende jaren, John Wante (OVAM) legde uit hoe Vlaanderen reageert op de nieuwe Kaderrichtlijn en Nadine De Greef (FEAD) sprak namens de Europese afvalindustrie. De BBL is van oordeel dat de EU met de Kaderrichtlijn de Vlaamse weg inslaat, ondermeer omdat de afvalbeheershierarchie wordt bevestigd, met absolute voorrang voor preventie. De BBL vreest wel dat de Vlaamse politici en de beleidsmakers nu zelfgenoegzaam zullen nalaten om het Vlaamse afvalbeleid verder te ontwikkelen. Vlaanderen voldoet immers al in belangrijke mate aan de vereisten van de nieuwe Kaderrichtlijn. De BBL meent dat de nieuwe richtlijn teveel verbranding, en toch nog te weinig preventie en recyclage, stimuleert. De richtlijn introduceert levenscyclusdenken, maar de BBL vreest dat dit verkeerd zal worden gebruikt om potentiële grondstoffen te verbranden. De Kaderrichtlijn zou vooral een positieve richting aanduiden voor andere Lidstaten, met een minder ontwikkeld afvalbeleid. Volgens Wim Van Breusegem, de moderator van het debat, kan dit misschien wel kloppen, maar dit wil niet zeggen dat het Vlaamse afvalbeleid niet sterk geïnspireerd is door de EU. Het grootste deel van de Vlaamse milieuwetgeving bestaat uit omzetting van Europese richtlijnen, en de eerste Kaderrichtlijn Afval dateert van 1975, lang voor er in Vlaanderen sprake was van een degelijk afvalbeleid. John Wante trachtte de BBL enigszins gerust te stellen. De Richtlijn bevestigt inderdaad het bestaande afvalbeleid, maar geeft ook een nieuwe richting aan, vooral door het introduceren van levenscyclusdenken en de opening die wordt gemaakt naar het beheer van materiaalkringlopen. OVAM is zich bewust van de grenzen van het traditionele afvalbeleid. De afvalfase is immers slechts de laatste fase in de levenscyclus van een product. Om de milieu-impact van een product te verminderen, moet worden nagegaan hoe deze impact kan worden verminderd in elke fase van de levenscyclus, niet enkel in de afvalfase. In dit opzicht is de Richtlijn toch innovatief, en versterkt ze het beleid van de EU, zoals ontwikkeld in het in 2008 goedgekeurde actieplan voor duurzame productie en consumptie. De moderator benadrukte dat als OVAM de impact van producten wil beperken, ze moeten samenwerken met verschillende andere overheidsorganisaties. Volgens John Wante is OVAM zich hiervan bewust en zal het overleg worden georganiseerd. Wat betreft de omzetting van de Kaderrichtlijn in Dat bepaalde afvalstoffen niet meer als afvalstoffen zullen worden beschouwd, is voor FEAD positief, aangezien dit de recyclage zal bevorderen. Vlaams recht, verwacht de OVAM voor de 2de helft van dit jaar een bespreking van een nieuw ontwerp van decreet, ter omzetting van de Kaderrichtlijn. Nadine De Greef nam duidelijk stelling en gaf tijdens haar uiteenzetting precies aan welke bepalingen van de Kaderrichtlijn positief waren, en welke negatief. FEAD betreurt de bepaling over bijproducten en hoopt in elk geval dat de Commissie er snel criteria zal uitwerken. Dat bepaalde afvalstoffen niet meer als afvalstoffen zullen worden beschouwd, is voor FEAD positief, aangezien dit de recyclage zal bevorderen. Opnieuw hoopt FEAD echter dat de Commissie snel criteria zal goedkeuren. De Commissie zal deze waarschijnlijk tegen het einde van dit jaar uitwerken. FEAD is niet tegen de recyclagedoelstellingen van de Richtlijn, maar vindt dat er nog teveel onzekerheden zijn. Hoe moeten de recyclagepercentages worden berekend bijvoorbeeld. Dat er eindelijk een wettelijke bepaling is over bioafval wordt door de sprekers als positief ervaren, maar er wordt gepleit voor een afzonderlijke richtlijn over bioafval. Het verdient het! FEAD lijkt de enige organisatie die gelukkig is met het feit dat verbranding van huishoudelijk afval onder bepaalde voorwaarden, zal worden beschouwd als nuttige toepassing. De NVRD ( Koninklijke vereniging voor afval- en reinigingsmanagement) die de Nederlandse publieke afvalsector in Nederland vertegenwoordigd werd opgericht in Van enige vermoeidheid lijkt nog geen sprake. De Directeur, Erik De Baedts zette op enthousiaste wijze het Nederlandse afvalbeleid uiteen. Specifiek wat betreft de Kaderrichtlijn, lijkt de NVRD gelukkig met het feit dat door de nieuwe Kaderrichtlijn de criteria voor bijproducten en voor het declasseren van afval in Europa zullen worden geharmoniseerd. Dat de Richtlijn nog moet worden verduidelijkt en aangevuld, vonden alle sprekers. Het is dus aan de Commissie om zo snel mogelijk de onzekerheden weg te werken, om te vermijden dat Lidstaten alleen handelen en dat er te grote verschillen ontstaan tussen de regimes in de verschillende lidstaten. Wim Van Breusegem EMS-consulting Van links naar rechts: Erik De Baedts (NVRD), John Wante (OVAM), Wim Van Breusegem (EMS), Nadine De Greef (FEAD) en Kristof De Brabandere (BBL). 5

8 Het NIMBY-syndroom duidelijk aanwezig Victor Dries, OVAM Workshop 3 Iedereen wil een modern afvalbeleid, meer sorteerinstallaties, recyclagebedrijven en groene energie. Zolang dit maar niet gebeurt op een plaats waar men woont of waar men er mogelijks enige hinder kan van hebben. Op zich een logische en menselijke reactie maar komen we met deze houding niet enorm in de problemen in het dichtbevolkte Vlaanderen? Het afleveren van een vergunning blijft uiteindelijk een politieke beslissing en politici hebben in dit landje de slechte gewoonte gekregen niet meer durven te beslissen. Onder leiding van Victor Dries (OVAM) bogen enkele specialisten ter zake zich over het thema. Tom De Bruycker, als communica- tieverantwoordelijke van ISVAG en ook betrokken bij een project in Vlaams-Brabant moest daarbij over eieren lopen. Op een ander event was hij recent iets te duidelijk geweest met de klassieke reacties als gevolg. Het toonde meteen goed aan dat de inplanting en exploitatie van afvalinstallaties en aanverwanten heel gevoelig ligt en dat elk verkeerd woord erover belangrijke gevolgen kan hebben. Maar kunnen we dan geen beroep doen op specialisten die objectief kunnen oordelen? Professor Luc Bonneux hielp ons alvast van deze illusie af. Wetenschappers zijn er van alle soorten en voor elke wetenschapper die een project ophemelt zal je er wel een vinden die het project verkettert. We moeten geen wetenschappers misbruiken om projecten te kunnen realiseren of blokkeren. Het afleveren van een vergunning blijft uiteindelijk een politieke beslissing en politici hebben in dit landje de slechte gewoonte gekregen niet meer durven te beslissen, aldus de professor. Dan maar over naar Milieu-Inspectie die de minister als administratie kan bijstaan in het analyseren van projecten? Hans Delcourt (Afdeling Milieu-Inspectie) benadrukte dat de Inspectie in alle onafhankelijkheid haar werk moet doen en enkel rekening kan houden met wat de wetgeving oplegt. Of deze voorwaarden te streng of te zwak zijn, is niet relevant voor de controledienst. Wel merkt Hans dat er de laatste jaren een positieve evolutie merkbaar is in de afvalsector bij de uitbating van installaties. Opmerkelijk was zijn vaststelling dat er weinig klachten binnenkomen over installaties waar veel verzet was tegen de aflevering van de vergunning, maar waar de vergunning dan toch werd afgeleverd. Er zijn anderzijds nog belangrijke aandachtspunten. Voor de inspectie is bv. de traceerbaarheid van afvalstromen een belangrijke zaak. Om toch een uitweg uit het dilemma te vinden, restte ons een journalist die als waarnemer het hele verhaal regelmatig aanschouwt en beschrijft. Tom Ysebaert (De Standaard) is al jaren een gewaardeerd journalist met kennis over het milieubeleid. Maar ook hij moest toegeven geen mirakeloplossing te zien. Je kan niet verwachten van journalisten dat zij discussies of commentaren doodzwijgen, wel integendeel. Journalisten zijn juist op zoek naar woord en wederwoord en focussen dus vooral op mogelijke steun maar vooral ook kritiek op projecten. Na de presentaties ontplooide zich een boeiende discussie over hoe we meer draagvlak kunnen creëren voor noodzakelijke installaties of projecten. Een duidelijke richting tekende zich af: communicatie is niet voldoende! Participatie is het sleutelwoord: tijdig alle belanghebbenden betrekken bij plannen, open discussies voeren over noodzaak, mogelijke alternatieven, bezorgdheden van de diverse betrokkenen en hoe om te gaan met deze bezorgdheden. Journalisten zijn juist op zoek naar woord en wederwoord en focussen dus vooral op mogelijke steun maar vooral ook kritiek op projecten. Moraal van het verhaal: als exploitant van een bestaande of initiatiefnemer van een nieuwe installatie moet je het vooral zelf doen. Zorg voor een smetteloze exploitatie en een ambitieus voorstel en communiceer op een professionele manier met alle betrokkenen, politici en omwonenden. De afvalsector heeft tot haar eigen scha en schande moeten ervaren dat te weinig aandacht voor deze communicatie heel wat problemen kan veroorzaken maar blijkbaar heeft nog niet iedereen het begrepen. Dat de bedrijven operationeel vooral door ingenieurs gestuurd worden die soms niet kunnen begrijpen waarom iemand nog vragen heeft, is een feit. Een feit waar ook iets aan te doen valt. Laat de Communicatie tot ons komen. Victor Dries Strategisch team OVAM 6

9 Krijgen we het moderne afvalbeleid gefinancierd? Francies Van Gijzeghem, Biomassaplatform ODE Workshop 4 OVAM zal in het nieuwe subsidiebesluit werk maken van een milieuverantwoord afvalstoffen- energie- en materiaalbeleid. Naast enkele technische en juridische workshops kreeg ook het economisch luik voldoende aandacht op het Vlaamse afvalcongres. Want velen hebben ideeën, maar het is ook een zaak de uitvoering ervan gefinancierd te krijgen. De workshop maakte een balans op van de huidige en historische maatregelen die het milieubeleid gebracht hebben tot wat het vandaag is. Vlaanderen is daarenboven wereldleider op het vlak van recyclage en afvalbeheer! We maken een evaluatie van deze maatregelen en geven enkele aanbevelingen naar de toekomst. Het budget leefmilieu van de Vlaamse overheid bedraagt zowat miljoen EURO of 5 % van de totale begroting Vlaanderen, waarvan 3 % voor afval is voorzien. De inkomsten bestaan in hoofdzaak uit milieuheffingen, geïnd door OVAM en doorgestort aan het MINA-fonds. Voor 2009 verwacht men ongeveer 44 miljoen. De kostprijs van gebruiksvoorwerpen is de belangrijkste sturende maatregel als het om efficiëntie gaat. Zo toont een onderzoek in Vlaanderen aan dat een prijsstijging van 1 % een gelijkaardige vermindering van de hoeveel- heid afval teweegbrengt. Heffingen en andere financiële instrumenten zetten de consument en ook de bedrijven aan het denken, hoe minder afval hoe lager de kost. Men moet echter juist omspringen met het instrumentarium, zo zou het subsidiëren van bijvoorbeeld gerecycleerd papier de vraag naar papier doen stijgen! Hieruit blijkt de noodzaak om subsidiemaatregelen te combineren met andere instrumenten zoals sensibilisering, opleiding en reglementering. Afvalbeheer is een nobele en onlosmakelijke taak bij de economische activiteit van onze maatschappij. In Europa hebben we goede standaarden maar deze staan in schril contrast met arme landen waar meestal geen regels zijn. Zo ook worden pas sinds kort de stortplaatsen in Engeland en Wallonië getaxeerd. Milieuheffingen ontraden het storten en verbranden zodat de afvalhiërarchie logisch blijft. De inzet en transparantie op het vlak van de besteding van deze inkomsten kan nog verbeterd worden. Het internaliseren van de kosten en een gelijkschakeling ervan op lokaal en Europees vlak is nodig. Ecotaksen lijken echter politiek opportunisme te zijn, zo levert de Belgische ecotaks meer dan 300 mio op terwijl de terugnameplicht voor alle verpakkingen minder dan 100 mio bedraagt. OVAM kan beschikken over een rijke en gediversifieerde instrumentenmix die zeer effectief bleek in het realiseren van de doelstellingen. Door middel van subsidies werden installaties, inzamelrecipiënten en ophaalwagens tot veegwagens toe gesubsidieerd. Zodoende werd versneld werk gemaakt van het beleid en werden ook steeds de nieuwe tendensen gevolgd. Jaarlijks wordt zo n 6 tot 8 miljoen EURO toegekend. Er waren ook pijnpunten zoals de herbruikbare luiers en wijkcomposteringen. Ook de administratieve mallemolen en de mogelijkheid om het veelvoud aan dossiers op te volgen maakte het niet altijd makkelijk. Echter nieuwe wegen zoals internetapplicaties moeten de toegankelijkheid van de subsidies nog verhogen. Vooral gemeenten en hun afvalintercommunales genoten van dit beloningssysteem dat op concrete maatregelen werd toegepast. Zo werkt een flexibel en aangepast systeem enkel een hogere prestatiegraad in de hand. Als direct effect van subsidies moet men zeker de tewerkstelling erkennen zoals in kringloopcentra, waar sociale tewerkstelling sterk ontwikkeld werd. Hoedanook blijft er nog veel werk aan de winkel en in economisch moeilijker tijden zouden subsidies zelfs moeten toenemen. Zo ook moet hernieuwbare energie bij GFT-vergisting subsidieerbaar worden. Op lange termijn zullen deze subsidies worden vervangen door inkomsten uit de industrie, producenten en invoerders van grondstoffen. OVAM zal in het nieuwe subsidiebesluit werk maken van een milieuverantwoord afvalstoffen- energie- en materiaalbeleid. Dit mogelijks in samenwerking en met middelen van andere agentschappen! Wat is de effectiefste maatregel om de uitvoering van het beleid te realiseren? In eerste instantie is de wetgeving direct en dwingend regulerend, pas daarna komen heffingen en subsidies. Regulerende heffingen beïnvloeden het gedrag: de vervuiler betaalt! Men is creatief geweest in de verschillende soorten van heffingen, zowel op Vlaams als Federaal niveau. Heffingen evolueerden flink in de tijd, zo ging het storten van brandbaar afval van 2,5 in 1987 naar 79 vandaag! Als we alle heffingen en inningen optellen komen we aan heel hoge bedragen en men stelt zich soms de vraag of deze middelen wel volledig terugvloeien naar de kern van de zaak. Duidelijke heffingen op Duidelijke heffingen op de verschillende verwerkingswijzen maken het wel mogelijk om het beleid concreet te sturen op basis van een besparingsberekening. de verschillende verwerkingswijzen maken het wel mogelijk om het beleid concreet te sturen op basis van een besparingsberekening zodat gemeenten niet meer twijfelen en keuzes gaan maken. Binnen de afvalsector werden dan ook vele sorteer- en verwerkingsinstallaties succesvol en beleidsondersteunend opgericht! In het kader van energie en materiaalrecyclage zullen ongetwijfeld nog nieuwe initiatieven genomen worden. Sommige heffingen zoals deze op afvalverbranding hebben echt geen zin meer want ze werken niet sturend! Alleen moeten we dan opletten dat ze niet vervangen worden door andere, complexere heffingen zoals op assen. Deelnemers aan het debat waren: Sara Ochelen (Leefmilieu Natuur en energie), William Vermeir (Fost Plus), Danny Wille (OVAM) en Johan Bonnier (IMOG). Francies Van Gijzeghem CEO ABDE-Solutions Coördinator Biomassaplatform ODE 7

10 Afval is Grondstof: Vlaanderen op een kruispunt met vele bestemmingen Karl Vrancken, VITO Workshop 5 Op het Vlaams afvalcongres werd in de namiddag het thema Afval is Grondstof vanuit verschillende invalshoeken bekeken. 5 sprekers uit het bedrijfsleven en de overheid gaven hun visie. Elke presentatie werd beëindigd met een stelling om de interactie met het publiek te stimuleren. Dit leidde tot een erg geanimeerde sessie met veel vraagstelling en discussie. Is afval grondstof of brandstof? Kan het één én het ander? Wannéér verandert afval dan in grondstof? En wat zal dat extra kosten, of brengt het juist geld op? Welke weg moeten we uit? Jan Dewulf van Electrawinds zag een tendens naar convergentie en integratie tussen afvalverwerkende en energieproducerende bedrijven. Tegelijk evolueert de internationale energiemarkt naar decentralisatie door het toenemend belang van biomassaverbranding en kleinschalige opwekking op basis van hernieuwbare brandstoffen. Eerder op het congres werd al regelmatig herhaald dat Vlaanderen aan de Europese kop staat voor gescheiden inzameling en recyclage. De niet-recycleerbare fracties mogen niet verloren gaan. Jan riep Vlaanderen op om ook koploper te worden in energetische valorisatie. Ook Katleen Markey (TPF Utilities) zat op het energetische spoor. Zij het dan op basis van vergisting in plaats van verbranding. Katleen maakte duidelijk dat investeren in verwerkingsinstallaties een financieel risico draagt. Bij design van de installatie wordt dit risico ingeschat en maximaal beperkt. De afvalwetgeving en certificatenregeling (WKK, groene stroom) bieden een kader om dit risico te beperken. Ze stelde wel vast dat binnen de hernieuwbare energie, biomassaprojecten een veel groter risico kennen dan wind- of zonne-energieprojecten, omdat de biomassaprojecten niet enkel verbonden zijn met de werking van de energiemarkt maar ook met de markt van het biomassa-afval. Als het betrokken afval bovendien ook nog in aanmerking komt voor gebruik als grondstof, speelt de marktwerking nog sterker door in de prijs en worden de risico s nog meer marktgebonden. Filip Peeters (Nike) trok de kaart van het materialenbeheer. Hij legde een duidelijke nadruk op de verantwoordelijkheid van de ontwerper. Producten moeten ontworpen worden met oog op recyclage én met inzicht in hun totale milieu-impact (over de gehele levenscyclus). Door slim design wordt het haalbaar om de rubber zool en de bovenkant van de sportschoen te scheiden zonder uitgebreide shredderinstallaties. Anderzijds wordt nu het rubber van Vlaamse versleten sportschoenen best hier tot sportvloer gerecycleerd. Beter dan er opnieuw zolen van te laten maken in India. Bij Het sluiten van kringlopen kan door maximaal primaire grondstoffen te vervangen door afvalstoffen. het sluiten van kringlopen moet immers ook het transport van het materiaal mee in de balans opgenomen worden. Winnie Versmissen (Track international) maakte duidelijk dat het statuut van gerecycleerd plastiekgranulaat niet duidelijk geregeld is. De status van het materiaal (afval of grondstof) verschilt afhankelijk van de plaats waar het zich bevindt. Ze wees er ook op dat naast de afvalstoffenwetgeving, REACH een grote impact heeft op de verwerking en vermarkting van gerecycleerde producten. Ook vanuit het publiek werd aangehaald dat het statuut van gerecycleerde granulaten (plastiek, glas, steen) niet altijd duidelijk is. De overstap van afval naar grondstof gebeurt niet voor alle stromen op hetzelfde punt in de verwerkingsketen. En botst op administratieve bepalingen. Het sluiten van kringlopen kan door maximaal primaire grondstoffen te vervangen door afvalstoffen. Betekent dit dat dezelfde normen moeten gelden voor de gerecycleerde materialen als voor primaire grondstoffen? Rudy Meeus (OVAM) vestigde onze aandacht op het feit dat de zorg voor mens en milieu centraal moeten staan. Zowel in afvalstoffen- als grondstoffengebruik moeten de risico s voor mens en milieu gevrijwaard worden. Dat kan door rekening te houden met de specifieke eigenschappen van afvalstoffen en door te zorgen dat er geen schadelijke stoffen accumuleren in de kringloop. Uit de workshop en het congres bleek dat afval een grondstof kan zijn, maar dat dit niet vanzelf gebeurt. Het duurzaamheidsbeleid stuurt ons zowel op het pad van verbranding van de hernieuwbare materialen als in de richting van kringloopsluiting. Vlaanderen heeft al vele jaren een gestructureerde aanpak van gescheiden inzameling, al meer dan 10 jaar een wetgeving rond secundaire grondstoffen. Toch blijft er onduidelijkheid over de status van afvalstoffen, de beste verwerkingsoptie, de juiste aanpak van bedrijfsafval. De oplossing zit in het verder uitwerken van een duurzaam materialenbeheer. In de visie dat afvalstoffen waardevolle materialen zijn, en onze enige eigen grondstoffen. De discussie is gestart, de transitie moet nog ingezet worden. Karl Vrancken VITO 8

11 Persoonlijke indrukken over het derde afvalcongres Victor Dries, OVAM Afval is grondstof: een enorm boeiend thema en gegarandeerd voer voor discussie op een afvalcongres, zou een mens denken. FEBEM en VVSG hadden er alles aan gedaan om die discussie ook serieus op gang te trekken. Bram Claeys van BBL mocht ineens een kritische visie geven op de realisaties en een stand van zaken van ons afvalbeleid. Hij gaf ons ook een blik in zijn kristallen bol. Dat moest toch vonken geven in een politiek debat met de milieuspecialisten van CD&V, SP-A, VLD en Groen van de Commissie Leefmilieu. Pech, driewerf pech: iedereen was het roerend eens! Afval is een grondstof. Het is voor Vlaanderen van cruciaal belang om onze economie om te vormen tot een kringloopeconomie. We moeten materiaalkringlopen gaan sluiten, efficiënter omspringen met de grondstoffen die we hebben en ervoor zorgen dat de afvalstoffen die we produceren maximaal terug kunnen aangewend worden als grondstof. Deze aanpak zal belangrijke concurrentievoordelen opleveren voor onze verwerkende bedrijven die er hun materiaalkosten mee kunnen reduceren. Onze afvalindustrie gaat in belangrijke mate onze grondstoffenleverancier van de toekomst worden. Als we dit slim doen en vroeg genoeg op deze trein springen, levert dit zelfs enorme kansen op voor onze industrie om de kennis die we er in opdoen te exporteren. Frappant was ook de unanimiteit over de Ladder van Lansink: de ladder is een heel goed uitgangspunt als richtlijn, maar correcties moeten mogelijk zijn in functie van de globale milieu-impact van een afval/materiaalstroom. Voor de meeste stromen is materiaalrecyclage energetisch absoluut rendabel, dus helpen we via recyclage ook onze energiedoelstellingen realiseren. Voor biomassa houdt dit in dat materiaalrecyclage op de eerste plaats komt voor de zuivere fractie. Het is natuurlijk ook een belangrijke bron voor groene energie, maar die moet dan wel opgewekt worden in een specifieke installatie, zodat het energetisch rendement optimaal is. Opvallend was ook de pertinente stelling dat het energetisch rendement van de Vlaamse installaties te laag ligt. De aandacht werd ook gevestigd op de gigantische hoeveelheid energie die we nog altijd verloren laten gaan via warmte. De oproep naar groenewarmtecertificaten werd gretig opgenomen door de politici. Mooie uitdagingen én opportuniteiten voor onze afval- en energiesectoren. Maar het ging ook over afval. Frappant vond ik de stelling van Bram Claeys dat we nog vooruitgang kunnen maken in huishoudelijk afval. Ik dacht dat we wereldwijd aan de top stonden; kunnen we dan nog hoger? De kans ligt er blijkbaar in om meer te leren van elkaar: Lessen trekken uit de ervaringen van gemeenten en intercommunales die al heel goede resultaten boeken en zorgen dat andere gemeenten goesting krijgen om die lessen te implementeren. Daarbij is het ook belangrijk om ruimte te creëren voor experimenten om nieuwe oplossingen uit te dokteren én uit te testen. Gelet op de recente aandacht voor export van elektronisch afval naar Afrika, was het evident dat de discussie ook die richting uitging. Diverse ideetjes werden gelanceerd om dit knelpunt aan te pakken. Het lijkt zeker de moeite om die verder uit te spitten. De discussie over bedrijfsafvalstoffen en het gebrek aan goede gegevens was een open deur. Het is echter duidelijk dat dit een belangrijk aandachtspunt blijft en dat we met zijn allen moeten zoeken naar verbeteringen voor de dataverzameling en de vertaling van de data naar bruikbare informatie. Frappant was ook de unanimiteit over de Ladder van Lansink: de ladder is een heel goed uitgangspunt als richtlijn, maar correcties moeten mogelijk zijn in functie van de globale milieu-impact van een afval/materiaalstroom. Europa biedt duidelijk kansen voor onze sector om onze kennis te exporteren én om de algemene milieukwaliteit in Europa te helpen verbeteren. In veel landen is echter een grote behoefte aan investeringsmiddelen. Opvallend was de stellingname in de discussie rond het al dan niet gesloten houden van onze grenzen voor verwerking van afval in het buitenland: de kwaliteit van de verwerking primeert en we moeten het nabijheidsbeginsel gaan toepassen op Vlaanderen en directe omgeving. Food for thought 26 maart: een memorabele dag. Onze afvalsector is blijkbaar in volle beweging en wordt onze grondstoffenleverancier. Ik vond het boeiend om er bij te zijn. Wel een minpuntje wat mij betreft: alle partijen hebben hun visie gegeven over de toekomst van onze afvalsector en ons afvalbeleid behalve de OVAM. Het zou een mooie kans geweest zijn om ook onze visie op die toekomst te kunnen brengen zodat we met zijn allen hadden kunnen ontdekken of we aan dezelfde toekomst aan het bouwen zijn Victor Dries Strategisch team OVAM 9

12 Plastic Omnium wint nieuwe servicecontracten Doetinchem kiest voor Ecosourcing Adaptis Afgelopen zomer heeft de gemeente Doetinchem besloten containermanagement met adresstickers in te voeren. Plastic Omnium bleek de meest complete en voordelige inschrijving te hebben gedaan. In september/oktober werd het systeem ingevoerd. Plastic Omnium heeft een nazorgcontract gekregen voor de gratis informatietelefoon, het bijbehorende datamanagement en het opmaken van rapportages over de voortgang. De gemeente Doetinchem blijft zelf het veldwerk uitvoeren. Op deze wijze zijn de continuïteit en de betrouwbaarheid van de data gewaarborgd, zonder dat investeringen in een softwarepakket nodig zijn. Epe kiest eveneens voor Ecosourcing Adaptis Uithoorn kiest voor Ecosourcing Equalis De gemeente Uithoorn heeft besloten de duobak te vervangen door een nieuwe container voor restafval, groente en fruit en een nieuwe container voor papier. Deze beide containers worden voorzien van een chip. Plastic Omnium kwam met de beste aanbieding en kan daardoor de relatie met de gemeente Uithoorn voortzetten. In januari zal de implementatie plaatsvinden, waarna Plastic Omnium voor minimaal vijf jaar de volledige service rond de containers zal verzorgen. Tot deze service behoren ook de gratis informatielijn, het datamanagement inclusief het beheren van alle lediginggegevens en de servicewerkzaamheden aan de containers op straat. Mol (B) start pilot met service premier De gemeente Mol en Plastic Omnium zijn samen een pilot gestart met Service Premier. Plastic Omnium heeft hiervoor alle afvalbakken in kaart gebracht en de gegevens daarvan digitaal opgeslagen. Tevens zijn de afvalbakken voorzien van een chip, waarmee de ledigingsfrequentie en het volume van het afval kunnen worden geregistreerd. Via de chip kunnen we bovendien de service-interventies automatiseren. De dienstverlening Service Premier is inclusief een gratis 0800-nummer voor het melden van onregelmatigheden én het repareren en wassen van alle afvalbakken. Na overleg met en voorlichting van Plastic Omnium heeft de gemeente Epe eveneens voor containermanagement met adresstickers gekozen. De implementatie in Epe ging voorspoedig; maar liefst 1000 containers werden ingenomen. Tevens werden ruim 200 adressen gevonden, die nog geen reinigingsrecht betaalden. Plastic Omnium blijft na de implementatie de nazorg doen, inclusief alle werkzaamheden aan de containers in de gemeente zelf. Adaptis dé oplossing voor containermanagement Equalis dé oplossing voor afvalmanagent Service Premier dé oplossing voor zwerfafval Ecosourcing: sterke uitbreiding In 2007 hebben we onze serviceactiviteiten in Nederland en België sterk kunnen uitbreiden. In Nederland zijn servicecontracten afgesloten met de gemeenten Doetinchem, Epe en Uithoorn en is de service met aansluitpunten uitgebreid. In België hebben er uitbreidingen plaatsgevonden bij ILVA, IOK en IVLA, die in totaal extra aansluitpunten opleverden. Tot slot enkele kerncijfers over Ecosourcing per eind 2007: Aantal gemeenten waar Plastic Omnium met de dienstverlening actief is: 47 Aantal huishoudens die dit betreft: Aantal containers onder contract: Plastic Omnium N.V., Ring Oost 14, B-9400 Ninove, tel: +32 (0) , fax: +32 (0) Plastic Omnium B.V., Postbus 3988, 4800 DZ Breda, tel: (0800) , fax: (0800) Internet:

13 easyfairs focust op bodemsanering OVB, FEBEM en VCB organiseren samen workshop bodemsanering De beurs easyfairs Industrie & Milieu biedt haar bezoekers gratis learnshops aan, onafhankelijke mini-seminaries over actualiteiten en hete hangijzers uit de sector. Zo ook op 19 maart Tijdens deze editie heeft FEBEM, in samenwerking met OVB (Ondernemersvereniging Bodemsaneerders) en VCB (Vlaamse Confederatie Bouw), de workshop Verleden, heden en toekomst van de bodemsanering in Vlaanderen gehouden. De beursgangers hebben deze workshop blijkbaar goed weten te smaken. Naast de ingeschreven deelnemers, hebben verschillende voorbijgangers spontaan het programma meegepikt. Zo n 100-tal mensen hebben de toespraken van Geert Ide (voorzitter OVB) en Henny De Baets (administrateurgeneraal OVAM) kunnen volgen, evenals het debat met Dirk Ponnet (voorzitter OVB-FEBEM werkgroep CGR s), Eddy Van Dijck (hoofd afdeling bodembeheer OVAM), Isabelle Larmuseau (gedelegeerd bestuurder VVOR), Mark Van Straaten (VEB), Mark Dillen (directeur VCB) en moderator Werner Annaert (algemeen directeur FEBEM). De Vlaamse bodemsaneringssector wil haar savoir-faire exporteren. In sommige (buur)landen worden nog te veel reinigbare partijen naar stortplaatsen afgevoerd. Een Europees draagvlak, bijvoorbeeld door middel van een bodemrichtlijn, kan daarbij helpen. Maar de sector mag de plaatselijke markt niet uit het oog verliezen. De voorzieningen uit het VLAREBO zoals cofinanciering en draagkrachtregeling moeten ten volle worden benut. De projecten uit het brownfieldconvenant moeten nog van grond geraken. Sectorfondsen zoals Bofas en Vlabotex werken stimulerend. Ook het nieuw strategisch plan van OVAM kan de sector ondersteunen. De overheid moet een voortrekkersrol spelen opdat de tewerkstelling gegarandeerd blijft en de technologische vooruitgang gestimuleerd wordt. De presentaties van Geert Ide en Henny De Baets zijn beschikbaar op onze website ( 11

14 Limburg lanceert Cleantech Steven Van Passel, Universiteit Hasselt 12 Het Centrum voor milieukunde (CMK) van de universiteit Hasselt en de Limburgse investeringsmaatschappij (LRM) lanceren in samenwerking met diverse partners het Cleantechplatform.be. Dit multisectoraal platform is een broedplaats waar diverse partijen rond het thema cleantech samenwerken. Deze verhoogde interactie tussen bedrijven, investeerders, overheden en kennisinstellingen moet leiden tot een versnelling van bedrijfseconomische activiteiten in dit kader.

15 Wat is Cleantech? Cleantech is een verzamelnaam van producten, diensten en processen die gebruik maken van technologieën om het gebruik van onze natuurlijke hulpbronnen te optimaliseren en de milieu-impact te minimaliseren. Hierbij staat het gebruik van hernieuwbare energiebronnen (zonne-energie, windenergie, biomassa, ) en duurzame materialen voorop. Alle actoren aan tafel brengen kennis, onderzoekers, overheden en potentiële investeerders. Cleantechplatform.be geeft bedrijven daarenboven de kans om hun eigen kennis en expertise te valoriseren. De mythe dat milieu-investeringen enkel geld kosten, moet definitief de wereld uit. Specifiek voor bedrijven wordt een aantal events georganiseerd zoals symposia rond een bepaalde technologie, match making events, ervaringsuitwisseling/bedrijfsbezoeken, praktijkvoor-beelden en brainstormsessies rond strategie, innovatie en beleid. Investeren in Cleantech? Samen met de partners Provincie Limburg, de Associatie Universiteit-Hogescholen Limburg, KHLim, VITO, K.U.Leuven, Capricorn Cleantech Fund en Innovatiecentrum Limburg is een denk tank opgericht en zijn 6 do-tanks geïnstalleerd. Binnen elke do-tank worden een aantal inhoudelijke experts (onderzoekers of overheid), investeerders en bedrijven samengebracht rond specifieke thema s, en wordt er door interacties van de verschillende partijen op zoek gegaan naar zinvolle Cleantech technologieën, kennis en/of projecten. Momenteel zijn 6 do-tanks gedefinieerd. Investeren in Cleantech is essentieel om te komen tot een duurzame energievoorziening en om de negatieve effecten van de klimaatopwarming te vermijden of te verzachten. Maar belangrijk op bedrijfsniveau is het feit dat investeren in Cleantech een hogere return, een hogere productiviteit, een hogere competitiviteit en een strategisch voordeel ( first mover advantage ) kan opleveren. Cleantech is dus niet enkel een verzamelnaam van energie- en milieutechnologie maar legt een duidelijk verband tussen technologie en de globale uitdagingen (energievoorziening en klimaatopwarming) en bedrijfsuitdagingen (competitiviteit). Concreet vertalen we Cleantech als (i) de ontwikkeling van technologieën voor hernieuwbare energieproductie (zon, wind, biomassa, ), ( ii) de ontwikkeling van energie-efficiëntie technologieën om tijd te kopen voor de ontwikkeling van hernieuwbare energie, (iii) de ontwikkeling van technologie om de impact van fossiele brandstoffen te verzachten of te vermijden (bv. koolstofopslag), (iv) de ontwikkeling van technologie om de impact van economische activiteiten op ons ecosysteem (o.a. bodem, lucht en water) te verzachten of te vermijden. Wereldwijd wordt er alvast intensief geïnvesteerd in Cleantech. Er is sprake van een zeer sterke toename met een echte doorbraak vanaf Ook het aandeel van Cleantech in de durfkapitaalinvesteringen is sterk gestegen. Zo steeg dit aandeel in de VS van 1.4 % in 2001 naar 5.4 % in In de EU zien we een gelijkaardige toename (van 1.6 % in 2001 naar 4.4 % in 2007). Steven Van Passel Universiteit Hasselt Gezocht: Bedrijven Enkele bedrijven hebben zich spontaan aangemeld om actief deel te nemen aan het initiatief, maar vanaf nu zullen de bedrijfsorganisaties en de bedrijven actief benaderd worden vanuit het platform. Introductie van cleantech kan immers enkel slagen door een zo groot mogelijke participatie van de bedrijven. Het Cleantechplatform.be biedt bedrijven de gelegenheid om toe te treden tot een netwerk waar alle belangrijke actoren (bedrijven, investeerders, overheden en kennisinstellingen) rond cleantech verzameld zijn. Het verschaft hen toegang tot Cleantechplatform.be Centrum voor Milieukunde Universiteit Hasselt Agoralaan Gebouw D 3590 Diepenbeek info@cleantechplatform.be 13

16 SGS IS THE WORLD S LEADING INSPECTION, VERIFICATION, TESTING AND CERTIFICATION COMPANY be.environment@sgs.com LABORATORIA LUCHTMETINGEN REACH & SDS MILIEU-ADVIES VEILIGHEIDSSTUDIES GEOTECHNIEK GELUID & TRILLINGEN WHEN YOU NEED TO BE SURE 14 adv SGS-febem_3.indd 2 30/04/09 12:24

17 WERKGROEP IN DE KIJKER Glasrecycling Cédric Slegers, FEBEM Deze FEBEM-werkgroep mag dan de kleinste zijn wat het aantal deelnemers betreft (meestal 5-6 personen), maar gezien de beperkte hoeveelheid bedrijven actief in de glasrecyclage is het wel eveneens een zeer representatieve. Alle Belgische reycleurs van hol glas maken er immers deel van uit. Oorspronkelijk bestond de werkgroep uitsluitend uit recycleurs en werd er uitsluitend aandacht besteed aan dossiers die verband hielden met de recyclage van hol glas. Sinds kort wordt de werkgroep voor bepaalde punten uitgebreid met de ophalers die actief zijn in deze afvalstroom, en ze heeft nu ook aandacht voor andere soorten afvalstromen, zoals glas afkomstig van ramen die gedemonteerd zijn uit gebouwen of glas afkomstig van het verwerken van autowrakken. Raf Vanswartenbrouck is voorzitter van de werkgroep. Raf leidt het familiebedrijf GRL met exploitatiezetel in Lummen. Daarnaast hebben ze twee sites in Duitsland. We schoven bij hen aan tafel om dieper in te gaan op de FEBEM-werkgroep Glas. FEBEM: Raf, welke zijn de voornaamste dossiers die de werkgroep behandelt? De aanwezigheid van keramiek, steen en porselein onder de vorm van borden en tassen, jeneverkruiken, bloempotten en zelfs beelden, zijn de klassieker die het recyclageproces erg bemoeilijken. FEBEM: Hoe zie jij dat en waar ligt dat dan aan? Raf Vanswartenbrouck: We onderscheiden twee zeer belangrijke dossiers. Het eerste dossier dat ons al jaren bezighoudt, heeft betrekking op het verbeteren van de kwaliteit van het glasafval dat wordt opgehaald via de glasbollen. Nu de Europese concurrentie steeds groter wordt, moeten de Belgische recycleurs zich meer dan ooit profileren als diegene die het beste product aanbieden aan de glasfabrikanten. Hoe beter het materiaal dat wij binnen krijgen hoe beter wij de hoogste kwaliteit aan gezuiverde scherven kunnen bieden. Het tweede dossier is Europa. We volgen verschillende Europese initiatieven op zoals de REACH-verordening en de nieuwe Europese Kaderrichtlijn Afval die ons via het End of Waste-verhaal de mogelijkheid geeft om het statuut van product te krijgen voor onze gezuiverde scherven, althans dat hopen we toch. FEBEM: Het is al meerdere jaren dat FEBEM een verbetering van de kwaliteit van het ingezamelde glasafval eist. Is dit dan zo n probleem? Raf Vanswartenbrouck: Ja, natuurlijk, meer dan ooit. Jaarlijks wordt in België bijna ton holglasafval selectief opgehaald en gerecycleerd, waarvan bijna de helft via het Fost Plus-systeem. Het is een stroom die sterk verankerd zit in de sorteermentaliteit van de burgers, maar die constant aandacht vergt. Wij zien dat de kwaliteit van het ingezamelde glas achteruit gaat. Raf Vanswartenbrouck: Gezien de grondstof die gewonnen wordt uit het glasafval uit de glasbol enkel wordt gebruikt voor de productie van nieuw verpakkingsglas, zou de glasbol enkel mogen worden gebruikt voor het inzamelen van verpakkingsglas. De chemische samenstelling van verpakkingsglas kan zeer sterk verschillen van andere glassoorten die vandaag meer en meer terug te vinden zijn in het huishoudelijke glasafval. Zo is er het hittebestendig glas zoals o.a. ovenschotels en glazen kookpotten, dat omwille van zijn hogere smelttemperatuur voor grote problemen zorgt in de productie van nieuw glas. De aanwezigheid van keramiek, steen en porselein onder de vorm van borden en tassen, jeneverkruiken, bloempotten en zelfs beelden, zijn de klassieker die het recyclageproces erg bemoeilijken. Een verontreiniging die we steeds meer terug vinden is onzuivere glazen potten. Vroeger werden de vervallen etensresten uit de potten gehaald en werden de glazen potten na gebruik zuiver gemaakt voordat ze in de glasbol terecht kwamen. We stellen vast dat dit vandaag veel minder wordt gedaan waardoor we met een probleem van organische verontreiniging komen te zitten. FEBEM: Bestaan er geen technieken om deze fracties op een correcte manier te sorteren? Raf Vanswartenbrouck: De technologie voor het scheiden van bepaalde van deze verontreinigingen staat nog in zijn kinderschoenen en moet nog bewezen worden in de industriële 15

18 KWALITEIT OP WEG EN ROUTE POUR LA QUALITE hoogkwalitatieve machines bedrijfszekerheid service 24/24 u. wisselstukkenbeheer onderhoud klantvriendelijkheid machines de haut qualité fiabilité service 24/24h. gestion de pièces de rechange entretien acceuil clientèle Geen loze woorden maar bij ons een dagdagelijkse opdracht. Ne sont pas des vaines paroles mais notre mission journalière. SCHMIDT BELGIUM Boomsesteenweg 74 - B 2630 Aartselaar Tel.: +32(0) Fax: +32(0) info@schmidt-belgium.be SCHMIDT BELGIQUE Route de Wavre B 4280 Hannut Tel.: +32(0) Fax: +32(0) info@schmidt-belgique.be

19 praktijk. Gelet op de zeer hoge financiële kosten en de markt die momenteel onder druk staat, is het ook helemaal niet evident om een onzekere investering aan te gaan. Bovendien geldt ook hier dat het probleem beter wordt aangepakt aan de bron dan end of pipe. FEBEM: Laten we het even hebben over de markt. De glasrecyclagemarkt ontsnapt blijkbaar niet aan de crisis! Raf Vanswartenbrouck: Dat kan je wel zeggen, want de markt is eind 2008 letterlijk ingestort, een echte catastrofe voor onze sector. Er is van de vraag vanwege de glasfabrikanten naar gezuiverde scherven een daling merkbaar die men nog nooit eerder heeft gezien. De glasfabrikanten lijden sterk onder de economische crisis, hetzij door een dalende consumptie, hetzij doordat hun klanten andere verpakkingen kiezen die ondertussen goedkoper zijn met de daling van de oliekoersen. Door de lagere vraag naar gerecycleerde scherven en een behoud van de hoeveelheid verpakkingsglasafval, ontstaan er grote voorraden en verhoogt de druk op de prijzen. Door de gunstige valuta en extreem lage transportkosten, worden Engelse en Ierse scherven op onze markt ver beneden de normale prijs gedumpt. Met de hoge prijzen die we momenteel betalen in het kader van de aanbestedingen uit de betere tijden met een vaste prijs voor meerdere jaren, kunnen wij hier niet tegen concurreren. Door het grote overaanbod aan gerecycleerde scherven komen niet enkel de prijzen maar ook de kwaliteit onder zware druk te staan. De slechte kwaliteit van het huishoudelijk glasafval dat in België wordt ingezameld, levert ons ook op dit vlak een serieuze handicap. Daarom pleiten we voor een dringende aanpak van de kwaliteitsproblematiek. Onze sector beleeft zeer moeilijke tijden en we hebben meer dan ooit steun van onze federatie nodig. Door het grote overaanbod aan gerecycleerde scherven komen niet enkel de prijzen maar ook de kwaliteit onder zware druk te staan. Raf Vanswartenbrouck: Onze sector is daarbij rechtstreeks betrokken partij. Het was niet evident om een duidelijk standpunt in te nemen door de glasrecyclagebedrijven want er was veel onduidelijkheid. Als we het debat inzake afvalstoffen/secundaire grondstoffen even buiten beschouwing laten, bleek dat glas vrijgesteld kon worden van de REACH-verordening, maar men moest bewijzen dat glas geen gevaarlijke stof is. Op zich was dat geen probleem maar de bijkomende voorwaarde dat het geen gevaarlijke bestanddelen mag bevatten die op een gegeven moment kunnen vrijkomen, is heel wat moeilijker want dat kan nooit 100 % verzekerd worden. Alle Belgische recycleurs hebben zich dus maar laten preregistreren. We wachten nu met ongeduld op een verduidelijking van de Europese autoriteiten om te weten of we ook zullen moeten registreren. We verwachten van niet, het zou niet logisch zijn, maar je weet nooit. FEBEM: Sinds kort buigt de werkgroep zich ook over andere glasstromen? Raf Vanswartenbrouck: Ja, we zijn via de debatten binnen OVAM aangesproken over het beheer van bouw- en sloopafval. Het glas van ramen kan immers gemakkelijk gerecycleerd worden als ze het voorwerp uitmaken van een selectieve demontage. In het algemeen geldt : hoe beter de stroom hogerop is gesorteerd, hoe efficiënter de verdere recyclageprocessen zijn. We hopen dit binnenkort te kunnen bespreken met de gewestelijke autoriteiten we hebben trouwens voorgesteld om een recyclagecentrum te bezoeken. De andere stroom waarover we feitelijk hetzelfde debat voeren, is het glas afkomstig van autoruiten. FEBEM: FEBELAUTO had een studie gemaakt waarin gesteld werd dat de autoruiten niet moesten gedemonteerd worden, want niet zinvol om te recycleren. Jij gaat daar niet mee akkoord? FEBEM: Hoe zie je de zaken op Europees niveau? Raf Vanswartenbrouck: Dit is een lang debat en ik ben teleurgesteld over het feit dat glas door de EU-Commissie niet beschouwd wordt als de prioritair te behandelen stroom voor het bepalen van de criteria voor de «end of waste». We staan immers volledig klaar met alle technische gegevens. Het is bovendien een product dat volledig beantwoordt aan de eisen die rond End of Waste worden vooropgesteld. Het is een belangrijk debat voor België, dat over recyclagebedrijven beschikt die hoge kwaliteitsscherven op de markt brengen. Voor dit dossier hebben we ons samen met andere collega s verenigd in onze Europese vereniging FERVER, met wie FEBEM trouwens een goede samenwerking heeft uitgebouwd. Ook FEAD wordt betrokken. FEBEM: U hebt het debat over REACH ook zeer actief gevolgd? Raf Vanswartenbrouck: Inderdaad, onze werkgroep had de indruk dat de resultaten van de studie al op voorhand gekend waren. We hebben dit aangekaart bij de overheid en sindsdien is er duidelijk begrip bij de gewesten voor een selectieve demontage. Het is zelfs verplicht in het Waalse Gewest. FEBEM: Hoe ziet u de toekomst van de werkgroep? Raf Vanswartenbrouck: Op dit ogenblik is een evenwicht gevonden in de verschillende dossiers wat zorgt voor een goede samenwerking tussen de betrokken bedrijven. We blijven in de eerste plaats een groep gericht op recyclage, maar het is inderdaad interessant om overleg te plegen met de ophalers gezien de vele raakvlakken. Het is ook belangrijk om de goede samenwerking met FERVER verder uit te bouwen voor de Europese dossiers. Maar eveneens met FILGLASS, het afzetorganisme voor glas in de FOST Plus-structuur. We willen dat FILGLASS meer onze activiteiten ondersteunt. De crisis is stevig en zeer diepgaand, een reden te meer voor ons als bedrijven om de federatiewerking verder te versterken. Raf Vanswartenbrouck Zaakvoerder GRL 17

20 LID IN DE KIJKER TWZ in Evergem, houdt Tank en Water Zuiver! Werner Annaert en Baudouin Ska, FEBEM Onder de Belgische zeehavens neemt Gent een belangrijke plaats in. De haven is de laatste jaren sterk gegroeid en ook de scheepstrafiek kende een stijging. Dat dit opportuniteiten zou bieden, begreep de familie De Vlieghere al in 1990, toen ze TWZ langs de Ringvaart vestigde. 18