RioPlan Brasschaat. Aquafin NV Afdeling Onderzoek en Productontwikkeling Mieke Van Dorpe

Transcriptie

1 RioPlan Brasschaat RioPlan Brasschaat Aquafin NV Afdeling Onderzoek en Productontwikkeling Mieke Van Dorpe

2 Samenvatting resultaten RioPlan Brasschaat Internationale ervaring met het beheer van rioolstelsels heeft aangetoond dat 20% van het rioolpatrimonium verantwoordelijk is voor 80% van de financiële, maatschappelijke of ecologische kost. RioPlan heeft tot doel deze 20% te identificeren en op basis daarvan een kwalitatief en kosteffectief rioolbeheersprogramma uit te werken. De strategische analyse voor de gemeente Brasschaat geeft volgende verdeling van de leidingen: 10% heeft een hoge, 21% een matige en 69% een lage totale gevolgschade. De totale gevolgschade wordt bepaald door een gewogen som van de financiële, de maatschappelijke en de ecologische gevolgschade. Voor de gemeente Brasschaat weegt vooral de maatschappelijke gevolgschade door op het resultaat. Op basis van de kaart met de totale strategische score werden clusters van strategische riolen gegroepeerd in strategische zones. We onderscheiden volgende strategische zones: 1. Bredabaan 2. Kapelsesteenweg 3. Augustijnslei - Hoogboomsteenweg 4. Lage Kaart tussen Baillet Latourlei en Guyotdreef 5. Max Hermanlei - Hoge Akker - deel Hoge Kaart 6. Miksebaan en Elshoutbaan 7. Ploegsebaan 8. Sint-Jobsesteenweg 9. Gemeentelijke collectoren 10. Bovengemeentelijke riolering In het inspectieplan werden riolen opgenomen die hoog of matig strategisch zijn, met uitzondering van zones die reeds geïnspecteerd zijn, waar werken gepland zijn, korte verspreide strengen alsook riolen die dateren van na 1995 en te kleine riolen. Van de niet strategische riolen werden ook de leidingen met een hoog structureel risico weerhouden. Hieruit resulteert een voorlopig inspectieplan dat werd besproken en bijgestuurd met de gemeente op 06/07/2010. Voor Brasschaat werden de Eikendreef, Fortsebaan, Simonslei en de leidingen onder het rond punt aan de Frilinglei geschrapt uit het inspectieplan. In de Augustijnslei en de Lage Kaart tussen de Augustijnslei en Klaverheide, werd enkel de hoofdriool geïnspecteerd. De Sionkloosterlaan, Zwaantjeslei, een deel van de Ternincklei, de Parklei, de Leopoldslei en de Charleslei werden toegevoegd aan het inspectieplan. Ook de leidingen in het militair domein (Antwerpenlei, Passendalestraat, Reigersvlietlaan en Nieuwpoortlei) die overgenomen zullen worden door de gemeente werden extra geïnspecteerd. De Max Hermanslei, Hemelakkers, Baillet Latourlei, Miksebeekstraat en Bisschoppenhoflei zaten al deels in het inspectieplan, en zullen volledig geïnspecteerd worden omwille van de continuïteit. Uit de wijken waar geen inspecties nodig waren volgens het inspectieplan werd een steekproef genomen, het gaat om volgende straten: Zegersdreef, Heideaard (1 straatkant), Berrelei (deels), Della Faillestraat en Michielssensdreef. De inspectie legt de toestand vast van 1590 riolen of 27% van het stelsel. In 1197 leidingen of 75% van de geïnspecteerde leidingen werd geen belangrijke schade vastgesteld. De vaststellingen die in deze leidingen geregistreerd werden beperken zich tot instekende inlaten, afzettingen of wortels die minder dan 25% van de buisdoorsnede belemmeren, hoekverdraaiïng, In 393 leidingen of 25% werd een structurele, een functionele of afzonderlijk te bekijken schade vastgesteld. Naargelang de ernst van de schade is een actie of verdere opvolging aangewezen. Structurele schade die een onmiddellijke actie vereist is vastgesteld in 3 leidingen. Het zijn leidingen die op korte termijn moet onderzocht en/of aangepakt worden. In die drie gevallen

3 werd instromend water vastgesteld via de leiding of via de inspectieput. Het betreft infiltraties in leidingen van onderstaande straten: - Bredabaan (2 leidingen) - Ploegsebaan Functionele schade waar de doorsnede voor meer dan 50% belemmerd is, is vastgesteld in 49 riolen. Het is aangewezen deze riolen te reinigen, wortels af te freezen om de afstroming van het riool te garanderen. Volgende schades zijn vastgesteld: - Wortelingroei is vastgesteld in: - Augustijnslei (2 leidingen) - Berrelei - Donksesteenweg - Hemelakkers - Hoge Akker - Kleine Heide - Max Hermanlei - Miksebaan (3 leidingen) - Pauwelslei - Prins Kavellei - Sionkloosterlaan (3 leidingen) - Sparrenlaan - Voshollei - Zegersdreef - Zwaantjeslei (2 leidingen) - aangehechte of wandafzettingen zijn vastgesteld in de Voshollei - bezonken afzettingen zijn vastgesteld in: - Bredabaan (4 leidingen) - Charleslei (2 leidingen) - Donksesteenweg (2 leidingen) - Frilinglei - Hoogboomsteenweg - Isenbaertlei - Kapelsesteenweg (4 leidingen) - Max Hermanlei - Miksebaan - Nieuwpoortlei - Prins Kavellei (2 leidingen) - Rustoordlei - Sint-Jobsesteenweg - Zegersdreef (2 leidingen) - Zwaantjeslei - obstakels zijn vastgesteld in de Kapelsesteenweg en de Prins Kavellei De vernieuwwaarde van de riolen (pompenkelders, overstorten en wegeniskost niet inbegrepen) werd berekend op basis van lengte, diepte, afmetingen, huisaansluitingen en bedraagt In dit bedrag zijn de bovengemeentelijke leidingen mee opgenomen.

4 Gemeente Brasschaat - RioPlan Inhoud 1 INLEIDING: RIOPLAN - EEN GLOBAAL RIOOLBEHEERSPROGRAMMA STRATEGISCHE ANALYSE INLEIDING Doel Definitie Aanpak BESCHRIJVING VAN DE METHODOLOGIE Strategische matrix Gevolgschadecategorieën De Financiële gevolgschade De Maatschappelijke gevolgschade De Ecologische gevolgschade BEREKENING VAN DE GEVOLGSCHADE OF STRATEGISCHE SCORE Financiële gevolgschade Maatschappelijke gevolgschade Ecologische gevolgschade Totale gevolgschade Beleidsprioriteiten Berekening van de strategische score RESULTATEN STRATEGISCHE ANALYSE Overzicht resultaten strategische analyse Kaarten strategische analyse Tabel met overzicht van alle relevante parameters en berekeningsresultaten STRUCTURELE RISICOANALYSE BESCHRIJVING VAN DE METHODOLOGIE Structureel intrinsieke factoren IS Restlevensduur IS_ Bespreking van het verouderingsmodel Structurele omgevingsfactoren RS Kans op wortelingroei RS_ Risico op industriële lozingen RS_ Verkeersbelasting op ondiepe riolen RS_ Risico op biogene zwavelzuuraantasting RS_ Risico op grondverzakkingen RS_ BEREKENING TOTALE STRUCTURELE RISICOSCORE Berekenen structureel intrinsieke score Berekenen omgevingsscore Totale structurele score OPMAAK VAN EEN INSPECTIEPLAN UITVOEREN INSPECTIEPROGRAMMA Overzicht geïnspecteerde riolen Indeling van de vastgestelde schadebeelden RESULTATEN STRUCTURELE RISICOANALYSE OVERZICHT RESULTATEN STRUCTURELE RISICOANALYSE KAARTEN STRUCTURELE ANALYSE TABEL STRUCTURELE ANALYSE MET RESULTATEN EN PARAMETERS BEPALING VERNIEUWWAARDE VAN HET RIOOLSTELSEL OPMAAK EN BESPREKING RIOOLBEHEERSPROGRAMMA INSPECTIERESULTATEN WEERGEGEVEN OP ACTIEKAART STRUCTURELE ACTIES FUNCTIONELE ACTIES AFZONDERLIJK TE BEKIJKEN ACTIES SCHADES UIT OPMERKINGEN INSPECTIERAPPORT

5 Gemeente Brasschaat - RioPlan 7.6 ALGEMEEN OVERZICHT VAN DE VASTGESTELDE SCHADES Lijst tabellen: TABEL 1 : STRATEGISCHE MATRIX... 4 TABEL 2: FINANCIËLE GEVOLGSCHADE - AANNAMES KOSTENBEREKENING LEIDING WEG... 5 TABEL 3: DE MAATSCHAPPELIJKE GEVOLGSCHADE... 7 TABEL 4: DE ECOLOGISCHE GEVOLGSCHADE TABEL 5: OVERZICHTSLIJST VAN DE KAARTEN STRATEGISCHE ANALYSE TABEL 6: BESPREKING STRATEGISCHE ZONES TABEL 7: RESULTATEN STRATEGISCHE ANALYSE TABEL 8: OVERZICHTSLIJST VAN DE KAARTEN STRUCTURELE ANALYSE TABEL 9: RESULTATEN STRUCTURELE ANALYSE Lijst figuren: FIGUUR 1: VOORBEELD FINANCIËLE GEVOLGSCHADE, OPDELING IN KLASSEN FIGUUR 2: VOORBEELD TOTALE GEVOLGSCHADE OPDELING IN STRATEGISCHE KLASSEN FIGUUR 3: HERZ-FUNCTIES FIGUUR 4: VOORBEELD TOTALE STRUCTURELE RISICOSCORE OPDELING IN KLASSEN FIGUUR 5: DEFINITIEF INSPECTIEPLAN BLAUWE LEIDINGEN ZIJN TE INSPECTEREN FIGUUR 6: VERDELING VAN DE (GESCHATTE) BOUWJAREN FIGUUR 7: GEOGRAFISCHE SPREIDING VAN DE (GESCHATTE) BOUWJAREN Bijlagen: Bijlage 1: Kaarten strategische analyse Bijlage 2: Tabellen strategische analyse Bijlage 3: Kaarten structurele analyse Bijlage 4: Tabellen structurele analyse Bijlage 5: Kaarten inspectieresultaten en actiekaarten Bijlage 6: Tabellen met inspectieresultaten

6 Gemeente Brasschaat - RioPlan 1 1 Inleiding: RioPlan - een globaal rioolbeheersprogramma Internationale ervaring met het beheer van rioolstelsels heeft aangetoond dat 20% van het rioolpatrimonium verantwoordelijk is voor 80% van de financiële, maatschappelijke of ecologische kost. De identificatie van deze 20% is voor gemeenten een belangrijke en noodzakelijke aangelegenheid geworden. RioPlan heeft tot doel de gemeente en RI-ANT te helpen bij het identificeren van deze 20% en op basis daarvan een kwalitatief en kosteffectief rioolbeheersprogramma uit te werken. Er wordt m.a.w. een programma opgesteld om het rioolstelsel in perfecte staat te krijgen en te houden door gerichte investeringen op het vlak van inspectie, bewaking en vervanging. Dit gebeurt in continu overleg en samenspraak met de betrokken gemeente. RioPlan maakt gebruik van een riooldatabank op putbasis, opgemaakt in de inventarisatiefase. Voor de gemeente Brasschaat werden de belangrijkste putten (de knopen) eind 2007 zowel bovengronds als ondergronds opgemeten. De tussenliggende putten werden overgenomen uit het GRB, het Grootschalig Referentie Bestand. Dit is een geografische databank waarin onder andere gegevens van gebouwen, inrichting van wegen, spoorwegen, watergebieden en ook riooldeksels zijn opgenomen. Tijdens de strategische analyse worden de leidingen geïdentificeerd die indien ze zouden falen, de grootste schade aan hun omgeving zullen veroorzaken. Met falen wordt bedoeld dat een rioolleiding zijn functionele taak, nl. het transporteren van neerslag- en afvalwater, niet meer naar behoren kan uitvoeren. Het resultaat van de strategische analyse is een gewogen maat voor de gevolgschade of indirecte schade als een bepaald deel van het rioolstelsel faalt. De gevolgschade wordt bekeken op drie vlakken, nl. de financiële kost en de maatschappelijke en ecologische hinder bij faling. De financiële gevolgschade deelt de leidingen op volgens degene die de grootste vervangingskost hebben. Niet alleen de vervangingskost van de leiding wordt hierbij bekeken, ook de kosten van de bovenliggende wegenis en de aanwezige kolk- en huisaansluitingen zijn belangrijk. De maatschappelijke of socio-economische gevolgschade wordt bepaald door de hinder naar mens en economie die het falen van een riool kan teweegbrengen. De ecologische gevolgschade geeft de hinder weer naar de natuur toe, wanneer vervuiling zou optreden door het falen van de infrastructuur. De totale gevolgschade is een gewogen som van de drie voorgaande schadecategorieën. De strategische analyse leidt tot een afbakening van de zgn. strategische zones in het gemeentelijk rioolstelsel. Strategische zones zijn clusters van riolen met de grootste totale gevolgschade. De bedoeling is zo voor de gemeente/stad duidelijk te maken waar de cruciale plaatsen van haar rioolstelsel zich bevinden. Naast de strategische analyse wordt ook een structurele risicoanalyse uitgevoerd. Waar de strategische analyse zich concentreerde op de gevolgschade bij eventuele faling, wordt in de structurele risicoanalyse de kans op falen van de betrokken leidingen bepaald. Van elke riool wordt de kans op falen bepaald aan de hand van een verouderingsmodel. Dit verouderingsmodel houdt rekening met eigenschappen van het riool zelf en zijn omgeving. Door de resultaten van de strategische en de structurele risicoanalyse te combineren brengt men de meest kritische riolen in beeld. Dit zijn riolen met een hoog risico op falen én met een grote gevolgschade in geval van falen. Na de strategische en de structurele analyse worden putcamera-inspecties uitgevoerd. Dit putcamera-onderzoek moet gezien worden als een preventief onderzoek en richt zich op de strategische en de structureel risicovolle riolen. Daarnaast wordt uiteraard aan de gemeente/stad de mogelijkheid geboden dit inspectieplan te sturen naar haar eigen behoeften.

7 Gemeente Brasschaat - RioPlan 2 Tenslotte worden de inspectieresultaten vertaald in een structurele actielijst. Hierin worden de schadegevallen, vastgesteld bij de geïnspecteerde leidingen, gegroepeerd in een aantal te nemen acties. Dat kunnen dringende of minder dringende ingrepen zijn. Daarnaast wordt ook een geprioriteerd reinigingsprogramma opgesteld.

8 Gemeente Brasschaat - RioPlan 3 2 Strategische analyse 2.1 Inleiding Doel In de strategische analyse wordt bepaald welke riolen in het stelsel meer of minder strategisch zijn t.o.v. elkaar. Dit heeft tot doel de cruciale zones van een rioolstelsel in kaart te brengen. Zo kunnen prioriteiten bepaald worden, wat belangrijk is in het kader van een kosteneffectief en doelgericht rioolbeheer Definitie Een riool is strategisch als de gevolgschade voor de omgeving bij falen van de leiding groot genoemd mag worden. Met falen wordt bedoeld dat een rioolleiding zijn functionele taak niet meer naar behoren kan uitvoeren: het transporteren van de neerslag en afvalwater zonder wateroverlast te veroorzaken en dit met aanvaardbare ecologische en maatschappelijke gevolgen. De strategische waarde van een riool wordt door een score weergegeven en is een relatieve grootheid. Het relatief strategisch belang van een rioolleiding t.o.v. een andere wordt gewogen d.m.v. 3 categorieën, namelijk: o de financiële categorie; o de maatschappelijke categorie; o de ecologische categorie. De parameters die deze drie categorieën begroten worden beschreven in de strategische matrix Aanpak Op basis van de eerder opgebouwde databank, kan gestart worden met de aanmaak van de strategische kaarten. De strategische score van riolen wordt bepaald rekening houdend met: - kenmerken eigen aan het riool: diameter, diepte, ; - belangrijke maatschappelijke en ecologische omgevingsfactoren: ligging in waterwingebied, toegang tot commerciële bedrijven, druk bereden verkeersaders, Alle gegevens beschreven in de strategische matrix worden verzameld en ingevoerd in de databank. Zij vormen de parameters die de drie schadecategorieën kenmerken. Aan elke parameter wordt een score toegewezen, een hoge score wordt toegekend bij een kans op grote schade. Per schadecategorie(financieel, maatschappelijk, ecologisch) wordt dan voor elke rioolstreng een deelscore berekend. De totale strategische score wordt berekend als een gewogen som van de drie schadecategorieën. Standaard krijgt elke schadecategorie eenzelfde gewicht toegekend. Naargelang de beleidsprioriteiten kan het accent op één of meerdere gevolgschade categorieën gelegd worden. Deze scores worden per rioolstreng gevisualiseerd door middel van de strategische kaarten.

9 Gemeente Brasschaat - RioPlan Beschrijving van de methodologie Strategische matrix Door Aquafin werd een strategische matrix opgesteld, die vervolgens met de gemeente besproken werd. Binnen de verschillende categorieën werden parameters gedefinieerd die toelaten om de impact van het falen van een riool op zijn omgeving te begroten. Elk van deze parameters heeft een score toegekend gekregen, een hoge score wordt toegekend in geval van grote mogelijke schade. Parameters Financiële gevolgschade STRATEGISCHE MATRIX Leiding- en wegherstellingskost per lopende meter Score I.f.v. klasse verdeling kosten Maatschappelijke gevolgschade Straten gebruikt door openbaar vervoer 1, 3 of 5 Eénrichtingsstraten 1 of 3 Toegangswegen belangrijke parking 1 of 3 Belangrijke fietsroutes 1 of 3 Verkeersintensiteit 1, 3 of 5 Commerciële centra 1 of 3 Toeristische centra 1 of 3 Interventie dienst 1of 5 Openbare gebouwen 1 of 3 Bedrijven 1, 3 of 5 Extra gevoelige locaties 1 of 5 Erfdienstbaarheid privé: leiding onder gebouw 1 of 5 Ecologische gevolgschade Habitatrichtlijngebieden 1 of 5 Ramsargebieden 1 of 5 VEN-gebieden 1 of 5 Vogelrichtlijngebieden 1 of 5 Waterwingebieden 1, 3 of 5 Biologische waarderingskaart 1, 3 of 5 Gewestplan 1, 3 of Gevolgschadecategorieën De Financiële gevolgschade Tabel 1 : Strategische matrix De financiële gevolgschade S F is de kost die optreedt ingeval de leiding moet vervangen worden. Zowel leiding- als wegkost worden ingerekend. De kostprijs is functie van diameter, diepte en materiaal van de leiding, aantal huisaansluitingen, uitvoeringstechnieken en wegherstellingskosten. De gehanteerde eenheidsprijzen zijn gebaseerd op de prijzendatabank van Aquafin. Deze prijzendatabank is opgebouwd op basis van een statistische analyse van de aanbestedingen van de laatste 5 jaar.

10 Gemeente Brasschaat - RioPlan 5 In het kader van de financiële gevolgschade zijn er teneinde te komen tot een kostprijsberekening enkele aannames gebeurd. Deze aannames werden toegepast om de kostprijstabel te vereenvoudigen en gebeurde op basis van een algemene standaardwaarde voor sommige velden of een bepalende gebiedsgebonden waarde (bv: tussenafstand van de huisaansluitingen) voor andere velden. Andere parameters, bijvoorbeeld de diepte en afmetingen van de leidingen, werden uit de riooldatabank overgenomen. De wegverharding, nodig om de wegkost te berekenen, werd aangeleverd door de gemeente. Financiële gevolgschade - aannames kostprijs berekening leiding - weg Standaardwaarden Tussenafstand straatkolken 25 m Tussenafstand inspectieputten Variabel Puttendatabank Gebiedsgebonden waarden Afhankelijk van de bebouwingsdichtheid van de regio waarin de riool gelegen is Tussenafstand v/d huisaansluitingen Buitengebied m Centrum 12 m Open bebouwing 24 m Diverse kosten Buitengebied 15 % Centrum 30% Open bebouwing 22,5 % Waarden die per leiding uit databank overgenomen worden Aanwezigheid wegverharding Ja / Neen Diepte en afmetingen van de leiding Corrosiebescherming Ja / Neen Eigenaar van de weg Gemeente / Provincie Uitvoeringsmethode Open sleuf / onderdoorpersing Waarde aangeleverd door de gemeente Brasschaat Type wegverharding Cementbeton, KWS, kassei, geen, betonklinkers, steenslag, diverse. Tabel 2: Financiële gevolgschade - aannames kostenberekening leiding weg De Maatschappelijke gevolgschade De maatschappelijke gevolgschade S M karakteriseert de sociale en economische hinder die het falen van een riool kan teweegbrengen. Voorbeelden zijn: stilvallende productie; orders die worden gemist doordat winkels, bedrijven moeilijk bereikbaar zijn ingevolge een opgebroken straat. De maatschappelijke gevolgschade wordt bepaald door: o Interactie mobiliteit: Maatschappelijke overlast stijgt bij werken aan: Druk bereden straten; Toegangswegen tot parkings; Éénrichtingsstraten; Toegangswegen tot interventiediensten; Belangrijke fietsroutes; Straten gebruikt door openbaar vervoer

11 Gemeente Brasschaat - RioPlan 6 Bij werken aan straten, die gebruikt worden door het openbaar vervoer, zullen door de getroffen maatschappijen aan de gemeente kosten aangerekend worden voor vertragingen of omleidingen. o Locatie van de leiding Werken aan de riolering welke de toegang tot commerciële centra, bedrijven, openbare diensten, toeristische centra, bemoeilijken of verhinderen, veroorzaken eveneens een maatschappelijke overlast.

12 Gemeente Brasschaat - RioPlan 7 Maatschappelijke gevolgschade Parameters Keuzelijst Score Meer informatie Herkomst gegevens Straten gebruikt door openbaar vervoer Eénrichtings straten Toegangswegen belangrijke parking Belangrijke fietsroutes nee 1 matig 3 hoog 5 nee 1 ja 3 nee 1 ja 3 nee 1 ja 3 Mobiliteitsplan / info van De Lijn Lijst met eenrichtingsstraten van de gemeente Mobiliteitsplan / info van de gemeente Mobiliteitsplan Verkeersintensiteit laag 1 matig 3 hoog 5 Mobiliteitsplan Commerciële centra nee 1 ja 3 grootwarenhuizen, straten met veel commerciële activiteit Ruimtelijk structuurplan / info van de gemeente Toeristische centra nee 1 ja 3 Ruimtelijk structuurplan / info van de gemeente Interventie dienst nee 1 brandweer, politie, kliniek ja 5 Website van de gemeente / technische dienst Openbare gebouwen nee 1 Ja 3 sportcomplex, cultureel centrum, scholen, rusthuizen, containerpark, kinderopvang. Website van de gemeente / mobiliteitsplan Bedrijven nee 1 bedrijven met grootte 5-9 meenemen buiten zone 3 (>= 50 w erknemers) in zone 5 zone over te nemen van gewestplan Digitaal gewestplan / ruimtelijk structuurplan Extra gevoelige locaties nee 1 ja 5 bv. Diamantwijk en Sportpaleis; belangrijke ondergrondse leidingen Info van de gemeente Erfdienstbaarheid privé nee 1 ja 5 leidingen die onder gebouwen gelegen zijn Digitale kaarten en luchtfoto's Tabel 3: De maatschappelijke gevolgschade

13 Gemeente Brasschaat - RioPlan 8 Toelichting bij de toewijzing van scores aan leidingen voor de verschillende maatschappelijke parameters: Straten gebruikt door openbaar vervoer: Gegevens zijn afkomstig uit het structuurplan en van de website van De Lijn. Alle lijnen kregen de frequentie hoog toegewezen, behalve de lijnen die in het structuurplan aangeduid zijn als buurtbus en variant Zij kregen frequentie matig. Verkeersintensiteit Aan de hand van kaart 22 Elementen van de bestaande lijninfrastructuur uit het Ruimtelijk Structuurplan werd de volgende indeling van de verkeersintensiteit bekomen: (Inter)nationale wegverbinding Hoog Regionale wegverbinding Hoog Lokale verbindingswegen Matig Alle andere wegen krijgen als waarde voor de verkeersintensiteit Laag. Bij de bespreking van het inspectieplan werd nog een correctie aangebracht: de gemeente vond dat de Lage Kaart tussen de Guyotdreef en de Baillet Latourlei de waarde hoog moest krijgen. Extra gevoelige locaties Onder de parameter extra gevoelige locaties werden de belangrijke ondergrondse leidingen in rekening gebracht. In gemeente Brasschaat kruisen de NAVO-leiding, en de hogedrukleidingen van Fluxys en Air Liquide de riolering De Ecologische gevolgschade De Ecologische gevolgschade S E rioleringsinfrastructuur zou falen. beschrijft de schade aan het milieu wanneer de De ecologische gevolgschade wordt bepaald door de ligging van het rioolstelsel. Voor elk van onderstaande ecologisch waardevolle gebieden wordt nagegaan welke leidingen erin gelegen zijn. Als een leiding gelegen is in één van onderstaande gebieden wordt een score van 3 of 5 toegekend aan de desbetreffende ecologische parameter van deze leiding. o o In biologisch waardevol gebied De biologische waarderingskaart is een landschapsecologische inventaris van de Vlaamse biotopen en het Vlaams grondgebruik in beheer bij het Instituut voor Natuur en Bosonderzoek. De kaart is een inventaris van het actuele grondgebruik, plantengroei en kleine landschapselementen. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen zeer waardevolle gebieden en gebieden aangeduid met waardevol en zeer waardevol. In VEN-, IVON-gebieden De VEN-gebieden en de natuurverwevingsgebieden zijn gebieden die de Vlaamse Regering afbakende in uitvoering van het Decreet betreffende het Natuurbehoud en het Natuurlijk Milieu van 21 oktober 1997 en het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen. De gebieden van het VEN (Vlaams Ecologisch Netwerk) en het IVON (Integraal Verwevend en Ondersteunend Netwerk) vormen samen een netwerk van waardevolle natuurgebieden in Vlaanderen. Binnen deze gebieden wordt een beleid gevoerd dat gericht is op de instandhouding van de natuur, met specifieke

14 Gemeente Brasschaat - RioPlan 9 beschermingsmaatregelen en middelen. Het Agentschap Natuur en Bos is verantwoordelijk voor het geïntegreerde bestand van de VEN en IVON gebieden. Voorbeelden van dergelijke netwerken zijn ondermeer bepaalde riviervalleien of bijzondere landschappen. o o o o In Habitatrichtlijngebied Op 21 mei 1992 werd de Europese richtlijn 92/43/EEG inzake de instandhouding van de natuurlijke habitats en de wilde flora en fauna, beter bekend als de Habitatrichtlijn, uitgevaardigd. Deze richtlijn heeft tot doel de biodiversiteit in de lidstaten te behouden en streeft naar de instandhouding en het herstel van de natuurlijke habitats en de wilde flora en fauna die hiervan deel uitmaken. Hiertoe worden speciale beschermingszones afgebakend, de zogenaamde Habitatrichtlijngebieden. In vogelrichtlijngebied Op 2 april 1979 werd de Europese richtlijn 79/409/EEG inzake het behoud van de vogelstand, beter bekend als de Vogelrichtlijn, uitgevaardigd. Het doel ervan is de instandhouding van alle natuurlijk in het wild levende vogelsoorten op het Europese grondgebied van de lidstaten te bevorderen. Hiertoe worden speciale beschermingszones afgebakend, de zogenaamde Vogelrichtlijngebieden. De richtlijn betreft de bescherming, het beheer en de regulering van deze soorten en stelt regels voor de exploitatie ervan. Deze richtlijn is van toepassing op de vogels zelf, hun eieren, hun nesten en hun leefgebieden. In Ramsargebied De Ramsar-conventie is een internationale overeenkomst inzake watergebieden die van internationale betekenis zijn, in het bijzonder als woongebied voor watervogels. Ze is genoemd naar de stad Ramsar in Iran, waar begin 1971 de "International Conference on Wetlands and Waterfowl" plaatsvond (internationale conferentie inzake watergebieden en watervogels). Daar werd op 2 februari 1971 deze overeenkomst ondertekend. In waterwingebieden Waterwingebieden zijn uitermate kwetsbaar. Om ze te beschermen tegen mogelijke vervuiling, worden rond deze gebieden verschillende beschermingszones afgebakend. Binnen deze zones gelden strengere milieunormen dan elders. Deze worden opgelegd door het Grondwaterdecreet, Vlarem en het Mestdecreet. Een beschermingszone bestaat uit 4 onderdelen: o Het waterwingebied: een lijn op maximaal 20 meter van de installaties bestemd voor het winnen en verzamelen van het grondwater. o Beschermingszone type I: Het gebied afgebakend door het geheel der punten vanwaar het grondwater de putten en opvangplaatsen kan bereiken binnen 24 uur (de minimale buitengrens is de grens van het waterwingebied). o Beschermingszone type II: Het gebied afgebakend door het geheel der punten vanwaar het water de installaties kan bereiken binnen 60 dagen (= de bacteriologische zone) o Beschermingszone type III: Het gebied afgebakend door het geheel der punten van het voedingsgebied, beperkt tot 2 km van de putten (= de chemische zone) o In park- groen of bosgebied aangegeven op het gewestplan Het gewestplan legt de bestemming en het gebruik van een grondgebied vast in Vlaanderen. Om de ecologische gevolgschade te begroten wordt een score toegewezen aan volgende zones van het gewestplan: groengebieden (codes 700, 701, 702, 710 en 740), parkgebieden (code 500), bosgebieden (codes 800, 810 en 880) en overige gebieden (code 1604).

15 Gemeente Brasschaat RioPlan 10 Ecologische gevolgschade Parameters Keuzelijst Score meer informatie Herkomst gegevens Habitatrichtlijn gebieden nee 1 ja 5 Habitatrichtlijngebieden toestand op 24/05/2002 (GIS Vlaanderen) Ramsar gebieden VEN-gebieden Vogelrichtlijn gebieden nee 1 ja 5 nee 1 ja 5 nee 1 ja 5 Ramsar dd 2000 (GIS Vlaanderen) VEN en IVON-gebieden toestand op 1/07/2006 van het Agentschap Bos en Natuur (GIS Vlaanderen) Vogelrichtlijngebieden toestand op 22/07/2005 (GIS Vlaanderen) Waterwin gebieden nee 1 zone 1 5 zone 2 5 zone 3 3 Waterwingebieden dd 1998 (GIS Vlaanderen) Biologische waarderingskaart nee 1 waardevol en zeer waardevol 3 wz zeer waardevol 5 z Biologische waarderingskaart dd 2006 van het Instituut voor Natuur en Bosonderzoek (GIS Vlaanderen) Gewestplan nee 1 Gewestplan dd jan 2002 (GIS Vlaanderen) parkgebieden overige gebieden groengebieden 5 700, 701, 702, 710, 740 bosgebieden 5 800, 810, 880 Tabel 4: De ecologische gevolgschade

16 Gemeente Brasschaat - RioPlan Berekening van de gevolgschade of strategische score De totale gevolgschade S T bundelt de drie afzonderlijke gevolgschadecategorieën door er een gewogen som van te maken: S T = F F M M E E [( S G ) + ( S G ) + ( S G )] [ min( 1 );max( 5) ] Net zoals bij de bepaling van de strategische matrix heeft de stad hier het laatste woord inzake het gewicht dat aan elke gevolgschade kan worden toegekend. De totale gevolgschade zal een score bedragen begrepen tussen 1 en 5. Door de totale gevolgschade score vervolgens in te delen in discrete klassen A, B of C bekomt men uiteindelijk de strategische score Financiële gevolgschade Op basis van de parameters beschreven in werd voor elke leiding van de stad de financiële gevolgschade of de kost om de leiding te vervangen bepaald. Figuur 1 geeft de leidingen weer op basis van de kostprijs (prijs om riool en wegenis te vervangen) per lopende meter. Elke rioolleiding, gekenmerkt door een opwaartse en een afwaartse éénduidige referentie, wordt gerangschikt in dalende volgorde van de financiële gevolgschade die optreedt bij een mogelijke faling van de leiding. Door de kostprijs los te koppelen van de lengte van de leiding wordt een relatief beeld bekomen en zo vermijdt men dat grote hoeveelheden lange leidingen het zwaartepunt van de grafiek kunnen beïnvloeden. Figuur 1: Voorbeeld financiële gevolgschade, opdeling in klassen

17 Gemeente Brasschaat - RioPlan 12 Uit Figuur 1 blijkt duidelijk dat het zwaartepunt zich situeert in de lagere kostprijzen, een groot aantal leidingen heeft een relatief lage vervangingskost per meter. De klasse met de hoog strategische riolen wordt gekenmerkt door een zeer ruime spreiding van de meterkost van de leiding en vervat naast grote en/of diep gelegen leidingen ook zeer korte rioolstrengen waar de kost van een inspectieput de kost per meter relevant verhoogt. Om de kostprijs te vertalen in een gevolgschade score worden 2 grenswaarden namelijk 900 en 1300 Euro/m ingesteld. Deze grenswaarden zijn gebaseerd op een gemiddelde kost voor het vervangen van riolering en wegenis. Hierdoor worden de leidingen in 3 klassen opgedeeld Maatschappelijke gevolgschade Bij de bepaling van de maatschappelijke gevolgschade werden alle vooropgestelde parameters van de strategische matrix ingerekend. Alle leidingen hebben voor elke parameter een score toegewezen gekregen. Om de maatschappelijke gevolgschade score bij faling van een leiding te bepalen wordt per leiding het maximum genomen van de parameterscores beschreven in Voor de berekening van de totale maatschappelijke gevolgschade werd het maximum genomen. Een sommatie van deze zeer uiteenlopende parameters is moeilijk op te delen in verantwoorde klassen. Enerzijds moeten zeer belangrijke schades (vb een leiding voor een interventiedienst) na opdeling in klassen in de hoogste schade categorie blijven en anderzijds is de sommatie van eenvoudige scores 1, 3 of 5 ook geen eenduidige weergave van de totale ernst van de schade Ecologische gevolgschade Bij de bepaling van de ecologische gevolgschade werden de vooropgestelde parameters van de strategische matrix ingerekend. M.a.w. er werd per leiding nagegaan of deze gelegen is in ecologisch kwetsbaar gebied. Net zoals bij de maatschappelijke gevolgschade wordt per leiding het maximum van de parameterscores weerhouden Totale gevolgschade Beleidsprioriteiten Naargelang de prioriteit van een gemeente kan meer of minder aandacht geschonken worden aan een bepaalde gevolgschadecategorie. In samenspraak met de gemeente werd voor het bepalen van de totale strategische score respectievelijk volgende gewichtsfactoren 0,34; 0,33; 0,33 toegekend aan de drie schadecategorieën financieel, maatschappelijk en ecologisch, dwz dat elke categorie even zwaar doorweegt Berekening van de strategische score Om te komen tot de totale gevolgschade wordt een gewogen som gemaakt van de 3 gevolgschade categorieën op basis van de toegekende gewichtsfactoren.

18 Gemeente Brasschaat - RioPlan 13 S T = F F M [( S G ) + ( S ) + ( S G )] [ min( 1 );max( 5) ] GM E E Deze analyse levert per leiding een score op gelegen tussen 1 en 5. De verdeling van de leidingen met hun berekende totale gevolgschade score wordt weergegeven Figuur 2. Figuur 2: Voorbeeld totale gevolgschade opdeling in strategische klassen Om de totale gevolgschade op te delen in drie klassen, niet strategisch, minder strategisch en strategisch werden een onder- en een bovengrens vastgelegd op respectievelijk 2 en 2,9. Voor een gemiddeld rioolstelsel zullen de strategische en minder strategische riolen tezamen ongeveer 30 % van het rioolstelsel uitmaken. Een grafische weergave van de strategische analyse gebeurt aan de hand van kaarten waarop de leidingen ingekleurd zijn volgens de strategische klasse.

19 Gemeente Brasschaat - RioPlan Resultaten strategische analyse Voor de gemeente Brasschaat werd de strategische analyse uitgevoerd conform de beschreven aanpak. De resultaten van deze strategische analyse zijn weergegeven in drie delen: o Overzicht resultaten strategische analyse o Kaarten strategische analyse o Tabel met overzicht van alle relevante parameters en berekeningsresultaten Overzicht resultaten strategische analyse De strategische analyse voor de gemeente Brasschaat geeft als resultaat onderstaande verdeling van de leidingen. Analyse van de financiële gevolgschade Financiële gevolgschade klasse aantal lengte [km] C hoog % % B matig % % A laag % % % % 6% 11% hoog matig Voor de gemeente Brasschaat heeft het grootste deel van de leidingen (83%) een lage financiële gevolgschade of een vervangingskost van minder dan 900 Euro/m (inclusief wegherstellingskost). Een kleiner deel (6%), heeft een hoge vervangingskost van meer dan Euro/m. 83% laag Analyse van de maatschappelijke gevolgschade Maatschappelijke gevolgschade klasse aantal lengte [km] C hoog % % B matig % % A laag % % % % 48% 21% hoog matig Voor de gemeente Brasschaat is de 31% maatschappelijke gevolgschade belangrijk. Een groot deel van de leidingen (52%) bevindt zich in de klasse hoog tot matige maatschappelijke gevolgschade. De maatschappelijke gevolgschade wordt voor de meeste leidingen bepaald door straten met openbaar vervoer, hoge verkeersintensiteit of belangrijke fietsroutes. Voor een kleiner aantal leidingen wordt deze schade bepaald door toegangswegen naar parkings, eenrichtingsstraten, commerciële centra, toeristische centra, openbare gebouwen, bedrijven of interventiediensten. laag

20 Gemeente Brasschaat - RioPlan 15 Analyse ecologische gevolgschade Ecologische gevolgschade klasse aantal lengte [km] C hoog % % B matig % % A laag % % % % 2% 5% hoog matig Voor gemeente Brasschaat is de ecologische gevolgschade beperkt tot een klein aantal leidingen gelegen in zone 2 of zone 3 van een 93% waterwingebied, in een biologisch waardevol gebied of in parkgebieden of groengebieden op het gewestplan. laag Analyse van de totale gevolgschade Totale strategische gevolgschade klasse aantal lengte [km] C hoog % % B matig % % A laag % % % % 10% 21% hoog matig De totale gevolgschade is een gewogen som van de financiële, de maatschappelijke en de ecologische gevolgschade. Voor gemeente Brasschaat zijn 10% van de leidingen hoog strategisch, 21% matig strategisch en 69% niet strategisch Kaarten strategische analyse 69% laag Een duidelijk beeld van de resultaten van de strategische analyse is weergegeven op het plan Strategische klasse Brasschaat (zie bijlage 1: kaarten strategische analyse). Tevens werden in bijlage plannen opgenomen die de verschillende schadecategorieën visualiseren tezamen met de zogenaamde parameterplannen die elk voor een bepaalde parameter aangeven welke leidingen voor de desbetreffende parameter een hogere score krijgen.

21 Gemeente Brasschaat - RioPlan 16 Een overzicht van de plannen m.b.t. de strategische analyse opgenomen in dit rapport is opgenomen in Tabel 5. De plannen van de strategische analyse zijn opgenomen in bijlage 1: Kaarten strategische analyse. Overzichtslijst van de kaarten strategische analyse Overzichtskaarten met resultaten van de strategische analyse Kaart - strategische klasse Kaart - financiële gevolgschade Kaart - maatschappelijke gevolgschade Kaart - ecologische gevolgschade Kaart - strategische zones Kaarten per parameter voor berekenen maatschappelijke gevolgschade Kaart - leidingen onder gebouwen Kaart - straten met openbaar vervoer Kaart - eenrichtingsstraten Kaart - toegangswegen belangrijke parking Kaart - belangrijke fietsroutes Kaart - verkeersintensiteit Kaart - commerciële centra Kaart - toeristische centra Kaart - interventiedienst Kaart - openbare gebouwen Kaart - bedrijven Kaart - extra gevoelige locaties Kaarten per parameter voor berekenen ecologische gevolgschade Kaart - habitatrichtlijngebieden Kaart - Ramsar gebieden Kaart - VEN-gebieden Kaart - vogelrichtlijn gebieden Kaart - waterwin gebieden Kaart - biologische waarderingskaart Kaart - gewestplan: park-, groen- en bosgebieden Tabel 5: Overzichtslijst van de kaarten strategische analyse Op basis van de kaart met de totale strategische score werden clusters van strategische riolen gegroepeerd in zgn. strategische zones. Het plan strategische zones,geeft een overzicht van deze zones en is opgenomen in bijlage 1: kaarten strategische analyse. We onderscheiden volgende strategische zones: Zone nummer Zone 1 Bredabaan Zone 2 Kapelsesteenweg Strategische gevolgschade Hoge en matige gevolgschade Matige gevolgschade Financiële gevolgschade Hoge, matige en lage gevolgschade Lage gevolgschade Maatschappelijke gevolgschade Hoge gevolgschade te wijten aan: - straten gebruikt door openbaar vervoer (hoog); - belangrijke fietsroute; - hoge verkeersintensiteit; - commerciele centra; - openbare gebouwen (deels); - belangrijk bedrijf aanwezig; - extra gevoelige locatie. Hoge gevolgschade te wijten aan: - straten gebruikt door openbaar vervoer (hoog) ; - belangrijke fietsroute; - hoge verkeersintensiteit; - commercieel centrum; Ecologische gevolgschade Deels matige gevolgschade te wijten aan: - Waterwingebied (zone 3) - Biologische waarderingskaart - Parkgebied op gewestplan Geen significante schade

22 Gemeente Brasschaat - RioPlan 17 Zone nummer Zone 3 Augustijnslei - Hoogboomsteenweg Zone 4 Lage Kaart tussen Baillet Latourlei en Guyotdreef Zone 5 Max Hermanlei - Hoge Akker - deel Hoge Kaart Zone 6 Miksebaan en Elshoutbaan Zone 7 Ploegsebaan Zone 8 Sint-Jobsesteenweg Zone 9 Gemeentelijke collectoren Zone 10 Bovengemeentelijke riolering Strategische gevolgschade Matige gevolgschade Matige gevolgschade Matige gevolgschade Hoge en matige gevolgschade Hoge en matige gevolgschade Hoge en matige gevolgschade Hoge en matige gevolgschade Matige gevolgschade Financiële gevolgschade Lage gevolgschade Lage gevolgschade Lage gevolgschade Hoge, matige en lage gevolgschade Hoge en matige gevolgschade Lage gevolgschade Hoge en matige gevolgschade Hoge gevolgschade Maatschappelijke gevolgschade - openbare gebouwen. Hoge gevolgschade te wijten aan: - straten gebruikt door openbaar vervoer (hoog) ; - toegangswegen tot parkings (deels); - belangrijke fietsroute; - matige verkeersintensiteit; - commercieel centrum; - interventie dienst; - openbare gebouwen. Hoge gevolgschade te wijten aan: - straten gebruikt door openbaar vervoer (deels matig / deels hoog) ; - belangrijke fietsroute ; - hoge verkeersintensiteit; - commercieel centrum; - openbare gebouwen; - belangrijk bedrijf aanwezig. Hoge gevolgschade te wijten aan: - straten gebruikt door openbaar vervoer (hoog); - matige verkeersintensiteit (deels). Hoge gevolgschade te wijten aan: - straten gebruikt door openbaar vervoer (hoog); - belangrijke fietsroute; - hoge of matige verkeersintensiteit; - toeristisch centrum; - openbare gebouwen. Matige gevolgschade te wijten aan: - straten gebruikt door openbaar vervoer (deels, matig) - belangrijke fietsroute (deels); - openbare gebouwen. Hoge gevolgschade te wijten aan: - straten gebruikt door openbaar vervoer (deels, matig) - belangrijke fietsroute; - hoge verkeersintensiteit; - belangrijk bedrijf aanwezig. Matige gevolgschade te wijten aan: - belangrijke fietsroute (deels); - matige verkeersintensiteit (deels); - openbare gebouwen. Lage gevolgschade Tabel 6: Bespreking strategische zones Ecologische gevolgschade Geen significante schade Geen significante schade Geen significante schade Deels matige gevolgschade te wijten aan: - Waterwingebied (zone 3); - Biologische waarderingskaart; - Parkgebied op gewestplan Deels matige gevolgschade te wijten aan: - Biologische waarderingskaart; - Deels hoge gevolgschade te wijten aan: - Vogelrichtlijngebied Geen significante schade Geen significante schade Tabel met overzicht van alle relevante parameters en berekeningsresultaten De tabel resultaten strategische analyse, bevat voor alle leidingen naast de berekende scores ook alle parameters die aan een bepaalde leiding werden toegewezen. Een overzicht van de items opgenomen in deze tabel tezamen met een verklaring van de koptekst is terug te vinden in onderstaande tabel. De volledige tabel is opgenomen in Bijlage 2: Tabellen strategische analyse.

23 Gemeente Brasschaat - RioPlan 18 Naam kop van de kolom Omschrijving nummer ANT01 dossier leidingnummer intern leidingnummer uniek nummer van de leiding gebruikt in AquaGIS straat naam straat waarin beginknoop van de leiding gelegen is lengte meter lengte van de leiding tussen 2 inspectieputten vorm leiding vorm van de leiding hoogte mm hoogte of afmeting 2 van de leiding (voor cirkels = afmeting 1) breedte mm breedte of afmeting 1 van de leiding diepte begin mm diepte van de leiding aan stroomopwaartse kant (indien niet opgemeten werden BOK s geïnterpoleerd) diepte einde mm diepte van de leiding aan stroomafwaartse kant (indien niet opgemeten werden BOK s geïnterpoleerd) eigenaar eigenaar van de leiding strategische klasse klasse van de totale strategische gevolgschade totale score score van de totale strategische gevolgschade ecologische gevolgschade totale score van de ecologische gevolgschade financiële gevolgschade klasse van de financiële gevolgschade maatschappelijke gevolgschade totale score van de maatschappelijke gevolgschade leiding kost Euro/m kost om de leiding te vervangen (exclusief wegherstel) verharding type van wegverharding bebouwingsdichtheid centrum, open bebouwing of buitengebied beheerder weg beheerder van de weg boven het riool geschatte diameter indien niet opgemeten: inschatting op basis van diameter van de omliggende leidingen geschatte diepte indien knopen niet opgemeten: inschatting op basis van de diepte van de omliggende leidingen wegherstel kost Euro/m kost herstel wegenis gekoppeld aan heraanleg van de leiding veronderstelde inplantingsplaats geschatte inplantingsplaats voor tussengelegen inspectieputten ondergrond niet onderzocht, vermoedelijk goed, vermoedelijk slecht straten met openbaar vervoer zie tabel 3 maatschappelijke gevolgschade eenrichtingsstraten zie tabel 3 maatschappelijke gevolgschade toegangswegen tot parkings zie tabel 3 maatschappelijke gevolgschade belangrijke fietsroutes zie tabel 3 maatschappelijke gevolgschade verkeersintensiteit zie tabel 3 maatschappelijke gevolgschade commerciële centra zie tabel 3 maatschappelijke gevolgschade toeristische centra zie tabel 3 maatschappelijke gevolgschade interventiedienst zie tabel 3 maatschappelijke gevolgschade openbaar gebouw zie tabel 3 maatschappelijke gevolgschade bedrijven zie tabel 3 maatschappelijke gevolgschade extra gevoelige locaties zie tabel 3 maatschappelijke gevolgschade habitatrichtlijngebied zie tabel 4 ecologische gevolgschade Ramsargebied zie tabel 4 ecologische gevolgschade VEN-gebied zie tabel 4 ecologische gevolgschade vogelrichtlijn zie tabel 4 ecologische gevolgschade waterwingebieden zie tabel 4 ecologische gevolgschade biologische waarderingskaart zie tabel 4 ecologische gevolgschade gewestplan zie tabel 4 ecologische gevolgschade Tabel 7: Resultaten strategische analyse Opmerking: De grijs gekleurde parameters zijn om redenen van plaatsgebrek enkel in de digitale versie bijgeleverd en niet zichtbaar op de afdruk.

24 Gemeente Brasschaat - RioPlan 19 3 Structurele risicoanalyse Daar waar de strategische analyse zich concentreerde op de gevolgschade bij eventuele faling, wordt in deze risicoanalyse de kans op falen van het rioolstelsel gekwantificeerd. In de structurele risicoanalyse wordt nagegaan welke van de riolen een groter risico hebben op een structureel falen. Anders gezegd: het geeft de betrouwbaarheid weer van het structureel functioneren van het rioolstelsel op leidingniveau. De structurele risico analyse identificeert de riolen met de grootste kans op falen. Hierbij wordt rekening gehouden met de resultaten van reeds beschikbare camera inspecties, de leeftijd, de fysische eigenschappen van het riool en omgevingsfactoren die het risico op een structureel falen verhogen o.a. wortelingroei, biogene zwavelzuuraantasting, De structurele risicoanalyse wordt uitgevoerd met een statistisch empirisch verouderingsmodel waarmee het structurele gedrag van het rioolstelsel zo goed mogelijk weergegeven wordt. Rekening houdend met intrinsieke factoren (eigen aan het rioolstelsel) en omgevingsfactoren wordt voor alle riolen de restlevensduur berekend. Als resultaat van deze risicoanalyse worden de leidingen onderverdeeld in structurele risicoklassen (laag, midden, hoog). Deze resultaten worden weergegeven door een gepaste inkleuring van de rioolstrengen op een structurele risicokaart. Een combinatie van de strategische riolen met de structurele risico analyse brengt de meest kritische riolen in beeld: riolen met een hoog risico op falen en daarenboven een grote gevolgschade in geval van falen. Tenslotte wordt de structureel kritische kaart per district vertaald in een voorstel van inspectieplan. Dit inspectieplan wordt in overleg met de stad bijgestuurd en vormt de basis voor het uitvoeren van gerichte putcamera inspecties. 3.1 Beschrijving van de methodologie De restlevensduur is afhankelijk van een aantal fysische eigenschappen van de riolering zelf (intrinsiek) en van een aantal omgevingsfactoren Structureel intrinsieke factoren IS Restlevensduur IS_1 Riolen met een kleine restlevensduur hebben een groter risico op een structureel falen. De restlevensduur van een riool wordt bekomen als resultaat van simulaties met het verouderingsmodel. Dit model houdt in de eerste plaats rekening met de ouderdom van de leiding, maar daarnaast ook met fysische rioolkarakteristieken, die een relevante invloed hebben op het al dan niet sneller verouderen van een leiding t.o.v. het gemiddelde (helling, diameter, vorm en materiaal). Voor alle geïnspecteerde leidingen worden de resultaten van de putcamera verwerkt in het berekenen van de restlevensduur. De schadeklasse vastgesteld met putcamera corrigeert, indien nodig de theoretische restlevensduur van de leiding.

25 Gemeente Brasschaat - RioPlan Bespreking van het verouderingsmodel De aanpak die gevolgd wordt, is gebaseerd op een pilootstudie uitgevoerd in opdracht van de stad Leuven. In deze studie werd een verouderingsmodel gekalibreerd voor stedelijke / gemeentelijke riolen. Het verouderingsmodel beschrijft op een probabilistische manier het verouderingsproces van een rioolstelsel. Aan de hand van de resultaten van putcamerainspecties wordt de restlevensduur waar nodig bijgestuurd. Verouderingsmodel pilootstudie De opbouw van het verouderingsmodel is gebaseerd op de Herz-functies (zie Figuur 1), die veel gebruikt wordt voor veroudering van infrastructuurwerken met gemiddeld een zeer grote levensduur. Herz stelt voorop dat de falingsgraad (= procentueel aantal rioolleidingen dat niet meer functioneert, uitgezet ten opzichte van de ouderdom) eerst exponentieel stijgt maar dan na enkele decaden afbuigt naar een asymptoot of geen veroudering meer. Figuur 3: Herz-functies De Herz-functies worden volledig beschreven door 3 parameters: a: de verouderingsfactor, indien a = vindt geen veroudering plaats b: falingsgraad, het asymptotische falingspercentage c: de weerstandstijd, de tijd gedurende dewelke geen faling optreedt (er werd vooropgesteld dat de weerstandstijd = 0). Deze parameters werden voor een typisch Vlaams rioolnet bepaald aan de hand van een pilootstudie uitgevoerd in opdracht van de stad Leuven. In deze studie werd een verouderingsmodel gekalibreerd voor gemeentelijke riolen. Op basis van de norm schadeclassificatie van rioleringsnetten (NEN 3399, TB 250) werd bepaald welke

26 Gemeente Brasschaat - RioPlan 21 kwaliteitsklasse nog als aanvaardbaar geacht werd en welke niet. De grens werd getrokken tussen kwaliteitsklasse 3 en kwaliteitsklasse 4. Dit impliceert dat riolen in kwaliteitsklasse 1 (zeer goed), 2 (goed) en 3 (matig) als aanvaardbaar beschouwd worden. Riolen met kwaliteitsklasse 4 (slecht) of 5 (zeer slecht) bezitten een onaanvaardbare kwaliteit. De restlevensduur is het aantal jaren dat een riool nog voldoet aan een structurele norm of het aantal jaren dat de leiding nog voor de boeg heeft alvorens ze de overgangscurve van kwaliteitsklasse 3 naar kwaliteitsklasse 4 bereikt. De riolen in kwaliteitsklasse 4 of 5 hebben een restlevensduur gelijk aan 0 jaar. Voor alle geïnspecteerde riolen wordt de betrouwbaarheid van de berekende restlevensduur verhoogd. Hiervoor wordt de theoretische kwaliteitsklasse vergeleken met de gemeten kwaliteitsklasse (= inspectieresultaat). Dit kan aanleiding geven tot een correctie van de kwaliteitsklasse en bijgevolg ook de verouderingssnelheid en restlevensduur. Indien bij een inspectie meerdere gebreken worden vastgesteld aan eenzelfde leiding dan is de gemeten kwaliteitsklasse het maximum van de ernstgraden van de verschillende in rekening gebrachte toestandsaspecten Structurele omgevingsfactoren RS Naast de intrinsieke factoren (eigen aan het rioolstelsel) werden ook onderstaande omgevingsfactoren in rekening gebracht om het verouderingsproces van riolen in te schatten Kans op wortelingroei RS_1 Wortels van bomen kunnen door voegen, scheuren of aansluitingen in het riool groeien en op die manier de structurele integriteit van de buis compromitteren. Bijgevolg wordt aan elke rioolleiding welke in de onmiddellijke nabijheid van bomen (berm, trottoir, fietspad, ) gelegen is een score toegekend. Leidingen gelegen in het midden van een weg worden niet meegenomen. De leidingen die hiervoor gevoelig zijn werden bepaald aan de hand van luchtfoto s. Score = Risico op industriële lozingen RS_2 Industrieel afvalwater kan in sommige gevallen aantasting van het leidingmateriaal veroorzaken. Als industriële lozing worden alle bedrijven, waarvoor de vergunning binnen Aquafin beschikbaar is, in rekening gebracht. Er wordt een score toegekend aan alle leidingen vanaf het instroompunt tot ongeveer 200 meter verder stroomafwaarts. Score = Verkeersbelasting op ondiepe riolen RS_3 Ondiep gelegen riolen onder wegen met druk verkeer zullen een groter risico hebben op versnelde structurele veroudering. Hiervoor wordt aan alle leidingen gelegen onder een straat met hoge verkeersintensiteit of met veel openbaar vervoer en waarvoor de diepte