Scriptie aangeboden met het oog op het behalen van het diploma Bachelor Facilitair Management door Katinka Baele

Transcriptie

1 Kaho Sint Lieven Campus WAAS Hospitaalstraat 23 B-9100 SINT-NIKLAAS tel: 03/ fax: 03/ Scriptie aangeboden met het oog op het behalen van het diploma Bachelor Facilitair Management door Katinka Baele Academiejaar: Datum: 25 mei 2009

2 Voorwoord Het eindwerk behoort tot het belangrijkste deel van het laatste jaar. Binnen de opleiding Facilitair Management is er gekozen om de scriptie te linken aan de stage in het laatste jaar. Ik heb mijn 5 maand durende laatstejaarsstage volbracht bij Axima Services Suez. Dit is een Facilitair bedrijf dat de facilities bij de klanten verzorgt. Als stageopdracht heb ik in die periode een verbeteringsrapportage opgesteld voor de Facilitaire dienst en de Servicedesk. Ik heb een volledige beschrijving gemaakt hoe het er in het huidige systeem aan toegaat, en hoe men deze diensten kan optimaliseren. Een van die verbeteringspunten is het invoeren van een BIM-pakket dat men kan gebruiken voor de facilities bij de klant gemakkelijker te beheren. Men kan hier dan gemakkelijk facilitaire informatie uithalen die men nodig heeft voor het gebouw te beheren zodat men niet hoeft rond te bellen om aan de informatie te komen. Het doel van mijn eindwerk is om een kleine vergelijking te maken van mogelijke pakketten die men kan gebruiken en de mogelijkheden van Revit MEP na te gaan. Om dit alles waar te maken heb ik hulp gekregen van mijn eindwerkbegeleider dhr. Guy Lambrecht. Bij deze wil ik hem dan ook bedanken voor de hulp en de coaching. Graag had ik ook de personen van mijn stageplaats, het bedrijf ABB Zaventem en het ingenieursbureau WITAS bedankt voor het geven van de nodige informatie en documenten om mijn eindwerk tot stand te brengen. Tot slot wil ik ook nog mijn ouders bedanken omdat ze mij de kans geboden hebben om deze studie te volgen. De verwerking van dit eindwerk gebeurde met het tekstverwerkingsprogramma Microsoft Word 2007, de tabellen werden opgemaakt met Excel 2007.

3 Inhoudsopgave VOORWOORD... 2 INHOUDSOPGAVE... 3 LIJST VAN FIGUREN EN TABELLEN... 6 LIJST VAN BIJLAGEN... 7 INLEIDING... 8 I PROBLEEMSTELLING Probleem bij stageplaats Concreet probleem Oplossing Stappenplan II THEORIE Wat is FIM? Vereisten van de BIM-software III VERGELIJKING VAN VERSCHILLENDE INFORMATICASYSTEMEN Autocad Wat is autocad Pluspunten Minpunten Planon Wat is Planon Pluspunten Minpunten TOPdesk Wat is TOPdesk Pluspunten Minpunten Revit Wat is Revit Pluspunten Minpunten IV REVIT Algemeen Revit Architecture Revit Structure Revit MEP Toegepast softwarepakket... 17

4 V HOE INVOEREN IN FM Beschrijving Bouwproces in fasen Initiatiefase Definitiefase Ontwerpfase Voorbereidingsfase Realisatiefase Projectvoortgang Exploitatiefase Sloop- en hergebruikfase Demingcirkel Gebruik van deze fasen Voordelen voor Facility Coördinator Workflow Facilities Plaatsing van Facility Management Mogelijke facilities VI WERKING REVIT Families Reference planes Parameters Instance parameters Type parameters Schedules VII TOEGEPAST OP FM VIII PRAKTISCH BIM-model Vloeren Beschrijving Parameters Schedules Brandblussers Bespreking Parameters Schedule Computers Bespreking Parameters Schedule... 38

5 5 Elektriciteit Bespreking Parameters Schedule Sanitair Bespreking Parameters Schedule Toegangsmogelijkheden Bespreking Parameters Schedule Exporteren van schedules Herstellingen Beschrijving Parameters Schedule BESLUIT LITERATUURLIJST... 51

6 Lijst van figuren en tabellen Figuur 1: Stappenplan Figuur 2: Demingcirkel Figuur 3: Workflow Figuur 4: Integraal bedrijfsmiddelenmanagement Figuur 5: Families en subfamilies Figuur 6: Schema families Figuur 7: Plan ABB Zaventem gelijkvloers Figuur 8: Plan ABB Zaventem gelijkvloers blok B Figuur 9: Parameters vloeren Figuur 10: Schedule vloeren Figuur 11: Parameters brandblussers Figuur 12: Schedule brandblussers Figuur 13: Schedule brandblussers met filter Figuur 14: Parameters computer Figuur 15: Schedule computers Figuur 16: Parameters verlichting Figuur 17: Typeparameters verlichting Figuur 18: Schedule verlichting Figuur 19: Parameters sanitair Figuur 20: Schedule sanitair Figuur 21: Parameters toegangsmogelijkheden Figuur 22: Schedule toegangsmogelijkheden Figuur 23: Schedule exporteren Figuur 24: Excelfile van schedule Figuur 25: Parameter herstelling Figuur 28: Schedule herstellingen Figuur 26: Show element 2D Figuur 27: Show element view 3D Tabel 1: Mogelijke facilities Tabel 2:Facilities Tabel 3: Parameters vloeren Tabel 4: Brandklasse Tabel 5: Parameters brandblussers Tabel 6: Parameters computers Tabel 7: Parameters verlichting Tabel 8: Parameters sanitair Tabel 9: Parameters toegansmogelijkheden... 44

7 Lijst van bijlagen Bijlage 1: Oude plannen ABB in Autocad Bijlage 2: Facilitaire elementen Bijlage 3: Mogelijke parameters Bijlage 4: Voorbeeld file energieverbruik Bijlage 5: Verslag vergaderingen met Witas Bijlage 6: Rendering in Revit

8 Inleiding Een veel voorkomend probleem bij FM-bedrijven is dat er vaak een te lange weg moet afgelegd worden om aan de juiste informatie te komen over de technische installaties. Men contacteert vaak het bedrijf dat de installaties plaatste om aan de technische specificaties te geraken of om te weten wie de leverancier van het materiaal is, of het materiaal nog binnen garantie vallen, Nu is de vraag: stel dat het bedrijf die de installaties heeft geplaatst niet meer bestaat, wat moet men dan doen om aan de juiste informatie te geraken? Dit probleem ga ik in mijn eindwerk aanpakken. Mijn eindwerk onderzoekt de voordelen en mogelijkheden om Revit MEP toe te passen op het Facilitaire vlak zodat het gebouw gemakkelijker kan beheerd worden. Revit is een Building Information Modeling software die ik ga gebruiken als Facility Information Modeling pakket. In dit pakket kan men de informatie m.b.t. de gebouwen, de installaties, plaatsen. Zo kan gemakkelijk en snel informatie bekomen worden over elementen die ook visueel heel duidelijk op het scherm te herkennen zijn. Het zorgt ervoor dat je in 1 oogopslag een volledig beeld hebt van alles wat er in het gebouw zit en dit vervolgens ook gemakkelijk en snel kan beheren. Eerst heb ik een keuze gemaakt tussen een aantal mogelijke pakketten, vervolgens heb ik parameters opgemaakt om te bepalen welke informatie relevant is voor een Facility Manager. Deze lijst heb ik opgesteld door eerst de mogelijke facilitaire elementen af te gaan. Vervolgens heb ik gekeken welke elementen aanwezig moeten zijn in het Facility Information Pakket. Om af te sluiten heb ik een aantal van deze parameters uitgewerkt in een praktisch voorbeeld van het gebouw van ABB te Zaventem. P a g i n a 8

9 I Probleemstelling 1 Probleem bij stageplaats Ik heb mijn stage gelopen in Axima Services Suez te Brussel. Dit is een facilitair bedrijf dat de facilities verzorgt bij andere bedrijven. Om een beter beeld te krijgen van de functie als Facility Coördinator ben ik tijdens mijn stage bij een klant op de site te Zaventem geweest waar een Facility Coördinator van Axima Services ter plaatse haar bureau heeft. Tijdens mijn bezoekjes aan deze site zijn me een aantal zaken duidelijk geworden. Wanneer er zich een probleem voordoet aan één van de technische installaties die de technici van Axima Services zelf niet kan oplossen, kan de Facility Coördinator niet zomaar aan de technische specificaties van de installatie geraken. De Facility Coördinator beschikt vaak niet over alle technische gegevens, aankoopgegevens, Of ze heeft deze wel ter beschikking, maar weet niet waar ze die moet terugvinden in al die verschillende mappen. De Facility Coördinator belt of mailt dan naar Witas Ingenieursbureau bvba (het bedrijf die de installaties geplaatst heeft) voor de juiste informatie te hebben. Dit bedrijf moet dan ook zoeken in zijn gegevens, maar heeft deze uiteindelijk wel ter beschikking. Stel dat Witas Ingenieursbureau de deuren sluit, wat moet de Facility Coördinator dan doen om aan haar informatie te geraken? Men moet dus een goede manier vinden om de juiste informatie te verzamelen in een model. Een ander probleem is echter dat er op de site vaak ongepaste installaties gebruikt worden. Zo heeft het gebouw een chiller die veel te groot is. Een chiller is een machine die hitte uit een vloeistof haalt via damp-compressie. Het is belangrijk dat men goed berekent welke capaciteit zo een chiller moet hebben. Zo een toestel verbruikt namelijk redelijk veel energie en het geeft vervolgens ook te veel koeling. Men moet dus een model hebben waarmee de juiste capaciteit van deze chiller kan berekend worden. Ditzelfde probleem hebben ze met de luchtdruk. Deze facilitaire gebreken vallen niet alleen voor bij ABB te Zaventem, maar ook bij heel wat andere bedrijven. Om die reden ga ik in dit eindwerk dieper in op hoe we deze problemen concreet kunnen aanpakken. 2 Concreet probleem We moeten een oplossing zoeken voor het verzamelen van alle technische informatie, aankoopinformatie, van de verschillende onderdelen in een gebouw. Deze informatie moet in 1 softwarepakket verwerkt zitten zodat men niet alle informatie op verschillende plaatsen moet gaan zoeken. Daarnaast zoeken we ook een softwarepakket waarbij het mogelijk is om op een eenvoudige manier de oppervlakte en het volume van de ruimten binnen het gebouw te berekenen. Ook moet men gemakkelijk de te kuisen oppervlakten kunnen berekenen van de vloeren, ramen, en een goed overzicht hebben over alle materialen die in het gebouw verwerkt zitten. Dit alles dient te worden verzameld in 1 softwareapplicatie om te zorgen voor een gemakkelijk beheer van het gebouw. Zo heeft men altijd de recente informatie die men gemakkelijk kan raadplegen en hoeft men dus niet rond te bellen naar de installateurs, techniekers, Het kan namelijk zijn dat die installateur reeds in pensioen is, zijn zaak heeft moeten stopzetten, waardoor men de juiste bouwkundige informatie in de nazorgfase niet kan terugvinden. Om dit te vermijden dient men informatie altijd zoveel mogelijk digitaal te bewaren. In mijn eindwerk ga ik op zoek naar zo een softwarepakket die voldoet aan deze eisen. Ik zal ook de mogelijkheden van dit softwarepakket nagaan op facilitair vlak. P a g i n a 9

10 3 Oplossing Eerst en vooral dienen we te zoeken hoe we deze informatie kunnen bekomen. Dan gaan we deze informatie verzamelen in 1 softwarepakket zodat we het onderhoud van het gebouw gemakkelijk kunnen beheren. Via een Building Information Modeling is het mogelijk om bouwkundige informatie aan elementen van een model te koppelen. Als we hier verder op ingaan kunnen we dus stellen dat door middel van een Building Information Modeling softwarepakket het dus ook mogelijk moet zijn om ook Facilitaire informatie aan elementen van het model te koppelen. Dit is het thema dat ik in mijn eindwerk verder uitwerk. Ik ga ook een vergelijking maken tussen een eenvoudig tekenpakket (Autocad), een FMIS-pakket en een BIM-softwarepakket. 4 Stappenplan Figuur 1: Stappenplan P a g i n a 10

11 II Theorie 1 Wat is FIM? FIM staat voor Facility Information Model. Dit is een informatief model om facilitaire zaken voor een bouwwerk te regelen. Zo kan men het normale gebruik, het onderhoud en allerhande informatie van een gebouw vastleggen via dat informaticamodel. FIM is vaak een logische opvolging van een Building Information Model (BIM). Een Facility Information Model van een gebouw wordt dan ook vaak Building Information Modeling genoemd. Maar FIM kan ook los gemaakt worden van een BIM. BIM combineert een driedimensionale weergave, waarin de geometrie vastligt, met een gerelateerde database waarin alle data zoals elementeigenschappen, onderlinge relaties en prestaties vastliggen. Daardoor ontstaat een digitaal gebouwmodel dat een waaier aan informatie biedt waarmee het bouwproces efficiënter en effectiever kan verlopen. 1 BIM is dus de oplossing die ervoor zorgt dat alle relevante informatie gedurende het hele bouwproces wordt opgeslagen, gebruikt en beheerd in een digitaal (3D) gebouwmodel. Alle partijen die bij het bouwproces betrokken zijn werken met diezelfde informatie en zien dus van elkaar wat er gebeurt of wat er wordt aangepast. De informatie is dan ook continu beschikbaar en dient altijd actueel te blijven voor alle partijen. FIM is dus de oplossing die ervoor zorgt dat alle relevante facilitaire informatie gedurende de hele levenscyclus van een bedrijf wordt opgeslagen, gebruikt en beheerd in een digitaal (3D) gebouwmodel. Om zo n FIM-model op een efficiënte manier te gebruiken moet het wel up to date blijven. Een frequente input van informatie is dan ook een must. Zodra je gegevens uit oude informatie moet halen heeft het model weinig zin. In een FIM zitten documenten of gegevensreeksen, elk document of elke gegevensreeks is gerelateerd aan een element in het facility model waarover het document of de gegevensreeks informatie bevat. Zo heeft bijvoorbeeld een HVAC-installatie bepaalde gegevensreeksen of eventueel bepaalde documenten die dan in het FIM verwerkt zitten. Via het FIM kan men dan aan informatie geraken over die HVAC-installatie (bvb: informatie over de leverancier, over de installateur, ). A facility Information Model is intended for users that search for data and documents about the components of the facility and their operation. 2 Een FIM zou de volgende informatie kunnen bevatten: Garanties van gebouwonderdelen (van de leveranciers); Gebouwindeling zoals; wie zit waar en waar staat wat; Reparaties. Je zou bijvoorbeeld direct glasafmetingen uit een model kunnen halen; Locatie van defecten en de frequentie daarvan (dit kan duiden op montagefouten); Levensduur van de gebouwonderdelen zoals geschilderde muren, vloerbedekking, ; Informatie voor verbouwen en uitbreiden P a g i n a 11

12 Een FIM moet op zijn minst volgende delen bevatten: 3 een Facility Model; een reeks van documenten en gegevens; een elektronische gemeenschappelijke woordenboek; modellen van vereisten. Facility Model: Een facility model beschrijft een faciliteit, hoofdzakelijk in analysestructuur die een hiërarchische decompositie specificeert. Bijvoorbeeld kan de faciliteit ontbonden worden in secties, evenals kan een sectie ontbonden worden in eenheden en nutssystemen, die vervolgens ook kunnen ontbonden worden in materiaalsystemen, controlelijnen, subsystemen die op hun beurt weer zijn ontbonden in stukken van materiaal, bouwcomponenten, zo ver als vereist. Het facility model bestaat gedeeltelijk uit de feiten (gegevens) die als relaties tussen de componenten worden uitgedrukt en hun eigenschappen en relaties aan andere voorwerpen. Die gegevens vormen een weerspiegeling van de faciliteit, van zijn verrichting en van zijn eigenschappen. Reeks van documenten en gegevens: Een andere deel van het FIM bestaat uit documenten en gegevensreeksen in diverse formaten. Een voorbeeld van een facilitaire gegevensreeks is de informatie over een ventilatiesysteem: het typenummer, de leverancier, de aankoopdatum, Elk van die documenten en gegevensreeksen is verwant met het element in het faciliteitenmodel waarover het document of de gegevensreeks informatie bevat. Elektronisch gemeenschappelijk woordenboek: Elke facilitycomponent, elk bezit, elke activiteit evenals elk document en elke gegevensreeks zullen worden bepaald. Dit wordt normaal gedaan door classificatie. De klassen (concepten) die de voorwerpen classificeren worden bepaald in een elektronisch gemeenschappelijk woordenboek. Om consistentie en communicatie tussen systemen en andere partijen te verzekeren is dat woordenboek ook een integraal deel van elke FIM. Modellen van vereisten: De kwaliteit van een FIM wordt bepaald door zijn volledigheid, consistentie, actualiteit en toegankelijkheid. Om die kwaliteit te meten is het noodzakelijk om vereisten te bepalen. Dit wordt hoofdzakelijk gedaan op een computerinterpreteerbare manier. 3 2 Vereisten van de BIM-software Vooraleer men de keuze maakt voor een softwarepakket moet men eerst nadenken welke vereisten aan het pakket gesteld moeten worden om het in de facilitaire wereld te kunnen gebruiken. De eisen die ik in dit eindwerk vooral stel aan het gebruik van het FIM softwarepakket is dat men snel en gemakkelijk informatie van bepaalde elementen, technische installaties, materialen, ruimten, kan raadplegen en dat men een goed overzicht heeft over de installaties die in het gebouw aanwezig zijn. Het moet visueel heel goed zichtbaar zijn wat er in het gebouw allemaal aanwezig is, hoeveel ruimten het gebouw heeft, welk materiaal in het gebouw verwerkt zit, zodat zelfs een leek zicht krijgt op hoe het gebouw in elkaar zit. Men moet gemakkelijk en snel wijzigingen kunnen aanbrengen 3 P a g i n a 12

13 aan het model en aan de informatie zonder dat hiervoor deskundigen moeten geraadpleegd worden. Uiteraard is het ook belangrijk dat dit softwarepakket ook gekend is zodat men met problemen altijd bij verschillende personen terecht kan. Wanneer men van 1 leverancier afhankelijk is, is de kostprijs ervan veel hoger en dient men bij deze leverancier te blijven om verdere complicaties te voorkomen. Maar het is ook belangrijk dat het pakket bekend is omdat het tekenen van het model best dient te gebeuren door een professionele tekenaar/ingenieur, zodat het model correct is en men de automatische berekeningen door het model kan laten uitvoeren. Aan de hand van deze eisen gaan we op zoek naar het geschikte FIM-pakket. P a g i n a 13

14 III Vergelijking van verschillende informaticasystemen 1 Autocad 1.1 Wat is autocad AutoCAD is een 2D-CAD-programma dat is bedoeld om technische tekeningen te maken. Daarnaast biedt het de mogelijkheid om 3D-modellen te maken. Het is ontwikkeld door het Amerikaanse bedrijf Autodesk in samenwerking met, en in opdracht van, het Amerikaanse Ministerie van Defensie. In 1982 werd AutoCAD als commercieel product op de markt geïntroduceerd. 1.2 Pluspunten AutoCAD is marktleider waardoor het eenvoudig onderling uit te wisselen is; Door de open architectuur is het mogelijk het programma geheel aan te passen naar de behoeften van de gebruiker; AutoCAD is door vele bedrijven bekend en wordt ook als vak gegeven in veel richtingen waaronder ingeniersopleidingen, facilitair management, 1.3 Minpunten AutoCAD is relatief duur ten opzichte van vergelijkbare software; Het bestandsformaat DWG (drawing: CAD-tekenbestand) is niet compatibel met alle CADpaketten, DXF (Drawing Exchange Format: uitwisselingsformaat voor CAD-tekeningen) is mogelijk wel compatibel; Het belangrijkste bestands-formaat DWG is niet altijd direct 'backward' compatibel met voorgaande versies. Er zijn echter gratis tools beschikbaar voor deze conversie; Het is een 2D-tekenpakket, perfecte visualisatie kan men hier dus niet verkrijgen; Om FIM te kunnen toepassen moet men gebruik maken van een ander pakket naast Autocad. (vb: Planon). 2 Planon 2.1 Wat is Planon De software van Planon bestaat uit een aantal modules die gezamenlijk een volledig geïntegreerde facilitaire oplossing vormen met gebruik van één centrale database. Voorbeelden van deze modules zijn adressenbeheer, personenbeheer, planning van preventief onderhoud, 2.2 Pluspunten Planon werkt vanuit Integrated Workplace Management Solutions (IWMS); Is modulair opgebouwd en dus aanpasbaar aan eigen behoefte; 2.3 Minpunten Om Planon te gebruiken moet je eerst gebruik maken van een tekenprogramma: AutoCAD; Men kan alleen eigenschappen toekennen aan ruimten, niet aan elementen; Het is een relatief dure software; Je bent sterk afhankelijk van de leverancier aangezien het niet sterk bekend is bij anderen. P a g i n a 14

15 3 TOPdesk 3.1 Wat is TOPdesk TOPdesk is een FMIS software voor de ondersteuning van de facilitaire afdeling. De facilitaire software helpt onder andere bij het verwerken van KWIS-meldingen (klachten, wensen, informatieverzoeken en storingen) en het reserveren van bedrijfsmiddelen. Overzichten, to-dolijsten, werkorders en rapportages spelen een belangrijke rol bij dit softwarepakket. 3.2 Pluspunten FMIS-pakket met to-dolijsten, overzichten, werkorders en rapportages; Modulair opgebouwd vb: module huisvestingsbeheer, reserveringsbeheer, ; Gemakkelijk voor beheer van sleutels, reserveringen, medingen; Redelijk goedkoop. 3.3 Minpunten Om TOPdesk te gebruiken moet je eerst gebruik maken van een tekenprogramma: AutoCAD; Men kan alleen eigenschappen toekennen aan lijnen en ruimten, niet aan elementen; Je bent sterk afhankelijk van de leverancier aangezien het niet sterk bekend is bij anderen; Geen technisch overzicht. 4 Revit 4.1 Wat is Revit AutoDesk Revit is een 3D-softwarepakket dat speciaal is ontwikkeld voor de building information modelling en het iteratieve ontwerpproces van gebouwen. Dit wil zeggen dat het proces stapsgewijs wordt gerealiseerd. Het werd ontwikkeld door AutoDesk, de makers van Autocad. 4.2 Pluspunten Building Information Modeling software; Bij Revit MEP stelt men vooral het mechanische, het elektrische en het sanitaire voorop; Men hangt informatie aan elementen, niet aan lijnen; Men kan zowel informatie hangen aan een totaliteit van elementen als aan een afzonderlijk element; Een aantal opleidingen geven Revit als opleidingsonderdeel; Ook een aantal bedrijven starten met het gebruik van Revit; 3D-visualisatie; Bij aankoop van Revit wordt Autocad gratis meegeleverd; Wijzigingen door parameters. 4.3 Minpunten De software is vrij ingewikkeld om als leek te beginnen; De software is iets duurder, maar mits de gratis Autocad is het slechts een kleine meerprijs. Formulering: In mijn eindwerk maak ik gebruik van dit softwarepakket. Waarom ik dit softwarepakket precies heb uitgekozen kan u terugvinden in het hoofdstuk Revit onder puntje 5 Toegepast softwarepakket. P a g i n a 15

16 IV Revit 1 Algemeen Revit is ontwikkeld door AutoDesk, de ontwerpers van o.a. Autocad, AutoDesk 3ds Max, Autodesk Maya, Autodesk Imagestudio, AutoDesk Revit is een 3D-softwarepakket dat speciaal is ontwikkeld voor de building information modelling en het iteratieve ontwerpproces van gebouwen. Dankzij zijn parametrische wijzigingstechnologie kunt u alles, altijd en overal wijzigen: AutoDesk Revit zorgt voor coördinatie van uw wijzigingen door het hele project, met als resultaat sneller consistente tekeningen, isometrieën, perspectieven, visualisaties en hoeveelhedenstaten. Het pakket Revit bestaat uit drie deelpakketten: Revit Architecture, Revit Structure en Revit MEP. 2 Revit Architecture Revit Architecture is doelgericht ontworpen voor het modelleren van bouwkundige informatie (BIM) en modelleert gebouwen zoals deze zich in de werkelijkheid voordoen. Ze zijn met andere woorden meer gericht op de architecten van een gebouw. 3 Revit Structure Revit Structure is een volledig geïntegreerd systeem voor modellering, ontwerp en documentatie voor bouwkundige ingenieurs en tekenaars, dat volledig profiteert van de change management technology van het Revit platform. Bouwtechnische bedrijven kunnen met behulp van Revit Structure hun bouwkundige informatie modelleren. Revit Structure integreert een multimateriaal fysiek model met een onafhankelijk bewerkbaar analytisch model voor verschillende types van analyses, ontwerpen en documentatie. 4 Revit MEP Revit MEP is de Building Information Modeling (BIM) software voor het modelleren van bouwkundige informatie voor het ontwerp en de documentatie op het gebied van HVAC, elektriciteit en sanitair (Material Electrical Plumbing). Samen met Revit Architecture en Revit Structure maakt het deel uit van de totaaloplossing van AutoDesk voor de bouw. De software combineert op AutoCAD gebaseerde documentatieproductiviteit met de concurrerende voordelen van het modelleren van bouwkundige informatie. Men kan in het model bouwkundige informatie aan verschillende elementen hangen. Een model wordt opgebouwd uit fysische elementen zoals muren, deuren en ramen. Echter niet alleen deze fysische elementen behoren tot de groep van Revit elementen. Alles wat eigenschappen bevat, dus ook views, kan gedefinieerd worden als een Revit element. Alle aanpassingen die ergens in het model gebeuren, worden automatisch ook aangepast in de gegevens die men uit het pakket wilt halen. Het element wordt dus (waar het moet) overal in het model aangepast. Door de ingebouwde functionaliteiten voor analyse en partnertoepassingen kunnen MEP-ingenieurs beter geïnformeerd besluiten nemen, en dat resulteert in rendabelere, milieubewuste ontwerpen en energiezuinig gebouwen P a g i n a 16

17 Revit MEP heeft een aantal belangrijke functies: Revit is een building Information Modeling (BIM) voor MEP-ingenieurs; Revit ondersteunt duurzaam ontwerpen en analyse; Revit ondersteunt een gedegen analyse van de verwarmings- en koelingslast; Revit ondersteunt het modelleren van de lay-out van werktuigbouwkundige systemen en leidingen; Revit modelleert de elektrische verlichting, lay-out voor de banen van kabels en de lay-out van de hoofdstroomkring; Revit zorgt voor het uitbalanceren van de elektrische belasting, het kalibreren van de bedrading en het maken van het schema van het paneel; Revit modelleert de sanitairtechnische systemen; Revit modelleert de brandbeveiligingssystemen; Revit ondersteunt de multidisciplinaire coördinatie en het controleren van interferentie; Revit toont het ontwerp voor bouwmogelijkheden. 5 Toegepast softwarepakket Voor mijn eindwerk maak ik gebruik van Revit MEP. De reden voor deze keuze is vooral omdat men in deze softwareapplicatie de mechanische, elektrische en sanitaire elementen voorop gaat plaatsen. Aangezien voor een Facility Manager deze elementen toch voor een groot deel bijdragen aan de totaliteit van het gebouwenbeheer is het dan ook heel belangrijk dat deze elementen op een correcte wijze verwerkt zijn in het model en dat men hier dan ook de juiste informatie kan aanhangen. Dit wil uiteraard niet zeggen dat men enkel kijkt naar deze elementen, maar men kijkt ook naar de bouwelementen, het energieverbruik, Dit pakket is dus een combinatie van alle, voor Facility Management, belangrijke functies. Men kan gemakkelijk informatie koppelen aan een totaliteit van elementen (vb: alle verwarmingsinstallaties) of aan een individueel element (vb: een elektriciteitskast). Een volgend reden waarom ik gekozen heb voor dit softwarepakket is omdat er ondertussen al een aantal opleidingen zijn die Revit als 2 de tekenpakket (na AutoCAD) in hun vakkenpakket inbrengen (Ingenieursopleidingen, Architectenopleidingen, ). Hieruit kan men concluderen dat Revit in de toekomst meer en meer in de werkomgeving gaat gebruikt worden. Dit gaat eerst beginnen in de bouwwereld. Er zijn momenteel al een aantal bedrijven die met Revit in zee gaan en ik wou dan ook kijken wat de mogelijkheden zijn van Revit om dit toe te passen voor Facilitair Management. Maar het voldoet niet alleen aan deze hierboven opgesomde eisen, maar is vooral ook een heel overzichtelijk pakket waar men zich met de 3D-visualisaties gemakkelijk een beeld van alle delen, elementen, van het bedrijf kan vormen. Alles wat hierna aan bod komt is uitgewerkt a.d.h.v. het pakket Revit maar het geldt uiteraard voor alle mogelijke nieuwe pakketten die hetzelfde kunnen aanbieden. P a g i n a 17

18 V Hoe invoeren in FM 1 Beschrijving Het concrete probleem is dat de Facility Coördinator vaak niet over alle informatie m.b.t. het gebouw beschikt waardoor men soms te lang zoekt naar de juiste informatie zodat de werkzaamheden op zich laten wachten. Hier moeten we een oplossing voor vinden door een model te creëren waar alle relevante informatie in verwerkt zit. 2 Bouwproces in fasen Initiatiefase Wanneer de huidige huisvesting zodanig afwijkt van de ideaalsituatie dat deze de slagvaardigheid van de organisatie in de toekomst onvoldoende kan ondersteunen moet men ingrijpen. 6 Dit kan leiden tot inkrimping, uitbreiding, vervanging of upgraden van het huidige gebouwenbestand. Op het einde van deze fase wordt er een projectopdracht opgesteld. Hierin staat vermeld wat de doelstellingen van het project zijn, Ook de randvoorwaarden voor de realisatie van het project worden vastgelegd. De randvoorwaarden van het bouwproces zijn alle extra voorwaarden waar men bij de realisatie rekening mee moet houden zoals de randinformatie met betrekking tot het Facility Information Model (Welke informatie moet het bevatten, aan welke eisen moet het BIM voldoen, ). In deze fase kunnen we dus besluiten dat de Facility Coördinator aan de architect en de aannemers laat weten dat men een BIM van hen wil krijgen waarin alle nodige informatie in verwerkt zit. Het is uiteraard niet de bedoeling dat de Facility Coördinator het gebouw zelf tekent in Revit. Want de Facility Coördinator is niet bouwkundig opgeleid en dus ook niet in staat om alle bouwkundig elementen op een correcte wijze in het model in te voegen. Het tekenen van het BIM-model is het werk van de architect en van de aannemers die wel over deze opleiding beschikken. Dit gebeurt wel onder projectmatige toezicht van de Facility Coördinator en de bouwheer. 2.2 Definitiefase In de definitiefase stelt de opdrachtgever en de Facility Coördinator de eisen en wensen op en toetst deze aan de vastgestelde projectdoelstellingen en randvoorwaarden. 7 Hier stelt men dus een Programma van Eisen (PvE) op. De bedoeling is dat de bouwheer samen met de Facility Coördinator een lijst aanmaakt met de noodzakelijke faciliteiten (noodzakelijke parameters) en de uitgebreid faciliteiten (uitgebreide parameters). Het is daarbij heel belangrijk dat ze pro-actief werken en kijken wat ze in de toekomst nodig gaan hebben. Zij geven dit lijstje met gewenste parameters door aan de architect en de aannemers. 5 Drs. DE ZWART A., Zakboek Facility Management, Drukkerij Reed Business Information, 2 de druk, September 2004, pagina Ibidem 5 7 Ibidem 5 P a g i n a 18

19 2.3 Ontwerpfase Het ontwerp geeft een gedetailleerde weergave van het te behalen projectresultaat. Daarnaast stelt men de planning van de realisatie nauwkeurig vast. Op weg naar het definitieve ontwerp werkt men vaak eerst een voorlopig ontwerp uit met behulp van een schetsontwerp. 8 Het doel hiervan is om het model te kunnen toetsen aan het PvE. De architect kan het bouwkundig model in Revit tekenen en geeft het project vervolgens door aan de verschillende aannemers. Of de aannemer van de bouw tekent het gebouw als BIM-model en steekt er vervolgens ook de gewenste parameters in die met zijn bouwwerk te maken hebben. Hij geeft dit model vervolgens terug door aan de volgende aannemers, die aannemers passen het model aan en steken er vervolgens ook de gewenste parameters in die hun deel van het bouwwerk aangaan. Zo kan bijvoorbeeld de aannemer van HVAC de volledige HVAC-installatie in het project tekenen en de bijhorende parameters invoegen (vb: gegevens leverancier, datum plaatsing, ). Wanneer iedereen zijn voorlopige ontwerp heeft ingevuld in het project wordt dit teruggegeven aan de bouwheer en de Facility Coördinator van het gebouw. Deze laatste kijken dan of het model voldoet aan het PvE. 2.4 Voorbereidingsfase De voorbereidingsfase legt de brug tussen het ontwerp en de realisatie daarvan. Het ontwerp wordt vertaald naar bouwbestekken en -instructies. Verder wordt bepaald op welke manier de realisatie van het resultaat wordt beheerst. 9 Hierbij let men op een aantal beheersaspecten: geld, tijd, kwaliteit, informatie en organisatie. De haalbaarheid van doelstellingen kan door visualisatie en gekoppelde informatie worden bekeken, zo wordt de kans op onaangename verrassingen later in het proces gereduceerd. Het programma van eisen wordt al vroeg en eenduidig vastgesteld. Er wordt inzicht gegeven in de prestaties van het gebouw. Tevens kunnen de kosten beoordelen worden van de voorgestelde wijzigingen. Eventuele herontwerpkosten worden gereduceerd doordat vroegtijdig inzicht bestaat in ontwerp, realisatie, beheer, kosten en prestaties. 2.5 Realisatiefase Zodra de bouw daadwerkelijk is gestart zijn er zeer veel mensen bij betrokken, in complexe onderlinge samenwerkingsverbanden. 10 Het is daarom essentieel dat alle informatie voor iedereen ter beschikking wordt gesteld. Dit gaat dan zowel om het ter beschikking stellen naar de verschillende aannemers als naar de bouwheer en Facility Coördinator. Tijdens het proces wordt het BIM aangevuld met informatie. Dit kan gaan om wijzigingen of om het bijhouden van de planning of leveringen. Hierdoor kan het proces beter worden gemanaged. De partijen kunnen tijdens het proces reageren op de wijzigingen in het model en hierdoor hun dienstverlening optimaliseren. Dit voordeel betekent bouwen met meer efficiëntie. 2.6 Projectvoortgang De opdrachtgever en de Facility Coördinator doen er goed aan om de voortgang van het project in de zin van tijd, geld en kwaliteit voortdurend zorgvuldig te bewaken. 11 Zij kijken het gebouw na om te zien of het gebouw voldoet aan de vooropgestelde eisen en wensen alvorens hij akkoord gaat met de definitieve oplevering. 8 Ibidem 5 9 Ibidem 5 10 Ibidem 5 11 Ibidem 5 P a g i n a 19

20 2.7 Exploitatiefase De exploitatiefase is de eigenlijke fase waarbij het gebouw wordt ingericht en in gebruik genomen door de organisatie. Hierbij wordt het gebouw beheerd door de Facility Coördinator van de organisatie. Na oplevering van het gebouw is het aan de gebouwbeheerder om het BIM te beheren. Bij renovatie of vervanging kan de gebouwbeheerder terugvallen op de informatie uit het model. Niets hoeft opnieuw te worden nagemeten en het is bijvoorbeeld meteen duidelijk om welk element het gaat, waar dit kan worden nabesteld en wat de bijbehorende levertijden zijn. De haalbaarheid van eventuele gewenste wijzigingen kan uit het model worden afgelezen. De gebouwbeheerder kan snel uitlezen wat de alternatieve mogelijkheden zijn van bijvoorbeeld onderhoudsmaatregelingen, klimaat- en regeltechniek, renovatie en vervangbaarheid of aanpasbaarheid van zaken. 2.8 Sloop- en hergebruikfase 12 Zelfs in de sloop- en hergebruikfase is een BIM van het gebouw handig. Doordat bekend is om welke materialen het gaat, kunnen we zorgen voor een verantwoorde sloop of kunnen we onderzoeken welke (modulaire) materialen hergebruikt kunnen worden. Wanneer het BIM slim wordt ingezet in het bouwproces, kan het daarom worden gebruikt ter ondersteuning van het Cradle to Cradle (C2C) principe. Hiermee wordt voorkomen dat het residu van het bouwwerk bouwafval wordt (From Cradle to Grave), maar kunnen materialen (objecten) wederom worden ingezet bij nieuwe bouwwerken zonder ze te moeten afbreken (Cradle to Cradle). 3 Demingcirkel De Facility Coördinator houdt het hele project up-to-date door bij vernieuwingen van het gebouw het model terug te laten aanpassen. Hierbij kunnnen we gebruik maken van de deming-cirkel. De Facility Coördinator begint met het project te plannen, en geeft deze planning door aan de aannemers (plan: parameters doorgeven). Vervolgens passen zij het model aan (Do). Dan is het de bedoeling dat de Facility Coördinator het model gaat controleren of het voldoende informatie verschaft (check) en hij gaat dit model in gebruik nemen (act). Wanneer er een deel Figuur 2: Demingcirkel wordt verbouwd of bijgebouwd moet het model aangepast worden en gaat men terug over naar het opstellen van een planning. Het werken met een FIM vraagt dus een continue verbetering van het model om de kwaliteit ervan optimaal te verbeteren P a g i n a 20

21 4 Gebruik van deze fasen Voor het model duidelijk en overzichtelijk te maken kan men werken met deze verschillende fasen: Fase 1: Oplevering van het gebouw Fase 2: Gebruik van het gebouw met invoeging van het interieur Fase 3: Aanpassing bij verbouwingen Fase 4: Aanpassing bij verhuizingen Fase 5: Per fase kan men vervolgens een ander BIM-model maken binnen hetzelfde bestand. Hieronder wordt verstaan dat er meerdere modellen of 3D-plannen in hetzelfde bestand kunnen ingevoegd worden. Zo heeft men maar 1 bestand waar alle informatie over de hele gebouwcyclus in verwerkt zit waardoor men een verzameling van verschillende modellen heeft die men gemakkelijk met elkaar kan vergelijken. In mijn BIM-model van het gebouw ABB te Zaventem zit een bestaande situatie van het gebouw, en de nieuwe situatie hoe het gebouw er in de toekomst zou moeten uitzien. ABB Zaventem is namelijk van zin om dit deel van het gebouw her in te richten naar een demo/lesruimte. Ik heb dan ook verder gewerkt met de nieuwe situatie. 5 Voordelen voor Facility Coördinator Wanneer de Facility Coördinator het model in handen heeft en het model optimaal kan gebruikt worden, haalt hij via de schedules de gevraagde parameters uit het model en heeft zo de gewenste informatie die altijd up-to-date is. Per fase of per model kan de Facility Coördinator afzonderlijke schedules aanmaken. Alle informatie die men dan wil hebben zit in het model, of is gekoppeld aan het model. De Facility Coördinator hoeft dus niet verschillende boeken bij te houden van welke lampen waar zitten, of wie de leverancier is van die chillers, Hij heeft deze informatie verzameld zitten in 1 programma. De Facility Coördinator hoeft niet veel kennis van het programma te hebben aangezien hij niet degene is die de modellen aanmaakt. Hij moet wel nadenken over de informatie die hij uit het FIMmodel wilt halen en deze lijst doorgeven aan de deskundigen. Daarnaast dient hij wel te weten hoe hij de nodige informatie uit het model kan halen. Een ander voordeel dat de Facility Coördinator heeft, is dat hij niet bindend is aan 1 leverancier. Eens hij het pakket ter beschikking heeft bepaald hijzelf welke informatie hij eruit wilt hebben en vraagt hij dit aan de verschillende aannemers die hij gebruikt. In de toekomst zullen verschillende aannemersbedrijven Revit gebruiken waardoor hij ook niet afhankelijk is van 1 aannemer. P a g i n a 21

22 6 Workflow Bouwheer gaat bouwen of verbouwen Bouwheer of FC maakt lijst aan met parameters Architect of aannemer tekent plan in Revit en maakt een aantal parameters aan in Revit Architect of aannemer geeft Project in Revit door aan de verschillende aannemers Aannemers vullen parameters van de lijst verder aan in Revit Project in Revit wordt bezorgd aan de Facility Coördinator Facility Coördinator houdt deze up-to-date en gebruikt het model voor informatie Figuur 3: Workflow 7 Facilities 7.1 Plaatsing van Facility Management Eerst en vooral heb ik een lijst gemaakt van wat Facility Management precies kan inhouden en welke taken (faciliteiten) tot deze van de Facility Manager behoren. Deze faciliteiten maken het werk aangenamer zodat het bedrijf optimaal kan presteren. Vervolgens heb ik een lijst gemaakt van welke faciliteiten ik zelf ga uitwerken in het model. Facility Management is het managen van faciliteiten (voorzieningen) die ervoor zorgen dat mensen goed en aangenaam kunnen werken in organisaties. 13 Facility Management is een onderdeel van Integraal bedrijfsmiddelenmanagement. Integraal management is het leidinggeven door integraal te sturen op output en de daaraan verbonden productiemiddelen, op grond van strategisch beleid. Basiskenmerken van integrale organisaties zijn de integratie van beleid en uitvoering met betrekking tot de (gemeentelijke) kerntaken en de zeggenschap van de manager over de keuze en inzet van bedrijfsmiddelen tegen minimale centrale regels. De integrale manager managet zijn eigen kwaliteiten, zijn financiële-, personele- en informatie-instrumenten, de interne kwaliteitszorg, stuurt zijn strategie en marketing 13 Definitie: P a g i n a 22

23 en beheerst zijn primaire productieprocessen. Afwisselend vervult hij de rol van ondernemer, productieleider, beheerder, coach en veranderkundige. 14 Hieronder vindt u een diagram van het integraal bedrijfsmiddelenmanagement: Figuur 4: Integraal bedrijfsmiddelenmanagement Uit dit diagram kan men dus besluiten dat Facility Management vaak uit 4 delen bestaat: Huisvesting, Werkplekinrichting, Diensten, ICT. 7.2 Mogelijke facilities Ik heb een lijst opgesteld met de mogelijke facilities voor het beheer van een gebouw. Deze heb ik opgesplitst volgens deze 4 bovenstaande delen. Elk kolom bevat de facilities van het deel waarbij deze facilitie hoort. ICT zien we in deze context breder en gaan we herleiden tot Middelenbeheer. De ICT splitsen we vervolgens op in de delen waar ze betrekking op hebben. Zo hoort datacommunicatie bijvoorbeeld bij werkplekinrichting. Deze facilities heb ik nodig om te kijken welke informatie er allemaal in het model kan verwerkt worden. 14 Definitie: P a g i n a 23

24 De lijst met mogelijke facilities: Facilities Werkplekinrichting Huisvesting Services Middelen Inrichting van kantoren Gebouwenbeheer/Verbouwingen Energie Sleutelbeheer Verhuizingen Gebouwinstallaties Onderhoud Kantoorbenodigdheden Telecommunicatie Terreinen Schoonmaak Pendeldienst/wagenparkbeheer Datacommunicatie Belastingen Vuilafvoer Inkoopbeheer Beheer van audiovisuele voorzieningen Heffingen Receptie/onthaal Logistiek transport Ruimtebeheer Verzekeringen Security Magazijnbeheer Parkingbeheer Catering Brandbeveiliging Beheer automaten Energiebeheer Beheer van vergaderzalen Beheer van elektrische installaties Bewegwijzering en decoratie Toegangscontrole Beheer van digitale drukkerij/reprografie, Evenementenbeheer Telefooncentrale/Helpdesk Groenvoorziening Linnenbeheer Huisvestingsbeheer Interne post Tabel 1: Mogelijke facilities P a g i n a 24

25 VI Werking Revit 1 Families Alle elementen in Revit zijn gebaseerd op families. De uitdrukking familie omschrijft een krachtig concept waarmee gebruikers gegevens kunnen beheren en gemakkelijk wijzigingen kunnen aanbrengen. Het verwijst naar het vermogen van een element om verschillende groottes en vormen aan te nemen. Ook al zien de types er heel verschillend uit, toch zijn zij verwant en afkomstig van één bron. Vandaar de naam familie. 15 Een familie in Revit is een verzameling van verschillende bij elkaar horende elementen. Zo kan er een familie basiswanden bestaan waarin dan een aantal wandtypes zitten. Maar een bepaald wandtype op zich kan ook een familie zijn, dit noemt men dan een nested familie. Want deze familie is genesteld in een grotere familie. Deze familie kan een verzameling zijn van verschillende elementen die ervoor zorgen dat men kan spreken van die bepaalde wand. Men kan er dus vanuit gaan dat men in een familie verschillende andere families kan hebben. En dat deze ervoor zorgen dat je een verzameling van elementen kan plaatsen. Bvb: Figuur 5: Families en subfamilies 15 Definitie geschreven door Autodesk: zie P a g i n a 25

26 Hoofdfamilie: Basiswanden Subfamilie: Buitenwanden Subfamilie: Binnenwanden Ondersubfamilie: BE Ext Bekleding Ondersubfamilie: BE Ext Crepi Figuur 6: Schema families In dit voorbeeld kan men dus zeggen dat er een familie is: Basiswanden. Deze familie bestaat uit onder andere de familie Buiten Wanden. De familie Buiten Wanden heeft op zich nog eens verschillende types die elk ook een familie zijn. De buitenwand BE Ext Bekleding bestaat uit metselwerk, luchtlaag en bekleding. Deze laatste zijn de elementen op zich en vormen geen familie. Er zijn 3 types Families: 1. De Standard Families of component elements zoals deuren en ramen, meubels,... worden in aparte bibliotheekfolders georganiseerd en indien nodig geladen in een bepaald project; 2. De System Families of host elements zoals de Walls, Floors, Roofs en Stairs vormen de constructie-elementen die in hun basis-samenstellingen al in de Revit projecten opgeslagen zitten. Gebruikers kunnen hun eigen versie aanmaken door een kopie te maken van een huidige familie, en deze te bewerken. 3. De in-placed families zijn speciaal gecreëerd voor een eenmalig project. Ze worden gecreëerd in een project en kunnen niet gebruikt worden in andere lopende projecten. Deze families kunnen in alle vrijheid uitgewerkt worden, met alle mogelijke varianten. Bij de System Families zijn heel specifiek structuren bedacht (zoals de typische Wall, Floor en Roof constructieopbouw in Revit), maar voor de overige Standard Families zijn alle mogelijke elementen te bedenken en aan te maken. 16 Elke familie in Revit is parametrisch, dit wil zeggen dat het op eender welke manier kan gestuurd worden door parameters. Vb: voor een deur kunnen we parameters aanmaken voor de breedte van het kader, De geometrie of de vorm van de families wordt dus gestuurd met parameters. 2 Reference planes Om de geometrie parametrisch vast te leggen zou het moeilijker zijn het gedrag van alle afzonderlijke elementen (lijntjes, boogjes, cirkeltjes, ) vast te leggen. Daarom maken we gebruik van reference planes waarmee we een algemeen kader vastleggen waar we het gewenste parametrische gedrag aan willen vasthangen. Vervolgens kunnen we ons object tekenen met de verschillende lijntjes, en deze linken aan de reference plane door middel van een slotje. Het resultaat hiervan is dat als we parameters wijzigen, dat alle lijntjes mee wijzigen. 16 Zie: C3A-REVIT Family dag, C3A Magazine, Jaargang 16, nummer 2. P a g i n a 26

27 3 Parameters 3.1 Instance parameters Een wijziging van een van de instance parameters hebben geen concrete gevolgen voor de andere elementen van dat type element in het lopende project. Wanneer men door een element te selecteren de instance parameters gaat aanpassen dan wordt enkel het geselecteerde element gewijzigd. 3.2 Type parameters Hierbij zal een wijziging van een van de parameters een wijziging veroorzaken bij al de elementen van dat type in het lopende project. Indien men gegevens toevoegt aan dit element in de type parameters dan zullen deze gegevens ook gelden voor andere elementen van hetzelfde type. Op die manier kan men dus een onderscheid maken tussen specifieke gegevens (voor een bepaald element in het gebouw) of algemene typegegevens. 4 Schedules Een schedule of meetstaat-tabel is een soort view in Autodesk Revit. Het is gewoon een tabelweergave van de getekende informatie, waarbij de gegevens afhangen van de properties van bepaalde componenten die we zelf kunnen bepalen. Een schedule kan iedere instance parameter van de elementen weergeven, maar kan ook de type parameters weergeven. Nadat de schedule gecreëerd is, opent deze gewoon in een afzonderlijk venster die gesaved wordt in het project. Schedules kunnen om het even wanneer aangemaakt worden. Zowel tijdens het uittekenen als achteraf om een overzicht te geven van wat er in het gebouw aanwezig is. Wanneer men de gegevens in de schedule aanpast, passen deze gegevens automatisch ook aan in de properties van de elementen. Men kan ook zelf kiezen van welke elementen men een schedule aanmaakt. Per element kan men ook zelf kiezen welke properties we van dat bepaalde element willen te zien krijgen. Zo kan de Facility Manager zelf bepalen welke informatie relevant is en welke informatie dan ook in de schedule te zien moet zijn. P a g i n a 27

28 VII Toegepast op FM Het is niet mogelijk om al de informatie rechtstreeks in het model verwerken. Met rechtstreeks wordt bedoeld dat men de informatie direct kan zien door in Revit op het element te klikken. In de tabel op de volgende pagina duidt ik aan welke informatie van de facilities wel mogelijk is om rechtstreeks in het model te voegen. De andere facilities kunnen we wel verbinden met het model via een URL. Zo kan men informatie bijhouden in een ander softwarepakket (bvb: Excel). Vervolgens verwerkt men de URL in Revit en koppelt men deze aan het element waardoor men rechtstreeks op de URL kan klikken en in het andere pakket het juiste bestand wordt geopend (Zie VIII.5.2). Van deze onderstaande tabel ga ik in mijn praktische case volgende zaken uitwerken: schoonmaak; o vloeren, o sanitair. Brandbeveiliging; middelenbeheer: computers; gebouwinstallaties: Elektrische installaties; toegangsmogelijkheden; schedules exporteren; lijst met herstellingen. De resterende faciliteiten kunnen op dezelfde wijze ingevoegd worden in het model. Dit is natuurlijk ook afhankelijk van welke faciliteiten in uw gebouw aanwezig zijn en dus moeten verzorgt worden. P a g i n a 28

29 Tabel 2:Facilities P a g i n a 29

30 VIII Praktisch 1 BIM-model Hier zie je het BIM-model van het gelijkvloers van heel het gebouw van ABB te Zaventem. Omdat dit uiteraard niet de bedoeling is dat ik alle informatie omtrent de facilities van heel het gebouw in het model invoeg heb ik er bewust één deel van het gebouw uitgekozen (zie rode kader). Figuur 7: Plan ABB Zaventem gelijkvloers Hieronder vindt u het deel in de rode kader dat ik ga uitwerken ingezoomd. Figuur 8: Plan ABB Zaventem gelijkvloers blok B P a g i n a 30

31 2 Vloeren 2.1 Beschrijving Een eerst punt dat hier besproken wordt zijn de vloeren. Aangezien dit een heel belangrijk element is voor een Facility Manager heb ik dit dan ook bovenaan geplaatst. De vloeren zijn de basis van de te kuisen elementen in een gebouw. Dit is ook het element dat door buitenstaanders direct wordt waargenomen als het niet voldoende gekuist is of als het niet voldoende onderhouden is (of dus versleten is). Zoals besproken in de eisen die ik stelde aan het softwarepakket, moet men met het softwarepakket gemakkelijk en snel de vloeroppervlakte te zien krijgen, maar ook het materiaal van de verschillende vloeren zodat men deze op een efficiënte wijze kan reinigen. Een schoonmaakproces houdt in: 1. Wat moeten we schoonhouden: inventarisatie 2. Waar moeten we schoonhouden: platte grond 3. Hoe en wanneer moeten we schoonhouden: bewerkingen en frequenties 4. Hoeveel tijd is noodzakelijk om het schoon te houden: tijdscalculatie Het eerste puntje kunnen we perfect terug vinden in ons BIM-model. We kunnen een schedule aanmaken van de te kuisen vloeroppervlakte of van andere te kuisen elementen. Het tweede puntje verwijst uiteraard ook naar ons BIM-model, men kan er niet alleen het gebouw zien in 3D, maar men kan er ook perfect de platte grond van waarnemen. Puntje 3 en 4 moet men uiteraard zelf berekenen door middel van een tijdscalculatie. Wel kan men de waarden zelf in het model steken waardoor men bij uitbestedingen of personeelsplanningen gemakkelijk en snel kan zien hoeveel tijd het in beslag neemt om kantoor x te kuisen of men kan een tabel aanmaken die automatisch berekent hoelang men erover doet om het kantoor te kuisen. In dit geval dient men dan wel zelf de richtgetallen of normen per kantoor in te geven omdat deze voor elk kantoor zo verschillend zijn. 2.2 Parameters Aan de hand van deze stappen heb ik dan ook een tabel gemaakt van eigenschappen die belangrijk zijn aan vloeren om als Facility Manager optimaal te kunnen zorgen voor de schoonmaak en het onderhoud ervan. Hieronder vindt u deze tabel: Element Vloeren Informatie Materiaal Oppervlakte Installateur/Plaatser Onderhoudsfirma Fabrikant Laatst gereinigd/onderhouden Plaatsingsdatum Tabel 3: Parameters vloeren P a g i n a 31

32 Het materiaal is belangrijk om te weten op welke manier de vloer moet worden schoongemaakt en moet worden onderhouden. Elke vloer heeft een aangepaste behandeling nodig. Indien het bijvoorbeeld een epoxyharsen vloer is of een linoleumvloer, dan dient men de vloer om de 2 jaar te strippen. Marmeren vloeren moet men kristalliseren en tapijt dient men te shamponeren. Wanneer men dan het materiaal in dit model steekt, kan men gemakkelijk zien wat waar dient te gebeuren, hoe lang het geleden is, en wanneer men deze kost nog eens moet maken. De oppervlakte van de te reinigen ruimtes is enerzijds belangrijk omdat men niet alle schoonmaakapparatuur kan gebruiken in gelijk welke ruimte. Als men een grote ruimte heeft waar op dat moment geen volk zit, dan kan men een grote schoonmaakmachine gebruiken. Voor kleinere ruimten (zoals toiletten) dient men bijvoorbeeld een SWEP-methode te gebruiken. Anderzijds is dit ook belangrijk om een idee te hebben over de schoonmaaktijd die men nodig heeft voor de vloer te reinigen. Uiteraard is het niet alleen voor de schoonmaak belangrijk om de vloeroppervlakte te kennen. Ook voor interne verhuizingen, dient men de vloeroppervlakte te kennen. Ook is het belangrijk om de vloerder te kennen. Wanneer er iets mis is met de vloer, of men dient op een bepaald stuk een nieuwe vloer te plaatsen, dan kan men snel te weten komen wie de andere gelijkaardige vloeren heeft geplaatst. Wie de onderhoudsfirma van de vloer is, is uiteraard ook een belangrijke parameter. Men dient snel en gemakkelijk te weten wie de vloer kan onderhouden en wie dat in het bedrijf gewoon is om te doen. De fabrikant van een vloer is niet altijd noodzakelijk omdat men meestal ten rade gaat bij de vloerder. Dit is dus geen noodzakelijke parameter dat in het model aanwezig moet zijn. Dit is een bijkomende parameter. Bij laatst onderhouden vindt men de datum wanneer de onderhoudsfirma ter plaatse is geweest om de periodieke reiniging/onderhoudsbeurt te doen. Dit kan bijvoorbeeld zijn: De datum van de laatste stripping van een linoleumvloer. Ook de plaatsingsdatum is een bijkomende parameter. Aangezien men vloeren op regelmatige tijden een onderhoudsbeurt moet geven om ze te vernieuwen is dit dus minder belangrijk. P a g i n a 32

33 De parameters of eigenschappen kan men gewoon te zien krijgen door op het element te klikken en vervolgens op de knop properties. Dan krijgen we volgend beeld: Figuur 9: Parameters vloeren 2.3 Schedules Figuur 10: Schedule vloeren P a g i n a 33

34 In deze schedule vinden we de verschillende vloertypes op de gelijkvloers. Per vloertype kan men de ruimten zien, hun oppervlakte en hun omtrek. Elke vloer beschikt ook over de vloerder, de onderhoudsfirma, datum laatst onderhouden en plaatsingsdatum. Met dit lijstje kan men dus alle nodige informatie over de vloeren raadplegen. 3 Brandblussers 3.1 Bespreking In mijn model heb ik ook een aantal brandblusapparaten toegevoegd. Ook het onderhoud van brandblussers hoort bij de taken van een Facility Coördinator. Hij/zij moet ervoor zorgen dat de brandblussers niet over datum zijn. De houdbaarheidsdatum bedraagt 20 jaar. De Facility Coördinator zorgt er ook voor dat deze elk jaar een controlebeurt krijgen. Ook moeten alle brandblusapparaten om de 5 jaar gecontroleerd worden door een expert, en om de 10 jaar gedemonteerd worden om de druk te meten. Niet alle brandblussers zijn gelijk. Er bestaan verschillende brandklassen en dus ook verschillende types brandblussers: Brandklasse Type brand Type brandblusser A Brand van vaste stoffen Water, poeder B Brand van vloerstoffen Poeder, CO 2 en Schuim C Brand van gassen CO 2 en schuim D Brand van metalen ABCD-poederblusser E Brand van elektriciteit A-poederblusser F branden van frituren F-schuimblusser Tabel 4: Brandklasse Al deze gegevens moeten in het model zitten, en men moet gemakkelijk aan deze gegevens geraken. Na het invoegen van deze brandblusapparaten met hun gegevens in het model heb ik een schedule (lijst) opgemaakt waar al de brandblusapparaten gesorteerd volgens hun type instaan. Men kan hier aantallen aan toevoegen, totale kostprijzen, P a g i n a 34

35 3.2 Parameters Dit zijn de parameters met betrekking tot de brandblussers die relevant zijn om in het model te steken: Element Informatie Brandblussers Type brandblusser Installateur/Plaatser Onderhoudsfirma Fabrikant Aankoopdatum Laatst controle Laatste 5 jaarlijks onderhoud Laatste 10 jaarlijks onderhoud Vervaldatum Technische specificaties Tabel 5: Parameters brandblussers De parameters of eigenschappen kan men gewoon te zien krijgen door op het element te klikken en vervolgens op de knop properties. Dan krijgen we volgend beeld: Figuur 11: Parameters brandblussers P a g i n a 35

36 Het bovenste kader zijn de toegevoede type parameters. Deze zijn voor al de brandblussers van dat type hetzelfde. Dit type gaat over de grootte van de brandblussers. Type 1 in Revit is 2 kg, type 2 is 5 kg en type 3 is 9 kg. Alle brandblussers van dit type komen dan van dezelfde leverancier. Het onderste kader zijn de toegevoegde instance parameters. Hier spreekt men dan over de parameters die voor elke brandblusser afzonderlijk kunnen ingevuld worden. Elke brandblusser kan een afzonderlijke aankoopdatum hebben, maar kan ook op een andere datum gecontroleerd worden. Bij de instance parameters staat ook het Type blusser vermeldt. Onder Type blusser verstaat men dus het soort blusmiddel dat in de brandblusser aanwezig is. Ook de onderhoudsdatums en vervaldatums staan hierin vermeld. 3.3 Schedule In de schedules kan men zelf beslissen wat men wil te zien krijgen. Hier heb ik ervoor gezorgd dat je alle brandblussers te zien krijgt met een onderverdeling van de inhoud (grootte van de brandblussers). Elke brandblusser heeft een rij met eigenschappen. Deze eigenschappen zijn de parameters die ik hierboven heb ingevuld. Bij count telt dit model het aantal brandblussers van die inhoud. Deze telling kan men ook houden op het type brandblussers, Hieronder heb je de tabel die vervolgens te voorschijn komt: Figuur 12: Schedule brandblussers Een groot voordeel van deze schedules is dat men een filter kan maken op vb. de aankoopdatum. Zo kunnen we bekijken welke brandblussers dit jaar dringend moeten vervangen worden. Hier in dit geval hebben we geen brandblussers hangen die rond de 20 jaar ouderdom zitten. Daarom heb ik als voorbeeld een filter gemaakt op het 5 jaarlijks onderhoud. We geven in de filter in op welk veld we willen filteren. Vervolgens zeggen we dat het laatste van het gegeven moet eindigen op vb. 04 (van 2004). Alle gegevens die hierop eindigen moeten dit jaar nagekeken worden. We passen de filter toe en krijgen volgende tabel: Figuur 13: Schedule brandblussers met filter P a g i n a 36

37 Als we de 2 bovenstaande tabellen vergelijken zien we dat er 1 brandblusser uit deze lijst is gehaald omdat deze brandblusser pas in 2008 een 5 jaarlijks onderhoud heeft gehad. 4 Computers 4.1 Bespreking Ik heb ook gekozen om dit element praktisch uit te werken omdat alles in deze tijd toch wel met de computer gebeurd. Dat maakt dan ook dat de computer een belangrijk facet is geworden binnen het werkgebied. Er bestaat discussie over of het bestellen/herstellen/ van de computer onderdeel is van het takenpakket van de Facility Coördinator, of dit gebeurt door de afdeling ICT, of door de inkoopdienst. In mijn model heb ik dan ook gekozen om het bestellen wel via de Facility Coördinator te laten verlopen, maar indien er problemen zijn moet men naar de interne dienst ICT gaan van het bedrijf. Deze informatie zit dan ook zo verwerkt in het model. 4.2 Parameters Aangezien de Facility Coördinator niet verantwoordelijk is voor herstellingen aan de pc moet er zeker een parameter aangemaakt worden over de verantwoordelijke. Daarnaast moeten er uiteraard nog een aantal parameters bijkomen. Dit zijn de parameters met betrekking tot de brandblussers die relevant zijn om in het model toe te voegen: Element Informatie Computer Type computer (vaste pc of laptop) Typenummer Installateur Leverancier Plaatsingsdatum Kostprijs Technische specificaties Naam verantwoordelijke Telefoon verantwoordelijke Tabel 6: Parameters computers P a g i n a 37

38 De parameters of eigenschappen kan men gewoon te zien krijgen door op het element te klikken en vervolgens op de knop properties. Dan krijgen we volgend beeld: Figuur 14: Parameters computer In het bovenste kadertje, bij de type parameters, kunnen we de gegevens van de verantwoordelijke terugvinden, alsook de plaatsingsdatum en de installateur. In het onderste kadertje, bij de instance parameters, vinden we het type computer terug, typenummer van de pc, alsook de leverancier, de kostprijs het pc-nummer, technische specificaties, 4.3 Schedule Hieronder is een beeld van de schedule te zien die waar al de informatie over de computer verzameld is: Figuur 15: Schedule computers We hebben aan de hand van deze schedule een duidelijk beeld hoeveel computers er in het bedrijf aanwezig zijn, hoeveel er per afdeling aanwezig zijn, welke types, de kostprijs ervan, en andere informatie die relevant kan zijn indien er nieuwe moeten besteld worden, of indien er herstellingen aan zijn. P a g i n a 38

39 5 Elektriciteit 5.1 Bespreking Aangezien ook de elektrische voorziening deel uitmaakt van het takenpakket van de Facility Coördinator heb ik een aantal verlichtingsarmaturen toegevoegd in het model. Het is de bedoeling dat de Facility Coördinator aan de hand van het model gemakkelijk aan belangrijke informatie geraakt omtrent de energievoorziening. Zo is het niet alleen belangrijk dat men informatie heeft i.v.m. de elektrische installaties op zich, maar ook informatie over het energieverbruik, Daarom heb ik als voorbeeld in mijn model een URL (Uniform Resource Locator) geplaatst naar een Excelblad waar het energieverbruik per maand of per jaar in grafiek is gezet. Een URL is een label dat verwijst naar een ander bestand of een webpagina. Via de eigenschappen van de armaturen, en de schedule van de verlichting kan men dan op deze link klikken en wordt automatisch het Excelblad geopend. 5.2 Parameters We kunnen het onderdeel elektriciteit onderverdelen in sterkstroom en zwakstroom. Onder deze 2 onderverdelingen kunnen we de verschillende elektrische toestellen onderverdelen. Zo zit de verlichting onder sterkstroom en de beveiliging of noodverlichting onder zwakstroom. Zwakstroom is alle apparatuur die werkt op een spanning lager dan of gelijk aan 24V. Sterkstroom is dus alles dat werkt op een spanning hoger dan 24V. De verdere onderverdeling van zwakstroom en sterkstroom kan je terug vinden in bijlage 3: Mogelijke parameters. Dit zijn de parameters met betrekking tot de elektriciteit die men zeker aan het model moet toevoegen: Element Informatie Verlichting Type verlichting Type lamp Type licht + lichtsterkte Inbouw of opbouw Verwijzingsnummer naar de zekering Vermogen Materiaal Kostprijs Naam + telefoon verantwoordelijke Leverancier Tabel 7: Parameters verlichting P a g i n a 39

40 De parameters of eigenschappen kan men gewoon te zien krijgen door op het element te klikken en vervolgens op de knop properties. Dan krijgen we volgend beeld: Figuur 16: Parameters verlichting Op bovenstaand beeld zijn de Instance parameters en een aantal van de Type parameters van een wandlamp te zien. Dit is het venster met de algemene eigenschappen van de wandlamp. Wanneer men alle typeparameters wilt zien dan klikt men gewoon op Edit/New. Dan wordt het venster op de volgende pagina geopend. P a g i n a 40

41 Op het beeld hiernaast zijn al de Typeparameters van diezelfde wandverlichting te zien die ik aan het model heb toegevoegd. In dit beeld is ook te zien dat ik 2 URL s heb toegevoegd (zie rode kaders). Eén URL die verwijst naar het voorbeeld van een Excelfile over energieverbruik (Zie bijlage 4). De andere URL verwijst naar een situatieschema van de verlichting in Autocad (Zie bijlage 1: Schema ABB Noss._niv 0). Omdat het niet altijd overzichtelijk is om alles rechtstreeks in het model in te voegen, maar ook omdat het niet altijd mogelijk is, dient men een link te plaatsen in het model zodat men met het model wel over alle informatie beschikt. Men kan via de eigenschappen, of via de schedule op de link klikken. Vervolgens wordt automatisch die tekening in autocad geopend en kan men het situatieschema raadplegen. Dit is uiteraard ook het doel van een FIM, al de nodige informatie zit in het model, of is aan het model gelinkt zodat men via het model automatisch over alle nodige informatie kan beschikken. Figuur 17: Typeparameters verlichting 5.3 Schedule Aangezien we veel informatie ook kunnen terug vinden in de vensters van de elementeigenschappen moeten we niet alles in de schedule invoegen. In deze schedule heb ik volgende zaken zichtbaar gemaakt: Assemblagecode, Familie en type, verwijzingscode (welke zekering), materiaal, vermogen, kostprijs, leverancier, installateur, plaatsingsdatum, verantwoordelijke naam + telefoonnummer, een URL naar het energieverbruik en een URL naar het situatieschema. Door dubbelklik op de 3 puntjes die u recht op het scherm ziet komt u automatisch uit in het situatieschema. Als er dus een P a g i n a 41

42 lamp niet werkt, dan kan men via dit model (zowel het schema 2D of 3D als via de schedule) snel zien tot welke zekering deze lamp behoort en wat er nog allemaal onder diezelfde zekering valt. Figuur 18: Schedule verlichting 6 Sanitair 6.1 Bespreking Naast de vloeren die ik besproken heb is ook het sanitair een facet van de gebouw dat goed moet onderhouden worden en gekuist worden om van de klanten een goede indruk te krijgen. Wanneer er aan het sanitair iets mis is hebben de klanten het altijd gezien. Het vergt dan ook niet van een goede kwaliteit van de facilitaire dienst als de toiletten verstopt zijn, of onvoldoende schoongemaakt worden. Zoals besproken bij VIII 2.1 gelden ook hier de aspecten van het schoonmaakproces die moeten voltooid worden. 6.2 Parameters Aan de hand van het schoonmaakproces heb ik dan ook een aantal parameters aan het model toegevoegd: Element Sanitair Informatie Type (hangend of staand toilet) Laatst onderhouden Laatst grondig gereinigd Fabrikant Installateur Materiaal Kostprijs Naam + telefoon verantwoordelijke Leverancier Tabel 8: Parameters sanitair P a g i n a 42

43 De parameters of eigenschappen kan men gewoon te zien krijgen door op het element te klikken en vervolgens op de knop properties. Dan krijgen we volgend beeld: Figuur 19: Parameters sanitair Het is heel belangrijk dat men weet van welk materiaal de toilet gemaakt is zodat men de toilet op de juiste manier en met de juiste middelen kan reinigen of herstellen. Ook wanneer er verstopping is moet men weten wie er moet gebeld worden om de toilet te ontstoppen, Al deze informatie kan men snel opzoeken d.m.v. het model. 6.3 Schedule Dit is de schedule van de sanitaire installatie. Uiteraard kan men zoveel parameters aanmaken als noodzakelijk of gewenst zijn. Men kan kiezen welke parameters men ingevoegd in de schedule. Men kan dus alle parameters die aangemaakt zijn toevoegen, of men kan er een aantal selecteren en toevoegen. Ook hier is een filter gebruikt waardoor je enkel de lavabo s, de toiletten en de urinoirs te zien krijgt. Sanitair bestaat namelijk ook onder andere uit de radiotoren, deze heb ik in de schedule weggefilterd. P a g i n a 43

44 Figuur 20: Schedule sanitair 7 Toegangsmogelijkheden 7.1 Bespreking Een ander aspect dat ik even wil aanhalen is de toegangsmogelijkheden van het gebouw. Uiteraard is het belangrijk dat men snel kan kijken wat de verschillende mogelijkheden zijn om het gebouw binnen te komen. Dit is niet alleen belangrijk uit veiligheidsoverwegingen (bvb: voor de brandweer) maar het is ook voor bezoekers met een rolstoel van groot belang. 7.2 Parameters Om deze informatie toe te kennen aan een ingang verbind ik deze informatie met het element toegangsdeur. In mijn model zitten 2 toegangsdeuren, aan elk van deze toegangsdeuren ga ik afzonderlijke informatie hangen (Instance Parameters). Volgende informatie kan ik aan de toegangsdeuren toekennen: Element Deur Informatie Type (Automatische of handmatige) Draaideur of schuifdeur Toegangswijdte Toegangshoogte Opstapje? Toegankelijk voor rolstoelgebruikers? Materiaal (Brandweerstand) Installateur Kostprijs Naam + telefoon verantwoordelijke Leverancier Tabel 9: Parameters toegansmogelijkheden P a g i n a 44

45 De parameters of eigenschappen kan men gewoon te zien krijgen door op het element te klikken en vervolgens op de knop properties. Dan krijgen we volgend beeld: Figuur 21: Parameters toegangsmogelijkheden 7.3 Schedule In deze schedule zijn de gegevens te zien van deze deuren. Je kan hier snel raadplegen wat de breedte en hoogte van deze deuren zijn alsook de brandweerstand en de toegangsmogelijkheden voor rolstoelgebruikers. Figuur 22: Schedule toegangsmogelijkheden 8 Exporteren van schedules Het is ook van belang dat je de schedules kan exporteren naar een andere extensie (bijvoorbeeld naar een Excelfile). Zo kan je de lijst vanuit Revit gebruiken om in Excel verder te werken. Of eventueel om in Excel (of in een ander programma) rapporten op te maken. Het is namelijk niet de bedoeling van het FIM-software dat je er rechtstreeks rapporten in kan maken. Het is wel de bedoeling dat je met de informatie die erin zit gemakkelijk weg kan. Ofwel visueel door de informatie op te zoeken die je nodig hebt, ofwel door te exporteren zodat je alle informatie in een lijstje P a g i n a 45

46 uitgeprint hebt, Via dit middel kan je dan zelfs herstellingen aan een component hangen die moeten worden uitgevoerd. Door dan een schedule te maken van alle herstellingen (zie VIII. 9 Herstellingen) en deze te exporteren naar een Excelfile kan je over een goede lijst beschikken met informatie over de herstellingen die moeten gebeuren. Je klikt op de schedule die je wilt exporteren. Vervolgens ga je naar file>export>schedule en krijg je volgend venster te zien: Figuur 23: Schedule exporteren Hier kan je aangeven of je alle informatie in 1 rij wilt plaatsen of je meerdere rijen wilt aan informatie wilt hebben. Afhankelijk van in welke extensie je deze informatie wilt openen kan je er ook voor kiezen om de informatie te scheiden via tab, via komma, puntkomma of spatie. Je kan ook zelf de keuze maken of je de hoofden van de schedule ook wilt exporteren of enkel de gegevens zelf. Als je hierin een keuze hebt gemaakt druk je op ok. Vervolgens wordt er een txt.bestand aangemaakt waar al uw gewenste informatie in verzameld zit. Vanuit dit txt.bestand kan het bestand dan geopend worden via verschillende programma s. Je kan het bijvoorbeeld openen via FileMaker Pro, dan worden de gegevens weergegeven in tabellen of in records. Maar het bestand kan ook geopend worden via Excel. Hieronder is er een print te vinden van een Excelfile over de verlichtingstoestellen: Figuur 24: Excelfile van schedule P a g i n a 46

47 9 Herstellingen 9.1 Beschrijving Men kan ook herstellingensaanvragen in het model invoegen. Dit is een lijst van de herstellingen die verschillende elementen moeten gebeuren. Dit kan men doen door aan de elementen een extra parameter te hangen die voorzien is voor als er een herstelling moet gebeuren aan het element/component. 9.2 Parameters Eerst en vooral hangen we aan de elementen een parameter Herstelling. Hier kan men de beschrijving van de uit te voeren herstelling in noteren. Deze parameters hoeft men niet van in het begin allemaal aan de elementen toevoegen. Wanneer er een herstelling aan een onderdeel is waarvan deze parameter nog niet bestaat, dan kan men gewoon een parameter Herstelling oproepen uit de lijst van de parameters die reeds gecreëerd zijn. Naast de parameter Herstelling kan men ook andere parameters toevoegen die belangrijk zijn om de herstelling te kunnen uitvoeren, zoals wanneer de laatste herstelling zich heeft voorgedaan, of het element nog in garantie is, Wanneer er vervolgens een klacht binnen komt en er moet een herstelling uitgevoerd worden, opent men de eigenschappen van het te herstellen element. Figuur 25: Parameter herstelling Men gaat naar de parameter Herstelling en vult daar de commentaar in met betrekking tot de herstelling. Bvb: bij een toilet: WC loopt over. Op figuur 22 zijn de eigenschappen te zien van het toilet dat ontstopt moet worden. In de rode kader kan je de parameter Herstelling invullen. Het is een parameter die continu zonder problemen kan gewijzigd worden. 9.3 Schedule Door een schedule aan te maken van de herstellingen die moeten uitgevoerd worden kan men een overzichtelijke lijst krijgen. Om te zien van welk element de herstelling precies moet gebeuren, kan men klikken op de herstelling in de lijst en vervolgens op Show. Het element wordt nu dadelijk getoond in 3D en in 2D. De perfecte plaats is nu ook heel goed zichtbaar. P a g i n a 47

48 Eerst komt dit beeld tevoorschijn. Hier kan men al zien dat het gaat over een zittoilet bij de heren (paarse kamer). Vervolgens kan er op Show geklikt worden voor andere zichten (bvb. om over te schakelen naar het 3D-zicht hieronder) of kan er op Close geklikt worden. Als er op Close geklikt wordt krijg je de mogelijkheid om in te zomen of uit te zomen om de exacte locatie van de toilet te bepalen. Figuur 26: Show element 2D Het beeld dat hiernaast te zien is, is het beeld dat men krijgt als men op de knop Show klikt en vervolgens uitzoomt. Dit is het 3D-aanzicht van de toilet die moet hersteld worden. Om de lijst van herstellingen te krijgen moet er gebruik gemaakt worden van de filter bij de schedules. Eerst openen we alle elementen met de verschillende gegevens. Wanneer je enkel dit zou doen krijg je een lijst van alle elementen die in het model aanwezig zijn. Vervolgens plaatsen we een filter zodat enkel de gegevens worden geopend waarvan er een parameter Herstelling bestaat. Maar dan zou er een lijst tevoorschijn komen waarin alle elementen staan waarvan de parameter Herstelling bestaat, ingevuld of niet ingevuld. Daarom moet er nog een extra filter geplaatst worden. Een filter die kijkt of de parameter Herstelling van het element is ingevuld. Dan krijgen we enkel de gegevens van deze elementen die onderhevig zijn aan een herstelling in de lijst. En krijgen we in mijn voorbeeld dus dit te zien: Figuur 27: Show element view 3D Figuur 28: Schedule herstellingen P a g i n a 48