ThiemeMeulenhoff Zorg Niveau b3. Ondersteunen bij persoonlijke basiszorg Antwoordmodellen

Transcriptie

1 ThiemeMeulenhoff Zorg Niveau b3 Ondersteunen bij persoonlijke basiszorg Antwoordmodellen

2

3 Inhoudsopgave 1 Hulp bieden bij de persoonlijke verzorging Hulp bieden bij aan- en uitkleden 7 Praktijk: Ik wil het zelf doen! 7 Praktijk: Twijfels 7 Praktijk: Doe jij het maar! 8 Kennisopdracht Hulp bieden bij het wassen en de uiterlijke verzorging 10 Praktijk: In de Tummy Tub 10 Praktijk: Maak me mooi 10 Praktijk: Zo voorzichtig mogelijk 10 Kennisopdracht Observaties bij de uiterlijke verzorging 14 Praktijk: Ik kan de trap niet meer op 14 Kennisopdracht Het gebruik van hulpmiddelen 17 Praktijk: Dat valt niet mee 17 Praktijk: Wil ik dit wel? 17 Kennisopdracht Complicaties van langdurige inactiviteit voorkomen 20 Praktijk: Wat te doen? 20 Praktijk: Wat meer lucht 20 Kennisopdracht Relevante wetgeving bij de basiszorg toepassen 23 Praktijk: Bekwaam of bevoegd? 23 Kennisopdracht 23 2 Hulp bieden bij de opname van voeding en vocht Hulp bieden bij eten en drinken 25 Praktijk: Tepelperikelen 25 Praktijk: Vader en flesvoeding 25 Praktijk: Speciale hulp 25 Praktijk: Een eenzijdig dieet 26 Praktijk: Mevrouw Coenraads verslikt zich 26 Kennisopdracht Voedingsproblemen en vochtbalans 29 Praktijk: Wat is goed? 29

4 Praktijk: Wat een gedoe! 29 Praktijk: Hoezo overvoeding? 29 Praktijk: Abdul blijft in bed 29 Kennisopdracht Maatregelen ter bevordering van de eetlust 32 Praktijk: Geen eetlust 32 Praktijk: Tegenslag 32 Kennisopdracht Voedings- en dieetvoorschriften hanteren 34 Praktijk: Doe niet zo moeilijk 34 Praktijk: Lekker lang lekker 34 Kennisopdracht 34 3 Helpen bij de uitscheiding Hulp bieden bij de toiletgang 37 Praktijk: Tijdens de nachtdienst 37 Praktijk: Marlies heeft rode billetjes 37 Praktijk: Op de postoel 37 Praktijk: 'O, Marianne, ik vind dit zo erg' 38 Kennisopdracht Blaastraining 40 Praktijk: Anne heeft een natte broek 40 Praktijk: Martijn heeft er geen zin in 40 Kennisopdracht Incontinentie 42 Praktijk: Een zware bevalling 42 Praktijk: Onzindelijk op je oude dag 42 Kennisopdracht Een zorgvrager met een verblijfskatheter verzorgen 44 Praktijk: De mantelzorg inschakelen? 44 Kennisopdracht De uitscheiding bevorderen 46 Praktijk: Ik moet, maar het lukt niet 46 Praktijk: Obstipatie na de bevalling 46 Praktijk: Ling heeft diarree 46 Kennisopdracht Hulp bieden bij het opgeven van sputum 49 Praktijk: De rek is eruit 49 Praktijk: 'Maak het haar maar zo comfortabel mogelijk' 49 Kennisopdracht 49

5 3.7 Hulp bieden bij het braken 51 Praktijk: Hersenschudding 51 Kennisopdracht Hulp bieden bij de menstruatie 53 Praktijk: Vera 53 Kennisopdracht Hulp bieden bij hevige transpiratie 55 Praktijk: Alleen na het douchen voel ik me fris 55 Kennisopdracht 55 4 Hulp bieden bij mobiliteitsproblemen Een zorgvrager helpen bij het voortbewegen 57 Praktijk: Mogelijkheden en beperkingen 57 Praktijk: Hulp met een hulpmiddel 57 Praktijk: Wandelen in de zon 57 Kennisopdracht Tillen en verplaatsen van de zorgvrager 60 Praktijk: Leuke meiden 60 Praktijk: Een spannend bestaan 60 Kennisopdracht Een geschikte lichaamshouding 63 Praktijk: Het liggen meer dan zat 63 Kennisopdracht Stimuleren tot bewegen 65 Praktijk: Op glad ijs 65 Praktijk: Dunne benen 65 Praktijk: Een verkrampt lichaam 65 Kennisopdracht 66 5 Het bed van de zorgvrager verzorgen Bed opmaken 69 Praktijk: Ik word er zo moe van 69 Praktijk: Ik kan er maar niet aan wennen 69 Praktijk: Masja wil 'uit' 70 Praktijk: Mevrouw Croes heeft pijn 70 Kennisopdracht Diverse soorten bedden 72 Praktijk: Hij is nog van mijn grootmoeder geweest 72 Praktijk: Josie gaat staan 72 Praktijk: We slapen al 68 jaar samen 72 Praktijk: Een ander bed voor Figo 72 Kennisopdracht 72

6 5.3 Hulpmiddelen bij de bedverzorging 74 Praktijk: Mevrouw De Vocht vertelt het je zelf wel 74 Praktijk: Meneer Marsman komt iedere keer uit bed 74 Praktijk: Mevrouw Dekker heeft een longontsteking 74 Kennisopdracht 74 6 Het bewaken van de vitale functies Normale of afwijkende waarden van vitale functies 77 Praktijk: Geen reactie 77 Praktijk: Het zal toch niet weer gebeuren? 77 Praktijk: U lijkt wel een topsporter 77 Praktijk: Hoge bloeddruk 78 Praktijk: De controles van Gitta en René 78 Kennisopdracht Maatregelen bij afwijkende waarden van vitale functies 80 Praktijk: Druk met vitale functies 80 Praktijk: Observatie 80 Praktijk: Koud 80 Kennisopdracht 81 7 Het slaap- en waakritme Een evenwichtig slaap- en waakritme 83 Praktijk: Huilen met de ogen dicht 83 Praktijk: Alweer nachtdienst 83 Praktijk: Ik mis mijn rondje 83 Praktijk: Iets voor het slapen 83 Praktijk: In nachtkleding op straat 84 Praktijk: De nieuwe huisarts 84 Kennisopdracht 84 8 Ongevallen en onvoorziene situaties Ongevallen en onvoorziene situaties 87 Praktijk: Een gil en een hoop gekletter 87 Kennisopdracht 88

7 1 Hulp bieden bij de persoonlijke verzorging Hulp bieden bij aan- en uitkleden PRAKTIJK: IK WIL HET ZELF DOEN! 1 Hoe pak je deze situatie aan? Welke keuzen maak je, en waarom? Je moet in de eerste plaats rustig blijven. Je legt aan Chayen uit dat het belangrijk is dat ze op tijd op school is. je benadert haar positief en vertelt haar dat ze heel goed zelf haar kleren kan uitkiezen. Met een voorbeeld kun je aangeven dat ze dat goed kan. Je moet wel duidelijk zijn naar Chayen toe. Met Stef kun je samen zijn kleren pakken. Je legt aan hem uit dat je hem vandaag zelf aankleedt, omdat hij anders niet op tijd op school komt. Verder kun je kijken of je Stef de kleine dingen zelf kunt laten doen. Niet de strijd aangaan met hem, je kunt hem dan beter afleiden. Je maakt deze keuzen omdat het belangrijk is dat de kinderen jouw aanpak accepteren en dat ze vertrouwen in je hebben. 2 Mevrouw Van Toor ligt boven op bed. Geef met argumenten aan waarom je haar wel of niet zou betrekken bij dit probleem. Eigen mening. Argumenten voor: mevrouw Van Toor is de moeder, zij heeft ouderlijk gezag, één woord van haar kan genoeg zijn om de kinderen positief te beïnvloeden. Argumenten tegen: het is verstandig mevrouw Van Toor niet lastig te vallen met dit soort problemen. Zij vindt het waarschijnlijk al erg moeilijk dat ze zelf niet in staat is om de zorg voor de kinderen op zich te nemen. PRAKTIJK: TWIJFELS 1 Carien weet dat zij iets met deze situatie moet. Over een half uur wordt meneer Baroudi opgehaald door iemand van de groepsverzorging. Welke adviezen geef jij aan Carien? Adviezen: rustig blijven en niet boos worden. Eerst met meneer Baroudi een praatje maken en hem afleiden. Niets forceren en niet teveel tegelijk willen. Probeer hem voorzichtig zover te krijgen dat hij een schoon overhemd aantrekt. Als het lukt hem zichzelf ook nog te laten scheren, is dat meegenomen. 2 Welke acties kun je ondernemen om deze situatie hanteerbaar te maken? Acties die je kunt ondernemen: bespreken in het teamoverleg, andere collega's hebben ook met dit soort situaties te maken. Gezamenlijk tot een standpunt komen en afspreken hoe hiermee om te gaan. De kinderen van meneer Baroudi deelgenoot maken van het probleem. Zij kunnen ook bijdragen aan een oplossing. 3 Hoe ga jij om met de weigering van meneer Baroudi om zich te laten douchen en schone kleren aan te trekken? Eigen mening. Houd hierbij aandacht voor: ThiemeMeulenhoff 7

8 Ondersteunen bij persoonlijke basiszorg de autonomie van de zorgvrager; het voorkomen van escalaties; de kwaliteit van de zorgverlening. PRAKTIJK: DOE JIJ HET MAAR! 1 Beschrijf op welke manier jij Egon ondersteunt bij het vergroten van zijn zelfredzaamheid op het gebied van kleden. Onder meer moet aan de orde komen: rekening houden met het begripsniveau van de zorgvrager; uitleggen van de vaardigheid met behulp van pictogrammen; uitleg over de verschillende kledingstukken; stap voor stap werken, te beginnen met het zelf aantrekken van de onderkleding, hierna bovenkleding, als laatste kousen, schoenen en veters strikken; positief belonen en de zorgvrager niet overvragen. 2 Plaats deze aanpak in het grote geheel van het aanleren van alle a.d.l.- vaardigheden op het gebied van de persoonlijke verzorging. Hierbij moet onder meer het geheel van activiteiten op het gebied van de persoonlijke verzorging aan de orde komen. Je kiest hierbij voor een logische volgorde op het gebied van het aanleren van deze vaardigheden, en geeft ook aan waar je de vaardigheid plaatst. 3 In welke volgorde leer je hem de verschillende vaardigheden aan? Waarom kies je hiervoor? Individueel antwoord. Je stelt prioriteiten met betrekking tot het aanleren van de verschillende a.d.l.-vaardigheden. Belangrijk hierbij is dat je stap voor stap werkt, niets forceert en bij de kleine dingen begint. KENNISOPDRACHT 1 Beschrijf wat de gevolgen kunnen zijn voor het aan- en uitkleden bij een zorgvrager die een CVA heeft gehad. Onder andere moeten aan de orde komen: de manier waarop je de zorgvrager benadert; de wensen van de zorgvrager met betrekking tot de verzorging; de dingen die de zorgvrager wel en niet zelf kan. 2 Zoek uit op welke manier je een zorgvrager kunt ondersteunen om een deel van de handelingen weer zelfstandig te kunnen uitvoeren. Je kunt hierbij in grote lijnen denken aan: de manier waarop je de zorgvrager benadert; de wensen van de zorgvrager met betrekking tot de verzorging; de dingen die de zorgvrager wel en niet zelf kan. 3 Zoek uit wat de betekenis is van de kledingeisen voor vrouwen met het islamitische geloof. Laat de studenten gebruikmaken van de kennis van islamitische medestudenten, als die aanwezig zijn. Laat de studenten ook zoeken op internet. 8 ThiemeMeulenhoff

9 Hulp bieden bij de persoonlijke verzorging Hulp bieden bij aan- en uitkleden 4 Hebben islamitische kledingeisen nog gevolgen voor de ondersteuning door verzorgenden bij het aan- en uitkleden? Denk hierbij aan het onderscheid tussen mannen en vrouwen. Laat de studenten gebruikmaken van de kennis van islamitische medestudenten, en eventueel zoeken op internet. 5 Beschrijf op welke manier je de zelfstandigheid van een visueel beperkte zorgvrager kunt waarborgen bij het kiezen van bij elkaar passende kleding. Laat de studenten gebruik maken van internet, labels in braille, vooraf samengestelde bij elkaar gezochte kledingpakketten en laat één van de studenten eventueel contact opnemen met een blindeninstituut. 6 Welke problemen kan iemand die kleurenblind is ondervinden bij het zich kleden? Laat de studenten zoeken op internet, kleurencombinaties die niet kloppen, verschillende kleuren sokken aan. 7 Hoe kun je de privacy van een zorgvrager instandhouden bij het aan- en uitkleden? Je kunt de privacy van een zorgvrager onder meer zo instandhouden bij het aan- en uitkleden: sluit de gordijnen rond het bed; neem een duster mee naar de badkamer; laat iemand niet onnodig wachten. 8 Hoe ga je om met de schaamtegevoelens van een zorgvrager? Eigen mening. Als verzorgende kom je heel dicht bij de mensen. Soms dichterbij dan je lief is. Het kan voor een verzorgende ook moeilijk zijn om door anderen aangeraakt te worden. Maak dit onderwerp bespreekbaar. 9 Hoe ga je om met jouw eigen schaamtegevoelens? Eigen mening. Maak het onderwerp bespreekbaar. 10 Wat is volgens jou het belang van zelfredzaamheid op dit gebied? Vooral eigen keuzen kunnen maken, dat verhoogt het gevoel van eigenwaarde en zelfrespect. ThiemeMeulenhoff 9

10 Ondersteunen bij persoonlijke basiszorg Hulp bieden bij het wassen en de uiterlijke verzorging PRAKTIJK: IN DE TUMMY TUB 1 Welke voorlichting geef jij aan Rosalie over het baden van Koen in de Tummy Tub? Het is haar eerste kind, dat betekent aandacht voor de algehele dagelijkse verzorging van de baby: veiligheid, temperatuur van het badwater, wel of geen badolie, goed drogen, verzorging van huidplooitjes, billetjes, kleertjes op temperatuur, afkoeling voorkomen. Daarnaast leg je uit wat het voordeel is van de Tummy Tub en op welke manieren je een baby kunt baden in de Tummy Tub. Dit doe je voor, en je laat Rosalie de verschillende grepen proberen. 2 Wat zijn volgens jou de voordelen en wat zijn de mogelijke nadelen of gevaren? Voordelen: het water blijft warmer in de emmer en de baby blijft beter op temperatuur. De baby neemt vanzelf de foetushouding aan. Dat vindt hij prettig, hij is dat gewend en voelt zich dus ook veiliger. Nadelen: veel moeders zijn bang dat de baby onder water raakt. De moeder moet de verschillende grepen dus ook goed kennen, en zich daar vertrouwd mee voelen. 3 Op welke manier kun je ervoor zorgen dat de moeder van Rosalie straks weet hoe zij Koen moet baden in de Tummy Tub? Je kunt de verzorging aan Rosalie voordoen. Hierna kun je het met haar doorspreken om te controleren of ze alles begrepen heeft. Ook kun je de instructies voor oma op papier zetten. PRAKTIJK: MAAK ME MOOI 1 Vind jij dat Julie er recht op heeft dat ze elke dag volledig wordt opgemaakt? Waarom vind je dat, of waarom niet? Eigen mening. Hierbij spelen de volgende zaken een rol: wel of niet tegemoet komen aan de zorgbehoefte van de zorgvrager, rekening houden met wensen en gewoonten en de autonomie van de zorgvrager in relatie tot de mogelijkheden van de verzorging. 2 Wat vind je van het compromis dat Julie gesloten heeft met de verzorging? Komt dit tegemoet aan haar zorgvraag? Waarom vind je dat? Het compromis komt gedeeltelijk tegemoet aan haar zorgvraag. Het liefst wil ze elke dag worden opgemaakt. Daar is duidelijk geen tijd voor, en hierover is al onderhandeld. Een compromis is nodig om voor beide partijen een bevredigende oplossing te vinden die haalbaar is. 3 Op welke manier zou jij deze zorgvraag van Julie beantwoorden? Eigen mening. Je moet een keuze maken tussen het beantwoorden van de zorgvraag van Julie of de mogelijkheden van de verzorging. PRAKTIJK: ZO VOORZICHTIG MOGELIJK 1 Wat zijn de aandachtspunten bij de verzorging van mevrouw Hansen? De aandachtspunten zijn: de lichamelijke conditie van de zorgvrager; 10 ThiemeMeulenhoff

11 Hulp bieden bij de persoonlijke verzorging Hulp bieden bij het wassen en de uiterlijke verzorging haar zo min mogelijk vermoeien; voorzichtig te werk gaan; rust, aandacht en geduld; respect en een goede beroepshouding. 2 Welke afspraken moeten Elke en Corine met elkaar maken vóórdat ze mevrouw Hansen gaan verzorgen? Ze moeten afspreken hoe ze mevrouw Hansen gaan verzorgen, wat ze gaan doen, in welke volgorde, en wie wat doet. Ze moeten ervoor zorgen dat alles klaarstaat en de kamer goed op temperatuur is. 3 Welke observaties vind jij belangrijk tijdens de verzorging van mevrouw Hansen? De dagelijkse observaties van de huid, het gedrag en de pijnobservaties. Daarnaast observeer je de algehele toestand, zoals kleur, ademhaling en pols. 4 Op welke manier kunnen Elke en Corine tijdens de verzorging respectvol met mevrouw Hansen omgaan? Elke en Corine kunnen tijdens de verzorging respectvol met mevrouw Hansen omgaan door zich op haar te richten, zorgvuldig met haar om te gaan, goed toegedekt te houden, de kamer goed af te sluiten in verband met de privacy en in gesprek met haar te blijven. En zeker niet met elkaar over andere zaken gaan spreken. KENNISOPDRACHT 1 Je gaat een student helpen die voor de eerste keer een wasbeurt gaat uitvoeren. Op welke dingen moet je samen met die student letten? De benodigdheden voor een wasbeurt kan de student terugvinden in het onderwerp. Begeleidingsaspecten: Stel de leerling op z'n gemak. Vraag of hij/zij al eens heeft meegekeken en welke indruk dit op hem/haar heeft gemaakt. Vraag hoe de leerling zich heeft voorbereid. Laat de leerling wassen en droog zelf af. Laat de leerling communiceren met de zorgvrager Geef op een positieve manier feedback en steun. Denk er aan dat je het proces zelf ook hebt moeten leren!! Uiteraard de benodigdheden bij de lichaamsverzorging, maar ook de benodigde begeleiding. De student moet zich verplaatsen in degene die de taak moet uitvoeren. Er ligt dus ook een begeleidingsaspect in deze vraag verborgen. 2 Hoe ga jij te werk bij een wasbeurt van de haren op bed? Je gaat zo te werk bij de haarverzorging op bed: je licht de zorgvrager in en overlegt over de te volgen handelswijze; je legt de materialen klaar; je beschermt het bed (plastic over matras, handdoeken, speciale wasbak); je beschermt of verwijdert bovenkleding (hemd kan aanblijven); je neemt water op de gewenste temperatuur; je gebruikt een kleine hoeveelheid shampoo, goed inwrijven en tegelijkertijd de hoofdhuid masseren; ThiemeMeulenhoff 11

12 Ondersteunen bij persoonlijke basiszorg spoel de shampooresten goed uit; shampoo eventueel nogmaals en spoel uit; gebruik een crèmespoel als de zorgvrager dit wenst; droog de haren zorgvuldig; trek de bovenkleding weer aan; breng de haren in model en föhn ze eventueel droog; ruim gebruikte spullen op. 3 Stomatitis is een ontsteking van het mondslijmvlies. Het komt regelmatig voor bij zorgvragers met een verzwakte lichamelijke conditie. Beschrijf wat je kunt doen om stomatitis zoveel mogelijk te voorkomen. Bij deze zorgvragers kun je: dagelijkse mondinspectie doen; de mond en het gebit vier keer per dag verzorgen; spoelen met zout water of mondwater; de mond verzorgen met swabs of lemon sticks; mondsprays gebruiken; de mond verzorgen met een spatel die is omwikkeld met steriel gaas en daarop enkele druppels citroenglycerine. 4 Kasper, een peuter van anderhalf, heeft een grote angst voor haren wassen. Zijn ouders weten zich er geen raad meer mee. Vertel wat jij doet om Kasper op zijn gemak te stellen. Op welke manier zorg je ervoor dat zijn haren toch gewassen worden? Kasper vooral op zijn gemak stellen, eerst met hem spelen in bad, vertellen wat je gaat doen, hem een droog washandje geven om te voorkomen dat er water in zijn oogjes komt. Zijn haren spoelen met een kan met water, zijn hoofdje achterover en je hand op zijn voorhoofd leggen om te voorkomen dat het water in zijn ogen loopt. Hem zoveel mogelijk de dingen zelf laten doen, en positief reageren. 5 Je werkt als verzorgende bij een gezin. Eén van de kinderen komt thuis met een briefje: op school heerst weer hoofdluis. Wat doe je om te constateren of het kind hoofdluis heeft? Hoe ga je met dit probleem om als dit inderdaad het geval is? Je controleert een kind op hoofdluis met behulp van een stofkam, waardoor je eerst een gaasje hebt getrokken. Leg een (witte) handdoek om de schouders en kam. Als er sprake is van hoofdluis, haal je een speciale lotion of shampoo bij de drogist. Was al het beddengoed en kleding, jassen en shawls op 60. Zo nodig herhaal je de behandeling. 6 Als verzorgende mag je de teennagels van een zorgvrager met diabetes mellitus nooit zelf knippen. Wat is hiervan de reden? Een zorgvrager met diabetes mellitus heeft een verhoogde kans op het krijgen van infecties aan de voeten. Dit wordt veroorzaakt door het hoge glucosegehalte in het bloed en de verslechterde bloedsomloop in de benen. Wondjes genezen slecht en kunnen het begin zijn van een diabetische voet. Je mag niet knippen omdat het risico te groot wordt dat je hem verwondt? 7 Een omstreden fenomeen in de zorg zijn de wasdoekjes. Zoek op internet en in de vakbladen naar argumenten voor en tegen deze doekjes. 12 ThiemeMeulenhoff

13 Hulp bieden bij de persoonlijke verzorging Hulp bieden bij het wassen en de uiterlijke verzorging De tegenstellingen in de literatuur zijn een beetje zwart-wit. Misschien heeft de student zelf al ervaring met de wasdoekjes en kan hij op deze manier nog bijdragen aan de discussie? 8 Je hebt de zorg voor een ernstig zieke zorgvrager met een heel slechte conditie. Ze vraagt aan je of je de wasbeurt van die dag wilt overslaan. Wat doe je? Eigen mening. In principe is er niets op tegen om de dagelijkse wasbeurt een keer over te slaan. Er moet wel overleg plaatsvinden met de zorgvrager om eventueel een onderbeurt te doen en een schone onderkleding/pyjama aan te doen. 9 Waarom is het van belang dat je tijdens de lichamelijke verzorging samenwerkt met de zorgvrager? Het is van belang dat je tijdens de lichamelijke verzorging samenwerkt met de zorgvrager omdat je: de zelfredzaamheid instandhouden of stimuleert; de zorgvrager het gevoel van eigenwaarde en onafhankelijkheid behoudt; dan rekening houdt met ergonomische aspecten van de verzorging. 10 Jaella is tien jaar, en heeft sinds haar geboorte een ernstige lichamelijke beperking. Het gezin, moeder en twee broertjes, heeft inmiddels een aangepaste woning betrokken, waarin speciaal voor Jaella een aangepaste slaapkamer en badkamer is gemaakt. De verzorging van Jaella komt voor het grootste deel neer op haar moeder. Ze wordt voor de a.d.l. ondersteund door de mensen van de thuiszorg, die drie keer in de week komen om Jaella te helpen met douchen. Tijdens je bpv bij de thuiszorg word je gevraagd om de zorg voor Jaella op je te nemen. Welke activiteiten ga je ondernemen om ervoor te zorgen dat Jaella onder de douche kan? Wat zijn de aandachtspunten tijdens de hygiënische verzorging van Jaella? Aan welke veiligheidsaspecten moet je aandacht besteden? Op welke manier kun je nog meer ondersteunen? Aandachtspunten zijn: goede observatie van de huid en de conditie van spieren en gewrichten. Aan deze veiligheidsaspecten moet je aandacht besteden: of Jaella niet van de douchebrancard kan afrollen; of het water niet te warm is; of niemand kan uitglijden op een natte vloer. Je kunt nog meer ondersteunen door te overleggen en te luisteren naar de dingen die de moeder inbrengt. Denk vooruit en neem de moeder nog wat taken uit handen als dit qua tijd mogelijk is. Je kunt de moeder ook informatie geven over de mogelijkheid tot ondersteuning door vrijwilligers, zodat je haar nog meer kunt ontlasten. ThiemeMeulenhoff 13

14 Ondersteunen bij persoonlijke basiszorg Observaties bij de uiterlijke verzorging PRAKTIJK: IK KAN DE TRAP NIET MEER OP 1 Welke verschijnselen vallen je op in het verhaal van meneer Terpstra? Kortademigheid, blauwe lippen, de trap niet meer op kunnen, oedeem aan beide voeten. 2 Waar duiden deze observaties volgens jou op? Waaruit blijkt dat? Ze wijzen op een verslechterde werking van het hart, meneer Terpstra heeft last van oedeem, dat betekent dat de terugvloed van weefselvocht verstoord is. Daarnaast heeft meneer Terpstra een verhoogde bloeddruk en hij is kortademig. 3 Zou je in deze situatie contact opnemen met de huisarts van meneer Terpstra? Waarom wel, of waarom niet? Je neemt wel contact op met de huisarts, want de bloeddruk, het oedeem en de kortademigheid moet je rapporteren aan de huisarts. Het is aan meneer Terpstra om een extra controle te doen. Hij heeft waarschijnlijk plastabletten nodig om het overtollige vocht uit te scheiden. Op deze manier kunnen vervelende complicaties worden voorkomen. KENNISOPDRACHT 1 Beschrijf wat je verstaat onder een goede persoonlijke hygiëne. Op welke manier geef je daar vorm aan? Bij een goede persoonlijke hygiëne let je op de volgende aspecten: lichamelijke verzorging; eten en drinken; activiteit, rust en slaap; schone kleding; veiligheid; omgang met anderen. 2 Geef twee voorbeelden van openbare hygiëne die door de overheid zijn ingesteld. Twee voorbeelden van openbare hygiëne die door de overheid zijn ingesteld: HACCP warenwetregeling Hygiëne van Levensmiddelen ; de Arbo-wet. 3 Beschrijf op welke manier jij vormgeeft aan een goede beroepsmatige hygiëne. Eigen mening. In het antwoord moet beschreven zijn hoe de student op het werk verschijnt, en wat hij tijdens het werk doet om besmettingen te voorkomen. 4 Wat is volgens jou het belang van beroepsmatige hygiëne voor jezelf en de zorgvrager? Je kunt op deze manier voorkomen dat de zorgvrager onnodig risico loopt op besmetting met ziektekiemen. Dat is van belang omdat de meeste zorgvragers een verminderde weerstand hebben en gevoelig zijn voor infecties. Voor de verzorgende: je voorkomt dat je zelf besmet raakt of als tussenpersoon fungeert bij het overbrengen van besmettingen. 14 ThiemeMeulenhoff

15 Hulp bieden bij de persoonlijke verzorging Observaties bij de uiterlijke verzorging 5 Wat versta je onder een kruisinfectie? Een kruisinfectie is het gevolg van een besmetting met ziektekiemen die van de ene persoon op de andere is overgebracht door middel van een tussenpersoon. De zorgvrager wordt ziek. 6 Schrijf een richtlijn voor de observatie van de huid. Besteed hierbij aandacht aan: wat je observeert en waarom; in welke volgorde je de observaties doet; hoe je de geobserveerde gegevens verwerkt. Richtlijn voor observatie van de huid: systematisch uitwerken kleur, turgor, letsels; systematisch van boven naar beneden; systematisch door rapportage in het zorgplan. 7 Zoek uit waarom met name bij baby's en ouderen het observeren van de huidturgor van belang is. Wat zegt het over de conditie van de zorgvrager? De huidturgor kan een indicatie zijn voor dehydratie en oedeem. Baby's zijn gevoelig voor dehydratie. Bij hoge koorts of infecties verliest een baby snel veel vocht en kan binnen enkele uren of dagen uitgedroogd raken. Infecties, met name braken en diarree, komen veel voor bij kleine kinderen. Zij hebben nog een lage weerstand. Ouderen drinken vaak te weinig, ze hebben een verminderd dorstgevoel en door hun leeftijd en het gebrek aan beweging eten ze ook minder. Ook ouderen kunnen bij koorts en ziekte snel uitdrogen. Oedemen kunnen een indicatie vormen voor hartziekten of eventueel aandoeningen van de nieren. 8 Wat kun je als verzorgende doen aan de uiterlijke verzorging van mensen? Denk hierbij aan de gewone dagelijkse dingen die voor jezelf ook belangrijk zijn. Eigen mening. De studenten hebben in het onderwerp te maken gekregen met veel verschillende zaken die met de huid en het uiterlijk te maken hebben. Bewust is niet zoveel aandacht besteed aan zaken als make-up. De bedoeling van deze opdracht is dat de student hier zelfstandig over na gaat denken. Wat is haalbaar in een zorgsituatie? Is er verschil in aanpak in een thuiszorgsituatie of in een instelling? 9 Smetten is een veelvoorkomend probleem. Beschrijf in het kort: bij welke zorgvragers je smetten verwacht; op welke plaatsen smetten kunnen voorkomen; wat de oorzaken daarvan zijn; wat je kunt doen om smetten te voorkomen; wat je doet om smetplekken te behandelen. Smetten komt veel voor bij: baby's in de huidplooitjes, ze hebben nog een kwetsbaar huidje en door de inwerking van vocht in de liesplooitjes; bedlegerige zorgvragers door inactiviteit; zorgvragers met overgewicht. Smetten komt voor op deze plekken: achter de oren; in de halsplooi; onder de oksels; ThiemeMeulenhoff 15

16 Ondersteunen bij persoonlijke basiszorg onder de borsten; in de buik- en liesplooien; in de bilnaad; in de elleboog- en knieholten. Je kunt smetten voorkomen met: deppend drogen; lauw föhnen; licht talkpoeder aanbrengen; Engels pluksel aanbrengen. Je kunt smetten behandelen op dezelfde manier als dat je het voorkomt, eventueel aangevuld met een zalf op voorschrift van de arts. Dit is nodig bij infecties in de huidplooien. 16 ThiemeMeulenhoff

17 Hulp bieden bij de persoonlijke verzorging Het gebruik van hulpmiddelen Het gebruik van hulpmiddelen PRAKTIJK: DAT VALT NIET MEE 1 Bedenk enkele adviezen die je Noah kunt geven om de steunkousen op een goede manier bij mevrouw Walenstein aan te trekken. Adviezen: zorg dat de voeten goed droog zijn; breng eventueel wat talkpoeder aan zodat het aantrekken makkelijker gaat; laat mevrouw Walenstein een half uur met de benen omhoog zitten zodat de voeten weer wat slanker worden; trek de steunkousen bij voorkeur aan als mevrouw Walenstein op bed ligt. 2 Op welke manier kun je de zorgverlening aan mevrouw Walenstein zo organiseren dat het aantrekken van de steunkousen geen probleem is? Een mogelijkheid zou zijn om mevrouw Walenstein 's avonds te douchen in plaats van 's morgens. Dan kunnen 's morgens de steunkousen op bed worden aangetrokken, en kan mevrouw Walenstein zich hierna wassen aan de wastafel. PRAKTIJK: WIL IK DIT WEL? 1 Je werkt als verzorgende bij mevrouw Diepenveen thuis, elke ochtend van negen tot twaalf uur. Je merkt aan haar dat ze het moeilijk heeft met haar situatie. Wat kun je doen om haar te ondersteunen? Je ondersteunt haar door het tonen van een goede beroepshouding, vooral open en luisterend. Voorkom dat je te snel met raadgevingen of oplossingen komt. Ga rustig door met de werkzaamheden, ook dat is ondersteunend. Neem de tijd voor een praatje en een kopje koffie. 2 Kun je als verzorgende een bijdrage leveren aan het acceptatieproces? Wat zou jij daarin voor haar kunnen betekenen? Eigen mening. Vooral met een luisterend oor kun je mevrouw Diepenveen hulp bieden. Verder kun je haar deskundige hulp adviseren. KENNISOPDRACHT 1 Wat zijn de aandachtspunten bij het aantrekken van steunkousen? De aandachtspunten bij het aantrekken van steunkousen zijn: 's morgens vroeg aandoen, het liefst op bed; de voeten moeten goed droog zijn; de kous binnenstebuiten draaien; de kous over de tenen en rustig omhoog trekken; erop letten dat je de kous of het been niet beschadigt; erop letten dat de kous glad zit; voor de middagrust of de nacht de kous verwijderen. 2 Waar let je op bij het aanbrengen van elastische zwachtels? ThiemeMeulenhoff 17

18 Ondersteunen bij persoonlijke basiszorg Bij het aanbrengen van elastische zwachtels let je op: twee zwachtels gebruiken en tegengesteld zwachtelen; bij de tenen beginnen en zwachtelen tot aan de knie; zorgen voor een gelijkmatige drukverdeling over het hele been; niet te strak zwachtelen, aan de knie vastzetten met pleisters; na afloop controleren of de zwachtel niet te strak zit; gedurende de dag blijven controleren. 3 Bij welke aandoeningen van het bewegingsapparaat kan het gebruik van hulpmiddelen noodzakelijk zijn? Motiveer je antwoord. Voorbeelden zijn: reuma; polio; spasticiteit; heupdysplasie; amputatie. Bij deze vraag is het belangrijk dat de student kan motiveren wanneer en waarom bij een bepaald ziektebeeld gebruik kan of moet worden gemaakt van hulpmiddelen. 4 Welke hulpmiddelen zijn er ter ondersteuning van aandoeningen aan het bewegingsapparaat? Hulpmiddelen ter ondersteuning van aandoeningen aan het bewegingsapparaat zijn: spalken, braces, zwachtels, steunkousen. Niet genoemd, maar ook hulpmiddelen zijn onder meer: rolstoelen, krukken, rollators. Dit zijn meer a.d.l.-hulpmiddelen die een zorgvrager kunnen ondersteunen. 5 Wat is het verschil tussen een orthese en een prothese? Licht dit toe aan de hand van een voorbeeld. Een orthese ondersteunt de functie van een lichaamsdeel, een prothese vervangt een lichaamsdeel. Voorbeeld van een orthese: een brace om het polsgewricht te ondersteunen bij een reumapatiënt. Voorbeeld van een prothese: een borstprothese die de natuurlijke borst na amputatie vervangt. 6 Wat zijn de algemene aandachtspunten bij het aanbrengen van een orthese of prothese? Algemene aandachtspunten bij het aanbrengen van een orthese of prothese: de huid controleren op beschadigingen en drukplekken; een beschermende laag aanbrengen, zoals een kous of hemdje; controleren of de onderlaag glad zit; de prothese of orthese volgens voorschrift aanbrengen; controleren of deze goed zit bij de zorgvrager; observeren op pijnklachten. 7 Wat kunnen de psychische gevolgen zijn van het gebruik van prothesen en orthesen? Denk hierbij niet alleen aan de zorgvrager zelf, maar ook aan zijn naasten. Eigen mening. Hoe zou de student reageren als hij in de schoenen van de zorgvrager of zijn naasten zou staan? 18 ThiemeMeulenhoff

19 Hulp bieden bij de persoonlijke verzorging Het gebruik van hulpmiddelen 8 Waarom denk je dat het voor een vrouw moeilijk is om een borstprothese te accepteren? Eigen mening. De student moet aandacht hebben voor: het verlies van een lichaamsdeel; het verlies van een deel van je vrouwzijn het gevoel niet meer te kunnen voldoen aan het ideale vrouwbeeld van de partner. 9 Op welke manier kun je een zorgvrager begeleiden bij het leren accepteren en omgaan met zijn prothese? Eigen mening. Let hierbij op: een goede beroepshouding; inlevingsvermogen; luisteren; niet zelf met oplossingen komen; begeleiding bij het aanbrengen van de prothese; de zorgvrager stimuleren dit (als het kan) zelf te doen en hierin ondersteunend zijn. 10 Zie je ook een rol weggelegd voor de behandeld arts bij begeleiding gericht op acceptatie? De behandeld arts is het eerste aanspreekpunt voor alle onzekerheden en vragen van de zorgvrager. Het is zijn taak de zorgvrager te begeleiden bij dit verlies en hem voor te bereiden op het gebruik van de prothese. ThiemeMeulenhoff 19

20 Ondersteunen bij persoonlijke basiszorg Complicaties van langdurige inactiviteit voorkomen PRAKTIJK: WAT TE DOEN? 1 Wat zijn volgens jou de zorgproblemen van Zücru? De volgende zorgproblemen zijn aan de orde: Zücru eet en drinkt slecht en daardoor is hij verzwakt geraakt; Zücru is moeilijk te stimuleren tot activiteit; Zücru reageert niet goed op aanspreken; Zücru heeft een beginnende decubitusplek op de linkerenkel. Oorzaak van de problemen: een longontsteking die niet goed reageert op antibiotica. 2 Wat zou je doen om zijn lichamelijke toestand te verbeteren en waarom? Je kunt in overleg met arts en diëtist maatregelen nemen om zijn voedings- en vochtbalans te verbeteren. Verder kun je maatregelen treffen om hem te stimuleren tot activiteit, een behandeling afspreken voor de beginnende decubitusplek, de druk opheffen en verzorging afspreken. 3 Op welke manier zou je hem stimuleren tot activiteit? Het stimuleren tot activiteit bepaal je aan de hand van zijn algehele lichamelijke conditie. Als hij in een betere voedings- en vochttoestand verkeert, zal hij beter reageren op aanspreken en actiever worden. 4 Welke maatregelen neem je om decubitus aan zijn enkel te voorkomen? Maatregelen om decubitus aan zijn enkel te voorkomen: druk opheffen, huidverzorging afspreken. PRAKTIJK: WAT MEER LUCHT 1 Meneer Van Oostveen ligt sinds een week ziek in bed. Wat kunnen voor hem de complicaties zijn van de bedverzorging? Motiveer het antwoord. De complicaties zijn longontsteking na een ernstige griepaanval, hoge koorts en moeilijk ademen. Belangrijk is dat de student nadenkt over de tijdsduur van het ontstaan van de complicaties in relatie tot het ziekbed van meneer Van Oostveen. 2 Welke activiteiten ga jij als verzorgende inplannen om deze gevolgen te kunnen voorkomen of beperken? De activiteiten om negatieve gevolgen te voorkomen/beperken: een zo goed mogelijke lichamelijke verzorging; een goede houding in bed, waardoor de longen maximaal ontplooid zijn en hij goed kan doorademen; eventueel helpen met ophoesten; zorgen dat de omgevingstemperatuur van de kamer koel is. Koele lucht ademt makkelijker. Zorgen dat meneer Van Oostveen niet op de tocht ligt vanwege de koorts; lichtverteerbare voeding in kleine porties aanbieden; 20 ThiemeMeulenhoff