Advies over het Wmo-beleidsplan

Transcriptie

1 Advies over het Wmo-beleidsplan Samenvatting De Wmo-adviesraad heeft zijn reactie op de in het beleidsplan opgenomen voorstellen hieronder kort samengevat. Daarnaast is een selectie gemaakt van de aanbevelingen uit het advies die de raad van belang acht. De raad staat achter Voorstel 1 om de programmatische aanpak te handhaven. De raad gaat akkoord met de voorgestelde visie in Voorstel 2. Hij onderschrijft de in Voorstel 3 vermelde speerpunten. Aan Voorstel 4 adviseert de raad toe te voegen dat het belangrijk is ook de mening en inbreng van alle burgers te vragen d.m.v. internet platforms en andere sociale media en niet alleen via instellingen en vertegenwoordigers. De raad adviseert aan Voorstel 5 toe te voegen dat ook organisaties voorstellen voor wijkinitiatieven kunnen indienen. Ten aanzien van paragraaf 8.2: Een veilige en geborgen jeugd, adviseert de raad in de beleidsperiode na te laten gaan in hoeverre er in de taakstellingen van de verschillende instellingen voor de jeugdzorg overlappingen zijn geslopen en deze te laten wegnemen. Ook is het de vraag in hoeverre de gemeente in staat is die taken van de over te hevelen Wet Jeugdzorg zelfstandig uit te voeren. Ten aanzien van de nota Mantelzorgbeleid vindt de raad dat zoveel als mogelijk de meest kwetsbare mantelzorgers uit de diverse doelgroepen prioriteit moeten krijgen bij de benadering van 300 nog onbekende mantelzorgers. De raad acht het noodzakelijk dat er inzicht komt in de taakstelling voor en prestaties van Pluspunt, Activite en MEE en over overlappende activiteiten tussen de drie organisaties (monitoring en evaluatie). De raad gaat akkoord met Voorstel 6 en heeft daarbij een sterke voorkeur aangegeven voor de opzet van het zgn. keukentafelgesprek. Hij wil wel graag op de hoogte worden gesteld over hoe de gemeente de regie over de aanpak van De Kanteling wil gaan uitwerken. Voorstel 7 lijkt volgens de raad aan te geven dat het nog niet zeker is dat de post individuele voorzieningen budget oplevert voor welzijnsvoorzieningen. Onderzocht zou moeten worden of op bepaalde voorzieningen kan worden bespaard. Wat betreft het onderwerp wonen, zorg en welzijn is niet duidelijk wat het betekent als de scheiding van wonen en zorg wordt doorgevoerd. De raad adviseert te onderzoeken om hoeveel mensen het gaat met een ZZP 3 of 4, en wat het beslag is op de Wmo-budgetten. De raad stemt in met Voorstel 8 en 9. De raad adviseert in Voorstel 10 tot uitdrukking te brengen, dat voor de doelgroepen van de prestatievelden 7, 8 en 9 een geheel ander aanpak nodig 1

2 is dan volgens het stramien van De Kanteling, zeker als het gaat om problematische hulpvragen. Dat leidt tot een verhoging van het Wmo-budget. Voorstel 10 is wat de uitvoering betreft wel erg mager. Het is volgens de raad noodzakelijk specifieke doelgroepgerichte programma s uit te werken. De raad vindt de meerjarenraming onzeker en weinig transparant. Hij acht het noodzakelijk dat wordt aangegeven in welke posten de onzekerheden zitten, met een schatting van de orde van grootte. 2

3 Advies over het Wmo-beleidsplan Inleiding Het is naar de mening van de Wmo-adviesraad (hierna de raad genoemd) goed dat door de gemeente is besloten een nieuw beleidplan op te stellen en het vorige beleidsplan dat de periode omvat van te evalueren. Er zijn zoals wordt vastgesteld diverse ontwikkelingen die een bijstelling en een vernieuwde aanpak van de uitvoering van de Wmo nodig maken. Van belang hierbij is de uitwerking van het compensatiebeginsel volgens de programma s De Kanteling en Welzijn Nieuwe Stijl. De raad is het eens met de constatering dat welzijnsinstellingen, zorginstellingen en woningcorporaties een belangrijke rol vervullen om als sociale netwerken te functioneren. Daarnaast benadrukt de raad tevens de rol van de diverse verenigingen, zowel de sociaal culturele organisaties als de sportverenigingen. Deze vormen voor een belangrijk deel het cement van de samenleving, met een grote inzet van vrijwilligers. Hij komt daar in dit advies nog op terug. De raad staat achter Voorstel 1 om de programmatische aanpak te handhaven, en gaat akkoord met de voorgestelde visie in Voorstel 2. Evaluatie Al eerder dit jaar is de raad in de gelegenheid gesteld zijn mening te geven over de evaluatie van het Wmo-beleidsplan De in hoofdstuk 7 vermelde speerpunten zijn toen ook door de raad van groot belang geacht. Hij onderschrijft dan ook het Voorstel 3. Wmo beleidsprogramma s 8.1 Samen leven De raad onderschrijft de uitgangspunten om een leefbare woonomgeving zodanig te maken dat het de sociale samenhang bevordert. Datzelfde geldt voor de daarop volgende beleidsvoorstellen met de verhoging van het wijkbudget naar Aan Voorstel 4 adviseert de raad toe te voegen dat het belangrijk is ook de mening en inbreng van alle burgers te vragen en niet alleen via instellingen en vertegenwoordigers. Dat kan met behulp van internet platforms en andere sociale media. Het verdient aanbeveling ook jongeren te betrekken bij hun wijk. Voorstel 5 acht de raad te beperkt om een goede uitwerking van het wijkbudget te bewerkstelligen. Hij is van mening dat het initiatief voor goede projecten zeker ook door organisaties moet kunnen worden genomen. Als het alleen van bewoners gaat afhangen komen er wellicht minder plannen. Het initiatief mag best ergens anders liggen, maar uiteraard wel samen en met belangrijke inbreng van bewoners zelf. Zo kunnen initiatieven van Pluspunt om ouderen te activeren door het organiseren van diverse activiteiten bijdragen aan de sociale cohesie. Datzelfde geldt natuurlijk ook voor het Scw, maar dan voor jongeren, evenals voor het omvangrijke 3

4 verenigingsleven in Leiderdorp, zowel cultureel als sportief. De sportverenigingen richten zich voor een belangrijk deel ook op de jeugd. Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport stelt vanaf 2012 meer geld beschikbaar voor veilig sporten en bewegen in de buurt. Het doel hiervan is vraaggericht sport- en beweegaanbod in de buurt stimuleren, omdat het bijdraagt aan de gezondheid van de bewoners en de leefbaarheid van de buurt. De gemeente zou wellicht nog kunnen proberen daarvoor in aanmerking te komen. Tenslotte mogen ook de kerken niet onvermeld blijven. Ook zij leveren een bijdrage aan de Leiderdorpse gemeenschap. De raad adviseert dan ook aan Voorstel 5 toe te voegen dat ook organisaties voorstellen voor wijkinitiatieven kunnen indienen. 8.2 Een veilige en geborgen jeugd De raad neemt kennis van het feit dat geen beleidsvoorstellen in het WMObeleidsplan worden gedaan, omdat deze al worden opgenomen in de nieuwe beleidsplannen voor het jeugdbeleid en het onderwijsbeleid. De raad gaat ervan uit dat hem advies wordt gevraagd over deze nota s. De raad adviseert het BackOffice van het CJG te combineren met dat van de gemeenten in Zuid-Holland Noord. Daarnaast adviseert de raad in de beleidsperiode na te laten gaan in hoeverre er in de taakstellingen van de verschillende instellingen voor de jeugdzorg overlappingen zijn geslopen en deze te laten wegnemen. Dit alles ter optimalisering van de efficiëntie en bevordering van de uniformiteit in aanpak van de jeugdproblematiek. De gemeente krijgt daarnaast te maken met de overheveling van de Wet Jeugdzorg. Het is volgens de raad van groot belang dat dit zorgvuldig gebeurt. De vraag is in hoeverre de gemeente in staat is die taken zelfstandig uit te voeren. Ook hier is volgens de raad regionale samenwerking onontbeerlijk. 8.3 Steun voor mantelzorgers en vrijwilligers Het Wmo-beleidsplan verwijst naar de nota Mantelzorgbeleid, die ter kennisname wordt aangeboden en naar de nota Vrijwilligersbeleid, die nog moet verschijnen. In de evaluatie is geconstateerd dat er nog geen beleid is voor de ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers. Het worden speerpunten genoemd voor de komende jaren. Daarom is het goed dat daarover aparte nota s zijn opgesteld. Niettemin vindt de raad het vreemd dat de beleidsvoorstellen uit deze nota s niet in het onderhavige beleidsplan zijn weergegeven, maar wel financieel zijn verantwoord. Zo zijn deze geen impliciet onderdeel van de politieke beraadslagingen over de inhoud, maar zijn afhankelijk van een besluit daarover door de gemeenteraad. Wat betreft de aanpak van de mantelzorg heeft de raad al vele malen zijn zorg uitgesproken in de overleggen met de betreffende wethouder. Nu wordt voorgesteld binnen vier jaar 300 nog onbekende mantelzorgers te benaderen en per jaar een nieuwe doelgroep een passend pakket mantelzorgondersteuning te bieden. Zoals in de nota wordt geconstateerd zijn er in Leiderdorp 4330 mantelzorgers die langdurige en/of intensieve hulp verlenen. Het is volgend de raad weinig ambitieus 4

5 om dan slechts 7% daarvan in beeld te krijgen met een bedrag van totaal in 2012, oplopend naar in De raad vindt dat zoveel als mogelijk de meest kwetsbare mantelzorgers uit de diverse doelgroepen prioriteit moeten krijgen. Vroegtijdige signalering van de overbelasting van de mantelzorger dient extra aandacht te krijgen. Mantelzorgondersteuning zal door het Zorgloket planmatig onder de aandacht moeten worden gebracht, zoals dat in de nota Mantelzorgbeleid is aangegeven. Die 300 mantelzorgers moeten worden gevonden door zoveel mogelijk mantelzorgers te informeren over de mantelzorgondersteuning die door Pluspunt, Activite, MEE en andere organisaties wordt gegeven. Om dit te kunnen realiseren, zullen deze drie organisaties de komende vier jaar nauw met elkaar moeten samenwerken. Daarnaast zal het gebruik van respijtzorgmogelijkheden door Pluspunt, Activite en MEE dienen te worden gestimuleerd via communicatie. De raad acht het noodzakelijk dat er inzicht komt in de taakstelling voor en prestaties van deze organisaties en over overlappende activiteiten tussen de drie organisaties (monitoring en evaluatie). Tijdens een door één van onze leden bijgewoonde informatiemiddag 'Informele zorg verlicht' van Tympaan is een aantal aanbevelingen op een rijtje gezet die voor de ondersteuning van mantelzorgers van belang kunnen zijn: Dring geen oplossingen of hulp op. Help ze zelf oplossingen te zoeken, en/of biedt een soort personal coach aan die hen bij staat in het vormen van een hulpnetwerk. Vraag de mantelzorger waar die behoefte aan heeft. Vraag mantelzorgers wie ze vertrouwen en aan wie ze iets over zouden willen laten (familie, buren, kennissen). De mantelzorger zelf, of de coach, kan die personen benaderen en vragen waar die eventueel toe bereid zijn op basis van de behoefte van de mantelzorger. Uit ervaring blijkt dat dat verrassend veel is, mits die personen zelf kunnen bepalen wat ze willen doen en wanneer. Zo kan een soort vertrouwd netwerk om de mantelzorger gevormd worden. De personal coach kan de situatie bewaken door contact met de mantelzorger te onderhouden of alles nog naar wens gaat en zo nodig hulp aanbieden. Wat betreft de aanpak van de vrijwilligers worden in de gemeente ieder jaar pogingen gedaan om meer burgers te bewegen zich in te zetten. Dit jaar werd in het kader van het Jaar van de Vrijwilliger wederom door Pluspunt een middag georganiseerd voor mensen van 62 jaar waar organisaties konden laten zien wat de mogelijkheden voor vrijwilligerswerk zijn. Ook het Servicepunt Sport en Bewegen hield een publicitaire actie om vrijwilligers te werven. De gemeente heeft een collectieve verzekering afgesloten voor de vrijwilligers. De opzet voor een centrale vrijwilligersbank is eerder weliswaar mislukt, maar de gemeente heeft ter voorbereiding van de nota op 14 juni 2011 een workshop gehouden waar de volgende aandachtspunten naar voren zijn gekomen: Een groot deel van de organisaties heeft voor bepaalde functies of werkzaamheden een tekort aan vrijwilligers. Veel organisaties draaien voor een belangrijk deel op vrijwilligers boven de 50 jaar en hebben behoefte aan wat jongere vrijwilligers. 5

6 De gemeentelijke ondersteuning met betrekking tot werving en bemiddeling van vrijwilligers wordt door vrijwilligersorganisaties als niet goed beoordeeld. Bijna een kwart van de organisaties (23%) heeft geen contact met de gemeente en 16% geeft aan hier (zeer) ontevreden over te zijn. Men wenst meer aandacht, waardering en promotie van het vrijwilligerswerk. Ook noemt men veel praktische zaken zoals huisvesting, procedures voor subsidies en vergoedingen en praktische faciliteiten. Voor de komende twee jaar is men vooral geïnteresseerd in scholing op het gebied van voorlichting/ promotie/public relations, wetten en regelingen voor vrijwilligersorganisaties en over fondsenwerving. Men geeft aan dat een vrijwilligersprijs geen oplossing biedt voor het waarderen van vrijwilligerswerk. Een vrijwilligersprijs waarbij één persoon in het zonnetje wordt gezet is absoluut geen wens van de organisaties. De raad kijkt dus met belangstelling uit naar de definitieve nota over het vrijwilligersbeleid. 8.4 Het meedoen makkelijker maken Het proces van de nu nog vaak op de Wvg gestoelde uitvoering van de Wmo naar de op grond van De Kanteling te wijzigen aanpak van het compensatiebeginsel vergt niet alleen tijd, maar ook een andere manier van werken. In het zogenaamde keukentafelgesprek zal duidelijk moeten worden waar iemand echt behoefte aan heeft, zonder dat alleen een individuele voorziening wordt aangeboden. Het gaat dus om een goede mix van individuele en collectieve voorzieningen. Vooral deze laatste stimuleren de participatie. In deze paragraaf van het beleidsplan wordt duidelijk aangegeven dat er verschillende manieren zijn om het gesprek vorm te geven. De raad heeft geconstateerd dat daarover verschillend wordt gedacht en dat dit in diverse gemeenten anders wordt aangepakt. Samen met de andere adviesraden in de regio Leiden is onlangs een bijeenkomst georganiseerd waar de projectleider van de CGraad een presentatie heeft gehouden over De Kanteling. Mede op grond daarvan heeft de raad een sterke voorkeur voor de volgende opzet van het gesprek : Een scheiding maken tussen aanvragen en beslissen, en een duidelijke bezwaarprocedure opstellen. Een adequaat opleidingsniveau van de interviewers is een vereiste. Heldere voorwaarden formuleren waaraan een aanvraag moet voldoen (wat wordt gevraagd, wat is al zelf gedaan, waarom kan men niet verder). Wanneer ambtenaren de gesprekken voeren dienen de besluiten over een voorziening door een andere groep binnen de gemeente te worden genomen. Commissie Beroep- en Bezwaar uitbreiden met mensen die de WMO kennen en kunnen beoordelen. Het is de raad nog niet geheel duidelijk hoe de gemeente de regie over de aanpak van De Kanteling wil gaan uitwerken. De gemeente neemt daarvoor geruime tijd en zal pas in 2013 de Verordening maatschappelijke ondersteuning wijzigen (Voorstel 6). De raad gaat hiermee akkoord. Hij wil wel graag op de hoogte worden gesteld van de plannen en vorderingen daarbij. Bezien zou kunnen worden of de verordening modulair vorm gegeven kan worden, waardoor onderdelen flexibel toegevoegd of gewijzigd kunnen worden. 6

7 Het Voorstel 7 lijkt volgens de raad aan te geven dat het nog niet zeker is dat de post individuele voorzieningen budget oplevert voor welzijnsvoorzieningen. Onderzocht zou moeten worden of op bepaalde voorzieningen die niet effectief worden gebruikt, kan worden bespaard (bv. scootmobielen). Daarnaast pleit de raad ervoor te bezien of de lijst met algemeen gebruikelijke voorzieningen (bijlage 5) gekoppeld kan worden aan een bepaald inkomensniveau. Daarbij vraagt hij extra aandacht voor de weinig draagkrachtigen die met een cumulatie van eigen bijdragen worden geconfronteerd. Tenslotte acht hij het voor de duidelijkheid voor cliënten nuttig als er een overzicht komt van zogenaamde algemene voorzieningen. Dat kan in het gesprek een nuttig handvat zijn om een beeld te geven welke voor de cliënt geschikt zijn. Niettemin is de raad er niet van overtuigd dat de nieuwe aanpak volgens het compensatiebeginsel en De Kanteling een bezuiniging zal opleveren. Wat betreft het onderwerp wonen, zorg en welzijn is niet duidelijk wat het betekent als de scheiding van wonen en zorg wordt doorgevoerd. De raad adviseert te onderzoeken om hoeveel mensen het gaat met een ZZP 3 of 4, en wat het beslag is op de Wmo-budgetten. De raad heeft zich afgevraagd of er budgetten meekomen als er groepen voorzieningen uit de AWBZ worden gehaald die op het Wmo-budget gaan drukken. Of wordt daarop zodanig bezuinigd dat er minder overblijft? Er zijn al signalen dat de bouw van levensloopbestendige woningen stagneert, omdat onduidelijk is waaraan op de langere termijn behoefte is. Het woonbehoefte onderzoek kan daar uitsluitsel over geven, maar daarover zal volgens de raad onzekerheid blijven bestaan. De raad stemt in met Voorstel 8 en Een vangnet voor iedereen De ontwikkelingen die door de rijksoverheid op verschillende onderdelen in gang zijn gezet baren de adviesraad grote zorgen. Het betreft de maatregelen voor de AWBZ, de Wet Wajong en de IQ-knip. Veelal betreft het dezelfde personen die met alle maatregelen worden geconfronteerd. De raad heeft in een ongevraagd advies van 31 maart 2011 zijn verontrusting hierover al een keer uitgesproken. Tot nu toe is de uitvoering van de prestatievelden 7, 8 en 9 door de gemeente Leiden uitgevoerd. In de nabije toekomst zal onze gemeente meer aandacht aan de betreffende doelgroep moeten geven. Volgens de raad is voor deze groep een geheel ander aanpak nodig dan volgens het stramien van De Kanteling, zeker als het gaat om problematische hulpvragen. Dat leidt dus ook tot een verhoging van het Wmo-budget. De raad adviseert dan ook dit in Voorstel 10 tot uitdrukking te brengen. Participatie en verantwoording Naast het bevorderen van de participatie van normale burgers is ook de participatie van enkele specifieke doelgroepen zoals genoemd in Voorstel 11 van belang. Dit klemt te meer daar middelen voor begeleiding van gehandicapten en chronisch zieken en het PGB vrijwel worden afgeschaft. Dit voorstel is wat de uitvoering betreft 7

8 wel erg mager. Het is volgens de raad dan ook noodzakelijk daarvoor specifieke doelgroepgerichte programma s uit te werken. De raad heeft een eigen website ontwikkeld () waarmee hij hoopt beter zichtbaar te zijn voor de burger. De doelgroepen van de Wmo zullen ook beter in kaart worden gebracht, zodat daarmee beter kan worden gecommuniceerd. Dat kan tot een gerichtere advisering leiden. Financiële consequenties Kortheidshalve verwijst de raad naar zijn ongevraagd advies van 8 juni 2011 over de bezuinigingen op het Wmo-budget voor 2012 van , zoals aangegeven in de Financiële Kadernota Daarbij wees hij erop dat te verwachten is dat er in de nabije toekomst een groter beroep zal worden gedaan op de Wmo. Gezien de in dit beleidsplan aangegeven beleidsintensiveringen zullen de kosten stijgen, terwijl de rijksbijdragen worden verminderd, dan wel onzeker is welke bedragen vanuit het Rijk worden overgeheveld in het kader van de decentralisaties. Ook is onduidelijk welke bezuinigingen de voorgestelde beleidswijzigingen van Voorstel 6 en 7 zullen opleveren. Deze zijn wel in de meerjarenbegroting ingeboekt. Dit alles maakt de meerjarenraming onzeker en weinig transparant. De raad vindt het dan ook noodzakelijk dat wordt aangegeven in welke posten de onzekerheden zitten, met een schatting van de orde van grootte. 8