11 de VRG-Alumnidag. Recht in beweging

Transcriptie

1 11 de VRG-Alumnidag Recht in beweging vrijdag 12 maart 2004

2 Overzicht Familierecht 23 Recente ontwikkelingen inzake voorlopig bewind A. Maelfait, assistente K.U.Leuven en advocaat te Brussel Europees recht 49 Bevoegdheidsverdeling en Institutioneel evenwicht in de Europese grondwet K. Lenaerts, rechter in het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen en buitengewoon hoogleraar Europees recht aan de K.U.Leuven M. Desomer, assistente K.U.Leuven Internationaal recht 77 Recente ontwikkelingen inzake de Wereldhandelsorganisatie J. Wouters, hoogleraar K.U.Leuven B. De Meester, wetenschappelijk medewerker K.U.Leuven Recht en informatica 113 Elektronische communicatie en informatiemaatschappij D. Stevens, assistent K.U.Leuven en medewerker kabinet Minister Moerman & P. Valcke, assistente K.U.Leuven Recht en informatica 141 E-government F. Robben, Administrateur-generaal Kruispuntbank van de Sociale Zekerheid Publiek Recht 167 Recente evoluties in de rechtspraak van het Arbitragehof A. Alen, buitengewoon hoogleraar K.U.Leuven, rechter in het Arbitragehof K. Muylle, assistent K.U.Leuven, referendaris in het Arbitragehof Strafrecht 269 De strafrechtelijke verantwoordelijkheid van rechtspersonen S. Van Dyck, assistente K.U.Leuven Medisch recht 297 Juridische aspecten bij klinische proeven H. Nys, gewoon hoogleraar K.U.Leuven Medisch recht 315 De impact van richtlijnen op de medische aansprakelijkheid S. Callens, deeltijds hoofddocent K.U.Leuven en advocaat te Brussel 5

3 Arbeidsrecht 341 Outsourcing en de overgang van onderneming in het licht van de recente rechtspraak van het Europese Hof van Justitie C. Engels, advocaat te Brussel Arbeidsrecht 371 E-werken en zijn juridische implicaties P. Ceysens, Vlaams Minister van Economie, Buitenlands beleid en E-Government Sociaal Zekerheidsrecht 399 Het sociaal statuut van de kunstenaars J. Van Langendonck, gewoon hoogleraar K.U.Leuven Y. Kherbache, medewerkster kabinet Minister Vandenbroucke Vennootschapsrecht 449 Nieuwe ontwikkelingen in vennootschaps-en verenigingsrecht: de wet van 2 mei 2002 inzake VZW s en de wet van 2 augustus 2002 inzake corporate governance K. Geens, buitengewoon hoogleraar K.U.Leuven M. Denef, medewerker Jan Ronse Instituut K.U.Leuven en advocaat te Leuven R. Tas, medewerker Jan Ronse Instituut K.U.Leuven en advocaat te Leuven Aansprakelijkheidsrecht 479 Recente ontwikkelingen betreffende de aansprakelijkheid van en voor personeelsleden in dienst van openbare rechtspersonen (Wet van 10 februari 2003) H. Vandenberghe, buitengewoon hoogleraar K.U.Leuven, senator Gerechtelijk recht 503 Nieuwigheden burgerlijk procesrecht P. Van Orshoven, gewoon hoogleraar K.U.Leuven Fiscaal Recht 521 Fiscale amnestie (tekst C. Vanderkerken) F. Vanistendael, gewoon hoogleraar K.U.Leuven en decaan 6

4 Inhoud Overzicht... 5 Woord vooraf R. Blanpain - R. Tas De hervorming van het voorlopig bewind over de goederen van een meerderjarige door de wet van 3 mei A. MAELFAIT Inleiding I. Wilsverklaring tot aanwijzing van een voorlopige bewindvoerder Keuze door de betrokkene Keuze door de voorlopige bewindvoerder II. Aanwijzing van een voorlopige bewindvoerder Toepassingsgebied Keuze van de voorlopige bewindvoerder Procedure A. Bevoegdheid B. Tegensprekelijke procedure Algemeen Verzoekschrift op tegenspraak Geneeskundige verklaring Verloop van de rechtspleging C. Dossier D. Bekendmaking Waarborgen Rekening en verantwoording Bezoldiging van de voorlopige bewindvoerder Ontslag van de voorlopige bewindvoerder III. Vertrouwenspersoon Begrip Aanwijzing van de vertrouwenspersoon Ontslag van de vertrouwenspersoon IV. Stelsel van voorlopig bewind Algemeen Afscheiding van het bewindsvermogen Machtigingen A. Wijzigingen aan de lijst van de machtigingen Vertegenwoordiging in rechte Doorhaling van de hypothecaire inschrijving en van de overschrijving van een bevel tot uitvoerend beslag Aanvaarding van een nalatenschap onder voorrecht van boedelbeschrijving Hernieuwing van een handelshuurovereenkomst en sluiting van een huurovereenkomst voor meer dan negen jaar Aankoop van een onroerend goed Vervreemding van souvenirs en andere persoonlijke voorwerpen

5 B. Wijzigingen aan de procedure Voortzetting van de handelszaak Verkoop van roerende en onroerende goederen Giften A. Schenking B. Testament C. Bekwaamheid tot ontvangen van de voorlopige bewindvoerder Huwelijkscontract V. Einde van het voorlopige bewind Besluit De Unie in de weegschaal: bevoegdheidsverdeling en institutioneel evenwicht in het Ontwerp-Verdrag tot vaststelling van een Grondwet voor Europa K. LENAERTS - M. DESOMER Inleiding I. Hervormingsbeginselen die het debat over de verticale en horizontale bevoegdheidsverdeling in de Unie schragen Transparantie en rechtszekerheid Democratie Autonomie en flexibiliteit Subsidiariteit en proportionaliteit Efficiëntie en effectiviteit II. Analyse van de verticale en de horizontale bevoegdheidsverdeling in het Ontwerp-Verdrag tot vaststelling van een Grondwet voor Europa De verticale bevoegdheidsverdeling in de Ontwerpgrondwet A. De beginselen van bevoegdheidstoedeling, subsidiariteit en proportionaliteit B. Voorrang van Unierecht boven het recht van de lidstaten C. Een typologie van Uniebevoegdheden D. De flexibiliteitsclausule De bevoegdheidsverdeling tussen de instellingen van de Unie A. Een gevoelige vermindering van het aantal besluitvormingsprocedures en rechtsinstrumenten van de Unie B. Het onderscheid tussen wetgevende en niet-wetgevende rechtsinstrumenten en besluitvormingsprocedures C. Delegatie van wetgeving aan de Commissie D. Bijzondere bepalingen Conclusie Het recht van de wereldhandelsorganisatie: een verkenning J. WOUTERS - B. DE MEESTER Inleiding I. Voorgeschiedenis: van GATT tot WTO II. Doelstellingen en basisbeginselen van de WTO A. Doelstellingen B. Basisbeginselen

6 III. Overzicht van de belangrijkste WTO-akkoorden A. GATT B. GATS C. TRIPs IV. Institutioneel raamwerk A. Besluitvormingsorganen B. Geschillenbeslechtingsmechanisme C. De EG in de WTO D. België en Vlaanderen in de WTO V. Besluit Recente ontwikkelingen telecommunicatierecht D. STEVENS - P. VALCKE I. Achtergrond: overzicht en krachtlijnen van de Europese richtlijnen II. Omzetting in Belgisch recht Achtergrond Voorontwerp e-communicatie A. Structuur B. Toepassingsgebied C. Het betreden van de markt * Algemeen: voorafgaande kennisgeving voor netwerken en diensten * Uitzondering: individuele gebruiksrechten voor nummers en frequenties * Overige bepalingen in verband met het betreden van de markt * Evaluatie D. Marktregulering: SMP & verplichtingen E. De bescherming van de belangen van de maatschappij en de gebruikers * Universele dienst * Aanvullende diensten * Bescherming eindgebruikers F. Overige bepalingen BIPT-wet A. Algemene opmerkingen B. Onafhankelijkheid BIPT C. Samenwerking Raad voor de Mededinging D. Overige aspecten Wet rechtsmiddelen en geschillenbehandeling A. Geschillenbeslechting B. Rechtsmiddelen Slotbedenkingen E-government F. ROBBEN I. E-government: een structureel hervormingsproces II. Het beschouwen van informatie als een strategische productiefactor voor de werking van de overheid

7 1. Informatiemodellering Eenmalige inzameling en hergebruik van informatie Beheer van informatie Elektronische uitwisseling van informatie Informatiebeveiliging III. Een gebruikersgerichte re-engineering van de bedrijfsprocessen en de uitbouw van waardeketens Algemeen Gevolgen voor de overheidswebsites De publicatie van webservices IV. Een interoperabiliteitsframework Technische standaarden Afspraken m.b.t. de functionele interoperabiliteit Unieke identificatiesleutels Een gedeeld, algemeen toegankelijk informatiemodel V. Een geïntegreerd informatieveiligheidsbeleid Uitgangspunten van een geïntegreerd informatieveiligheidsbeleid De verdere uitbouw overeenkomstig de ISO-norm VI. Een aangepast juridisch kader Wettelijke vastlegging van de principes betreffende de omgang met informatie door de overheid Coherente begrippenapparaten Aangepaste ICT-regelgeving VII. Twee internationaal erkende Belgische best practices inzake E- government De procesherziening in de sociale sector De elektronische identiteitskaart A. Toelichting bij een aantal begrippen B. De elektronische identiteitskaart Recente evoluties in de rechtspraak van het arbitragehof A. ALEN - K. MUYLLE Inleiding I. De toetsing aan de bevoegdheidsverdeling tussen de Staat, de gemeenschappen en de gewesten Algemeen A. Het begrip "bevoegdheidverdelende regel" B. De economische en monetaire unie C. De "voorbehouden" aangelegenheden D. De "impliciete" bevoegdheden Technieken van bevoegdheidsverdeling A. De "parallelle" bevoegdheden B. De "concurrerende" bevoegdheden De "integrale of eigenlijke" concurrerende bevoegdheden De "beperkte of oneigenlijke" concurrerende bevoegdheden Bevoegdheden van de gemeenschappen A. Persoonsgebonden aangelegenheden

8 1. Gezondheidsbeleid Bijstand aan personen a. Algemeen b. Jeugdbescherming B. Territoriale bevoegdheid Bevoegdheden van de gewesten A. Algemeen B. Vervoer C. Ondergeschikte besturen De complementaire bevoegdheden van de gemeenschappen en de gewesten A. De strafrechtelijke bevoegdheden B. De oprichting van eigen instellingen en diensten II. De toetsing aan rechten en vrijheden Algemeen A. Het recht op en de vrijheid van onderwijs (artikel 24 G.W.) B. Het grondwettelijk beginsel van gelijkheid en nietdiscriminatie (de artikelen 10 en 11 G.W.) Toetsing aan andere bepalingen die specifieke toepassingen van het algemene gelijkheidsbeginsel zijn a. De gelijkheid van man en vrouw b. De vreemdelingen c. De gelijkheid voor de belastingen d. De eenvormige bevoegdheidsuitoefening van de gewesten t.o.v. de gemeenten Toepassingen van het gelijkheidsbeginsel in bepaalde rechtsfiguren a. Leemten in de wetgeving b. Wetgevende delegaties in door de Grondwet aan de wet voorbehouden aangelegenheden c. De terugwerkende kracht van wetgevende normen C. Alle andere rechten en vrijheden via het grondwettelijk beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie De rechten en vrijheden in de Grondwet De rechten en vrijheden in internationale verdragen De rechten en vrijheden die voortvloeien uit algemene rechtsbeginselen Voorbeelden van toetsing aan bepaalde grondrechten A. Het wettigheidsbeginsel in strafzaken B. De onschendbaarheid van de woning C. Het recht op toegang tot de bevoegde rechter (artikelen 144 en 145 G.W.) D. Het recht op een behoorlijke rechtsbedeling De rechterlijke onpartijdigheid De administratieve geldboeten E. De vrijheid van vereniging F. Politieke partijen G. Het actief en passief kiesrecht Een fundamenteel politiek recht in een representatieve democratie

9 2. Het vertegenwoordigingsbeginsel De gelijktijdige kandidaatstelling Een kiesdrempel Een gewaarborgde vertegenwoordiging Kieskringen De zetelverdeling over de kieskringen H. De economische, sociale en culturele rechten (artikel 23 G.W.) Varia: andere toepassingen van het gelijkheidsbeginsel A. Verschillen tussen categorieën van werknemers B. De toegang tot de magistratuur C. Rechtsbescherming tegen het bestuur D. Aanvang van de beroepstermijn in het gerechtelijk procesrecht III. De wijzen waarop een zaak bij het Arbitragehof aanhangig kan worden gemaakt Beroepen tot vernietiging A. Het belang B. De vordering tot schorsing Prejudiciële vragen A. De bevoegdheidsafbakening tussen het Arbitragehof en de verwijzende rechter: het onderscheid tussen interpretatie en kwalificatie B. De mogelijkheid voor de rechter om prejudiciële vragen te stellen C. De gevolgen van een arrest gewezen op een prejudiciële vraag De strafrechtelijke verantwoordelijkheid van rechtspersonen: wie, wanneer, en wat met de natuurlijke persoon? S. VAN DYCK I. Wie is strafbaar: het toepassingsgebied van de Wet van 4 mei De privaatrechtelijke rechtspersonen A. De strafrechtelijk verantwoordelijke vennootschappen B. De strafrechtelijke verantwoordelijke verenigingen De publiekrechtelijke rechtspersonen II. Wanneer zijn rechtspersonen strafrechtelijk verantwoordelijk: de toerekeningsproblematiek III. Wat met de natuurlijke persoon: de decumul-regeling IV. Besluit: gekende en ongekende problemen - enkele oplossingen De belangrijkste ontwikkelingen in het medisch recht in H. NYS Inleiding I. Euthanasie Euthanasie na een voorafgaande wilsverklaring A. Model van wilsverklaring Volstaat wilsonbekwaamheid? Is het model verplicht?

10 B. Met de hand geschreven of getypt C. Te bevestigen binnen de vijf jaar D. Herziening (aanpassing) en intrekking E. Registratie en mededeling van de voorafgaande wilsverklaring Geen schorsing of vernietiging van de euthanasiewet door het Arbitragehof II. Rechten van de patiënt De ombudsfunctie A. De ombudsfunctie in ziekenhuizen B. De "residuaire" ombudsfunctie De federale commissie " rechten van de patiënt" A. Wegneming van organen, weefsels en cellen Weefsel- en celbanken Wegneming van organen, weefsels en cellen bij minderjarigen III. Wetenschappelijk onderzoek Wetenschappelijk onderzoek op de menselijke persoon Wetenschappelijk onderzoek met menselijke embryo's in vitro A.Verboden handelingen met embryo's B. Verbod embryo's aan te maken C. Onderzoek met embryo's in vitro D. Inwerkingtreding en bestaande embryo's in vitro IV. Autopsie bij een kind van minder dan 18 maanden Toepassingsgebied Geen bezwaar van de ouder(s) Informatie aan de ouders Uitvoering van de autopsie Vermelding van "wiegendood" in het overlijdenscertificaat V. Medische onderzoeken in arbeidsverhoudingen Voorwaarden waaronder medisch onderzoek is toegelaten Verboden medisch onderzoek Geselecteerde bibliografie De impact van zorgrichtlijnen op de medische aansprakelijkheid F. GODDEVRIENDT - S. CALLENS I. Inleiding Definitie en situering van richtlijnen voor kwaliteitsvolle zorg Voor-en nadelen van richtlijnen voor kwaliteitsvolle zorg: onbekend is onbemind? De juridische draagwijdte van zorgrichtlijnen II. De ontwikkeling van zorgrichtlijnen in buitenlandse zorgstelsels Het Duitse model A. De ontwikkeling van richtlijnen voor kwaliteitsvolle zorg door medische vakverenigingen en wetenschappelijke instellingen B. Richtlijnen voor kwaliteitsvolle zorg en het beleid van de Duitse rechter

11 2. De ontwikkeling van zorgrichtlijnen in het Verenigd Koninkrijk: van "state of the art" naar "art of the state"? A. De ontwikkeling van zorgrichtlijnen als evenwichtsoefening tussen budget en kwaliteit B. Ontwikkelingen in de rechtspraak: van Bolam tot Bolitho III. De rol van richtlijnontwikkeling in de Belgische gezondheidszorg Beknopt overzicht van richtlijnontwikkeling in België A. De door de Orde der Geneesheren geformuleerde gedragsregels en kwaliteitsnormen B. Richtlijnontwikkeling door diverse wetenschappelijke beroepsverenigingen en vakverenigingen C. Richtlijnontwikkeling in het kader van de diverse federale adviesorganen voor kwaliteitsvolle zorg De rol van zorgrichtlijnen in de rechterlijke besluitvorming als maatstaf voor zorgvuldig medisch handelen Besluit Outsourcing en overgang van onderneming, het toepassingsgebied van de richtlijn 77/187 en de CAO nr. 32bis C. ENGELS Inleiding I. De wijziging van werkgever ten gevolge van een overgang krachtens overeenkomst van een onderneming, vestiging of een onderdeel ervan De wijziging van werkgever De wijziging van werkgever moet plaats vinden 'krachtens overeenkomst', of toch niet? A. De ruime interpretatie van het begrip overgang 'krachtens overeenkomst' B. Enkele toepassingsgevallen De wijziging van de werkgever moet het gevolg zijn van een overgang van de onderneming, vestiging of een onderdeel daarvan: de overgang als een going concern A. De begrippen onderneming en vestiging en het onderdeel daarvan B. De overdracht als een going concern Het belang van de factor human resources II. Private en openbare ondernemingen III. Territoriaal toepassingsgebied - territoriale werking Conclusie E-werken: juridisch doorgelicht P. CEYSENS I. Definitie II. Europa Europese Arbeidstijdrichtlijn 93/104/EG van 23 november "Framework agreement on telework" van 16 juli III. België

12 1.Wettelijke bepalingen A. Wet betreffende de huisarbeid van 6 december 1996 die ingevoegd is in art. 119 van de Wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten (AOW) B. Wet van 4 augustus 1996 betreffende het Welzijn op het werk, Codex over Welzijn op het werk en Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming (ARAB) van 11 februari 1946: C. Arbeidsongevallenwet 10 april 1971: D. Arbeidswet van 16 maart E. Feestdagenwet van 4 januari F. Wet van 12 april 1965 betreffende de bescherming van het loon der werknemers G. Arbeidsreglementenwet van 8 april 1965 tot instelling van de arbeidsreglementen H. Vertegenwoordiging in overlegorganen I. Controle op telecommunicatieprocessen van de werknemer KB's A. KB van 8 augustus 1980 betreffende het bijhouden van sociale documenten, tot uitvoering van KB nr.5 van 23 oktober 1978: B. KB nr.5 van 23 oktober 1978 betreffende het bijhouden van sociale documenten CAO's Andere afspraken IV. Satellietkantoren en e-werkcentra Satellietkantoren E-werkkantoren of e-werkcentra A. AOW van 3 juli B. Arbeidswet van 16 maart C. De Arbeidsreglementenwet van 8 april D. De Welzijnswet en het ARAB E. Wetgeving inzake sociale documenten V. Stand van zaken op vlak van wegwerken wettelijke hinderpalen Literatuurlijst Het sociaal statuut van de kunstenaar. Of hoe artistieke vrijheid verzoenen met sociale zekerheid? Y. KHERBACHE I. Inleiding II. Probleemstelling III. Eerdere wetgevende initiatieven Het schouwspelartiestenstatuut: Artikel 3,2 van het K.B. van 28 november A. Schouwspelartiesten als uitbreidingscategorie Doel van artikel 3, 2 RSZ-Uitvoeringsbesluit Kon een schouwspelartiest zich nog vestigen als zelfstandige? Wie is schouwspelartiest? Betaling van een loon

13 5. De werkgever B. Praktische en juridische bezwaren C. De Europese dimensie IV. Hervormingsbeweging Golf van wetsvoorstellen Bespreking van de wetsvoorstellen in de parlementaire subcommissie sociale zaken V. Doorbraak in 2002: het nieuw sociaal statuut (hoofdstuk 11 Programmawet van 24 december 2002) Onderwerping aan de sociale zekerheid van de werknemers A. Artikel 1bis RSZ-Wet B. Rechtstreekse onderwerping aan het werknemersregime in plaats van indirecte uitbreiding van het werknemersregime C. Volledige onderwerping D. Wettelijk vermoeden of juridische fictie? Toepassingsvoorwaarden gelijkstelling werknemerschap A. Leveren van artistieke prestaties en/of produceren van artistieke werken B. In opdracht van een natuurlijke persoon of rechtspersoon C. Tegen betaling van een loon Het loonbegrip in de RSZ-Wet a. Geld of in geld waardeerbaar voordeel b. Recht van de werknemer op de voordelen c. Ingevolge de dienstbetrekking d. Ten laste van de werkgever Het loonbegrip van het nieuw artikel 1bis 1 RSZ-Wet Aanduiding van de socialezekerheidswerkgever Tegenbewijs Uitsluitingen A. Mandatarissen B. Familiegebeurtenissen De gemengde commissie " Kunstenaars" A. Taken van de Commissie Informeren Adviseren Aflevering van een zelfstandigheidsverklaring a. Inspiratie uit Nederland b. Zelfstandigheidsverklaring voor kunstenaars c. Socio-economische indicatoren d. Geldigheidsduur van de zelfstandigheidsverklaring e. Hernieuwing van de aanvraag f. Betwistingen van beslissingen tot weigering of vervallenverklaring van de zelfstandigheidsverklaring B. Samenstelling van de Commissie C. Evaluatie van de werkzaamheden van de Commissie Maatregelen inzake de vermindering van de socialezekerheidsbijdragen A. Toepassingsgebied B. Gebruikte techniek Maatregelen inzake jaarlijkse vakantie

14 9. Maatregelen inzake gezinsbijslag Invoering van een nieuwe vorm van toegelaten tijdelijke arbeid A. Definitie B. beperkte uitbreiding van toegelaten tijdelijke arbeid Sociale Bureaus voor de Kunstenaar (SBK's) A. Nieuw sociaal statuut toepasbaar maken B. Juridisch statuut SBK C. Gewestelijke regulering SBK's D. Regulering uitzendarbeid in Vlaanderen V. Besluit Recente ontwikkelingen van vennootschaps- en verenigingsrecht De wet van 2 mei 2002 inzake vzw's en stichtingen en de wet van 2 augustus 2002 inzake corporate governance K. GEENS - M. DENEF - R. TAS I. De Wet van 2 mei 2002 tot wijziging van de VZW-Wet van 27 juni Van wetsontwerpen, wijzigende wetten en uitvoerende besluiten allerlei A. Wet van 27 juni 1921, ook ná 1 juli B. Wijzigende wetten van 2 mei 2002, van 16 januari 2003 en van 22 december C. Inwerkingtreding Van oude definities en nieuwe varianten A. Geen nieuwe omschrijving van de VZW B. De stichting: van openbaar nut naar private variant Van vernieuwde opschortingssanctie en afgeschafte homologatie het vennootschapsrecht: bron van inspiratie voor het V&Srecht A. Oprichting 'op zijn vennootschaps' B. VZW en stichting "in oprichting" en "in nietigheid" C. Bestuur en vertegenwoordiging Scheiding intern bestuur-externe vertegenwoordiging: het Prokura-systeem volgens de V&S-wet Bestuurders en vertegenwoordigers: van aantallen en van organen Rechtsbekwaamheid, inclusief het recht giften te ontvangen Transparantie en controle A. Bestaande controlemechanismen doorgedreven Bekendmakingsvereisten: verenigings- en stichtingsdossier en Belgisch Staatsblad Identificatieverplichtingen: hoedanigheid + adres B. Nieuwe controlemechanismen Uniforme boekhoudkundige regeling voor "kleine" en "grote" VZW's en stichtingen Controle door commissaris in "heel grote" VZW's en stichtingen

15 3. Bekendmaking van de jaarrekening voor alle VZW's en stichtingen Vzw en stichting "geïnternationaliseerd" A. Centrum of zetel van werkzaamheden B. Internationale vereniging zonder winstoogmerk C. Afschaffing nationaliteitsvoorwaarde De minder opvallende reparaties A. Uitbreiding "minimum"-statuten B. Werkende, toegetreden en andere soorten leden C. Algemene vergadering D. Inbreng met recht op terugname en bestemming netto-actief na vereffening E. Gronden tot gerechtelijke ontbinding De private stichting en de certificering van aandelen II. De wet van 2 augustus 2002 inzake corporate governance Algemene vergadering in vennootschappen die geen publiek beroep op het spaarwezen hebben gedaan: schriftelijke besluitvorming Algemene vergadering in genoteerde vennootschappen Raad van bestuur: belangenconflict van de aandeelhouder in beursgenoteerde vennootschap Feitelijke bestuurders: nieuwe aansprakelijkheidsregeling bij failissement Raad van bestuur en directiecomité in de naamloze vennootschap De bestuurder-rechtspersoon De hervorming van de audit en dus het commissariaat De nieuwe aansprakelijkheidsregeling van en voor personeelsleden in dienst van openbare rechtspersonen Hugo VANDENBERGHE Inleiding I. Achtergrond en doelstellingen II. Toepassingsgebied Het begrip "openbare rechtspersoon" Het begrip "personeelsleden wiens statuut statutair geregeld is" Schade veroorzaakt door personeelsleden "bij de uitoefening van hun dienst" De burgerrechtelijke aansprakelijkheid II. De persoonlijke burgerrechtelijke aansprakelijkheid van statutaire personeelsleden in dienst van openbare rechtspersonen III. De aansprakelijkheid van openbare rechtspersonen voor schade door hun personeelsleden aan derden berokkend IV. Gedwongen of vrijwillige tussenkomst van de openbare rechtspersoon in het geding V. Verplicht aanbod tot minnelijke schikking VI. Aansprakelijkheid van de personeelsleden van het vrij onderwijs

16 VII. Inhouding van schadevergoeding op loon van aansprakelijk personeelslid VIII. Voorrang van specifieke wettelijke of decretale regelen betreffende de aansprakelijkheid van en voor bijzondere categorieën personeelsleden van openbare rechtspersonen IX. De toepassing in de tijd van de Wet van 10 februari Besluit Bibliografie Recente ontwikkelingen in het gerechtelijk recht P. VAN ORSHOVEN - B. ALLEMEERSCH - S. LUST - P. SCHOLLEN - K. WAGNER I. Het betalen, door de verliezende partij, van de advocaat van haar tegenpartij (Cass. 28 februari 2002) II. Deloyaal procesgedrag (Cass. 14 maart 2002) III. Hoger beroep tegen een "vonnis van bevoegdheid" (Cass. 13 februari 2003) IV. Het begrip "administratieve overheid" in artikel 14, 1, R.v.St.- wet (R.v.St. 4 juni 2003) Wetsontwerp houdende invoering van eenmalige bevrijdende aangifte Administratieve onderzoeks- en aangiftebevoegdheden na een eenmalige bevrijdende aangifte C. VANDERKERKEN I. Probleemstelling II. Draagwijdte van artikel III. De concrete uitwerking van artikel 5 blijkt een problematische aangelegenheid IV. Conclusie

17 12 de VRG-Alumnidag Recht in beweging vrijdag 11 maart 2005

18 Overzicht Intellectuele Rechten 19 Belangrijkste ontwikkelingen inzake intellecutele rechten in de periode F. Gotzen, buitengewoon hoogleraar K.U.Leuven Administratief Recht 37 Vlaams grondbeleid en beperking van het eigendomsrecht I. Martens, assistente K.U.Leuven Internationaal & Buitenlands Recht 57 Recente ontwikkelingen van het Europees asiel-en migrantenrecht K. Vanvoorden, assistente K.U.Leuven Het nieuwe Belgische IPR 81 T. Kruger, assistente K.U.Leuven Europees Economisch Recht 107 Interne markt: vrij verkeer J. Stuyck, buitengewoon hoogleraar K.U.Leuven Strafrecht 133 Het (voorstel van) basiswet betreffende het gevangeniswezen en de rechtspositie van de gedetineerden L. Dupont, gewoon hoogleraar K.U.Leuven Contractenrecht en bouwrecht 151 De architect in de 21ste eeuw: recente wetgevende, jurisprudentiële en deontologische ontwikkelingen K. Uytterhoeven, docent hogeschool voor wetenschap en kunst, dept. architectuur St. Lucas, advocaat balie Antwerpen en vrij medewerker centrum voor Bouwrecht K.U.Leuven Arbeidsrecht 181 De nationale Arbeidsraad, de plaats van het collectief onderhandelen in België P. Windey, Voorzitter Nationale arbeidsraad Milieurecht 187 Tien jaar bodemsaneringsdecreet: van ambtshalve sanering tot brownfieldontwikkeling B. Martens, advocaat balie Brussel Strafprocesrecht 213 Recente ontwikkelingen van strafprocesrecht H. Van Bavel, wetenschappelijk medewerker K.U.Leuven en advocaat balie Brussel 5

19 Verbintenissenrecht 245 De verhaalbaarheid van kosten van juridische en technische bijstand in het algemeen en van erelonen van advocaten en deskundigen in het bijzonder B. De Temmerman, houder van bijzondere doctoraatsbeurs FWO Medisch Recht 279 De wet van 7 mei 2004 inzake experimenten op de menselijke persoon H. Nys, gewoon hoogleraar K.U. Leuven Over patiënten, geneesmiddelen en artsen 301 S. Callens, deeltijds hoofddocent KU Leuven en advocaat te Brussel en V. Gauché, advocaat te Brussel 6

20 Inhoud Overzicht...5 Woord vooraf...17 Roger Blanpain - Robbie Tas Belangrijkste ontwikkelingen inzake intellectuele rechten in de periode Frank GOTZEN I. De uitbreiding van de Europese Unie...21 II. Octrooirecht...21 III. Merkenrecht...22 IV. Auteursrecht...25 V. Databanken Het begrip "databank" Het auteursrecht op een databank Producenten van databanken...30 VI. Tekeningen en modellen...34 Bijlagen...35 a. Recente arresten van het Hof van Justitie over Merkenrecht...35 b. Beknopte keuze uit recente literatuur...36 Vlaams grondbeleid en beperking van het eigendomsrecht...37 Ines MARTENS Inleiding...39 I. Instrumenten van grondbeleid en de instellingen belast met de uitvoering van het grondbeleid...40 II. Het eigendomsrecht en het grondbeleid...41 III. Erfdienstbaarheden van openbaar nut Het begrip eigendomsbeperking en de soorten Erfdienstbaarheden van openbaar nut...43 A. Definitie...43 B. Totstandkoming van erfdienstbaarheden van openbaar nut legaliteitsvereiste...45 C. Onderscheid met onteigening...45 D. Recht op vergoeding Standpunt van de hoogste rechtscolleges Standpunt van de lagere rechtscolleges...47 IV. Evolutie in de rechtspraak van het arbitragehof inzake beperking van het eigendomsrecht en onteigening Onteigening en quasi-onteigening Regeling van het gebruik van eigendom Vereiste van algemeen belang...53 V. Grond- en pandenbank: een beperking van de eigendomsbeperkingen?...54 VI. Besluit...55 Bibliografie

21 Recente ontwikkelingen van het Europees asiel- en migrantenrecht...57 Kristien VANVOORDEN Inleiding...59 I. Wettelijke grondslag voor een Europees asiel- en migratiebeleid Intergouvernementele samenwerking...59 A. Pre-Maastricht...59 B. Verdrag van Maastricht Unanimiteitsvereiste Beperkt toezicht Samenwerking op supranationaal niveau...62 A. Verdrag van Amsterdam Unanimiteitsvereiste en rol van het Europees Parlement Rol van het Hof van Justitie Uitzonderingspositie...64 B. Europese Grondwet II. Implementatie van het Verdrag van Amsterdam Asiel...65 A. Eerste fase tot 1 mei Opvangrichtlijn Asielkwalificatierichtlijn...70 B. Tweede fase wat na 1 mei 2004? Vluchtelingen en ontheemden...74 A. Richtlijn Tijdelijke Bescherming Immigratie...76 A. Gezinsherenigingsrichtlijn...76 B. Richtlijn Langdurig Ingezetenen Rechten en voorwaarden volgens welke onderdanen van derde landen die legaal in een lidstaat verblijven, in andere lidstaten mogen verblijven...78 A. Richtlijn Langdurig Ingezetenen...78 IV. Conclusie...79 Het nieuwe Belgische IPR...81 Thalia KRUGER Inleiding...83 I. Structuur van het wetboek...84 II. Algemene tendensen...85 III. Inwerkingtreding en Overgangsregeling...86 IV. Algemene bepalingen over de internationale bevoegdheid...87 V. Algemene bepalingen over het conflictenrecht...89 VI. Algemene bepalingen inzake erkenning en uitvoerbaarverklaring...90 VII. Familierecht Staat en bekwaamheid Naam en voornaam Het huwelijk en zijn gevolgen Het huwelijksvermogen De echtscheiding en de scheiding van tafel en bed Relatie van samenleven Afstamming

22 8. Adoptie Onderhoudsgeld...98 VIII. Erfopvolging...99 IX. Zakenrecht...99 X. Overeenkomsten XI. Onrechtmatige daad XII. Rechtspersonen XIII. Insolventie XIV. Trusts XV. Besluit Interne markt: vrij verkeer Jules STUYCK Inleiding De doorwerking van de bepalingen inzake vrij verkeer Vrij goederenverkeer A. Exportbelemmeringen B. Verkoopmodaliteiten C. Productvoorschriften Vrijheid van vestiging A. De verdragsbepalingen B. Vestigingsrecht van natuurlijke personen C. Vrijheid van vestiging van vennootschappen Vrijheid van dienstverlening A. De verdragsbepalingen B. Rechtspraak inzake vrije dienstverlening en sociale zekerheid C. Verkoopmodaliteiten Kapitaalverkeer Vrij verkeer en grondrechten II. Mededingingsregels voor ondernemingen Inleiding Verordening 1/ Enkele recente toepassingen van art. 81 en III. Steunmaatregelen IV. Overheidsopdrachten De basiswet van 12 januari 2005 betreffende het gevangeniswezen en de rechtspositie van de gedetineerden: Krachtlijnen en basisbeginselen Lieven DUPONT I. Algemene situering II. Voorgeschiedenis Van de Oriëntatienota (1996) tot het "Voorontwerp van beginselenwet" (1997) Commissie Basiswet en Voorontwerp van Basiswet (1 november januari 2000) Overdracht aan de Kamer: 5 juli

23 4. Van Voorstel van Basiswet van 17 juli 2001 tot Voorstel van Resolutie van 13 maart Van Voorstel van Basiswet van 29 september 2003 tot de Wet van 12 januari III. Enkele beschouwingen van een bevoorrechte getuige over het parlementair besluitvormingsproces IV. Toepassingsgebied van de basiswet V. Inhoudsoverzicht VI. Krachtlijnen Rechtspositionele benadering Penologisch concept Onafhankelijk toezicht en beklagrecht Faciliteren Gemeenschapsbevoegdheden Samenhang interne en externe rechtspositieregeling VII. Basisbeginselen Legaliteitsbeginsel en draagwijdte van de vrijheidsbeneming Schadebeperkingsbeginsel Normaliseringsbeginsel Respecterings- en responsabiliseringsbeginsel Participatiebeginsel VIII. Doelstellingen IX. Individeel detentieplan X. Besluit Beknopte bibliografie De architect in de 21 ste eeuw: recente wetgevende, jurisprudentiële en deontologische ontwikkelingen Kristof UYTTERHOEVEN Inleiding I. Het statuut en de deontologie van de architect Het statuut van de architect A. De vrijheid van vestiging van architecten B. De wijzigingen aan de wet van 20 februari 1939 en aan de wet van 26 juni De deontologie A. De invloed van het mededingingsrecht op de deontologie De deontologische norm nr Artikel 30, tweede alinea Reglement van beroepsplichten Invloed op andere artikels van het Reglement van beroepsplichten B. De procedure in tuchtzaken Het verzoek tot onttrekking Artikel 6 E.V.R.M C. De rechtsmiddelen II. De architectenovereenkomst De totstandkoming van de architectenovereenkomst A. Het voorwerp van de architectenovereenkomst

24 B. De geldigheid van een architectenovereenkomst gesloten met een professionele architectenvennootschap De ereloongeschillen III. De aansprakelijkheid van de architect Het onderscheid tussen de tienjarige aansprakelijkheid en de lichte verborgen gebreken De strafrechtelijke aansprakelijkheid van de architect wegens stedenbouwkundige misdrijven De aansprakelijkheid van de architect die zijn beroep uitoefent in het kader van een vennootschap A. De persoonlijke aansprakelijkheid van de architect B. De aansprakelijkheid van de vennootschap Besluit Beknopte bibliografie De nationale arbeidsraad: een constante in het sociaal overleg Paul WINDEY I. Rol van de Nationale Arbeidsraad (NA) in het belgisch overlegmodel II. Kenmerken van de Nationale Arbeidsraad III. Rol en functie van de Raad IV. Een parallele vorm van democratische beslutvorming V. Het belgisch overlegmodel: uit de tijd? VI. De verhouding van de NA tot de ' interprofessionele akkoorden' VII. De overheid als derde partner: een driehoeksverhouding Tien jaar bodemsaneringsdecreet: van ambtshalve bodemsanering tot brownfieldontwikkeling en fondsvorming Bob MARTENS Inleiding I. De overdrachtregeling - saneringsplicht De decretaal uitgetekende overdrachtmomenten De decretaal voorziene uitzonderingen De buiten het decreet voorziene uitzonderingen Eerste voorbeeld: Recht van doorgang en andere erfdienstbaarheden Tweede voorbeeld: De verkaveling van gronden Derde voorbeeld: De verdeling van gronden uit medeeigendom Vierde voorbeeld: De verkoop van de aandelen ("share-deal") De procedure versnellers Eerste voorbeeld: Toepassing van artikel 48 van het Bodemsaneringsdecreet Tweede voorbeeld: bijzondere regels voor de overdracht van kavels van appartementsgebouwen Derde voorbeeld: toepassing van de bepalingen van Hoofdstuk VIIter -- Site Ontwikkelingen in de toepassing van artikel 10 van het decreet

25 II. A. Het wegwerken van de kwalificatie "saneringsplichtige" B. De onschuldverklaring Ontwikkelingen in de rechtspraak A. Arrest van het Arbitragehof van 31 maart B. Procedures voor de Raad van State tot schorsing van de verplichting om een beschrijvend bodemonderzoek of bodemsaneringsproject op te maken C. De verplichting om éénsluidend verklaarde afschriften van de beslissingen van OVAM toe te voegen in de beroepen overeenkomstig artikel 23 van het Vlarebo D. Procedures houdende vernietiging van de overeenkomst wegens niet naleving van de verplichtingen vervat in het Bodemsaneringsdecreet en draagwijdte van de overdrachtdefinitie De aansprakelijkheid Wettelijke regeling Evolutie in de toepassing A. Het arrest VandeWalle vs Texaco B. Diverse rechtspraak C. Verzekerbaarheid van bodemverontreiniging III. Aanpassingen bij de eigenlijke sanering Het Achillesprotocol Het grondverzet IV. Brownfieldontwikkeling Het Site Decreet wijziging van het bodemsaneringsdecreet Het Subsidiebesluit voor sanering van vervuilde terreinen V. Collectivering van de saneringsverplichting De Fondsvorming in het kader van bodemsanering - algemeen BOFAS Fonds stookolietanks VI. Nieuwe krachtlijnen voor een aanpassing van het bodemsaneringsbeleid VII. Korte bibliografie Recente ontwikkelingen van strafprocesrecht Hans VAN BAVEL Deel 1. De wet van 6 januari 2003 betreffende de bijzondere opsporingsmethoden en enige onderzoeksmethoden na het arrest van het arbitragehof dd. 21 december I. De bijzondere opsporingsmethoden: observatie, infiltratie en informantenwerking Algemene oorwaarden Observatie Infiltratie Informantenwerking II. Andere onderzoeksmethoden voorzien door de Wet van 6 januari Onderscheppen van post

26 2. Inwinnen van bankgegevens Inkijkoperatie Direct afluisteren van privé-communicatie- of telecommunicatie Deel 2. Wet van 26 maart 2003 houdende oprichting van een centraal orgaan voor de inbeslagneming en de verbeurdverklaring Deel 3. Het Europees aanhoudingsbevel I. De actieve overdracht: het uitvaardigen van een Europees aanhoudingsbevel door Belgische overheden II. De passieve overdracht: de behandeling van een buitenlands Europees aanhoudingsbevel door Belgische overheden Verplichte weigeringsgronden Facultatieve weigeringsgronden Verdere procedure A. Aanhouding en voorlopige hechtenis B. Beslissing over de tenuitvoerlegging van het Europees aanhoudingsbevel Deel 4. Sanctionering van onregelmatigheden bij de bewijsverkrijging I. Op straffe van nietigheid voorgeschreven vormvoorwaarden II. De betrouwbaarheid van het bewijs is aangetast III. Het gebruik van het bewijselement is in strijd met het recht op een eerlijk proces Gevolgen van de Antigoonrechtspraak voor de zuivering van nietigheden In het buitenland op onrechtmatige wijze verkregen bewijs De verhaalbaarheid van kosten van juridische en technische bijstand na het arrest van het Hof van Cassatie van 2 september Bart DE TEMMERMAN Inleiding I. Het arrest van 2 september De feiten, het arrest Een nieuwe oplossing Een nieuwe oplossing op grond van een bestaande regel II. Onzekerheid over de draagwijdte van de nieuwe oplossing Het toepassingsgebied: niet alleen bij contractuele aansprakelijkheid (en wat bij toepassing van artikel 1153 B.W.?) maar ook bij buitencontractuele aansprakelijkheid en inzake onteigening? De toepassingsvoorwaarde: het vereiste van "noodzakelijk gevolg". Volstaat conditio sine qua non? De begroting van de schadevergoeding: concreet of ex aequo et bono? Is de verhaalbaarheid van de kosten van juridische bijstand vatbaar voor een contractuele regeling?

27 III. Beperkingen en nadelen verbonden aan de grondslag van de verhaalbaarheid van kosten van juridische bijstand Algemeen: de beperkte grondslag leent zich niet tot een veralgemeende toepassing van het principe van de verhaalbaarheid van kosten van juridische bijstand Andere nadelen IV. Enkele afsluitende kanttekeningen De wet van 7 mei 2004 inzake experimenten op de menselijke persoon Herman Nys Inleiding I. Toepassingsgebied van de medische experimentenwet II. Bescherming van deelnemers aan medische experimenten Algemeen geldende beschermingsmaatregelen A. Naleven van ethische en wetenschappelijke kwaliteitsvereisten B. Wetenschappelijke aanvaardbaarheid D. Toestemming van de deelnemer E. Belang van de deelnemer stellen boven het belang van de wetenschap F. Gunstig advies van een ethisch comité G. Geen ministerieel bezwaar H. Ministeriële toelating voor bepaalde proeven I. Tussenkomst van een gekwalificeerd beroepsbeoefenaar J. Verzekering en dekking van de aansprakelijkheid van onderzoeker en opdrachtgever K. Gratis terbeschikkingstelling van het geneesmiddel Bijzondere beschermingsmaatregelen A. Minderjarigen B. Toestemmingsonbekwame meerderjarigen C. Personen van wie de toestemming niet kan worden verkregen wegens hoogdringendheid Besluit Over patiënten, geneesmiddelen en artsen S. CALLENS - V. GAUCHÉ Inleiding I. Patiënten en hun rechten Vrije keuze van beroepsbeoefenaar Recht op een zorgvuldig bijgehouden en veilig bewaard medisch dossier II. Farmaceutische industrie Definitie van het geneesmiddel Registratie van geneesmiddelen Het bepalen van de prijs en de mededinging Terugbetaling van de geneesmiddelen Postorderverkoop van geneesmiddelen en reclame via het internet

28 III. De ziekenhuisarts

29 13 de VRG-Alumnidag Recht in beweging vrijdag 10 maart 2006

30 Overzicht Woord vooraf Roger Blanpain, Voorzitter Robbie Tas, Secretaris Arbeidsrecht Het Generatiepact Belangrijkste nieuwigheden rond herstructurering van ondernemingen Arnout De Koster, Directeur Sociaal departement VBO Arbeidsrecht Arbeidsrecht ge(de-)blokkeerd: over rechterlijke tussenkomst bij staking Frank Hendrickx, Docent KULeuven, Hoofddocent UvTilburg Communicatierecht ( ) Nieuw federaal en Vlaams kader voor telecommunicatie en omroep Peggy Valcke, docent K.U.Brussel, plaatsvervangend docent KULeuven en postdoctoraal onderzoeker FWO-Vlaanderen (ICRI-IBBT) David Stevens, wetenschappelijk medewerker K.U.Leuven (ICRI-IBBT) Crisiscommunicatie Crisiscommunicatie: reputatiebescherming van uw merk én bedrijfsimago Peter Frans Anthonissen, Gedelegeerd Bestuurder Anthonissen & Associates en Executive Professor Universiteit Antwerpen Management School Energierecht Recente evoluties in het federale energierecht Bram Delvaux, Voltijds wetenschappelijk medewerker IMER, KULeuven, Raadgever Energie Kabinet van de Viceminister-president, Fientje Moerman Europees Recht De gedecentraliseerde afdwinging van het communautaire mededingingsrecht: een voorlopige balans vanuit de praktijk Karel Bourgeois, Advocaat aan de balie te Brussel en deeltijds assistent aan de K.U.Leuven Familierecht en Jeugdrecht Recente ontwikkelingen inzake het vermogensbeheer door ouder(s), voogd en voorlopig bewindvoerder. Capita selecta Tim Wuyts, aspirant FWO-Vlaanderen 5

31 ICT-Recht Juridische vragen over elektronische post Jos Dumortier, K.U.Leuven ICRI-IBBT, Advocaat Lawfort Brussel Geert Somers, K.U.Leuven ICRI-IBBT, Advocaat Lawfort Brussel Insolventierecht Inzake Borgtocht & Faillissement Annick De Wilde, Vrijwillig wetenschappelijk medewerker, Instituut voor Insolventierecht, K.U. Leuven Internationaal Recht De rechter als hoeder van het internationaal recht: recente toepassingen van internationaal recht voor Belgische hoven en rechtbanken Jan Wouters, Gewoon hoogleraar, K.U.Leuven; Directeur, Instituut voor Internationaal Recht, K.U.Leuven; Of Counsel, Linklaters De Bandt, Brussel Maarten Vidal, Wetenschappelijk medewerker, Instituut voor Internationaal Recht, K.U.Leuven Medisch Recht Gezondheidsrechtelijke bedenkingen bij ziekenhuisinfecties Stefaan Callens, Centrum voor Medische Ethiek en Recht, K.U.Leuven; advocaat, Brussel De ontwikkelingen in het Medisch Recht in Herman Nys, Gewoon hoogleraar K.U.Leuven Mensenrechten Toepassing van het EVRM door de Belgische Rechtbanken op het vlak van Burgerlijk Recht en Strafrecht Paul Bekaert, advocaat Strafrecht Naar een hervorming van de assisenprocedure? Raf Verstraeten, buitengewoon hoogleraar; advocaat Lore Gyselaers, wetenschappelijk medewerker Vennootschapsrecht Het Europees vennootschapsrecht bijna vijftig jaar later Koen Geens, Buitengewoon Hoogleraar KULeuven Verbintenissenrecht Recente ontwikkelingen van de leer der wilsgebreken, met aandacht voor toepassingen in koopcontracten Elke Swaenepoel, Instituut voor Verbintenissenrecht, K.U. Leuven 6

32 Verzekeringsrecht bisWAM-wet: een onuitputtelijke bron van betwistingen: stand van zaken ( ) An De Graeve, assistent K.U.Leuven 7

33

34 Inhoud Overzicht... 5 Woord vooraf Roger Blanpain - Robbie Tas Het Generatiepact Belangrijkste nieuwigheden rond herstructurering van ondernemingen Arnout DE KOSTER I. Een nieuw wettelijk kader voor herstructureringen De politieke ratio achter het hoofdstuk herstructurering De belangrijkste nieuwigheden inzake de herstructurering A. Het toepassingsgebied van de nieuwe regeling herstructurering en de noties herstructurerende onderneming en betrokken personeel Het toepassingsgebied algemeen De notie herstructurerend bedrijf Het personeel dat in aanmerking komt voor de telling van het aantal ontslagenen B. De eerste fase bij herstructureringen: verkorte termijnen voor afwikkeling van de informatie- en consultatieprocedure? C. De tweede fase: afsluiten van een herstructureringsplan Verplichte inhoud voorzien in het herstructureringsplan en noodzaak een goedkeuring te bekomen Minimaal te voorziene tewerkstellingsondersteuning: outplacement en tewerkstellingscel a. Outplacement b. De tewerkstellingscel ) Algemene rol ) Samenstelling tewerkstellingscel (art. 5 KB) ) Deelname aan een overkoepelende tewerkstellingscel (art. 35 Wet en art. 8 KB) ) Gelijkstelling met de oprichting van een tewerkstellingcel (art. 33 in fine Wet en art. 8 KB) ) Minimale bestaansduur (art. 7 KB) ) De inschrijvingsprocedure ) Instap en deelname aan de tewerkstellingscel: quasi verplichtend D. Inwerkingtreding II. De inhoudelijke wijzigingen in afscheidsregelingen voor oudere werknemers welke mechanismen zijn veranderd? Beperking in het gebruik van brugpensioen A. De lage leeftijden: niet verhoogd maar wel beperkt gewijzigd