Resultaatinventarisatie polarisatie en radicalisering Stichting Kantara-Brug: 'Marokkaanse Mannen Bezoeken het Anne Frankhuis'

Transcriptie

1 Referentie Rapport Van Postbus 60055, 6800 JB Arnhem Velperplein 8, 6811 AG Arnhem Telefoon (026) Fax (026) Resultaatinventarisatie polarisatie en radicalisering Stichting Kantara-Brug: 'Marokkaanse Mannen Bezoeken het Anne Frankhuis' Opdrachtgever Ministerie van Veiligheid en Justitie Arnhem, 13 december 2011

2 Inhoud 1 Inleiding Achtergrond evaluatie Opzet procesinventarisatie Projectbeschrijving 1 2 Voor de start van het project Betrokkenheid Draagvlak en beleid Samenwerking met externe partijen 4 3 Start en opzet van het project Start en aanleiding Doelgroep en doelstellingen Samenwerking Beschreven risicofactoren Organisatie en communicatie Verantwoording 9 4 Uitkomsten van het project Realisatie producten/activiteiten Realisatie versus budget Monitoring, bijsturing en zelfevaluatie 10 5 Doelbereik en reikwijdte Doelbereik van het project Reikwijdte van het project 12 6 Leerpunten Gebleken risico- en succesfactoren Samenwerking Lessons learned 15 7 Borging van het project 16 Bijlagen 1 Relevante definities

3 1 Inleiding 1.1 Achtergrond evaluatie In het kader van de uitvoering van het Actieplan Polarisatie en Radicalisering vinden verschillende activiteiten plaats. Een deel hiervan wordt mede gefinancierd door het ministerie van Veiligheid en Justitie (VenJ). Dit gebeurt door toekenning van een decentralisatie-uitkering aan gemeenten en door toekenning van een tijdelijke subsidie aan maatschappelijke organisaties. In opdracht van het ministerie van VenJ wordt voor alle projecten en aanpakken waarvoor een decentralisatie-uitkering of een subsidie is toegekend een procesinventarisatie uitgevoerd. Met deze procesinventarisatie streeft het ministerie van VenJ een aantal doelen na: leren voor volgende projecten en aanpakken; de resultaten van projecten en aanpakken inzichtelijk maken; het bereik van projecten en aanpakken inzichtelijk maken; goede voorbeelden benoemen en toegankelijk maken voor betrokkenen. 1.2 Opzet procesinventarisatie De procesinventarisatie is uitgevoerd door bestudering van het onderzoeksplan en beschikbare achtergronddocumentatie. De projectleider heeft parallel daaraan een webenquête ingevuld. De ingevulde webenquête vormde voor de onderzoekers, tezamen met vragen naar aanleiding van de overige documentatie en de gespreksrichtlijn voor het interview. Het interview vond plaats met de projectleider, tevens bestuurslid van de Stichting Kantara-Brug in Amsterdam. Doel van het interview was een nadere invulling en verdieping van de uit schriftelijke bronnen verkregen informatie. Het resultaat is het onderhavige rapport. De diverse elementen uit de procesinventarisatie zijn weergegeven in de navolgende paragrafen. 1.3 Projectbeschrijving Het project 'Marokkaanse mannen bezoeken Anne Frankhuis' is één van de vele projecten op het gebied van polarisatie en radicalisering, geïnitieerd door de Stichting Kantara-Brug (Kantara). Het project loopt van september 2010 tot mei en richt zich met name op polarisatie tussen Marokkanen en Joden in Amsterdam. Polarisatie tussen deze bevolkingsgroepen uit zich in een toename van antisemitische uitingen onder Marokkaanse jongeren. 1 Dit is de projectperiode zoals deze gedefinieerd is in het plan van aanpak. In de praktijk loopt het project langer door, in elk geval tot november Stichting Kantara-Brug Pagina 1

4 In de oorspronkelijke projectopzet waren de volgende doelstellingen opgenomen: 1. Marokkaanse mannen bekend maken met de Jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog in Nederland. 2. Marokkaanse mannen helpen om met hun kinderen en kleinkinderen het thema Jodenhaat, discriminatie te bespreken in een sfeer van openheid en respect. In onderstaande tabel zijn de activiteiten weergegeven die bij dit project zijn geformuleerd. Categorie activiteiten Deelprojecten Type doelgroep Omvang beoogde doelgroep Educatie/workshops voor de doelgroep Een bezoek brengen aan het Anne Frankhuis Marokkaanse mannen en vrouwen ouder dan 50 jaar 600 Educatie/workshops voor de De DVD 'Het leven van Anne Marokkaanse mannen en vrouwen 600 doelgroep Frank' bekijken ouder dan 50 jaar In totaal heeft het ministerie van VenJ aan de Stichting Kantara-Brug een bedrag van toegekend voor het project 'Marokkaanse mannen bezoeken Anne Frankhuis'. Stichting Kantara-Brug Pagina 2

5 2 Voor de start van het project De volgende paragrafen gaan over de situatie voorafgaand aan de start van het project. We kijken hierbij in het bijzonder naar de bekendheid van de organisatie met het vraagstuk van polarisatie en radicalisering, het bestaande beleid en de samenwerking met externe partijen. 2.1 Betrokkenheid Bij betrokkenheid gaat het om de mate waarin de organisatie voor de start van het project al betrokken was bij het vraagstuk van polarisatie en radicalisering. De Stichting Kantara-Brug is bekend geraakt met de subsidieregeling via contacten binnen het eigen netwerk. In de periode februari-juni 2010 heeft Kantara in stadsdeel de Baarsjes het mannen-emancipatieproject 'Meer Mans' uitgevoerd, waarin oudere Marokkaanse mannen (55+) gedurende een periode van tien weken educatie en werkbezoeken hebben genoten met als doel hun plaats in de samenleving te vinden. Een van de activiteiten binnen dit programma was een bezoek aan het Anne Frankhuis. Bij de evaluatie van het project Meer Mans toonde de doelgroep een grote behoefte aan dit onderdeel. Daarom is gezocht naar mogelijkheden om dit specifieke onderdeel voort te zetten. Deze subsidieregeling heeft die mogelijkheid geboden. 2.2 Draagvlak en beleid In deze resultaatinventarisatie is gevraagd naar het draagvlak binnen de organisatie voor het gestructureerd tegengaan van polarisatie en radicalisering. Het gaat om de aandacht op management en/of bestuurlijk niveau in de organisatie. Dit kan onder meer tot uiting komen in beleid en concrete doelstellingen. Kantara is Arabisch voor 'brug'. Dit staat symbool voor de kernactiviteit van de Stichting Kantara-Brug, te weten: 'Het slaan van duurzame bruggen tussen mensen van uiteenlopende culturen, etnische en religieuze achtergronden in Amsterdam om de sociale cohesie te versterken.' 2 Hieruit blijkt dat er bij de stichting voor aanvang van dit project al aandacht bestond voor de thema's polarisatie en radicalisering. Aandacht voor polarisatie vormt het bestaansrecht van de Stichting Kantara-Brug. De activiteiten van de stichting richten zich met name op processen van polarisatie. De focus hierbij lag van oorsprong op Nederlanders van Marokkaanse afkomst. Al doende bleken de activiteiten van de stichting echter ook goed toepasbaar op (groepen) mensen van uiteenlopende etnische achtergronden. De doelgroep van Stichting Kantara-Brug is daarom in de loop van de tijd verbreed naar alle etnische minderheden die om wat voor reden dan ook moeilijkheden ondervinden met participeren in de maatschappij. Het voorliggend project richt zich uitsluitend op mannen en vrouwen van Marokkaanse afkomst. 2 Uit de statuten van de Stichting Kantara-Brug. Stichting Kantara-Brug Pagina 3

6 2.3 Samenwerking met externe partijen In de regel wordt voorafgaand aan de projecten al samengewerkt met diverse partijen. In het onderzoek is gevraagd naar de samenwerking en het succes van de samenwerking vóór de start van het project. De samenwerking met deze partijen tijdens het project en het succes daarvan komt in hoofdstuk 3.3 ter sprake. De Stichting Kantara-Brug werkt sinds de oprichting in 2005 (toen onder de naam Vereniging Kantara) samen met verschillende organisaties, zoals: onderwijsinstellingen; welzijnswerk (bijvoorbeeld buurthuizen, jeugdcentra); politie; gemeente; multiculturele organisaties. Kantara kwalificeert de samenwerking met bovengenoemde organisaties als volgt: Type organisatie Onderwijsinstellingen Welzijnswerk (bijvoorbeeld buurthuizen, jeugdcentra) Multiculturele organisaties Politie Gemeente(n) De gemeente/organisatie kwalificeert de samenwerking als: Enigszins succesvol Enigszins succesvol Enigszins succesvol Enigszins succesvol Zeer succesvol Over het algemeen is de geïnterviewde tevreden over de samenwerking met andere organisaties. Wanneer de samenwerking niet optimaal verloopt, heeft dit doorgaans te maken met het al dan niet nakomen van gemaakte afspraken. Tijdens het interview geeft de projectleider aan dat het niet de aard van de stichting is om afspraken over de samenwerking uitgebreid vast te leggen in een contract. In de praktijk blijkt echter dat verwachtingen over en weer ten aanzien van elkaars verantwoordelijkheden in de loop van de tijd kunnen verschuiven. Het komt regelmatig voor in samenwerkingsrelaties met andere welzijnsinstellingen, waarbij na verloop van tijd onduidelijkheid ontstaat over wie wat doet, bijvoorbeeld ten aanzien van besteedbaar budget of omgaan met publiciteit. Het loont daarom volgens de geïnterviewde de moeite om afspraken aan het begin vast te leggen, ter ondersteuning bij het oplossen van eventuele misverstanden. Daarnaast geeft de projectleider aan dat de samenwerking met multiculturele organisaties soms moeizaam verloopt. Kantara werkt in verschillende projecten samen met Marokkaanse zelforganisaties, bijvoorbeeld voor het werven van deelnemers (zo ook in dit project). De projectleider stelt voorop dat de zelforganisaties over het algemeen graag participeren in projecten, maar dat in de praktijk de samenwerking dikwijls meer tijd en energie van de Kantara medewerker eist dan vooraf gepland. Als redenen hiervoor draagt de projectleider aan dat vrijwilligers van zelforganisaties veelal slechts enkele uren per week beschikbaar zijn (ditzelfde geldt overigens voor de projectleider), niet altijd over de juiste capaciteiten beschikken en bovendien niet altijd dezelfde prioriteit aan een project geven als Kantara. Stichting Kantara-Brug Pagina 4

7 De samenwerking met de gemeente Amsterdam wordt doorgaans als zeer succesvol ervaren. Al neemt deze samenwerking af in intensiteit. Waar de activiteiten van de stichting een aantal jaren geleden nog volledig werden gesubsidieerd vanuit de gemeente, moet de stichting tegenwoordig op zoek naar alternatieve geldstromen, omdat de gemeente bezuinigt. Stichting Kantara-Brug Pagina 5

8 3 Start en opzet van het project Dit hoofdstuk gaat in op de start en opzet van het project. Het gaat hierbij om de aanleiding van het project, de initiatiefnemers en de beoogde doelen en doelgroepen bij de start van het project. Ook wordt ingegaan op de risicofactoren, de organisatie en de communicatie en de verantwoording. 3.1 Start en aanleiding De projectcoördinator geeft aan dat de zeven bestuursleden van de stichting op verschillende manieren maatschappelijk actief zijn in de buurt en dat het hun taak is om daarbij ontwikkelingen op het gebied van polarisatie te signaleren. Dergelijke signalen worden tijdens de bestuursvergadering besproken, waarbij wordt bepaald in welke mate actie gewenst is en hoe dit vervolgens kan worden vormgegeven. De aanleiding voor het project was een aantal concrete incidenten: Op 12 juni 2010 publiceerde het NRC Handelsblad een artikel over het toenemend aantal Joden dat niet meer met een keppeltje over straat durft in Amsterdam, omdat ze bang zijn om door Marokkaanse jongeren te worden bespuugd, geschoffeerd of geïntimideerd. In (voormalig) stadsdeel De Baarsjes is een schuilsynagoge. Dit is een synagoge die van buiten niet als dusdanig herkenbaar is. Mensen kunnen de synagoge bezoeken, zonder dat andere mensen dat zien. De schuilsynagoge is ontstaan doordat een groeiende groep Joden niet meer als Jood herkenbaar over straat durft in het betreffende stadsdeel. Na de dodenherdenking enkele jaren geleden voetbalden Marokkaanse kinderen met de kransen die waren gelegd ter nagedachtenis van de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. Al gedurende een langere periode krijgt Kantara signalen over een negatief beeld over Joden onder Marokkanen, dikwijls gerelateerd aan de situatie in Israël. Kantara veronderstelt dat de negatieve emoties die oudere Marokkanen (50+) hebben over Joden, afstralen op Marokkaanse jongeren die vervolgens op straat antisemitische uitingen doen. Kantara ziet bovendien een rol weggelegd voor de ouders van deze jongeren om hen op dit gedrag aan te spreken. Tijdens het project 'Meer Mans' (eerder genoemd in paragraaf 2.1) bleek dat de Jodenvervolging in Nederland gedurende de Tweede Wereldoorlog onder Marokkaanse ouderen relatief onbekend is. Uit gesprekken met de Anne Frank Stichting blijkt deze groep moeilijk te bereiken voor bezoek aan het Anne Frankhuis. Dit project richt zich daarom op deze groep Marokkaanse ouderen en via deze groep (indirect) op Marokkaanse jongeren in Amsterdam. Stichting Kantara-Brug Pagina 6

9 Het project sluit daarmee aan bij de volgende doelen van het Actieplan Polarisatie en Radicalisering : Preventie: het voorkómen van (verdere) processen van isolatie, polarisatie en radicalisering door het (weer opnieuw) insluiten van mensen die dreigen af te glijden of zich af te keren van de Nederlandse samenleving en democratische rechtsorde. Daarbij dient met name gedacht te worden aan insluiting door scholing, stages en werk. Het project sluit bovendien aan bij de volgende acties van het Actieplan Polarisatie en Radicalisering : Betrekken van ouders via onderwijs, inburgeringtrajecten en opvoedingsondersteuning bij de maatschappij en de ontwikkeling van hun kinderen. Immigranten vertrouwd maken met de Nederlandse rechtsorde en samenleving. Kennisontwikkeling en visievorming op specifieke vraagstukken die samenhangen met polarisatie en radicalisering. 3.2 Doelgroep en doelstellingen In de onderstaande tabel zijn de doelstellingen weergegeven zoals deze in het oorspronkelijke projectplan waren opgenomen. In de evaluatie is vervolgens gevraagd of de doelstellingen nog gelden. Ook is gevraagd of er doelstellingen zijn bijgekomen. Dit bleek niet het geval. Doelstelling Geldigheid doelstelling Doelgroep Marokkaanse mannen bekend Doelstelling geldt nog maken met de Jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog in Nederland Marokkaanse mannen helpen om Doelstelling geldt nog met hun kinderen en kleinkinderen het thema Jodenhaat, discriminatie te bespreken in een sfeer van openheid en respect Marokkaanse mannen en vrouwen ouder dan 50 jaar 3 Marokkaanse mannen en vrouwen ouder dan 50 jaar Door Marokkaanse mannen en vrouwen vanaf 50 jaar kennis te geven over de Jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog hoopt Kantara deze mannen en vrouwen handvatten te geven om dit thema thuis met hun kinderen en kleinkinderen bespreekbaar te maken. Kantara denkt dat het bespreken van het thema Jodenhaat bij Marokkaanse gezinnen thuis op dit moment onvoldoende gebeurt. Tegelijkertijd is Kantara van mening dat ouders en grootouders een belangrijke rol kunnen en moeten vervullen in het aansturen van hun (klein)kinderen, wanneer deze maatschappelijk onwenselijk gedrag vertonen. Een bezoek aan het Anne Frankhuis kan een aanleiding zijn om thuis het gesprek aan te gaan. Hierbij worden de jongeren niet direct aangesproken op hun gedrag, wat weerstand kan oproepen, maar worden de jongeren bewust gemaakt van de onwenselijkheid van hun gedrag en de ernstige gevolgen die dergelijk gedrag en gedachtegoed kunnen ontwikkelen indien in het extreme doorgevoerd. 3 In het oorspronkelijke projectplan is de doelgroep beschreven als 'Marokkaanse mannen ouder dan 50 jaar'. Dit was een gevolg van de voortzetting van het project 'Meer Mans', wat zich uitsluitend richtte op mannen. Nadat onder Marokkaanse vrouwen ook belangstelling bleek voor voorliggend project, is de doelgroep verbreed. Stichting Kantara-Brug Pagina 7

10 Om bovenstaande doelstellingen te realiseren heeft Kantara twee deelactiviteiten uitgevoerd. Beide activiteiten dragen bij aan beide doelstellingen. De onderstaande tabel geeft de deelprojecten of activiteiten weer en het beoogde bereik daarvan. Categorie activiteiten Educatie/workshops Deelprojecten en/of activiteiten (blanco indien categorie niet van toepassing) 1. Een bezoek brengen aan het Anne Frankhuis 2. De DVD 'Het leven van Anne Frank' bekijken Totaal beoogd bereik 600 Omvang beoogde doelgroep (raming) Samenwerking Binnen het project wordt samengewerkt met de volgende partijen: multiculturele organisaties (bijvoorbeeld Marokkaanse zelforganisaties); Anne Frankhuis, Anne Frank Stichting. De multiculturele organisaties vormen de vindplaats voor de deelnemers van dit project. Vrijwilligers van de betreffende organisaties vervullen een rol in de werving van deelnemers. Deze sleutelfiguren werken nauw samen met de projectleider van het project. De samenwerking met het Anne Frankhuis spreekt voor zich. Ervaringen binnen dit project worden bovendien gedeeld met de Anne Frank Stichting, die dit kan meenemen in toekomstig beleid en activiteiten. Paragraaf 6.2 beschrijft hoe de samenwerking is verlopen. 3.4 Beschreven risicofactoren Kritieke succes- en faalfactoren zijn de factoren die een grote impact kunnen hebben op het welslagen van het project. In dit onderzoek is gevraagd of voorafgaand aan het project risicofactoren inzichtelijk zijn gemaakt. Het projectplan beschrijft geen risicofactoren. Volgens de geïnterviewde is de opzet van het project betrekkelijk eenvoudig en is er op voorhand reeds goed contact met de bestrokken sleutelfiguren. Men verwacht geen moeilijkheden. Er is dus ook geen plan beschreven om risico's te minimaliseren. Paragraaf 6.2 gaat in op enkele risicofactoren die gedurende het proces desalniettemin zijn gebleken. 3.5 Organisatie en communicatie In de procesinventarisatie is gevraagd of voor de aansturing en uitvoering van de activiteiten een projectorganisatie is ingesteld. Bovendien is gevraagd of voor de interne en externe communicatie over de activiteiten een plan is opgesteld. Stichting Kantara-Brug Pagina 8

11 Het project 'Marokkaanse mannen bezoeken het Anne Frankhuis' wordt aangestuurd door de projectcoördinator tevens bestuurslid van de Stichting Kantara-Brug en initiatiefnemer van het project. De projectcoördinator is de enige actief betrokkene bij het project vanuit Kantara. Binnen het project werkt de projectcoördinator samen met een vertegenwoordiger van het Anne Frankhuis en verschillende sleutelfiguren. Deze sleutelfiguren zijn Marokkaanse mannen en vrouwen die in nauw contact staan met verschillende groepen Marokkaanse ouderen, de doelgroep voor dit project. De projectcoördinator vervult een makelaarsfunctie door beide partijen aan elkaar te verbinden. Voorafgaand aan het project is geen plan opgesteld voor interne en externe communicatie. Uit het interview blijkt dat communicatie binnen Kantara periodiek plaatsvindt door middel van rapportages die worden besproken in het bestuursoverleg, enkele malen per jaar. Ten aanzien van externe communicatie noemt de geïnterviewde de volgende punten: Periodiek vindt overleg plaats met de Anne Frank Stichting, waarbij Kantara de opgedane kennis en ervaring uit dit (en andere) project(en) deelt ten behoeve van het beleid van de Anne Frank Stichting. Na afloop van het project voert Kantara een zelfevaluatie uit. Het verslag hiervan wordt gedeeld met betrokkenen, het ministerie, maar ook geïnteresseerde welzijnsorganisaties. Gedurende dit project is bij de doelgroep de behoefte gesignaleerd om gesprekken te organiseren tussen Joden en Marokkanen, eventueel gevolgd door een gezamenlijk bezoek aan het Anne Frankhuis. Voorbereidingen voor deze bijeenkomsten vinden plaats. Er is contact met een journalist van Het Parool om een artikel te publiceren over het project. 3.6 Verantwoording Verantwoording aan de andere leden van het bestuur van Kantara over de voortgang van het project en besteding van de middelen vindt plaats door middel van bestuursrapportages die periodiek worden besproken in het bestuursoverleg. Stichting Kantara-Brug Pagina 9

12 4 Uitkomsten van het project Dit hoofdstuk belicht datgene wat het project heeft opgeleverd aan activiteiten. Ook wordt ingegaan op het budget en het proces van monitoring en zelfevaluatie. 4.1 Realisatie producten/activiteiten Categorie activiteiten Deelprojecten en/of activiteiten Gerealiseerd? Toelichting indien niet gerealiseerd Educatie/workshops 1. Een bezoek brengen aan het Anne Frankhuis 2. De DVD 'Het leven van Anne Frank' bekijken Ja, wordt gerealiseerd Ja, wordt gerealiseerd Beide activiteiten worden momenteel uitgevoerd. Dit houdt dit dat een deel van het beoogde bereik de activiteiten reeds is gerealiseerd en dat een ander deel nog uitgevoerd zal worden. De stand van zaken van het doelbereik wordt beschreven in hoofdstuk Realisatie versus budget Voor het project is een budget opgesteld. In dit budget is een verdeling opgenomen tussen een bijdrage door VenJ en de bijdrage door de gemeente (in uren en in een bijdrage aan de 'out of pocket'-costs). De uitvoering van het project verloopt volgens de vooraf opgestelde projectbegroting. 4.3 Monitoring, bijsturing en zelfevaluatie Een onderdeel van projectmanagement is monitoring en vervolgens bijsturing. De realisatie van de eerste projectdoelstelling, Marokkaanse mannen bekendmaken met Jodenhaat, evenals het bereik van de doelgroep, wordt gemonitord door gebruik te maken van intekenlijsten voor bezoekersgroepen (groepsgrootte maximaal 15 personen). De uiteindelijke opkomst wordt gemonitord doordat elke bezoeker een individuele bijdrage betaalt die wordt geregistreerd. Kantara neemt aan dat mensen die het Anne Frankhuis hebben bezocht bekend zijn met het thema Jodenhaat in de Tweede Wereldoorlog. De realisatie van de tweede doelstelling, het faciliteren van het gesprek over Jodenhaat tussen Marokkaanse ouderen en hun (klein)kinderen, is minder eenvoudig te monitoren. De geïnterviewde geeft aan dat het voor Kantara niet mogelijk is om te beoordelen welke gesprekken bij de betrokkenen thuis plaatsvinden. Om desalniettemin inzicht te krijgen in de realisatie van de tweede doelstelling laat Kantara een onderzoek uitvoeren door studenten die een minor Diversiteit volgen aan de Hogeschool van Amsterdam. Stichting Kantara-Brug Pagina 10

13 Categorie activiteiten Deelprojecten en/of activiteiten Is er sprake geweest van bijsturing? Eventuele toelichting Educatie/workshops 1. Een bezoek brengen aan het Anne Frankhuis Ja De doelgroep is verbreed van Marokkaanse mannen > 50 naar oudere Marokkaanse mannen en vrouwen > De DVD 'Het leven van Anne Frank' bekijken Ja De DVD 'Het leven van Anne Frank' is door de Anne Frank Stichting vertaalt in het Arabisch, omdat een deel van de doelgroep de Nederlandse versie onvoldoende begreep Kantara voert na afronding van het project een zelfevaluatie uit. Afronding staat nu gepland in november De geïnterviewde geeft aan te verwachten dat het beoogde bereik van 600 niet voor die tijd gehaald zal worden. Dat betekent dat er budget overblijft. Stichting Kantara zal het resterende budget gebruiken om het project voort te zetten. Stichting Kantara-Brug Pagina 11

14 5 Doelbereik en reikwijdte Dit hoofdstuk belicht het doelbereik en de reikwijdte van het project. 5.1 Doelbereik van het project Bij doelbereik gaat het om de realisatie van de doelstellingen. Reikwijdte betreft de mate waarin in het project de beoogde doelgroepen zijn bereikt. De onderstaande tabel geeft het doelbereik weer zoals dat door Kantara zelf wordt ervaren. Doelstelling Marokkaanse mannen bekend maken met de Jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog in Nederland Marokkaanse mannen helpen om met hun kinderen en kleinkinderen het thema Jodenhaat, discriminatie te bespreken in een sfeer van openheid en respect Realisatie doelstelling Volledig Wordt niet in kaart gebracht 4 De projectleider geeft de volgende toelichting op re realisatie van de doelstellingen: De mensen die de DVD hebben bekeken en het Anne Frankhuis hebben bezocht zijn bekend met de Jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog in Nederland. De mensen die hebben deelgenomen aan het project hebben handvatten (kennis en informatiemateriaal) om het onderwerp te bespreken. Of dit daadwerkelijk gebeurt is moeilijk na te gaan. Via de sleutelfiguren zijn enkele bezoekers naar hun ervaringen gevraagd. Deze ervaringen zijn vastgelegd in korte verslagen. In één van deze verslagen geeft een bezoeker aan zeer aangegrepen te zijn door het bezoek aan het Anne Frankhuis en 'iedereen in mijn omgeving aan te raden een bezoek te brengen aan het Anne Frankhuis, zodat de geschiedenis bij iedereen aanwezig blijft.' 5.2 Reikwijdte van het project Reikwijdte betreft de mate waarin in het project de beoogde doelgroepen zijn bereikt. De onderstaande tabel geeft de reikwijdte van het project weer. Doelgroep Marokkaanse mannen en vrouwen > 50 Is de beoogde doelgroep bereikt? Omvang doelgroep? Ja 50 Nog niet Komt het gerealiseerde bereik overeen met de raming vooraf? 4 Zoals beschreven in paragraaf 4.3 laat Stichting Kantara na afronding van het project een onderzoek uitvoeren naar het bereik van de tweede doelstelling, door studenten van de Hogeschool van Amsterdam. Stichting Kantara-Brug Pagina 12

15 Bij de start van het project heeft Kantara 40 bijeenkomsten met elk 15 Marokkaanse mannen/vrouwen beraamd. Op het moment van schrijven hebben 50 mensen uit de doelgroep aan het project deelgenomen. Een aantal bezoeken staat gepland en daarnaast is er contact gelegd met een aantal groepen die mogelijk geïnteresseerd is. De geïnterviewde geeft aan dat het wellicht moeilijk wordt om het geraamde aantal van 600 te halen. Hij schat in dat een bereik van 300 haalbaar is en dat het project door kan lopen zolang er interesse is bij de doelgroep, er budget is en het ministerie van VenJ akkoord gaat. De geïnterviewde geeft aan dat er een langere doorlooptijd nodig is dan vooraf ingeschat. Als reden hiervoor noemt hij dat het werken met sleutelfiguren weliswaar effectief is om de doelgroep te bereiken, maar ook erg veel tijd kost. Hoofdstuk 6 beschrijft hier meer over. Stichting Kantara-Brug Pagina 13

16 6 Leerpunten Dit hoofdstuk belicht de geconstateerde succes- en faalfactoren, de samenwerking en elementen in het project die eventueel kunnen dienen als goede voorbeelden. 6.1 Gebleken risico- en succesfactoren Voorafgaan aan het project zijn geen risicofactoren benoemd (zie 3.4). Terugkijkend op het project (tot nu toe) benoemt de projectleider de volgende risicofactoren: Het bereid vinden van de doelgroep, via de sleutelfiguren, kost meer tijd dan verwacht. Overigens is deze vertraging volgens de geïnterviewde een bekend verschijnsel bij het maken van afspraken met vrijwilligers van de betreffende doelgroep. Het benaderen van de doelgroep, via de sleutelfiguren, dient zorgvuldig te gebeuren. In de opzet van het project, namelijk het informeren van Marokkaanse ouderen om zodoende Marokkaanse jongeren bij te sturen, schuilt namelijk het gevaar dat de doelgroep zich beschuldigd voelt. In de beginfase van het project kreeg de projectleider reacties als 'Waarom moeten uitgerekend wij naar het Anne Frankhuis?', alsof men wilde zeggen 'Wat hebben we nu weer fout gedaan?'. In navolging daarvan heeft de projectleider voor een andere insteekt gekozen, vanuit de inhoud van het Anne Frankhuis (waarom dat interessant is) in plaats van vanuit de geconstateerde problematiek op straat. Terugkijken op het project (tot nu toe) benoemt de projectleider de volgende succesfactoren: In het project wordt gebruik gemaakt van bestaande faciliteiten (Anne Frankhuis) evenals bestaande netwerken en is daarmee betrekkelijk eenvoudig uit te voeren. Het project is relatief goedkoop en vraagt bovendien een (kleine) eigen bijdrage van de deelnemers, waarmee commitment wordt versterkt. Gebruik maken van bestaande netwerken binnen de beoogde doelgroep. Dit is van belang omdat individuele Marokkanen niet geneigd blijken om het Anne Frankhuis te bezoeken. In groepsverband is de drempel lager. Gebruik maken van sleutelfiguren om voornoemde netwerken te benaderen. Dit is efficiënt en effectief, omdat het bewerken van de doelgroep tijdrovend is en op deze manier wordt uitbesteed. Bovendien hebben sleutelfiguren beter toegang tot de doelgroep. Aansturen van de sleutelfiguren (makelaarsfunctie). Dit blijkt essentieel. De afstand tussen het Anne Frankhuis en de doelgroep is te groot. De doelgroep bezoekt het Anne Frankhuis niet uit zichzelf en het Anne Frankhuis is blijkt niet in staat om de doelgroep te bereiken. Kantara brengt beide partijen bij elkaar. Stichting Kantara-Brug Pagina 14

17 6.2 Samenwerking In het kader van de procesinventarisatie is gevraagd in hoeverre de samenwerking met andere organisaties succesvol is geweest. De antwoord zijn weergegeven in onderstaande tabel. Type organisatie Multiculturele organisaties De gemeente/organisatie kwalificeert de samenwerking als Enigszins succesvol Toelichting De organisaties zijn enthousiast over het project en willen graag deelnemen, maar ondernemen zelf weinig actie. Aansporen vanuit de projectleider van Kantara blijkt nodig om groepen daadwerkelijk in te schrijven Anne Frankhuis Zeer succesvol De samenwerking binnen dit project verloopt soepel. Daarnaast betrekt de Anne Frank Stichting Kantara bij het nadenken over beleid ten aanzien van vermindering van discriminatie onder Marokkanen De projectleider geeft de volgende toelichting op de samenwerking: Ten aanzien van de samenwerking met multiculturele organisaties (de Marokkaanse zelforganisaties): de organisaties zijn enthousiast over het project en willen graag deelnemen, maar ondernemen zelf weinig actie. Aansporen vanuit de projectleider van Kantara blijkt nodig om groepen daadwerkelijk in te schrijven. Ten aanzien van de samenwerking met het Anne Frankhuis: de samenwerking binnen dit project verloopt soepel. Daarnaast betrekt de Anne Frank Stichting Kantara bij het nadenken over beleid ten aanzien van vermindering van discriminatie onder Marokkanen. 6.3 Lessons learned Er is sprake van een 'lessons learned'/positief voorbeeld als het afgeronde project of elementen ervan geschikt zijn als positief voorbeeld voor andere organisaties die een dergelijk project willen starten. De projectleider vindt het project geschikt als positief voorbeeld voor andere organisaties die een dergelijk project wil uitvoeren, om de volgende redenen: Het project brengt geïsoleerde mensen bij elkaar. Het project maakt een maatschappelijk probleem bespreekbaar. De opzet van het project is eenvoudig te vertalen naar andere maatschappelijke vraagstukken door bestaande faciliteiten te verbinden aan bestaande netwerken binnen de beoogde doelgroep. Daarnaast is gevraagd of er onderdelen van het project zijn tegengevallen. De projectleider vindt met name het tijdrovende karakter van het benaderen van de doelgroep tegenvallen. Dit is in paragraaf 6.2. beschreven. Stichting Kantara-Brug Pagina 15

18 7 Borging van het project De borging heeft betrekking op de wijze waarop de uitkomsten en leerpunten van het project een structurele plaats hebben gekregen in het beleid van de gemeente/organisatie. Dit betekent, bijvoorbeeld, dat de kennis, contacten en producten die zijn ontstaan in het project, nu structureel worden toegepast door de initiatiefnemende organisatie en door andere betrokken organisaties. De projectleider van het project 'Marokkaanse mannen bezoeken het Anne Frankhuis' is tevens bestuurslid van de Stichting Kantara-Brug. De projectcoördinator is daarmee verantwoordelijk voor de inbedding van de resultaten van het project in het structurele beleid van de stichting. De projectcoördinator geeft in het interview aan dat het gaat om een tijdelijk project, wat na afronding niet per se vervolg krijgt binnen de stichting. Of het project vervolg krijgt hangt enerzijds af van de vraag of er binnen de doelgroep (of andere doelgroepen) behoefte aan is en anderzijds of er financiering voor gevonden kan worden. Indien beide vragen positief worden beantwoord, dan krijgt het project een (structureel) vervolg. Op dit moment ziet het er naar uit dat het project vervolg krijgt in de vorm van georganiseerde bijeenkomsten tussen Joden en Marokkanen met als gespreksthema de staat Israël. Bovendien gebruikt de Anne Frank Stichting de kennis en ervaring van Kantara met dit (en andere) project(en) in hun beleid om het thema antisemitisme (en breder: discriminatie) bij Marokkanen onder de aandacht te brengen. Deze kennis wordt overgedragen tijdens gezamenlijke bijeenkomsten van de Anne Frank Stichting en Kantara, waarbij de projectleider aanwezig is. Stichting Kantara-Brug Pagina 16

19 Bijlage 1 Relevante definities Onderstaande toelichting is gebaseerd op de definities zoals die door de AIVD en het ministerie van VenJ worden gehanteerd: Activisme is de benaming voor het fenomeen waarbij personen of groepen op buitenparlementaire wijze maar binnen de grenzen van de wet, streven naar bepaalde idealen. Borging van projecten: de verankering van het beleid ontwikkeld in het project, de kennis opgedaan in het project en de resultaten van projecten in de dagelijkse uitvoering door betrokken organisaties. Borging blijkt onder anderen uit de wijze waarop het beleidsonderwerp aandacht krijgt in nieuw beleid, verantwoordelijkheden voor het beleidsonderwerp zijn toegewezen in de organisatie en middelen zijn toegekend om het beleidsonderwerp uit te werken en uit te voeren. Decentralisatie-uitkering: een uitkering die via het Gemeentefonds ter ondersteuning en stimulering van de aanpak op lokaal niveau door het Rijk wordt verstrekt aan gemeenten. Extremisme is het fenomeen waarbij personen of groepen, bij het streven naar bepaalde idealen, bewust over de grenzen van de wet gaan en (gewelddadige) illegale acties plegen. Polarisatie is de verscherping van tegenstellingen tussen groepen in de samenleving die kan resulteren in spanningen tussen deze groepen en toename van segregatie langs etnische en religieuze lijnen. Radicalisering is het proces van toenemende bereidheid om diep ingrijpende veranderingen in de samenleving (eventueel op ondemocratische wijze) na te streven, te ondersteunen of anderen daartoe aan te zetten. Ingrijpende veranderingen zijn ontwikkelingen die een gevaar kunnen opleveren voor de democratische rechtsorde (doel), vaak met ondemocratische methoden (middel), die afbreuk doen aan het functioneren van de democratische rechtsorde (effect). Subsidie: een financiële bijdrage op grond van een tijdelijke subsidieregeling die door het Rijk wordt verstrekt aan zelfstandige rechtspersonen met als doel de ondersteuning van bovenlokale activiteiten ten behoeve van het voorkomen of tegengaan van polarisatie en radicalisering onder jongeren. Terrorisme is het uit ideologische motieven dreigen met, voorbereiden of plegen van op mensen gericht ernstig geweld, dan wel daden gericht op het aanrichten van maatschappijontwrichtende zaakschade, met als doel maatschappelijke veranderingen te bewerkstelligen, de bevolking ernstige vrees aan te jagen of politieke besluitvorming te beïnvloeden. De aan polarisatie en radicalisering verbonden fenomenen en processen kunnen zich manifesteren vanuit rechtse of linkse politieke overtuiging, vanuit islamitische geloofsovertuiging, of vanuit verbondenheid met dierenrechten. Stichting Kantara-Brug Pagina 1