Werkbladen Externe veiligheid in de Wm-vergunning

Transcriptie

1 Werkbladen Externe veiligheid in de Wm-vergunning

2

3 Inhoud Toelichting werkbladen 5 1 Ammoniakinstallaties 11 2 Drukhouders 19 3 Handling gevaarlijke stoffen 27 4 Houtopslag 35 5 Laden en lossen schepen 43 6 Laden en lossen tankauto s 51 7 LPG-Tankstations 57 8 Opslag autobanden 65 9 Opslag gevaarlijke stoffen in atmosferische tanks Gevaarlijke afvalstoffen Opslag gevaarlijke stoffen in emballage Munitie en explosieve stoffen Opslag vuurwerk Spoorwegemplacement Vulstations Besluit risico s zware ongevallen (Brzo) Opslag brandbare stoffen met hoge vuurbelasting Opslag brandbare stoffen met toxische verbrandingsproducten Procesindustrie Genetisch gemodificeerde organismen Advies brandweer BEVI 177 Bijlage 1 Bijlage 2 Technische en organisatorische aandachtspunten/maatregelen Overzicht diverse PGS-, CPR- en NPR-richtlijnen Wegwijzer externe veiligheid in de Wm-vergunning

4 Wegwijzer externe veiligheid in de Wm-vergunning

5 Toelichting Werkbladen

6

7 Toelichting Werkbladen De wegwijzer bestaat uit twee documenten, het hoofddocument en het werkbladendocument. Het hoofddocument bevat algemene informatie over externe veiligheid in het proces van milieuvergunningverlening waaronder: het beleid betreffende externe veiligheid; het juridische instrumentarium; risicobegrippen en normstelling; risico-identificatiemethoden; veiligheidsmaatregelen (volgens het vlinderdasmodel); de QRA; de considerans en voorschriften. Het voorliggende werkbladendocument bevat specialistische informatie over specifieke activiteiten. Het werkbladendocument biedt houvast bij de invulling van het onderwerp externe veiligheid voor specifieke activiteiten. Er zijn drie typen werkbladen te onderscheiden: werkbladen betreffende activiteiten en/of installaties waarvan bekend is dat deze relevant zijn uit oogpunt van externe veiligheid (bijvoorbeeld het laden en lossen van tankauto s); werkbladen betreffende specifieke bedrijfstakken (zoals spooremplacementen en procesindustrie); werkbladen betreffende regelmatig terugkerende activiteiten (bijvoorbeeld het advies van de brandweer). De werkbladen zijn opgezet volgens de stappen die zijn onderscheiden in het proces van vergunningverlening conform het hoofddocument. PR, GR en afstanden: toetsing in stap 2 Het huidige externe veiligheidsbeleid kent drie risicomaten: plaatsgebonden risico (PR), groepsrisico (GR) en in acht te nemen afstanden. Deze risicomaten zijn vastgelegd in diverse besluiten, richtlijnen, beleidsnotities en nota s. Wat betreft afstanden kunnen interne en externe afstanden worden onderscheiden. Interne afstanden zijn aan te houden afstanden binnen de inrichting tussen bijvoorbeeld een opslagplaats van gevaarlijke stoffen en een bedrijfsgebouw. Externe afstanden betreffen in acht te nemen afstanden tot kwetsbare en beperkt kwetsbare objecten buiten de inrichting. Externe afstanden kunnen afgeleid zijn van het PR. Zowel de toetsing van interne als van externe afstanden is opgenomen in stap 2. Het is mogelijk dat op één inrichting verscheidene werkbladen van toepassing zijn omdat de inrichting over meerdere installaties beschikt die in verschillende werkbladen zijn opgenomen. Die werkbladen moeten dan naast elkaar worden gebruikt. Het werkblad BEVI zal met het werkblad Advies brandweer in de meeste gevallen toegepast moeten worden naast het specifieke werkblad dat over een installatie/activiteit gaat, zoals het werkblad laden en lossen van tankauto s. Wegwijzer externe veiligheid in de Wm-vergunning

8 De werkbladen sluiten aan op wet- en regelgeving, erkende richtlijnen en algemeen geaccepteerde informatie. Verwijzen en voorschrijven CPR/PGS Richtlijnen Voorschriften op basis van CPR/PGS-richtlijnen moeten in de vergunningen worden verwerkt. Volgens de RvS is het niet toegestaan dat de vergunningverlener een algemene verwijzing naar een CPR/PGS-richtlijn in de vergunning opneemt. Dit is in strijd met het rechtszekerheidsbeginsel. De vergunningverlener moet duidelijk maken welke concrete maatregelen en voorzieningen van de vergunninghouder worden verlangd (uitspraak van de RvS in 2000 op een vergunning van de gemeente Bergeijk over de CPR 15-1). De PGS richtlijnen zijn te downloaden van Zie ook bijlage 2. Tijdens het opstellen van de werkbladen zijn op basis van praktijkervaringen diverse suggesties aangedragen voor aandachtspunten die de vergunningverlener kan meewegen in zijn werk. Dat zijn aandachtspunten voor technische en organisatorische maatregelen zonder wettelijke status, zoals een gevarenzone-indeling. Veel van deze aandachtspunten vindt u in bijlage 1 van dit werkbladendocument. In deze bijlage zijn ook meer generieke en algemeen gangbare maatregelen genoemd, zoals alarmering, temperatuurbeheersing etc., die in verscheidene CPR/PGS-richtlijnen genoemd worden. Het spreekt voor zich dat de Wet milieubeheer het wettelijk kader is voor de vergunningverlener, dat lokaal beleid (zoals gemeentelijke en provinciale beleidsvisies) moet worden meegenomen, dat aanvraagformulieren al veel nuttige aanwijzingen bevatten op gebied van externe veiligheid, etc. We veronderstellen dit soort algemene zaken als bekend en herhalen deze niet in de diverse werkbladen. Om bovengenoemde reden hebben we ook informatie voortkomend uit de BREF s (BAT-Reference Documents in het kader van de IPPC richtlijnen, zie paragraaf van het hoofddocument) en het gebruik van informatie voortkomend uit de RI&E en de eventuele ARIE-verplichting niet in de werkbladen genoemd. Actuele wet- en regelgeving In de werkbladen verwijzen we naar wet- en regelgeving zoals het Brzo. De basiswetgeving is genoemd. Wijzigingsbesluiten zijn doorgaans niet vermeld. Van de vergunningverlener wordt verwacht dat hij/zij uitgaat van de meest recente wet- en regelgeving en wijzigingsbesluiten. Daar waar zinvol uit oogpunt van aanvullende informatie zijn wel wijzigingsbesluiten vermeld. Uitgangspunt van het hoofddocument en het werkbladendocument is dat het wegwijzers zijn met verwijzingen naar relevante documenten en wettelijke verplichtingen in het kader van de Wet Milieubeheer. Wegwijzer externe veiligheid in de Wm-vergunning

9 ARIE-plicht Op basis van de Arbowet zijn er verplichtingen voor bedrijven ten aanzien van de risico s als gevolg van de blootstelling aan gevaarlijke stoffen. Bedrijven die één of meer werknemers in dienst hebben zijn verplicht om een risico-inventarisatie en -evaluatie (RI&E) uit te voeren. De RI&E richt zich vooral op alledaagse ongevalrisico s, zoals uitglijden, beknellen en chronische blootstelling aan schadelijke stoffen. Om de risico s voor werknemers voortkomend uit ongevallen met gevaarlijke stoffen in beeld te brengen is in de Arbowet de verplichting tot het uitvoeren van een Aanvullende RI&E, ofwel ARIE, opgenomen. De ARIE-plicht geldt bij een zekere hoeveelheid gevaarlijke stoffen. Indien een bedrijf op grond van het Brzo verplicht is een veiligheidsrapport op te stellen, vervalt de ARIE-plicht. Het veiligheidsrapport komt daar dan weer voor in de plaats. De ARIE-plicht houdt onder meer in: inventarisatie van gevaarlijke stoffen en installaties; definitie van ongevalscenario s en kwantificeren van de risico s; preventiebeleid en beheerssysteem plan van aanpak voor het verminderen van de restrisico s. De ARIE kan aan een vergunningverlener aanvullende informatie geven over de mogelijke risico s bij een bedrijf en kan als overige informatiebron bij de vergunningverlening worden meegenomen. De ARIE-plicht is om die reden niet herhaald in de verschillende werkbladen. Gas- en/of stofontploffingsgevaar Gas- en/of stofontploffing heeft een duidelijke relatie met de arboregelgeving. Zie hiertoe het hoofddocument hoofdstuk 2.3 en de bijlage betreffende de considerans waarin tekst is opgenomen over gasexplosie, stofexplosie (bv. bij een meelsilo), ATEX en de NPR7910. Wegwijzer externe veiligheid in de Wm-vergunning

10 10 Wegwijzer externe veiligheid in de Wm-vergunning

11 Werkblad 1 Ammoniakkoelinstallaties

12

13 Werkblad 1 Ammoniakkoelinstallaties Toepassingsgebied Dit werkblad is van toepassing op koelinstallaties en warmtepompen die gebruik maken van ammoniak als koudemiddel. Voorbeelden hiervan zijn: Industriële installaties voor de voedselverwerking; Koel- en vrieshuizen; Kunstijsbanen; Klimaatbeheersinginstallaties. Risico s Het risico van een ammoniakkoelinstallatie is het vrijkomen van ammoniak. Ammoniak is een toxisch gas. Bij vrijkomen ontstaat een toxische wolk die zich in de omgeving verspreidt. Het risico is afhankelijk van de hoeveelheid ammoniak die in de installatie aanwezig is en de uitvoering van de installatie. Voor een nadere omschrijving van deze effecten en mogelijke maatregelen verwijzen we naar de bijlage stoffen, effecten en maatregelen in het hoofddocument. Wet- en regelgeving, richtlijnen en overige informatiebronnen Wet- en regelgeving Besluit Externe Veiligheid Inrichtingen (BEVI); Regeling Externe Veiligheid binnen Inrichtingen (Revi); Besluit Risico s Zware Ongevallen 1999 (Brzo): zie het werkbad Brzo (Het Brzo geldt alleen als de in het Brzo genoemde drempelwaarden worden overschreden, d.w.z. bij koelinstallaties > 50 ton); Warenwetbesluit drukapparatuur 1999; Warenwetregeling drukapparatuur; Wijziging I Regeling besluit drukapparatuur (keuring voor ingebruikname); Wijziging II Regeling besluit drukapparatuur (gebruiksfase) Richtlijnen PGS 12 Ammoniak, opslag en verlading (vervangt CPR 13-1); PGS 13 Ammoniak, toepassing als koudemiddel voor koelinstallaties en warmtepompen (vervangt CPR 13-2); NEN-normen die zijn opgenomen in PGS 13; NEN 3380 Veiligheid van koelinstallaties. Wegwijzer externe veiligheid in de Wm-vergunning 13

14 Werkblad 1 Ammoniakkoelinstallaties Overige informatiebronnen Handboek milieuvergunningen: hoofdstuk ammoniak. Stap 1: vooroverleg en informatieverstrekking Advies brandweer Zie werkblad Advies brandweer. Risico-inventarisatie en Register Risicosituaties Gevaarlijke Stoffen (RRGS) Zie de Leidraad Risico-inventarisatie en het Register Risicosituaties Gevaarlijke Stoffen. De vergunningverlener moet ervoor zorgdragen dat de vereiste gegevens door de aanvrager worden verstrekt en vervolgens in het RRGS worden opgenomen (zie paragraaf van het hoofddocument). Omgeving van de inrichting/installatie Liggen er kwetsbare en/of beperkt kwetsbare bestemmingen in de omgeving van de inrichting of zijn die in de toekomst al dan niet te verwachten (geprojecteerde bestemmingen)? Check dit bij de afdeling die verantwoordelijk is voor Ruimtelijke Ordening. Welke andere risicovolle activiteiten zijn in de omgeving aanwezig? Het kan gaan om: o vervoer gevaarlijke stoffen over weg, water, spoor en met buisleidingen o voor externe veiligheid relevante bedrijven. Deze informatie is van belang voor het in acht nemen van gewenste afstanden tot deze activiteiten. Aandachtspunten voor de toepassing van het BEVI (> 400 kg ammoniak) Hoeveelheid ammoniak in de installatie (in kg) Kunnen de tabellen opgenomen in het Revi worden toegepast of moet een QRA worden uitgevoerd? Toelichting: Bij meer dan 400 kg ammoniak in de installatie is het BEVI van toepassing. NB: de hoeveelheid ammoniak wordt bepaald door de totale hoeveelheid ammoniak die in de installatie aanwezig is, inclusief de hoeveelheid in een afscheidervat met minder dan 400 kg ammoniak. Bij meer dan kg ammoniak moet een QRA worden opgesteld. Toepassen van de tabellen opgenomen in het Revi (inhoud installatie tussen 400 kg en kg ammoniak): De werktemperatuur van de installatie (in ºC) Toelichting: Onder werktemperatuur wordt verstaan de hoogste afscheider- of verdampingstemperatuur. Indien deze hoogste temperatuur wordt bepaald door een afscheidervat waarin minder dan 400 kg ammoniak aanwezig is, mag u uitgaan van de werktemperatuur die heerst in het vat met de op één na hoogste werktemperatuur. 14 Wegwijzer externe veiligheid in de Wm-vergunning

15 Werkblad 1 Ammoniakkoelinstallaties Type opstellingsuitvoering Toelichting: Opstellingsuitvoering 1: alle ammoniakvoerende onderdelen opgesteld in de machinekamer of in de productieruimte (eventueel met uitzondering van de condensor met verbindend leidingwerk. Deze kunnen buiten zijn opgesteld). Opstellingsuitvoering 2: als type 1, maar de leidingen naar en van de verdamper(s) zijn buiten opgesteld. Opstellingsuitvoering 3: als type 2, maar het afscheidervat of vloeistofvat zijn ook buiten opgesteld. De ligging van de machinekamer; De ligging van de in de buitenlucht geplaatste ammoniakvoerende leidingen naar de verdamper(s). Opstellen van een QRA (inhoud installatie > kg) Uitvoering QRA conform het Revi. Zie verder werkblad BEVI, stap 1 en 2, niet-categoriale inrichtingen en de bijlagen 4 en 5 in het hoofddocument. Aandachtspunten ter bepaling van toegestane hoeveelheid ammoniak conform PGS 13 De maximaal toegestane hoeveelheid ammoniak is afhankelijk van de ruimteclassificatie, de classificatie van de opstelling, de classificatie van het systeem en de getroffen veiligheidsvoorzieningen. Dit is uitgewerkt in hoofdstuk 2 van PGS 13: Tot welke klasse (A,B,C) behoort de ruimte of (deel van een) gebouw waarin een ammoniakkoelinstallatie of warmtepomp aanwezig is? Toelichting (zie ook PGS 13, hoofdstuk 2.2): Klasse A: ruimte waarin: personen kunnen overnachten, personen beperkt zijn in hun bewegingsvrijheid, een ongecontroleerd aantal personen aanwezig kan zijn of personen toegang hebben die niet op de hoogte zijn van de veiligheidsvoorschriften Klasse B: ruimte waarin een beperkt aantal personen verzameld kan zijn, waarvan een deel op de hoogte is van de algemene veiligheidsvoorschriften Klasse C: ruimte waar uitsluitend geautoriseerde personen toegang hebben die op de hoogte zijn van de veiligheidsvoorschriften. Tot welke klasse (a, b, c) behoort/behoren de installatie(s)? Toelichting (zie ook PGS 13, hoofdstuk 2.3): Een installatie behoort tot klasse: A. wanneer zij staat opgesteld in een voor personen toegankelijke ruimte, niet zijnde een machinekamer conform PGS 13, hoofdstuk 5 B. wanneer het hogedrukgedeelte (compressoren, condensors en voorraadvaten) met uitzondering van een luchtgekoelde of verdampingscondensor, staat opgesteld in een machinekamer conform PGS 13, hoofdstuk 5, of in de open lucht C. wanneer alle ammoniakvoerende delen zijn opgesteld in een machinekamer conform PGS 13, hoofdstuk 5, of in de open lucht. Wegwijzer externe veiligheid in de Wm-vergunning 15

16 Werkblad 1 Ammoniakkoelinstallaties Tot welke klasse (I, II, III, IV, V of VI) behoort het koelsysteem? Toelichting (zie ook PGS 13, hoofdstuk 2.4): Er wordt onderscheid gemaakt in directe (klasse I, II en III) en indirecte koelsystemen (IV, V en VI). Welke veiligheidsvoorzieningen zijn getroffen? Toelichting (zie ook PGS 13, hoofdstuk 2.5): Deze zijn afhankelijk van de hoeveelheid ammoniak per koelsysteem. Worden bij automatisch buiten werking stellen de ventilatoren in de machinekamer in werking gesteld? Specifieke maatregelen en voorzieningen Onderstaande maatregelen en voorzieningen zijn ingedeeld volgens het vlinderdasmodel zoals beschreven in bijlage 2 van het hoofddocument. Genoemde maatregelen zijn conform PGS 13, hoofdstukken 3 t/m 7. Technische preventieve maatregelen Ontwerp koelinstallatie, zoals: Koeltechnisch ontwerp Gebruikte materialen Onderdelen (drukvaten, leidingen, verbindingen, appendages, instrumentatie en elektrische installatie) Uitvoering van de machinekamer: Constructie Ventilatie Organisatorische preventieve maatregelen Procedures voor montage, vullen en oplevering (bijvoorbeeld: (bij)vullen van de installatie door erkend installatiebedrijf) Procedures voor gebruik, opstarten, uitschakelen etc. van de installatie Technische effect- en schadebeperkende maatregelen Veiligheidsvoorzieningen, zoals: Noodstop- en alarmeringsysteem Ontlastorganen Automatische ammoniakdetectie Inblokvoorzieningen Uitvoering van de machinekamer: Ammoniakvernietigingsinstallatie Brandblustoestellen Organisatorische effect- en schadebeperkende maatregelen Geen specifieke aandachtspunten: zie bijlage 1 16 Wegwijzer externe veiligheid in de Wm-vergunning

17 Werkblad 1 Ammoniakkoelinstallaties Overige technische en organisatorische aandachtspunten Zie bijlage 1 van dit werkbladendocument voor mogelijk aanvullende technische en organisatorische aandachtspunten. Zie tevens de bijlage stoffen, effecten en maatregelen in het hoofddocument. Hierin zijn tabellen opgenomen met voorbeelden van preventieve en effectgerelateerde maatregelen. Stap 2: beoordelen van vergunbaarheid: aanvaardbaarheid van risico s (normtoetsing) Koel- of vriesinstallaties met een inhoud < 400 kg Koel- of vriesinstallaties met een inhoud < 400 kg vallen niet onder het BEVI. Hierdoor gelden geen wettelijke afstanden tot externe objecten. Er moet worden voldaan aan de veiligheidsafstanden uit de van toepassing zijnde PGS-richtlijnen. Zo niet, dan moet worden aangetoond dat een vergelijkbaar beschermingsniveau wordt bereikt. Koel- of vriesinstallaties met een inhoud > 400 kg en < kg Koel- of vriesinstallaties met een inhoud > 400 kg en < kg vallen onder het BEVI. Hiervoor gelden vaste afstanden voor de PR risicocontour tot (beperkt) kwetsbare objecten. Deze afstanden zijn opgenomen in de Revi. Zie verder werkblad BEVI, stap 2 categoriale inrichtingen. Koel- of vriesinstallaties met een inhoud > kg Koel- of vriesinstallaties met een inhoud > kg vallen onder het BEVI. Hiervoor moet een QRA worden opgesteld. De resultaten van de QRA moeten worden getoetst aan de BEVI grens- en richtwaarden. Zie verder werkblad BEVI, stap 2 niet-categoriale inrichtingen. Stap 3: beoordelen van vergunbaarheid: bepalen van noodzakelijke maatregelen Voor alle ammoniakkoelinstallaties: De vergunningverlener beoordeelt of het gewenste voorzieningenniveau uit de van toepassing zijnde PGS-richtlijnen kan worden gerealiseerd. Zie ook werkblad Advies brandweer. Wegwijzer externe veiligheid in de Wm-vergunning 17

18 Werkblad 1 Ammoniakkoelinstallaties Indien het BEVI van toepassing is: De vergunningverlener neemt een definitief standpunt in voor wat betreft de verantwoording van het groepsrisico na afweging van het maatregelenniveau. Stap 4: formuleren van de considerans en de voorschriften Algemene aanbevelingen voor de formulering van de considerans en voorschriften voor het aspect externe veiligheid en specifiek het BEVI vindt u in de hoofdstukken 3.2 t/m 3.4 van de wegwijzer. Algemeen geldt dat u ook het advies van de brandweer in deze stap moet meenemen. Zie hiervoor het werkblad Advies brandweer. Aandachtspunten considerans Voor alle ammoniakkoelinstallaties: Omschrijving installatie (zie stap 1 Aandachtspunten ter bepaling van toegestane hoeveelheid ammoniak ); Wel/niet onder werkingssfeer BEVI (zie stap 1 Aandachtspunten voor de toepassing van het BEVI (> 400 kg ammoniak) ) Afstanden tot interne gevoelige objecten en/of opslagen gevaarlijke stoffen conform PGS 12 en 13. Indien het BEVI van toepassing is: Afstanden tot externe gevoelige objecten; Aanduiding installatie conform BEVI Verantwoording groepsrisico Aandachtspunten voorschriften Voorschriften met betrekking tot ammoniakoelinstallaties kunt u vinden in: PGS 12 PGS 13 Bij het opstellen van de voorschriften gelden de aandachtspunten die in stap 1 zijn benoemd. 18 Wegwijzer externe veiligheid in de Wm-vergunning

19 Werkblad 2 Drukhouders

20

21 Toepassingsgebied Werkblad 2 Drukhouders Bij drukhouders kan een onderscheid worden gemaakt tussen stationaire en transportabele drukapparatuur. Bij stationaire drukhouders gaat het meestal om druktanks. De inhoud van een druktank is een gas onder druk of een tot vloeistof gecomprimeerd gas, bijvoorbeeld waterstof, propaan of ammoniak. Stationair opgestelde drukapparatuur met een ontwerp overdruk van 0,5 bar vallen samen met het leidingwerk en veiligheidsappendages sinds 1 augustus 2005 voor zowel ontwerp, ingebruikname keur en periodieke herkeuring onder het Warenwetbesluit drukapparatuur. Het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Arbeidsinspectie, is verantwoordelijk voor de controle op de uitvoering van het besluit. Bij transportabele drukapparatuur gaat het veelal om gasflessen of transportabele druktanks met een relatief beperkt volume (tot enkele m 3 ). Transportabele drukapparatuur valt voor ontwerp en (her)keur onder de Richtlijn vervoerbare drukapparatuur. De toezicht op de naleving van deze richtlijn is ondergebracht bij het Ministerie van Verkeer en Waterstaat. Spuitbussen vallen onder werkblad 11. Nucleaire drukapparatuur valt onder de Kernenergiewet. Risico s Het risico van drukhouders is het vrijkomen van de inhoud van de gasflessen of tanks als gevolg van het optreden van een lek en/of instantaan falen (als gevolg van bijvoorbeeld een inwendige explosie in de gasfles). Bij het vrijkomen van de inhoud ontstaat een gaswolk en een vloeistofplas waaruit verdamping optreedt. Het uiteindelijke effect daarvan is afhankelijk van de gevaarseigenschappen van de vrijgekomen stof en de totale hoeveelheid stof die vrijkomt. Bij een toxisch gas ontstaat direct een toxische wolk als gevolg van de instantane verdamping van het toxische gas en een toxische wolk als gevolg van de verdamping van de vloeistofplas. Het effect is hier vergiftiging. Bij een brandbaar gas ontstaan via dezelfde mechanismen brandbare wolken. Afhankelijk van het tijdstip van ontsteking zijn mogelijke effecten een fakkelbrand, een plasbrand, een flash fire en/of een gaswolkexplosie. Het belangrijkste effect is warmtestraling en (bij gaswolkexplosie) overdruk. Bij een verzameling van kleinere drukhouders (gasflessendepot) is het effect bij het vrijkomen van de inhoud van een individuele gasfles gering. Indien het brandbare gassen betreft kan door het effect van brand of explosie een ketenreactie worden geïnitieerd, waardoor de inhoud van verscheidene flessen achtereenvolgens vrijkomt. Scherfwerking vormt alleen bij grote aantallen gasflessen (>250 stuks) een belangrijk risico. Wegwijzer externe veiligheid in de Wm-vergunning 21

22 Werkblad 2 Drukhouders Bij grotere drukhouders (druktanks tot enkele m 3 ) is het optreden van een BLEVE een risico. Een BLEVE kan optreden indien door een externe brand een druktank met brandbaar gas zodanig wordt aangestraald dat de inhoud instantaan vrijkomt. Bij ontsteking ontstaat een explosieve verbranding met grote warmtestraling en een schokgolf met letale effecten tot enkele tientallen meters. Voor een nadere omschrijving van deze effecten en mogelijke maatregelen verwijzen we naar de bijlage stoffen, effecten en maatregelen in het hoofddocument. Wet- en regelgeving, richtlijnen en overige informatie Wet- en regelgeving Warenwetbesluit drukapparatuur 1999, Nederlandse implementatie van de Pressure Equipment Directive (97/23/EC) Warenwetregeling drukapparatuur Wijziging I Regeling besluit drukapparatuur (keuring voor ingebruikname) Wijziging II Regeling besluit drukapparatuur (gebruiksfase) Wet vervoer gevaarlijke stoffen: Richtlijn vervoerbare drukapparatuur, Nederlandse implementatie van de Transportable Pressure Equipment Directive (99/36/EC) Besluit voorzieningen en installaties milieubeheer (propaan) Besluit Risico s Zware Ongevallen 1999 (Brzo): zie het werkblad Brzo (Het Brzo geldt alleen als de in het Brzo genoemde drempelwaarden voor de gehele inrichting worden overschreden). NB: het BEVI is nu nog niet van toepassing op de opslag van gasflessen en (kleinere) druktanks, tenzij het aantal daarvan zo groot is dat de opslag op grond van de totale opgeslagen hoeveelheid onder het Brzo valt. Er bestaat echter een reële kans dat ook de opslag van een geringere hoeveelheid gasflessen onder het BEVI komt te vallen. Verwacht wordt dat hiervoor ook drempelwaarden worden vastgesteld. Richtlijnen PGS 15 Opslag verpakte gevaarlijke stoffen (voor gasflessen) (vervangt CPR 15); PGS 9 Vloeibare zuurstof, opslag van 0, m 3 (vervangt CPR 5); PGS 10 Vloeibaar zwaveldioxide, opslag en gebruik (vervangt CPR 6); PGS 11 Chloor, opslag en gebruik (vervangt CPR 10); PGS 12 Ammoniak, opslag en verlading (vervangt CPR 13-1); PGS 20 Propaan (5 m 3 ); de opslag van propaan en butaan in stationaire bovengrondse reservoirs met een inhoud groter dan 0,15 m 3 en ten hoogste 5 m 3 (vervangt CPR 11-2); PGS 21 Propaan 5 m 3 tot 150 m 3 ; de opslag van propaan en butaan (vervangt CPR 11-3); 22 Wegwijzer externe veiligheid in de Wm-vergunning

23 Werkblad 2 Drukhouders QRA-richtlijn voor opslag- en opstelplaatsen gasflessen (geldt niet voor opslag van spuitbussen) (RIVM/CEV) (concept); Richtlijn Specifiek Accreditatie Schema Drukapparatuur (RISA-schema). Overige informatie Handboek milieuvergunningen: hoofdstuk Gassen; info over drukapparatuur, regelgeving en keuringen Stap 1: vooroverleg en informatieverstrekking Advies brandweer Zie werkblad Advies brandweer. Risico-inventarisatie en Register Risicosituaties Gevaarlijke Stoffen (RRGS) Zie de Leidraad Risico-inventarisatie en het Register Risicosituaties Gevaarlijke Stoffen. De vergunningverlener moet ervoor zorgdragen dat de vereiste gegevens door de aanvrager worden verstrekt en vervolgens in het RRGS worden opgenomen (zie paragraaf van het hoofddocument). Omgeving van de inrichting/installatie Liggen er kwetsbare en/of beperkt kwetsbare bestemmingen in de omgeving van de inrichting of zijn die in de toekomst al dan niet te verwachten (geprojecteerde bestemmingen)? Check dit bij de afdeling die verantwoordelijk is voor Ruimtelijke Ordening. Welke andere risicovolle activiteiten zijn in de omgeving aanwezig? Het kan gaan om: o vervoer gevaarlijke stoffen over weg, water, spoor en met buisleidingen, o voor externe veiligheid relevante bedrijven. Deze informatie is van belang voor het in acht nemen van gewenste afstanden tot deze activiteiten. Aandachtspunten voor de bepaling van het risico Met behulp van de QRA-richtlijn voor opslag- en opstelplaatsen voor gasflessen (RIVM/CEV (concept)) kan een PR=10-6 plaatsgebonden risicocontour worden bepaald. In deze publicatie zijn een aantal generieke risicoafstanden weergegeven berekend met behulp van SAFETI 6.2. Maatwerk met behulp van een specifieke QRA is ook mogelijk. Aandachtpunten ter bepaling van de toegestane opslagsituatie en de benodigde maatregelen Soort gas dat binnen de inrichting in de drukhouders wordt opgeslagen; Maximale hoeveelheid gas (per soort) dat in drukhouders wordt opgeslagen; Maximaal inhoud per soort gas per drukhouder; Aantal drukhouders; Wegwijzer externe veiligheid in de Wm-vergunning 23

24 Werkblad 2 Drukhouders Maximaal toelaatbare druk drukapparaat; Welke veiligheidsvoorzieningen zijn getroffen (bijvoorbeeld: wel/geen overdrukbeveiliging, veiligheidssignalering etc.); Opslagwijze: binnen/buiten, in kast, kluis of opslaggebouw; Locatie van de opslag; Afstanden tot interne en externe gevoelige objecten en/of opslagen gevaarlijke stoffen. Specifieke maatregelen en voorzieningen Onderstaande maatregelen en voorzieningen zijn ingedeeld volgens het vlinderdasmodel zoals beschreven in bijlage 2 van het hoofddocument. Genoemde maatregelen zijn conform PGS 9, 10, 11, 12, 15 en 20. Zie voor mogelijke generieke maatregelen ook werkblad 9, atmosferische tanks. Technische preventieve maatregelen Elektrische installaties (conform gevarenzone indeling); Maatregelen ter voorkoming van extreme drukverhoging (door opwarming of anderszins); Aanrijdbeveiliging; Van afstand bedienbare inblokvoorzieningen; Corrosiebescherming; Veiligheidssignalering (zoals alarmering in operatorruimte); Gasdetectie. Organisatorische preventieve maatregelen Aanduidingen en gevaarsborden (waaronder ook soort gas in de gasfles); Instructie, voorlichting en organisatorische maatregelen; Handling; Specifiek keuringsregime drukapparatuur bij ingebruikname en periodiek: o Wel/geen gebruikerskeuringsdienst aanwezig binnen inrichting; o Verklaring van ingebruikname bij goedkeuring en verklaring van herkeuring. Technische effect- en schadebeperkende maatregelen Brandpreventie en bestrijding waaronder sprinkler om ook toxische of explosieve wolk neer te slaan en in koeling van druktanks te voorzien bij warmte-aanstraling door brand; Ventileren of juist inpandig plaatsen in verband met toxische wolkvorming; Opvangvoorzieningen. Organisatorische effect- en schadebeperkende maatregelen Bereikbaarheid; Instructie, voorlichting en organisatorische maatregelen. Overige technische en organisatorische aandachtspunten Zie bijlage 1 van dit werkbladendocument voor mogelijk aanvullende technische en organisatorische aandachtspunten. Zie tevens de bijlage stoffen, effecten en maatregelen in het hoofddocument. Hierin zijn tabellen opgenomen met voorbeelden van preventieve en effectgerelateerde maatregelen. 24 Wegwijzer externe veiligheid in de Wm-vergunning

25 Werkblad 2 Drukhouders Stap 2: beoordelen van vergunbaarheid: aanvaardbaarheid van risico s (normtoetsing) Opslag- en opstelplaatsen voor gasflessen Indien generieke afstanden zijn afgeleid op basis van de QRA-richtlijn gasflessen, RIVM/CEV (concept) of een specifieke QRA beschikbaar is, kan de vergunbaarheid van de activiteit voor wat betreft het Plaatsgebonden risico worden getoetst conform de BEVI-systematiek. Zie verder werkblad BEVI. Overige drukhouders Aangezien normen voor overige drukhouders ontbreken moet getoetst worden aan het algemene beleid (zie hiertoe het hoofddocument onder 3.2) Stap 3: beoordelen van vergunbaarheid: bepalen van noodzakelijke maatregelen De vergunningverlener beoordeelt of het gewenste voorzieningenniveau kan worden gerealiseerd. Zie ook werkblad Advies brandweer. Stap 4: formuleren van de considerans en de voorschriften Algemene aanbevelingen voor de formulering van de considerans en voorschriften voor het aspect externe veiligheid en specifiek het BEVI vindt u de hoofdstukken 3.2 t/m 3.4 van de wegwijzer. Algemeen geldt dat u ook het advies van de brandweer in deze stap moet meenemen. Zie hiervoor het werkblad Advies brandweer. Bij het opstellen van de considerans en de voorschriften gelden de aandachtspunten die in stap 1 zijn benoemd. Een specifiek aandachtspunt voor de considerans is daarnaast: Gasexplosiegevaar wel of niet te verwachten buiten de inrichting. Het verdient aanbeveling om bij te verwachten externe effecten, aanvullende voorschriften op te nemen betreffende het Wegwijzer externe veiligheid in de Wm-vergunning 25