Het Minamata Verdrag Korte Nederlandse toelichting op het verdrag

Transcriptie

1 Het Minamata Verdrag Korte Nederlandse toelichting op het verdrag Nationaal Instituut voor Milieu en Ontwikkeling in Suriname Augustus 2015

2 Inhoud Inhoud INTRODUCTIE INHOUD MINAMATA VERDRAG KWIK VOORRAADBRONNEN PRODUCTEN EN PRODUCTIE (INDUSTRIËLE) PROCESSEN; AMBACHTELIJKE EN KLEINSCHALIGE GOUDWINNING UITSTOOT (EMISSIES) OPSLAG, AFVAL EN VERONTREINIGDE LOCATIES FINANCIËLE EN TECHNISCHE ONDERSTEUNING VOOR DE UITVOERING VAN HET VERDRAG VOORLICHTING, BEWUSTMAKING, ONDERZOEK EN MONITORING Voorlichting, bewustmaking en educatie Onderzoek, ontwikkeling en monitoring

3 1 Introductie Wereldwijd zijn er verscheidene wetenschappelijke studies gedaan over kwik voorkomens en het gebruik van kwik. De meest recente wetenschappelijke studie van de UNEP UNEP Global Mercury Assessment impliceert dat de meeste uitstoot van kwik afkomstig is van antropogene bronnen. Het verminderen van de huidige antropogene bronnen is dan ook van essentieel belang om de hoeveelheid kwik dat vrijkomt in het milieu te minimaliseren. De ambachtelijke en kleinschalige goudwinning en de verbranding van kolen zijn de belangrijkste antropogene bronnen. De publicatie bevestigt de rol van de ambachtelijke en kleinschalige goudwinning (ASGM) en verbranding van kolen als de belangrijkste onderdelen van de antropogene emissies, gevolgd door de productie van ferro-en non-ferro metalen en de productie van cement. Jaarlijkse emissies van ASGM worden geschat op 727 ton, de grootste sector die voor meer dan 35% bijdraagt aan de totale antropogene emissies. Dit totaal is meer dan tweemaal de hoeveelheid in vergelijking met het jaar Echter is het moeilijk om te bepalen of de werkelijke emissies van deze sector zijn veranderd, omdat een groot deel van deze activiteit niet gereguleerd is of zelfs illegaal is en dus betrouwbare officiële gegevens nog moeilijk te verkrijgen zijn. Vanwege de grensoverschrijdende dimensie van het vraagstuk is internationale actie nodig en onder auspiciën van de United Nations Environment Programme (UNEP) hebben onderhandelaars van ongeveer 140 landen in januari van dit jaar de onderhandelingen afgerond van de tekst van het Minamata Verdrag. Het verdrag kan worden geplaatst onder de noemer van verdragen dat chemische stoffen en afval vraagstukken adresseert en is het is het eerste verdrag dat specifiek kwik als zware metalen zal aanpakken. Het wordt het Minamata Verdrag genoemd uit eerbied voor de slachtoffers van kwikvergiftiging door industriële vervuiling. Een chemische fabriek heeft in de jaren 1932 tot 1968 afvalwater met kwik geloosd in de Minamatabaai in Japan. Het kwik kwam in de voedselketen terecht van de mens door het nuttigen van verontreinigde vis en schelpdieren uit de baai. Velen werden ziek en hebben zelfs het leven gelaten (ongeveer 1800 mensen). 1 Dit rapport en de bijbehorende Technische Achtergrond rapport voor het Global Mercury Assessment 2013 zijn ontwikkeld naar aanleiding van een besluit genomen door de Raad van Bestuur van het United Nations Environment Programme (UNEP), dat het rapport van 2008 getiteld "Global Atmospheric Mercury Assessment: Bronnen, Emissies en vervoer," wordt update. 2

4 In juli 2013 is het NIMOS het proces gestart om de overheid te ondersteunen bij het nemen van een weloverwogen beslissing bij het ratificeren van het Minamata Verdrag. Dit proces heeft geresulteerd in een Adviesdocument en een Stappenplan inhoudende de activiteiten die geïmplementeerd moeten worden om het gebruik van kwik in Suriname gefaseerd uit te bannen. Uit de consultaties met verscheidene stakeholders tijdens de totstandkoming van het Adviesdocument en Stappenplan, blijkt dat indien Suriname op korte termijn tot het verdrag toetreedt verschillende activiteiten uitgevoerd moeten worden. De activiteiten zijn onder andere het verbeteren/moderniseren van het juridisch kader en het kader voor monitoring en handhaving, legaliseren en registreren van alle kleinschalige goudactiviteiten in Suriname, verzamelen van gegevens over de bronnen van kwik etc. Verder dient in beschouwing te worden genomen dat de nodige financiële middelen en kader beschikbaar moeten zijn voor de uitvoering. 3

5 2 Inhoud Minamata Verdrag Het doel van het verdrag is het beschermen van de menselijke gezondheid en het milieu tegen antropogene uitstoot van kwik en kwikverbindingen. Onderstaand volgt een overzicht van de relevante artikelen van het verdrag. Voor de toepassing van dit Verdrag zijn de volgende definities van belang. a) "Artisanale en kleinschalige goudwinning" betekent goudwinning uitgevoerd door individuele mijnwerkers of kleine ondernemingen met beperkte investeringen; b) "best beschikbare technieken", technieken die het meest effectief zijn om te voorkomen en, wanneer dat niet mogelijk is, beperken van emissies en lozingen van kwik in de lucht, het water en het land rekening houdend met economische en technische overwegingen voor een bepaalde Partij Staat of een bepaalde faciliteit binnen het grondgebied van die Partij c) "kwik": elementaire kwik (Hg (0) d) "Kwikverbindingen": een stof die bestaat uit identieke moleculen van kwik en een of meer andere chemische elementen; e) "Mercury-added product": een product of product-component dat kwik of een kwikverbinding bevat; f) "primaire kwikwinning betekent het mijnen waarbij het belangrijkste materiaal dat gewonnen wordt kwik is; Het verdrag reguleert o.a. de volgende zaken: - Het winnen van kwik en de handel daarin - Het gebruik van kwik in producten en productie processen - De maatregelen die getroffen moeten worden ter vermindering van de uitstoot van kwik in de kleinschalige goudmijnbouw - Maatregelen voor het verminderen van emissies van productie processen De opslag en het behandelen van afval dat kwik bevat en het beheer van verontreinigde gebieden - Financiële en technische ondersteuning bij de implementatie van het verdrag - Voorlichting, Bewustwording, Educatie, Onderzoek en Monitoring 2.1 Kwik voorraadbronnen. Er zijn landen waar het kwik op hun grondgebied wordt gemijnd. Partij Staten die bij de toetreding tot het verdrag niet aan kwikwinning (mijnbouw) doen zullen het mijnen van kwik verbieden op het moment van toetreding tot het verdrag. Landen die bij de toetreding tot het verdrag aan primaire kwik mijnbouw doen mogen het kwik mijnen voor een periode 4

6 van 15 jaren. Gedurende deze periode zal het gewonnen kwik slechts gebruikt mogen worden in de productie van mercury added producten en productie processen. 2.2 Producten en productie (industriële) processen; Overheden hebben overeenstemming bereikt over een reeks van kwikhoudende producten waarvan de productie, de export en import wordt verboden in het jaar 2020, voor zover er alternatieven zijn voor deze producten. Enkele van deze producten 2 : Batterijen, behalve de button cell batteries used in implantable medical devices Schakelaars en relais Bepaalde types fluorescentielampen (CFL's) Kwik in cold cathode koude kathode fluorescentielampen en fluorescentielampen met externe elektrode zepen en cosmetica Bepaalde soorten niet-elektronische medische apparaten, zoals thermometers en bloeddrukmeters De mogelijkheid bestaat om vrijstelling te vragen voor het vervaardigen, de invoer of uitvoer van kwikhoudende producten na de phase-out datum met duidelijke opgave van reden voor de vrijstelling. Regeringen hebben goedgekeurd dat sommige meettoestellen gebruikt zullen worden waarvoor er op dit moment geen kwikvrije alternatieven zijn. Vaccins waarbij kwik wordt gebruikt als conserveermiddel zijn van het verdrag uitgesloten en producten die worden gebruikt in religieuze of traditionele activiteiten. Er is verder afgesproken om middels een geleidelijke uitbanning (eliminatie) het gebruik van tandvullingen met amalgaam te vervangen. 2.3 Ambachtelijke en kleinschalige goudwinning Elke partij die ambachtelijke en kleinschalige goudwinning en de verwerking heeft op haar grondgebied zal maatregelen nemen ter vermindering en waar mogelijk elimineren, van het gebruik van kwik en kwikverbindingen en de uitstoot in het milieu. Hieronder wordt verstaan: - het ontwikkelen en implementeren van een nationaal actieplan niet later dan drie jaar na de inwerkingtreding van het verdrag - Ontwikkeling van strategieën om het gebruik van kwik of kwikverbindingen te voorkomen in ambachtelijke en kleinschalige goudwinning en de verwerking; - het treffen van voorzieningen en nemen van initiatieven in Onderwijs, bewustwording 2 Voor een uitgebreide lijst zie bijlage 1 van dit document. 5

7 - bevorderen van het onderzoek naar duurzame alternatieve praktijken - het ondernemen van acties voor het verbranden van amalgaam of verwerkte amalgaam in woonwijken Partijen kunnen samenwerken met elkaar en met relevante intergouvernementele organisaties en andere entiteiten op het gebied van o.a.: - het ontwikkelen van strategieën om het gebruik van kwik of kwikverbindingen te voorkomen/verminderen voor gebruik in de ambachtelijke en kleinschalige goudwinning en in de verwerking; - Onderwijs, outreach en capaciteitsopbouw; - onderzoek naar duurzame (kwikvrije) alternatieven, best beschikbare technieken; - verlening van technische en financiële bijstand. 2.4 Uitstoot (Emissies) Maatregelen in dit kader betreft de uitstoot (atmosfeer, bodem en water) van kwik en kwikverbindingen. Een jaar na ratificatie van het Verdrag zal elke partij staat de emissiebronnen op het grondgebied vaststellen. Voor bestaande bronnen, zal een plan worden voorbereidt ter vermindering van de uitstoot, het vaststellen van emissiegrenswaarden en het gebruik van de beste beschikbare technieken en de beste milieupraktijken. Het Nationaal Plan zal maatregelen omvatten die moeten worden genomen om het vrijkomen van kwik te controleren met de verwachte doelstellingen, tijdsschema en resultaten. Tevens zal zullen emissiegrenswaarden voor kwik van alle categorieën worden bepaald. Het stimuleren van maatregelen ter bestrijding / verkleinen van de uitstoot is afhankelijk van hun economische en technische haalbaarheid, betaalbaarheid en de nationale omstandigheden van de Partij Staat. 2.5 Opslag, afval en verontreinigde locaties De Conferentie van de Partijen zullen in de eerst volgende vergadering richtlijnen vaststellen met betrekking tot afval-faciliteiten, locatie, het ontwerp en de verwerking, en adequate behandeling voor definitieve verwijdering. Partij Staten zullen passende strategieën ontwikkelen voor het identificeren en beoordelen van verontreinigde gebieden. Alle acties zullen worden genomen om de risico's van dergelijke gebieden te beperken en zal een evaluatie worden gedaan van de risico's voor de menselijke gezondheid. De Conferentie van de Partijen zal richtlijnen ontwikkelen m.b.t. het beheer van verontreinigde locaties. 2.6 Financiële en technische ondersteuning voor de uitvoering van het verdrag Partij Staten verbinden zich ertoe om binnen haar mogelijkheden en in overeenstemming met haar nationale beleid, plannen en programma's, nationale activiteiten uit te voeren die zijn bedoeld om dit Verdrag nationaal te implementeren. Een mechanisme zal in het leven worden geroepen voor capaciteitsopbouw, overdracht van technologie en financiële bijstand voor m.n. Ontwikkelingslanden. 6

8 2.7 Voorlichting, bewustmaking, onderzoek en monitoring Voorlichting, bewustmaking en educatie Elke partij zal het verstrekken van de beschikbare informatie aan het publiek bevorderen en vergemakkelijken m.b.t.: - De gezondheids-en milieueffecten van kwik en kwikverbindingen; - Alternatieven voor kwik en kwikverbindingen; - De resultaten van haar onderzoek, ontwikkeling en monitoring-activiteiten - Activiteiten om te voldoen aan zijn verplichtingen ingevolge dit Verdrag - Onderwijs, opleiding en bewustmaking met betrekking tot de effecten van blootstelling aan kwik en kwikverbindingen op de menselijke gezondheid en het milieu, in samenwerking met de relevante organisaties en kwetsbare bevolkingsgroepen Onderzoek, ontwikkeling en monitoring Partijen zullen samenwerken aan de ontwikkeling en het verbeteren van: - het gebruik, consumptie en antropogene emissies in het water, lucht en land van kwik en kwikverbindingen; - Modelleren en monitoren van de gehalten van kwik en kwikverbindingen bij de kwetsbare groepen en in de milieucompartimenten, met inbegrip van biotische milieu zoals vissen, zeezoogdieren, zeeschildpadden en vogels - de effecten van kwik en kwikverbindingen op de menselijke gezondheid en het milieu, met inachtneming van de sociale, economische en culturele gevolgen op kwetsbare groepen; Partij Staten zullen zorg dragen voor het bevorderen van de uitwisseling van: - wetenschappelijke, technische, economische en juridische informatie over kwik en kwik verbindingen - informatie over de productie, het gebruik, de handel, uitstoot en het vrijkomen van kwik en kwikverbindingen; Informatie over technisch en economisch haalbaarheid van alternatieven voor: mercury added producten, productie processen waarin kwik of kwikverbindingen worden gebruikt; - informatie over de gezondheids- en milieurisico's en de economische en sociale kosten en baten van dergelijke alternatieven. Het Minamata Verdrag stond open voor ondertekening op 10 en 11 oktober 2013 in Kumamaoto, Japan. Volgens artikel 31 van het verdrag treedt het in werking op de negentigste dag na ontvangst van de vijftigste ratificatie door landen. Inmiddels hebben 12 landen het verdrag (nationaal) geratificeerd w.o. Guyana, de Verenigde Staten van Amerika, Gabon, Nicaragua, Uruguay. Voor nadere informatie bezoekt u de website van het Minamata verdrag op 7