Stichting Oikos Jaarverslag 2013

Transcriptie

1 Stichting Oikos Jaarverslag 2013

2 Inhoud Oikos het kan anders Oikos is een oecumenische organisatie die werkt aan veranderingen in de Nederlandse samenleving, gericht op rechtvaardige en duurzame ontwikkeling wereldwijd. Oikos gelooft dat het anders kan: eerlijker en duurzamer. Vanuit haar ervaring weet Oikos dat we dat alleen samen kunnen bereiken. De kernwoorden Actie, Inspiratie en Onderzoek vatten krachtig samen wat Oikos te bieden heeft. 1 Voorwoord 1 In Vogelvlucht 2 Het kan Eerlijk 4 Tax Justice 5 Belastingen en MVO 6 EEN 7 Africa in Motion 8 KerkinActie en post MDG 9 Maatschappelijk Rendement Brabant 10 OikosXplore 11 2 Het kan Samen 12 Kenniscentrum Religie & Ontwikkeling 13 Beyond Face Value 14 Dialogue for Peaceful Change 15 African Diaspora Views 16 International Sports Leaders Exchange 16 Populisme 17 PI-Awards 18 3 Het kan Duurzaam 19 Improviseren op een toekomstbestendige samenleving 20 Kerk samenleving en duurzaamheid 21 Shop n Style on Tour 22 4 Het kan anders 23 De Oikos-organisatie 24 Kwaliteit 27 Vrienden van Oikos 28 5 Financiën (en Organisatie) 29 Balans Activa 30 Balans Passiva 31 Rekening van lasten en baten lasten 32 Rekening van lasten en baten baten 33 Waarderingsgrondslagen 34 Accountantsverklaring 35 Financiers en Stakeholders 36 Begroting Medewerkers 38 Bestuur 39 GRI-index 40

3 Voorwoord Voor u ligt het jaarverslag 2013 van Stichting Oikos. Oikos werkt aan verandering in Nederland gericht op een rechtvaardige en duurzame ontwikkeling wereldwijd. Oikos richt zich daarbij primair op het huiswerk dat ons in Nederland te doen staat. Oikos gelooft dat het anders kan: eerlijker en duurzamer. Vanuit haar ervaring weet Oikos dat we dat alleen samen kunnen bereiken. Ook in 2013 hebben wij vanuit dit perspectief gewerkt. Visie en strategie ontwikkeling Het jaar 2013 betrof het derde jaar van het beleidsplan Van huis uit! Werken aan mondiale veranderingen In het kader van het in 2012 ingezette vernieuwingstraject heeft het bestuur in september 2013 een aangepaste missie en visie vastgesteld. De nieuwe missie luidt: Oikos werkt aan veranderingen in de Nederlandse samenleving, gericht op rechtvaardige en duurzame ontwikkeling wereldwijd. Oikos werkt vanuit de overtuiging dat daartoe samenwerking en bezinning vanuit religieuze, levensbeschouwelijke en culturele diversiteit noodzakelijk is. Oikos stelt de oecumenische kernwaarden rechtvaardigheid, duurzaamheid en participatie centraal. Tevens positioneert Oikos zich met deze missie op eigen wijze in het brede veld van organisaties die actief zijn op het gebied van duurzame en rechtvaardige ontwikkeling. In 2013 voltooide Oikos de omslag naar het werken volgens drie programmalijnen. Het eerste programma Het kan eerlijk is gericht op het agenderen én adresseren van ontwrichtende ongelijkheid. Het tweede programma Het kan samen op participatie, sociale cohesie en het respectvol en constructief omgaan met verschillen. En het derde Het kan duurzaam op de transitie naar een ecologische, sociale en economisch toekomstbestendige samenleving. Per programma zijn in 2013 financieel en inhoudelijk meerjaren-doelstellingen geformuleerd in relatie tot de nieuwe missie en visie van Oikos. Projecten Oikos werkte in 2013 aan 17 grotere en kleinere projecten. In dit verslag presenteren wij onze projecten volgens de drie programmatische lijnen. Per project informeren wij u niet alleen over de succesvolle resultaten, maar geven wij u ook inzicht in de belangrijkste dilemma s, verbeterpunten per project. Dit verslag Oikos streeft ook voor de eigen organisatie naar duurzaamheid en transparantie. Het jaarverslag is een belangrijk middel om u hiervan op de hoogte te houden. Oikos heeft gekozen om vanaf dit jaar te rapporteren volgens de richtlijnen van het Global Reporting Initative. Het GRI is de internationale standaard op het gebied van transparante maatschappelijke verslaglegging. In dit jaarverslag streven we naar rapportage in overeenstemming met de zogenaamde Core Option van het GRI (zie globalreporting.org). Oikos kan haar werk niet doen zonder haar donateurs, partners, lidkerken en financiers. We willen deze hierbij dan ook van harte bedanken voor hun bijdrage van het afgelopen jaar. Graag nodigen we u van harte uit om met Oikos in gesprek te gaan over dit jaarverslag. Gerhard Schuil Directeur Janne Nijman Voorzitter 1

4 stichting OikOs 2013 in vogelvlucht Totale omzet actief in de organisatie m/v projecten 3 programma s 1,1 miljoen 77 Mensen 54 vrouw 17 grote eerlijk, 23 man en kleine Samen en projecten duurzaam 18 stafmedewerkers projecten p.05 Tax Justice NL eerlijk p.07 EEN eerlijk p.09 Werken aan de nieuwe milleniumdoelen eerlijk nederland neemt 23 belastingverdragen onder de loep 20 reviewers bereiken met blogs over duurzame producten ruim lezers 20 reviewers lezers Verbinding tussen kerk en millennium-doelen p.06 Belastingen & MVO eerlijk p.08 Franchises for Development eerlijk 04 honderden mensen roepen bedrijven op eerlijk belasting te betalen, campagne genomineerd netwerk van 300 afrikanen, 4 bedrijven + 4 franchisenemers 300 afrikanen franchisenemers 04 bedrijven 2 Jaarverslag 2013 stichting Oikos

5 p.16 African diaspora Views samen p.17 Moreel leiderschap samen p.20 Improviseren duurzaam toekomstateliers prominente nl-auteurs 120 deelnemers 10 prominente nederlandse auteurs van afrikaanse afkomst werken aan boek met hun visie op de ontwikkeling van afrika workshop maatschappelijk leiderschap voor predikanten en pastores samen met gemeenten en Vng 3 toekomstateliers georganiseerd, 40 deelnemers per keer. input voor duurzaamheidsmeter. p.10 Maatschappelijk rendement eerlijk p.11 oikos Xplore eerlijk 5x ,- 365 seniorenorganisaties ,- rendement 365 seniorenorganisaties, 28 miljoen rendement: Oikos berekent maatschappelijk rendement voor seniorenorganisaties 72 events 1537 deelnemers 72 oikosxplore-events, 1537 deelnemers p.13 Kenniscentrum Religie & Ontwikkeling samen wetenschap p.22 Shop n Style on Tour 5 universiteitssteden, 1400 studenten bereikt duurzaam overheid ngo s relatie religie en seks bij ontwikkeling onder aandacht van overheid, ngo s en wetenschap 1400 studenten 05 universiteitssteden p.15 Dialogue for Peaceful Change samen p.18 PI-Awards samen p.21 Kerk, samenleving en duurzaamheid duurzaam 04 landen trainigen facilitators inzendingen methode voor conflictmanagement: 4 landen, 5 trainingen, 77 facilitators opgeleid bezoekers prijzen prijsvraag sociaal ondernemerschap: 400 bezoekers, 150 inzendingen, 5 prijzen lancering website voor kerken die willen werken aan duurzaamheid Ontwerp: nilsson communicatiekunstenaars 3

6 1 Het kan Eerlijk Wij geloven in rechtvaardigheid. In dit programma richten we ons op de rechtvaardige verdeling van lasten en lusten, materieel als immaterieel. Niet alleen in Nederland, maar wereldwijd. Uit onderzoek is gebleken dat ongelijkheid van doorslaggevende invloed is bij veel maatschappelijke problemen en spanningen. De focus ligt in de projecten binnen dit programma op ontwrichtende ongelijkheid zoals die zich manifesteert binnen samenlevingen en tussen landen. Ongelijkheid gaat voor Oikos nadrukkelijk om meer dan geld. In het programma het kan eerlijk gaat het ook om verstoorde verhoudingen in macht en kansen. Agenderen van ontwrichtende ongelijkheid 4 Jaarverslag 2013 Stichting Oikos

7 Tax Justice NL Doelstelling Het netwerk Tax Justice NL streeft naar verbreding en verdieping van kennis, bewustwording, samenwerking en capaciteitsopbouw m.b.t. de link tussen belastingthema s en internationale ontwikkelingsvraagstukken onder politici, ambtenaren, werkgevers, journalisten en academici Looptijd Doorlopend (sinds 2007) Partners Oxfam Novib, ICCO Cooperatie, Actionaid, TNI, SOMO, Both Ends, Foundation Max van der Stoel, Cordaid Budget Website Stappen tegen belastingontwijking Mede dankzij het Tax Justice-netwerk is steeds meer bekend geworden over de schaal waarop multinationals belasting ontwijken. Deze praktijken schaden nationale economiën wereldwijd, maar vooral ook die van ontwikkelingslanden. In het afgelopen jaar heeft Tax Justice zich opnieuw gemengd in het nationale en internationale debat rondom belastingontwijking, zowel in de media als de politiek. Daarnaast was het netwerk ook in 2013 gesprekspartner voor het bedrijfsleven en beleidsmakers. Oikos coördineert het netwerk. Aan het begin van 2013 heeft Tax Justice NL een goedbezochte expertmeeting georganiseerd voor Tweede Kamerleden. In maart werd de Globaliseringslezing gehouden door Alvin Mosioma (Tax Justice Africa) in een vol Felix Meritis. Deze lezing werd voorafgegaan door de voorpremière van Tax Free Tour, de onthullende Tegenlicht-documentaire over belastingontwijking via Nederland. Tax Justice leverde een bijdrage aan deze documentaire die op primetime werd uitgezonden tijdens de VPRO Belastingweek. Tax Justice verwelkomde in 2013 het besluit van de staatssecretaris van Financiën om enkele nationale stappen te zetten. Zo besloot hij tot het opnemen van antimisbruikbepalingen in belastingverdragen met ontwikkelingslanden en het stellen van eisen aan brievenbusfirma s in Nederland. De voornemens zijn helaas nog niet verstrekkend genoeg, daarom zal Tax Justice NL de nieuwe staatssecretaris daarop aan blijven spreken. De minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking richt zich op het ondersteunen van de belastingdienst in ontwikkelingslanden. In het afgelopen jaar heeft Tax Justice NL de stappen van de overheid op dat gebied gemonitord en is als gesprekspartner opgetreden. Het jaar 2014 zal in het teken staan van maatregelen die op Europees niveau en OESO-niveau worden ontwikkeld om belastingontwijking tegen te gaan. Tax Justice NL zal bij de Nederlandse overheid blijven aandringen om dit internationaal momentum aan te grijpen om niet alleen in woord, maar ook in daad, maatregelen te ondersteunen en te nemen tegen belastingontwijking. SUCCESVOL Regering neemt na jaren intensieve lobby van Tax Justice NL belastingverdragen met ontwikkelingslanden onder de loep. DILEMMA Afweging tussen samenwerking en kennisdeling, versus specialisering en profilering van lidorganisaties. VERBETERPUNTEN Samenbrengen en afstemmen van diverse handelingsperspectieven voor burgers in Nederland. In juni kwam een langverwacht rapport uit van het SEO Economisch Onderzoek over de baten van brievenbusfirma s in Nederland. Tax Justice NL plaatste kanttekeningen bij ondermeer de reikwijdte van het rapport en de berekende kosten voor ontwikkelingslanden. Naar aanleiding van de berichten in de media over brievenbusfirma s werd in september in de Tweede Kamer een hoorzitting georganiseerd. Tax Justice was een van de uitgenodigde partijen, net als Google, IKEA en Starbucks, die overigens weigerden op de uitnodiging van de Tweede Kamer in te gaan. Alvin Mosioma (Tax Justice Africa) 5

8 Belastingen en MVO Doelstelling Belastingplanning en afdracht agenderen als MVO-thema in de bestuurskamers van (Nederlands) internationaal opererende bedrijven Looptijd Partners VBDO, ICCO en PwC Financiers ICCO en Vrienden van Oikos Budget Website Bedrijven, betaal eerlijk belasting! Iedereen betaalt belasting. Iedereen? Nee, grote internationale bedrijven weten vaak via uitgekiende belastingconstructies te voorkomen dat ze eerlijk bijdragen aan infrastructuur, zorg en onderwijs in het land waar ze actief zijn. Oikos wil het bedrijfsleven laten inzien dat belasting betalen onderdeel uitmaakt van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). Daarom werkten we samen met accountantsbureau PwC en Vereniging Duurzame Beleggers aan een gezamenlijk rapport en een bijeenkomst voor bedrijven én NGOs. Ook startte Oikos een campagne rond dit onderwerp. Veel bedrijven zijn bezig met MVO-beleid. Vreemd genoeg speelt transparantie over belastingafdracht hierbij nauwelijks een rol. Zo bleek uit onderzoek van projectpartner Vereniging van Beleggers voor Duurzaam Ondernemen (VBDO) dat slechts 4 van de 64 onderzochte bedrijven erkennen dat verantwoorde belastingafdracht onderdeel is van MVO. Met het betalen van belasting draag je als bedrijf bij aan de samenleving waarin je opereert. Zo zou ontwikkelingshulp waarschijnlijk nagenoeg onnodig zijn als alle bedrijven die actief zijn in ontwikkelingslanden, hun eerlijk aandeel aan belastingen zouden betalen. De Eurobarometer wees uit dat 89% van de Europeanen vindt dat er strengere regels moeten komen wat betreft belastingontwijking. Oikos heeft in 2013 met VBDO en ICCO de handen ineen geslagen met PwC om het onderwerp eerlijke belastingen op de agenda in de bestuurskamers van Nederlandse multinationals te krijgen. In nauwe samenwerking is gewerkt aan de publicatie Good Tax Governance. Deze verschijnt in 2014, gevolgd door een multistakeholder initiatief voor vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven, maatschappelijk middenveld, wetenschap en politiek rond de vraag: hoe krijgen we belasting als MVO-thema definitief op de agenda van multinationals? Daarnaast startte Oikos in juli een publiekscampagne onder de titel Yeah we gaan belasting betalen. Multinationals worden hierin opgeroepen niet langer oneigenlijk gebruik te maken van belastingconstructies, maar hun fair share te betalen in het land waarin ze actief zijn. Honderden mensen verstuurden op de campagne-website de oproep naar diverse multinationals. De campagne viel in goede aarde bij communicatie- en ontwikkelingssamenwerkingsspecialisten vanwege de positieve invalshoek en originele uitwerking. De bijbehorende advertentie ontving een nominatie van de vakjury van de NRC Charity Awards. Daarmee verzilverde Oikos een advertentie in NRC Handelsblad ter waarde van ruim SUCCESVOL Met de campagne voor de NRC Charity Awards heeft Oikos veel aandacht gegeneerd bij het grotere publiek. Ontwikkeling rapport over belastingen en MVO is een unieke samenwerking tussen bedrijfsleven en maatschappelijk middenveld. DILEMMA Hoe we multinationals ondanks onze kritische rol toch kunnen enthousiasmeren voor wijziging van belastingbeleid. VERBETERPUNTEN Afstemming van publieksactiviteiten met collega-organisaties die actief zijn op hetzelfde thema. 6 Jaarverslag 2013 Stichting Oikos

9 Nederlands Platform Millenniumdoelen EEN tegen Armoede Doel Jongeren betrekken bij millenniumdoelen, door hen uit te dagen op het thema duurzaamheid en hen aan te zetten tot communicatie en gedrag Looptijd Partners Young Mindz, Combeat, Introductiecommissies in studentensteden Financiers Ministerie van Buitenlandse Zaken (SBOS), NPM-participanten Website en EEN tegen armoede De millenniumdoelen zijn afgesproken voor de periode De regeringsleiders die deze doelen vaststelden, spraken af dat in 2015 de armoede moet zijn gehalveerd ten opzichte van Als regeringsleiders iets afspreken, wil dat niet zeggen dat het ook gebeurt. Daarom houden wereldwijd maatschappelijke organisaties hun regeringen bij de les. Oikos coördineert de activiteiten van het EENteam dat voor het Nederlands Platform Millenniumdoelen (NPM) diverse activiteiten uitvoerde in Binnen het programma is stevig geïnvesteerd op VMBO-jongeren met een multiculturele achtergrond. De jongeren hadden aanvankelijk te maken met weerstand in eigen kring: Ontwikkelingssamenwerking? Dat doe je toch niet? En: Duurzaamheid? Is dat belangrijk? In opdracht van EEN werden filmpjes gemaakt over vragen als: hoelang kan je overleven zonder elektriciteit en hoelang zou je zonder geld kunnen. Deze filmpjes hadden een veel groter publiek dan van tevoren verwacht: in plaats van views, werden de filmpjes maar liefst keer bekeken en werden ruim reacties geplaatst. De Duurzame Introductie Stunt bracht studenten op een vrolijke en uitdagende manier in aanraking met duurzaamheid. EEN heeft ook meegewerkt aan het opzetten van een internationale nieuwsservice (Edgie) met journalistieke verhalen over wat er elders in de wereld succesvol gebeurt rond millenniumdoelen. In oktober werd een Nederlandse variant gelanceerd: de website goed.is SUCCESVOL Bereik jongeren van jaar. Betrokken bloggers publiceren meer productreviews en blijven langer dan verwacht betrokken bij MyStyle. DILEMMA Financiële continuïteit van (onderdelen van) het project VERBETERPUNTEN Brede doelgroep bereiken (met minder ruimte voor informatie over de millenniumdoelen) óf de millenniumdoelen voorop zetten (en kleiner bereik voor lief nemen) Het campagneteam legde in het driejarigprogramma dat afgelopen jaar werd afgerond, de nadruk op contacten met jongeren. Zeer succesvol was het werk van de MyStylereviewers: jongeren die tal van producten testen op duurzaamheid, herkomst en arbeidsomstandigheden. De reviews die zij daarover schrijven, verschijnen op websites als het razend populaire Girlscene.nl, maar ook op hun eigen Facebook-pagina. De bereikcijfers vielen hoger uit dan was verwacht: in plaats van de verwachte jongeren, werden maar liefst jongeren bereikt. De 20 reviewers bleven daarnaast ook langer aan MyStyle verbonden dan verwacht. En zij blijven doorgaan, ondanks het feit dat EEN en Oikos de ondersteuning na 2013 moeten beperken. Want, zo zijn de reviewers van mening, de millenniumdoelen zijn immers nog niet gehaald? Er blijft inderdaad werk aan de winkel. En de millenniumdoelen zijn bovendien niet het eindstation (zie ook pagina 9). Vanwege onduidelijkheid over de financiering, is nog niet zeker of het werk van EEN voortgezet wordt in Duidelijk is echter dat er altijd mensen zullen zijn die doorgaan met het bestrijden van armoede. Om met de woorden van William Booth te spreken: Zolang er kinderen honger lijden, zal ik strijden. 7

10 Africa in Motion Franchises for Development Doelstelling Franchiseformule toepassen om het Nederlandse bedrijfsleven te betrekken bij de ontwikkeling van Afrika en daarnaast de toegang tot kansrijke gebieden in Afrika voor Nederlandse MKB s mogelijk te maken Looptijd Financiers Kerk in Actie Budget Website Ondernemen in Afrika: een buitenkans! Slechts 38 procent van het Midden- en Kleinbedrijf (MKB) in Nederland is ook over de landsgrenzen actief en slechts 4 procent van de handel richt zich op niet-westerse landen. Dit is een gemiste kans, want het MKB maakt producten die gretig aftrek zouden kunnen vinden in Afrika. Aan de andere kant zijn er in Nederland veel migranten met ondernemersambitie die in het land van herkomst een bedrijf willen opzetten. Zij weten echter niet hoe ze dit moeten aanpakken, omdat ze geen toegang hebben tot de technologie en omdat kennis van bedrijfseconomie en krediet vaak ontbreekt. Het pilotproject Franchises For Development verbindt het MKB en Afrikaanse migranten met elkaar. Franchises for Development is een initiatief van Africa in Motion, dat zich richt op de economische groei van Afrika. Africa in Motion werd in 2010 door Oikos gestart, met financiële steun van Kerk in Actie. Sindsdien heeft het netwerk van ruim 300 Afrikaanse Nederlanders zich bewezen als een rijke voedingsbodem voor initiatieven om expertise die in Nederland aanwezig is, in te zetten voor Afrika. Zowel bij Afrikaanse migranten, als bij Nederlanders binnen- en buiten het bedrijfsleven. In het nieuwe pilotproject wordt gebruik gemaakt van het franchisemodel. Migranten leren allereerst tijdens een stage bij een Nederlands bedrijf, de productie en administratie van de betreffende onderneming van binnenuit kennen. Daarna sluiten zij een franchising overeenkomst met het MKB en kunnen vervolgens een franchise van het Nederlandse bedrijf opzetten in het land van herkomst. Aangezien Nederlandse bedrijven nog heel weinig in Afrika investeren, vormen deze Afrikaanse franchiseondernemingen geen concurrentie voor het Nederlands MKB, maar zijn ze wél een aanvullende bron van kennis en kunde. In 2013 heeft Africa in Motion contracten gesloten met vier bedrijven, waar het komende jaar stagiaires aan de slag gaan. Dat zijn de eerste stappen naar hun eigen onderneming in Afrika. Als de pilot succesvol is, zal de methode op grotere schaal worden toegepast. SUCCESVOL Bestendigen netwerk en goede start samenwerking met bedrijven en Universiteiten, TU Delft, Open Universiteit en Wageningen Unversiteit DILEMMA Het vinden van Afrikaanse aspirantondernemers die zich ondanks worteling in Nederland toch langdurig in Afrika willen vestigen. VERBETERPUNTEN Het Nederlandse MKB deinst vaak nog terug voor handel met Afrika, omdat het verwacht de concurrentie niet aan te kunnen met plaatselijke (Afrikaanse) producenten. Innovatiefonds van de overheid zou ingezet kunnen worden voor specifieke productontwikkeling voor ontwikkelingslanden. 8 Jaarverslag 2013 Stichting Oikos

11 Vernieuwing van de ontwikkelingsdoelstellingen Doelstelling De kerkelijke inbreng in het debat over vernieuwing van de doelstellingen voor duurzame ontwikkeling zichtbaar maken. Looptijd Partners Kerk in Actie, ACT Alliance Budget Website Uitdaging voor lokale kerken Wereldwijd zetten kerken zich in voor de bestrijding van armoede en ongelijkheid. De ACT Alliance, een wereldwijd samenwerkingsverband van kerkelijke organisaties, denkt actief mee over de vernieuwing van de millenniumdoelen. Rond thema s als ongelijkheid, conflict en duurzaamheid maakt de ACT Alliance haar visie kenbaar richting de Verenigde Naties (VN). Deze inzet op internationaal niveau is niet of nauwelijks bekend bij lokale geloofsgemeenschappen in Nederland. Kerk in Actie en Oikos proberen hier verandering in te brengen. Kennis van wat er internationaal gebeurt, kan de lokale kerken in Nederland inspireren. En andersom: de ervaringen en ideeën uit de Nederlandse samenleving versterken de lobby op internationaal niveau. in Nederland! Dit kan alleen bereikt worden als mensen zich wereldwijd met hart en ziel inzetten. Kerk in Actie en Oikos hebben zich in 2013 tot doel gesteld de leden van de Protestantse Kerk in Nederland te informeren over wat kerken op het mondiale podium inbrengen over de millenniumdoelen. Maar het gaat verder dan informatieverstrekking, want we willen deze doelgroep uitdagen om vanuit hun eigen ervaringen en visies mee te bepalen wat belangrijk is voor de toekomst en hoe armoede wereldwijd bestreden kan worden. Hoe ziet de toekomst eruit die zij willen? Wat zijn de achterliggende visies op de samenleving? We dagen de kerkleden de komende jaren uit om het eigen diaconale werk (voedselbanken, schuldhulpverlening, wereldwinkels etc.) te verbinden met de vernieuwing van de millenniumdoelen. SUCCESVOL Protestantse Kerk in Nederland zet in op actieve betrokkenheid van plaatselijke kerken bij de millenniumdoelen. DILEMMA Verschil in prioriteitstelling tussen samenwerkingspartners. Kiezen voor snelle voortgang kan ten koste gaan van samenwerking. VERBETERPUNTEN Pro-actiever opereren in de samenwerking. Wereldleiders verbonden zich in 2000 aan de millenniumdoelen. Deze ontwikkelingsdoelen hadden als doel om de armoede te halveren in 2015 ten opzichte van In het afgelopen jaar werd wereldwijd nagedacht over de vernieuwing van de doelstellingen. De ACT Alliance heeft een eigen inbreng in deze discussie en gaf een reactie op de voorstellen van een onafhankelijk VN-panel. De huidige millenniumdoelen gaan grotendeels voorbij aan structurele oorzaken van armoede en ongelijkheid, zoals conflicten, schaarste, slecht bestuur, belastingontwijking en scheve machtsverhoudingen. De millenniumdoelen kennen bovendien te weinig gewicht toe aan duurzaamheid. Het VN-panel wil het nu beter aanpakken en kiest voor een bredere agenda. Het stelt ook een ambitieus einddoel: niemand mag achterblijven, dus het doel is niet het halveren, maar het beëindigen van de armoede, wereldwijd en dus ook 9

12 Maatschappelijk rendement seniorenorganisaties Noord-Brabant Doelstelling Onderzoeken wat het maatschappelijk rendement en de besparing voor de Wet Maatschappelijke Ondersteuning is door het werk dat seniorenorganisaties in Noord-Brabant hebben verricht in Looptijd 2013 Opdrachtgever KBO-Brabant als vertegenwoordiger van het VBOB (Verenigd Bonden Overleg Brabant) Budget Website Van toegevoegde waarde Oikos heeft een methode ontwikkeld om vrijwilligerswerk in geld uit te drukken de bepaling van het maatschappelijk rendement. In 2013 onderzocht Oikos de besparing die het werk van KBO-Brabant, een belangenorganisatie van senioren, de samenleving oplevert. Het onderzoek dat Oikos in 2012 uitvoerde naar het maatschappelijk rendement van vrijwillige seniorenorganisaties in het Brabantse Veldhoven, had tot gevolg dat de gemeenteraad van Veldhoven besloot de bezuinigingen op de betrokken organisaties op te schorten. KBO-Brabant, optredend namens een zestal seniorenorganisaties in Noord-Brabant, gaf Oikos de opdracht het maatschappelijk rendement van al die organisaties in de provincie te berekenen. Tegelijk was de vraag ook te berekenen welke besparing het werk van vrijwilligers opleverde voor gemeenten die nu minder hoefden te besteden aan de uitvoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning. De uitkomsten waren indrukwekkend: 1,35 miljoen uren zijn besteed in 2012 met een waarde van 48 miljoen. Het maatschappelijk rendement bedroeg 28 miljoen terwijl de besparing op de WMO 20,5 miljoen bedroeg. Let wel: steeds gaat het om minimumbedragen. KBO-Brabant liet dit onderzoek uitvoeren zodat afdelingen van de deelnemende seniorenorganisaties in beeld krijgen hoe hun inzet is te vergelijken met ander werk in de gemeente. Vooral met het oog op de verkiezingsprogramma s die in de loop van het jaar werden geschreven, zijn deze gegevens van groot belang. De uitkomsten zijn als steuntje in de rug gedeeld met de 307 afdelingen van KBO en nog eens 59 afdelingen van aanverwante organisaties. Volgens KBO-Brabant hebben deze afdelingen volop gebruik gemaakt van de uitkomsten van het onderzoek. SUCCESVOL Seniorenorganisaties gebruiken de uitkomsten van het onderzoek en voelen zich gesterkt door de berekende waarde van hun werk. DILEMMA De onjuiste indruk kan ontstaan dat Oikos voorstander is van het uitsluitend in geld uitdrukken van de waarde van vrijwilligerswerk. Vrijwilligerswerk heeft een waarde in zichzelf die uitstijgt boven een geldwaarde. VERBETERPUNTEN De berekening stoelt nu op de vervangende waarde van de verrichte arbeid. Daarnaast zijn ook andere benaderingen mogelijk, bijvoorbeeld de focus op het preventieve rendement van vrijwilligerswerk. 10 Jaarverslag 2013 Stichting Oikos

13 oikosxplore Doelstelling jongeren op een actieve manier betrekken bij (internationale) maatschappelijke vraagstukken Looptijd Doorlopend (sinds 2004) Financiers Stichting Woudschoten, Stichting Vrienden van Oikos en particuliere bijdrage Budget Website Jongeren inspireren jongeren SUCCESVOL 1537 jongeren betrokken bij diverse vraagstukken. Bijdrage van aanvragers steeg door invoering van waardebepaling achteraf van 68 (2011 en 2012) naar 157 (2013). DILEMMA Waardebepaling achteraf lijkt minder geschikt voor sommige afnemers, zoals onderwijsinstellingen. Differentiatie in vaststelling eigen bijdrage per doelgroep wordt overwogen. VERBETERPUNTEN Bij oikosxplore waren in 2013 ongeveer 50 studenten en young professionals actief. OikosXplore is voor hen een plek waar ze hun talenten in kunnen zetten. Ze willen andere jongeren inspireren om in actie te komen voor een betere wereld. Sommigen doen dit door als workshopfacilitator een boeiende workshop te geven aan scholieren of studenten over onderwerpen als eerlijke kleding, duurzame cocktails of interculturele communicatie. Jongeren met faciliterende kwaliteiten begeleiden brainstormsessies, jongeren met een passie voor visagie zetten hun kwaliteiten in tijdens een Shop n Style workshop en jonge vormgevers ontwikkelen aansprekende logo s en flyers. Samen hebben deze jongeren 72 activiteiten uitgevoerd, waaronder 62 workshops, 4 events en 1 symposium. In totaal zijn 1537 jongeren bereikt (hierbij zijn de cijfers van de Shop n Style festivaltour niet meegerekend, zie daarvoor pagina 22). In 2013 hebben stagiaires en young professionals meegedacht met oikosxplore over de Betere synergie tussen offline activiteiten en communicatie- en marketingstrategie. online social media. Er is een marktonderzoek afgerond over de mogelijkheden van het aanbieden van onze duurzame uitjes als personeelsuitje en vrijgezellenfeestje. Op grond hiervan is een marketingplan opgesteld dat in 2014 uitgevoerd wordt. Naast de uitvoering van activiteiten betrekt oikosxplore studenten en young professionalsook bij de ontwikkeling van nieuwe activiteiten en projecten. Hun ideeën en feedback vormen waardevolle input. Waar mogelijk bieden we hen kansen om ook op andere plekken binnen en buiten de organisatie hun talenten verder te ontwikkelen. Actief burgerschap en persoonlijke ontwikkeling gaan hand in hand. Dit zijn bruikbare bouwstenen voor een toekomstige loopbaan. Het werken bij Stichting Oikos heeft mij de kans gegeven om mezelf op verschillende vlakken te ontwikkelen. Eerst als workshopfacilitator, en al gauw ook als workshopcoördinator. Ik kreeg steeds meer verantwoordelijkheden, bijvoorbeeld voor de evaluatiestrategie van de workshops. Daarnaast kon ik ook meekijken en -werken aan andere Oikos projecten. Bijzonder dat Oikos jonge mensen de kans geeft om op deze manier werkervaring op te doen in een professionele werkomgeving! Mij heeft het relevante werkervaring opgeleverd. De organisatorische en faciliterende vaardigheden die ik bij Oikos heb opgedaan, vormen een waardevolle aanvulling op mijn studie. Voormalige facilitator Afke van der Woude kijkt vanuit haar huidige baan als Project-officer YEP bij het Netherlands Water Partnership terug op haar tijd bij oikosxplore. 11

14 2 Het kan Samen Wij geloven in participatie. In dit programma richten we ons op participatie, sociale cohesie en het respectvol en constructief omgaan met verschillen in de samenleving. Dit doen we vanuit de overtuiging dat samenwerking en bezinning vanuit religieuze, levensbeschouwelijke en culturele diversiteit, noodzakelijk is voor een duurzame rechtvaardige toekomst. In het programma het kan samen gaat het om r espectvol en constructief omgaan met v erschillen in religie, levensbeschouwing, identiteit en cultuur. Respectvol en constructief omgaan met verschillen 12 Jaarverslag 2013 Stichting Oikos

15 Kenniscentrum Religie & Ontwikkeling Doelstelling Het bijeenbrengen en uitdragen van kennis en inzichten met betrekking tot de rol van religie bij internationale samenwerking Looptijd Participanten en Subsidiegevers Cordaid, Dutch Consortium of Migrant Organisations (DCMO), Edukans, ICCO Kerk in Actie, Islamic Relief Nederland, Mensen met een Missie, Seva Network Foundation Budget Website Dicht op het lijf en dicht op de huid! In Nederland zijn we goed in praten over seks, maar in veel ontwikkelingslanden is dit een probleem. Als we tenminste mogen geloven wat de media ons vertellen over aids-voorlichting of over de criminalisering van homoseksualiteit in Afrikaanse landen. Religie wordt dan vaak als boosdoener gezien. Maar klopt dat beeld eigenlijk wel? En wat mis je eigenlijk als je religie over het hoofd ziet in het gesprek over seksualiteit in ontwikkelingssamenwerking? In 2013 bracht het Kenniscentrum Religie en Ontwikkeling het gesprek hierover succesvol op gang. Op 18 november gingen ruim 100 onderzoekers, vertegenwoordigers van ontwikkelingsorganisaties en beleidsmakers met elkaar in gesprek over religie en seksualiteit tijdens de bijeenkomst Over Taboes Gesproken in Humanity House. Er was groot enthousiasme onder de deelnemers. Medewerkers van verschillende organisaties (ICCO, Cordaid en PRISMA, Rutgers/ WPF en Choice for Youth and Sexuality) deelden ervaringen over hoe ze met religie omgaan in seksuele voorlichting of in het verbeteren van de positie van homo s in ontwikkelingslanden. In december bracht Vice Versa in samenwerking met het Kenniscentrum een special uit over Religie en Seksualiteit. Met behulp van toegankelijk geschreven artikelen en aantrekkelijk beeldmateriaal werd het thema zo ook bij een breder publiek van ontwikkelingsprofessionals onder de aandacht gebracht. Seksuele gezondheid is een speerpunt in het huidige regeringsbeleid en een beleidsterrein waarin Nederland internationaal op vooruit loopt. Aandacht voor waar mensen vandaan komen en wat hen drijft is belangrijk, zei ambassadeur Grijns van het Ministerie van Buitenlandse Zaken naar aanleiding van onze activiteiten, daarom moeten we kennis opbouwen over religieuze en culturele waarden en hoe je daar bij kan aansluiten. Het Kenniscentrum zal ook in 2014 actief bijdragen aan verbreding en verdieping van de kennis over religie in relatie tot seksualiteit. Als Kenniscentrum Religie en Ontwikkeling vragen we aandacht voor religie in ontwikkelingssamenwerking, omdat we geloven dat duurzame ontwikkeling alleen mogelijk is als daarin aandacht is voor dat wat mensen ten diepste drijft. We lieten dit in 2013 ook zien in onze activiteiten rondom noodhulp en voedsel. Daarin staat één boodschap centraal: religie en ontwikkeling gaat over mensen, het zit dicht op het lijf en dicht op de huid! SUCCESVOL Het belang van religie in het gesprek over seksualiteit in ontwikkelingssamenwerking is breed op de kaart gezet. DILEMMA Investeren in het opbouwen en verdiepen van relaties versus het snel realiseren van publieke activiteiten. VERBETERPUNTEN In samenwerking met de leden en belanghebbenden meer proactief opereren. 13

16 Beyond Face Value Doelstelling Waardenoriëntatie en beleving stimuleren in organisaties Looptijd Partner en financier Projecten in Nederland, Stichting N, Maatschappij voor Welstand, Stichting Kerk en Wereld Budget Website Op zoek naar de onbewuste drijfveren Stel, de waarden van de werkgever komen niet voldoende overeen met de waarden van de werknemers. Wat te doen? Moet één van beide partijen zich aanpassen, of probeer je in kaart te brengen wat de verschillen en overeenkomsten zijn? Met de nieuwe methode Beyond Face Value wil Oikos organisaties helpen om uit deze spagaat te komen. Door in te zoomen op de verborgen waarden, ontstaan nieuwe inzichten en creëer je ruimte voor verrassende resultaten. Dit proces draagt bij aan een sterkere verbondenheid met de organisatie en een optimalisering van de bedrijfsvoering. De methode is geschikt voor maatschappelijke organisaties, bedrijven en scholen met en zonder levensbeschouwelijke identiteit. Het unieke van de Beyond Face Valuemethode is de aandacht voor verborgen drijfveren en onuitgesproken regels in de organisatie, de zogenaamde tacit culture. Ook is kenmerkend dat in deze methode niet de manager en een top-down benadering de boventoon voert. De werknemer, de vrijwilliger, de scholier; dit zijn de mensen die de organisatie-identiteit voor een groot deel beleven en bepalen. Zij zijn bij uitstek de personen die een heel helder signaal kunnen geven of de waarden van de werkgever aansluiten bij het dagelijks werk. De ontwikkeling van de methode was geen start from scratch. Er is geput uit de expertise binnen drie Oikos-projecten: oikosxplore, Kenniscentrum Religie en Ontwikkeling en Dialogue for Peaceful Change. De uitdaging voor 2013 was de aanvullende expertises zo bij elkaar te brengen dat ze goed tot hun recht kwamen. Uit die analyse is gebleken dat een aantal onderdelen integraal overgenomen kon worden. Bij een aantal bestaande onderdelen zijn aanpassingen gedaan, zoals een extra verdiepingsslag van de oikosxplore-workshop De Grote Zingevingsshow. Daarnaast zijn meerdere nieuwe onderdelen toegevoegd, waaronder een onderdeel rond het thema taboes, bij uitstek een thema waar verborgen waarden een rol spelen. De methode wordt met pilots getest. Uit de eerste reacties bleek dat de deelnemers de aandacht voor de verborgen waarden en regels als positief en onderscheidend beoordeelden. Een deelnemer zei: Eindelijk kon ik de vraag stellen die ik al had op het moment dat ik bij deze organisatie begon. In 2014 zal de methode verder worden aangescherpt en breder uitgerold. SUCCESVOL Verborgen waarden en ongeschreven regels boven tafel krijgen DILEMMA Verhouding top-down en bottom-up processen in het identiteitsproces VERBETERPUNTEN Optimalisering van onderdelen in de methode 14 Jaarverslag 2013 Stichting Oikos

17 Dialogue for Peaceful Change Doelstelling DPC-activiteiten wereldwijd verzorgen en ondersteunen Looptijd Doorlopend (sinds 2004) Partner Different Tracks Global (Noord-Ierland) Financiers Deelnemers aan trainingen, opdrachtgevers, PKN, Vrienden van Oikos, Particulier Fonds Budget Website Een nuchtere kijk op vrede en conflict DPC, de door Oikos ontwikkelde conflictmethode, geeft een nuchtere kijk op vrede en conflict. Op steeds meer plekken over de hele wereld wordt DPC toegepast voor het beheren en beheersen van conflicten, met vermijding van fysiek geweld. In 2013 werden wereldwijd DPC-trainingen verzorgd, ondermeer in Ghana, Canada en de Verenigde Staten. Vrede is het ultieme doel en daarom moet je alle conflicten uitroeien, aldus de bisschop die de openingsceremonie van de DPC-training in Ghana bijwoonde. Maar, zo werd er aan toegevoegd, vanwege de voetbalwedstrijd tussen Ghana en Egypte, willen we woensdagmiddag eerder stoppen met de training. Dat voetbal ook een conflict is en ook nog een die ze zeker niet willen uitroeien, dringt in de loop van de week bij de meesten door. De slottoespraken zijn dan ook heel anders van toon: de deelnemers accepteren nu het feit dat conflicten normaal zijn, ook in kerkelijke organisaties. De deelnemers hebben het inzicht verworven dat je als leider niet altijd een oplossing hoeft aan te dragen, maar dat het belangrijk is dat je ownership stimuleert door mensen te helpen zelf een oplossing te zoeken. In 2013 heeft Oikos wereldwijd vijf DPCtrainingen ondersteund (in totaal 80 deelnemers). Daarnaast werden tal van sessies en workshops verzorgd, alsmede consultancyopdrachten bij enkele organisaties en bedrijven. Ook werd DPC ingeschakeld bij omvangrijke community building -projecten, zoals in Californië bij de opvang van gevangenen die extra vrijgelaten moeten worden. Een van de nieuwe toepassingen van DPC is Eerste Hulp Bij Vergaderen, waarin deelnemers met behulp van conflictmanagement-technieken leren hoe ze effectiever met verschillende vergaderrollen, agendapunten en spanningen kunnen omgaan. In totaal zijn er in het afgelopen jaar 77 nieuwe facilitators opgeleid. Daarnaast heeft een tiental mensen dit jaar een geregistreerde workshop gevolgd. Ook zijn er op verschillende lokaties kleinere en grotere workshops georganiseerd. Oikos speelt bij de trainingen en workshops een coördinerende rol op mondiaal niveau. SUCCESVOL Deelnemers aan trainingen rapporteren dat ze beter hebben leren omgaan met conflicten, zowel in privé- als werksituaties. DILEMMA Opname van de methode in het curriculum van opleidingen en tegelijkertijd bewaken van het gedachtegoed van DPC. VERBETERPUNTEN Aanpassen van aanbod DPC voor verschillende nationale en internationale doelgroepen. 15

18 African diaspora Views on the future of International Cooperation Doelstelling Looptijd: Partner en financier AABA Consultancy, Ministerie voor Buitenlandse Zaken Budget De Afrikaanse blik De Afrikaanse diaspora kan een belangrijke bijdrage leveren aan de ontwikkeling van Afrika. Dat is in het kort de strekking van het boek dat Oikos in samenwerking met ABAA Consultancy in 2014 zal publiceren. Hierin beschrijven tien prominente auteurs van Afrikaanse afkomst hoe de toekomst in Afrika er uit kan zien. Zij doen dat elk vanuit hun professionele werkervaring en persoonlijke visie. In de artikelen geven zijn hun mening over wat de rol van Nederlandse ontwikkelingsorganisaties en het ontwikkelingsbeleid zou moeten zijn. Het boek, dat als werktitel heeft The diaspora development debate: views from Africans in the Netherlands, wordt medio 2014 aangeboden aan minister Liliane Ploumen. Naar aanleiding van dit boek zal een reeks debatten worden georganiseerd. International Sports Leaders Exchange 2.0 Doelstelling Expertise uit Oost-Afrika inzetten voor Sport en Ontwikkeling in de Nederlandse context Looptijd Partner NSA International, Oxfam Novib (E-motive), JoU Budget Sport voor sociale cohesie Buurtsportcoaches hebben als taak sport in te zetten als middel voor sociale cohesie in de wijk. Sport is een ideaal middel om mensen op een andere manier met elkaar in contact te laten komen. Door sport merken buurtbewoners dat ze met elkaar plezier kunnen maken, iets met elkaar gemeen hebben. Het is ook een manier om relaties op te bouwen met jongeren en ze te coachen, ook voor niet-sportgerelateerde aangelegenheden. Buurtsportcoaches hebben hiermee een mooie en ook uitdagende taak, want hun opleiding leidt vaak niet op tot de breedte van de taak. Om dit probleem structureel op te pakken is een aantal buurtsportorganisaties en opleidingen het traject ISLE 2.0 ingegaan. In oktober 2013 waren ze in Kenia te gast bij Seeds of Peace Africa (SOPA). Tijdens dit bezoek is veel geleerd over de methode die is toegepast bij de aanpak van geweld onder krijgers van een aantal stammen in Oost-Afrika. Daarnaast is gekeken welke elementen uit die aanpak geschikt zijn voor training in de Nederlandse context. In het voorjaar van 2014 zal deze training plaatsvinden. 16 Jaarverslag 2013 Stichting Oikos

19 Moreel leiderschap in kerken Doelstelling Kerkelijk werkers ondersteunen bij het gesprek in de kerk over maatschappelijke onvrede en zorgen Looptijd Partner Kerk in Actie Budget Website Leiding geven door ruimte te bieden Er zijn veel maatschappelijke uitdagingen. Denk maar aan het felle debat over vaccinatie, participatiesamenleving en de opvang van illegalen. Uitdagingen die vragen oproepen, maar ook onzekerheid en soms spanningen. Hoe ga je daar mee om als je die als kerkelijk werker tegenkomt? Het sleutelwoord is: moreel leiderschap. Oikos ontwikkelde een workshop rond dit onderwerp. De genoemde uitdagingen zou je kunnen zien als uitingsvormen van maatschappelijke onzekerheid en de onvrede die daarvan het gevolg is. In al dit soort situaties wordt vaak gevraagd om leiderschap door de predikant of een pastoraal werker. Het gaat hier niet om hiërarchisch of theologisch en spiritueel leiderschap, maar om het zoeken naar antwoorden op de vraag hoe we ons als mensen tot elkaar verhouden, maar ook hoe we samenleven en hoe we denken over politieke en morele kwesties. Vragen die tot spanningen en zelfs conflicten kunnen leiden. Dat is het terrein van wat wordt aangeduid als moreel leiderschap. Maar wát wordt er eigenlijk gevraagd, als er om moreel leiderschap wordt gevraagd? In een workshop rond dit thema die Oikos samen met Kerk in Actie heeft ontwikkeld, ontdekken de deelnemers aan de hand van oefeningen, interviews en filmfragmenten de verschillende rollen die kerkelijk werkers kunnen bekleden. Die rollen sluiten min of meer aan bij wat ook wel de leiderschapsstijlen worden genoemd. En wat blijkt: er is niet één beste stijl. Het gaat er vooral om te herkennen wannéér er om leiderschap wordt gevraagd, welke vorm in welke situatie het meest passend is én wat bij jou als persoon past. In de kern gaat het er bij moreel leiderschap om alert te zijn waar zich spanningen en onzekerheid voordoen en wie in de knel komt. En om dan tot helderheid te komen over wat er speelt door vragen te stellen, zodat iedereen voldoende aan het woord komt en werkelijk gehoord wordt. Na een succesvolle proef met deze workshops in een werkgemeenschap van predikanten in Nijmegen in 2013 wordt deze in 2014 met enige aanpassingen verder uitgezet. SUCCESVOL Vruchtbare samenwerking met Kerk in Actie over wat kerkelijk werkers nodig hebben als het gaat om omgaan met maatschappelijke uitdagingen. DILEMMA Hoe kan reflectie worden ingepast in de vaak overvolle agenda s van kerkelijk werkers? VERBETERPUNTEN Nog meer aandacht voor de praktische vormgeving van moreel leiderschap in ieders eigen werksituatie. 17

20 Cordaid PI Award Doelstelling sociaal ondernemerschap stimuleren onder kleinschalige goede doelen gericht op ontwikkelingssamenwerking Looptijd 2013 Partners Cordaid, Enviu, De Groene Zaak Financiers Cordaid Budget website Grote prijzen voor kleine goede doelen Oikos organiseerde in samenwerking met Cordaid, Enviu en De Groene Zaak in het najaar de PI Awards, een prijsvraag voor kleine goede doelen. Met deze prijsvraag werden deze zogenaamde particuliere initatieven (PI) gestimuleerd om na te denken over sociaal ondernemerschap, duurzaamheid en innovatie rond hun ontwikkelingsprojecten. Ruim 150 initiatieven werden ingediend. Op vier thema s was een prijs te winnen van euro: gezondheidszorg, onderwijs, groen, en landbouw en voedsel. Daarnaast werd een innovatieprijs uitgereikt ter waarde van hetzelfde bedrag. Er werden in slechts enkele weken tijd uiteindelijk meer dan 150 initiatieven ontvangen voor de PI Award. Oikos maakte een eerste voorselectie van de inzendingen. Van de 42 projecten die de jury vervolgens beoordeelde, werden er 13 geselecteerd voor de finale op de Cordaid PI dag: drie per thema plus een project voor de innovatieprijs. Op 16 november vond in Utrecht de PI dag plaats. Het aantal deelnemers was met ruim 400 ver boven verwachtingm, waardoor de zaal letterlijk uitpuilde. Tijdens de PI dag vonden bijna 30 workshops plaats, waaronder een inspirerende pitch-training voor PI s door Arthur Tolsma. Hoogtepunt van deze dag was de prijsuitreiking van de PI Awards die na de lunch plaats vond. Per thema mochten de drie projecten zichzelf kort presenteren, waarna het publiek de winnaar koos. De winnaars waren: Bamboo basics (duurzame bouwmaterialen van bamboe in Madagaskar), People2people (sociaal ondernemende bakkerij in Malawi), Afri-can Foundation (duurzaam maandverband in Afrika) en Change2change (hulpproject voor straatkinderen in Ghana). Jurylid Mark Hillen van Social Enterprise NL reikte de innovatieprijs uit aan Ten Foundation voor hun duurzame paddenstoelenlaboratorium in Congo. Cordaid en Oikos zijn zeer tevreden over de resultaten van dit project, waarbinnen Oikos de prijsvraag ontwikkelde, uitzette en coördineerde. In 2014 zullen Oikos en Cordaid de samenwerking op dit thema voortzetten. SUCCESVOL Aantal inzendingen voor Award boven verwachting en drukbezochte PI-dag. DILEMMA Hoe verhoudt bevorderen van sociaal ondernemerschap onder kleinschalige goede doelen zich met een wedstrijdformule waarin slechts enkelen kunnen winnen? VERBETERPUNTEN Meer tijd inplannen voor het beoordelingstraject. 18 Jaarverslag 2013 Stichting Oikos