2. Vorm van de coniunctivus De uitgang van de coniunctivus is in alle tijden hetzelfde en gemakkelijk te herkennen: in de meeste gevallen

Transcriptie

1 De cniunctivus 1. Overzicht van de mdi Naast de persn (1 e /2 e /3 e ), het getal (sg./pl.), de zgenemde diathesen (act. / med. / pass.) en de tijden (prs./ipf./ar./(p.q.)perf./fut.) heeft het Griekse werkwrd k een mdus (Lat. wijze ), waarvan je er al een aantal kent. Hiernder een verzicht. Grieks Nederlands - indicativus (ind.): aantnende wijs - cniunctivus (cn.): aanvegende wijs - ptativus (pt.): geen Nederlandse equivalent - imperativus (imp.): gebiedende wijs - participium (ptc.): (n)vltid deelwrd - infinitivus (inf.): hele werkwrd In het verzicht wrden er twee nieuwe mdi genemd: de cniunctivus en de ptativus. In het Nederlands kmen we deze zeer zelden tegen (men neme een eetlepel suiker, lang leve de jarige, mge hij dat den). In het Grieks wrden deze vrmen veel vaker gebruikt, m.n. de cniunctivus. 2. Vrm van de cniunctivus De uitgang van de cniunctivus is in alle tijden hetzelfde en gemakkelijk te herkennen: in de meeste gevallen zie je in de uitgang een w / h, zie de uitgangen hiernder: Actief Medium -w -wmai -h/~ -h/ (< -hsai) -h/ -htai -wmen -hte -wsi(n) -wmeqa -hsqe -wntai Let p: - de cn. ar. heeft géén augment - bij a-werkwrden, -w.w. en w-werkwrden zijn de uitgangen iets afwijkend (zie stencil 77) - de cn. van het ipf. en fut. bestaat niet - de uitgangen van de cniunctivus zijn in feite verlengingen van de uitgangen van de ind. prs. 1

2 3. Gebruik Het gebruik van de cniunctivus nderscheiden we in twee categrieën: in hfdzinnen en in bijzinnen. In beide categrieën kmen enkele gebruikswijzen vr die we de semantische waarde van de cniunctivus nemen. A. De cniunctivus in hfdzinnen: cniunctivus adhrtativus (cn. van aanspring): (mh) i[wmhn laten we (niet) gaan prsercwvmeqa u\n meta; parrhsiva~ tw/` qrvnw/ th`~ cavrit~ (Hebr. 4:16) laten wij dan gaan met vrijmedigheid naar de trn van de genade ajgapw`men ajllhvlu~ (Jh. 3:18) laten wij elkaar liefhebben mhkevti u\n ajllhvlu~ krivnwmen (Rm. 14:13) laten wij elkaar niet meer rdelen. cniunctivus prhibitivus (cn. van verbd; in feite: gebiedende wijs met ntkenning): mh; qaumavsh/~ {ti ei\pvn si: dei` ujma`~ gennhqhǹai a[nwqen (Jh. 3:7) verbaas je niet / je met je niet verbazen dat Ik je gezegd heb: het is ndig dat jullie van bven gebren wrden. mh; ei[ph/~ ejn th/` kardiva/ su: tiv~ ajnabhvsetai eij~ t;n ujranvn; (Rm. 10:6) Zeg niet / je met niet zeggen in je hart: wie zal tt in de hemel klimmen? cniunctivus dubitativus (cn. van twijfel): tiv pihvswmen, a[ndre~ ajdelfiv; (Hand. 2:37) wat meten wij den, mannen breders? pw`~ ajkuvswsin cwri;~ khruvssnt~; (Rm. 10:14) he meten / kunnen zij hren znder een prediker? ejpimevnwmen th/` ajmartiva/, i{na hj cavri~ plenavsh/; (Rm. 6:1) meten wij in de znde blijven, pdat de genade meer wrdt? 2

3 B. De cniunctivus in bijzinnen znder a[n: in bijzinnen van del, na de vegwrden i{na, {pw~, wj~ (betekent allemaal pdat ): i{na - i{na martufhvsh/ peri; tu` fwtv~ (Jh. 1: 7) pdat hij getuigen zu van het licht {pw~ - {pw~ i[dwsin ujmwǹ ta; kala; e[rga, kai; dxavswsi t;n patevra ujmwǹ (Matth. 5:16) pdat zij jullie gede werken zullen zien en [pdat zij] jullie Vader zullen verheerlijken na werkwrden van vrezen / ppassen / uitkijken dat krijg je vaak mhv + cn. in plaats van een AcI f een {ti-zin: fbei`tai mh; t; qhrivn luvh/~ - hij is bang, dat jij het beest lsmaakt met a[n f met een a[n-cmbinatie (ejavn als, ejpeavn wanneer, ejpeidavn wanneer, {tan wanneer ): cniunctivus futuralis eja;n de; t; a{la~ mwranqh/` (Matth. 5: 13) maar als het zut smakels gemaakt wrdt, [waarmee zal het dan gezuten wrden?] {tan e[lqh/ J paravklht~, }n ejgw; pevmyw ujma`~, (Jh. 15:26) wanneer de Parakleet kmt, Die Ik jullie zal sturen, [zal Hij van Mij getuigen] eja;n ta;~ ejntla;~ mu thrhvshte, menei`te ejn th/` ajgavph/ mu (Jh. 15:10 als jullie Mijn gebden bewaren, [dan] blijven jullie in Mijn liefde cniunctivus generalis }~ a]n mh; devxhtai ujma`~ mhde; ajkuvsh/ tu;~ lvgu~ ujmwǹ (Matth. 10:14) als iemand (wie k maar) jullie niet ntvangt / zal ntvangen, en jullie wrden niet hrt / hren zal, [ schudt het stf van jullie veten] }~ a]n qevlh/ mevga~ genevsqai ejn ujmiǹ, e[stai ujmwǹ diavkn~ (Mark. 10:43) wie (k maar) van jullie grt wil zijn / wrden, zal jullie dienaar zijn 3

4 Oefeningen Oefening 1 Vertaal de vlgende zinnen en geef aan: a. wat de cniunctivus is b. f hier sprake is van een cniunctivus in de hfdzin f in de bijzin: HZ / BZ c. wat de semantische waarde van deze cniunctivus is 1. kai; levgei aujti`~, Dievlqwmen eij~ t; pevran. 2. ejphrwvthsan aujt;n i{na kathgrhvswsin aujtu`. 3. {tan ajsqenw`, tvte dunatv~ eijmi. 4. tau`ta si pavnta dwvsw, ejavn pesw;n prskunhvsh/~ mi. 5. mh; merimnhvshte levgnte~: tiv favgwmen; h[: tiv pivwmen; h[: tiv peribalwvmeqa; 6. }~ d j a]n blasfhmhvsh/ eij~ t; pneu`ma t; a{gin, ujk e[cei a[fesin eij~ t;n aijwǹa. 7. eij nekri; ujk ejgeivrntai, favgwmen kai; pivwmen, au[rin ga;r ajpqnh/vskmen. 8. mh; qaumavsh/~ {ti tau`ta ei\pvn si. Oefening 2 De hetzelfde als bij efening e[xestin duǹai khǹsn Kaivsari h] u[; dw`men h] mh; dw`men; 2. deu`r ajpsteivlw se eij~ Ai[guptn. 3. makavriiv ejste {tan jneidivswsin ujma`~. 4. eij ta; ejpivgeia ei\pn ujmiǹ kai; uj pisteuvete, pw`~ eja;n ei[pw ujmiǹ ta; ejpuravnia pisteuvsete; 5. pw`~ ajkuvswsin cwri;~ khruvssnt~; 6. blevpete mh; planhqh`te. 7. mh; ei[ph/~ ejn th/` kardiva/ su: tiv~ ajnabhvsetai eij~ t;n ujranvn; 8. tiv me dei` pieiǹ i{na swqw`; 4

5 Wrdenlijst a{gi~ - heilig aijwǹ, J, aijwvn~ - eeuw, eeuwigheid ajkuvw - hren ajnabaivnw ajpqnh/vskw ajpstevllw ajsqenevw au[rin a[fesi~, hj blasfhmevw blevpw gavr - pgaan, mhg gaan, pklimmen - sterven - uitzenden - zwak zijn - mrgen - vergeving - gdslastering spreken - zien, pletten, ppassen - want dei` - het is ndig + AcI deu`r divdwmi dievrcmai dunatv~ ejgeivrw - km p, km hier - geven - drgaan, verdergaan - machtig, in staat - pstaan, pgewekt wrden eij - als eijmi eij~ + acc. e[xestin ejperwtavw ejpivgei~ ejpuravni~ ejsqivw, e[fagn - zijn - naar - het is gerlfd - vragen - aards - hemels - eten h[ - f? qaumavzw i{na - verbaasd zijn - pdat kardiva, hj - hart katagrevw - beschuldigen khǹs~, J - census, belasting khruvssw - verkndigen levgw - zeggen, spreken makavri~ - zalig, gelukkig merimnavw nekrv~ jneidivzw {tan uj, ujk, ujc ujranv~, J pevran, tv peribavllw pivnw, e[pin pivptw pisteuvw planavw pneu`ma, tv pievw prskunevw pw`~ sw/vzw - zich zrgen maken, bezrgd zijn - dd - beschimpen - wanneer (k maar) - niet - hemel - verkant - (kleren) mgien, aankleden - drinken - vallen - gelven, vertruwen p - dwalen - geest - den, maken - aanbidden, vr iemand p de knieën vallen - he - redden tiv - wat, waarm tiv~ tvte cwriv~ + gen. - wie - dan, ten - znder 5