Specifieke Technische Verpleegkundige Verstrekkingen (STVV s)

Transcriptie

1 Specifieke Technische Verpleegkundige Verstrekkingen (STVV s) 29 maart ste Week van de verpleegkundigen Overzicht STVV s van toepassing binnen de thuisverpleegkunde Perfusie (IV en SC), parenterale voeding, epidurale anesthesie, intrathecale anesthesie Plaatsing van een verblijfskatheter of van specifiek materiaal dat de toediening van een geneeskundige oplossing in een inplanteerbare kamer toelaat Verwijdering van een verblijfskatheter of van specifiek materiaal dat de toediening van een geneeskundige oplossing in een implanteerbare kamer toelaat Vervangen van een suprapubische sonde met ballon Vervangen van een gastrostomiesonde met ballon 1

2 Overzicht STVV s van toepassing binnen de thuisverpleegkunde Perfusie (IV en SC), parenterale voeding, epidurale anesthesie, intrathecale anesthesie (Arrest voorbeeld) Zorg aan de patiënt met totale parenterale voeding (TPN) Gebruik van een pijnpomp bij oncologische patiënt Plaatsing van een verblijfskatheter of van specifiek materiaal dat de toediening van een geneeskundige oplossing in een implanteerbare kamer toelaat Verwijdering van een verblijfskatheter of van specifiek materiaal dat de toediening van een geneeskundige oplossing in een implanteerbare kamer toelaat Zorg aan de patiënt met poortcatheter De huidige regelgeving houdt beperkingen in, en een reeks interpreteerbare elementen die naar onze mening mogelijks een wijziging vergen. Geneeskunde en verpleegkundige taken evolueren, ook in de thuissituatie. Dit vergt dit een continue aanpassing van regelgevingen. In dit kader hebben de vertegenwoordigers van de verpleegkundigen dit reeds op het agenda laten plaatsen van de conventiecommissie. Eventuele aanpassingen zullen overwogen worden en bij goedkeuring aan de sector kenbaar gemaakt worden. Intussen is het van belang dat verstrekkers in voorkomend geval, de hoger genoemde regels en interpretaties in acht nemen. 2

3 Zorg aan de patiënt met poortkatheter = een totaal implanteerbaar systeem om een betrouwbare toegang te krijgen tot de bloedbaan met als doel gedurende lange tijd bepaalde vloeistoffen toe te dienen en bloedafnames te kunnen verrichten De poortkatheter Onderhuids IV toedieningssysteem Gelokaliseerd in de arm, borst of dijbeen Heeft als doel het toedienen van intraveneuze medicatie Dubbele poorten bij chronotherapie Voornamelijk gebruikt voor: chemotherapie; transfusie; totale parenterale voeding; onderhoudsbehandelingen (AIDS); bloedafnames. 3

4 Zorg aan de patiënt met poortkatheter Wetgeving De specifieke technische verpleegkundige verstrekkingen Plaatsing van een verblijfskatheter of van specifiek materiaal dat de toediening van een geneeskundige oplossing in een implanteerbare kamer toelaat en Verwijdering van een verblijfskatheter of van specifiek materiaal dat de toediening van een geneeskundige oplossing in een implanteerbare kamer toelaat mogen niet tijdens eenzelfde verzorgingszitting gecumuleerd worden. Zorg aan de patiënt met poortkatheter B2-handelingen Uit het verpleegkundig dossier, moet blijken dat aan de voorschriften van dit artikel is voldaan. (KB 07/10/2002 ) Sinds 1 augustus 2008 wordt elke verpleegkundige praktijk geacht procedures te bezitten. C- handelingen Chemotherapeutische middelen Isotopen 4

5 Zorg aan de patiënt met poortkatheter Richtlijn voor het aanbrengen of vervangen van een heparineslot bij de poortcatehter' Doel heparineslot: verstopping van de veneuze poort te voorkomen door het inbrengen van een antistollingsmiddel ( = Heparine). Heparinisatie is aangewezen: wanneer de veneuze poort niet in gebruik is; na toediening van elke bolusinjectie, indien geen infusietherapie volgt; na elke TPN-toediening, indien geen infusietherapie volgt; telkens bij stopzetting van de infusietherapie. De behandelende arts bepaalt de naam, hoeveelheid, frequentie en concentratie van de te gebruiken producten en de periode in het voorschrift. Het vereiste materiaal omvat : handontsmettingsalcohol; steriele handschoenen; steriele wondzorgset; Huberpunt naald + verlengleiding met driewegkraan, of Gripper / W.I.S. naald; 2 optreknaalden; 2 spuiten van 10 ml; steriele kompressen met ontsmettingsalcohol/alcoholswabs; Heparine (100IU/ml); NaCl 0,9%; steriel transparant verband (wanneer naald ter plaatse blijft); steriele afsluitdop (wanneer naald ter plaatse blijft). Hickmancatheter: afsluitdopjes; subcutane naalden (bij afsluitdopjes met menbraam) 5

6 Enkele aandachtspunten bij heparinisatie van de poortkatheter: Contoleer steeds de concentratie van de Heparine. Na ingebruikname van de flacon is deze slechts 24u herbruikbaar. Sluit steeds onder positieve druk af; de stamper van de spuit ingedrukt houden tijdens afsluiten kraantje/klemmetje. Zorg steeds voor een gesloten systeem omwille van het gevaar voor een luchtembolie. Ontsmet connecties bij elke manipulatie (min; 15 seconden contacttijd) Zorg aan de patiënt met poortkatheter Belangrijke overwegingen bij het toedienen van chemostatica via de poortcatehter Functionele status kan de respons rate beïnvloeden. Levenskwaliteit van de patiënt is belangrijk. Patiënten zijn bereid agressieve therapieën te volgen omwille van een genezingskans of significante palliatieve effecten. Begeleiding van de chemopatiënt!!! 6

7 Zorg aan de patiënt met poortkatheter Belangrijke overwegingen bij het toedienen van chemostatica via de poortcatehter Begeleiding van de chemopatiënt! Kankerpatiënt = intensief te begeleiden patiënt, zowel fysisch als psychisch! Begeleiding beperkt zich niet louter tot patiënt zelf, ook de omgeving is betrokken. Ziekte heeft ook impact op sociale aspecten; zeer frequent is er een evolutie naar isolatie. Huisarts en thuisequipes zijn soms enige contacten! Behandeling moet multidisciplinair zijn! Zorg aan de patiënt met poortkatheter Waarom een poortcatheter plaatsen? Herhaaldelijke bloedafnames; regelmatige inspuitingen; regelmatige IV therapie (beschadiging oppervlakkige aders); ingespoten medicatie is vaak dik en agressief voor de aders; te pijnlijke puncties vermijden; comfortabel; esthetisch; minder kans op infecties; minder kans op thromboflebitis; minder kans op extravasatie. 7

8 Zorg aan de patiënt met poortcatheter Poortcatheter bestaat uit: een reservoir (titanium of combinatie polysolfon) met zelfsluitend siliconen membraam; (RX - geen belemmering achterliggend weefsel bij radiotherapie -interferentie op ct scan - strooistraling) een catheter (dunne flexibele infuuslijn uit silicone of polyurethaan. Moet een lange levensduur hebben in het lichaam. 8

9 Zorg aan de patiënt met poortcatheter Het totaal implementeerbaar toeganssysteem wordt geplaatst in functie van: de lichaamsbouw; activiteiten van de patiënt; gewoontes van de arts. Meestal in de borstkas links of rechts, het uiteinde van de katether bevindt zich in de vena jugularis intrena of vena subclavia/cephalica en wordt op een harde achtergrond (rib of deltoïdeus) vastgehecht aan de fascia via cutdown techniek of venadenudatie. Zorg aan de patiënt met poortkatheter Het gaat meestal om een ambulante ingreep. De patiënt hoeft niet nuchter te zijn, tenzij de plaatsing gebeurt onder algehele anesthesie. Controleer de patiënt op: inname bloedverdunners; allergieën; huidige medicamenteuze behandeling(en). Dag van de ingreep: geen juwelen; geen crèmes/parfums; (kan) patiënt (zich) wassen met ontsmettende zeep. 9

10 Zorg aan de patiënt met poortkatheter Zorg aan de patiënt met poortkatheter Postoperatief: Mogelijke klacht is pijn ter hoogte van de hals. Zware inspanningen moeten vermeden worden. Het verband mag na een viertal dagen verwijderd worden. Hechtingen worden verwijderd volgens het advies van de arts. Éénmaal de wondnaad dicht: zijn alle activiteiten mogelijk (toch opletten met risicovolle sporten); Blijft de veiligheidsgordel verplicht voor de patiënt; krijgt de patiënt een implantatie-kaartje; kan toeganspoort meerdere jaren ter plaatse blijven. Diégo Backaert - Sam Cordijn 10

11 Zorg aan de patiënt met poortkatheter Aandachtspunten Hematoom Soms is het moeilijk om de juiste, goede ader te vinden. Verstopping van de catheter Regelmatig doorspoelen van het systeem Infectie Zelden omdat de materialen biocompatibel zijn Rubor (roodheid)-dolor (pijn)-calor (warmte)-tumor (zwelling) Rotatie of erosie van de poort Pneumothorax Steriele handschoenen na handontsmetting Eventueel masker dragen Zorg aan de patiënt met poortcatheter Nazorg Na absorptie/verwijderen van de draadjes mag de patiënt opnieuw douchen, baden, Dagelijkse observatie om mogelijke complicaties uit te sluiten. Bij systeem uit titanium opletten bij metaaldetectie: Aan te raden om steeds het implantatiekaartje bij te hebben (de kans dat het alarm afgaat is vrij gering omwille van het weinige mataal) - Slechte stolling: ptt <40 Marcoumar en Sintrom - Verlengde aptt: Heparine - Risico hematoom: bloedplaatjes < 40000/mm 11

12 Zorg aan de patiënt met poortcatheter Aanprikken PAC Met een speciale PAC naald (Hubernaald = niet perforerende naald). Door de huid en het siliconen membraan tot op de bodem van het reservoir. Pijnverdoving kan gebeuren aan de hand van crème/patch. Gebruik steeds spuiten van mimimum 10 ml. Zorg aan de patiënt met poortcatheter Aanprikken PAC De PAC kan tot 2000 keer aangeprikt worden met een 20 of 22 G, 1000 keer met een 19G. Eenvoudigste zijn kant en klare sets voor de poortcatheter. Alles bij elkaar, maar wel opletten op de juiste lengte!!! 12

13 Zorg aan de patiënt met poortkatheter Aanprikken PAC Medicatie komt via de naald in het reservoir terecht, gaat door de katheter en komt zo onmiddellijk in de bloedcirculatie. Toediening medicatie in bolus = naald onmiddellijk verwijderen Toediening medicatie langdurige behandeling = naald wordt gefixeerd; blijft ter plaatse Zorg aan de patiënt met poortkatheter Nog enkele aandachtspunten Geen BA / bloeddrukmeting aan de arm waarin de PAC is ingebracht. Tussen de injecties door kan men de huid waaronder het systeem ligt gewoon wassen. Verband is meestal niet nodig. Inspecteer / observeer de aanprikplaats: (volgblad!) PAC verschoven? Blauwe plekken? Zwelling / roodheid / irritatie = Contacteer arts!!! Veneuze trombose: lokale pijn en zwelling, verhoogde vaattekening, asymptomatisch, koorts,. Urokinase nodig? 13

14 Zorg aan de patiënt met poortkatheter Bij geen output of input valsalva maneuver doen Pompen hand Trendelenburg Hoogstand benen Fibrinedraden? Hoesttest (extravasatie uitsluiten) Pinch-off: compressie van de katheter met verloop tussen clavicula en eerste rib Thrombus? Lipiden occlusie? Naald lang genoeg? Soms instillatie: thromboliticum, verdund zoutzuur, ethanol 70%, magnesiumsulfaat Zorg aan de patiënt met poortkatheter Systeem moet na elke behandeling worden doorgespoeld om verstopping te voorkomen = heparineslot (veneus: om de +/- 4 à 6 weken, arterieel afhankelijk van richtlijnen arts). Indien de PAC niet in gebruik is, dan hangt het doorspoelschema af van het feit of de katheter in een slagader of in een ader is aangebracht. Geen knelband plaatsen voor bloedafname of bloeddrukmeter aan de arm waar de poort is geplaatst. 14

15 Aseptisch werken Poortkatheter (port-a-cath). De poort (rode pijl) werd subcutaan ingeplant thv de rechter borst en is verbonden met een centraal veneuze catheter met tip (blauwe pijl) in de rechter Vena Cava Superior. Bemerk ook de pleurale vochtuitstorting links. In de poort is een aanpriknaald ter plaatse (groene pijl). 15

16 Geen voorstander van occlusieve verbanden (vorming biofilms). behandeling volgens TIME Naalden: Huberpunt Let op de lengte!! 16

17 Zorg aan de patiënt met poortkatheter Groshongkatheter Spoelen met min 20ml NaCl 0,9% na: bloedafname; verwisselen zakje bloed of TPN zak; beëindigen van bloedtransfusie; beëindigen TPN toediening. Bij niet in gebruik: NaCl slot elke 4 weken vervangen. Hickman - Broviac en centrale Via jugularis in Vena Cava Superior met dacron cuff (ingroei fibrineus weefsel). 17

18 40% van jugularis catheters thrombus vorming whithdrawal occlusions 3 infectietypen: externe: staphylococcus epidermis infectie getunnelde gebied (abcedatie) katheter gerelateerde sepsis Steeds AB therapie en/of chirurgie nodig! Gebruiksaanwijzing lezen!! 18

19 Zorg aan de patiënt met totale parenterale voeding (TPN) Parenteral nutrition (PN) is feeding a person intravenously, bypassing the usual process of eating and digestion. The person receives nutritional formulas containing salts, gluvcose, amino acids, lipids and added vitamins. It is called total parenteral nutrition (TPN) when no food is given by other routes. Niet bij continue TPN (huidbarrière en verstopping) Opletten bij extreme cachexie Veneuze trombose in de implantatieplaats Radiotherapie ter hoogte van de implantatieplaats 19

20 20

21 Zorg aan de patiënt met totale parenterale voeding (TPN) Aandachtspunten Bij spuitpompen niet meer druk dan 25 PSI = 1250 mmhg = 1,6 bar = 166 kpa. Een NMR scan is geen contra-indicatie zolang de poort niet aangeprikt is. Zorg steeds voor een goede patiënteneducatie en patiëntenvriendelijkheid. Opletten voor septum luxatie door overdruk. Erosie en kanteling van de poort. Migratie van de kathetertip. Ruptuur van de katheter. Opletten voor trombose en infecties. Opletten voor arteriële of volledige occlusie. Aandacht voor pneumothorax post plaatsing. Zorg aan de patiënt met totale parenterale voeding (TPN) Procedure parenterale voeding via een ader (TPN) omzendbrief 1 aug Omschrijving Waar de procedure wordt toegepast Indicaties Contra-indicaties Complicaties Benodigdheden Werkwijze Aandachtspunten Observaties Frequentie TPN 21

22 Zorg aan de patiënt met totale parenterale voeding (TPN) Aandachtspunten bij TPN Strikt steriel werken. Dagelijks spoelen van de katheter. Elke 24 nieuwe perfusietrousse gebruiken. Gesloten circuit nooit onderbreken gevaar voor embolie. Geen toevoegingen zonder goedkeuring van de arts. De voedingszak moet op kamertemperatuur zijn voor toediening (tijdig uit koelkast). Voedingszak is 26 uur houdbaar op kamertemperatuur. Observaties Nagaan of het debiet constant blijft. Schommelingen in de bloedsuiker. Tekens van braken, hoofdpijn, Observatie van het insteekpunt. Dagelijkse mondinspectie (verhoogde kans ontsteking mondslijmvlies, speekselklieren en tandvlees). Zorg aan de patiënt met totale parenterale voeding (TPN) Indicaties Als enterale voeding niet kan (vb. onbehandelbaar braken, paralytische of mechanische ileus, intestinale obstructie, ). Als enterale voeding niet mag (vb. fistels, heelkundige anastomoses, pancreatitis). Als enterale voeding onvoldoende is (vb. malabsorptie bij inflammaatoire darmziekten zoals de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa, pre-operatief bij ernstige malnutritie, brandwonden, ). De beslissing voor TPN moet individueel gemaakt worden. Enterale voeding geniet nog steeds de voorkeur en geeft minder complicaties. 22

23 Zorg aan de patiënt met totale parenterale voeding (TPN) Waar en hoe? Kan in subclavia, jugularis via centrale katheter, via poortkatheter, via Hickmankatheter, via PICC (peripheral inserted central catheter), superior vena cava of soms wel de vena umbilicalis geplaatst worden. Zorg aan de patiënt met totale parenterale voeding (TPN) Complicaties Bacteriële infecties rond de katheter; Leverfalen - vette lever (te veel glucose)(r/omegaven Structo Kabiven); veneuse trombose; priapismus; cholecystitis; galblaasstase, metabole refeeding syndrome (hypokalemie, hypophosphatemie, hyperglycemie, hypomagnesemia); pneumothorax, accidentele arteriele punctie en sepsis ten gevolge van de katheter. 23

24 Infuustherapie.. Procedures.. Gebruik van een pijnpomp bij oncologische patiënt Aandachtspunten Vooraf weten of de patiënt al dan niet anticoagulantia neemt. Bloed moet bewaard worden tussen 2 à 6 C en mag pas vlak voor toediening worden klaargemaakt. Medicatie mag nooit tegelijk met bloed worden toegediend. Observaties Kleur van de huid; temperatuur; ademhaling; bloeddruk en pols; diurese. 24

25 Infuustherapie.. Procedures.. Werkwijze, enkele punten Correcte handhygiëne. Zorgen voor de nodige privacy. De bewoner vertellen wat er gaat gebeuren; hem op de hoogte brengen van wat hij wel en niet zal voelen. Controleren of het infuus nog goed zit. Controleren of de zijweg van de driewegkraan gesloten is; afsluitdopje verwijderen. Bij de bewoner blijven en hem observeren; zijn parameters controleren. De punctieplaats controleren en zien of het infuus nog goed zit. De bewoner comfortabel achterlaten. Alle materiaal opruimen. Zorgvuldig rapporteren en aftekenen in het verpleegdossier. Verschillende modellen: dus bijsluiters lezen Diégo Backaert - Sam Cordijn 25

26 Infuustherapie.. Procedures.. Aandachtspunten Eens per 24 uur verwisselen Steeds doorspoelen van centraal veneuze katheter of poortsysteem met fysiologisch zout. All-in-One-systeem, dat toegediend wordt via de Graseby pomp. Medicijnen of bloed kunnen niet door hetzelfde infuussysteem worden toegediend. Niet alle infuussystemen passen in elke pomp. Zie gebruiksaanwijzing. Infuustherapie.. Procedures.. De onderkant van de druppelkamer moet minimaal 15 cm. boven de bovenkant van de pomp hangen (30 cm. bij snelheid van boven de 500 ml/uur of 60 druppels/mn). Een volledig opgevulde druppelkamer heeft geen invloed op de toediening van de vloeistof of de werking van de pomp. De onderste rolregelklem altijd eerst afsluiten voor opening van de pomp. Het infuussysteem kan men beschadigen door de veiligheidsklem niet ver genoeg naar binnen geplaatst te hebben. Inspectie van de huid rondom de insteekplaats vindt dagelijks plaats. Er dient met steriele handschoenen gewerkt te worden. 26

27 Infuustherapie.. Procedures.. Altijd Min 15/30 sec ontsmetten voor aanprikken. Naald nadien niet meer bewegen. Niet in bad of douche met naald. Geen spuiten kleiner dan 10ml. Heparine: 100IE/ml dus dosis 500IE/5ml gebruiken, concentratie!!! Bij tijdelijk afsluiten: NaCl0.9%, geen heparine nodig, doorspoelen met 20 cc bij herstart. Infuustherapie.. Procedures.. Enkele complicaties tijdens de behandeling Probleem: Lekkage tussen katheter/poortsysteemnaald en infuussysteem. Oplossing: Katheter/verleng-/verbindingsslang afsluiten klemmetje en verbinding aandraaien. met Probleem: Katheter schuift naar buiten (cuff wordt zichtbaar). Oplossing: Arts waarschuwen. Katheter niet terugschuiven. Lucht in de slang tijdens voorbereidingen. Oplossing: Luchtbellen omhoog tikken tot boven vloeistofniveau of infuussysteem vernieuwen. 27

28 Probleem: Infuusvloeistof loopt niet door. Oplossing: Controleer of pomp aan staat en klemmetje van katheter/infuussysteem open zijn. Infuussysteem controleren op obstructies Probleem: Pomp alarmeert. Oplossing: Druk op de WACHTEN-toets en hef de oorzaak van het alarm op vlg. gebruiksaanwijzing. 28

29 Moeite doen om de info te bestuderen en te lezen! 29

30 Diégo Backaert - Sam Cordijn Eindrapport Functiedifferentiatie in de verpleegkunde. Een onderzoek naar de verpleegkundige competenties. Weinig ruimte voor functiedifferentiatie. In de meerderheid het toepassen van kennis en vaardigheden die men heeft aangeleerd. Het lager niveau volstaat voor zeer beperkt aantal competenties. In alle situaties zijn zorgverleners van niveau 3 noodzakelijk. Voor alle types van situaties zijn er aspecten die een hoge complexiteitsgraad hebben. De continue aanwezigheid van niveau 3 zorgverleners binnen elke thuiszorg lijkt aangewezen. Deze zorgverleners kunnen vooral ingezet worden in moeilijke situaties en kunnen advies geven. Slechts een beperkt aantal competenties vereisen niveau 4 zorgverleners. In de situaties waar deze competenties nodig zijn, zouden zorgverleners niveau 4 kunnen opgeroepen of geconsulteerd worden. 30

31 Ook bij individuele thuisverpleging is TEAMWORK nodig Ik let niet op en zie niets Ik luister niet Ik communiceer niet Ik doe of mijn neus bloedt Interessante lectuur Nieuwsflash software huis Abacus nr. 57 Nieuwsflash software huis Abacus nr. 59 Implanteerbare poorten, Bard Benelux nv, VIP systeem plaatsing, Dr Kuppens Poortcatheters, Evelien De Cock, ziekenhuishygiëniste ASZ Aalst Handboek Medische Bacteriologie, Johan Van Eldere; Acco, 2008 Chronic Wound Care: A clinical source book for healthcare professionals; 4th Edition; Krasner D., Rodeheaver G., Sibbald G. Woundcare: A collaborative practice manual for health professionals, 3th Edition; Wolters-Kluwer 2007; Sussman C., Bates-Jensen B. Wondzorg in de urgentiepraktijk; 2005 De Cocker; Bastin C., Lheureux P. et al. Handboek wondzorg; WGK Vlaanderen; Elsevier gezondheidszorg; (opleidingen info links - ) (guidelines) fotomateriaal; Groep Backaert Folders poort catheter systemen B Braun, Celsite Discreet, Celsite Concept, Celsite access ports

32 Vragen? 0475/