Naar een nieuwe Vlaamse Schenk- en Erfbelasting. Prof. Dr. Michel Maus ( VUB ) Prof. Dr. Mark Delanote ( UGent )

Transcriptie

1 Naar een nieuwe Vlaamse Schenk- en Erfbelasting Prof. Dr. Michel Maus ( VUB ) Prof. Dr. Mark Delanote ( UGent )

2 DE HUIDIGE VLAAMSE SCHENK- EN ERFBELASTING

3 Partners en rechte lijn Onroerend / roerend Erfbelasting algemeen tarief Broers en zussen Anderen (som netto-erfdelen) EUR 65% EUR EUR EUR 55% 45% 30% 27% 9% 3%

4 Schenkbelasting algemeen tarief Partners en rechte lijn Anderen Onroerend Roerend Handgift Onroerend Roerend Handgift 40% EUR 30% 27% EUR EUR 20% 18% 10% 9% 7% 3% 0%

5 HUIDIG KADER VAN DE ERF- EN SCHENKBELASTING Meervoudige tariefstructuur in functie van bloed- en aanverwantschap Rechte lijn en partners (gehuwden, wettelijk en feitelijk samenwonenden) Broers en zussen Anderen Verschillende tarieven voor schenken en voor erven, o.m.: Eenvormig tarief (vlaktaks) bij schenking roerende goederen (3% of 7%) v/ oplopend tarief (progressief tarief) bij erven van roerende goederen ( 3% tot 27 en 30-45% tot 65% ) Gesplitste taxatie voor roerend en onroerend vermogen bij vererving in rechte lijn en tussen partners Diverse vrijstellingen of gunsttarieven, o.m.: Gezinswoning verkregen door partner (erfbelasting) Familiale onderneming en aandelen van familiale vennootschap (erfbelasting: vlaktaks van 3% of 7% >< schenkbelasting: vrijstelling) Schenkingen of legaten aan overheden, goede doelen, (5,5% schenkbelasting - 8,5% erfbelasting) Schenkingen bouwgronden / gebouwen onderworpen aan energetische renovatie of verhuurd met conformiteitsattest Erven van bossen, VEN-gronden,

6 DE PROBLEMEN MET DE HUIDIGE VLAAMSE SCHENK- EN ERFBELASTING

7 DE BELASTING IS INTERNATIONAAL NIET COMPETITIEF - België: Schenk- en Erfbelasting hoogste aandeel in EU - 1,37% van totale fiscale ontvangsten - 0,62% van het BBP - Schenk- en Erfbelasting in de EU: - Reeds afgeschaft in 10 EU-landen: - Cyprus - Estland - Litouwen - Malta - Oostenrijk - Portugal - Roemenië - Slowakije - Tsjechië - Zweden

8 DE BELASTING IS INTERNATIONAAL NIET COMPETITIEF - Schenk- en Erfbelasting in de EU - Andere EU landen kennen vaak grote vrijstellingen voor echtgenoot en kinderen: Echtgenoot Kinderen - Bulgarije: Vrijstelling Vrijstelling - Denemarken Vrijstelling euro - Duitsland: euro euro - Finland: euro euro - Ierland: Vrijstelling euro - Griekenland: euro euro - Spanje: 95% OG 95% OG - Frankrijk: Vrijstelling euro - Hongarije: Vrijstelling Vrijstelling - Italië: euro euro - Kroatië: Vrijstelling Vrijstelling - Luxemburg: Vrijstelling Vrijstelling - Nederland: euro euro - Polen: Vrijstelling Vrijstelling - Slovenië: Vrijstelling Vrijstelling - VK: vrijstelling euro

9 ONRECHTVAARDIGHEID: DE MEEST GEHOORDE KRITIEK DE HOGE TARIEVEN LEIDEN TOT EEN GEVOEL VAN ONTEIGENING DE MAATREGELEN OM BELASTINGDRUK TE MILDEREN, ZIJN NIET NEUTRAAL, BV.: DE GESPLITSTE TAXATIE IN DE ERFBELASTING In rechte lijn wordt de tarieven apart toegepast op het roerend en het onroerend vermogen Gevolg is scheeftrekking belastingdruk in functie van verdeling van het vermogen Vb. Erfenis door enige zoon van euro euro roerend vermogen en onroerend vermogen = euro roerend vermogen en onroerend vermogen = HET BELASTEN VAN DE PARTNER OP DE ERFENIS VAN DE OVERLEDEN ECHTGENOOT/SAMENWONENDE LIGT MAATSCHAPPELIJK MOEILIJK euro belasting euro belasting

10 ONRECHTVAARDIGHEID: DE MEEST GEHOORDE KRITIEK VERMOGENS- EN SUCCESSIEPLANNING LOONT VOOR WIE ER AAN DENKT HET VERSCHIL IN TARIEVEN TUSSEN ERF- EN SCHENKBELASTING Vb. Vader heeft op zijn sterfbed zijn roerend vermogen euro aan zijn zoon geschonken met een geregistreerde schenking. Schenkbelasting = euro. Vb. Vader heeft geen schenking gedaan op zijn sterfbed en zijn zoon erf euro. Erfbelasting = euro. DE GATEN IN HET FISCALE NET Vb. de gesplitste aankoop Vader koopt in 2015 een onroerend goed waarde euro en sterft in Zijn enige zoon zal dan euro erfbelasting moeten betalen. Vader koopt in 2015 een onroerend goed van euro via een gesplitste aankoop waarbij vader het vruchtgebruik koopt en zijn zoon de naakte eigendom. Vader sterft in 2016, zijn zoon betaalt geen erfbelasting omdat hij reeds naakte eigenaar was. Vb. de salami-schenking Vader koopt in 2015 een onroerend goed waarde euro en sterft in Zijn enige zoon zal dan euro erfbelasting moeten betalen Vader schenkt kort voor zijn overlijden zijn onroerend goed waarde euro aan zijn zoon. Op deze schenking is euro schenkbelasting verschuldigd. Vader schenkt 2015 de helft van zijn onroerend goed aan zijn zoon, en 3 jaar later de andere helft. (salami-schenking) Op deze 2 schenkingen is telkens euro schenkbelasting verschuldigd of in totaal euro.

11 ONRECHTVAARDIGHEID: DE MEEST GEHOORDE KRITIEK VERMOGENS- EN SUCCESSIEPLANNING LOONT VOOR WIE ER AAN DENKT SCHENKEN ZONDER ENIGE VORM VAN BELASTINGHEFFING Vb. hand-, bankgift of onrechtstreekse schenking ( al dan niet via buitenlandse notaris ) geen registratieverplichting geen schenkbelasting geen erfbelasting wel erfbelasting indien de schenker overlijdt binnen 3 jaar

12 ONRECHTVAARDIGHEID: DE MEEST GEHOORDE KRITIEK VRIJSTELLINGEN BEGUNSTIGEN VAAK DE GROOTSTE VERMOGENS, BV: DE ONBEPERKTE VRIJSTELLING VOOR DE GEZINSWONING IN DE ERFBELASTING De overlevende partner krijgt een vrijstelling op de erfenis van de gezinswoning Gevolg financiële benadeling van kleine vermogens Vb. Vrouw erft aandeel (1/2) van haar overleden man in de gezinswoning Waarde woning euro = euro vrijstelling Waarde woning euro = euro vrijstelling HET GUNSTREGIME BIJ DE OVERDRACHT VAN EEN FAMILIALE ONDERNEMING Schenking familiale onderneming integraal vrijgesteld van schenkbelasting Een familiale onderneming wordt geërfd aan vast tarief van 3% ( rechte lijn ) of 7% (tussen anderen) Gevolg scheeftrekking belastingdruk in functie van het geërfd vermogen: Erven familiale onderneming ( waarde euro ) door enige zoon = euro erfbelasting Erven rijhuis ( waarde euro ) door enige zoon = euro erfbelasting.

13 ONRECHTVAARDIGHEID: DE MEEST GEHOORDE KRITIEK WEINIG AANTREKKELIJKE POSITIE VAN DE ERFGENAAM, BV.: HET VERMOEDEN VAN EIGENDOM Dochter heeft 20 jaar geen contact meer gehad met haar vader die net is overleden. Zij erft euro. Maar wat later blijkt dat haar vader 2j geleden zijn onroerend goed heeft verkocht voor euro. De dochter zal dan erfbelasting moeten betalen op euro, tenzij zij kan aantonen wat vader met de euro opbrengst van de verkoop van zijn onroerend goed heeft gedaan. HET HOOGSTE TARIEF BIJ VERWERPEN VAN EEN NALATENSCHAP Vader heeft bij testament zijn appartement aan zee nagelaten aan zijn beste vriend. Die weigert echter de nalatenschap op morele redenen. Het appartement zal dan naar de enige zoon gaan. Die betaalt echter geen 27% erfbelasting op het appartement, maar wel 65%, zijnde het tarief dat normaal van toepassing was als de beste vriend de nalatenschap had aanvaard. DE AANSPRAKELIJKHEID VOOR DE BELASTINGSCHULDEN VAN DE BIJZONDERE ERFGENAMEN De wettelijke erfgenamen zijn verantwoordelijk voor de betaling van de volledige erfbelasting ook op het deel van de bijzondere erfgenamen (die bij testament een erfdeel hebben ontvangen) maar de erfbelasting niet hebben betaald.

14 DE BELASTING IS NIET AANGEPAST AAN DE Statistieken en prognoses MAATSCHAPPELIJKE REALITEIT Alleenstaanden en eenoudergezinnen België , ,5 miljoen, ,6 miljoen Vlaams Gewest % tegen 2060 ( Bron Planbureau ) Gehuwden versus (wettelijk) samenwonenden Vlaams Gewest : huwelijken 2,2%, samenwonen + 3,5% huwelijken 22%, samenwonen + 46% tegen 2060 ( Bron Planbureau ) : aantal echtscheidingen + 161% Aantal ongehuwd samenwonenden na echtscheiding + 244% ( Bron Studiedienst Vlaamse Regering ) 2011: 8,9% van alle relaties zijn LAT-relaties ( Bron Statbel )

15 DE BELASTING IS NIET AANGEPAST AAN DE MAATSCHAPPELIJKE REALITEIT De Erf- en Schenkbelasting houden te weinig rekening met de huidige maatschappelijke realiteit van intermenselijke relaties Erven en schenken van en aan ex-partners is slechts fragmentarisch geregeld Erven en schenken van en aan kinderen van nieuwe partners en ex-partners is slechts fragmentarisch geregeld Geen regeling voorzien voor LAT-relaties

16 EEN NIEUW MODEL VAN SCHENK- EN ERFBELASTING

17 UITGANGSPUNTEN VAN DE HERVORMING KRACHTLIJNEN VAN DE HERVORMING: een internationaal competitief belastingstelsel teneinde het wonen in Vlaanderen aantrekkelijk te maken een fair en rechtvaardig belastingsysteem een belasting die is aangepast aan de hedendaagse maatschappelijke realiteit van intermenselijke relaties en samenlevingsvormen Een hervorming moet wel budgettair neutraal zijn (nood aan compenserende maatregelen)

18 VIJF STAPPEN NAAR HERVORMING 1. HET TIRELIRE-SYSTEEM : DE INVOERING VAN EEN VOETVRIJSTELLING VAN EURO IN RECHTE LIJN IN ZOWEL DE ERF- ALS SCHENKBELASTING Iedereen in rechte lijn ( kinderen, kleinkinderen, ) heeft recht op een fiscale spaarpot van euro Gemeenschappelijke fiscale spaarpot zowel voor erfenissen als voor schenkingen In ruil voor het afschaffen van de bestaande vrijstellingen en gunsttarieven Werking van het systeem De fiscale spaarpot wordt opgevuld met schenkingen tijdens het leven en met erfdelen Systeem is gekoppeld aan de verplichte registratie/inventarisatie van alle schenkingen Uitzondering handgiften blijven mogelijk tot euro op een tijdspanne van drie jaar (geen inventarisatieplicht) Voorbeeld: Vader is overleden en heeft geen schenkingen gedaan tijdens zijn leven. Zijn zoon heeft bij de erfenis recht op een vrijgesteld erfdeel van euro Vader schenkt tijdens zijn leven euro aan zijn zoon. Op deze schenking is geen schenkbelasting van toepassing, want zijn zoon heeft recht op een fiscale spaarpot van euro. Vader schenkt tijdens zijn leven een woning aan zijn zoon met een waarde van euro. Op deze schenking zal schenkbelasting zijn verschuldigd op het deel boven de fiscale spaarpot, i.e. op euro Vader heeft in het verleden euro geschonken aan zijn zoon. Bij het overlijden van vader heeft de zoon nog recht op een vrijgesteld erfdeel van euro. Vader heeft tijdens zijn leven aan zijn zoon een woning geschonken met een waarde van euro en een aandelenportefeuille van euro. Bij het overlijden van vader is er geen belastingvrij erfdeel meer aangezien de fiscale spaarpot reeds is opgebruikt.

19 2. VIJF STAPPEN NAAR HERVORMING SCHENKINGEN EN ERFENISSEN AAN DE HUIDIGE PARTNER WORDEN VAN SCHENK- EN ERFBELASTING VRIJGESTELD Vermogensoverdrachten naar de huidige partner moeten worden vrijgesteld Zowel bij schenking als bij erfenis Sluit aan bij maatschappelijke behoefte Sluit aan bij internationale tendens

20 3. VIJF STAPPEN NAAR HERVORMING HET BFF-SYSTEEM : IEDEREEN HEEFT RECHT OP EEN RECHTE LIJN Iedereen moet in de mogelijkheid zijn 3 erfgenamen ( BFF s ) aan te duiden die kunnen erven of schenkingen kunnen ontvangen volgens het tarief in rechte lijn Fiscaal erkennen van het bestaan van extra familiale genegenheidsbanden Oplossing voor alleenstaanden zonder kinderen en LAT-relaties Oplossing voor peter- of meter-schenkingen en erfenissen Betreft enkel het tarief Wettelijke erfgenamen in rechte lijn blijven beschermd door hun wettelijke reserve Daarnaast ook uitbreiding van het tarief in rechte lijn naar Ex-partners Kinderen van ex-partners

21 4. VIJF STAPPEN NAAR HERVORMING LAGERE TARIEVEN VOOR DESCHENK- EN ERFBELASTING Verlaging van de huidige tariefstructuur met drie belastingschijven 7% op de schijf van 1 tot euro 10% op de schijf van euro tot euro 18% op de schijf boven euro Verschil tussen erven/schenken in rechte lijn en erven/schenken tussen anderen: Het Tirelire-systeem vrijstelling van euro geldt enkel in rechte lijn Schenkingen en erfenissen aan de huidige partner zijn vrijgesteld Geen onderscheid meer tussen roerend en onroerend vermogen Geen tariefverschillen tussen roerend en onroerend ( cfr. Schenkbelasting ) Geen gesplitste taxatie meer ( cfr. Erfbelasting ) Individuele berekening van de belasting op basis van het erfdeel/schenking

22 5. VIJF STAPPEN NAAR HERVORMING HET OP ELKAAR AFSTEMMEN VAN DE TARIEVEN VAN DE SCHENK- EN ERFBELASTING Gelijke tarieven voor zowel de Erf- als de Schenkbelasting Gemeenschappelijk Tireliresysteem Vrijstelling van euro geldt gecombineerd op schenkingen en erfenissen

23 18% Huidige Erf- en schenkbelasting uniform tarief 10% Partners Rechte lijn Anderen 7% 0% EUR EUR EUR

24 Nood aan compenserende maatregelen Vlaamse begroting - 1,67 miljard euro inkomsten uit de erfbelasting miljoen euro inkomsten uit de schenkbelasting Compensatie binnen de hervorming: Hogere tarieven schenkbelasting Verplichte registratie/inventarisatie schenkingen Vrijstellingen vervallen Verlaagde tarieven vervallen Verminderingen vervallen Compensatie buiten de hervorming: Hervorming verkooprecht bij aankoop onroerend goed ( o.m. afschaffen woonbonus en invoeren van een progressief tarief ) Verhoogde/getrapte onroerende voorheffing

25