het temmen van de feeks

Transcriptie

1 05 06 het temmen van de feeks van william shakespeare regie ivo van hove

2 liefde tussen beul en slachtoffer tekst william shakespeare regie ivo van hove vertaling hafid bouazza scenografie/lichtontwerp jan versweyveld kostuumontwerp lies van assche geluidsontwerp marc meulemans dramaturgie alexander schreuder De rolverdeling met een korte toelichting staat op de achterzijde van deze brochure assistentie regie jorinde keesmaat assistentie scenografie roel huisman stage scenografie willem heeffer stage lichtontwerp pepijn rozing productieleiding edith den hamer castingadviezen hans kemna kap en grime david verswijveren kleedster inge van den ende techniek henk bergsma (1e inspiciënt), tim maks van den broek (1e inspiciënt), marc bender, emile bleeker, sander van elteren, anthony olthof, joris mittelmeijer, dennis van scheppingen, hans pieksma e.a. kap en grime uitgevoerd door david verswijveren kostuums uitgevoerd door atelier toneelgroep amsterdam: farida bouhbouh, renske kraakman o.l.v. wim van vliet decor uitgevoerd door atelier amsterdam fotografie chris van der burght, jasper zwartjes

3 De zakenman Baptista Minola heeft twee dochters: de bekoorlijke Bianca en de brutale Katharina. Katharina is de schrik van elke man, een feeks, die met woorden en daden tegen de mannen is opgewassen. Iedereen om haar heen weet ze angst in te boezemen. Door haar afschrikwekkende reputatie wil geen man met haar trouwen. Haar zus Bianca daarentegen heeft aanbidders bij de vleet. Zij is gehoorzaam en voegt zich zonder tegensputteren naar de eisen van haar vader. Baptista heeft echter beslist dat niemand Bianca trouwt voordat er voor Katharina een echtgenoot is gevonden. Wonder boven wonder verschijnt deze. Hij heet Petruchio en heeft het karakter van een verwoestende orkaan. Hij is bereid om Katharina te trouwen als de bruidsschat hoog genoeg is. Maar Katharina wijst hem af. Vanaf dat moment stelt Petruchio alles in het werk om Katharina te veroveren. Hij heeft een methode die de feeks in Katharina zal vernietigen. Hij zal haar temmen als een dier, totdat ze zich aan hem over- levert. Helemaal en onvoorwaardelijk. Parallel aan het verhaal van Katharina en Petruchio ontwikkelt zich de hofmakerij van Bianca. Haar aanbidders hebben een listig plan bedacht dat hen toegang verschaft tot hun felbegeerde Bianca. Er ontwikkelt zich een rollenspel met als resultaat dat een van de aanbidders, Lucentio, een affaire met Bianca krijgt en haar trouwt. Het contrast tussen de beide verhaallijnen werpt de vraag op welk van de huwelijken de mooiste toekomst tegemoet ziet. Daarbij is één ding zeker: Petruchio en Katharina hebben hun relatie tot op de bodem uitgezocht. Bij de voorstelling Het temmen van de feeks is een tekstboek verschenen bij Uitgeverij Prometheus met de nieuwe vertaling van Hafid Bouazza. Te koop in het theater of bij de boekhandel à 14,95. De voorstelling duurt ongeveer twee uur, er is geen pauze. amsterdam stadsschouwburg di 16, wo 17, do 18, vr 19*, za 20 aug, do 15, vr 16*, za 17 sep hoorn schouwburg het park di 20* sep enschede twentse schouwburg do 22* sep groningen stadsschouwburg vr 23*, za 24* sep zoetermeer stadstheater di 27 sep den bosch theater aan de parade do 29 sep turnhout de warande za 01 okt hasselt cultureel centrum di 04 okt brugge stadsschouwburg do 06* okt ijmuiden schouwburg wo 12 okt amstelveen schouwburg za 15 okt leuven 30cc/schouwburg di 18 okt brussel kaaitheater do 20, vr 21, za 22 okt den haag koninklijke schouwburg ma 24 okt antwerpen desingel wo 26, do 27, vr 28 okt maastricht theater aan het vrijthof di 01* nov den helder schouwburg de kampanje do 03 nov breda chassé theater gouda goudse schouwburg di 08 nov amsterdam stadsschouwburg do 10, vr 11*, za 12 nov, di 13, wo 14*, do 15 dec *Inleiding voorafgaand aan de voorstelling. Wijzigingen voorbehouden. zie voor aanvangstijden en telefoonnummers:

4 shakespeare en de feeks Shakespeare schreef Het temmen van de feeks rond Deze komedie lijkt in eerste instantie een nogal rauwe farce met veel vloek- en stampwerk bedoeld om een breed publiek te vermaken. Maar onder die komische laag wordt een andere realiteit zichtbaar. Shakespeares theater heette niet voor niets The Globe: dat wat zich in het theater afspeelde was een weerspiegeling van de wereld buiten: de politiek, de samenleving, de mensen, hun relaties. Het temmen van de feeks vindt zijn oorsprong in de traditie van volksvertellingen. Shakespeare is de eerste die de feeks menselijke trekken geeft. Hij portretteert haar niet alleen in relatie tot haar echtgenoot, maar geeft haar ook een vader en plaatst haar zelfs in een tamelijk scherp gedefinieerde gezinssituatie. Een moeder ontbreekt en de vader is niet in staat het gezin te koesteren. Niet de liefde voor zijn dochters, maar financiële afwegingen zijn bepalend voor zijn gedrag. Daarin ligt ook het kritische commentaar op de samenleving. Bij het uithuwelijken van zijn dochters is geld de enige factor van betekenis: op Katharina draait hij verlies, maar de marktwaarde van Bianca is hoog genoeg om dat te compenseren. Maar weinig toneelstukken zijn zo omstreden als Het temmen van de feeks. Door de jaren heen is het verhaal door theatermakers op uiteenlopende manieren geïnterpreteerd. Voor sommige is het een schoolvoorbeeld van vrouwenonderdrukking, maar volgens anderen gaat het stuk over een speelse afspraak die twee geliefden hebben gemaakt, om de omstanders met de nodige ironie in de maling te nemen. Weer anderen zien het als een perfecte balans, een uitwisseling van pure liefde die gebaseerd is op de bereidheid alles voor de ander over te hebben. regisseur ivo van hove Ivo van Hove: Het temmen van de feeks is geen liefdesdrama, het is een stuk met onverholen kritiek op de samenleving. Padua is een stad waarin geen enkele visie op de toekomst wordt ontwikkeld, en profileert zich als een toonbeeld van tolerantie. Een stad met een rijk universitair leven, met een hoge cultuur. Het blijken allemaal moderne marketingtechnieken avant la lettre. Padua heeft de drang van de mensen naar anarchie, naar een fundamenteel ander en beter leven gekanaliseerd. Onder het masker van tolerantie en civilisatie is Padua een samenleving waarin het doel de middelen heiligt. Het doel is economisch gewin en het middel is het jaarlijks carnaval waarin iedereen zijn droom van een ander en beter leven kan uitleven. Het verhaal van Petruchio en Katharina legt bloot dat de mens zichzelf en de anderen in zijn ware aard moet erkennen en respecteren om tot een echte harmonische samenleving te komen. Ivo van Hove is sinds 2001 als regisseur en directeur aan Toneelgroep Amsterdam verbonden. In 2005 regisseerde hij Scènes uit een huwelijk. Vorig seizoen ensceneerde hij ondermeer Othello, Rouw siert Electra (genomineerd voor het Theaterfestival 2004) en Kruistochten (geselecteerd voor het Theaterfestival 2005). Het temmen van de feeks is na Scènes uit een huwelijk en Kruistochten de derde van vier voorstellingen die hij rond het thema huwelijk regisseert. Dit seizoen wordt het vierluik voltooid met Perfect Wedding van Charles Mee. Ivo van Hove neemt het huwelijk als uitgangspunt voor zijn theatraal onderzoek naar de oorzaken van desinteresse in elkaar en de angst voor de andere, die per definitie een vreemde is. Naast zijn werk bij Toneelgroep Amsterdam regisseert Ivo van Hove ook bij De Nederlandse Opera en bij diverse buitenlandse gezelschappen. Hij ontving tal van prijzen in binnen- en buitenland, waaronder in 2005 vier OBIE Awards voor Hedda Gabler van The New York Theatre Workshop.

5 vertaling hafid bouazza Marokko naar Nederland. Hij debuteerde als schrijver in 1996 met de roman De voeten van Abdullah, waarin hij het met Arabische liefdesgedichten: Schoon in elk oog is wat het bemint. In 2003 verscheen zijn roman Paravion, die bekroond het werk van Frederik van Eeden. Op verzoek van Ivo van Hove vertaalde hij in 2000 The Massacre at Paris van Hafid Bouazza maakte voor Toneelgroep leven in een Marokkaans dorpje neerzet werd met de Gouden Uil. Zijn bloemrijke Christopher Marlowe en in 2003 Othello Amsterdam een nieuwe vertaling van dat ondanks de surrealistische tinten taalgebruik is beïnvloed door zowel de van William Shakespeare. Shakespeare s Het temmen van de feeks. volstrekt natuurlijk aandoet. In 2000 sprookjes van 1001 Nacht, als Nederland- Bouazza kwam als zevenjarige vanuit publiceerde Bouazza een bloemlezing se literatuur uit de 19e eeuw, waaronder scenografie jan versweyveld Jan Versweyveld: Het temmen van de feeks is een heel gebalde voorstelling waarin heel veel energie in een korte tijd vrijkomt. Twee verhalen klinken door elkaar, het zogenoemde mooie huwelijk van Bianca en het mislukte huwelijk van Katharina. In de scenografie komt dat thema terug: de verschillende verhaallijnen vinden simultaan plaats. Uitgangspunt was een foto van Wolfgang Tillmans. We creëerden een industriële ruimte/een loft, met een strak grid van zuilen, als een bos dat steeds dichter wordt. Daarin bevindt zich ook een ruimte waarin Bianca haar muzieklessen volgt. We wilden absoluut vermijden dat we tijd zouden verliezen met onnodige scènewisselingen: van het ene huis naar het andere, van een straat naar een plein. Daarom is een eenheidsruimte ontworpen, die voldoet aan alle locatievragen van Shakespeare. De ruimte heeft bijna de vorm van een stad, maar ook van een appartement in diezelfde stad: een macrokosmos en microkosmos ineen. Het oeuvre van Jan Versweyveld bevat zowel ontwerpen voor toneel als voor opera en dans. Hij werkte met tal van internationale regisseurs samen. In 2005 ontving hij voor zijn scenografie van Hedda Gabler (New York Theatre Workshop) een OBIE Award.

6 het temmen van de feeks en carnaval Net als in andere stukken van Shakespeare duiken in Het temmen van de Feeks elementen uit het carnavalsleven op. De schrijver toont hiermee dat de economische ordening van de samenleving een zeepbel is. Van tijd tot tijd werd de officiële maatschappelijk hiërarchie opgeblazen en barstte het carnaval los. Een andere maatschappij werd gevestigd; het normale, officiële leven werd omgedraaid, overhoop gehaald en vernietigd. Men at, dronk en stortte zich in het zondige leven. Het volk werd een massa, niet gedomineerd door (het streven naar) het hogere, maar door de lagere regionen. Tot op de dag van vandaag zijn in onze cultuur de sporen van zulke carnavaleske gebeurtenissen aanwezig. Eens in de zoveel tijd barst de schil van het normale leven en worden de daarbij horende regels en codes tijdelijk verlaten...

7 Roeland Fernhout is sinds 1999 verbonden aan Toneelgroep Amsterdam. Vorig seizoen speelde hij in Othello, Droomsporen en Kruistochten. Dit seizoen is hij te zien in Scènes uit een huwelijk, Het temmen van de feeks, Kruistochten en Perfect Wedding. Roeland Fernhout werd in 1995 bij het grote publiek bekend met de film Zusje. Op televisie was hij o.a. te zien in de serie All Stars. Hij speelde ook bij enkele andere gezelschappen, waaronder het Zuidelijk Toneel. En in diverse films zoals Blind Date, De Pijnbank en Baby Blue. Fred Goessens speelt sinds de oprichting in 1987 bij Toneelgroep Amsterdam. Zo was hij te zien in Liefhebber, John Gabriel Borkman, Drie Zusters en Othello. Dit seizoen is hij te zien in Kruistochten, Het temmen van de feeks en Perfect Wedding. Naast zijn werk bij Toneelgroep Amsterdam was hij ondermeer te zien in de films De Jurk en Oude Tongen en van 1980 tot 1991 in diverse stukken bij o.a. Theatergroep Piek en Stichting Theater la Luna. Hans Kesting is sinds 1992, met een korte onderbreking, verbonden aan Toneelgroep Amsterdam. Hij speelde o.a. de titelrollen in Prometheus en Othello. Dit seizoen is hij te zien in Kruistochten (nominatie Louis d Or 2005), Het temmen van de feeks en Perfect Wedding. Behalve bij TA speelde hij ook bij Het Zuidelijk Toneel en in films als Kees de Jongen. Ook had hij zijn eigen tv-programma s Circus Pavlov en de Hans Kesting show. In 2005 is hij in de bioscoop te zien in Een gelukkig hand, een film over tekenaar Peter van Straaten. Marijn Klaver speelt zijn eerste gastrol bij Toneelgroep Amsterdam. Hij studeerde in 2003 af aan de Toneelschool in Amsterdam en speelde eerder o.a. bij Annette Speelt, Het Nationale Toneel en De Theatercompagnie. Op televisie was hij o.a. te zien in De Afdeling, Wet en Waan en Blauw Blauw. Ook speelde hij in diverse films, waaronder De zee die denkt. Hugo Koolschijn werkt sinds de oprichting in 1987 bij Toneelgroep Amsterdam en was ondermeer te zien in Zangles, De Franse zanger, Oidipous, Droomsporen en Oom Wanja. Dit seizoen speelt Hugo Koolschijn in Scènes uit een huwelijk, Het temmen van de feeks, Perfect Wedding en Madame de Sade. Naast zijn werk bij Toneelgroep Amsterdam speelde hij ondermeer bij enkele andere gezelschappen, in films als Soldaat van Oranje en Leedvermaak en in televisieprogramma s als Diamant. Alwin Pulinckx is sinds 2001 verbonden aan Toneelgroep Amsterdam. Hij speelde onder andere in Drie zusters, Othello, Rouw siert Electra en Droomsporen. Dit seizoen is hij te zien in Het temmen van de feeks, Scènes uit een huwelijk, Perfect Wedding en Madame de Sade. Voordat Alwin Pulinckx een vaste plek in het ensemble van TA kreeg, speelde hij bij jeugdtheater Bronkx en bij Verwanten. Halina Reijn is sinds 2003 bij Toneelgroep Amsterdam. Ze was bij TA te zien in Rouw siert Electra (nominatie Theo d Or 2004), Drie zusters en Con Amore. Dit seizoen speelt zij in Het temmen van de feeks, Scènes uit een huwelijk, Perfect Wedding en Huis van de toekomst. Halina Reijn was voor haar werk bij TA verbonden aan de Theatercompagnie waar zij in meerdere stukken speelde waaronder Een Meeuw en Lulu. Voor haar rol in Shopping and Fucking van De Trust ontving zij een Colombina. Verder speelt zij zeer regelmatig in films waaronder Zus & Zo, Polleke, Grimm en De Passievrucht. Karina Smulders is sinds 2002 verbonden aan Toneelgroep Amsterdam. Tijdens haar theateropleiding liep ze stage in True Love. Daarna speelde ze in Othello, Rouw siert Electra en Kruistochten. Dit seizoen is zij te zien Scènes uit een huwelijk, Het temmen van de feeks en Perfect Wedding. Karina Smulders maakte haar acteerdebuut in de televisieserie Onderweg naar morgen. Daarnaast speelde ze in de film De Vriendschap en in Kaas van Annette Speelt. Leon Voorberg is sinds 1999 bij Toneelgroep Amsterdam. Hij was eerder onder andere te zien in Droomsporen, Drie zusters, Con Amore, Keetje van Heilbron en Oom Wanja. Dit seizoen is is hij te zien in Het temmen van de feeks, Perfect Wedding en Madame de Sade. Naast zijn werk bij Toneelgroep Amsterdam was hij onder andere te zien in de solovoorstelling Marathon waarin hij tijdens zijn spel op een loopband een halve marathon loopt en in 2004 speelde hij in de Poolse productie Cleansed van regisseur Krzysztof Warlikowski (Droomsporen). Benjamin de Wit is sinds 2001 verbonden aan TA. Hij was o.a. te zien in John Gabriel Borkman, Keetje van Heilbron en speelde tijdens verschillende edities van Tamtam de solovoorstelling Geen kritiek (waarvoor hij in 2001 de Philip Morris Award won). Dit seizoen is hij te zien in, Scènes uit een huwelijk, Het temmen van de feeks, Perfect Wedding en Huis van de toekomst.

8 het temmen van de feeks liefde tussen beul en slachtoffer van william shakespeare perfect wedding première feesten met het hele gezelschap van charles mee regie ivo van hove denne een andere kijk op de wereld van barry atsma, esther gerritsen regie leon voorberg toneelgroep amsterdam/ntgent première eerste in een reeks gezamenlijke producties regie ivo van hove try-out 1 t/m 3 dec 05 de brakke grond 31 jan, 1 t/m 4 feb 06 regie ivo van hove vanaf 16 aug 05 première 4 dec t/m 23 dec 05 tournee in januari 06 try-out 26 mrt t/m 1 apr 06 tournee t/m 15 dec 05 stadsschouwburg amsterdam première 2 apr 06 scènes uit een huwelijk de puinhopen van een bijna ideaal huwelijk tamtam toneelgroep amsterdam in stadsschouwburg amsterdam madame de sade première de opstand van een vrouw van yukio mishima regie krzysztof warlikowski tournee t/m 27 mei 06 toneelgroep amsterdam/ntgent van ingmar bergman drie weken lang theater, film, try-out 23 t/m 25 feb 06 De voorstellingen van Toneelgroep regie ivo van hove 05 monologen en meer première 26 feb 06 Amsterdam zijn tijdens de tournees van 23 t/m 26 aug 05 1 t/m 23 dec 05 tournee t/m 22 apr 06 door heel Nederland en België te zien. stadsschouwburg amsterdam don carlos première schreeuw om een betere wereld van friedrich schiller kruistochten* theatermarathon over het burgerlijk leven huis van de toekomst première spannende reality-show van carina molier, maaike bleeker regie carina molier toneelgroep amsterdam, thuis in stadsschouwburg amsterdam Meer weten over Toneelgroep regie theu boermans van alan ayckbourn try-out 9 t/m 11 mrt 06 Amsterdam of de nieuwsbrief try-out 18, 22 t/m 24 sep 05 regie ivo van hove première 12 mrt t/m 1 apr 06 ontvangen? Een workshop of première 25 sep 05 vanaf 14 jan 06 compagnietheater amsterdam cursus volgen bij een voorstelling? tournee t/m 18 dec 05 tournee t/m 16 apr 06 toneelgroep amsterdam/carina molier toneelgroep amsterdam/ de theatercompagnie *Kruistochten is geselecteerd voor Topstukken 2005/2006. Topstukken presenteert in een serie van vier voorstellingen het beste dat het Nederlands toneel te bieden heeft. of info@toneelgroepamsterdam.nl, Prinsengracht 437, 1016 HM Amsterdam, T: (020) , F: (020) ensemble toneelgroep amsterdam joop admiraal, barry atsma, kitty courbois, jacob derwig, roeland fernhout, renée fokker, fred goessens, janni goslinga, marieke heebink, fedja van huêt, hans kesting, hugo koolschijn, chris nietvelt, hadewych minis, frieda pittoors, alwin pulinckx, halina reijn, eelco smits, karina smulders, gunilla verbeke, leon voorberg, benjamin de wit gastacteurs marijn klaver, marjolein ley, hilde van mieghem, celia nufaar, sabri saad el hamus, frenk sheppard e.a.

9 rolverdeling het temmen van de feeks hugo koolschijn halina reijn karina smulders baptista minola vader van katharina en bianca katharina de feeks, oudste dochter van baptista bianca jongste dochter en oogappel van baptista hans kesting fred goessens petruchio wil met katharina trouwen grumio knecht van petruchio leon voorberg benjamin de wit gremio aanbidder van bianca, buurman van de Minola s hortensio aanbidder van bianca, doet zich voor als muziekleraar litio om bij haar in de buurt te komen roeland fernhout alwin pulinckx marijn klaver fred goessens lucentio aanbidder van bianca, doet zich voor als leraar latijn cambio en slaagt erin haar het hof te maken tranio knecht van lucentio, neemt de rol van zijn meester over om baptista om de tuin te leiden biondello tweede knecht van lucentio vincentio vader van lucentio marijn klaver inge van den ende kleermaker brengt de bruidsjurk van katharina weduwe die al heel lang op een huwelijk met hortensio wacht