CO2 emissie inventaris Scope 1 & 2 volgens ISO & scope 3 energie management actie plan Bedrijf en projecten volgens ISO 50001

Transcriptie

1 CO2 emissie inventaris Scope 1 & 2 volgens ISO & scope 3 energie management actie plan Bedrijf en projecten volgens ISO Periode: Scope: Scope 1 & 2 volgens ISO Scope 3 Versie CO2 prestatieladder, versie 2.2 Laatste update: Opgesteld drs. ing. Siemon Bruinsma siemon.bruinsma@imtech.com door: Goedgekeurd QHSE manager B.V. Dr. Ir. R. Hanssen Directeur B.V. CO2_rapportage_actieplan_Imtech_TI_ juni van 28

2 Inhoudsopgave 0 Inleiding en verantwoording Deel 1 ISO (SKAO eis 3.A.1, 5.B.1) Hoofdstuk Deel 2 ISO (SKAO eis 4.A.1, 2.B.2, 3.B.1, 5.B.2) Hoofdstuk DEEL A - ISO (hoofdstuk 1-10) Beschrijving van de organisatie en wijzingen Wijzingen in de organisatie Verantwoordelijke voor CO Basis jaar en rapportage periode Rapportageperiode Opmerkingen t.a.v. periodes Afbakening (organizational boundary) Organisatie grenzen Directe en indirecte GHG emissies CO2 emissie per scope CO2 emissie verdeeld naar locaties en mobiliteit Emissiebronnen en alternatieven Emissiebronnen Verbranding van biomassa Broeikasgasverwijderingen Uitzonderingen CO2 emissies per medewerker Kwantificeringsmethoden Directe invoer van CO2 emissies Invoer van energie gebruiksgegevens Invoer van activiteitendata Gegevensbronnen per scope Herberekeningen Emissiefactoren Onzekerheden Verantwoording Rapportage volgens ISO 14064:2006 hoofdstuk Cross reference ISO en GHG report content h Verificatie ISO Rapportage (level of assurance) Scope Rapportage scope CO2_rapportage_actieplan_Imtech_TI_ juni van 28

3 DEEL B - ISO (Hoofdstuk 11-13) Reductiedoelstelling voor scope 1 & 2 emissie, en een plan van aanpak inclusief maatregelen in de projecten (SKAO 3.B.1) Onderwerp en omvang van de doelstelling Reductiedoelstelling Bedrijf 2013 t/m Doelstellingen Periode Voortgang in ton CO2 Scope 1 en Voortgang in ton CO2 / medewerker (FTE) scope 1 en Voortgang in ton CO2 Scope Plan van aanpak CO2-reducerende maatregelen + indicatie voor het bedrijf Alternatieve brandstoffen Plan van aanpak CO2-reducerende maatregelen + indicatie Per project Plan van aanpak CO2-reducerende maatregelen goedgekeurd door Directie Energie management actieplan, onderschreven door hoger management, gecommuniceerd en geïmplementeerd (SKAO 3.B.2) Uitvoeren van een energie review (ISO ) Opstellen referentie kader (ISO ) Vastleggen van performance indicators voor monitoren (ISO ) Doelstellingen, taakstellingen en management actieplan energie (ISO ) Monitoring, meten en analyseren (ISO ) Afwijkingen, correcties, corrigerende en preventieve maatregelen (ISO ) Op basis van 2 ketenanalyses / 2 ketens van activiteiten scope 3, CO₂reductiedoelstellingen en een plan van aanpak inclusief maatregelen (SKAO 4.B.1) Scope 3 emissie inventaris en berekening Projecten en mobiliteit SKAO H3.1 Algemene doelstellingen scope SKAO 5.B.1 Rapporteren van de emissie-inventaris scope 1, 2 en 3, alsmede de voortgang in reductiedoelstellingen Bijlage 3.1 Organogrammen Bijlage 6.5 Groen Garant Stroom (Contract Nuon sinds 2012) Bijlage 9 Cross reference ISO GHG report content h Bijlage 11.2 Plan van aanpak CO2-reducerende maatregelen + indicatie voor het bedrijf Bijlage 11.4 Mogelijkheden voor individuele bijdrages en ideeën van anderen CO2_rapportage_actieplan_Imtech_TI_ juni van 28

4 0 Inleiding en verantwoording 0.1 Deel 1 ISO (SKAO eis 3.A.1, 5.B.1) Hoofdstuk 1-10 In het kader van o.a. de CO2 prestatieladder 2.2 (zie en de ISO is de footprint van opgesteld. In dit rapport wordt de emissie inventaris vanaf 2013 besproken. De CO2 voetafdruk (footprint) geeft een inventarisatie van de totale hoeveelheid uitgestoten broeikasgassen: de Green House Gas (GHG) emissies. De GHG analyse geeft ze inzicht in de herkomst van deze emissies over de verschillende bedrijfsonderdelen met een verdeling naar directe en indirecte GHG emissies. De inventarisatie is uitgevoerd conform de ISO ; 2006 (E) quantification and reporting of greenhouse gas emissions and removals. In dit rapport wordt de voetprint gerapporteerd volgens van deze norm. De scope indeling van SKAO wijkt af van de internationaal geaccepteerde GHG standaard, voor wat betreft het gebruik van privé voortuigen voor zakelijke doeleinden en zakelijk vliegverkeer. De afwijking is weergegeven in tabel 0.1. GHG scope SKAO scope Directe emissies (scope 1) 1 1 Emissies eigen aardgasverbruik, stadsverwarming (fuel used (e.g. heating, generators)) Airco koelmiddelen (koelkasten en airco s). (leakage of airco refrigerants) Verbranding van brandstoffen in mobiele werktuigen en veroorzaakt door het eigen wagenpark (benzine, diesel, LPG). (business travel) Indirecte emissies (scope 2) Elektriciteitsverbruik (electricity purchase) Stadsverwarming (district heating) Upstream / downstream emissies (scope 3) eigen auto voor zakelijk gebruik (personal cars for business travel) zakelijke vliegtuigkilometers (business air travel) Andere CO2 emissie bronnen uit scope 3. 3.x 3.x Tabel 0.1 GHG scope versus SKAO scope indeling 0.2 Deel 2 ISO (SKAO eis 4.A.1, 2.B.2, 3.B.1, 5.B.2) Hoofdstuk In het kader van o.a. de CO2 prestatieladder (zie en de ISO is dit energie management actieplan van opgesteld. Dit plan geeft invulling aan het Energy Management System Model. Figuur 0.2: Energy Management System Model (ISO 50001) CO2_rapportage_actieplan_Imtech_TI_ juni van 28

5 DEEL A - ISO (hoofdstuk 1-10) 1 Beschrijving van de organisatie en wijzingen 1.1 BV biedt multidisciplinaire oplossingen (elektrotechnisch, mechanisch en ICT) voor de infrastructurele markt in Nederland. BV levert totaaloplossingen bestaande uit producten, systemen en diensten. Het dienstenpakket omvat de gehele keten met activiteiten van ontwerp tot en met installatie, en van contracting tot en met asset management. Op het voorblad van dit document treft u foto s aan van representatieve activiteiten van Imtech Traffic & Infra BV. Voor meer en actuele informatie: en voor heel specifieke CO2 informatie: Wijzingen in de organisatie jaar beleid panden 2013 Imtech Peek (het voormalige Peek Traffic) is begin 2013 onderdeel geworden van Imtech Traffic & Infra BV en valt dus binnen de boundary. Medio 2013 was er een grote reorganisatie waarbij afscheid werd genomen van meer dan 200 medewerkers, enkele activiteiten en veel eigen materieel Eind 2014 nieuw leasebeleid met nog meer nadruk op CO2 reductie per km bij lease categorieën en uitbreiding keuzemogelijkheid voor hybride elektrische voertuigen (plug in hybrids) 2015 Nieuwe brandstofleverancier voor leasewagens. Het pand van Imtech Peek aan de Basicweg is toegevoegd. Pand Nikkelstraat in Ridderkerk gesloten. Pand Jan Thijssenweg 14a te Den Haag is gesloten (maart 2014). Pand Wormerveer is deels leeggekomen vanwege vertrek Imtech NL (okt 2014). 1.3 Verantwoordelijke voor CO2 Eindverantwoordelijk B.V.: Directie Operationeel verantwoordelijk B.V.: QHSE manager Hierbij wordt ondersteuning geboden van Wim Vos, Corporate Social Responsibility (CSR) verantwoordelijke van de divisie. Het Imtech N.V. beleid t.a.v. CSR ( wordt een op een doorvertaald naar, waarbij binnen B.V. een eigen invulling wordt gedaan onder de eisen van de CO2 prestatieladder. CO2_rapportage_actieplan_Imtech_TI_ juni van 28

6 2 Basis jaar en rapportage periode 2.1 Rapportageperiode Als basisjaar voor een nieuwe periode is 2013 gekozen vanwege: de samenvoeging met het voormalige Peek Traffic begin 2013 (uitbreiding boundary) de grote reorganisatie van medio 2013 (vertekend beeld op de absolute CO2 uitstoot). De CSR doelstelling van Imtech NV (quote: Strategic Targets % reduction of the CO2 footprint per FTE compared to 2013). 2.2 Opmerkingen t.a.v. periodes Elke rapportage periode is gelijk aan een boekjaar (1 januari tot en met 31 december) of per halfjaar (1 januari 30 juni of 1 juli 31 december). Waar van toepassing staat dit aangegeven. Alles wat administratief wordt toegewezen aan een bepaalde periode wordt daar ook gebruikt. Een km declaratie bijvoorbeeld van km s die met een privé auto als zakelijke km s in december worden gereden en waarbij de declaratie in februari wordt ingediend, wordt gezien als een CO2 uitstoot in februari. CO2_rapportage_actieplan_Imtech_TI_ juni van 28

7 3 Afbakening (organizational boundary) 3.1 Organisatie grenzen Bij het bepalen van de organisatiegrenzen (organizational boundary) is uitgegaan van afbakening op basis van: Operationele controle (operational control). B.V. maakt onderdeel uit van de divisie Traffic & Infra, welke weer onderdeel uitmaakt van het beursgenoteerde Imtech NV. Alle aandelen van BV zijn in handen van Imtech NV. Juridische eenheid ( is een BV) Onder de divisie met zelf geen juridische status maar wel met eigen personeel vallen juridische entiteiten zoals Peek Traffic BV (per 2013 een personeels BV vanwege een andere cao), BV, NV (Belgie), Peek Traffic UK ltd. WPS BV, YPS Finland, SSR Finland, Polar Finland, Peek Croatia, Peek Poland. Peek Traffic BV is als BV opgehouden te bestaan en is per 2013 geïntegreerd in Imtech Traffic & Infra BV als een specialty binnen de unit Urban (en valt dus binnen de boundary). Dit heeft gevolgen voor o.a. de leveranciersanalyse 1. Van medewerkers die bij BV op de loonlijst staan, maar die in de praktijk werkzaamheden verrichten op divisieniveau, is specifiek gekeken welke CO2 bronnen wel worden toegerekend aan BV en welke niet. Bronnen die toegerekend worden aan BV zijn: Toerekening medewerkers Divisie Imtech T&I BV Toelichting Scope 1: directe eigen uitstoot 1.1 Gebruik stationaire verbrandingsapparatuur 1.2 Koelkasten en Airco lekverliezen ja Idem CO2-emissies door gebruik eigen ja wagenpark ja Alleen als zij werkzaamheden verrichten in een pand die tot de BV inventaris behoort Alleen bedrijfsvoertuigen en medewerkers met leasevoertuigen die op de loonlijst staan van BV. Scope 2: indirecte eigen uitstoot 2.1 Gebruik privéauto s voor zakelijk verkeer Ja Idem Vliegen ja Vliegbewegingen worden uitgesplitst naar kostenplaats. 2.3 Elektriciteitsgebruik en stadsverwarming ja Idem 1.1 Onder BV vallen verder geen BV s. Zie ook bijlage 3.1 voor organigrammen. Aantal medewerkers BV bestaat per ultimo 2014 uit bijna 1000 FTE. Middelen heeft bedrijfsvoertuigen en personenwagens op leasebasis en specifieke werkvoertuigen zoals hoogwerkers en vrachtwagens met autolaadkraan in eigen beheer 2. Er wordt geopereerd vanuit ongeveer 20 panden. Een beperkt aantal daarvan zijn echte vaste locaties (Amersfoort, Wormerveer en Barendrecht) en de andere zijn gekozen als locaties vlak bij de klant (projectlocaties). Al deze panden en bedrijfsmiddelen vallen binnen de boundary van BV en zijn dus meegenomen in de CO2 berekening. 1 In maart 2014 is de leveranciersanalyse gedaan over 2013 met de leveranciers van het Imtech Traffic & Infra en het voormalige Peek in een gezamenlijk bestand. Op basis daarvan is de top 200 opnieuw vastgesteld conform de SKAO methode (ABC analyse). In 2005 zal een nieuwe analyse worden gedaan over de leveranciers over totaal Bij de reorganisatie van medio 2013 zijn veel activiteiten die gedaan werden met eigen materieel afgestoten en feitelijk verplaatst van scope 1 naar scope 3 (onderaannemers). CO2_rapportage_actieplan_Imtech_TI_ juni van 28

8 4 Directe en indirecte GHG emissies CO2 emissie per scope Hieronder de tabel met CO2 emissies per halfjaar, per jaar en in % (Zwarte getallen zijn reële cijfers, rode zijn schattingen). Uitstoot in ton CO2 eenheid productie SKAO soort brandstof 1e HJ 2e HJ 2013-Q1Q Q3Q Q1Q Q3Q Q1Q Q3Q scope 1.1 Fuel used (for heating buildings, etc) Stookolie (fuel oil) Stookolie (fuel oil) Liter 0,5 0, Aardgas (central heating) Aardgas (natural gas) m3 0,5 0, Butaan Butaan Liter 0,5 0, Propaan Propaan 0,5 0, scope 1.2 Airco and refrigerants (in buildings) Refrigirators Leakage of gas (GWP) 0,5 0, Airco systems Leakage of gas (GWP) 0,5 0, scope 1.3 Business car travel Benzine (eigen voertuigen ZBA) Benzine (petrol) Liter 0,5 0, Diesel (eigen voertuigen ZBA) Diesel Liter 0,5 0, LPG (eigen voertuigen ZBA) LPG (Liquid Propane Gas) Liter 0,5 0, Elektriciteit kwh kwh 0,5 0, Benzine (Terberg Leasing) Benzine (petrol) Liter 0,5 0, Diesel (Terberg Leasing) Diesel Liter 0,5 0, LPG (Terberg Leasing) LPG (Liquid Propane Gas) Liter 0,5 0, Elektriciteit kwh kwh 0,5 0, Benzine (Alphabeth Leasing) Benzine (petrol) Liter 0,5 0, Diesel (Alphabeth Leasing) Diesel Liter 0,5 0, LPG (Alphabeth Leasing) LPG (Liquid Propane Gas) Liter 0,5 0, Elektriciteit kwh kwh 0,5 0, scope 2.1 Personel cars for business travel Personenauto, brandstoftype niet bekend Fueltype unknown km 0,5 0, scope 2.2 Business air travel Vluchtafstand < 700 km Kerosine km 0,5 0, Vluchtafstand km Kerosine km 0,5 0, Vluchtafstand > km Kerosine km 0,5 0, scope 2.3 Indirect sources (electricity & district heating) Stadverwarming District heating mj 0,5 0, Elektriciteit Electricity kwh 0,5 0, TOTAAL in TON CO Tabel 4.1a: Totale directe en indirecte CO2 emissies met een onderverdeling naar scope 1 of 2 In Ton CO Q1Q Q3Q Q1Q Q3Q Q1Q Q3Q Totaal Scope Totaal Scope Totaal Scope Tabel 4.1b: CO2 emissies in ton per scope 4.2 CO2 emissie verdeeld naar locaties en mobiliteit eenheid productie SKAO Locatie of mobiliteit 1e HJ 2e HJ 2013-Q1Q Q3Q Q1Q Q3Q Q1Q Q3Q scope 1.1 Fuel used (for heating buildings, etc) Locatie ton co scope 1.2 Airco and refrigerants (in buildings) Locatie ton co scope 1.3 Business car travel Mobiliteit ton co scope 2.1 Personel cars for business travel Mobiliteit ton co scope 2.2 Business air travel Mobiliteit ton co scope 2.3 Indirect sources (electricity & district heating) Locatie ton co Totaal ton CO Totaal Locaties (regel 1+2+6) in ton co Totaal Locaties (regel 1+2+6) in % 17% 18% 17% 15% 15% 15% 15% 15% 15% Totaal Mobiliteit (regel 3+4+5) in ton co Totaal Mobiliteit (regel 3+4+5) in % 83% 82% 83% 85% 85% 85% 85% 85% 85% Tabel 4.2: De onderverdeling naar locaties (panden) en mobiliteit (projecten, uitvoering) per scope (Zwarte getallen zijn reële cijfers, rode zijn schattingen) CO2_rapportage_actieplan_Imtech_TI_ juni van 28

9 5 Emissiebronnen en alternatieven 5.1 Emissiebronnen In de tabellen bij hoofdstuk 4 is te zien dat van de emissiebronnen de meeste emissies worden veroorzaakt door het wagenpark (> 80%). Scope 1 is dus het meest dominant voor zowel de locaties als mobiliteit (de projecten). Emissiebronnen per jaar Emissiebronnen in ton 2013 % 2014 % 2015 % Stookolie (fuel oil) 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% Aardgas (natural gas) 575 6,5% 442 5,6% 430 5,7% Butaan 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% Leakage of gas (GWP) 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% Benzine (petrol) ,6% ,7% ,9% Diesel ,6% ,6% ,1% LPG (Liquid Propane Gas) 0 0,0% 0 0,0% 0 Electricity CAR 0 0,0% 2 0,0% 6 0,1% Fueltype unknown 103 1,2% 101 1,3% 100 1,3% Kerosine 126 1,4% 140 1,8% 135 1,8% District heating 6 0,1% 4 0,1% 4 0,1% Electricity ,6% 701 8,9% 690 9,1% totaal ,0% ,0% Tabel 5.1: Verdeling CO2 emissies per bron ,0% Opmerkingen: Elektriciteit conform stroometiket van NUON Stadverwarming (district heating) is een indirecte eigen uitstoot (scope 2 bron) en komt voor bij het pand in Almere. Brandstof onbekend (transportbrandstof) is de brandstof die gebruikt is voor dienstreizen met privéauto s (zakelijke km s). Aangezien van deze reizen niet bekend is op welke brandstof de ingezette voertuigen rijden, wordt dit aangeduid als brandstof onbekend (in de praktijk zal dit veelal benzine zijn). De brandstof Kerosine is voor vliegreizen. Leakage of Gas is koelgasverlies uit aircosystemen (in wetenschappelijk bronnen wordt een lekkage % van 3 procent per jaar aangehouden, maar uit bijvulregisters van koelsystemen in bijvoorbeeld het pand in Amersfoort blijkt dat niet (nagenoeg nul). 5.2 Verbranding van biomassa Verbranding van biomassa vond binnen scope 1 en 2 niet plaats. 5.3 Broeikasgasverwijderingen Binding van CO2 (broeikasgasverwijdering) vindt niet plaats. 5.4 Uitzonderingen Alle geïdentificeerde bronnen en putten van CO2 zijn verantwoord in de rapportage met uitzondering van: Butagas en propaanflessen voor projecten (karweiflesjes en 20 liter flessen) Motorolie Smeermiddelen Elektriciteit en gas van (gedeelde) projectlocaties die vaak bestaat uit een ketenpark is veelal niks bekend omdat Imtech bij grote projecten waar deze locaties voorkomen, vaak (tijdelijk) een deel huurt van de hoofdaannemer of de combinant voor een vaste prijs per kamer of m2. Taxi ritten (komt sporadisch voor en is een scope 3 bron) Trein reizen (komt weinig voor en is een scope 3 bron) CO2_rapportage_actieplan_Imtech_TI_ juni van 28

10 De hoeveelheden daarvan zijn moeilijk te achterhalen maar zeker is dat het nog geen 1 % uitmaakt van de totale CO2 uitstoot. Deze bronnen worden door ons als niet significant verklaard, en niet meegenomen in de hier gepresenteerde CO2 footprint gegevens. Wij hebben voor onze berekening de conversiefactoren van SKAO gebruikt ( 5.5 CO2 emissies per medewerker Omdat de cijfers bij hoofdstuk 4 een vertekend beeld kunnen geven bij groei of krimp (in medewerkers en omzet) zijn deze kengetallen ook berekend. CO2 per FTE (CO2 in ton) totaal 8,30 8,20 8,10 8,00 7,90 7,80 7,70 7,60 7,50 7,40 7,30 7,20 8,15 7,94 7, Figuur 5.1: CO2 emissie in ton CO2 per medewerker (1,0 FTE) Opmerking: 2015 is een schatting. CO2_rapportage_actieplan_Imtech_TI_ juni van 28

11 6 Kwantificeringsmethoden Voor het kwantificeren van de CO2 uitstoot is gebruik gemaakt van een zelf ontwikkelde excel-tool. Op drie niveaus kunnen per (sub)systeem de CO2 emissies worden bepaald: 6.1 Directe invoer van CO2 emissies Niet van toepassing. 6.2 Invoer van energie gebruiksgegevens Van veel onderdelen zijn de gegevens over het energiegebruik bekend. Als dat het geval is, kunnen deze energie gebruiksgegevens worden ingevoerd in de excel sheet, waarna automatisch met de juiste emissiefactoren de CO2 emissies worden berekend (per jaar verschillende emissiefactoren conform de CO2 prestatieladder ( Deze methode geldt voor scope 1.1 (deels), scope 1.2, scope 1.3 en scope 2.3 (deels). 6.3 Invoer van activiteitendata In een aantal gevallen zijn energie gebruiksgegevens niet bekend. Aantallen x emissiegetal In sommige gevallen is van een bepaald (sub)systeem al bekend wat de CO2 uitstoot is, bijvoorbeeld de hoeveelheid CO2 bij zakelijke km s met prive voertuigen (scope 2.1) en bij vliegen (scope 2.2). Afgeleide emissieberekening In dat geval worden vergelijkbare objecten gebruikt waarvan de gegevens wel bekend zijn. Het gaat dan veelal om het ontbreken van een correcte energierekening omdat de verhuurder van een pand dit niet wil verstrekken (of dit verwerkt in de servicekosten), het energiebedrijf gebrekkige eindafrekeningen stuurt of omdat de rekening niet meer traceerbaar is. Dan worden bijvoorbeeld wel bekende gegevens omgerekend naar bijv. energieverbruik / m2 oppervlak van een locatie (aan de hand van vergelijkbare objecten) of geëxtrapoleerd op basis van deelfacturen. Deze methode geldt voor scope 1.1 (deels) en scope 2.3 (deels). 6.4 Gegevensbronnen per scope SKAO Scope bronnen 1.1 Gebruik stationaire verbrandingsapparatuur Facturen energieleverancier en facturen van verhuurders 1.2 Koelkasten en Airco lekverliezen Eigen inventarisatie 1.3 CO2-emissies door gebruik eigen wagenpark 2 leasemaatschappijen en Total voor het eigen wagenpark 2.1 Gebruik prive-auto's voor zakelijk verkeer Declaraties gereden km s van de salarisadministratie 2.2 Vliegen Uitdraaien imtech reisbureau 2.3 Elektriciteitsgebruik en stadsverwarming Facturen energieleverancier en facturen van verhuurders Tabel 6.4: Scope met bronnen CO2_rapportage_actieplan_Imtech_TI_ juni van 28

12 6.5 Herberekeningen 2013 Business air travel Vanwege de samenvoeging met Peek in 2013 wordt er meer internationaal gevlogen naar de verschillende Imtech T&I landen. Ook worden door medewerkers van de divisiestaf vluchten gemaakt in opdracht van WPS welke onderdeel uitmaakt van de divisie Imtech T&I. Om elke vlucht nu in detail uit te pluizen om te achterhalen wat de reden hiervoor was en aan welke entiteit deze moet worden toegerekend, is besloten om alle vluchten op naam van Peek en Imtech T&I geboekt bi het reisbureau in Nederland als bron te beschouwen. Dit heeft tot een herberekening van 2013 Business Air Travel geleid Energiefacturen In de eerste helft van 2015 zijn veel jaarafrekeningen ontvangen, waarbij sommige ook gegevens bevatten van voorgaande jaren (Stadsverwarming). Deze accuratere getallen zijn gebruikt om cijfers van voorgaande jaren te vervangen. Dit heeft geleid tot herberekeningen over voorgaande jaren met een minimale impact Conversion factors Vanaf 2013 is het herberkend met de nieuwe door SKAO gepubliceerde CO2 conversiefactoren: Ter vergelijking zijnde oude CO2 factoren uit versie 2.2 van de CO-2 prestatieladder erbij gezet. CO omrekening skao Omrekenfactoren getal getal getal nuon (energy company) 0, , , , Ton CO₂/kwh eneco (energy company) 0, , , , Ton CO₂/kwh oxxio (energy company) 0, , , , Ton CO₂/kwh dong (energy company) 0, , , , Ton CO₂/kwh Butagas 0, , , , Ton CO₂/liter Butagas 0, , , , Ton CO₂/liter vliegtuig < 700 km 0, , , , Ton CO₂/liter vliegtuig km 0, , , , Ton CO₂/liter vliegtuig > km 0, , , , Ton CO₂/liter benzine 0, , , , Ton CO₂/liter Diesel 0, , , , Ton CO₂/liter LPG 0, , , , Ton CO₂/liter stookolie 0, , , , Ton CO₂/liter propaan 0, , , , Ton CO₂/liter aardgas 0, , , , Ton CO₂/Nm3 stadsverwarming brandstof auto niet bekend (E) per 0, , , , Ton CO₂ /GJ km 0, , , , Ton / km Wat betreft groene stroom van Nuon (zie ook bijlage 6.5). Imtech beschouwd de stroom van waterkrachtcentrales buitenland als grijze stroom. Op basis van Groenstroom met een 76,4% bron van waterkrachtcentrales buitenland x de waarde van grijze stroom 471 = 360 gram CO2/kWh. CO2_rapportage_actieplan_Imtech_TI_ juni van 28

13 7 Emissiefactoren Zie hoofdstuk 6.5. Removal factors zijn niet van toepassing, omdat er geen sprake is van broeikasgasverwijdering (zie ook paragraaf 5.3). 8 Onzekerheden De gepresenteerde resultaten moeten altijd geïnterpreteerd worden met een bepaalde onzekerheidsmarge, maar op basis van de gepresenteerde gegevens kunnen we stellen dat deze marge redelijk klein is. De cijfers die per halfjaar worden gecalculeerd zijn alleen die van het brandstofverbruik van voertuigen (lease) accuraat. Dit is gelukkig ook de grootste bron van CO2 uitstoot, waardoor de onzekerheid over de gehele CO2 berekening relatief lag is De eindafrekeningen zijn naar jaar teruggerekend met behulp van aantal dagen in een jaar (elektriciteit) of graaddagen 3 in combinatie met aantal dagen (gas en stadsverwarming). Algemeen Tevens ontbreekt het inzicht hoeveel liters brandstof er gebruikt zijn voor de zakelijke kilometers met privé auto. Wel zijn de gereden kilometers bekend en de CO2 uitstoot is berekend met de conversiefactor voor brandstoftype niet bekend. Dit is toegestaan volgens de CO2 Prestatieladder handboek als de deze gereden kilometers minder dan 10% van het totale aantal kilometers uitmaken. Aangezien het aandeel van dit type uitstoot in de CO2 footprint zeer beperkt is, heeft het rekenen met een gemiddelde uitstootfactor weinig effect op de onzekerheidsmarge van de totale footprint. Verder ontbreken de CO2 bronnen zoals genoemd in hoofdstuk Verantwoording 9.1 Rapportage volgens ISO 14064:2006 hoofdstuk 7 Dit rapport is opgesteld overeenkomstig de eisen uit ISO :2006, hoofdstuk Cross reference ISO en GHG report content h7 De Cross reference ISO en GHG report content h7 is opgenomen als bijlage Verificatie ISO Rapportage (level of assurance) Dit rapport is niet door een externe bevoegde instantie geverifieerd. De onderliggende verbuikscijfers in CO2 berekeningen cijfers in de excelsheets worden jaarlijks gecontroleerd door: KIWA (tijdens CO2 prestatieladder audits) KPMG sustainability (GHG audits in opdracht van Imtech NV (de rapportage van 2013 en 2014) De Level of Assurance is dus redelijk goed. 3 CO2_rapportage_actieplan_Imtech_TI_ juni van 28

14 10 Scope Rapportage scope 3 De scope 3 emissies zijn zeer moeilijk te berekenen vanwege het uitgebreide producten en diensten aanbod van en omdat er geen betrouwbare bronnen zijn om een berekening te maken. Het is dus meer een educated guess. De educated guess is gemaakt op basis van een aantal representatieve projecten waarbij bijvoorbeeld de scopes die hier zijn ingevuld zijn berekend per project (met een bepaalde omzet). Deze berekeningen zijn weer geëxtrapoleerd naar de totaalomzet van Q1Q Q3Q Q1Q Q3Q Q1Q Q3Q GHG TOTAAL in TON CO scope 3.1 Purchased Goods & Services (not in ) scope 3.2 Capital Goods geen geen geen geen geen geen geen geen geen scope 3.3 Fuel- and Energy- Related Activities Not Included in Scope 1 or scope 3.4 Transportation & Distribution (Upstream) scope 3.5 Waste Generated in Operations scope 3.6 Business Travel (personal cars & air travel) (zit in scope 2) n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. scope 3.7 Employee Commuting scope 3.8 Leased Assets (Upstream) geen geen geen geen geen geen geen geen geen scope 3.9 Investments geen geen geen geen geen geen geen geen geen scope 3.10 Transportation & Distribution (Downstream) laag laag laag laag laag laag laag laag laag scope 3.11 Processing of Sold Products laag laag laag laag laag laag laag laag laag scope 3.12 Use of Sold Products zeer hoog zeer hoog zeer hoog zeer hoog zeer hoog zeer hoog zeer hoog zeer hoog zeer hoog scope 3.13 End-of-Life Treatment of Sold Products laag laag laag laag laag laag laag laag laag scope 3.14 Leased Assets (Downstream) geen geen geen geen geen geen geen geen geen scope 3.15 Franchises geen geen geen geen geen geen geen geen geen CO2_rapportage_actieplan_Imtech_TI_ juni van 28

15 DEEL B - ISO (Hoofdstuk 11-13) 11 Reductiedoelstelling voor scope 1 & 2 emissie, en een plan van aanpak inclusief maatregelen in de projecten (SKAO 3.B.1) 11.1 Onderwerp en omvang van de doelstelling De kwantitatieve reductiedoelstelling is geformuleerd op bedrijfsniveau voor de scope 1 en 2 emissie afzonderlijk, en dient betrekking te hebben op de projecten, en significant te zijn en vergelijkbaar met die van sectorgenoten. Significant slaat hier terug op de eigen situatie van het bedrijf. De doelstellingen worden gekozen voor de meest materiële emissies Reductiedoelstelling Bedrijf 2013 t/m 2015 Vanwege de grote reorganisatie medio 2013 en de samenvoeging met het voormalige Peek Traffic BV is besloten om een nieuwe doelstellingsperiode van 2 jaar te starten (basisjaar 2013 en doeljaar 2015). Vanwege de problemen met betrekking tot cashflow en winst die Imtech NV en daarmee ook de divisie hebben gehad per februari 2013, is de aandacht voor CO2 reductie enigszins op de achtergrond geraakt. Financieel sterker worden en overleven is nu de primaire focus van het bedrijf. Door Imtech NV is bij de publicatie van de jaarcijfers in maart 2014 de CO2 reductiedoelstelling gecommuniceerd. Omdat Imtech NV een doelstelling heeft voor 2 jaar (5 % reductie in 2 jaar) zal BV de doelstelling voor CO2 reductie per medewerker op 2,5 % per jaar zetten: Doelstellingen Periode De jaarlijkse doelstelling is > 1 % CO2 reductie. De totale doelstelling is > 5 % CO2 reductie in Het basisjaar van de metingen is Scope 1 + 2: 2,5 % reductie per medewerker per jaar. Scope 1: > 2,5% CO2 reductie per jaar. Scope 2: > 2,5% CO2 reductie per jaar. Scope 3: > 1 % CO2 reductie per jaar. Voortgang in ton CO2 Scope 1 en 2 Voor de voortgang in 2014 ten opzichte van 2013 valt het volgende te zeggen. In Ton CO Q1Q Q3Q Q1Q Q3Q Q1Q Q3Q Totaal Scope Totaal Scope Totaal Scope Als index percentage (2013=100) Totaal Scope 1 100% 45% 45% 90% 44% 43% 87% Totaal Scope 2 100% 41% 41% 81% 40% 39% 80% Totaal Scope % 89% 86% CO2_rapportage_actieplan_Imtech_TI_ juni van 28

16 In grafiek met CO2 uitstoot per half jaar Uitstoot in ton CO Q1Q Q3Q Q1Q Q3Q Q1Q Q3Q4 De CO2 uitstoot is in absolute zin in 2014 behoorlijk gedaald, zowel in scope 1 als scope 2. De daling in 2014 ten opzichte van 2013 bedraagt zo n 9 procent en daarmee zit Imtech T&I in lijn met de doelstelling. Voortgang in ton CO2 / medewerker (FTE) scope 1 en 2 Voor de Imtech CO2 doelstelling per FTE betekent dit het volgende: CO2 per FTE (CO2 in ton) scope 1 CO2 per FTE (CO2 in ton) scope 2 7,20 7,10 7,00 6,90 6,80 6,70 6,60 6,50 7,07 6,98 6, ,10 1,05 1,00 0,95 0,90 0,85 1,08 0,96 0, , , ,30 8,20 8,10 8,00 7,90 7,80 7,70 7,60 7,50 7,40 7,30 7,20 CO2 per FTE (CO2 in ton) totaal 8,15 7,94 7, index CO2 per FTE (t.o.v. basisjaar 2013 = 100) De doelstelling van 2,5 % reductie per FTE is in 2014 ten opzichte van 2013 gehaald. (3% i.p.v. de beoogde 2,5%). Ook scope 1 en 2 laten een daling zien. De beoogde daling van 5 % tussen 2013 en 2015 kan gehaald worden volgens de prognose. CO2_rapportage_actieplan_Imtech_TI_ juni van 28

17 Voortgang in ton CO2 Scope 3 De scope 3 emissies zijn zeer moeilijk te berekenen vanwege het uitgebreide producten en diensten aanbod van en omdat er geen betrouwbare bronnen zijn om een berekening te maken. Het is dus meer een educated guess. De educated guess is gemaakt op basis van een aantal representatieve projecten waarbij bijvoorbeeld de scopes die hier zijn ingevuld zijn berekend per project (met een bepaalde omzet). Deze berekeningen zijn weer geëxtrapoleerd naar de totaalomzet van Q1Q Q3Q Q1Q Q3Q Q1Q Q3Q GHG TOTAAL in TON CO2 177, , , , , , , , ,347 scope 3.1 Purchased Goods & Services (not in ) 175, , , , , , scope 3.2 Capital Goods geen geen geen geen geen geen geen geen geen scope 3.3 Fuel- and Energy- Related Activities Not Included in Scope 1 or scope 3.4 Transportation & Distribution (Upstream) 1,750 1, ,850 1, ,850 1, scope 3.5 Waste Generated in Operations scope 3.6 Business Travel (personal cars & air travel) (zit in scope 2) n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. scope 3.7 Employee Commuting scope 3.8 Leased Assets (Upstream) geen geen geen geen geen geen geen geen geen scope 3.9 Investments geen geen geen geen geen geen geen geen geen scope 3.10 Transportation & Distribution (Downstream) laag laag laag laag laag laag laag laag laag scope 3.11 Processing of Sold Products laag laag laag laag laag laag laag laag laag scope 3.12 Use of Sold Products zeer hoog zeer hoog zeer hoog zeer hoog zeer hoog zeer hoog zeer hoog zeer hoog zeer hoog scope 3.13 End-of-Life Treatment of Sold Products laag laag laag laag laag laag laag laag laag scope 3.14 Leased Assets (Downstream) geen geen geen geen geen geen geen geen geen scope 3.15 Franchises geen geen geen geen geen geen geen geen geen Naar verwachting zal scope 3 ten opzichte van 2013 gelijk blijven of licht toenemen vanwege meer uitbesteding van diensten (onderaannemers en inhuur). Deze doelstelling zal dus niet worden gehaald zoals het er nu uitziet Plan van aanpak CO2-reducerende maatregelen + indicatie voor het bedrijf CO2-reducerende maatregelen Scope 1.1 Directe emissies Imtech least de gebouwen van vastgoedbedrijven. Deze bedrijven zijn moeilijk te motiveren om te investeren in duurzame maatregelen. De enige momenten daarvoor zijn bij uitval van technische installaties of bij het naderen van het einde van de huurovereenkomst. Kleine investeringen in energiezuinige verbruiksapparaten die los staan van het gebouw worden gedaan indien daar budget voor is of bij vervanging van defecte exemplaren. Mogelijke maatregelen waar Imtech zelf invloed op heeft: Bij huur ander pand kijken naar energieverbruik Verhuurder motiveren om te investeren indien er sprake is van mogelijke verlenging van het huurcontract Roldeuren van verwarmde loodsen die snel dichtgaan na openen Stookgedrag gastoestellen (afstellen thermostaat met weekend / vakantieregeling) Scope 1.2 Koelkasten en Airco lekverliezen Mogelijke maatregelen waar Imtech zelf invloed op heeft: Energiezuiniger systemen (bijvoorbeeld Koelkasten A++) Verhuurder motiveren om te investeren indien er sprake is van mogelijke verlenging van het huurcontract in Airco s met milieuvriendelijker gassen Scope 1.3 CO2-emissies door gebruik eigen wagenpark heeft een eigen en een geleased wagenpark. Mogelijke maatregelen waar Imtech zelf invloed op heeft: Keuzebeperking leaserijders met geel kenteken die zelf kunnen kiezen binnen de vastgestelde grenzen (leasebedrag per maand per salarisgroep, maximale CO2 uitstoot per salarisgroep. Dit is overigens een onderwerp die op Groeps Ondernemings Raad wordt geregeld, Imtech T&I heeft hier beperkt invloed op. Leaserijders met geel kenteken die zelf kunnen kiezen binnen de vastgestelde grenzen motiveren om onder hun leaseklasse te leasen (d.m.v. financiële beloning). Leaserijders met geel kenteken die zelf kunnen kiezen binnen de vastgestelde grenzen beperking in vergoeding buitenland taken / privé kilometers. Dit is overigens een onderwerp die op Groeps Ondernemings Raad wordt geregeld, Imtech T&I heeft hier beperkt invloed op. CO2_rapportage_actieplan_Imtech_TI_ juni van 28

18 Hybride plug in voertuigen met CO2 < 50g / km in leaseregeling opnemen (dit is gerealiseerd per eind dec 2014 voor nieuw te leasen voertuigen per ) Flexibeler omgaan met de grens wanneer een benzine of een diesel auto moet worden geleased. De grens is nu standaard vastgesteld op meer dan km geschat jaarverbruik = diesel. In beoordelingsgesprekken meenemen of medewerkers zuinig met leasewagens en materieel omgaan (de cijfers t.a.v. verbruik t.o.v. soortgelijke voertuigen en schadegedrag / slijtage banden zijn beschikbaar). Bij vervanging eigen zwaar materieel: zuinig energielabel en motoren met laatste euronorm motor kiezen. Bij vervanging van eigen materieel kijken of a. het echt noodzakelijk is, b gebruiksdoel (kan het niet met een kleiner voertuig), c. alternatieven. Diesel vervangen door GTL (Gas To Liquid) Carpoolen naar projecten. 4x10 uur rooster i.p.v. 5x8 uur (scheelt een keer woon-werk vervoer per week). Overnachten in hotels bij projecten met reisafstand > 100 km. Green driver challenge (start in 2015 voor alle Imtech T&I medewerkers). Scope 2.1 Gebruik prive-auto's voor zakelijk verkeer Mogelijke maatregelen waar Imtech zelf invloed op heeft: Beperken door meerijden met medewerkers met wel een leaseauto Uitlenen van lease auto s van medewerkers aan medewerkers die geen lease auto hebben indien zakelijke km s moeten worden gemaakt. Scope 2.2 Vliegen Mogelijke maatregelen waar Imtech zelf invloed op heeft: Is vliegen echt noodzakelijk of kan het ook met een teleconferentie? Kijken naar de deelnemersgroep en kijken hoe de minste vliegbewegingen worden gemaakt. Dit is al ingevoerd en de meeste internationale bijeenkomsten vinden al plaats in Nederland omdat daar veelal de meeste deelnemers vandaan komen. Toestemming directie voordat de vlucht via het Imtech reisbureau wordt geboekt. Dit is al praktijk sinds 2010 door middel van een vluchtaanvraagformulier inclusief motivatie tot vliegen. Scope 2.3 Elektriciteitsgebruik Mogelijke maatregelen waar Imtech zelf invloed op heeft: De precieze verhouding tussen elektra voor verschillende doeleinden is onbekend. Het is dus onbekend het % elektra voor verlichting, voor verwarming, voor apparatuur. Vervanging desktops door energiezuinigere laptops (dit is al een gangbare praktijk sinds 2010). Reductie van het aantal kantoor gebonden printers door vervanging met centrale multifunctionele printers / kopieerapparaten (dit is al een gangbare praktijk sinds 2010). Halogeen en TL verlichting vervangen door LED (dit is al een gangbare praktijk sinds 2010, maar helaas alleen sporadisch of bij einde levensduur). Dimschakelaars (dit is al een gangbare praktijk sinds 2010). Elektronische ogen in ruimtes (dit is al een gangbare praktijk sinds 2010). Zonnepanelen op kleinere panden (rendabele terugverdientijd bij een elektraverbruik < kwh van een pand in verband met de gestaffelde energiebelasting). Thans is hier geen budget voor vanwege de te lange terugverdientijd en de krappe budgetten. CO2_rapportage_actieplan_Imtech_TI_ juni van 28

19 Scope 3 Mogelijke maatregelen waar Imtech zelf invloed op heeft: Lokale onderaannemers in de buurt van projectlocaties kiezen. Beperking transportbewegingen leveranciers door gebundeld bestellen of streven naar wekelijkse bulkbestellingen per leverancier in plaats van dagelijks. Zie ketenanalyses (separate documenten). De mogelijke effecten per jaar zijn al geschat en doorgerekend voor de toekomst in de Excel sheets. In de tabellen zijn de doorrekeningen als rode getallen zichtbaar. Op basis daarvan is te bepalen of de doelstellingen realistisch en haalbaar zijn Alternatieve brandstoffen De huidige gebruikte brandstoffen kunnen op termijn worden vervangen of worden aangevuld met alternatieven. huidige energiebronnen Alternatieven Stookolie (fuel oil) Wordt sinds 2012 niet meer gebruikt vanwege de afstoting van het pand waar stookolie werd gebruikt voor verwarmingsdoeleinden Aardgas (natural gas) Aardwarmte (vergt grote investering en veel vergunningen, alleen mogelijk als pandeigenaar daarin wil investeren) Elektriciteit (door de overgang naar warmtepompen en airco s voor verwarming) Butaan n.v.t. Propaan Wordt sinds 2012 niet meer gebruikt vanwege de afstoting van het pand waar propaan werd gebruikt voor verwarmingsdoeleinden Leakage of gas (GWP) Toepassing van milieuvriendelijker koelgassen Benzine (petrol) Bio-ethanol (Dit wordt sporadisch getankt, veelal in het buitenland. Het tanken hiervan is nog geen beleid van Imtech) Hybride aandrijving (bijv. Toyota Prius) Elektriciteit (sinds 2015 toegestaan volgens Imtech leaseregeling). Brandstofcel (nog niet gangbaar, niet toegestaan volgens Imtech leaseregeling) Diesel Biodiesel (Dit wordt sporadisch getankt in het buitenland. Het tanken hiervan is nog geen beleid van Imtech). GTL (Gas To Liquid) als alternatieve diesel (minder fijn stof). De brandstofleverancier van Imtech, Shell, wil dit uitrollen in Nederland en Imtech kan hierbij invloed uitoefenen bij de prioritering van tankstations die geschikt worden gemaakt voor deze brandstof. Elektriciteit (sinds 2015 toegestaan volgens Imtech leaseregeling). Voor dieselauto s die veel km s rijden wat minder geschikt. LPG (Liquid Propane Gas) LPG is uitgesloten in de leaseregeling van Imtech Fueltype unknown n.v.t. Kerosine Bio-kerosine (in de proeffase bij enkele luchtvaartmaatschappijen) Het is geen beleid van Imtech om specifiek met luchtvaartmaatschappijen te vliegen die dit gebruiken District heating Aardgas Aardwarmte (vergt grote investering en veel vergunningen, alleen mogelijk als pandeigenaar daarin wil investeren) Elektriciteit (door de overgang naar warmtepompen en airco s voor verwarming) Electricity Groene stroom dat voldoet aan SMK keurmerk of eigen opwek d.m.v. zonnecellen of windmolens Voor het gebruik van alternatieve energieën is de doelstellig opgenomen om deze geaccepteerd te krijgen als bron. Imtech T&I zal haar invloed aanwenden om het Imtech NV beleid te beïnvloeden. Het zal dan gaan om groene stroom met SMK keurmerk (2015 aanbesteding nieuw energiecontract voor Imtech bedrijven in NL). CO2_rapportage_actieplan_Imtech_TI_ juni van 28

20 11.4 Plan van aanpak CO2-reducerende maatregelen + indicatie Per project De maatregelen van de onderstaande lijst kan elke projectleider bij Imtech toepassen op de projecten. CO2-reducerende maatregelen kwantitatieve reductie per jaar resultaten verantwoordelijke Scope 1.3 CO2-emissies door gebruik eigen wagenpark Carpoolen naar projecten 4x10 uur rooster i.p.v. 5x8 uur (scheelt een keer woon-werk vervoer per week) Overnachten in hotels bij projecten met reisafstand > 100 km Scope 3 Zie scope 3 ketenanalyses 2% op brandstofverbruik 1% op brandstofverbruik 1% op brandstofverbruik PL PL PL PL Ervaring hiermee is opgedaan op diverse projecten: Avenue A2, diverse Rail projecten, meterwisseling in opdracht van Alliander. Ook zijn er zat mogelijkheden voor individuele bijdrages: zie bijlage Plan van aanpak CO2-reducerende maatregelen goedgekeurd door Directie In Budget 2015 opgenomen goedgekeurde acties door Directie Scope 1.3 Elektrische auto s vanaf december 2014 in leaseregeling met de juiste spelregels (vanaf 2015 geldig) Scope 1.3 In 2015 de cursus veilig en zuinig rijden voor alle Imtech T&I medewerkers (Prodrive Learning). Scope 2.2 Vliegen wordt nog meer beperkt (alleen als de echte noodzaak wordt aangetoond en alleen na nadrukkelijke directietoestemming) Scope 2.3 Bij Imtech NV wordt hardgemaakt dat minimaal 50 % van het elektriciteitsverbruik (totaalverbruik Imtech T&I is iets meer dan 2000 MWh, dus ongeveer 1000 MW) met SMK keurmerk (herleidbare groene energie van windmolens en dergelijke uit West -Europa) moet zijn. Opmerking: de effecten hiervan zijn niet in de berekeningen voor 2015 opgenomen. Indien 50% duurzaam is zal dit een extra effect van 5% reductie hebben op de totale CO2 uitstoot. CO2_rapportage_actieplan_Imtech_TI_ juni van 28

21 12. Energie management actieplan, onderschreven door hoger management, gecommuniceerd en geïmplementeerd (SKAO 3.B.2) 12.1 Uitvoeren van een energie review (ISO ) a) energy and consumption De huidige energiebronnen staan in onderstaande tabel met daarbij de absolute getallen al Ton CO2. Uit de tabel kan de absolute uitstoot en de verhouding de in totale CO2 uitstoot van Imtech T&I worden afgelezen. Emissiebronnen in ton 2013 % 2014 % 2015 % Stookolie (fuel oil) 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% Aardgas (natural gas) 575 6,5% 442 5,6% 430 5,7% Butaan 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% Leakage of gas (GWP) 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% Benzine (petrol) ,6% ,7% ,9% Diesel ,6% ,6% ,1% LPG (Liquid Propane Gas) 0 0,0% 0 0,0% 0 Electricity CAR 0 0,0% 2 0,0% 6 0,1% Fueltype unknown 103 1,2% 101 1,3% 100 1,3% Kerosine 126 1,4% 140 1,8% 135 1,8% District heating 6 0,1% 4 0,1% 4 0,1% Electricity ,6% 701 8,9% 690 9,1% totaal ,0% ,0% ,0% b) bronnen van huidig en toekomstig significant energiegebruik. Benzine: leaseauto s en bedrijfsauto s met geel kenteken Diesel: eigen wagenpark (zwaar materieel) en leaseauto s en bedrijfsauto s met geel kenteken Elektriciteit: 4 grootverbruikers: de panden Amersfoort Hardwareweg, Amersfoort Basicweg, Wormerveer en Barendrecht. Cijfers per significante brandstofsoort (2015 = schatting) Aardgas (central heating) Benzine Diesel Elektriciteit Aardgas in m3, elektriciteit in kwh en diesel en benzine in liters. CO2_rapportage_actieplan_Imtech_TI_ juni van 28

22 c) identificatie, prioritering en vastlegging van mogelijkheden tot verbetering van de energy performance van Imtech Dit is vastgelegd in hoofdstuk 11.4 en De energy review vindt jaarlijks plaats Opstellen referentie kader (ISO ) Referentiekader is basisjaar 2013 voor de periode Dit is zo gekozen omdat: Er medio 2013 een grote reorganisatie heeft plaatsgevonden bij Begin 2013 Peek Traffic BV is geïntegreerd in (wijziging boundary) Vastleggen van performance indicators voor monitoren (ISO ) Performance indicators: Totale CO2 uitstoot CO2 in ton per medewerker Sector benchmark: niet echt een concurrent gevonden met dezelfde portfolio van activiteiten Doelstellingen, taakstellingen en management actieplan energie (ISO ) Zie vorige hoofdstukken Monitoring, meten en analyseren (ISO ) Dit is geborgd in (procedures gepubliceerd op intranet): 100P1170 CO2 Actualiseren basisbestanden 100P1171 CO2 CI controle Emissie inventaris Zie vorige hoofdstukken Afwijkingen, correcties, corrigerende en preventieve maatregelen (ISO ) Dit is geborgd in (procedures gepubliceerd op intranet): 100P1170 CO2 Actualiseren basisbestanden 100P1171 CO2 CI controle Emissie inventaris Zie vorige hoofdstukken. 13. Op basis van 2 ketenanalyses / 2 ketens van activiteiten scope 3, CO₂reductiedoelstellingen en een plan van aanpak inclusief maatregelen (SKAO 4.B.1) 13.1 Scope 3 emissie inventaris en berekening Onderstaand de grafiek met de getallen (rode cijfers zijn schattingen / prognoses). Let op dat hier bij scope 3 nr 6 dubbel meegeteld wordt (deze zitten ook al in scope 2 van de SKAO indeling) Q1Q Q3Q Q1Q Q3Q Q1Q Q3Q GHG TOTAAL in TON CO2 177, , , , , , , , ,347 scope 3.1 Purchased Goods & Services (not in ) 175, , , , , , scope 3.2 Capital Goods geen geen geen geen geen geen geen geen geen scope 3.3 Fuel- and Energy- Related Activities Not Included in Scope 1 or scope 3.4 Transportation & Distribution (Upstream) 1,750 1, ,850 1, ,850 1, scope 3.5 Waste Generated in Operations scope 3.6 Business Travel (personal cars & air travel) (zit in scope 2) n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. scope 3.7 Employee Commuting scope 3.8 Leased Assets (Upstream) geen geen geen geen geen geen geen geen geen scope 3.9 Investments geen geen geen geen geen geen geen geen geen scope 3.10 Transportation & Distribution (Downstream) laag laag laag laag laag laag laag laag laag scope 3.11 Processing of Sold Products laag laag laag laag laag laag laag laag laag scope 3.12 Use of Sold Products zeer hoog zeer hoog zeer hoog zeer hoog zeer hoog zeer hoog zeer hoog zeer hoog zeer hoog scope 3.13 End-of-Life Treatment of Sold Products laag laag laag laag laag laag laag laag laag scope 3.14 Leased Assets (Downstream) geen geen geen geen geen geen geen geen geen scope 3.15 Franchises geen geen geen geen geen geen geen geen geen Let wel: een aantal scopes zijn niet uit te rekenen met een fatsoenlijke foutmarge en derhalve is er een kwalitatieve score gedaan. CO2_rapportage_actieplan_Imtech_TI_ juni van 28

23 Rangorde Rang SKAO orde scope scope 3.12 Use of Sold Products zeer hoog zeer hoog zeer hoog 2 scope 3.1 Purchased Goods & Services (not in ) scope 3.4 Transportation & Distribution (Upstream) scope 3.7 Employee Commuting scope 3.5 Waste Generated in Operations scope 3.3 Fuel- and Energy- Related Activities Not Included in Scope or 2 7 scope 3.10 Transportation & Distribution (Downstream) laag laag laag 8 scope 3.11 Processing of Sold Products laag laag laag 9 scope 3.13 End-of-Life Treatment of Sold Products laag laag laag 10 scope 3.2 Capital Goods geen geen geen 11 scope 3.8 Leased Assets (Upstream) geen geen geen 12 scope 3.9 Investments geen geen geen 13 scope 3.14 Leased Assets (Downstream) geen geen geen 14 scope 3.15 Franchises geen geen geen 15 scope 3.6 Business Travel (personal cars & air travel) n.v.t. n.v.t. n.v.t Projecten en mobiliteit Meest dominante CO2 emissies in scope 3 Uit de tabel blijkt dat de meeste CO2 veroorzaakt wordt scope 3.12 Use of Sold Products scope 3.1 Purchased Goods & Services (not in ) Uit deze 2 grootste CO2 emissiebronnen is één ketenanalyse opgesteld. CO2 Ketenanalyse en keteninitiatief Meterwisselingen slimme meter (vanwege de inzet van derden die rapporteren in scope 3.1, Purchased Goods & Services (not in )) Uit de andere categorieën is ook één ketenanalyse opgesteld. CO2 Ketenanalyse en keteninitiatief coating EC 2.5 verkeersregelautomaat (Transportation & Distribution (Downstream)) 13.3 SKAO H3.1 Algemene doelstellingen scope 3 Per ketenanalyse (2 stuks) zijn de doelstellingen specifiek gemaakt die zeer significant zijn (beide zijn te kwalificeren als middenmotor omdat in beide scope 3 activiteiten nog wel wat CO2 reductie valt te behalen). Het gaat om ketenanalyses voor: CO2 Ketenanalyse en keteninitiatief Meterwisselingen slimme meter CO2 Ketenanalyse en keteninitiatief coating EC 2.5 verkeersregelautomaat De ketenanalyses zijn aparte documenten die opgesteld zijn conform de richtlijnen uit het GHG protocol en de eisen van de SKAO prestatieladder versie SKAO 5.B.1 Rapporteren van de emissie-inventaris scope 1, 2 en 3, alsmede de voortgang in reductiedoelstellingen De rapportages vinden regelmatig halfjaarlijks plaats, of vaker en ook dan regelmatig. De rapportages worden actueel gehouden op de CO2 internetpagina van Imtech en SKAO. CO2_rapportage_actieplan_Imtech_TI_ juni van 28

24 Bijlage 3.1 Organogrammen Level 1 Level 2 Level 3 Imtech Traffic & Infra BV CO2_rapportage_actieplan_Imtech_TI_ juni van 28

25 Bijlage 6.5 Groen Garant Stroom (Contract Nuon sinds 2012) Imtech beschouwt de stroom van waterkrachtcentrales buitenland als grijze stroom. Op basis van Groenstroom met een 76,4% bron van waterkrachtcentrales buitenland x de waarde van grijze stroom 471 = 360 gram CO2/kWh. CO2_rapportage_actieplan_Imtech_TI_ juni van 28

26 Bijlage 9 Cross reference ISO GHG report content h7 Onderstaand is een cross reference opgenomen. ISO GHG ISO Beschrijving Hfdst report content A Reporting organization 1 B Person responsible 1 C Reporting period D Organizational boundaries E Direct GHG emissions F Combustion of biomass G GHG removals H Exclusion of sources or sinks I Indirect GHG emissions J Base year K Changes or recalculations L Methodologies M Changes to methodologies N Emission or removal factors used O Uncertainties 8 P Statement in accordance with ISO Q Statement describing whether the GHG inventory, 9 report or assertion has been verified, including the type of verification and level of assurance achieved Tabel bijlage 10: Cross reference ISO GHG report content chapter 7 CO2_rapportage_actieplan_Imtech_TI_ juni van 28

27 Bijlage 11.2 Plan van aanpak CO2-reducerende maatregelen + indicatie voor het bedrijf FM = Facility Manager, CF = Car Fleet Manager, Dir = directie, PL= Projectleiders, WVB = Werkvoorbereiders / planners CO2-reducerende maatregelen kwantitatieve reductie per jaar Resultaten 2014 Verant woord elijke Scope 1.1 Op gasverbruik Isolatie 1% geen bewuste acties FM Temperatuur binnenklimaat 1% geen aanvullende acties FM Bij huur ander pand kijken naar energieverbruik 1% niet altijd gegevens over bekend FM Roldeuren van verwarmde loodsen die snel dichtgaan na 3% Wordt in 2015 in pand Houten opgehangen FM openen Stookgedrag (afstellen thermostaat) 2% Het pand Basicweg Amersfoort is deels verhuisd FM naar Hardwareweg en op de verdiepingen die leeg staan zijn de thermostaten dichtgedraaid (jan 2014) CV ketel vervangen 2% In pand Hardwareweg Amersfoort gedaan begin FM CV ketel is vervangen door 5 cascadegestuurde kleinere en zuiniger ketels. Scope 1.2 Koelkasten en Airco lekverliezen Op lekkage Bij vervanging investeren in: Lekverliezen zijn geen issue vanwege de geringe GWP uitstoot. Scope 1.3 CO2-emissies door gebruik eigen wagenpark Op brandstof verbruik Keuzebeperking leaserijders geel kenteken 3% Sinds 2011 Leaseregeling 2012 CO uitstoot gestuurd Het wagenpark ververst jaarlijks met zo n 20-25% en CF/Dir/ Imtech NV het vervangende voertuig is ongeveer 5-10% zuiniger. In 2014 is de leaseregeling voor 2015 versoberd en tevens zijn plug in hybrids als keuze toegestaan. Bij vervanging materieel: motoren met laatste euronorm motor kiezen 2% Sinds 2008 CF Bij vervanging van materieel kijken of a. het echt noodzakelijk is, b gebruiksdoel (kan het niet met een kleiner voertuig), c. alternatieven. 2% sinds 2009 wordt dit door wagenparkbeheer actief en bewust gedaan Carpoolen naar projecten 2% Moeizaam te realiseren PL 4x10 uur rooster ipv 5x8 uur (scheelt een keer woon-werk 1% Moeizaam te realiseren PL vervoer per week) Overnachten in hotels bij projecten met reisafstand > 100 km 1% Moeizaam te realiseren PL In 2015 de cursus veilig en zuinig rijden voor alle Imtech T&I 3% Pas in 2015 actief CF/Dir medewerkers (Prodrive Learning). Scope 2.1 Gebruik prive-auto's voor zakelijk verkeer Op gedeclareerde km s Beperken door meerijden met medewerkers met wel een 1% gebeurt op eigen initiatief leaserijder / eigen PL leaseauto autobezitter, dus geen beleid Scope 2.2 Vliegen Op vluchten Is vliegen echt noodzakelijk of kan het ook met een in 2010 is een teleconferentie systeem aangeschaft. Dir teleconferentie? Lync is sinds 2013 in gebruik op elke laptop. Scope 2.3 Electriciteitsgebruik Op KwH verbruik Groene stroom wisselend Groene stroom van Nuon Imtech NV Energiezuinige apparaten 10% Meer laptops ipv pc s ICT Dimschakelaars 1% FM Elektronische ogen in ruimtes 1% FM LED toepassingen 10% FM Zonnepanelen op kleinere panden (rendabele terugverdientijd - Geen geld voor? bij een elektraverbruik < kwh van een pand in verband met de gestaffelde energiebelasting) Scope 3 divers Zie ketenanalyses (separate documenten) CF/Dir CO2_rapportage_actieplan_Imtech_TI_ juni van 28

28 Bijlage 11.4 Mogelijkheden voor individuele bijdrages en ideeën van anderen Voorbeelden Toepassen het nieuwe rijden Energiezuinige leaseauto uitkiezen (7, 14 of 20 % bijtelling voertuig) Kan het niet kleiner (bedrijfsbus of kan het ook met een combo? Opruimen voertuig (gewichtsbeperking, moet ik alles altijd meenemen?) Imperiaal eraf of leeghalen (verminderen luchtweerstand, moet ik altijd alles meenemen) Roldeur van verwarmde opslagruimtes achter je dicht doen (zeker in de winter) Ramen kantoor dicht houden (zeker in de winter) Voertuigen niet stationair laten draaien als dat niet nodig is Tank wat je moet tanken (elk jaar komt het meerdere keren voor dat benzinerijders bijvoorbeeld diesel tanken) Afspraken combineren in één rit (efficiënt plannen) Medewerkers aannemen die niet te ver van het werk / vestiging / project af wonen Onderaannemers inzetten die niet te ver van het werk / vestiging / project af wonen Bestellingen bundelen bij dezelfde leverancier en creëer bestelmomenten (dus eens per week bestellen en niet steeds ad hoc per dag) Kies geen SUV of Cross-over Controleer regelmatig de bandenspanning (liever een iets te hoge spanning) Lever uw individuele printer in en gebruik de gedeelde bulkprinters Print zwart-wit en niet kleur (kleur alleen als het echt nodig is) Print dubbelzijdig of liever print helemaal niet! Laat geen apparatuur aanstaan als u uw werkruimte voor langere tijd verlaat Neem de benenwagen als u van het Imtech pand naar Peek moet Medewerkers voor een aantal nachten laten overnachten in plaats van heen en weer laten rijden indien de projectlocatie op grote afstand is van de vestiging Materialen direct op locatie bezorgen, indien mogelijk Et cetera Suggesties: wim.vos@imtech.com / siemon.bruinsma@imtech.com En Intranet MVO pagina CO2_rapportage_actieplan_Imtech_TI_ juni van 28