Toekomstscenario s 3. Pensioen Informatie Teams in kaart 6. Bouwstenen van uw pensioen 8. Pensioenblad voor het cabinepersoneel van KLM

Transcriptie

1 Jaargang 9 november 2010 De uitvoering van de KLM-pensioenregelingen is ondergebracht bij Blue Sky Group Pensioenblad voor het cabinepersoneel van KLM Toekomstscenario s 3 Pensioen Informatie Teams in kaart 6 Bouwstenen van uw pensioen 8

2 2 focus november 3 Van de redactie... De gevolgen van de financiële crisis eind 2008 zijn nog duidelijk voelbaar. Sterker nog, je kunt je afvragen of de crisis wel voorbij is. In ieder geval staan de pensioenfondsen in Nederland nog steeds erg in de belangstelling. Er wordt onderzocht of het pensioenstelsel zoals we dat al decennia lang kennen nog wel houdbaar is. En of de pensioenfondsen nog wel aan de lopende en toekomstige verplichtingen kunnen voldoen. Alle negatieve berichten maken het voor pensioenfondsen soms lastig om een goed beeld van de werkelijke situatie te geven. Pensioenfondsen zijn zich ervan bewust dat het vertrouwen van de Nederlandse bevolking in het pensioenstelsel aan het wankelen wordt gebracht. De onrust die hierdoor ontstaat is niet altijd op zijn plaats, want bij lang niet alle pensioenfondsen is de situatie zo slecht als het soms in de media wordt geschetst. Dat wil niet zeggen dat er helemaal niets aan de hand is. Pensioenland is enorm in beweging. Er wordt gesproken over langer doorwerken en over versobering van de pensioenregelingen. Het bestuur van uw pensioenfonds doet er alles aan om de financiële gezondheid van het fonds te waarborgen. Alle ontwikkelingen in de financiële markt worden op de voet gevolgd en verschillende toekomstscenario s uitgebreid doorgerekend. In deze Focus leest u hier meer over. Ook laten we u zien hoe het Nederlandse pensioenstelsel eruit ziet en daarmee uit welke bouwstenen uw pensioen bestaat. Het wordt hoe dan ook steeds belangrijker dat u zelf goed op de hoogte bent van uw persoonlijke pensioensituatie. Zodat u een goed beeld krijgt van wat u kunt ver wachten als u met pensioen gaat. U kunt hiervoor de pensioenplanner raadplegen op Het pensioenfonds hecht er veel waarde aan u goed en tijdig te informeren. Via brieven, het UPO, Focus en via de website. Tijdens de deelnemersvergadering in september 2010 heeft het bestuur de financiële positie van het fonds persoonlijk toegelicht en hebben deelnemers hun vragen kunnen stellen. Ook hiervan vindt u een terugblik in Focus. De redactie Bestuur Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel Leden Paulette van den Berk, Dick Dees (voorzitter), Stefan Geerlings, Bert Gerritsma, Eugène van Halder (vicevoorzitter), Arend de Jong (vicevoorzitter), Miriam Kartman, Rob Koster, David van Mechelen. Plaatsvervangende leden Annette Groeneveld, Kees Porskamp, Terence Tilgenkamp I E Bestuur@klmcabinefonds.nl T (020) F (020) Colofon Deze keer Het verkennen van toekomstscenario s Interview met Petra Silven, Hoofd Actuariaat van Blue Sky Group 05. Veel vragen voor bestuur tijdens deelnemers vergadering 06. Pensioen Informatie Teams in kaart Enthousiasme en resultaten 07. Pensioen In Zicht Goed voorbereid met pensioen 08. Het Nederlandse pensioenstelsel Welke bouwstenen heeft uw pensioen 11. Lancering website pensioenoverzicht Focus verschijnt drie maal per jaar en wordt verstuurd aan deelnemers en gepensioneerden van het Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Redactie Monique van Dulken, Houda Stitou, Ike Veenendaal, Astrid Visser, Erik Voorhoeve Redactieadres Redactie Focus, Postbus 123, 1180 AC Amstelveen, focus@klmcabinefonds.nl Opmaak, beeld (-selecties) Frissewind_visuele communicatie, Amsterdam Vormgeving basisontwerp FUNCKE Communications & design, Haarlem Druk Drukkerij Aeroprint, Ouderkerk aan de Amstel Het verkennen van toekomstscenario s Petra Silven is Hoofd Actuariaat bij Blue Sky Group. Het actuariaat adviseert pensioenfondsen over financiering van de pensioenregeling. Ook de dekkingsgraad wordt door het actuariaat berekend. D e afgelopen tijd liggen de Nederlandse pensioenfondsen flink onder vuur. De gedaalde rente en de gestegen levens verwachting zorgen ervoor dat de dekkingsgraden van veel fondsen sterk gedaald zijn. Begin september heeft het Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel een (nieuws)- brief naar alle deelnemers en gepensioneerden gestuurd met een uitleg over de financiële positie van het fonds. In dit artikel vragen we Petra Silven om een aantal van de onderwerpen die van invloed zijn op de financiële positie van het pensioenfonds nader toe te lichten. We leven langer Petra Silven: Al vanaf 1988 ontwikkelt de levensverwachting zich in een tempo dat afwijkt van de periode daarvoor. De afgelopen 10 jaar is de levensverwachting duidelijk sterker toegenomen dan de waargenomen stijging in het verleden. Uit onderzoeksresultaten blijkt dat medische ontwikkelingen op het gebied van hart- en vaatziekten en het effect van minder roken, een versnelde daling van de sterftekans tot gevolg hebben. Het beleid dat je kiest moet met zoveel mogelijk toekomstscenario s rekening houden. De belangen van alle verschillende groepen worden daarbij heel zorgvuldig afgewogen. Petra Silven, Hoofd Actuariaat bij Blue Sky Group Bij het inschatten van de levensverwachting houden we ook rekening met de specifieke kenmerken voor het pensioenfonds. Voor de pensioenfondsen heeft de gestegen levensverwachting uiteraard grote gevolgen. Hoe langer iemand leeft, hoe meer pensioen er moet worden uitgekeerd. Eind jaren tachtig bedroeg de levensverwachting voor een 65-jarige vrouw 18 jaar, op basis van de huidige waarnemingen bedraagt hij 20 jaar en dat zal naar verwachting in 2050 oplopen tot 23 jaar. Er zullen dus maatregelen genomen moeten worden om pensioen betaalbaar te houden. Grofweg zijn er drie mogelijkheden: premieverhoging, langer doorwerken of verlaging van de pensioentoezegging. Hoe deze maatregelen worden ingezet is op dit moment onderwerp van discussie en wordt op landelijk niveau bepaald in overleg tussen sociale partners. In het regeerakkoord wordt er in ieder geval vanuit gegaan dat de pensioenleeftijd, net als de AOW-leeftijd, omhoog zal gaan. Dekkingsgraad De dekkingsgraad is een graadmeter voor de financiële positie van het pensioenfonds. Het laat de verhouding zien tussen het vermogen en de verplichtingen van het pensioenfonds. De dekkingsgraad wordt dan ook in een percentage uitgedrukt. De actuele dekkingsgraad kunt u vinden op

3 4 focus november 5 Veel vragen voor bestuur tijdens deelnemers vergadering Rente Een andere factor die de dekkingsgraad het afgelopen jaar zwaar heeft beïnvloed is de rente. Wanneer de rente daalt, stijgen de verplichtingen van het pensioenfonds. Een voorbeeld; als je volgend jaar 1000 euro nodig hebt en de rente bedraagt op dit moment 5% heb je nu ongeveer 952 euro nodig om apart te zetten. Als de rente daalt naar 2%, stijgen je verplichtingen. Je hebt dan ongeveer 980 euro nodig. Kortom, als de rente daalt, daalt de dekkingsgraad ook. De obligaties die het fonds heeft stijgen weliswaar in waarde door de daling van de rente, maar minder hard. Een lage marktrente is dus ongunstig voor pensioenfondsen. De rente die pensioenfondsen hanteren om de waarde van de pensioenverplichtingen te bepalen is de risicovrije marktrente. Deze rente komt tot stand door de werking van de financiële markten en wordt niet zoals weleens wordt gedacht vastgesteld door De Nederlandsche Bank. Het risico van een dalende rente kan door het pensioenfonds door middel van keuzes in het beleggingsbeleid worden afgedekt. Maar als je het risico van een rentedaling helemaal afdekt, betekent dat tegelijkertijd dat je ook niet kunt profiteren van een rentestijging waardoor het fonds minder in staat zal zijn om te kunnen indexeren. Het is dus altijd een afweging: welk risico wil je beslist niet lopen en wat lever je ervoor in om dat risico niet te lopen. Het bestuur van het Pensioenfonds KLM- Cabinepersoneel heeft ervoor gekozen het renterisico voor 50% af te dekken. Met behulp van de uitkomsten van zo n studie kiest het bestuur voor bepaalde maatregelen, zoals bijvoorbeeld het afdekken van het renterisico. Het beleid dat je kiest moet met zoveel mogelijk toekomstscenario s rekening houden. De belangen van alle verschillende groepen worden daarbij heel zorgvuldig afgewogen. Dus de belangen van de gepensioneerden, van de actieve deelnemers en ook van KLM. Evaluatie van bestaand beleid heeft de constante aandacht en staat mede door de huidige ontwikkelingen hoog op de agenda van de bestuurders. Tot besluit staan we stil bij het herstelplan van het pensioenfonds. Omdat de dekkingsgraad van het pensioenfonds eind 2008 onder het vereiste niveau raakte, is in 2009 een herstelplan opgesteld, waarin wordt aangegeven hoe het fonds in een periode van maximaal 15 jaar zijn reserves weer opbouwt. Inmiddels is de dekkingsgraad eind oktober 115%. Op dit moment wordt er in de media veel gesproken over afstempelen, het verlagen van de pensioenen. Deze maatregel staat niet in het herstelplan van het Pensioenfonds KLM- Cabinepersoneel en is bij dit fonds momenteel dus niet aan de orde. Er zijn geen garanties dat dit in de toekomst ook nooit zal gebeuren. Jaarlijks evalueert De Nederlandsche Bank -die toezicht houdt op de pensioenfondsen- het ingediende herstelplan samen met het pensioenfonds. Op basis van de huidige inzichten herstelt het fonds goed en binnen de gestelde termijn. Vijfentwintig belangstellende deelnemers vonden 20 september j.l. de weg naar het kantoor van Blue Sky Group om de jaarlijkse deelnemersvergadering bij te wonen. Aanzienlijk meer dan vorige jaren. Er waren onder de deelnemers wel wat zorgen na alle berichten over pensioenfondsen in de media. Een greep uit de vragen: Moet er bij ons ook afgestempeld worden? Arend de Jong een van de twee vicevoorzitters van het fonds : Het Cabinefonds is wel geraakt door de crisis, maar behoort niet tot de pensioenfondsen die op dit moment in problemen zijn. Afstempelen is bij ons dan ook niet aan de orde, maar er zijn geen garanties voor de toekomst. Gaat de premie omhoog? Arend de Jong: Deze maatregel is niet ondenkbaar. De financiering van het pensioenfonds wordt op dit moment besproken. Over dit onderwerp is onlangs een uitgebreide nieuwsbrief naar alle deelnemers gestuurd. Moet er langer doorgewerkt worden vanwege de gestegen levensverwachting? Toine van der Stee, directeur van Blue Sky Group: Op dit moment gaat de discussie over de pensioenleeftijd alleen nog over de AOW-leeftijd. Hoewel er meningsverschillen zijn tussen de politieke partijen, verwachten we dat die verhoging van de AOW-leeftijd er gaat komen. Er is geen wettelijke verplichting om de pensioenleeftijd in de aanvullende regeling, zoals van dit fonds, ook te verhogen. De regering kan dat wel afdingen via de fiscale wetgeving, maar uiteindelijk zullen de werkgevers- en de werknemers organisaties hier afspraken over moeten maken. Waarom zijn de gepensioneerden niet vertegenwoordigd in het bestuur? Vicevoorzitter Eugène van Halder: het aantal pensioengerechtigden is nog laag ten opzichte van het aantal actieve deelnemers. Medezeggenschap van pensioengerechtigden wordt pas wettelijk verplicht als het aantal gepensioneerden 10% bedraagt van het totaal aantal actieve deelnemers en pensioengerechtigden. Overigens moet ieder bestuurslid, ongeacht zijn achtergrond, bij besluiten de belangen van iedereen meewegen. Dus van werkgever, werknemer en gepensioneerde. Wordt er dit jaar geïndexeerd? Het bestuur: We besluiten in december of er geïndexeerd kan worden en dat hangt af van de dekkingsgraad van de maand december. Het fonds heeft de ambitie om jaarlijks volledig te indexeren, maar volledige indexatie kan niet gegarandeerd worden. KLM wilde toch lenen van het pensioenfonds? Arend de Jong bevestigde dat KLM de drie KLM-pensioenfondsen gevraagd heeft na te willen denken over een eventuele lening tegen een marktconforme vergoeding. Zowel KLM als de pen sioenfondsen zouden hier voordeel van kunnen hebben. KLM zou niet afhankelijk van de banken zijn, die door de crisis veel terughoudender zijn geworden en de (rente)vergoedingen die anders aan banken worden betaald, zouden nu bij de fondsen terechtkomen. Het bestuur heeft het voorstel goed bestudeerd, maar geconstateerd dat een dergelijke lening niet past in het beleid om beleggingen te spreiden. Communicatie met deelnemers: PIZ, PIT en het UPO Bestuurslid Paulette van den Berk lichtte een aantal initiatieven van het pensioen fonds toe die bedoeld zijn om de communicatie met deelnemers te verbeteren, zoals de Pensioen In Zicht dagen en de Pensioen Informatie Teams. Hier leest u elders in deze Focus meer over. Ans van Schaik, PITter uit het vijfde team, vertelde tijdens de bijeenkomst over haar ervaringen. Na afloop meldde één van de aanwezigen zich spontaan aan voor het zesde PIT-team, dat in november van start gaat. Na een korte lunchpauze gaf Wesley Harmsen, Allround Medewerker Pensioenservice, toelichting op het Uniform Pensioen Overzicht (UPO) dat elke deelnemer van het pensioenfonds jaarlijks ontvangt. De deelnemersvergadering werd afgesloten met een rondleiding en de mogelijkheid voor individuele pensioengesprekken. Zowel het bestuur als de deelnemers waren tevreden over de bijeenkomst, die volgend jaar rond deze tijd weer georganiseerd wordt. Toekomstscenario s Om het beleid te kunnen bepalen berekenen we voor het pensioenfonds zeer veel verschillende toekomstscenario s. Dat gebeurt in een zogenoemde Asset Liability Management studie. We proberen daarmee zichtbaar te maken wat de effecten van externe ontwikkelingen en eigen beleidskeuzen zijn. Alle factoren, de verwachte rendementen, de rentestand en de loon- en prijsinflatie worden daarin meegenomen. Indexatiebesluit I n de bestuursvergadering van december besluit het bestuur over de aanpassing van de opgebouwde aanspraken en de pensioenen per januari Het indexatiebesluit wordt gepubliceerd op de website van het pensioenfonds. Pensioengerechtigden ontvangen bij de pensioen betaling van januari 2011 een specificatie. Hierin wordt de indexatie ook vermeld.

4 6 focus november 7 Pensioen Informatie Teams in kaart Deze maand wordt alweer het zesde Pensioen Informatie Team klaargestoomd. Wat hebben de teams tot nu toe bereikt? Wie zijn de Pit ers? Deelnemers aan het Pensioen Informatie Team treden op als ambassadeurs van het pensioenfonds. Met informele gesprekken proberen zij collega s aan te zetten om zich te verdiepen in hun toekomstige financiële situatie. Momenteel zijn er drie PIT-teams actief. Je bent in principe PIT er voor 18 maanden. De eerste twee teams hebben deze termijn al volbracht. De samenstelling van deze teams is divers. Omdat PIT van oorsprong een jongerenproject was, bestonden de eerste drie teams vooral uit jongeren tot veertig jaar. Bij het samenstellen van het vierde team werd de leeftijdsgrens opgeheven. Niet alleen omdat duidelijk werd dat de PIT-teams een groter bereik hadden dan alleen jongeren; maar ook omdat er bij het samenstellen van een team zoveel mogelijk gestreefd wordt naar een afspiegeling van het cabinekorps. De PITters zijn niet herkenbaar aan een speldje op het uniform, maar gaan met visitekaartjes op pad. Hiermee kunnen zij collega s met inhoudelijke vragen doorverwijzen naar Blue Sky Group. Rapporteren en resultaten Elke PITter brengt maandelijks verslag uit over zijn/haar activiteiten aan de hand van een online rapportageformulier. In dit formulier kun je aangeven hoeveel collega s je hebt gesproken per type vlucht (ICA/Europa). Daarnaast geef je aan waar de gesprekken hebben plaatsgevonden, hoe de gesprekken eruit zagen en welke onderwerpen het meest besproken zijn. Per kwartaal worden de ingevulde rapportageformulieren gebundeld en wordt een rapport uitgedraaid dat een indicatie geeft van de resultaten van dit team. Met resultaten bedoelen we: een schatting van het aantal gevoerde pensioengesprekken; het type gesprekken; de onderwerpen die besproken zijn, de vragen die gesteld zijn en de ingezette middelen. Deze informatie komt uiteindelijk terecht bij het bestuur en Blue Sky Group, die kunnen bekijken of de vragen en onderwerpen aanleiding geven voor communicatie-activiteiten, bijvoorbeeld aanvulling van de website, een artikel in Focus, etc. Dat de PIT-teams hun vruchten lijken af te werpen blijkt niet alleen uit hun resultaten; maar ook uit het enthousiasme en het animo van collega s voor deelname aan PIT. Zojuist is een zesde PIT-team van start gegaan en ook staat er een aanzienlijke reservelijst klaar voor PIT7 dat in juni 2011 gevormd zal worden. Is je interesse gewekt? Stuur dan een naar communicatie@ blueskygroup.nl. De PIT-teams trekken ook buiten het pensioenfonds belangstelling. Vorig jaar ontving het pensioenfonds al een prijs voor deze innovatieve communicatie en in een recent rapport van onderzoeksbureau R&M wordt gewezen op de trend van communicatie via collega s en wordt PIT genoemd als een aansprekend en effectief voorbeeld hiervan. Goed voorbereid met pensioen Pensioen in Zichtdagen voor Cabinepersoneel najaar 2010 Voorbeeldrapportage PIT-team Periode: 12 september t/m 12 oktober 2010 Aantal ICA vluchten 36 Gesproken collega s op ICA Vluchten 87 Europa vluchten 27 Gesproken collega s op Europa vluchten 16 Top drie bestemmingen gesprekken 1. Aan boord van het vliegtuig 2. In de galley 3. Tijdens het ontbijt Top drie meest besproken onderwerpen 1. Pensioen opbouwen 2. Meer/minder werken 3. De pensioenplanner Top drie type gesprekken 1. Globale gesprekken waarin algemene pensioen informatie gegeven werd. 2. Oppervlakkige gesprekken; niet inhoudelijk over pensioen. 3. PIT/Blue Sky Group gerelateerde gesprekken Top drie acties voortgevloeid uit de gesprekken 1. Visitekaartje overhandigd 2. De gesproken collega neemt zelf contact op met Blue Sky Group. 3. De PITter heeft de vraag van de gesproken collega uitgezet bij Blue Sky group 1. Gastspreker Wim Dahmen beantwoordt vragen over IPB na pensionering 2. Ook de lunch was keurig verzorgd 3. Er werd uitleg gegeven over de verschillende keuzemogelijkheden 4. Tijdens de borrel werd nagepraat over pensioen. O p 21 oktober vond een Pensioen In Zichtdag voor Cabinepersoneel plaats. De twintig aanwezigen kregen informatie over de veranderingen waar zij mee te maken krijgen als zij straks met pensioen gaan. Mogen ze bijvoorbeeld nog wel IPB-en en hoe zit het met alle verzekeringen die nu nog via KLM lopen? Ook werd uitgebreid ingegaan over alle keuzemogelijkheden rondom pensionering. Mevrouw Monterie bezocht samen met haar partner, de heer Lebbink, de bijeenkomst. Zij hadden zich van tevoren goed ingelezen. De PIZ-bijeenkomst woonden zij bij om het totale plaatje van pensioen gepresenteerd te krijgen en hun opgedane kennis te toetsen. Mevrouw Monterie: Ik kwam naar de bijeenkomst met de hoop dat ook op de persoonlijke situatie kon worden ingegaan. De informatie die werd gegeven is vrij algemeen, maar ik heb wel de kennis kunnen toetsen en de informatie die ik had, kunnen bundelen. De medewerker van Blue Sky Group die de keuzemogelijkheden rondom pensionering toelichtte heeft ons nog extra uitleg gegeven over de verschillende pensioensituaties, maar voor informatie over onze persoonlijke pensioensituatie hebben we een afspraak met hem gemaakt. De heer Lebbink voegt daaraan toe dat het een keurig verzorgde bijeenkomst was. Het was ook leuk om met collega s aan tafel te zitten en te horen hoe zij over hun pensioen denken. Gelukkig was het niet zo n grote groep, dan is er meer ruimte voor vragen. Ook vond ik het ook fijn dat er de hele tijd bestuurders aanwezig waren. Zo zien we ook het gezicht van het pensioenfonds. Na afloop van de bijeenkomst was een rondleiding georganiseerd op het kantoor van Blue Sky Group met aansluitend een borrel waarbij nog uitgebreid werd nagepraat over pensioen. Gezien de positieve beoordeling van de dag door de bezoekers, heeft de bijeenkomst bijgedragen aan een goede voorbereiding op het pensioen.

5 8 focus november 9 Het Nederlandse pensioenstelsel Sinds jaar en dag is het Nederlandse pensioenstelsel gebaseerd op solidariteit en collectiviteit. Samen zorgen we voor de oudedagsvoorziening voor iedereen in Nederland. De ene generatie zorgt voor de andere generatie. In dit artikel laten we u zien hoe het Nederlandse pensioenstelsel eruit ziet. Daarbij geven we ook aan waar u verdere informatie kunt vinden die voor uw eigen pensioensituatie van belang is. U w pensioen bestaat uit ver schillende bouwstenen. In de pensioenwereld worden deze bouwstenen pijlers genoemd. Deze drie pijlers zijn: 1 Het basispensioen. Dat is de AOW uitkering die iedere Nederlander van de overheid ontvangt. 2 Het werknemerspensioen. Dat is de aanvullende (collectieve) pensioenregeling via de werkgever. In uw geval de pensioenregeling voor het Pensioenfonds KLM Cabine-Personeel 3 Individuele voorzieningen. Dat zijn de eigen voorzieningen die u zelf treft om te zorgen voor een inkomen op latere leeftijd De eerste pijler uw overheidspensioen - de AOW Op uw 65ste ontvangt u een basispensioen van de overheid, de AOW. Iedereen die van jaar in Nederland heeft gewoond of gewerkt bouwt per jaar 2% AOW op. Na 50 jaar heeft u dan recht op een AOW-uitkering van 100%. Als u in het buitenland heeft gewoond en geen premie voor de AOW heeft doorbetaald, heeft u in die tijd geen AOW opgebouwd. Op uw AOW-pensioen wordt dan een korting van 2% van per gemist jaar toegepast. Het kan zijn dat u in die periode wel een soortgelijk pensioen in het buitenland heeft opgebouwd. Ook uw gezinssamenstelling is van invloed op de hoogte van uw AOW. Er is een AOW voor alleenstaanden, voor alleenstaande ouders en voor getrouwde of samenwonende partners. Op de website van de Sociale Verzekeringsbank ( kunt u meer informatie vinden over de AOW en de bedragen in Ook kunt u via deze site een berekening maken van het te verwachten AOW-pensioen. De AOW discussie op dit moment Iedereen die in Nederland werkt, betaalt een premie voor de AOW. Al deze premies worden direct gebruikt om de lopende AOW-uitkeringen te kunnen voldoen. Op dit moment is er veel te doen over de AOW. Vooral door de vergrijzing van de bevolking. Steeds meer mensen gaan met pensioen en tegelijkertijd zijn er minder werkenden die de premies betalen. Ook worden mensen steeds ouder waardoor de AOW-uitkeringen langer moeten worden uitbetaald. Er wordt door de overheid naar manieren gezocht om dit probleem op te lossen. Het ziet ernaar uit dat de AOW-leeftijd wordt verhoogd om de AOW betaalbaar te houden. De tweede pijler het werknemerspensioen De tweede pijler wordt gevormd door de pensioenfondsen. Via KLM bouwt u pensioen op. Waar de AOW-opbouw voor iedereen gelijk is (2% per jaar), is de pensioenopbouw in de tweede pijler voor iedereen verschillend. De hoogte van het pensioen in deze pijler is onder andere afhankelijk van het salaris, de pensioenregeling en het aantal jaren dat u heeft gewerkt. Wanneer dit pensioen tot uitkering komt is afhankelijk van de pensioenregeling en de keuzes die u binnen de pensioenregeling hebt gemaakt. Als u bij andere werkgevers heeft gewerkt, heeft u waarschijnlijk ook pensioen opgebouwd bij andere pensioenfondsen of verzekeraars. Via dat in januari 2011 wordt gelanceerd, kunt u deze pensioenaanspraken terugvinden. In deze Focus vindt u hier meer over. Collectiviteit en solidariteit in de tweede pijler Bij het Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel neemt u deel aan een collectieve pensioenregeling. Iedereen die bij KLM/KLC in een cabinefunctie werkzaam is, neemt deel aan dezelfde pensioen regeling. Dat betekent onder meer dat de kosten en risico s worden verspreid over alle deelnemers. Een collectieve regeling heeft dan ook een solidair karakter. Ook omdat werkgevers en werknemers samen de premies betalen. Hierdoor kan een goed pensioen worden geregeld tegen redelijke kosten. In tegen stelling tot een pensioenregeling die ieder voor zich zou moeten afsluiten. De invloed van de crisis op de tweede pijler Sinds eind 2008 hebben de pensioenfondsen in Nederland het over het algemeen zwaar te voorduren. De crisis zorgt ervoor dat de financiële situatie van pensioenfondsen wordt aangetast. Veel pensioenfondsen moeten maatregelen nemen om de financiële situatie weer gezond te maken. Ook zijn er door de overheid verschillende studies uitgevoerd die de houdbaarheid van het Nederlandse pensioenstelsel onder de loep nemen. Uw pensioenfonds houdt u via verschillende kanalen op de hoogte van de financiële positie van het pensioenfonds. In september heeft u bijvoorbeeld een (nieuws)brief thuis ontvangen. Voor de meest recente informatie kunt u natuurlijk altijd bezoeken.hierop kunt u per kwartaal de resultaten en de positie van het fonds inzien. Elders in deze Focus is er ook aandacht voor factoren die van invloed zijn op de financiële positie. De derde pijler individuele voorzieningen U kunt ook zelf voorzieningen treffen die bijdragen aan uw toekomstig inkomen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een levensloopregeling, lijfrentes of banksparen. Ook de overwaarde van een eigen woning kan bijdragen aan uw oudedagsvoorziening. Ieder individu kan hier op een eigen manier invulling aan geven. Via de HR-afdeling van KLM kunt u zich eventueel aanmelden voor de levensloopregeling of de spaarloonregeling van uw werkgever. Als u aan een van deze regelingen deel wilt nemen, meldt u zich dan voor 1 januari bij uw HR-afdeling. De rege lingen starten namelijk jaarlijks per 1 januari. lees verder op pagina 10

6 10 focus november 11 vervolg van pagina 9 Blijf op de hoogte van het pensioenstelsel De hoogte van uw pensioen Hoeveel pensioen u later krijgt, hangt af van verschillende factoren. Het is aan te raden om van alle drie de bouwstenen goed op de hoogte te zijn en te blijven. Zeker in deze tijden waarin de financiële crisis het pensioenstelsel onder druk zet. Er zijn verschillende mogelijkheden om uw eigen pensioensituatie te bekijken. We zetten ze nog eens op een rij: Via de pensioenplanner op worden uw pensioenaanspraken op een eenvoudige manier weergegeven. U kunt in de planner spelen met keuzes en zien wat de uitwerking daarvan is in uw pensioenaanspraken. Denkt u bijvoorbeeld aan deeltijdwerken of eerder/later met pensioen gaan. Op het Uniform Pensioenoverzicht dat u ieder jaar van uw pensioenfonds ontvangt vindt u informatie over het pensioen wat u hebt opgebouwd en over uw bereikbaar pensioen. Ook de pensioen aanspraken voor uw nabestaanden kunt u hier terugvinden. Het Uniform Pensioenoverzicht wordt door elk pensioenfonds gebruikt. U kunt eventueel de bedragen van verschillende pensioenfondsen bij elkaar optellen. is vanaf januari 2011 beschikbaar. Hier krijgt u informatie over al uw opgebouwde pensioen- en AOW-aanspraken. Elders in deze Focus leest u hier meer over. Uiteraard kunt u met uw vragen ook terecht bij het pensioenfonds. Uw vraag stelt u aan de afdeling Pensioenservice van Blue Sky Group pensioenservice@ klmcabinefonds.nl of Lancering website pensioenoverzicht Hoeveel pensioen u straks kunt verwachten van Stichting Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel, wordt op verschillende manieren aan u kenbaar gemaakt. Zo ontvangt u bijvoorbeeld jaarlijks het Uniform Pensioen Overzicht (UPO) waarop al uw opgebouwde pensioenaanspraken staan. Ook uw bereikbare pensioen wordt hierop getoond. En via de pensioenplanner op kunt u op elk gewenst moment uw persoonlijke pensioensituatie bekijken. Maar misschien heeft u nog pensioen opgebouwd bij één of meerdere andere werkgevers. Weet u hoeveel pensioen dat is en wanneer dat wordt uitgekeerd? Vanaf 4 januari 2011 kunt u al uw pensioenaanspraken terugvinden via Ook uw basispensioen van de overheid, de AOW, staat in het overzicht vermeld. En als u vragen heeft, ziet u de contactgegevens van de verschillende instellingen direct staan. Lopende pensioenuitkeringen worden overigens niet getoond. Stichting Pensioenregister is opgericht door de Nederlandse pensioenfondsen, de pensioenverzekeraars en de Sociale Verzekeringsbank. Zij hebben een wettelijke verplichting om per januari 2011 de benodigde gegevens voor de juiste werking van beschikbaar te stellen. Alle gegevens op de website zijn afkomstig van de pensioenfondsen en -verzekeraars en de Sociale Verzekeringsbank. Om praktische redenen heeft Stichting Pensioenregister een algemeen format gemaakt waar pensioenfondsen de gegevens in moeten aanleveren. Hierdoor kunnen niet alle details uit een pensioenregeling worden weergegeven, bijvoorbeeld de Netto Aanvullend Pensioen regeling (NAP). Op het UPO en de pensioenplanner krijgt u een completer beeld van uw pensioen bij Stichting Pensioenfonds KLM-Cabinepersoneel. Het gebruik van is gratis. Ook uw privacy wordt gewaarborgd. U kunt alleen inloggen met uw DigiD. Vanaf januari 2011 voert Stichting Pensioenkijker een landelijke campagne om deze nieuwe website zoveel mogelijk bekend te maken.

7