Provinciale Natuur Informatie 2014

Transcriptie

1 Provinciale Natuur Informatie 2014

2 2

3 Provinciale Natuur Informatie 2014 Frank Visbeen, Dorien Hoogeboom & Bas van de Riet Landschap Noord-Holland Rapportnummer: Landschap Noord-Holland - Provinciale Natuur Informatie

4 4

5 Colofon Status uitgave: Rapport nr.: Datum uitgave: Titel: Samenstellers: Naam en adres opdrachtgever: Eindrapport Februari 2015 Provinciale Natuur Informatie 2014 Frank Visbeen, Dorien Hoogeboom & Bas van de Riet Provincie Noord Holland Akkoord voor uitgave: Wijze van citeren: LNH, F. Visbeen Visbeen F., Dorien Hoogeboom & Bas van de Riet, Provinciale Natuur Informatie Rapportnummer , Landschap Noord-Holland, Heiloo. Landschap Noord-Holland is niet aansprakelijk voor gevolgschade, alsmede voor schade welke voortvloeit uit toepassingen van de resultaten van werkzaamheden of andere gegevens van Landschap Noord-Holland; opdrachtgever vrijwaart Landschap Noord-Holland voor aanspraken van derden in verband met deze toepassing. Landschap Noord-Holland Dit rapport is vervaardigd op verzoek van opdrachtgever hierboven aangegeven en is zijn eigendom. Niets uit dit rapport mag worden verveelvoudigd en/ of openbaar gemaakt worden d.m.v. druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de opdrachtgever hierboven aangegeven en Landschap Noord-Holland, noch mag het zonder een dergelijke toestemming worden gebruikt voor enig ander werk dan waarvoor het is vervaardigd. Het kwaliteitsmanamgementssyteem van Landschap Noord-Holland is gecertificeerd overeenkomstig ISO 9001: Landschap Noord-Holland - Provinciale Natuur Informatie

6 6

7 Inhoudsopgave 1. Inleiding 9 2. De meetnetten Landelijk meetnet Flora Weidevogelmeetnet Gebiedsdekkend onderzoek Provinciaal Weidevogelonderzoek West Friesland Onderzoek zomerganzen: julitelling Ganzenonderzoek Schiphol Onderzoek Noordse Woelmuis in de Natura 2000 gebieden Beleidsondersteuning en advies Natura Validatie habitattypen Veldcheck habitattypen Kennemerland Zuid Actualisatie Natura 2000 atlassen N2000 Zeevang Monitoring SNL/Natura 2000/PAS Biodiversiteitsgraadmeter B Noord-Hollandse Natuurdag Beleidsadvisering ad hoc Data ontsluiting en programma magement Data ontsluiting en digitalisering floragegevens Data ontsluiting en digitalisering faunagegevens Externe gegevens aanvraag Programma Management 19 Bijlage 1. Overzicht projecten en betrokken ambtenaar en projectleider 21 Bijlage 2. Overzicht projecten en kosten PNI Landschap Noord-Holland - Provinciale Natuur Informatie

8 8

9 1. Inleiding De provincie heeft samen met LNH een programma, Provinciale Natuur Informatie (PNI) , opgesteld waarin kennisvragen worden bediend vanuit een samenhangend systeem van basis-natuurinformatie (meetnetten en vlakdekkende inventarisaties). Achtergrond Voor een goede onderbouwing van het Europese, landelijke en provinciale natuurbeleid zijn gegevens over flora en fauna onontbeerlijk. De belangrijkste onderdelen binnen het provinciale beleidsveld natuur, waarvoor het essentieel is te beschikken over adequate natuurinformatie zijn: Natuur Netwerk Nederland (NNN) Subsidiestelsel Natuur en Landschapsbeheer (SNL) Natura 2000 Weidevogelvisie Ruimtelijk beleid (structuurvisie, ruimtelijke verordening) Natuurbeschermingswet en Flora- en Faunawet Ecologische Verbindingszones Het soortenbeleid Beleidsondersteuning en advies Vanuit de kennis over de provinciale natuur is het van belang bijbehorend beleidsadvies te geven aan de provincie. De belangrijkste beleidsterreinen zijn Natura 2000, NNN, Subsidiestelsel Natuur- en Landschapsbeheer (SNL), Ecologische Verbindingszones en de Uitvoering Natuurbeschermingswet en Flora en Faunawet. De bovengenoemde beleidsterreinen zijn in beweging en vragen om een adequate informatievoorziening. In de prestatieovereenkomst is voor die ondersteuning en advisering aan de provincie een stelpost opgenomen. Jaarlijks wordt in overleg met de provincie Noord-Holland het programma hiervoor opgesteld. In deze rapportage wordt kort verslag gedaan per activiteit en de verschillende deelprojecten die in 2014 zijn uitgevoerd. Aan de orde komen de beleidsvraag en producten. De betrokken projectleiders en kosten zijn in de bijlagen opgenomen. In bijlage 3 is het concept programma PNI 2015 opgenomen. Activiteiten en resultaten PNI Meetnetten De volgende meetnetten worden in het kader van het programma uitgevoerd. Het landelijke meetnet weidevogels Het landelijke meetnet LMF (Met bijdrage van het Rijk) Gebiedsdekkend onderzoek De volgende gebiedsdekkende onderzoeken worden in overleg met Provincie uitgevoerd. Gebiedsdekkend weidevogelonderzoek in delen van NH. Gebiedsdekkende telling provincie Noord-Holland jaarrondverblijvende ganzen in juli Gebiedsdekkend onderzoek ganzen in de Schipholregio Gebiedsdekkend onderzoek Noordse Woelmuis in Natura 2000 gebieden die voor deze soort zijn aangewezen. Figuur 1.1 Resultaten gebiedsdekkendetelling ganzentelling Landschap Noord-Holland -Provinciale Natuur Informatie

10 10

11 2. De meetnetten In het kader van het Netwerk Ecologische Monitoring (NEM) voert de provincie Noord-Holland twee meetnetten uit: het Landelijke Meetnet Flora (LMF) en het Weidevogelmeetnet. De gegevenswinning van het NEM wordt ingevuld aan de hand van de meetdoelen waarover de deelnemende partijen overeenstemming hebben bereikt, gebaseerd op uitvoering oe evaluatie van natuur- of miliebeleid. Sommige meetdoelen komen voort uit politieke verplichtingen zoals de zes jaarlijkse rapportage naar de EU in het kader van de Vogel-en Habitatrichtlijn. In volgorde van belangrijkheid: Internationale rapportage verplichtingen Nationaal Natuurbeleid: veranwoording naar Tweede Kamer (door rijk en provincie) Nationale graadmeters en bouwstenen voor beledisvorming en- evaluatie Signalering op nationaal niveau Met het sluiten van het natuurpact tussen rijk en provincies is het natuurbeleid gedecentraliseerd naar de provincies. Op dit moment coördineert BIJ12 de verdere afstemming en ontwikkeling van het NEM om in de provinciale informatiebehoefte te kunnen voorzien in het kader van de monitoring SNL, Natura 2000 en PAS. Daarnaast is de provincie in gesprek met CBS en Alterra om in samenhang met het vorige punt voldoende gegevens te kunnen inwinnen om jaarlijks de biodiversiteitsindex te kunnen berekenen. vertegenwoordigt de provincie hierin: onderwerpen van gesprek zijn onder meer de hervorming van meetnet t.b.v. N2000-monitoring in samenwerking met CBS; en verzamelen en doorleveren van jaarlijkse gegevens aan CBS. De gegevens komen beschikbaar voor de landelijke trendbereking en zijn ook gebruikt voor de biodiversiteitsgraadmeter. Trendberekening aan de hand van PQ s is uitgevoerd. Dit jaar is de herziening verder doorgevoerd. LMF-meetplots zijn verplaatst om de N2000-monitoring beter te kunnen bedienen. Daarnaast is gekeken op welke manier provinciale doelen beter bediend kunnen worden, zoals een betere verdeling die wordt afgestemd op de informatiebehoefte voor bijv. de Noord-Hollandse Biodiversiteitsindices. 14,00 12,00 10,00 8,00 6,00 4,00 2,00 Rode lijst soorten vochtig duin 2.1 Landelijk meetnet Flora Projectbeschrijving en doel Dit meetnet levert zowel landelijke als provinciale trends in de flora. De trends geven inzicht in beleidsthema s als verdroging, verzuring en vermesting. Het LMF is een belangrijke gegevensbron voor de bepaling van langjarige trends in soorten, veranderingen in de abiotiek en beheer. Zie de Noord-Hollandse Biodiversiteitsindices die in 2014 ontwikkeld worden. LNH verzorgt in opdracht van de provincie de coördinatie van de uitvoering van het Landelijk Meetnet Flora. Bij het veldwerk wordt ieder meetpunt eens per jaar geïnventariseerd waarbij elk jaar een kwart van alle meetpunten (uitvoering veldonderzoek van ca. 300 permanente kwadraten) aan de beurt is. Het veldwerk wordt in opdracht van LNH ieder jaar door professionals uitgevoerd. Het rijk en provincie delen de kosten van het veldwerk. De rijksbijdrage daaraan is afkomstig van het ministerie van EZ. Het ministerie van EZ, CBS en provincie stemmen regelmatig inhoudelijk af over het PMF in het landelijk LMF-overleg. LNH 0, Figuur 2.1 Een van de resultaten van het LMF. Aantal Rode Lijst soorten in vochtige duin vegetaties. 2.2 Weidevogelmeetnet Het provinciale weidevogelmeetnet Noord-Holland is één van de oudste weidevogelmeetnetten in ons land en maakt onderdeel uit van het landelijke weidevogelmeetnet. Vanaf 1987 worden jaarlijks weidevogels geteld in de proefvlakken. In 2014 bestond het weidevogelmeetnet dus 27 jaar. Het doel van het meetnet is de ontwikkelingen van weidevogels in graslandgebieden (trends) op de voet te volgen en zo een vinger aan de pols te houden wat betreft veranderingen. Veranderingen en trends kunnen worden berekend voor de EHS en het agrarisch gebied. Daarnaast kan onderscheid gemaakt worden binnen en buiten de weidevogelleefgebieden. Zo voorziet het meetnet de provincie gegevens over weidevogels voor de verschillende beleidsvelden. Daarnaast vormen deze gegevens belangrijke input voor de kwaliteit van de biodiversiteit in het agrarisch gebied en zijn ze geschikt voor de provinciale biodiversiteitsgraadmeter. Landschap Noord-Holland -Provinciale Natuur Informatie

12 LNH verzorgt de coördinatie van de uitvoering van het meetnet weidevogels. Het veldwerk wordt door professionals uitgevoerd. Alle meetnetplots die in 2014 aan de beurt waren zijn op weidevogels geïnventariseerd, tevens is informatie over landgebruik en voorkomen van haas en marterachtigen genoteerd. De gegevens zijn gecontroleerd en geanalyseerd met het programma TRIM. Bestanden met weidevogelgegevens die worden opgenomen in de NDFF door SOVON Vogelonderzoek Nederland. Gegevens komen ter beschikking aan CBS voor bepalen landelijke trends. Gegevens vormen een belangrijke bron voor bepalen biodiversiteit in agrarisch gebied. Landschap Noord- Holland publiceert een artikel over het weidevogelmeetnet dat dit voorjaar zal verschijnen Figuur 2.2 Oude en nieuwe weidevogelkerngebieden 12

13 3. Gebiedsdekkend onderzoek De provincie gebruikt natuurgegevens voor diverse beleidsvelden zoals natuurbeleid, ruimtelijk beleid, weidevogelbeleid, Flora en Faunabeleid. Vlakdekkende gegevens zijn vaak onmisbaar om sturing en uitvoering te geven aan het beleid. De provincie laat gebiedsdekkend onderzoek uit voeren naar Weidevogels Ganzen Noordse woelmuis 3.1 Provinciaal Weidevogelonderzoek West Friesland Doel van het gebiedsdekkende onderzoek naar weidevogels is inzicht verkrijgen in het voorkomen (aantallen en soorten), verspreiding en trends van weidevogels in West-Friesland in relatie tot het provinciale weidevogelbeleid, EHS en SNL. In opdracht van LNH zijn professioneel alle weidevogels in de weidevogelleefgebieden in West-Friesland geïnventariseerd volgens de landelijke methode BMP w zoals afgesproken in de Werkwijze Natuurmontoring en Beoordeling. Daarnaast is het landgebruik genoteerd. De gegevens zijn geanalyseerd in GIS omgeving. We hebben dichtheidskaarten gemaakt, trendberekeningen gedaan en alle gegevens geanalyseerd in het kader van het provinciale weidevogelbeleid. Alle resultaten zijn verschenen in een rapport. De weidevogelgegevens zijn digitaal beschikbaar als GIS bestanden. Tevens zijn gegevens uitgewisseld met de NDFF. LNH heeft een rapport opgesteld waarin op basis van de verzamelde informatie het provinciaal beleid wordt geëvalueerd. Daarin staan dichtheidskaarten en trends, in relatie tot provinciaal beleid (Weidevogel- en Gruttokerngebieden, kerngebieden , SNL en EHS). De voorgestelde nieuwe begrenzing van kerngebieden ( kerngebieden ) hebben we vergeleken met de huidige weidevogelgegevens. Wij hebben op basis van de gegevens aanbevelingen gedaan ten behoeve van het provinciaal weidevogelbeleid. Op basis van de gegevens is discussie ontstaan over de interpretatie en waarde van gegevens. In het rapport wordt aandacht besteed aan de methode BMPw en het verschil daartussen met nesten zoeken en de gegevens daarvan. 3.2 Onderzoek zomerganzen: julitelling In opdracht van de Provincie Noord-Holland organiseerde en coördineerde Landschap Noord-Holland op zaterdag 19 juli 2014 in Noord-Holland een gebiedsdekkende telling van zomerganzen. Dit is het vierde achtereenvolgende jaar dat deze telling wordt uitgevoerd. Het doel van de telling van de zomerganzen is de Provincie inzicht te geven in de omvang en de verspreiding van de verschillende broedpopulaties ganzen in Noord-Holland. De Provincie Noord-Holland gebruikt de informatie en gegevens ter onderbouwing en uitvoering van haar faunabeleid. Een telling half juli geeft goed inzicht in de populatiegrootte van de verschillende soorten ganzen. In deze periode zit het broedseizoen er voor de meeste zomerganzen erop en vindt er geen (vleugel)rui meer plaats. Bovendien vindt nauwelijks trek plaats, zodat geen vervuiling van de telgegevens ontstaat door wintergasten die worden meegeteld of van ganzen buiten de provincie. Op de derde zaterdag van juli is de gehele provincie Noord- Holland gebiedsdekkend geteld op de aanwezigheid van ganzen. De tellingen worden uitgevoerd in samenwerking met vrijwilligers en vogelwerkgroepen. In gebieden waarvan onvoldoende vrijwilligers inzetbaar zijn worden professionele tellers ingezet. Deze telling is afgestemd met andere provincies (datum en methode) Het is inmiddels het vierde jaar dat de telling is uitgevoerd. LNH draagt zorg voor de opzet, coördinatie van de ganzentellingen. Verder heeft LNH de gegevens uitgewerkt, geanalyseerd en gerapporteerd. Daarnaast onderhoudt LNH contacten met provincie, FBE en KJV over de uitvoering van de telling. In 2014 heeft het contact met de FBE extra aandacht gevraagd. Het resultaat is dat de provincie inzicht verkrijgt in (1) de aantallen en verspreiding van de ganzensoorten; (2) hun ontwikkeling in de afgelopen jaren; (3) inzicht in de omvang en ontwikkeling in de broedpopulatie. De gegevens zijn in juli doorgeleverd aan de provincie en de Faunabeheereenheid. De gegevens worden ingevoerd via de SOVON portal en gecontroleerd en gevalideerd door SOVON en LNH. De gegevens zijn opgenomen in de NDFF. De rapportage zal in het voorjaar worden opgeleverd aan de provincie Noord-Holland. Landschap Noord-Holland - Provinciale Natuur Informatie

14 3.3 Ganzenonderzoek Schiphol Landschap Noord-Holland verzorgt in opdracht van de provincie de opzet, coördinatie en rapportage van de monitoring van zomerganzen rondom Schiphol. Sinds 2014 is de focus meer te komen liggen op de monitoring van de effectiviteit van populatiereducerende maatregelen die in de Schipholzone worden genomen. Het doel is inzicht in de aantallen, verspreiding en aantalsontwikkeling van ganzen in de Schipholregio om de effectiviteit van de genomen maatregelen te monitoren. LNH is verantwoordelijk voor de opzet en coördinatie van de ganzentellingen. Zij laat de tellingen door professionals uitvoeren. In 2014 bestaat Ganzenonderzoek Schiphol uit het volgend veldonderzoek 1. Juli telling: binnen de 20 km van Ganzen plaatsgevonden heeft er een telling plaatsgevonden naar het voorkomen van ganzen met als doel trend te kunnen bepalen plus verspreiding 2. Verspreidingsonderzoek van grauwe ganzen in broedseizoen, en ruitijd met als doel adaptatie van de grauwe gans in kaart te brengen en belangrijkste ruigebieden. 3. Simultaantelling in de Haarlemmermeer vanaf graanoogst (eind juli) tot en met november met als doel de aantallen ganzen te bepalen die in de Haarlemmermeer komen foerageren Verder heeft LNH de gegevens uitgewerkt, geanalyseerd en gerapporteerd. Daarnaast onderhoudt LNH contacten met de diverse provincies en FBE over de uitvoering van de telling. Broedparen met jongen Half mei Aantal jongen > 100 Landschap Noord-Holland Onderzoek & Advies 2013 BR Figuur 3.1 Broedparen ganzen met jongen in de 10km -zone van Schiphol Het resultaat is inzicht in (1) de aantallen en verspreiding van de ganzensoorten; (2) hun ontwikkeling in de afgelopen jaren; (3) inzicht in de omvang en ruimtelijke verspreiding van de broedpopulatie, de broedparen met jongen en groepen ruiende ganzen; (4) aandeel jongen in de populatie. Naast de verzamelde telgegevens worden in de rapportage ook gegevens gerapporteerd die worden verzameld m.b.t. populatie-reducerende maatregelen, t.w. behandelde nesten en eieren, afschot en vangacties. De (concept)rapportage over 2014 is opgeleverd. 3.4 Onderzoek Noordse Woelmuis in de Natura 2000 gebieden Het doel van het onderzoek door middel van het analyseren van braakbalgegevens is inzicht krijgen in de verspreiding (aanwezigheid dan wel afwezigheid) van de Noordse Woelmuis in de daarvoor aangewezen Natura 2000 gebieden. De gegevens dragen bij aan het landelijk meetnet in het kader van NEM. Daarnaast wil de provincie een methode ontwikkelen die inzicht geeft in de aantalsontwikkeling van noordse woelmuis binnen Natura 2000 gebieden in Laag Holland over een periode van zes jaar (beheerplanperiode), zodat instandhoudingsdoelen voor deze soort geëvalueerd kunnen worden. Samen met de Zoogdiervereniging wordt zo methode ontwikkeld om de gunstige staat van instandhouding van deze habitatsoort in kaart te brengen en te houden. Er zijn in de wintermaanden maandelijks pluisavonden georganiseerd en soms werd er op locatie geplozen met vrijwilligers. Er is contact onderhouden met de kerkuil coördinatoren en er zijn vergaderingen van hen bijgewoond met als doel zoveel mogelijk kerkuilenballen van en rondom de Natura 2000 gebieden te verzamelen. Dit zorgt ervoor dat zij enthousiast blijven en uilenballen blijven verzamelen. De pluisgegevens zijn onder andere doorgestuurd naar de Zoogdiervereniging om opgenomen te worden in de landelijke database. Inzicht in de verspreiding noordse woelmuizen in de Natura 2000 gebieden. Gegevens over de verspreiding van kleine zoogdieren die opgenomen zijn in de NDFF. Een grote groep enthousiaste vrijwilligers die zich willen inzetten voor natuuronderzoek in Noord-Holland. De gegevens komen ter beschikking aan provincie en worden onder meer ontsloten op een website die ervoor zorgt dat vrijwilligers, kerkuil coördinatoren en boeren enthousiast blijven. Hier staat alle informatie en pluisresultaten. 14

15 4. Beleidsondersteuning en advies 4.1 Natura Validatie habitattypen Projectbeschrijving en doel Het doel is van alle Natura 2000 gebieden de habitattypenbestanden goedgekeurd te krijgen. Het Ministerie van EZ beoordeeld de habitattypenbestanden en levert bevindingen aan de provincie terug zodat ze verwerkt kunnen worden. Na goedkeuring wordt het ingeladen in het programma AERIUS. De werkzaamheden bestaan uit nalopen van alle vlakken waarover het Ministerie van EZ vragen heeft. Op basis van Infrarood luchtfoto s, expert judgement en contact met de terreinkenners verwerken we de vragen in het GIS bestand. Ook houdt LNH in opdracht van de provincie een document bij waarin de methodiek staat beschreven en maken we een bestand waarin we onze reactie op de vragen van het Ministerie van EZ geven. Goedgekeurde GIS bestanden van de habitattypen per Natura 2000 gebied in Noord-Holland. In 2014 zijn de habitattypenbestanden van de volgende gebieden goedgekeurd: Eilandspolder HAARLEM,???????? 2011 Wormer- Jisperveld & Kalverpolder Zwanenwater & Pettemerduinen In 2015 werken we samen met het Ministerie van EZ verder aan: Duinen Den Helder & Callantsoog Noordhollands Duinreservaat Kennemerland-Zuid Ilperveld, Varkensland, Oostzanerveld en Twiske Naardermeer Oostelijke Vechtplassen ze verwerkt in het habitattypenbestand (GIS). Geactualiseerd GIS bestand (shapefile formaat) van Kennemerland-Zuid Actualisatie Natura 2000 atlassen Projectbeschrijving en doel Doel was om recente verspreidingsgegevens te verzamelen van Vogel- en Habitatrichtlijnsoorten en habitattypen binnen de betreffende Natura 2000 gebieden. Landschap Noord-Holland heeft namelijk in opdracht van Provincie Noord-Holland Natura 2000 atlassen gemaakt. Daarin zijn gegevens verwerkt uit de periode Voor het beheerplan, de evaluatie van instandhoudingsmaatregelen (verantwoordelijkheid van het Rijk), de effecten van maatregelen (verantwoordelijkheid provincies), monitoringsactiviteiten en vergunningprocedures, zijn recente verspreidingsgegevens nodig. LNH heeft in opdracht van de provincie contact gezocht met alle data beherende instanties, zoals SOVON Vogelonderzoek Nederland en terreinbeherende organisaties en gevraagd of Atlas van de Natura 2000 gebieden in Laag Holland NATUUR Veldcheck habitattypen Kennemerland Zuid Projectbeschrijving en doel Doel: inzicht krijgen in de aanwezigheid van habitattypen in vlakken in Natura 2000 gebied Kennemerland-Zuid. De veldresultaten werden verwerkt in het habitattype bestand (GIS). Provincie Noord-Holland heeft kaarten aangeleverd met vlakken met code H9999 ( habitattype onbekend ) die op particulier terrein liggen. TypEN De vlakken zijn in het veld bezocht en beoordeeld op basis van de profieldocumenten van de habitattypen. Daarna zijn HAbiTAT Figuur 4.1 Natura 2000 atlas van Laag Holland Landschap Noord-Holland - Provinciale Natuur Informatie

16 zij recentere verspreidingsgegevens hebben van de Vogel- en Habitatrichtlijnsoorten waarvoor de Natura 2000 gebieden zijn aangewezen. Ook hebben we gegevens uit de NDFF gebruikt. Al deze gegevens hebben we verwerkt in GIS. Op basis van de gemaakte shapefiles zijn nieuwe verspreidingskaarten gemaakt die de provincie kan opnemen in de Natura 2000 atlassen en beheerplannen. Op basis van beschikbare informatie hebben we actuele verspreidingskaarten gemaakt van Vogel- en Habitatrichtlijnsoorten en habitattypen. Deze verspreidingskaarten worden opgenomen in de Natura 2000 atlassen en in de beheerplannen door de opdrachtgever. De teksten worden geactualiseerd in N2000 Zeevang Projectbeschrijving en doel Het doel van dit onderzoek was de aantalsontwikkeling van de in tabel 1 genoemde soorten in Polder Zeevang in kaart te brengen en te onderzoeken hoe de aantallen van de soorten in het Natura 2000-gebied zich verhouden tot de aantalsontwikkeling in andere gebieden (nationale- en internationale schaal). Daarnaast was het van belang een eerste inzicht te krijgen in de mogelijke oorzaken van een eventuele aantalsverandering binnen Polder Zeevang. Op basis van beschikbare data (KNNV en SOVON) heeft LNH in opdracht van de provincie de trends van de Vogelrichtlijnsoorten gepresenteerd in grafieken. De grafieken beslaan de periode 1975/1976 tot en met 2010/2011. Informatie over de periode na 2011 hebben we van KNNV Hoorn/SOVON verkregen en hebben we verwerkt in de tekst. Op basis van literatuuronderzoek en expert judgement hebben we voor de soorten die in Polder Zeevang een negatieve Tabel 4.1 Instandhoudingsdoelen voor Polder Zeevang ( Niet-broedvogelsoorten Landelijk staat van instandhouding Doel omvang leefgebied Doel kwaliteit leefgebied Doel omvang populatie (seizoensgemiddelde) A037 Kleine Zwaan - = = 30 A041 Kolgans + = = 1000 A043 Grauwe Gans + = = 190 A045 Brandgans + = = 70 A050 Smient + = = A140 Goudplevier -- = = 790 A142 Kievit - = = 2200 A156 Grutto -- = = 790* A160 Wulp + = =

17 of onduidelijke trend vertonen een eerste verklaring gegeven. Voor achtergrondinformatie over biotoopeisen en mogelijke oorzaken van achteruitgang, hebben we verschillende rapporten en wetenschappelijk artikelen geraadpleegd. Onze bevindingen zijn beschreven in een rapport. Met belangrijkste conclusie en aanbeveling dat op basis van de gegevens en trends er geen directe aanwijzingen zijn dat de achteruitgang van de Vogelrichtlijnsoorten van Polder Zeevang, met uitzondering van de grutto, te maken heeft met de omstandigheden in Polder Zeevang. Voor de grutto is het gewenst nader te onderzoeken waar specifiek in Polder Zeevang knelpunten liggen. Voor de andere steltlopers zijn trends moeilijk te duiden. De kievit en goudplevier laten een andere verspreiding zien (Waddengebied en extensieve nattere graslanden) vanwege problemen als verdroging en vermesting. Er zijn aanwijzingen dat het oppervlak geschikt foerageerhabitat (extensieve en natte graslanden) in Polder Zeevang afneemt. Nader onderzoek naar verspreiding van deze soorten in Polder Zeevang in relatie tot geschikt foerageergebied is gewenst om hierop antwoord te kunnen geven. 4.2 Monitoring SNL/Natura 2000/PAS Projectbeschrijving en doel De provincie is verantwoordelijke voor de monitoring van de EHS, Natura 2000 en PAS. Interprovinciaal is een landelijke werkwijze met de belangrijkste terreinbeheerder ontwikkeld en in lijn te brengen met de verschillende beleidsdoelen. De provincie is verantwoordelijk om die monitoring af te stemmen, te organiseren en afspraken te maken met de beheerders zodat in het veld de gegevens worden verzameld die nodig zijn voor de monitoring van bovenstaande beleidsvelden (EHS, N2000, PAS) zodat de provincie kan rapporteren aan GS, Rijk en EU. LNH heeft in opdracht van de provinciede volgende werkzaamheden uitgevoerd. Vertegenwoordiging in het Provinciaal Coördinatoren Overleg (PCO) van IPO. Vertegenwoordiging in IAWM Fauna Vertegenwoordiging in IAWM Flora Divers afstemmingsoverleg met provincie en IPO Overleg en afstemming met beheerders Verzamelen en opslag van monitoringsgegevens van SBB, NM en Landschap NH ( ) Voorbereiden afstemming monitoring Zuid Kennemerland Procesindicatoren PAS Meetnetten op kaart Bijdragen geleverd aan landelijke monitoringsprogramma via PCO en IAWM fauna en flora Gegevens eigenaren, natuurdoelen, monitoringsdoelen Rapportage Pilot Laag Holland Rapportage Pilot Monitoring PAS Ilperveld Voorstel gemaakt voor procesindicatoren PAS Digitaal overzicht van meetnetten. 4.3 Biodiversiteitsgraadmeter B Projectbeschrijving en doel Alterra heeft in 2014 i.o.v. Provincie Noord-Holland een set biodiversiteitsgraadmeters geconstrueerd. Het doel was om te komen tot een instrument waarmee specifiek voor Noord- Holland de trend in de biodiversiteit kan worden bepaald. Kennisinput bij constructie de biodiversiteitgraadmeter Selectie maken van meetsoorten voor Noord-Holland Doorleveren van beschikbare natuurdata Becommentariëren conceptrapportage De voor Noord-Holland beschikbare natuurdata zijn opgenomen in de biodiversiteitsgraadmeter. Alterra heeft de graadmeter geconstrueerd en een rapportage uitgebracht waaraan LNH een bijdrage heeft geleverd. 4.4 Noord-Hollandse Natuurdag Projectbeschrijving en doel Eens in de twee jaar organiseert LNH in samenwerking met de POFF de Noord-Hollandse Natuurdag: de netwerkbijeenkomst voor vrijwilligers en organisaties die zich natuuronderzoek bezighouden. Doel is natuuronderzoek door vrijwilligers te stimuleren en het provinciale natuuronderzoek onder de aandacht te brengen Landschap Noord-Holland - Provinciale Natuur Informatie

18 Organisatie en coördinatie van de NH natuurdag: programma; zaal regelen; sprekers benaderen. Met de provincie is afgesproken is speciaal aandacht te geven aan provinciaal onderzoek. Daarvoor is op de dag een stand bemand en zijn posters gemaakt waarin PNI in de schijnwerper staat. Ook zijn in de diverse lezingen onderdelen van PNI onder de aandacht gebracht. Tevens is een lezing over de biodiversiteitsindex gegeven. Resultaten en produkten Een geweldige inspirerende dag met maar liefst meer dan 400 bezoekers. Dit jaar speciaal met twee uitgaves: Atlas van NH flora en Atlas van NH zoogdieren. De eerste exemplaren zijn door de Gedeputeerde Jaap Bond in ontvangst genomen. Provincie financierde organisatie van de dag en zaalhuur. Daarnaast heeft LNH posters gemaakt voor deze dag om de PNI Onderzoek onder de aandacht te brengen. 4.5 Beleidsadvisering ad hoc Projectbeschrijving en doel Voor korte beleidsvragen is er binnen het PNI budget ruimte. Hieronder zijn een aantal werkzaamheden uitgevoerd zoals: in het kader van fase 1 van de biodiversiteitsindex zijn hiervoor werkzaamheden uitgevoerd meetnetten op de kaart Divers beleidsadvisering en kaarten 4.6 Data ontsluiting en programma magement Data ontsluiting en digitalisering floragegevens Projectbeschrijving en doel Landschap Noord-Holland heeft in 2014 de Atlas van de Noord-Hollandse Flora uitgebracht. In dit boek worden alle PNI-floragegevens ( ) ontsloten. Het doel is om de PNI-floragegevens te bewerken en analyseren, zodat de resultaten in het boek kunnen worden opgenomen. Bewerking en analyse van PNI-floragegevens Ontsluiting van PNI-data in de atlas. Ontsluiting van floradata in de Atlas van de Noord-Hollandse Flora. Overzicht van kengetallen en trends Data ontsluiting en digitalisering faunagegevens Projectbeschrijving en doel Doel inzicht krijgen in het voorkomen van zoogdiersoorten in Noord-Holland en het stimuleren van vrijwilligers om waarnemingen door te geven. We hebben enorm veel waarnemingen van zoogdieren verzameld. Die data hebben we geanalyseerd. Dat heeft ons inzicht gegeven in het voorkomen en de verspreiding van zoogdieren in Noord-Holland, algemene en zeldzame soorten, soorten die meer in de Noord-Holland voorkomen dan in andere provincies. Deze gegevens zijn onder andere van belang voor beleidsmakers maar ook voor vrijwilligers. Wij hebben samen met hen gewerkt aan de verzameling en ontsluiting van gegevens, de resultaten van dit project hebben mede tot doel deze vrijwilligers te belonen voor hun inzet en te blijven motiveren waarnemingen door te geven. Ontsluiting van zoogdierdata in de Atlas van de Noord-Hollandse Zoogdieren. Figuur 4.2 Publiek op de Noord-Hollandse Natuurdag 18

19 4.6.3 Externe gegevens aanvraag Projectbeschrijving en doel Landschap Noord-Holland beheert in opdracht van de provincie Noord-Holland de PNI data. Zij draagt zorg dat deze gegevens jaarlijks worden door geleverd aan de Nationale Databank Flora en Fauna (NDFF). LNH doet dat direct aan de NDFF en een deel van de gegevens gaat via de PGO s (SOVON & Zoogdiervereniging) en CBS (LMF). Bij LNH komen externe gegevensaanvragen binnen van organisaties c.q. adviesbureaus die voor de provincie Noord-Holland maar ook andere opdrachtgevers opdrachten uitvoeren. De provincie Noord-Holland stelt die gegevens gratis beschikbaar voor derden. LNH hanteert daarbij de volgende afspraak dat zij voor de provincie Noord-Holland de gegevens oplevert in het kader van PNI en voor derden alleen de handelingskosten in rekening brengt. In 2014 heeft LNH 22 gegevensaanvragen binnen gekregen en verwerkt. in het najaar van oktober/november) vindt een actualisatie plaats van het Jaarprogramma PNI. Bovendien kijken wij dan ook gezamenlijk terug op de uitvoering van het Jaarprogramma voor Tussen de programmamanagers en projectleiders is er divers overleg geweest zowel intern als extern- over opstellen PNI programma, voortgang, bijstelling en verantwoording. Er is afgesproken o.a. naar aanleiding van de evaluatie van PNI op doelmatigheid het meerjarenprogramma PNI te herijken op de nieuwe vereisten van de monitoring. Diverse ondersteunende diensten ten behoeve van gegevensuitlevering naar derden en de NDFF; ontsluiting en bewerking van gegevens. Divers gegevensuitlevering Programma Management Projectbeschrijving en doel Het doel is sturing op het PNI programma door provincie en LNH en afstemming op de verschillende beleidsdoelen. Daarvoor hebben we de volgende procesafspraken gemaakt Procesafspraken in december vindt overleg plaats tussen de provinciale projectleider PNI en onze medewerkers over het concept-jaarprogramma PNI voor 2014; in januari stellen de bij de 9 PNI betrokken provinciale beleidsadviseurs en onze medewerkers het Jaarprogramma PNI gezamenlijk vast; in de zomer van vindt een actualisatie plaats van het Jaarprogramma PNI. Dit vindt plaats in overleg tussen de provinciale projectleider PNI en onze medewerkers; Atlas van de Noord-Hollandse zoogdieren Atlas van de Noord-Hollandse zoogdieren Landschap Noord-Holland NOZOS Figuur 4.3 Atlas van den Noord-Hollandse Zoogdieren Landschap Noord-Holland - Provinciale Natuur Informatie

20 20

21 Bijlage 1. Overzicht projecten en betrokken ambtenaar en projectleider Meetnetten 4.1 Rapportage meetnet Flora 4.1 Meetnet Flora (LMF) Betrokken projectleider LNH Bas van de Riet Betrokken ambtenaar Arne Distel 4.1 Weidevogelmeetnet 4.1 Rapportage weidevogelmeetnet Betrokken projectleider LNH: Dorien Hoogeboom Betrokken ambtenaar: Micha Lubbers Gebiedsdekkend onderzoek 4.2 Weidevogelonderzoek gebiedsdekkend 4.2 Rapportage gebiedsdekkend weidevogelonderzoek Betrokken projectleider LNH: Dorien Hoogeboom Betrokken ambtenaar Micha Lubbers 4.2 Coördinatie ganzenonderzoek juli telling Rapport ganzenonderzoek juli telling 2014 Betrokken projectleider LNH Frank Visbeen Betrokken ambtenaar Emilie Wijers 4.2 Coördinatie ganzenonderzoek Schiphol Rapport ganzenonderzoek Schiphol 2014 Betrokken projectleider LNH Bas van de Riet Betrokken ambtenaar Emilie Wijers 4.2 Onderzoek noordse woelmuis in Natura 2000 gebieden Betrokken projectleider LNH: Dorien Hoogeboom Betrokken ambtenaar Edith van Mourik, Anneke Don 4.2 Veldcheck N2000 H9999 vlakken in Kennemerland-Zuid Betrokken projectleider LNH: Dorien Hoogeboom Betrokken ambtenaar: Anneke Don Landschap Noord-Holland - Provinciale Natuur Informatie

22 Beleidsondersteuning en advies Natura Validatie Habitattypenkaarten Betrokken projectleider LNH: Dorien Hoogeboom Betrokken ambtenaar Anneke Don 4.3 Actualisatie N2000 atlassen Betrokken projectleider LNH: Dorien Hoogeboom Betrokken ambtenaar Anneke Don 4.3 Leefgebieden en N2000 soorten Betrokken projectleider LNH Dorien Hoogeboom Betrokken ambtenaar Anneke Don 4.3 N2000 Zeevang Betrokken projectleider LNH Dorien Hoogeboom Betrokken ambtenaar Edith van Mourik 4.3 Monitoring SNL/Natura 2000/PAS Betrokken projectleider LNH Frank Visbeen Betrokken ambtenaar Edith van Mourik/Mira Heesakkers 4.3 Biodiversiteitsgraadmeter Betrokken projectleider LNH Bas van de Riet Betrokken ambtenaar Arne Distel 4.3 Noord-Hollandse Natuurdag Betrokken projectleider LNH Frank Visbeen Betrokken ambtenaar Arne Distel 4.3 Beleidsadvisering ad hoc Betrokken projectleider LNH Frank Visbeen Betrokken ambtenaar Arne Distel 4.3 Data ontsluiting en Programma management Betrokken projectleider LNH Frank Visbeen Betrokken ambtenaar Arne Distel 4.3 Atlas Noord-Holland Zoogdieren PNI data ontsluiting N Betrokken projectleider LNH: Dorien Hoogeboom/Frank Visbeen Betrokken ambtenaar Arne Distel 4.3 Data ontsluiting en digitalisering floragegevens B Betrokken projectleider LNH: Bas van de Riet Betrokken ambtenaar Arne Distel 22

23 4.3 Data ontsluiting en Programma management Betrokken projectleider LNH Frank Visbeen Betrokken ambtenaar Arne Distel 4.3 Atlas Noord-Holland Zoogdieren PNI data ontsluiting N Betrokken projectleider LNH: Dorien Hoogeboom/Frank Visbeen Betrokken ambtenaar Arne Distel 4.3 Data ontsluiting en digitalisering floragegevens B Betrokken projectleider LNH: Bas van de Riet Betrokken ambtenaar Arne Distel 4.3 Uitwisseling NDFF 4.3 Externe gegevens aanvraag 4.3 Programma Management Landschap Noord-Holland - Provinciale Natuur Informatie

24 24

25 Bijlage 2. Overzicht projecten en kosten PNI 2014 Provinciale Natuur Informatie 2014 Project Omschrijving Projectleider B 4.1 Weidevogelmeetnet: veldwerk en coordinatie Dorien Hoogeboom B 4.1 Weidevogelmeetnet: analyse data en rapportage Dorien Hoogeboom B 4.1 Landelijk meetnet Flora: veldwerk en coordinatie Bas van de Riet B 4.1 Meetnet flora: analyse en rapportage Bas van de Riet B 4.2 Weidevogelonderzoek: veldwerk en coordinatie Dorien Hoogeboom B 4.2 Weidevogelonderzoek: analyse en rapportage Dorien Hoogeboom B 4.2 Ganzenonderzoek Schiphol: veldwerk en coordinatie Bas van de Riet B 4.2 Ganzenonderzoek Schiphol: analyse data en rapportage Bas van de Riet B 4.2 Ganzentelling juli 2014: veldwerk en coordinatie Frank Visbeen B 4.2 Ganzentelling juli 2014: analyse data en rapportage Frank Visbeen B 4.2 N2000 Onderzoek Noordse woelmuis Dorien Hoogeboom B 4.2 N2000 veldcheck Kennemerland-Zuid Dorien Hoogeboom B 4.3 Actualisatie N2000 atlassen Dorien Hoogeboom B 4.3 Validatie Habitatkaarten Dorien Hoogeboom B 4.3 Leefgebieden en N2000 soorten Dorien Hoogeboom B 4.3 N2000 Zeevang Dorien Hoogeboom B 4.3 Monitoring SNL/N2000/PAS Frank Visbeen B 4.3 Vertegenwoordiging IAWM Flora en Fauna Frank Visbeen B 4.3 Biodiversiteitsgraadmeter Bas van de Riet B 4.3 Data onsluiting en digitalisering floragegevens Bas van de Riet B 4.3 Actualiseren kaarten kerngebieden weidevogels Frank Visbeen B 4.3 Beleidsadvisering ad hoc Frank Visbeen B 4.3 Onderhoud provinciale databank Frank Visbeen B 4.3 Programma management Frank Visbeen B 4.3 Externe gegevensaanvraag Dorien Hoogeboom B 4.3 Noord-Hollandse Natuurdag Frank Visbeen B 4.3 Atlas Noord-Hollandse Zoogdieren PNI data ontsluiting Dorien Hoogeboom Landschap Noord-Holland - Provinciale Natuur Informatie

26 26

27 Bijlage 3. Concept programma PNI 2015 plus projectleiders Programma Provinciale Natuur Informatie 2015 projectleider meetnetten PNH 4.1 Weidevogelmeetnet, coordinatie, organisatie en veldonderzoek Dorien Hoogeboom PNH 4.1 Weidevogelmeetnet: analyse data en rapportage Dorien Hoogeboom PNH 4.1 *Landelijk Meetnet Flora: coordinatie, organisatie en veldonderzoek Bas van de Riet gebiedsdekkend onderzoek PNH 4.2 Ganzenonderzoek Schiphol coordinatie en rapportage Bas van de Riet PNH 4.2 Ganzenonderzoek Schiphol, analyse data en rapportage Bas van de Riet PNH 4.2 Ganzentelling PNH juli, coordinatie, organisatie en veldwerk Frank Visbeen PNH 4.2 Ganzentelling PNH juli, analyse data en rapportage Frank Visbeen PNH 4.2 Weidevogelonderzoek: coordinatie, organisatie plus veldwerk Dorien Hoogeboom PNH 4.2 Weidevogelonderzoek: analyse data en rapportage Dorien Hoogeboom PNH 4.2 * Onderzoek noordse woelmuis voor N2000 gebieden Dorien Hoogeboom PNH 4.2 * Veldcheckhabitat N2000 zoekgebieden H999 (Westzaan) Dorien Hoogeboom beleidsondersteuning en gegevensbeheer PNH 4.3 Actualisatie gegevens N2000 atlassen en beheerplannen Dorien Hoogeboom PNH 4.3 Validatie Habitatkaarten Dorien Hoogeboom PNH 4.3 Leefgebieden en N2000 soorten Dorien Hoogeboom PNH 4.3 Monitoringsvoorstel N2000 Nauwe Korfslak, noordse woelmuis, meervleermuis Dorien Hoogeboom PNH 4.3 *SNL, N2000 en PAS: oa monitoringsplan plus monitoringskosten PNH Frank Visbeen PNH 4.3 Pilot kwaliteitsbeoordeling SNL beheertypen en habitattypen Frank Visbeen PNH 4.3 Ontwikkeling biodiversiteitsgraadmeter Bas van de Riet PNH 4.3 Vertegenwoordiging PNH: IAWM Flora en Fauna Frank Visbeen PNH 4.3 Meetnetten op kaart Frank Visbeen PNH 4.3 *Herijking meerjarenprogramma PNI Frank Visbeen PNH 4.3 #Beleidsondersteuning adhoc Frank Visbeen PNH 4.3 Onderhoud provinciale databank en uitwisseling NDFF Dorien Hoogeboom PNH 4.3 Programma management Frank Visbeen PNH 4.3 Externe gegevensaanvraag Dorien Hoogeboom Totaal * Voorlopig geraamd bedrag # beleidsondersteuning ad hoc (reservering voor nieuwe projecten) Landschap Noord-Holland - Provinciale Natuur Informatie

28 Landschap Noord-Holland Postbus AE Heiloo Tel landschapnoordholland.nl GEDRUKT OP FSC PAPIER 28