De juridische dissertatie onder de loep

Transcriptie

1 De juridische dissertatie onder de loep De verantwoording van methodologische keuzes in juridische dissertaties PROEFSCHRIFT TER VERKRIJGING VAN DE GRAAD VAN DOCTOR AAN DE UNIVERSITEIT VAN TILBURG, OP GEZAG VAN DE RECTOR MAGNIFICUS, PROF. DR. PH. EIJLANDER, IN HET OPENBAAR TE VERDEDIGEN TEN OVERSTAAN VAN EEN DOOR HET COLLEGE VOOR PROMOTIES AANGEWEZEN COMMISSIE IN DE AULA VAN DE UNIVERSITEIT OP WOENSDAG n FEBRUARI 2009 OM UUR DOOR HERVE EDOUARD BERNARD TIJSSEN GEBOREN OP 13 JUNI1961 TE GOIRLE

2 Inhoudsopgave Inleiding Probleemstelling Verantwoording Achtergronden Theoretisch belang Praktisch belang Reikwijdte Opzet De verantwoording van methodologische keuzes 43 Deel I Vooronderstellingen 2.1 Het verantwoordingsbeginsel Positiebepaling en verantwoording methodologische literatuur Positie De verantwoording van de gekozen methodologische literatuur 50 Deel II Criteria 2.3 Methodologische eisen Eisen aan de onderzoeksvraag Eisen aan gebruikte bronnen en methoden 60 Deel III Verantwoording van methodologische keuzes 2.4 Methodologische dimensies: probleemstelling, bronnen en methoden Onderzoeksstrategieen: bureauonderzoek, veldonderzoek en onderzoek naar uitgelokt gedrag De verantwoording van methodologische keuzes I: probleemstelling en bronnen Verantwoording van de probleemstelling Verantwoording (en selectie) van bronnen Inleiding Jurisprudentie en wetgeving Literatuur en documenten Personen en overige bronnen en slotopmerkingen 73 19

3 De juridische dissertatie onder de loep 2.7 Verantwoording van methodologische keuzes II: methoden Inleiding? Verantwoording toetsingskader / Externe rechtsvergelijking Verantwoording van niet-klassiek-juridische methoden en technieken '' 2.8 Het analyseschema 3 Methode 3.1 Inleiding Methodologische verantwoording van dit onderzoek Design De steekproef proefschriften, negen faculteiten, vijfkerndisciplines Methoden van dataverzameling, data-analyse en data-interpretatie Inleiding Methoden: dataverzameling Literatuurstudie Pilot Communicatie met het forum - expertmeeting Regressieanalyses Interbeoordelingsbetrouwbaarheid Schaalanalyses Methoden: data-analyse Scoren, dataverwerking, data-analyse en uitkomsten Frequenties Samenhangen / associaties MethChoice-scores Methoden data-interpretatie De expertmeeting Vignetten De structuur van deze studie Grenzen en beperkingen van het onderzoek 95 4 Het analyse-instrument "Methodological Choices in Legal Research" Inleiding Boeken lezen: oppervlakteonderzoekof diepteanalyse Zichtbaarheid, expositie en 6-puntschaal Het instrument Probleemstelling Bronnen Methoden De werking van MethChoice LR

4 Inhoudsopgave 4.4 De kwaliteit van MethChoice LR Validiteit en vooronderzoek Betrouwbaarheid Interbeoordelingsbetrouwbaarheid Schaalanalyse Afsluiting Resultaten Inleiding Expositie van de probleemstelling Frequenties gebruik probleemstelling Samenhangen tussen profielkenmerken en probleemstelling Frequenties verantwoordingselementen Samenhangen tussen profielkenmerken en verantwoordingselementen De expositie van gebruikte bronnen "Literatuur en documenten" Frequenties gebruik "Literatuur en documenten" Samenhangen tussen profielkenmerken en gebruik " Literatuur en documenten" Frequenties verantwoording "Literatuur en documenten" Samenhangen tussen profielkenmerken en verantwoording "Literatuur en documenten" "Jurisprudence en wetgeving" Frequenties gebruik "Jurisprudentie en wetgeving" Samenhangen tussen profielkenmerken en gebruik "Jurisprudentie en wetgeving" Frequenties verantwoording "Jurisprudentie en wetgeving" Samenhangen tussen profielkenmerken en verantwoording "Jurisprudentie en wetgeving" "Overige bronnen" Frequenties gebruik "Overige bronnen" Samenhangen tussen profielkenmerken en gebruik "Overige bronnen" Frequenties verantwoording "Overige bronnen" Samenhangen tussen profielkenmerken en verantwoording "Overige bronnen" De expositie van gehanteerde methoden Klassiek-juridische benaderingen: externe rechtsvergelijking Frequenties gebruik externe rechtsvergelijking Samenhangen tussen profielkenmerken en gebruik externe rechtsvergelijking Frequenties verantwoording externe rechtsvergelijking Samenhangen tussen profielkenmerken en verantwoording externe rechtsvergelijking

5 De juridische dissertatie onder de loep Klassiek-juridische benaderingen: toetsingskader Frequenties gebruik toetsingskader Samenhangen tussen profielkenmerken en gebruik toetsingskader Frequenties verantwoording toetsingskader Samenhangen tussen profielkenmerken en verantwoording toetsingskader De expositie van empirische methoden Frequenties gebruik empirische methoden Samenhangen tussen profielkenmerken en gebruik empirische methoden Frequenties verantwoording empirische methoden Samenhangen tussen profielkenmerken en verantwoording empirische methoden De MethChoice-scores Inleiding 13? De cijfers De samenhangen Samenhangen tussen profielkenmerken en P-scores Samenhangen tussen profielkenmerken en B-scores Samenhangen tussen profielkenmerken en M-scores Samenhangen tussen profielkenmerken en T-scores De betekenis van de resultaten 1*3 6.1 Inleiding De expertmeeting Verschil tussen kennisgebieden Ten aanzien van gebruikte bronnen Ten aanzien van gehanteerde methoden Ten aanzien van de facultaire herkomst Verschillen binnen de kennisgebieden Ten aanzien van gebruikte bronnen Verschillen ten aanzien van het aandeel rechtsvergelijking in proefschriften Ten aanzien van gebruikte methoden Belang zichtbaarheid methodologische keuzes in juridisch onderzoek Ten aanzien van het gebruik van bronnen I Ten aanzien van de methode van rechtsvergelijking en verantwoordine Ten aanzien van methodologische keuzes Toegevoegde waarde MethChoice LR: conclusies expertmeeting Vignetten

6 Inhoudsopgave 6.4 Het standaardbeeld van de "klassieke" jurist en de rechtswetenschapper Inleiding Het standaardbeeld Analyse op grond van eigen waameming Historische grondslag van rechtswetenschap: verschillen tussen drie vormingstradities Methodologische begrippen en de onderzoeksstrategie in juridisch onderzoek Inleiding Cijfers en feiten Methodologische begrippen Het verschil tussen design en methodology Een gebrekkige methodologische herkenbaarheid? Ontwikkelingen in de rechtswetenschap Conclusies, discussie en vervolgonderzoek Conclusies Gevolgtrekkingen Discussie Vervolgonderzoek Summary Research problem Theory Instrument Methods of datacollection Methods of data-analysis Methods of interpretation Results Conclusions Discussion 208 Bijlagen Bijlage 1 Formulier MethChoice Legal Research 211 Bijlage 2 Verzameling onderzochte proefschriften 215 Bijlage 3 Verslag Expertmeeting 221 Bijlage 4 Search: Methodologie van juridisch onderzoek 229 Bijlage 5 Geraadpleegde en aangehaalde literatuur