Workshop Journal Club Angst in palliatieve fase

Transcriptie

1 Workshop Journal Club Angst in palliatieve fase 3 e nascholing Netwerk Verpleegkundig Specialisten Oncologie 24 maart 2015 Verpleegkundig Onderzoekers Medische Oncologie (VOMO) UMC Utrecht Cancer Center Drs. Ginette Hesselmann Drs. Danielle Zweers

2 Opzet workshop Inleiding: Situatie afdeling medische oncologie 2013 Artikel: Oefenen Gestructureerde analyse artikel Conclusies voor eigen praktijk Terugblik naar

3 Verpleegkundig opleidingsniveau HBO / MBO Wetenschappelijk opgeleid 3 VW 3 EBP Specialisatie Oncologie Afdelingssituatie 2011 Support via leidinggevende Academische setting

4 Scholingsplan palliatieve zorg Uitgangspunten: Systematisch inzetten op verschillende symptomen in de palliatieve zorg 5 symptomen met hoge prevalentie op afdeling Medische Oncologie Gebruik maken van IKNL richtlijnen Palliatieve Zorg Experts betrekken in geven van lunchbijeenkomsten (opzet altijd medisch en verpleegkundig)

5 Utrecht Symptoom Dagboek(USD) Symptoomregistratie

6 Methodiek Symptoomolympiade Symptoom Olympiade Obstipatie Symptoom Olympiade Pijn Symptoom Olympiade Misselijkheid Symptoom Olympiade Vermoeidheid Symptoom Olympiade Anorexie Opzet: Nieuwsbrief inleiding: USD symptoomregistratie afdeling (SYMPAL database) Lunchbijeenkomst: inhoud IKNL richtlijn Journal club: bespreken wetenschappelijk artikel

7 Journal Club Definitie Wikipedia: A journal club is a group of individuals who meet regularly to critically evaluate recent articles in the academic literature Journal clubs are usually organized around a defined subject in basic or applied research. J Eval Clin Pract How to run an effective journal club: a systematic review.deenadayalan Y 1, Grimmer-Somers K, Prior M, Kumar S.

8 Waarom journal club? Voorbeeld met verbinding praktijk en wetenschap Deskundigheidsbevordering Terug vloeien van investering van afdeling in opleiding VW/EBP Training vaardigheid voor VW-er/EBP-er

9 Format Vraag vanuit de praktijk PICO zoekstrategie bepalen Database (s) selecteren Artikel (en) selecteren Analyse en beoordeling van artikel Samen komen tot een antwoord terug naar de praktijk

10 Casus Mw. Jansen 59 jarige patiënt met gemetastaseerd pancreascarcinoom Geen ziektegerichte behandeling meer mogelijk symptoomgericht Functionele status: sinds enkele dagen meer dan 50% van de dag in bed, ten gevolge van pijn in de buik. Sociale status: Mw. is getrouwd, heeft 3 kinderen. Cognitieve status: Mw. merkt dat concentratie sinds enkele dagen is verminderd sinds start opioïden. Emotionele status: Mw. geeft aan dat zij het proces als zwaar ervaart. Komt gespannen en onrustig over.

11 Casus Mw. Jansen Inventarisatie symptomen op een schaal van 0-10 USD: Pijn: score 10 PRIORITEIT van patiënt Slaapprobleem: score 6 Droge mond: score 4 Verstoord ontlastingspatroon: score 4 Misselijk: score 7 Dyspnoe: score 8 Vermoeidheid: score 8 Angst: score 8 Somberheid: score 4

12 Casus Mw. Jansen Vanuit thuissituatie zijn al meerdere stappen ondernomen om intensiteit van symptomen te verminderen, echter tevergeefs. Mw. komt op de poli bij verpleegkundig specialist palliatieve zorg. Waarom verbeteren de symptomen niet vanuit de beleving van de patiënt? Kan de ervaren angst van invloed zijn op het ervaren van fysieke symptomen?

13 PICO P Palliative care patient I C O Relationship/ symptomdistress Anxiety, pain

14 Database selecteren Overwegingen: Pubmed: Biomedisch Cochrane: Meta-analyses, systematische literatuurreviews Embase: Europese literatuur op het terrein van farmacologie, geneesmiddelenonderzoek, onderwijs en beleid en management van de gezondheidszorg Welk vakgebied? Doel van je zoektocht? PsycINFO: Psychologie Waarin ben je bedreven? Cinahl: Verpleegkundig en aanverwante vakgebieden.

15 Handige tips Voor een zo volledig mogelijke zoekstrategie Mesh/Entree/Cinahl headings termen + vrije tekst in Title/Abstract Toewijzing wordt niet achteraf bijgewerkt. Zit 3 maanden vertraging in. Limits: Taal, datum en humans kan veilig gebruikt worden. Let op bij op bijv. RCT als limit. Tutorials bij HELP op startpagina van databases. Youtube My NCBI: mogelijkheid om wekelijks op de hoogte te blijven van nieuwe binnenkomers.

16 PICO Pubmed PICO Mesh terms Vrije tekst P: patiënt in palliatieve fase Palliative care I: - - C: - - O: relatie tussen angst en pijn en andere symptomen. Anxiety Pain Symptomdistress Relationship

17 Zoekstrategie P O

18 Artikel selecteren < 200 haalbaar Selectie: Titel Abstract Fulltext Handige tips: Gebruik clipboard Gebruik My NCBI

19 Selectie

20 Doel To evaluate the association of the frequency and intensity of physical symptoms and wellbeing and depression, anxiety and the combination of these disorders.

21 Methode Beschrijvend onderzoek 216 dossiers van patiënten die hebben deelgenomen aan drie eerdere studies Patiënten mochten geen cognitieve beperkingen hebben en moesten in staat zijn om vragenlijsten in te vullen. Leeftijd, geslacht en primaire tumor werd gemeten. Baseline: Edmonton Symptom Assessment System- ESAS (Utrechts symptoom dagboek) NRS, 0-10 Hospital Anxiety and Depression Scale (HADS) Vergelijking tussen: Patienten met angst en depressie (HADS) en de invloed daarvan op symptomen gescoord met de ESAS.

22 Meetinstrumenten nader bekeken Edmonton Symptom Assessment Scale (ESAS) oftewel Utrechts Symptoom Dagboek (USD) Veelvuldig gebruikt binnen palliatieve zorg Doel: volgen/monitoren van symptomen en evalueren effect ingezette interventies. NRS 0-10 in studie gebruikt om frequentie en intensiteit te meten van fysieke symptomen.

23 Meetinstrumenten nader bekeken Hospital anxiety and depression scale, in introductie van artikel beschreven als: Dus: Score >7 op HADS-A = angst stoornis op basis van DSM IV criteria op basis van genoemde referentie.

24 Resultaten Patiënt karakteristieken

25 Resultaten frequentie Patiënten met angst op basis van HADS scoren frequenter: Pijn Dyspnoe Misselijkheid Depressie Patiënten met depressive mood op basis van HADS scoren frequenter: Verminderde eetlust Slapeloosheid Misselijkheid Verminderde kwaliteit van leven Angst Patiënten met angst en depressive mood scoren frequenter: Alle symptomen met uitzondering van vermoeidheid.

26 Resultaten frequentie Frequentie van symptomen voor patiënten Met en zonder angst op basis van de HADS Met en zonder depressie op basis van de HADS Met en zonder angst en depressie op basis van de HADS

27 Resultaten intensiteit Patiënten met angst op basis van HADS scoren hoger op: Verminderde eetlust Vermoeidheid Pijn Verminderde kwaliteit van leven Depressie Patiënten met depressive mood op basis van HADS scoren hoger op: Slapeloosheid Vermoeidheid Verminderde kwaliteit van leven. Patiënten met angst en depressive mood scoren hoger op: Veelheid aan symptomen, met name verminderde kwaliteit van leven

28 Resultaten intensiteit Intensiteit van symptomen voor patiënten met en zonder angst op basis van de HADS Met en zonder depressie op basis van de HADS Met en zonder angst en depressie op basis van de HADS

29 Conclusie Patiënten in de palliatieve fase met angst en/of depressive mood ervaren frequenter fysieke symptomen, echter de intensiteit van deze fysieke symptomen variëren. Aanbeveling: Patiënten met hoge symptoomscores op fysieke problemen zouden een screening moeten ondergaan voor potentiele angst en/of depressieve stoornis.

30 Beoordeling artikel STROBE: Strengthening the reporting of observational studies in epidimology.

31 Beoordeling middels STROBE checklist

32 Discussie Zijn deze resultaten van toepassing voor Mw. Jansen? Welke informatie is er nog nodig?

33 Discussie - beperkingen Retrospectieve data: Data niet verzameld voor dit doel Onduidelijk onder welke omstandigheden de gegevens zijn verzameld: door wie, hoe, waar en wanneer? Echter, Veel voorkomend methode van dataverzameling vanwege belasting voor deze kwetsbare patiëntengroep Tijd, geld besparend

34 Discussie-beperkingen Factoren die resultaten kunnen beïnvloeden: Inclusie en exclusie is onduidelijk. Welke fase van ziekte? Echter, baseline gegevens, geen verschil aangetoond in angst en depressie. Wel/ niet behandeling voor angst? Reporting bias: genoemd in de tekst vs zichtbaar in tabel >7 HADS A= Angststoornis? Depressie en somberheid wordt door elkaar gebruikt? Angst hetzelfde als angststoornis?

35 Discussie Vergelijking met bestaande literatuur: Teunissen et al, 2007 (NL), vond geen associatie tussen angst HADS-A >10 en fysieke symptomen op basis van de ESAS. Smith et al, 2003, vond associatie tussen angst en emotioneel, cognitief en sociaal functioneren, misselijkheid en braken. Verklaring mogelijk door: Patiënt selectie in Teunissen et al, werden patiënten geincludeerd die angstig of somber waren. Verschillende fases binnen de palliatieve fase Setting (klinisch vs poliklinisch) Culturele verschillen Minder prominent aanwezig gedurende voortschrijding van de ziekte?

36 Terug naar de praktijk Mw. Jansen Waarde van de informatie = relevantie voor de patiënt x validiteit van het onderzoek Generaliseerbaarheid: zijn resultaten ook geldig voor Mw. Jansen met weliswaar dezelfde klinische kenmerken, maar levend in andere geografisch gebied in andere tijdsperiode?

37 Generaliseerbaarheid is matig, maar Ja, het fysieke symptoomlijden kan beïnvloed worden door het ervaren van angst. Causaal verband (fysieke symptomen angst vs. Angst fysieke symptomen) is niet vast te stellen met dit onderzoek. Mogelijk schadelijke effecten? Beleid: Gebruik aanvullende meetinstrument om mate van angst vast te stellen. Bijvoorbeeld HADS om mogelijk aanwezige angststoornis vast te stellen zodat aan de hand van score HADS, psychiater ic gevraagd kan worden. Ga in gesprek met patiënt over deze hypothese Zoek naar gerichte interventies

38 Investering Triage van de vragen Literatuursearch PICO Juiste search Artikelelen selecteren Analyseren en beoordelen Interpretatie van gegevens Tijd: ongeveer 8 uur per onderwerp Creëren van veiligheid klimaat om te groeien in rol en inhoud

39

40 Dank voor jullie aandacht Verpleegkundig onderzoek medische oncologie (VOMO) UMC Utrecht Cancer Center Vragen? G.M.