Plan van Aanpak Ede Schoon Gemeente Ede

Transcriptie

1 Plan van Aanpak Ede Schoon Gemeente Ede

2 Project: Plan van aanpak Ede Schoon Projectnummer: P Registratienummer: Auteurs: Opdrachtgever: Drs. Martin van der Zwan en Rick Fleur MSc. (PLAN terra) Sigrid Keek, gemeente Ede Datum: PvA Ede Schoon Gemeente Ede Pagina 2 van 32

3 Inhoudsopgave 1. Inleiding Ede Schoon en afvalfonds Plan van Aanpak Kaders van het Afvalfonds Wensbeeld, opgave en doelstellingen Ede Schoon Aanpak zwerfafval in Wensbeeld Ede Schoon Vergelijking huidige aanpak en wensbeeld Ede Schoon De doelstellingen van Ede Schoon De aanpak voor Ede Schoon De projecten binnen Ede Schoon Budgettering Ede Schoon Monitoring vorderingen programma Ede Schoon...17 Bijlage 1: Aanvraag en verantwoording afvalfonds Bijlage 2: Format Jaarplan voor Medium gemeenten Bijlage 3: Keuzemodel aanpak zwerfafval PLAN terra Bijlage 4: Projectbladen Ede Schoon 2016 (e.v.) PvA Ede Schoon Gemeente Ede Pagina 3 van 32

4 1. Inleiding Ede wil de komende jaren verder ontwikkelen als jonge en groene stad waar ontmoeten en verbinden centraal staan (Ede2025.nl). Food en duurzaamheid zijn belangrijke pijlers in de ontwikkeling van Ede (Uitvoeringsprogramma Duurzaamheid ). Een schone omgeving en betrokken burgers, bedrijven en bezoekers spelen hierbij een belangrijke rol. Het schoonhouden van de straten en het voorkomen van zwerfafval is een voortdurende opgave in de openbare ruimte. Daarbij gaat het over schoonmaken en opruimen, maar ook over beleving, gedrag, bewustwording en mentaliteit. Het schoonhouden van de straten is zowel een technische opgave, als rekening houden met de menselijke factoren en gedrag. 1.1 Ede Schoon en afvalfonds Om Ede de komende jaren schoon te houden, is in 2014 gestart met het programma Ede Schoon. Dit programma bestaat uit diverse projecten die op een preventieve manier bijdragen aan een schone openbare ruimte. Hiermee zet de gemeente Ede de komende jaren, naast reinigen, in op het voorkomen van zwerfafval. Bij het opzetten en uitvoeren van de projecten binnen Ede Schoon maakt de gemeente gebruik van de gelden die beschikbaar zijn gesteld door het Afvalfonds (zie paragraaf 1.3). Om deze gelden de komende jaren zo efficiënt mogelijk te gebruiken en zichtbare resultaten te behalen, is dit plan van aanpak opgesteld. Dit plan van aanpak is opgesteld in een samenwerking met alle direct betrokken afdelingen. 1.2 Plan van Aanpak Het Plan van Aanpak zet de lijnen uit voor de komende jaren. Het plan bevat een wensbeeld en concrete doelstellingen voor de te behalen resultaten. Beschreven wordt ook met welke projecten en maatregelen deze resultaten in de komende periode worden nagestreefd. Voor de projecten die in 2016 worden uitgevoerd, zijn zogenaamde projectbladen gemaakt. Hierin wordt aangegeven wat de activiteiten zijn, wat de doelstellingen zijn en welke partijen betrokken zijn bij de uitvoering. Ook de planning en de benodigde budgetten worden per project beschreven. Dit Plan van Aanpak zal jaarlijks worden geëvalueerd en worden geactualiseerd PvA Ede Schoon Gemeente Ede Pagina 4 van 32

5 Het Plan van Aanpak biedt ook de basis voor de verantwoording voor besteding van de gelden. Met behulp van dit Plan van Aanpak wil de gemeente Ede de inzet van de beschikbare gelden zo sturen, dat deze bijdragen aan de ambities met betrekking tot zwerfafval. In hoofdstuk 2 zijn het wensbeeld en de doelstellingen van Ede Schoon beschreven. 1.3 Kaders van het Afvalfonds In de Raamovereenkomst verpakking is afgesproken dat er jaarlijks 20 miljoen euro beschikbaar is voor gemeenten voor de aanpak van zwerfafval. Elke gemeente heeft recht op deze vergoedingen van 1,19 per inwoner, mits zij daarvoor plannen indient. Dit afvalfonds is bedoeld om extra inzet te plegen bovenop de reguliere aanpak ( Voor de gemeente Ede komt deze bijdrage uit op ongeveer ,- per jaar voor de periode Het lidmaatschap van Nederland Schoon kost de gemeente Ede een bedrag van 0,08 cent per inwoner. Dit wordt betaald uit de inkomsten van het Afvalfonds en bedraagt in totaal 8.740,- per jaar. Dit betekent dat er voor de gemeente Ede tot 2023 een jaarlijks bedrag van ,- te besteden is voor de extra aanpak van zwerfafval. De hoofdgedachte achter de vergoedingen uit het Afvalfonds is dat gemeenten door de extra aanpak een schonere omgeving kunnen realiseren. Enerzijds doordat er minder zwerfafval ontstaat en anderzijds doordat de omgeving efficiënter schoon wordt gehouden. Het afvalfonds omschrijft het kader als volgt: Het betreft alle activiteiten die bijdragen aan gedragsbeïnvloeding, opdat er minder zwerfafval ontstaat en alle activiteiten en voorzieningen die een investering zijn om uiteindelijk efficiënter te kunnen schoonmaken (Nedvang, 2014). Stichting Nederland Schoon heeft een lijst opgesteld met bestedingscategorieën voor de afvalgelden, zie figuur 1. 1 Niet vergoed worden activiteiten of inzet die niet conform de hoofdgedachte zijn, investeringen die niet gericht zijn op slimmer werken (bijv. meer mensen inhuren) en activiteiten of inzet met een te geringe focus op zwerfafval, zoals de aanpak van hondenpoep en graffiti. Naast de directe zwerfafvalprojecten is het mogelijk het afvalfonds te gebruiken voor plannen met een zijdelings effect. Dit zijn projecten die niet gericht zijn op zwerfafval, maar hier wel een effect op zullen hebben. Soms is dit zijdelingse effect van activiteiten al bekend, van andere activiteiten moet het nog worden aangetoond. Voorbeeld zijn inzameling (ondergrondse containers, papier in minicontainers) en het aanpassen van de inrichting van de openbare ruimte. De kosten voor projecten met een zijdelings effect kunnen naar rato worden vergoed uit de zwerfafvalvergoeding. Nederland Schoon hanteert als Figuur 1: de bestedingscategorieën voor de afvalfondsgelden 1 De categorie overig wordt doorgaans gebruikt voor deelname aan de kennisbank van Gemeente Schoon, interne uren voor het ontwikkelen en projectleiding van de extra aanpak, of de inhuur van extern advies PvA Ede Schoon Gemeente Ede Pagina 5 van 32

6 vuistregel dat 10% van die kosten kunnen worden vergoed uit de zwerfafvalvergoeding. Voor meer details over de aanvraag en de verantwoording bij het afvalfonds, zie bijlage PvA Ede Schoon Gemeente Ede Pagina 6 van 32

7 2. Wensbeeld, opgave en doelstellingen Ede Schoon Tot en met 2015 zijn binnen Ede Schoon een aantal verschillende projecten opgezet en uitgevoerd. Deze droegen onder meer bij aan een schone(re) leefomgeving. Voor het verdere verloop van Ede Schoon in de jaren is het van belang om de huidige inzet te evalueren en te toetsen aan de doelstellingen en ambities van Ede Schoon. Aangezien de inzet in 2015 de beschikbare subsidie volledig uitput, dienen sommige projecten mogelijk in een wat afgeslankte vorm verder te gaan. Op die manier komt er dan budget vrij voor één of meer nieuwe projecten waarvan wordt verwacht dat ze een zeer positieve bijdrage zullen leveren aan het gewenste resultaat. Met dit doel wordt in dit Plan van Aanpak allereerst de huidige aanpak van zwerfafval uitgewerkt. Vervolgens wordt het wensbeeld op de extra aanpak van zwerfafval geformuleerd. Door deze twee met elkaar te vergelijken wordt duidelijk op welke punten er meer inzet en/of aandacht nodig is. Het is van belang om het effect van deze inzet goed te kunnen meten. Daarom zijn meetbare doelstellingen geformuleerd, waarbij is aangegeven welke concrete resultaten de gemeente Ede in de periode tot 2023 wil realiseren. 2.1 Aanpak zwerfafval in 2015 De gemeente Ede zorgt op diverse manieren voor het voorkomen en opruimen van zwerfafval. Dit gebeurt in diverse werkvelden: van reiniging en afvalinzameling tot inrichting, toezicht en handhaving en communicatie, participatie en het stimuleren van gewenst gebruik. Ede Schoon is een aanvulling op de verschillende werkvelden op het gebied van gedragsbeïnvloeding, betrokkenheid en medeverantwoordelijkheid. Per werkveld zijn de bestaande aanpak en het raakvlak met de aanpak binnen Ede Schoon tot nu toe beschreven (medio 2015). Reiniging Op basis van een dienstverleningsovereenkomst is de ACV groep verantwoordelijk voor het machinaal vegen van het zwerfafval op de verhardingen. De groenaannemers zijn Figuur 2: Onderdelen van bestaande aanpak zwerfafval PvA Ede Schoon Gemeente Ede Pagina 7 van 32

8 verantwoordelijk voor het bladvuil op de gazons en het zwerfafval in de groenvoorzieningen en de eigen dienst en Permar (SWV) zorgen voor het handmatig vegen en het legen van de gemeentelijke afvalbakken. Afvalinzameling De ACV groep is op basis van een dienstverleningsovereenkomst verantwoordelijk voor de afvalinzameling. Het onderdeel zwerfafval is uit deze dienstverleningsovereenkomst gehaald en heeft een plek gekregen zoals hiervoor onder het kopje Reiniging beschreven. Deels wordt zwerfafvalinzameling ingevuld door burgerparticipatie. Zo verzamelt in het zakgeldproject lokale jeugd zwerfafval. Binnen het project Gescheiden inzameling hebben een groepje bewoners (in Lunteren) en een speeltuinvereniging (in Ede centrum) door de gemeente geleverde gescheiden afvalbakken geadopteerd. Beide groepen legen deze afvalbakken en scheiden tegelijkertijd het afval. Dit project draagt bij aan de verduurzaming van Ede. Inrichting Er zijn binnen Ede ondergrondse containers en er is een pilot met het vervangen van oude inzamelcontainers door een nieuw type. In een project van Ede Schoon met gescheiden inzameling heeft de gemeente Ede aan twee groepen initiatiefnemers (zie paragraaf hierboven) een speciaal soort afvalbakken geleverd, welke geschikt zijn voor een gescheiden inzameling van afval. Toezicht en handhaving Wekelijks vindt er binnen Ede handhaving plaats op het gebied van zwerfafval, met name rond de ondergrondse containers. Verder werkt handhaving nauw samen met beheer en onderhoud bij het controleren rond hotspots. Binnen de huidige projecten van Ede Schoon zijn er niet veel raakvlakken met handhaving. Communicatie Op projectbasis vindt er communicatie plaats, maar er is momenteel nog geen communicatieagenda. Wel is er een communicatieadviseur (inclusief urenbudget) beschikbaar. Zij werkt vanaf 2016 met een communicatiekalender om alle berichten op elkaar af te stemmen, ook met projecten die raken aan Ede Schoon. De huidige en toekomstige projecten binnen Ede Schoon dienen zowel binnen als buiten de gemeentelijke organisatie bekendheid te krijgen. Participatie Binnen de gemeente Ede zijn er diverse (groepen) bewoners actief op het gebied van zwerfafval. Zo prikken in het project Zie Zo dak- en thuislozen onder begeleiding van vrijwilligers zwerfafval in het centrum en verdient in de wijk Veldhuizen lokale jeugd een zakcentje met het prikken van zwerfafval. Ook de ondernemers zijn actief, zo houdt een deel van hen het eigen straatje schoon en legen de ondernemers tweemaal per jaar de afvalbakken (o.a. rond Oud & Nieuw). Voor de burgers in Ede is echter nog niet duidelijk wat er precies allemaal mogelijk is. Andersom bestaat er nog onduidelijkheid binnen de gemeentelijke organisatie hoe er precies omgegaan dient PvA Ede Schoon Gemeente Ede Pagina 8 van 32

9 te worden met initiatieven vanuit de samenleving. In 2016 zal met het project Ede-Schoonhouders hier meer aandacht voor komen. Stimuleren van gewenst gebruik Dit werkveld is beperkt terug te zien in de huidige aanpak van de gemeente Ede. In het Straatjutters-project gaan groepjes kinderen onder begeleiding van een bewoner door de buurt om zwerfafval te prikken. Daarbij vindt er ook educatie en gedragsverandering plaats. Ook is er een scholenproject waarin educatie en gedragsverandering vorm krijgen. Dat gebeurt door middel van een educatieprogramma van het Groene Wiel. Bij het vaststellen van de ambities van Ede Schoon is er een relatief hoge prioriteit gegeven aan het stimuleren van gewenst gebruikt. Hiermee is beoogd dat verschillende doelgroepen zich zodanig gedragen, dat zij helpen om Ede schoner te maken door zwerfafval op te ruimten, of nog beter, Ede schoon te houden door helemaal geen rommel meer te maken. Het begrip gedragsverandering is dus eigenlijk meer van toepassing. Nieuwe projecten en de projecten die na 2015 nog doorgaan hebben raakvlakken met dit werkveld, dus in de toekomst kan de aandacht voor dit werkveld verder toenemen. 2.2 Wensbeeld Ede Schoon 2023 Aan de hand van een zevental punten wordt het wensbeeld voor 2023 als volgt beschreven: 1. Er zijn door de raad vastgestelde afspraken over het beeldkwaliteitsniveau in de openbare ruimte; 2. De inzet van de gemeente op het reinigen van de openbare ruimte is verminderd. Tegelijkertijd is de efficiency vergroot en wordt er slimmer samengewerkt; 3. Het aantal meldingen over zwerfafval in de openbare ruimte is gelijk gebleven; 4. De tevredenheid van de burgers is op hetzelfde niveau gebleven 2 ; 5. Inwoners zijn zich bewuster van hun rol in het voorkomen van zwerfafval en zijn meer betrokken bij het schoonhouden van de openbare ruimte; 6. De aanpak van zwerfafval levert een bijdrage aan het bevorderen van arbeidsparticipatie en aan het welzijn van kwetsbare groepen; 7. De hoeveelheid bruikbaar afval, voortkomend uit zwerfafval, is toegenomen ten opzichte van Het meten van de mening van burgers vindt plaats aan de hand van een aantal vragen in de bewonersenquêtes in het bewonerspanel. Hiermee is ook de continuïteit van het meten gewaarborgd PvA Ede Schoon Gemeente Ede Pagina 9 van 32

10 2.3 Vergelijking huidige aanpak en wensbeeld Ede Schoon Om het wensbeeld te kunnen concretiseren in doelstellingen en projecten is het nodig om de huidige situatie af te zetten tegen het wensbeeld. Daarbij gebruiken we het keuzemodel zwerfafval (zie bijlage 3; figuur 4). Zo blijkt in hoeverre het wensbeeld al wordt gerealiseerd met de huidige aanpak en welke accenten nodig zijn in de extra aanpak van Ede Schoon. In figuur 4 is aan de inkleuring van de vlakken af te lezen in welke mate er extra aandacht of inzet nodig is in de aanpak van zwerfafval in Ede. Er is onder andere te zien dat er met name meer aandacht nodig is voor Betrokkenheid (+5), Efficiënter werken (+5), Duurzaamheid (+3), Welzijn/ sociaal netwerk (+2) en Arbeidsparticipatie (+1). Wanneer een onderdeel niet geplust is wil dit niet zeggen dat iets niet goed gaat, maar dat het niet nodig is om extra inzet te plegen. Figuur 4 Ingevuld keuzemodel - Ede Schoon Samenvattend moet Ede Schoon de komende jaren vooral gericht zijn op: Een verminderde inzet op reiniging; Efficiënter en slimmer werken; Vergroten van betrokkenheid en medeverantwoordelijkheid van inwoners van Ede; Het leveren van bijdragen aan het welzijn en het sociaal netwerk van inwoners van Ede; Ondersteunen van duurzaamheid. Hierdoor is er extra inzet nodig voor de werkvelden: Stimuleren gewenst gebruik (gedragsverandering); Participatie (stimuleren en ondersteunen van -); Inzamelen van afvalgrondstoffen; Toezicht en handhaving; Communicatie PvA Ede Schoon Gemeente Ede Pagina 10 van 32

11 Hierbij richten we ons het meeste op: Bewoners(groeperingen) in dorpen en buurten; Scholen, instellingen en verengingen; Kwetsbare groepen. 2.4 De doelstellingen van Ede Schoon In paragraaf 2.3 is beschreven op welke onderdelen extra inzet benodigd is. Op basis daarvan zijn in deze paragraaf de concrete, meetbare te behalen resultaten benoemd. De extra inzet op de aanpak van zwerfafval zal de komende jaren tot tastbare resultaten gaan leiden. De doelstellingen voor Ede Schoon op de verschillende onderdelen zijn zoveel mogelijk geformuleerd op basis van concrete en meetbare eenheden. Ze geven aan hoe het wensbeeld van Ede Schoon bereikt gaat worden. Doel 1: Schoon op straat De ambitie voor het schoonhouden van de openbare ruimte ligt op CROW B-niveau. Tegelijkertijd is de gemeente Ede genoodzaakt om zelf minder inzet te leveren. Een vermindering van de eigen inzet, in combinatie met de wens om de tevredenheid van de inwoners over hoe schoon de openbare ruimte van Ede is te handhaven, vergt creativiteit. Het betekent o.a. dat de inzet vanuit de samenleving dient toe te nemen om eenzelfde mate van schoon in de openbare ruimte te kunnen realiseren. Doel 2: Tevredenheid De tevredenheid van de inwoners van Ede over hoe schoon de openbare ruimte is, is in 2023 gelijk gebleven ten opzichte van Dit blijkt enerzijds uit de resultaten van de burgerpanel-enquête en anderzijds uit het afnemen van het aantal meldingen. Doel 3: Betrokkenheid/medeverantwoordelijkheid De inwoners van Ede zijn in 2023 meer betrokken bij het schoon houden van hun omgeving. Dit doen zij door te helpen bij het opruimen van zwerfafval, of nog beter, door zelf geen rommel meer te maken. In 2023 zijn er 3000 Edenaren Ede-Schoonhouder (dit zijn burgers in Ede die zich actief inzetten om zwerfafval te voorkomen en op te ruimen). Doel 4: Arbeidsparticipatie Het aandeel arbeidsparticipatie binnen de projecten van Ede Schoon is in 2023 toegenomen ten opzichte van De ambitie van het Zakgeldproject is dat 75% van deze jongeren na afloop van hun inzet een bijbaan hebben verdiend door hun inzet in het project. Ook in het project de Proosdij wordt actief gekeken welke bewoners van s Heerenloo aan het werk kunnen in bijvoorbeeld de gemeentelijke groenvoorziening of het afvalbedrijf ACV. Voor het project Zie Zo wordt er naar vrijwillige begeleiders gezocht in het bestand met mensen die bezig zijn met re-integreren en al contact hebben met de gemeentelijke accountmanagers Werk. Een groter aantal mensen krijgt daarmee het gevoel nuttig te zijn, iets te doen dat van belang is, met uitzicht op een betaalde baan PvA Ede Schoon Gemeente Ede Pagina 11 van 32

12 Doel 5: Duurzaamheid Er worden steeds meer grondstoffen uit het zwerfafval gewonnen (bijv. plastic, blik en de verwerking van afval tot biogas). Ten opzichte van 2015 is in 2023 het aantal kilo s herbruikbaar zwerfafval uit de openbare ruimte toegenomen met 10%. Hiermee is de bijdrage vanuit het werkveld reiniging en afvalinzameling aan de duurzame ontwikkeling van Ede duidelijk vergroot PvA Ede Schoon Gemeente Ede Pagina 12 van 32

13 3. De aanpak voor Ede Schoon Om de doelstellingen van Ede Schoon te realiseren, is een concrete aanpak met projecten benoemd. In dit hoofdstuk zijn in paragraaf 3.1 de projecten van Ede Schoon weergegeven. Er is daarbij een onderscheid gemaakt tussen projecten die gestopt zijn in 2015 (tabel 1), de projecten die nog blijven doorgaan (tabel 2), en de projecten die gestart gaan worden in 2016 (tabel 3). Ook zijn in dit hoofdstuk de kosten globaal uiteengezet (paragraaf 3.2). 3.1 De projecten binnen Ede Schoon In 2015 zijn binnen Ede Schoon zeventien zwerfafvalprojecten in de openbare ruimte opgezet, in uitvoering of gestopt: 1. Straatjutters 2. Zakgeldproject 3. ZieZo 4. CityChallenge 5. Ede-Schoonhouders 6. Samen-Schoon Brigade 7. De Proosdij 8. Scholenproject 9. Abonnement Kenniscentrum Gemeente Schoon 10. Benchmark Gemeente Schoon 11. Communicatie 12. Binnenstadsconciërge* Kenniscampus* 14. Slimmere afvalbakken* 15. Monitoring* 16. Scholenproject met toezicht* 17. Plan van Aanpak* Voor een uitgebreide beschrijving van de actuele projecten, zie bijlage 4. 3 *Project is gestopt of stopt in PvA Ede Schoon Gemeente Ede Pagina 13 van 32

14 Projecten opgestart en gestopt in 2015 Naam project Omschrijving Status Binnenstadsconciërge (S02039) De doelstellingen werden na verschillende evaluaties niet gehaald. Een belangrijk doel was het bevorderen van de samenhang tussen winkeliers. Project is beëindigd per 1 juli 2015 Kenniscampus (S02042) Dit project was succesvol, maar is afgerond. Project is begin 2015 beëindigd Slimmere afvalbakken (S02043) Dit was een eenmalig project dat is afgerond. Project is begin 2015 beëindigd Monitoring (S02044) Scholenproject met toezicht (S02045) Het team geo-informatie heeft een app gebouwd, zodat er een keer per maand op vaste locaties het zwerfvuilniveau gemonitord kan worden. Er is bekeken wat mogelijk was met deze informatie. Uit de informatie konden geen eenduidige conclusies getrokken worden. Voor een vervolg is een nieuwe app nodig. Nu besloten om dit niet te doen. Toezicht ging naar alle basisscholen (1x p.j.), gecombineerd met een prikactie. Dit project vertoonde teveel dubbeling met het Scholenproject educatiepakket. Project is beëindigd per 1 juli 2015 Project is beëindigd per 1 juli 2015 Plan van Aanpak (S02048) Het Plan van Aanpak Ede Schoon is eind 2015 afgerond. Afgerond in 2015 Tabel 1 de projecten die zijn opgestart en gestopt in 2015 Projecten opgestart en in lijn met de ambitie Naam project Omschrijving Status Straatjutters (S02039) Zakgeldproject (S02039) Het gaat om een actieve burger uit Bennekom die vanuit haar garagebox verschillende activiteiten onderneemt met kinderen tot 12 jaar, met name het opruimen van zwerfvuil. In de wijk Veldhuizen verdient de lokale jeugd (12 t/m 15 jr.) hun eigen zakgeld. Als ze goed presteren, kunnen ze daarmee vanaf hun 16 e een bijbaantje verdienen. Vanaf 2016 wordt dit project opnieuw aanbesteed voor de jaren 2016 en Project loopt met succes en gaat door in 2016 Project loopt met succes en gaat verbeterd door in PvA Ede Schoon Gemeente Ede Pagina 14 van 32

15 ZieZo (S02039) CityChallenge (S02040) De Proosdij (S02042) Scholenproject met educatiepakket (S02045) Abonnement kenniscentrum Gemeente Schoon (S02048) Benchmark Gemeente Schoon (S02048) Communicatie Ede Schoon (S02048) In het centrum wordt er wekelijks op de vrijdagochtend zwerfvuil opgeruimd door daken thuislozen, die begeleid worden door streetpastor Max en een paar vrijwilligers. Vanaf 2016 wordt dit in ieder geval 2 ochtenden in de week gedaan. De CityChallenge is een manier om leuke en vindingrijke ideeën te genereren om de aanpak van zwerfafval en duurzaamheid te combineren. Voor dit project zijn er bewoners van 's Heerenloo bezig met het opruimen van zwerfvuil in het Proosdijpark en in de Zeeheldenbuurt. In 2016 wordt er een milieustraat ingericht om het zwerfvuil te scheiden en bezoekers van de Proosdij (kinderboerderij) te stimuleren hun afval te scheiden. Het Groene Wiel levert educatiepakketten voor een aantal basisscholen in Ede. Vanaf 2016 wordt er een driejarige cyclus toegepast, zodat scholieren elk jaar een nieuwe les kunnen krijgen. Het betreft hier een afdracht van 0,08 per inwoner in ruil voor het lidmaatschap. Mogelijkheid tot jaarlijkse deelname aan de landelijke benchmark van Gemeente Schoon. In 2015 meegedaan. Om tijd te hebben verbeteringen door te voeren is jaarlijkse deelname teveel. Deelname opnieuw in 2017 of In 2016 wordt gestart met een communicatiekalender om alle berichten op elkaar af te stemmen, ook buiten Ede Schoon. Project loopt met succes en gaat verbeterd door in 2016 Project gaat starten in 2016 Project loopt met succes en gaat in 2016 verbeterd door Project loopt met succes en gaat in 2016 verbeterd door Loopt tot de Afvalfondssubsidie verloopt Gaat later in het project verder Project gaat starten in 2016 Tabel 2 de projecten die zijn opgestart en in lijn zijn met de ambitie PvA Ede Schoon Gemeente Ede Pagina 15 van 32

16 Nieuwe projecten Naam project Omschrijving Status Samen-Schoon Brigade; Hoogbouw Ede Zuid Ede-Schoonhouders Bewoners in en rondom de hoogbouwflats in Ede Zuid ervaren overlast van zwerfafval in de openbare ruimte rondom de flats. Dit zwerfafval bestaat uit verschillende categoriën als plastic, blikjes, glas maar ook het dumpen van (grof)vuil en weggooien van brood. Bewoners willen gezamenlijk met een aantal partners dit zwerfafval gescheiden verzamelen en zo duurzaam mogelijk verwerken. Hiervoor wordt wordt een Samen Schoon Brigade in het leven geroepen. Bewoners van de gemeente Ede worden door wijkbeheerders en toezichthouders aangemoedigd om Ede-Schoonhouder te worden. Ede-Schoonhouders worden actief ingezet bij het voorkomen en opruimen van zwerfafval in de gemeente. Hier ontvangen zij vergoeding in natura voor. Tabel 3 de nieuwe projecten binnen Ede Schoon Project is nog in de planvormende fase Project is nog in de planvormende fase De lopende en nieuwe projecten zijn met name gericht op positieve gedragsbeïnvloeding, het vergroten van de betrokkenheid/medeverantwoordelijkheid van inwoners en het schoonmaken van de openbare ruimte; ze zijn daarmee conform de ambitie van Ede Schoon. In het zakgeldproject wordt samen met de lokale jeugd een hele wijk (inclusief een park en twee winkelcentra) schoon gehouden. Hun betrokkenheid bij het voorkomen van zwerfafval wordt hierdoor vergroot. In het project ZieZo houden dak- en thuislozen onder begeleiding het centrum van Ede schoon. Beide projecten dragen ook bij aan het welzijn van kwetsbare groepen: in het zakgeldproject doordat er voor de jongeren uitzicht is op een bijbaantje en in het project ZieZo komen dak- en thuislozen makkelijker in contact met hulpverleners. In mindere mate hebben de projecten direct invloed op het verlagen van de beheerkosten voor de gemeente Ede, of op het vergroten van de mate van efficiëntie/slim werken. In beide gevallen gaat het om een zijdelings effect binnen een project. Het project Straatjutters levert de gemeente wel een maximaal effect tegen een minimale investering op: de straten worden schoner en er vindt gedragsverandering bij kinderen plaats. Duurzaamheid komt in beperkte mate terug in de zwerfafvalprojecten in In het project gescheiden inzameling zijn door een groepje bewoners en een speeltuinvereniging de door de gemeente geleverde gescheiden afvalbakken geadopteerd. Beide groepen legen deze afvalbakken en dragen daarmee bij aan de verduurzaming van de gemeente Ede. De ambitie is om deze duurzaamheid binnen Ede Schoon verder toe te laten nemen PvA Ede Schoon Gemeente Ede Pagina 16 van 32

17 De projecten die in 2015 nog lopen, dragen allemaal bij aan het wensbeeld van Ede Schoon. Daarnaast is ook nog een aantal nieuwe projecten geformuleerd. Samen met de huidige projecten levert dat het programma Ede Schoon op, vanaf 2016 bestaande uit de projecten in tabellen 2 en 3 (zie voor een uitgebreide beschrijving in bijlage 4 de projectbladen). 3.2 Budgettering Ede Schoon Van de ,- die voor de gemeente Ede jaarlijks beschikbaar is als subsidie vanuit het Afvalfonds, wordt in 2016 grofweg ,- uitgegeven aan de projecten die na 2015 doorlopen (tabel 2). Een bedrag van ,- is gereserveerd voor twee nieuwe projecten (tabel 3). Het gaat in 2016 totaal om 10 projecten. Voor een gedetailleerde weergave van de verschillende projecten uit Ede Schoon, zie de projectbladen in bijlage 4. Er zijn veel ideeën voor nieuwe projecten, naast de twee die al in de opstartfase zijn. Aangezien met de huidige inzet/aanpak de beschikbare subsidie in 2016 volledig is uitgeput, dient er voordat er gestart kan worden met ieuwe projecten in 2016 en daarna, eerst budget vrijgemaakt te worden binnen de huidige aanpak. Een mogelijkheid is om één of meerdere van de huidige projecten in een afgeslankte vorm verder te laten gaan. Een andere mogelijkheid is een project volledig af te ronden, zodat er ruimte onstaat voor nieuwe initiatieven. 3.3 Monitoring vorderingen programma Ede Schoon In paragraaf 2.4 zijn meetbare doelstellingen opgesteld waarmee het wensbeeld voor Ede Schoon in 2023 bereikt kan worden. Jaarlijks wordt de voortgang van deze doelstellingen afgezet tegen de activiteiten die hiervoor ondernomen worden, namelijk de uitvoering van de projecten. Deze bevindingen worden met de projectgroep gedeeld. De gelden uit het afvalfonds bieden gelegenheid om te leren van onze ervaringen. Projecten die in beginsel kansrijk lijken, maar later onvoldoende blijken bij te dragen aan de doelstellingen, kunnen na evaluatie stopgezet worden. Zo ontstaat er elk jaar een bijgesteld jaarplan voor het programma Ede Schoon. In 2016 dragen er verschillende projecten aan elke doelstelling bij. Zie hiervoor de tabel op de volgende pagina PvA Ede Schoon Gemeente Ede Pagina 17 van 32

18 Project 1. Schoon 2. Tevreden- 3. Betrokken- 4. Arbeids- 5. Duurzaamop straat heid heid participatie heid 1. Straatjutters X X X 2. Zakgeldproject X X X 3. Zie Zo X X X 4. CityChallenge 5. Ede- X X X Schoonhouders 6. Samen-Schoon X X X X Brigade 7. De Proosdij X X X X 8. Scholenproject X X X 9. Abonnement Kenniscentrum 10. Benchmark 11. Communicatie X X Elk uitvoerend project draagt bij aan het schoner maken van de straten, zodat beeldkwaliteit volgens CROW norm B gehandhaafd blijft en daardoor de tevredenheid van de burgers gelijk blijft. Door het programma Ede Schoon zichtbaar te maken met het project Communicatie zien burgers dat er iets gedaan wordt aan het zwerfafval, waardoor de meldingen niet zullen toenemen. Dat draagt bij aan het behouden van de tevredenheid en verhogen van de betrokkenheid van de burgers. CityChallenge: hiermee kunnen we begin 2016 voor de doelstelling die meer inzet vereist ideeën ophalen voor projecten PvA Ede Schoon Gemeente Ede Pagina 18 van 32

19 Bijlage 1: Aanvraag en verantwoording afvalfonds Gemeenten kunnen het jaarlijkse bedrag als voorschot krijgen als ze voor 1 februari hun jaarplan indienen, zie figuur 3 (bijlage) voor een voorbeeld. Daarbij moet worden aangegeven op welke categorieën de inzet wordt gepleegd in dat jaar met de verdeling in percentages. Aan gemeenten met meer dan inwoners wordt daarbij gevraagd om per aangevinkte categorie een toelichting van plus minus tien zinnen te geven. Voor de aanvraag wordt het online programma Wastetool gebruikt. Het plan wordt gecontroleerd op volledigheid door Nedvang en op juistheid door Nederland Schoon. Indien goedgekeurd wordt het voorschot in gelijke delen per kwartaal uitgekeerd door Stichting Afvalfonds Verpakkingen. Na 1 februari kan ook een plan ter goedkeuring worden voorgelegd. Er wordt dan echter geen voorschot uitgekeerd, maar achteraf verrekend na de eindafrekening. Als de gemeente het voorschot voor een jaar niet helemaal heeft besteed, blijft dat staan en moet men het besteden in het eerstvolgende jaar. De gemeente geeft dat aan in de verantwoording. De gemeente heeft dan weer recht op de vergoeding van het volgende jaar. Heeft de gemeente bij de nieuwe aanvraag nog meer dan 100% aan jaarvoorschot in kas, dan wordt het nieuw aangevraagde voorschot nog niet uitbetaald en dient de gemeente eerst het nog beschikbare bedrag te besteden. Daarna kan weer een nieuwe aanvraag worden ingediend. De definitieve vergoeding wordt vastgesteld na een door de gemeente in te dienen verantwoording. De verantwoording heeft betrekking op de uitgevoerde extra aanpak. Meer en gedetailleerdere informatie is te vinden in het document zwerfafvalhandleiding, systematiek uitkeren zwerfafvalvergoeding versie 1.0 oktober Zie ook en PvA Ede Schoon Gemeente Ede Pagina 19 van 32

20 Bijlage 2: Format Jaarplan voor Medium gemeenten Figuur 3: Format jaarplan gemeenten Medium (> inwoners) PvA Ede Schoon Gemeente Ede Pagina 20 van 32

21 Bijlage 3: Keuzemodel aanpak zwerfafval PLAN terra Om de ambities en concrete aanpak van de gemeente Ede voor Ede Schoon te bepalen is, naast de kaders van het Afvalfonds (zie paragraaf 1.3), uitgegaan van het keuzemodel voor de aanpak van zwerfafval van PLAN terra. Dit keuzemodel benoemt verschillende mogelijke invalshoeken voor zwerfafvalprojecten, te weten: Doel: schoon op straat, efficiënter werken/slimmer werken, duurzaamheid, betrokkenheid/medeverantwoordelijkheid, opleiding/bewustwording, tevredenheid, arbeidsparticipatie, welzijn/sociaal netwerk. Doelgroep: bewoners(groeperingen), ondernemers, verenigingen, scholen/instellingen, gemeente eigen dienst, jeugdgroepen, kwetsbare groepen. Locatie: dorpen/woonbuurten, (winkel)centrum/stationsgebied, bedrijventerrein, buitengebied/recreatie, scholen en snoeproutes, hoofdinfrastructuur. Werkveld: reinigen, inzamelen afvalgrondstoffen, inrichting, toezicht/handhaving, communicatie, stimuleren gewenst gebruik, participatie (stimuleren van-). Figuur r 4: Keuzemodel Aanpak Zwerfafval PLAN terra PvA Ede Schoon Gemeente Ede Pagina 21 van 32

22 Bijlage 4: Projectbladen Ede Schoon 2016 (e.v.) Als eerste stap in het uitvoeren van de projecten is per maatregel een projectblad gemaakt. Daarin is zo concreet mogelijk benoemd wat de maatregel inhoudt, welke doelen er mee worden beoogd en wie er mee aan de slag gaat of kan gaan. Zowel voor de huidige projecten, als voor nieuwe projecten zijn projectbladen gemaakt. Voor een globaal overzicht van alle projecten binnen het programma Ede Schoon, zijn in hoofdstuk 3 schema s opgesteld (paragraaf 3.1; tabel 1, tabel 2 en tabel 3). #1 Straatjutters Korte omschrijving Binnen dit project is een actieve burger uit Bennekom betrokken, die vanuit haar garagebox verschillende activiteiten onderneemt met kinderen tot 12 jaar, waaronder het opruimen van zwerfvuil. Hierbij speelt ook educatie een belangrijke rol. Resultaat Kinderen zijn meer bewust van zwerfafval en de omgeving wordt schoner door de opruimacties Doelgroep Kinderen tot 12 jaar Benodigde (communicatie)middelen Communicatieboodschap (berichtje) Projectgroep Sigrid Keek Wilma van Wensem Actieve burger Doorlooptijd 2016 Geschatte kosten in , PvA Ede Schoon Gemeente Ede Pagina 22 van 32

23 #2 Zakgeldproject Korte omschrijving Lokale jeugd in de wijk Veldhuizen verdient hun eigen zakgeld. Zij prikken tweemaal per week (dinsdag en donderdag) na schooltijd zwerfafval. De wijk is in vier segmenten verdeeld, elk gedeelte van de wijk komt aan bod. Er lopen per keer 12 jongeren mee. De totale poule bestaat uit zo n 36 jongeren. Voor het eenmaal per week zwerfafval prikken krijgen de jongeren 5. Tevens hebben zij de kans om bij goed werk gepromoveerd te worden tot meewerkend voorman. Goed werkende jongeren krijgen ook een certificaat, waarmee een bijbaan verdiend wordt. Resultaat Een schonere omgeving in Veldhuizen en de jongeren hebben uitzicht op een baan. Doelgroep Lokale jeugd in de wijk Veldhuizen Projectgroep Robert van Rheenen Aannemer Jongerenwerker Welstede Doorlooptijd Geschatte kosten , PvA Ede Schoon Gemeente Ede Pagina 23 van 32

24 #3 Zie Zo Korte omschrijving In het centrum wordt wekelijks op vrijdagochtend zwerfafval geruimd door een aantal dak- en thuislozen. De dak- en thuislozen staan daarbij onder begeleiding van streetpastor Max en een paar vrijwilligers. Naast het feit dat het centrum hier schoner van wordt (voornamelijk ook het Museumplein), biedt dit project de dak- en thuislozen structuur. Ook geeft dit project hen de mogelijkheid om in contact te komen met hulpverlenende instanties. Vanaf 2016 zal het project uitbreiden naar twee ochtenden in de week. Resultaat Een schoner centrum en meer uitzicht en begeleiding voor de dak- en thuislozen. Doelgroep Dak- en thuislozen Projectgroep Raymond van Rooijen Stichting Streetpastor Vrijwilligers (bewoners uit de gemeente Ede) Iriszorg Leger des Heils Doorlooptijd 2016 Geschatte kosten , PvA Ede Schoon Gemeente Ede Pagina 24 van 32

25 #4 City Challenge (nieuw in 2016) Korte omschrijving CityChallenge is een digitaal platform dat volgens de principes van crowdsourcing een beroep doet op de denkkracht, expertise en ervaringen van een grote groep mensen. Een grote groep bewoners ondernemers en organisaties zowel binnen als buiten de gemeente Ede worden via het platform uitgedaagd mee te denken over een opgave op het gebied van zwerfafval en met oplossingen te komen. De beste ideeën worden beloond met een geldprijs en publiciteit. Belangrijk onderdeel van de CityChallenge is dat er niet alleen naar nieuwe oplossingen wordt gezocht, maar dat het tevens positieve communicatie op grote schaal geeft over de aanpak van Ede Schoon. Resultaat De CityChallenge levert nieuwe denkwijzen en inzichten op over de aanpak van zwerfafval in Ede. Doelgroep Gemeente eigen dienst Bewoners Projectgroep Sigrid Keek Saskia Heins Wilma van Wensem PLANterra Aanbevelingen Gebruik de resultaten uit de CityChallenge om Ede Schoon waar nodig bij te sturen. Doorlooptijd 2016 Kosten , PvA Ede Schoon Gemeente Ede Pagina 25 van 32

26 #5 Ede-Schoonhouders (nieuw in 2016) Korte omschrijving Wijkbeheerders en wijktoezichthouders gaan burgers actief aanspreken en motiveren om Ede- Schoonhouder te worden. Zij krijgen de benodigde materialen, zoals een hesje en een prikker. We gaan onderzoeken hoe we deze mensen het makkelijkst kunnen registreren. Zo wordt er gedacht aan het online registreren van deze Ede-Schoonhouders op de website van de gemeente. Door een wijkbeheerder/wijktoezichthouder met een tablet op pad te sturen kan de registratie dan makkelijk in het systeem worden gezet. Ook zal nog nagedacht worden over de vorm van belonen. Verwachte materiaalkosten zijn 7.500,- en kosten voor beloning 2.500,- in Het doel is dat er in Ede-Schoonhouders zijn. Resultaat In 2016 wordt dit idee verder ontwikkeld voor wat betreft motivatie, vorm van registratie, beloning e.d. Aan het einde van het jaar wordt daarmee duidelijk hoe dit project vanaf 2017 het beste voortgezet kan worden. Doelgroep Bewoners Projectgroep Sigrid Keek Wijkbeheerders en wijktoezichthouders Doorlooptijd Geschatte kosten , PvA Ede Schoon Gemeente Ede Pagina 26 van 32

27 #6 Samen-Schoon Brigade; Hoogbouw Ede Zuid (nieuw in 2016) Korte omschrijving Bewoners in en rondom de hoogbouwflats in Ede Zuid ervaren overlast van zwerfafval in de ruimte rondom de flats. Dit zwerfafval bestaat uit verschillende categoriëen als plastic, blikjes, glas maar ook het dumpen van (grof)vuil en weggooien van brood. Bewoners willen gezamenlijk met een aantal partners dit zwerfafval gescheiden verzamelen en zo duurzaam mogelijk verwerken. Hiervoor wordt een Samen Schoon Brigade in het leven geroepen. Deze brigade heeft 4 doelen: 1) samen zwerfafval opruimen 2) bewustwording en gedragsverandering onder de bewoners 3) duurzaam recyclen van afval 4) participatie van kwetsbare bewoners bij deze Brigade Een concreet idee m.b.t. recyclen betreft hierbij het recyclen/verwerken van heilig brood tot biogas. Bewoners gooien namelijk het brood over de balkons naar beneden om het terug te geven aan de aarde, moeder natuur. Vanwege culturele/religieuze achtergronden van de bewoners is weggooien van brood bij het gewone afval namelijk verboden. Het verzamelen van dit brood en verwerken tot biogas is echter wel acceptabel. Het uiteindelijke doel is om dit biogas te gebruiken in een buurtkeuken voor het koken van gezamenlijke maaltijden. Naast overlast van zwerfafval is een andere droom van bewoners namelijk om gezamenlijk maaltijden voor kwetsbare bewoners te gaan bereiden en opeten. Een andere groep bewoners is actief met dit thema. Resultaat - Schonere omgeving rondom de hoogbouw flats; - Actieve betrokkenheid en participatie van bewoners bij het schoonhouden van hun omgeving; - Bewustwording en gedragsverandering van bewoners omtrent afval en duurzaamheid; - Recyclen van heilig brood tot biogas. Doelgroep Bewoners Hoogbouw Zuid en nabije omgeving Benodigde (communicatie)middelen Communicatie: Maakt onderdeel uit van het programma Hoogbouw Ede-Zuid, communicatie uitingen/middelen zullen binnen dat programma worden meegenomen; Begeleiding van de Samen-Schoon Brigade ; Schoonmaak materialen/gereedschap, kan grotendeels door Beheer Openbare Ruimte gratis beschikbaar worden gesteld; Gezamenlijke ontmoetingsruimte voor leden van de Brigade en overige bewoners, deze wordt gratis beschikbaar gesteld door Woonstede, onder de Elskampflat; Afval container voor o.a. het verzamelen van brood; Bio-gas installatie PvA Ede Schoon Gemeente Ede Pagina 27 van 32

28 Projectgroep Rinus Boortman Mario Willems + huismeester (Woonstede) Jos Berntsen (Welstede) Ina Bongers (Bewoner, Verlengde Parklaan) Benny van de Schaaf (Bewoner, Groot Haversteeg, hoogbouwflat) Werkstappen: Stap 1 (nov feb) : Uitwerkingsfase, plan nader uitwerken en Samen Schoon Brigade installeren Stap 2a (mrt-dec): Aan de slag fase, zwerfvuil verzamel acties en ludieke gedrags- en bewustwordingscampagnes onder de bewoners. Stap 2b (mrt-okt):(technische) uitwerking brood verzamelpunt en biogas installatie Stap 3: ( nov ): Realisatie en Implementatie biogas installatie Doorlooptijd Geschatte kosten , PvA Ede Schoon Gemeente Ede Pagina 28 van 32

29 #7 De Proosdij Korte omschrijving Bewoners van s Heerenloo zijn in dit project bezig met het opruimen van zwerfafval in het Proosdijpark en in de Zeeheldenbuurt. Voor sommige bewoners is dit project een kans om van werknaar-werk begeleid te worden. In 2016 wordt er een milieustraat ingericht om het zwerfvuil te scheiden en bezoekers van de Proosdij (kinderboerderij) te stimuleren hun afval te scheiden. Resultaat Een schonere omgeving in het Proosdijpark en in de Zeeheldenbuurt en een kans om van werk-naarwerk begeleid te worden voor de bewoners van s Heerenloo. Doelgroep Bewoners van s Heerenloo Projectgroep Bram Snaterse s Heerenloo De Proosdij Doorlooptijd 2016 Geschatte kosten in , PvA Ede Schoon Gemeente Ede Pagina 29 van 32

30 #8 Scholenproject met educatiepakket Korte omschrijving In het project worden basisscholen in de gemeente Ede benaderd met een educatiepakket afgestemd op de verschillende leeftijdsgroepen op de scholen. De doelgroep zijn alle leerlingen op basisscholen van groep 1 tot en met groep 8. Met het educatiepakket rondom zwerfafval wordt beoogt de doelgroep: te betrekken bij, en inzicht te bieden in, de problematiek van zwerfafval; zelf een eigen mening over zwerfafval te laten vormen; hun eigen gedrag onder de loep te nemen; zelf hun handelingsperspectief te laten formuleren rondom zwerfafval. Resultaat Basisschooljeugd raakt meer betrokken bij (het voorkomen en opruimen van) zwerfafval. Doelgroep Leerlingen op basisscholen Projectgroep Sigrid Keek Het Groene Wiel Vertegenwoordigers basisscholen Doorlooptijd Geschatte kosten , PvA Ede Schoon Gemeente Ede Pagina 30 van 32

31 #9 Abonnement Kenniscentrum Gemeente Schoon Korte omschrijving Dit project omvat de deelname aan het Kenniscentrum van Gemeente Schoon. Resultaat Kennisuitwisseling over de aanpak van zwerfafval met verschillende gemeentes en organisaties. Doelgroep Gemeente eigen dienst Projectgroep Sigrid Keek Aanbevelingen Aanwezige kennis en tips gebruiken bij de eigen zwerfafval aanpak. Doorlooptijd Tot 2023 Geschatte kosten in ,- #10 Benchmark Gemeente Schoon Korte omschrijving Dit project omvat de mogelijkheid tot jaarlijkse deelname aan de landelijke benchmark van Gemeente Schoon. De kosten zijn inbegrepen in het abonnement op het Kenniscentrum Gemeente Schoon. Resultaat Vergelijking met andere gemeentes over de aanpak van reiniging, afval en zwerfafval in de openbare ruimte. Doelgroep Gemeente eigen dienst Projectgroep Sigrid Keek Doorlooptijd Tot 2023 Geschatte kosten in ,- (inbegrepen in abonnement Kenniscentrum Gemeente Schoon) PvA Ede Schoon Gemeente Ede Pagina 31 van 32

32 #11 Communicatie Korte omschrijving De communicatieadviseur werkt vanaf 2016 met een communicatiekalender om alle berichten op elkaar af te stemmen, ook met andere relevante zaken die niet opgenomen zijn in het programma van Ede Schoon, maar hier wel aan raken. De huidige en toekomstige projecten binnen Ede Schoon dienen zowel binnen als buiten de gemeentelijke organisatie bekendheid te krijgen. Resultaat Inwoners van Ede en de medewerkers van de gemeente worden op de hoogte gehouden van wat er speelt rond Ede Schoon en raken hierdoor geïnspireerd. Doelgroep Inwoners van Ede Gemeentelijke organisatie Benodigde (communicatie)middelen Communicatieagenda Projectgroep Sigrid Keek Wilma van Wensem Doorlooptijd Geschatte kosten in 2016 Nacalculatie op basis van ureninzet medewerker PvA Ede Schoon Gemeente Ede Pagina 32 van 32