Archief Karel Roskam

Transcriptie

1 Archief Karel Roskam Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis Cruquiusweg AT Amsterdam Nederland hdl:10622/arch03388 IISG Amsterdam 2015

2 Inhoudsopgave Archief Karel Roskam... 3 Archiefvorming...3 Inhoud en structuur...3 Raadpleging en gebruik...4 Inventaris... 4 Algemene correspondentie...4 Persoonlijke stukken...4 Activiteiten als publicist, spreker en radio-commentator...5 Activiteiten als VARA-medewerker...7 Overige activiteiten en werkzaamheden... 7 Documentatie...8 Annex...8 Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis 2

3 Archief Karel Roskam Archiefnummer ARCH03388 Archiefvormer Roskam, Karel Periode Omvang 1 m. Taal lijst Dutch Taal materiaal Dutch, English Archiefvorming Biografie Geboren op 7 maart 1931 in Amsterdam; overleden op 17 januari 2010 in Hilversum. Tijdens zijn studie internationaal publiekrecht aan de Vrije Universiteit geinteresseerd geraakt in Zuid- Afrika en de strijd tegen de apartheid, hetgeen vervolgens zijn hele leven een kernthema voor zijn maatschappelijke betrokkenheid zou blijven. Na zijn promotie in 1960 enige jaren werkzaam als leraar op een middelbare school in Nigeria en vervolgens bij het Afrika Studiecentrum in Leiden. Van 1971 tot eind 1987 werkzaam bij de VARA als buitenlandcommentator. In de jaren daarna betrokken bij het African-European Institute (AEI) en het Mayibuye Centre for History and Culture aan de Universiteit van Westkaap in Zuid-Afrika, totdat een hersenbloeding in november 1996 hem het werken grotendeels onmogelijk maakte. Vanaf 1960 was Karel Roskam nauw betrokken bij tal van anti-apartheid organisaties en activiteiten zowel in Nederland als internationaal. Zo was hij ondermeer van 1982 tot 1996 een van de leidende medewerkers van Omroep voor Radio Freedom, ter ondersteuning van deze (tot 1990 ondergrondse) radiozender van het African National Congress (ANC) in Zuid-Afrika. Inhoud en structuur Inhoud Memoires, andere biografische stukken en persoonlijke correspondentie van Karel Roskam. Stukken betreffende zijn studie en promotie (1960) aan de Vrije Universiteit. Artikelen, teksten en andere stukken betreffende Roskam's activiteiten als publicist, spreker en radio-commentator. Stukken betreffende zijn werkzaamheden bij de VARA, in Nigeria, bij het AEI, het Mayibuye Centre en het Radio Freedom Institute. Documentatie met name over het Nigeria-Biafra conflict en een annex betreffende het Marjolein Roskam Fonds. Ordening Dit archiefmateriaal werd na de dood van zijn vrouw Annelies Roskam in september 2010 door hun dochter Caroline Roskam overhandigd aan Kier Schuringa (die reeds eerder verschillende schenkingen met boeken en ander materiaal van Roskam had gekregen) met de afspraak dat hij het materiaal na selectie en ordening aan het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) zou doorgeven. De selectie betrof voornamelijk dubbel materiaal en een aantal privé-foto's die aan Carolien Roskam zijn teruggegeven. Bij de verwerking van de rest van het materiaal is de reeds door Roskam zelf aangebrachte ordening grotendeels gehandhaafd. De aanwezige foto's van zijn promotie, VARA-werkzaamheden en vooral zijn Zuid-Afrika (Radio Freedom)-gerelateerde activiteiten zijn overgebracht naar de afdeling Beeld en Geluid van het IISG en aldaar verwerkt in de collectie Roskam. NB. Een andere vindplaats voor een aanzienlijke hoeveelheid archiefmateriaal betreffende Karel Roskam is het Mayibuye Centre van het Robben Island Museum, gevestigd op de University of Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis 3

4 the Western Cape in Bellville bij Kaapstad. Deze door hem zelf samengestelde collectie omvat een groot aantal artikelen, andere publicaties en teksten van zijn hand (grotendeels overlappend met de collectie bij het IISG), alsmede een groot aantal teksten van zijn radioprogramma's voor de VARA en andere omroepen en enkele tientallen cassettes en tapes met door Roskam gemaakte interviews en andere radio-programma's uit de jaren De catalogus van de 'Karel Roskam collection' bij het Mayibuye Centre bevindt zich in map 39 van het archief Karel Roskam bij het IISG. Materiaal betreffende de activiteiten van Karel Roskam binnen de mede door hem opgerichte organisatie Omroep voor Radio Freedom is te vinden in het archief Omroep voor Radio Freedom bij het IISG. Bewerking Inventaris door Kier Schuringa in 2012 Onderwerpen Geografische namen Netherlands Raadpleging en gebruik Raadpleging Vrij Aanbevolen citeerwijze Archief Karel Roskam, inventory number..., International Institute of Social History, Amsterdam Inventaris Algemene correspondentie 1 Nederlandstalige correspondentie. Ingekomen brieven van ex-vara-collega's, familie, persoonlijke vrienden en anderen (in chronologische volgorde). Juni februari map 2 Engelstalige correspondentie. Ingekomen brieven van contacten uit Zuid-Afrika, Nigeria en elders (in chronologische volgorde), inclusief correspondentie met Joe Slovo en Ronald Segal en andere stukken betreffende de moord op Ruth First, 17 augustus 1982, en de Ruth First Memorial Trust. December 1970-december map Persoonlijke stukken 3-5 Correspondentie en andere stukken betreffende Roskam's studie internationaal publiekrecht aan de VU vanaf 1952 tot zijn promotie in juli mappen 3 Stukken uit zijn studententijd ( ), ondermeer betreffende de Nederlandse Studentenvereniging voor Wereldrechtsorde Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis 4

5 (NSVW), 22 brieven aan Joris van den Berg tijdens zijn studietijd in Zuid-Afrika (januari-augustus 1959) over zijn belevenissen aldaar en correspondentie rond zijn promotie, vooral vanuit Zuid-Afrika. Oktober 1952-oktober Twee scripties aan de VU (volkenrecht, 1955; huwelijksverboden op grond van ras, 1956) en artikelen van Karel Roskam in Orbis Terrarum, het blad van de NSVW. Juni 1955-maart Krantenknipsels en andere stukken betreffende de promotie van Karel Roskam aan de VU, in de Woestduinkerk in Amsterdam, 1 juli 1960; inclusief zijn proefschrift Inter-racial relationships in the Union of South Africa and the international community. Ook een terugblik op zijn proefschrift (en latere publieksversies) in het VU Magazine, april , NB. Zijn proefschrft werd later in 1960 door uitgeverij Sijthoff in Leiden gepubliceerd onder de titel Apartheid and discrimination: Some remarks with regard to the relationships between the white and respective non-white ethnic groups in the Union of South Africa exemplaar aanwezig in IISG bibliotheek (Afr 25/59). 6 Identiteitspapieren: paspoorten, perskaarten map 7 Biografische artikelen, door Roskam geschreven brieven aan zijn vrouw, stukken betreffende de reünies van het Woltjer Gymnasium in Amsterdam van 1981 tot 1989, het dodelijk ongeluk van zijn dochter Marjolein Roskam in juni 1993, zijn overlijdensbericht en andere stukken. April 1964-januari map 8 Memoires van Karel Lodewijk Roskam, geboren in Amsterdam, 7 maart 1931 (173 p.). "Deze herinneringen zijn geschreven in vele dyslectische jaren na mijn herseninfarct tot en met 2005." map Activiteiten als publicist, spreker en radio-commentator 9 Correspondentie betreffende Roskam's spreekbeurten, adhesiebetuigingen en andere politieke activiteiten. Oktober 1960-juni map NB. Ondermeer over zijn voorzitterschap van de Dick Scherpenzeel prijs ( ). 10 Correspondentie (inclusief ingezonden brieven e.d.) betreffende Roskam's publicitaire activiteiten, ondermeer met de UN Unit on Apartheid over de publicatie van Netherlands opposition to Apartheid (1971), de NOS Schoolradio en tv ( ) en een lijst tv-optredens (door Roskam zelf opgesteld). Mei 1961-juli map Artikelen door Karel Roskam in Nederlandse, Nigeriaanse en Zuid-Afrikaanse kranten en periodieken over tal van onderwerpen, maar vooral over Zuid- Afrika en (de strijd tegen) de apartheid; voornamelijk chronologisch geordend mappen NB. Artikelen in interne VARA-bladen bij VARA geplaatst Artikelen uit met name Het Vrije Volk, Het Parool, Trouw, Vrij Nederland en Service, Sunday Post (Nigeria); vooral over Zuid-Afrika, (strijd tegen) de apartheid en Nigeria Vooral 'Afrikaantjes' uit Vrij Nederland Artikelen uit Kroniek van Afrika (Afrika Studiecentrum) en Vrij Nederland; veel over Nigeria en (West) Afrika. Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis 5

6 Artikelen uit Opinie, de VARA-gids en andere Nederlandse bladen; veel over het Nigeria-Biafra conflict, Zuid-Afrika/apartheid, het buitenlandbeleid van de PvdA, ontwikkelingshulp Artikelen uit met name Vrij Nederland, Intermediair, VARA-gids; over Afrika, ontwikkelingshulp, Nigeria-Biafra, veel Zuid(elijk) Afrika Artikelen uit Amandla, Samsam, VARA-gids en andere Nederlandse bladen; over Zuid-Afrika, racisme, fascisme, Afrika, kinderen in 3e wereld, ontwikkelingshulp, Omroep voor Radio Freedom Artikelen uit EGO, Samsam, Vroege Vogels, VARAgids, etc.; over kinderen in de 3e wereld, Zuid(elijk)-Afrika, honger, racisme/discriminatie, Omroep voor Radio Freedom Artikelen uit EGO, Forum, LOTA-bulletin, Samsam, Anti-Apartheidskrant en Zuid-Afrikaanse bladen; over Zuid(elijk) Afrika, vrede, racisme/extreem rechts, Omroep voor Radio Freedom Artikelen uit EGO, AWEPA Bulletin, LOTA Bulletin/ Platform Nieuws, Tijd en Taak en andere Nederlandse en Zuid- Afrikaanse bladen; over dezelfde onderwerpen en de dood van Marjolein Roskam Lijst met (ruim 1500) persartikelen van Karel Roskam; door hem zelf samengesteld. NB. In de 9 voorgaande mappen zit het overgrote deel van deze artikelen Twee lijsten met (in totaal ongeveer 3000) radio-optredens van Karel Roskam (datum, onderwerp, medium), door hem zelf samengesteld. Overgrote deel voor de VARA-radio; in latere jaren ook voor de NOS, Schoolradio en Wereldomroep mappen Stukken betreffende lezingen door Karel Roskam over vele onderwerpen, maar vooral over Zuid-Afrika, Afrika, racisme en discriminatie mappen 23 Lijst met (bijna 250) lezingen, door Roskam zelf samengesteld ( ) en een selectie van zijn aantekeningen voor deze lezingen (uit en ). 24 Aantekeningen voor lezingen uit Correspondentie, teksten en andere stukken betreffende de overige publicitaire activiteiten van Karel Roskam over Zuid-Afrika en andere onderwerpen mappen en 1doos 25 Teksten (in het Nederlands en Engels) van Roskam voor diverse publicaties over Zuid-Afrika en apartheid, Afrika, ontwikkelingssamenwerking, etc Correspondentie en (vertaal)contracten met uitgeverijen betreffende het auteur- en vertaalwerk van Karel (en Annelies) Roskam; geordend per uitgever (Unieboek, Van Gennep, Kok Lyra) en overige uitgeverijen chronologisch. Inclusief een set over de leenrechtvergoeding voor K. en A. Roskam Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis 6

7 27 Selectie boeken, brochures en andere publicaties van Karel Roskam (20) en een Engelse vertaling van zijn boek...gelijken, landgenoten... (AABN, 1988); inclusief een lijst van geregistreerde publicaties van Karel Roskam (geschreven of vertaald), d.d. 29/11/94, die door hem zelf werd opgesteld (doos) 28 Krantenknipsels en andere stukken betreffende Roskam's politieke en publicitaire activiteiten. November 1979-juli Diverse (waarschijnlijk) ongepubliceerde teksten en romanopzetten, inclusief enige correspondentie met uitgeverijen, o.a. over de verhalenserie De kroeskop en de boerentrien uit het VARAblad "De familie" Manuscript van een (niet gepubliceerde) roman met als werktitel Gisteren is niet voorbij: staatsgreep in Zuid-Afrika in 2001 en correspondentie met diverse uitgeverijen daarover Activiteiten als VARA-medewerker Correspondentie, notities, artikelen en andere stukken betreffende Karel Roskam's werk, met name als buitenlandcommentator, bij de VARA van mappen 31 Correspondentie, notities voor de VARA buitenlandcommissie en diverse redacties, reisverslagen en andere stukken. September 1969-december Teksten van "Zwart of wit" en andere VARA- radiouitzendingen m.m.v. Karel Roskam in de jaren en artikelen van hem in interne VARA-bladen: Makker, later Witheet (personeelsorgaan van de VARA-OR), ; Het Vrije Woord, 1985 en Roodgloeiend (weekblad voor VARA-medewerkers), Maart 1971-december Reacties op de VARA-uitzending van 1 januari 1975 en correspondentie en krantenknipsels over (Roskam's rol in) het VARA-conflict over Portugal, zomer Januari-augustus Overige activiteiten en werkzaamheden 34 Correspondentie en andere stukken betreffende Roskam's werk als leraar Afrikaanse geschiedenis aan de Mayflower School onder leiding van Tai Solarin in Ikene, West-Nigeria van augustus 1962-maart 1966 en de latere steunactiviteiten vanuit Nederland voor de Mayflower school door Roskam en anderen, met steun van de Rooie Vrouwen in de PvdA en de Evert Vermeer Stichting. April oktober map 35 Correspondentie, notities en andere stukken betreffende het Nigeria-Biafra conflict, inclusief een oproep tot een internationale luchtbrug voor Biafra (januari 1969) met ondertekeningen door Roskam en tientallen (bekende) Nederlanders. September 1967-juli map 36 Stukken betreffende Roskam's buitenlandse reizen: een door hem zelf samengestelde lijst met zijn buitenlandse reizen van 1949 tot 1994, een verslag van zijn reis naar Nigeria in juni 1966 en aantekeningen van zijn bezoek Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis 7

8 aan Pakistan-India-Bangladesh in april 1977 (oriëntatiereis voor de VARA) map 37 Correspondentie, gespreksverslagen, notities en andere stukken betreffende Roskam's werk bij het African-European Institute (AEI) in Amsterdam. September 1988-maart map Correspondentie en andere stukken betreffende Roskam's werkzaamheden bij het Mayibuye Centre for History and Culture aan de Universiteit van Westkaap in Zuid- Afrika mappen 38 Correspondentie, visumaanvragen en andere stukken. April april Catalogus van de "Karel Roskam Collection" bij het Mayibuye Centre (Mayibuye Centre catalogues No.6) ; mainly inventory of material donated to the Mayibuye Centre (77 p.); compiled by K. Roskam Tekst Training course for independent broadcast journalism (verschillende versies) door K. Roskam, Huub Bammens e.a., uitgegeven door Radio Advies Holland in Bussum voor het Radio Freedom Institute in Johannesburg (voor een radio journalisme cursus aan het instituut, gegeven door Roskam en andere Omroep voor Radio Freedom medewerkers) map Documentatie Documentatie over het Nigeria-Biafra conflict, waaronder diverse publicaties van het Biafra Actie Comité mappen 41 Juli 1968-november December 1969-mei Terugblikken (scripties) op het Nigeria-Biafra conflict: De Nigeriaanse burgeroorlog in Nederland en het Biafra Actie Comité en het Nederlandse Biafrabeleid. 1992, map 44 Terugblik en andere stukken betreffende de Mayflower school in Nigeria, waaronder de brochure Mayflower: the story of a school (1970) van Tai Solarin, terugblik op het Mayflower project (1979) en het protest tegen de detentie van Tai Solarin in Nigeria in map Annex 45 Bestuursstukken, correspondentie, nummers van de Nieuwsbrief van het Marjolein Roskam Fonds (deels afkomstig van bestuurslid Pieter Boersma). April januari map NB. Dit fonds werd opgericht op initiatief van Karel en Annelies Roskam in juli 1994 (een jaar na de dood van hun dochter) om steun te geven aan onderwijsprojecten voor zwarte kinderen in de townships van Kaapstad. Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis 8