Uitbreiding van het aantal Duurzame- Energiegemeenschappen

Transcriptie

1 Uitbreiding van het aantal Duurzame- Energiegemeenschappen Blauwdruk voor een DEG-strategie met steun van Deze strategieblauwdruk is bedoeld als praktische handleiding voor iedereen aan wie de ontwikkeling van een DEG-strategie voor zijn gemeenschap is toevertrouwd.

2 Voorwoord Over DEG s Duurzame-Energiegemeenschappen (DEG) kunnen worden omschreven als plaatselijke gemeenschappen waarin politici, planologen, projectontwikkelaars, marktdeelnemers en burgers actief samenwerken om hoogwaardige, intelligente energievoorzieningen te ontwikkelen, door hernieuwbare energiebronnen te gebruiken en maatregelen toe te passen die energie-efficiëntie bevorderen. In het kader van haar programma Intelligente Energie voor Europa steunt de EC de opkomst van Duurzame-Energiegemeenschappen die pionierswerk verrichten. Deze gemeenschappen moeten laten zien op welke manier zij geïntegreerde energiestructuren ten uitvoer leggen. Tevens kunnen zij als voorbeeld fungeren bij de verspreiding van dergelijke concepten in Europa. De doelgebieden van DEG s komen overeen met drie hoofdthema s: plaatselijke beleidvorming, plaatselijk energieburgerschap en de plaatselijke energiemarkt. Een Duurzame-Energiegemeenschap moet zich rond deze drie thema s ontwikkelen om beleidsdoelstellingen op het gebied van energie te kunnen verwezenlijken. De drie thema s zijn nauw met elkaar verbonden en zijn alledrie nodig voor een evenwichtige verwezenlijking van gemeenschappelijke doelstellingen. Deze strategieblauwdruk is bedoeld als praktische gids voor allen die verantwoordelijk zijn voor de ontwikkeling van een strategie voor een Duurzame- Energiegemeenschap (DEG) voor hun stad, regio of land. Praktisch, omdat hij is gebaseerd op de ervaring van de zeven MUSEC-gemeenschappen die een dergelijk DEG-proces hebben uitgevoerd, maar ook omdat dit document is opgesteld als een geannoteerde ontwerpstrategie klaar voor gebruik. De hiernavolgende hoofdstukken en artikelen volgen de structuur van een strategiedocument. Hoofdstuk 1 Duurzame-Energiegemeenschap en hoofdstuk 2 Uitgangssituatie en mogelijkheden, introduceren uw DEG-strategie en bevatten achtergrondinformatie over het DEG-proces, evenals een samenvatting van de uitgangssituatie in uw gemeenschap. Hoofdstuk 3 Strategie en doelstellingen en hoofdstuk 4 Projecten vormen de kern van uw strategie, waarin u beschrijft hoe en met welke maatregelen u uw DEG-doelstellingen wilt verwezenlijken. Hoofdstuk 5, Actieplan en tenuitvoerlegging gaat verder dan strategieontwikkeling en beschrijft hoe u uw DEG-maatregelen gaat financieren, ondersteunen en er toezicht op gaat houden In elk van de daaropvolgende artikelen vindt u vier elementen die u helpen uw strategiedocument aan te passen aan uw gemeenschap: een inleiding van de inhoud, die voor elk artikel moet worden gegeven; specifiek advies van deskundigen; referenties en links naar bronnen en instrumenten over het onderwerp; praktische voorbeelden van plaatselijke MUSEC-projecten. Wij hopen dat deze strategieblauwdruk zal bijdragen aan succesvolle strategieën in talrijke nieuwe DEG s in Europa. Stuttgart, mei 2009 Een DEG heeft alleen kans van slagen als er een sterke betrokkenheid is van de betrokken plaatselijke autoriteiten, evenals van energie-eindgebruikers, technische deskundigen, academici en particuliere bedrijven uit heel Europa. Pagina 2

3 Inhoud Ontwikkeling van DEG s op plaatselijk niveau 1. Duurzame-Energiegemeenschap 1.1 Achtergrond van de ontwikkeling van DEG s 1.2 Steun voor de DEG-strategie 1.3 Visie 1.4 Proces 2. Uitgangssituatie en mogelijkheden 2.1 Beoordeling van de uitgangssituatie 2.2 Evaluatie van de mogelijkheden 2.3 Externe factoren 3. Strategie en doelstellingen 3.1 Doelstellingen 3.2 Prioriteiten 3.3 Ontwikkelingsaanpak 3.4 Routekaart 3.5. Samenwerkingsstructuren 4. Projecten 4.1 Analyse van de beste voorbeelden 4.2 Organiseren van projecten 5. Actieplan en tenuitvoerlegging 5.1 Actieplan 5.2 Financiering 5.3 Communicatie en begeleidende maatregelen 5.4 Toezicht 5.5 Impressum Over MUSEC Zeven Europese gemeenschappen werken samen aan de ontwikkeling van een hoogwaardige, gedecentraliseerde energielevering op basis van hernieuwbare energiebronnen en aan maatregelen ter bevordering van de energie-efficiëntie in alle eindgebruiksectoren. Elk van deze gemeenschappen ontwikkelt een participatief proces, zoals omschreven in het MUSEC- project voor de ontwikkeling van energieduurzaamheid op plaatselijk niveau. Dit proces omvat een beoordeling van de uitgangssituatie, het bepalen van de mogelijkheden en het vaststellen van de doelstellingen. Vervolgens worden een strategie- en een actieplan opgesteld door de plaatselijke partners. Een DEG-adviesgroep ondersteunt de gemeenten. De praktische ervaringen worden geanalyseerd door de onderzoekspartners van het project en ten slotte gepubliceerd als praktische richtlijn, een actieplan voor geïnteresseerde Europese gemeenschappen. Website van het project: Afwijzing van aansprakelijkheid Deze publicatie is een gecombineerde inspanning van de deelnemende partners van het Europese project MUSEC Multiplying Sustainable Energy Communities A Blueprint for Actions (Uitbreiding van het aantal Duurzame Energiegemeenschappen Een blauwdruk voor Acties). MUSEC wordt gedeeltelijk gefinancierd door de Europese Commissie via het programma Intelligent Energy Europe. De verantwoordelijkheid voor de inhoud van deze publicatie ligt uitsluitend bij de auteurs en vertegenwoordigt niet de mening van de Europese Gemeenschap. De Europese Commissie is niet verantwoordelijk voor enig gebruik dat kan worden gemaakt van de informatie die hierin staat. Pagina 3

4 DEG s ontwikkelen op plaatselijk niveau Met een aandeel van 20% hernieuwbare energiebronnen en een daling van 20% van het energieverbruik door eindgebruikers stelt de Europese Commissie zich ambitieuze doelen voor het jaar De belangrijkste redenen voor dit vooruitstrevende beleid zijn niet alleen de acute en ernstige problemen die worden veroorzaakt door klimaatverandering, maar ook de wens om Europa s afhankelijkheid van energie-importen te verminderen, de noodzaak van een zuiniger gebruik van de resterende fossiele brandstoffen en de uitdaging om de economie van Europa te plaatsen op de wereldwijde groeiende markt voor technologieën op het gebied van duurzame energie. De schaarste aan hulpbronnen, stijgende energieprijzen en toenemende risico s als gevolg van klimaatverandering en vervuiling vereisen een onmiddellijke omslag naar een duurzame energievoorziening voor Europa. Honderden Europese gemeenschappen hebben al stappen gezet op weg naar energieduurzaamheid en wisselen ervaringen uit in goed georganiseerde netwerken. Doe ook mee! Pagina 4 Mondiale doelen vereisen plaatselijke maatregelen. Gemeenschappen die vandaag maatregelen nemen, zullen als eerste profiteren van de talloze voordelen van een duurzame energievoorziening: Burgers en bedrijven zijn niet langer afhankelijk van onvoorspelbare energieprijzen Het creëren van regionale waarde leidt tot meer bedrijfsactiviteit en banen op plaatselijk niveau Minder verkeer en een schonere lucht zorgen voor een verhoging van de levenskwaliteit Subsidieprogramma s worden efficiënt gebruikt Plaatselijke gemeenschappen die energie-innovatie bevorderen en bijdragen aan de verbetering van het mondiale klimaat presenteren zichzelf met een positief imago. De partners van het MUSEC-project hebben een gezamenlijke aanpak gekozen voor de toetreding tot het ontwikkelingsproces voor duurzame energie. Er is absoluut een goed gestructureerd traject nodig omdat het DEG-proces uiterst holistisch is: toewijding en echte deelname van plaatselijke participanten is nodig, beleid moet worden verbeterd, bewustmaking is nodig, markten moeten worden gecreëerd, financiering en subsidie moeten worden georganiseerd. De MUSEC-aanpak is gebaseerd op vijf stappen die voeren van de beoordeling van de uitgangssituatie naar de concrete implementatie van DEG-maatregelen. DEG s stap voor stap 1. Beoordeling van de uitgangssituatie en de mogelijkheden Het plannen van een duurzame energievoorziening begint met een analyse van de energiesituatie van de gemeenschappen aan het begin van een DEG-proces. Dit is ook van belang voor het monitoren van de resultaten van de tenuitvoerlegging van de nieuwe maatregelen. Het vaststellen van de energiebalans van de gemeenschap is nodig om te bepalen welke gebieden het meeste potentieel bieden voor energiebesparingen of hernieuwbare energieën. Net zo belangrijk is de analyse van het plaatselijke energiebeleid tot op heden, de plaatselijke belanghebbenden en de externe factoren, zoals nationaal beleid en steunprogramma s.

5 2. Plaatselijk partnerschap en adviesgroep Grote toewijding en deelname van plaatselijke belanghebbenden en partners zijn nodig om meetbare verbeteringen te realiseren. Partnerconsortia van DEG s bestrijken verschillende sectoren: burgers, handel en industrie, energieleveranciers en -bedrijven, vaklui, banken enz. Vaak discussiëren en besluiten deze partnerconsortia over doelen en strategieën en geven zij de aanzet tot actie. Plaatselijke autoriteiten spelen een sleutelrol door het initiatief te integreren in het plaatselijke beleid. Elk MUSEC-partnerconsortium wordt verder gecoacht door een DEG-adviesgroep die bestaat uit ervaren adviseurs. De DEG-strategie voor het ontwikkelen van duurzame energie op plaatselijk niveau. 3. Analyse van de beste praktijken Vóór het plannen van een actie is het de moeite waard te leren van de ervaringen die zijn opgedaan in andere DEG s. Er zijn intussen uitvoerige databases beschikbaar met beste praktijken waarin experts de geleerde lessen en succesfactoren van hun acties beschrijven van innovatieve technologieën, beleidsinstrumenten en markt- of financieringsmechanismen tot campagnes. Plannen die goed werkten in de ene situatie kunnen ook goed passen in een andere, of na wat aanpassing. Van even groot belang is de mogelijkheid om contact op te nemen met een aanspreekpartner die ervaring heeft met het in de praktijk brengen van een plan en er informeel de voordelen en moeilijkheden van kan bespreken. 4. DEG-strategie en -doelen Als alles ertoe doet, wat doet er dan het meest toe? In de DEG-strategie bepalen gemeenschappen welk gebied prioriteit krijgt bij de ontwikkeling. Goed uitgebalanceerde actiegebieden kunnen bijvoorbeeld zijn: bewustmaking van de burger, renovatie van gebouwen, energie-efficiëntie in de industrie of duurzame-energievoorziening. Ook de instrumenten en aanpakken kunnen verschillend zijn. In sommige gevallen moet een markt vanaf de grond worden opgebouwd, terwijl bestaande markten misschien financieringsinstrumenten nodig hebben voor de ontwikkeling van de brede commerciële toepassing van duurzame-energietechnologieën. Lange-termijndoelen zijn belangrijk, maar de DEG-routekaart toont ook tussenliggende mijlpalen voor duurzaamheid in uw gemeenschap. En als laatste, maar zeker niet minder belangrijk: zorg voor plaatselijke specialiteiten en gelegenheden om gezamenlijk duurzame energie te beleven en te vieren.. met steun van Uitbreiding van het aantal Duurzame- Energiegemeenschappen Zeven DEG-strategieën van gemeenschappen in Bulgarije, Denemarken, Duitsland, Italië en Nederland Deze brochure is bedoeld voor burgemeesters, politici en beleidsvormers. Ze geeft uitleg over DEG s die gebruik maken van de DEG-strategieën van de MUSEC-partners (MUltiplying Sustainable Energy Communities). 5. Actieplan en uitvoering Het plaatselijke DEG-actieplan is het instrument om de ontwikkeling van de plaatselijke gemeenschap naar duurzame energie te verbeteren door de concrete uitvoering van plaatselijke demonstratieprojecten te plannen. De projectkeuze moet de strategieprioriteiten weerspiegelen. De verantwoordelijkheden en financiering van de projecten moeten worden vastgelegd. Bovendien moet er worden gezorgd voor middelen op gemeenschapsniveau voor een voortdurende inspanning om toezicht te houden op energie-, milieu- en economische effecten. Publiciteitsactiviteiten verschaffen informatie en houden het bewustzijn en de deelname van alle relevante sectoren in de gemeenschap in stand om de positieve cirkel draaiende te houden. De MUSEC-gemeenschappen presenteren hun strategieën in Zeven DEG-strategieën van gemeenschappen in Bulgarije, Denemarken, Duitsland, Italië en Nederland. Bezoek de MUSEC-website om de brochure te downloaden. Pagina 5

6 1 Duurzame-Energiegemeenschap door de Italiaanse Local Agenda 21 - organisatie 1.1 Achtergrond van uw DEGontwikkeling Meestal vormt een politieke visie de basis van een DEG-proces. Het kan een onderdeel zijn geweest van het verkiezingsprogramma van de partij die aan de macht is gekomen, of er is later over besloten, vaak op voorstel van een milieuorganisatie of een organisatie die de ontwikkeling van duurzame energie ondersteunt. Ook al is de energiebalans van de stad in dit vroege stadium nog niet geheel bekend, toch zijn er waarschijnlijk al projecten opgezet op het gebied van energie-efficiëntie, milieuvriendelijke mobiliteit en differentiatie van energiebronnen, waarbij prioriteit wordt gegeven aan plaatselijke en hernieuwbare energiebronnen. De behoefte aan een DEG-proces komt meestal voort uit de eis om op gestructureerde wijze een plaatselijk energiebeleid op te stellen, waarbij losse initiatieven in een gerechtvaardigd en meerjarenprogramma worden opgenomen, met duidelijke doelstellingen. Omschrijf alle projecten en initiatieven op het gebied van duurzame energie die tot op heden zijn uitgevoerd. Gebruik deze lijst om te bepalen op welke terreinen tot op heden de meeste ruimte was voor een bestuursverandering. Beschrijf welke ontwikkelingsprojecten in het verleden zijn mislukt en probeer te ontdekken waarom. Geef aan welke partnerorganisaties in het verleden met de gemeente hebben samengewerkt en welke nog nooit. Bestudeer ervaringen met participatieprocessen in het verleden (zoals Local Agenda 21). Al deze elementen kunnen worden uitgewerkt in een SWOT-analyse (Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats sterke punten, zwakke punten, kansen, bedreigingen). Referenties Titel Omschrijving Bron Actions and Strategies De stad Mirandola heeft for Sustainable een brochure gemaakt Growth through Community Net-working and Innovative Thinking (innovative thinking) waarin is aangegeven wat de uitgangspunten waren en hoe deze zijn geïntegreerd in een strategie en een actieplan. Pagina 6

7 De gemeente Asti analyseert ervaringen uit het verleden en politieke programma s Tijdens het vorige mandaat is een breed Local Agenda 21 -proces ten uitvoer gelegd. De nieuwe plaatselijke overheid heeft bij de verkiezingen een programma gepresenteerd gebaseerd op een proefplaats van duurzame-energiemaatregelen met betrekking tot gemeentegebouwen, milieuvriendelijke mobiliteit, waterbesparing, informatie voor het publiek en regelgeving voor energieverbruik in de bouw. De deelname aan het MUSEC-project en de ontwikkeling van een DEG werd gezien als een manier om dit programma optimaal te ontwikkelen en ten uitvoer te leggen. Voorbeelden Discussie over grote energieinvesteringen in de gemeente Ravenna Ongeveer twee jaar lang is de stad Ravenna betrokken geweest bij een energieplan, waarbij ze te maken kreeg met problemen met de ontwikkeling van het districtverwarmingsnetwerk en het gebruik van afvalwarmte van krachtcentrales. Alle belangrijkste samenwerkingsverbanden en belanghebbendengroepen waren uitgenodigd om met voorstellen bij te dragen aan de activiteiten die als doel hadden de belangrijkste acties van het Energieplan te bepalen. De DEGontwikkeling is aangegrepen als de beste gelegenheid om verder te gaan en het eerste actiejaarplan te ontwikkelen. 1.2 Steun voor de DEGstrategie De rol van de gemeente, met al haar verschillende bevoegdheden en terreinen, is natuurlijk van essentieel belang voor een DEG-strategie. Maar externe steun is ook belangrijk. Daarom moet aan het begin een DEG-adviesgroep met relevante belanghebbenden of een Local Agenda 21 -energieforum worden opgericht, om de tenuitvoerlegging later gemakkelijker te maken. door de Italiaanse Local Agenda 21 -organisatie De wethouder milieubeleid is meestal de promotor en de coördinator van de strategie, maar hij moet samenwerken met collega s die verantwoordelijk zijn voor andere belangrijke energiebeleidsterreinen, zoals stadsplanning, openbare werken, onderhoud van gemeentegebouwen en economische ontwikkeling, aangezien energie een sectoroverschrijdend thema is, waarvoor van veel kanten personeel en financiering moet worden aangetrokken. Deze fase van het betrekken van alle betrokken politiek verantwoordelijken is een delicate fase en kan het best worden uitgevoerd onder gezag van de burgemeester. Zodra politieke consensus is bereikt, moeten de verantwoordelijke hoofden van de betrokken afdelingen op initiatief van de wethouder milieubeleid bijeen worden geroepen, eventueel samen met andere wethouders. Deze groep dient de DEG-ontwikkeling en de samenwerking tussen de verschillende afdelingen periodiek te controleren. Pagina 7

8 Ook het reguliere overleg met belanghebbenden moet door de milieuafdeling worden georganiseerd, met een goede bemiddelaar, maar deze adviesgroep moet worden geleid door een uiterst betrokken en gemotiveerde persoon, van een organisatie buiten de gemeente. Referenties Voorbeeld door Kuben Titel Omschrijving Bron Energievision Murau Betrokkenheid van belanghebbenden in Crailsheim In Crailsheim is een consortium van DEG-partners opgericht, waarin de belangrijkste spelers op de plaatselijke energiemarkt samenkomen. Het plaatselijke gemeentelijke nutsbedrijf speelde een belangrijke rol als het orgaan dat belast was met de tenuitvoerlegging van verschillende maatregelen, onder de politieke leiding van het gemeentebestuur. De DEG-groep kwam regelmatig bijeen en heeft de ontwikkeling van de strategie en het actieplan beïnvloed. Het bleek een krachtige motor te zijn voor implementatie, die door middel van economische en sociale componenten consensus en betrokkenheid waarborgt. 1.3 Vision In het district Murau (Styria, Oostenrijk), is het plaatselijke energieprogramma opgesteld via een bottom-up-proces. In 2002 is men begonnen met een participatieproces, waarbij regionale energiepartijen een energiestrategie hebben opgesteld voor het district Murau, dat zij Energievision Murau hebben genoemd, met als doel een gebied dat voor 100% gebruik maakt van hernieuwbare energie. In de afgelopen jaren is de energievisie een belangrijk richtsnoer geworden voor het hele district en zijn inwoners. seipled Duurzame-Energiegemeenschappen (DEG) hebben visies nodig om hun doelstellingen bekend te maken. Een DEG-visie moet doelstellingen voor de lange termijn bevatten en fungeren als de essentie van de DEG-strategie en van de ontwikkeling richting duurzaamheid. Deze visie dient in beperkte bewoordingen en in duidelijke taal geformuleerd te worden, zodat de leden van de DEG-groep, de belanghebbenden en de hele gemeenschap weten wat ze moeten doen. Het duidelijk overbrengen van de strategie kan ervoor zorgen dat deze door iedereen wordt opgepakt, waarmee een grote stap in de richting van de verwezenlijking van de doelstellingen wordt gezet. De grote uitdaging voor een DEG-strategie is te komen tot ontwikkelingen die het energieverbruik van de gemeenschap beperken. Dat is een enorme uitdaging en het opstellen van een DEG-visie is een instrument in deze ontwikkeling om ervoor te zorgen dat mensen samenwerken aan gemeenschappelijke doelen en veranderingen teweegbrengen. De visie moet zowel de lange-termijndoelen als de DEG-strategie weerspiegelen, dus houd daar rekening mee bij het Pagina 8

9 opstellen van een visie. Wat zijn uw dromen en wat wilt u op de lange termijn bereiken? En wanneer zou u dat willen bereiken? Ontwikkel de visie samen met de belanghebbenden of zelfs met de gemeenschap. Dit is de beste manier om tot een goede visie te komen en zorgt er tevens voor dat de belanghebbenden in de gemeenschap zich de visie eigen maken. Maak de visie kort en duidelijk, dan is zij makkelijk te onthouden en te communiceren. De visie moet onderwerpen bevatten die veranderingen weerspiegelen, zodat u resultaten kunt laten zien. Zelfs kleine resultaten kunnen een succes zijn en zijn beter dan helemaal geen resultaten. Bij het opstellen van een visie kunt u veel leren van urban visioning, waarbij een gewenste ontwikkeling in de gemeenschap gebaseerd moet zijn op de gezamenlijke inspanningen van vele belanghebbenden. Het opstellen van een visie kan zorgen voor veranderingen op het gebied van publieksparticipatie, het genereren van goede ideeën, het opstellen van benchmarks voor succes en het bepalen van doelstellingen. Charles Landry: The Creative City. Londen De DEG-visie van Crailsheim Halverwege de 21 e eeuw is Crailsheim een op zichzelf staande energie-economie, grotendeels vrij van fossiele brandstoffen en CO 2 -neutraal. Een groot energiebewustzijn leidt tot zuinig gebruik van energiebronnen. Energiebesparing en maatregelen ter bevordering van de energie-efficiëntie zijn in alle sectoren geïmplementeerd. De moderne energievoorzieningsstructuren zijn gebaseerd op innovatieve energiediensten en op een consistent gebruik van hernieuwbare energiebronnen. Voorbeelden Belangrijke eerste bespreking van leidende DEG-beginselen in Breda Een duidelijke visie, zoals in Breda, kan zijn: CO 2 -neutraal in De energie die nog wordt gebruikt, is afkomstig van duurzame energiebronnen. Het is belangrijk de uitgangspunten van deze visie te bespreken. Dit zijn enkele van de uitgangspunten in Breda: de duurzame energie moet in Breda of in de directe nabijheid van de stad met de steun van Breda worden geproduceerd. Het is dus de productie die van belang is om CO 2 -neutraal te worden, niet de aanschaf van bijvoorbeeld duurzame elektriciteit. Breda vindt het compenseren van fossiele energie door het planten van bomen niet de juiste manier om CO 2 -neutraal te worden. Alleen als in een latere fase duidelijk wordt dat het doel niet zal worden gehaald in 2044, kan ook compensatie worden gebruikt om CO 2 -neutraal te worden. De volgende sectoren zijn bij de visie betrokken: de plaatselijke overheid, bedrijven, gebouwen en stadsplanning en duurzame energie, evenals milieuvriendelijke mobiliteit en klimaataanpassing. 1.4 Proces Hoe begin je? Start het proces door de belangrijkste belanghebbende erbij te betrekken en vorm een kerngroep waarin de eerste actieplannen worden opgesteld. Het proces kan gebaseerd zijn op een idee of een voorlopige visie over resultaten, of de wens om met DEG-ontwikkeling te starten. De kerngroep kan bestaan uit publieke of private partners, of uit beide. Het belangrijkste is de betrokkenheid van de partners bij en hun interesse in het thema. door Kuben Pagina 9

10 Het proces van een DEG-strategie moet zich aanpassen aan de plaatselijke context, de middelen, het doel van de inspanningen, de behoefte aan maatregelen, de mogelijke oplossingen, de betrokken partners, etc. Elke DEG-strategie is dus uniek. Tegelijkertijd moeten bepaalde stappen worden genomen en bepaalde zaken worden overwogen (die in de navolgende hoofdstukken worden geïntroduceerd en uitgelegd). Beoordeling van de uitgangssituatie en mogelijkheden - Wat is de huidige situatie, welke prioriteiten moeten worden gesteld, welke resultaten kunnen worden behaald en hoe worden deze beoordeeld? Van deze zaken moet een overzicht worden opgesteld. Een beoordeling van de uitgangssituatie kan echter zeer tijdrovend zijn, vereist vele middelen en heeft mogelijk niet de hoogste prioriteit. Het kan dodelijk zijn voor de betrokkenheid. Houd daar vanaf het begin rekening mee, maar houd deze beoordeling in het achterhoofd. In een later stadium zijn de benodigde middelen misschien wel beschikbaar. Actieplan - Wat zijn de goede voorbeelden? Dat hangt af van uw situatie. Vergeet niet dat elke gemeenschap uniek is. U kunt leren van en geïnspireerd worden door vele voorbeelden en ervaringen, maar deze moeten aan de plaatselijke context worden aangepast. Plaatselijke partnerschappen en adviesgroepen zijn de belangrijkste informatiebronnen en tevens de toegang tot maatregelen. Zij zijn zeer belangrijk bij het opstellen van een DEG-strategie en voor het bepalen van doelen. Door een partnerschap aan te gaan of een adviesgroep op te richten bestaande uit mensen die absoluut een DEG-strategie op willen stellen, is de helft van het werk al gedaan. Het is beter een paar mensen te hebben die met heel hun wezen betrokken zijn, dan een grote, stuurloze groep. Zelfs een paar mensen kunnen al verschil maken. Het opstellen van een actieplan is meestal niet het moeilijkste, maar de tenuitvoerlegging ervan wel. Dan komt namelijk de realiteit om de hoek kijken en zult u merken of u goed werk heeft verricht of juist niet ambitieus genoeg bent geweest. Een goed actieplan bevat zowel maatregelen voor de lange termijn als voor de korte termijn en voorbeeldprojecten. De synergie tussen deze twee zorgt voor de resultaten. In het MUSEC-project is de DEG-strategie ontwikkeld door DEG-groepen die grotendeels bestaan uit medewerkers van organisaties die actief zijn op het gebied van energie, Agenda 21 en stadsplanning. Als het mogelijk is en er voldoende middelen zijn, kunnen ook plaatselijke belanghebbenden en zelfs het publiek bij het proces worden betrokken. Energievermindering is niet alleen een taak van de overheid betrek ondernemingen, winkels, plaatselijke belanghebbenden en individuele burgers erbij. Richt u zoveel mogelijk op wat er op plaatselijk niveau veranderd kan worden. Maak uw strategie bekend en werk samen met de plaatselijke media. Ga allianties aan met belangrijke personen buiten de gemeenschap die uw strategie kunnen ondersteunen. Maak een strategie voor de lange termijn, maar zorg ervoor dat u de strategie na een paar jaar (2-5 jaar) kunt herzien. Ga partnerschappen aan en werk samen met zowel particuliere als overheidspartners. Pagina 10

11 Uitgangssituatie en mogelijkheden Beoordeling van de uitgangssituatie Het is van belang dat plaatselijke gemeenschappen een algemene energieberekening uitvoeren voor de hele gemeente, om een goed beeld te krijgen van de werkelijke staat van de energiestromen en daarmee ook van de effectiviteit van de maatregelen die zijn uitgevoerd om die stromen te veranderen. Gegevens over energieverbruik en energievoorziening kunnen rechtstreeks uit bestaande plaatselijke, regionale of nationale databases worden gehaald of worden opgevraagd bij grote plaatselijke energieproducenten, distributeurs en consumenten. Indien gegevens alleen op een breder niveau beschikbaar zijn (regionaal of nationaal), dan kan een top-down-aanpak nuttig zijn bij deze berekening. In dat geval begint u bij het hoogste niveau en gebruikt u proxyvariabelen om een schatting te maken van de gegevens op plaatselijk niveau. Aangezien energieverbruik wordt beïnvloed door verschillende gradaties van nauwkeurigheid, afhankelijk van de beschikbaarheid van gegevens, is het van belang systemen op te zetten voor een beter beheer van de beschikbaarheid van gegevens, in samenwerking met alle plaatselijke energieleveranciers en de grote industriële en commerciële energieverbruikers. Geef een overzicht van de procedures die u gaat gebruiken om toezicht te houden op de beoordeling van de uitgangssituatie van uw gemeenschap, inclusief gegevensbeschikbaarheid en referenties over gegevensverstrekkers. Wat zijn de belangrijkste problemen met betrekking tot de beschikbaarheid en de analyse van gegevens? Welke maatregelen neemt u om dergelijke problemen op te lossen? Geef aan wat de energiebalans van uw gemeenschap is, onder verwijzing naar het meest recente jaar en voorgaande jaren. Welke termijn hanteert u voor energiegegevens? Hoe wordt het energieverbruik gesplitst per sector (bijv. woonwijken, commercie, industrie, transport) en energiebronnen (bijv. elektriciteit, gas, diesel, benzine)? Heeft u voor bepaalde sectoren (dat wil zeggen de sectoren die uw gemeenschap wil betrekken bij efficiëntiemaatregelen) een beter kwantitatief beeld gekregen? Weet u welke technologieën en servicenormen door eindgebruikers worden gevraagd? Heeft u de transformatie-efficiëntie van de energieleveranciers van uw regio beoordeeld? door Ambiente Italia Titel Omschrijving Bron Richtsnoeren voor energieboekhouding Richtsnoeren Richtsnoeren voor energieboekhouding Referenties Pagina 11

12 Voorbeeld door Ambiente Italia Beoordeling van de energie-uitgangssituatie in Crailsheim In het kader van het MUSEC-project heeft het nutsbedrijf van Crailsheim een enquête uitgevoerd over het energieverbruik, de energieproductie en de beschikbare energiebronnen van het gebied. Het jaar 2005 werd gekozen als uitgangspunt. Het totale eindverbruik bedroeg in miljoen kwh. De distributie van de verschillende energiebronnen toont aan dat ongeveer 58% van het verbruik afkomstig is van fossiele verbrandingsolie, die met name wordt gebruikt voor de verwarming van gebouwen en voor warm water. De belangrijkste verbruikers met ongeveer 730 miljoen kwh/j zijn dan ook huishoudens, gevolgd door de industrie met zo n 315 miljoen kwh/j. Uit een analyse over het eindgebruik van energie blijkt dat het grootste deel van de energie (meer dan 50%) wordt gebruikt voor de verwarming van huizen en water, gevolgd door 27% mechanische energie die wordt opgewekt door mobiliteit en 17% proceswarmte die wordt gebruikt in de industrie. In de afgelopen jaren is het aandeel hernieuwbare energiebronnen in Crailsheim continu gegroeid. In 2005 bedroeg dit aandeel in de elektriciteitssector 23,8% en werd gebruikt voor de aanschaf van elektriciteit uit duurzame bronnen, PV (fotovoltaïsche energie) en water- en windenergiecentrales. Intussen (2007) bedraagt de totale PV-capaciteit kwp. In het peiljaar 2005 bedroeg het aandeel hernieuwbare warmte ongeveer 2,5%. 2.2 Evaluatie van de mogelijkheden Om vast te stellen wat de mogelijkheden zijn voor een rationeler gebruik van energie en de benutting van hernieuwbare energiebronnen, moet allereerst een tijdsreferentiekader worden vastgesteld en de normale (BAU: Business-As- Usual) ontwikkeling van het energiesysteem in dit kader worden onderzocht. Dit scenario houdt geen rekening met de uitvoering van een particuliere strategie om het energiesysteem te veranderen. Nadat dit kader is vastgesteld, moet een overzicht van de beschikbare bronnen op plaatselijk niveau worden opgesteld, rekening houdend met zowel het aanbod van direct bruikbare energiebronnen als energiebesparingsmogelijkheden. Dit heeft tot doel het inventariseren van de verbeteringsmogelijkheden van het systeem door de brede toepassing van initiatieven voor een rationeel energieverbruik. Deze evaluatie van de mogelijkheden geeft een idee van de plaatselijk maximaal haalbare doelstellingen. Stel een tijdpad vast, omschrijft de toekomstige stedelijke structuur van uw gemeenschap en meet de toekomstige BAU-ontwikkeling van de vraag naar en het aanbod van energie in de verschillende sectoren. Wat zijn de belangrijkste sociale en economische factoren die de toekomstige stedelijke structuur van uw gemeenschap zullen beïnvloeden (bijv. bevolkingsopbouw, huizenaanbod, industriële activiteiten, mobiliteit)? Wat zijn de belangrijkste technische en marktfactoren die het energieverbruik zullen beïnvloeden (bijv. efficiëntie van energieverbruikende apparaten op de markt, energieprestatie in de bouw)? Pagina 12

13 Wat zijn de politieke en juridische factoren die het uiteindelijke energieverbruik en de energieproductiemix aan de leveringskant (zullen) beïnvloeden? Hoe zijn al deze factoren onderling met elkaar verbonden? Breng kwantitatief verslag uit over de ontwikkeling van het potentiële scenario van uw gemeenschap. Welke factoren heeft u gebruikt voor dit scenario en hoe heeft u ze aangepast om het BAU-scenario te veranderen in een potentieel scenario? Gemeente Asti: ontwikkeling van elektriciteitsverbruik in woonwijken De huidige distributie van elektriciteit aan eindgebruikers in woonwijken is onderzocht door het bestuderen van onderzoeken die op nationaal en plaatselijk niveau zijn uitgevoerd. Voorts zijn interviews gehouden in een van de belangrijkste winkelcentra van het gebied, om te achterhalen welke huishoudelijke apparaten werden verkocht. Voorbeeld Op basis van de verdeling en de ontwikkeling van het verwachte eindverbruik in 2003, zijn twee scenario s van mogelijke ontwikkelingen in energieverbruik tot 2010 uitgewerkt: Het Business-As-Usual-scenario (BAU-scenario) is gebaseerd op een gebruiksverloop dat geen bijzondere maatregelen omvat voor het verminderen van het elektriciteitsverbruik in de huishoudens en houdt alleen rekening met normale technologische verbeteringen van elektrische apparaten om ze efficiënter te maken. Ook is rekening gehouden met de gemiddelde levensduur van deze apparaten. Hierdoor heeft men een schatting kunnen maken van het gemiddelde percentage van deze apparaten dat jaarlijks wordt vervangen door een efficiënter apparaat. In deze periode verschijnen ook nieuwe technologische apparaten in de huizen, zoals magnetrons, digitale lezers, computers, etc. Als gevolg daarvan wordt het lagere energieverbruik door de verbetering van de energieefficiëntie gecompenseerd door een toename van het energieverbruik door andere apparaten. In het potentiële scenario is uitgegaan van het volgende: huishoudelijke apparaten worden vervangen door de allernieuwste en efficiëntste apparaten op de markt (A++ voor koelkasten/vriezers, model A voor airconditioners en zeer energie-efficiënte wasmachines); wat verlichting betreft, zal sprake zijn van een brede verspreiding van zeer energie-efficiënte lampen; elektrische cv-ketels worden vervangen door cv-ketels op aardgas, zij zullen worden verbonden met thermische zonnecentrales en worden voorzien van timers om het apparaat aan en uit te zetten. Pagina 13

14 Refrigerators Duurzame-Energiegemeenschappen in Europa Heeft u, voordat u uw maatregelen ging plannen, een analyse gemaakt van de factoren die de ontwikkeling van het plan kunnen beïnvloeden?. Welke factoren kunnen uw plannen ondersteunen (nationale wetten of stimuleringsmaatregelen, sociaal bewustzijn, interesse van bepaalde belanghebbenden, etc.)? Hoe kunt u profiteren van deze omstandigheden? Wat zijn de niet-technologische belemmeringen die de uitvoering van de maatregelen in het potentiële scenario een halt zouden kunnen toeroepen? Houd er rekening mee dat dergelijke belemmeringen zich niet alleen buiten de beslissingsbevoegdheid van de gemeente bevinden maar vaak ook binnen het gemeentebestuur (gebrek aan overeenstemming tussen bestuurlijke afdelingen, gebrek aan middelen, etc.). Kunt u aangeven wat de passende instrumenten zijn om dergelijke (interne en externe) factoren buiten de deur te houden? Is het, wat interne factoren betreft, mogelijk overeenstemming te bereiken tussen de verschillende afdelingen? Zijn er instrumenten op het gebied van sectorale planning of regulering die doelen van de energiesector kunnen ondersteunen? Heeft u, wat de externe factoren betreft, de mogelijkheid onderzocht om instrumenten in te zetten om deze factoren uit te schakelen? Zo ja, welke? Administratieve instrumenten als verordeningen, participatie-instrumenten of stimuleringsinstrumenten? Kunt u overeenkomsten sluiten met belanghebbenden die kunnen bijdragen aan het verwezenlijken van de gemeenschapsdoelstellingen? 105 Referenties Lighting % door Ambiente Italia 2.3 Voors en tegens Door het vaststellen van een BAU-scenario en een potentieel scenario wordt duidelijk wat de gevolgen kunnen zijn van maatregelen op het gebied van doelmatig energieverbruik. Dit is een uitgangspunt om realistische doelstellingen en passende maatregelen en instrumenten vast te stellen voor plaatselijke energieplannen (DEG-strategie). De kloof tussen wat een gemeente zou kunnen doen (potentieel scenario) en wat zij werkelijk gaat doen (doelscenario) wordt door vele factoren bepaald. Dergelijke factoren kunnen de ontwikkeling van de geplande maatregelen ondersteunen of belemmeren, afhankelijk van de achtergrond van de gemeenschap. Factoren die een daadwerkelijke ontwikkeling van rationaliseringsmaatregelen belemmeren worden vaak niet-technologische belemmeringen genoemd: structurele, economische, politieke, sociale en marktfactoren, etc. Het achterhalen en analyseren van dergelijke factoren is essentieel om vast te stellen wat de doelstelling van de gemeenschap is. Titel Omschrijving Bron Guidelines for RES/RUE potential Richtsnoeren assessment and target setting Pagina 14

15 3 Strategie en doelstellingen Duurzame-Energiegemeenschappen in Europa 3.1 Doelstellingen Het bepalen van de doelstellingen is het belangrijkste onderdeel van de ontwikkeling van een DEG-strategie. De doelstellingen kunnen variëren naar gelang de voordelen die zij opleveren voor de doelgroepen. Zo zijn er algemene doelstellingen die de gevolgen op de lange termijn laten zien voor de plaatselijke gemeenschap en specifieke doelstellingen die positieve gevolgen en concrete voordelen voor de doelgroep opleveren. De doelgebieden van DEG s in uw gemeente moeten overeenkomen met de resultaten en voordelen die zij opleveren voor de burgers. De vaststelling van de doelstellingen dient gebaseerd te zijn op de analyse van de uitgangssituatie en de plaatselijke energiesituatie. Die kunnen van elkaar verschillen op het gebied van burgerbewustzijn en publieksparticipatie, renovatie van gebouwen, energie-efficiëntie in de industrie en de levering van hernieuwbare energie. De door u geplande doelen en maatregelen dienen gericht te zijn op het specifieke potentieel van en de relatieve voordelen voor uw gemeente. Omschrijf ten minste drie doelen die u in uw gemeente wilt verwezenlijken, rekening houdend met het feit dat de doelen de SMART-aanpak moeten volgen. Met andere woorden: ze moeten Specifiek zijn (gebaseerd op een specifieke uitgangssituatie), Meetbaar (door de betreffende kwantitatieve indicatoren te verstrekken), haalbaar (Achievable een bepaald cijfer/aantal moet bereikt worden), Redelijk (overeenkomend met de werkelijke behoeftes) en met een bepaalde Termijn (waarin de doelen verwezenlijkt kunnen worden). Het gestelde doel kan overeenkomen met de prestatie-indicatoren van de DEG-strategie. door het plaatselijk agentschap voor energiebeheer in Dobrich Titel Omschrijving Bron Database van DEGinstrumenten Database van instrumenten en aanpakken voor DEG-ontwikkeling Gemeentelijke energieplanning Gids voor besluitvormers van de gemeente en deskundigen Referenties Doelstellingen van de Dobrich MUSECgroep Het gemeentebeleid van Dobrich voor verbetering van de energie-efficiëntie en rationeel gebruik van energie vereist maatregelen gericht op verbetering van het milieu en optimalisatie van het energieverbruik. De gemeente richt zich dan ook met name op maatregelen die leiden tot vermindering van het energieverbruik en energiebesparingen, om te zorgen voor betere energie-efficiëntie, modernisering van het stedelijke milieu en verandering van de cultuur en levensstijl van de gemeenschap. Voorbeeld Pagina 15

16 Om dit te bereiken, heeft de gemeente Dobrich (BG) zich de volgende ambitieuze doelen gesteld: een toename van de energie-efficiëntie van haar eigen gebouwen met 30%, die moet zorgen voor een daling van het energieverbruik van MWh en een daling van de CO 2 -uitstoot van ton per jaar. jaarlijks 5% meer energie-efficiëntie in straatverlichting, wat overeenkomt met een energiebesparing van 100 MWh en een besparing van BGN en van 184 ton CO 2 -uitstoot per jaar. maatregelen uitvoeren in woningen ter: verbetering van de kwaliteit van gebouwen en installaties beperking van het energieverbruik met MWh per jaar beperking van de energie-uitgaven van huishoudens met BGN vermindering van de CO 2 -uitstoot met ten minste ton per jaar. door Solites 3.2 Prioriteiten Als alles ertoe doet, wat doet er dan het meeste toe? Uit een uitgebreide analyse van de situatie in uw gemeenschap kan blijken dat talloze sector op het gebied van energie veel potentie hebben voor efficiëntieverbeteringen. Maatregelen nemen op alle terreinen tegelijkertijd kan echter inefficiënt zijn, terwijl het stellen van duidelijke prioriteiten helpt om daadwerkelijk resultaat te boeken. Beschrijf de drie tot vijf prioriteitsterreinen die u in uw gemeente gaat ontwikkelen (bijv. bewustmaking van de burgers, renovatie van gebouwen, energieefficiëntie in de levering van hernieuwbare energie in de industrie). Wat is de motivatie voor deze prioriteiten? Hoe verhoudt uw keuze zich tot de resultaten van de evaluatie van de uitgangssituatie: bijv. huidige energiesituatie, socio-economische aspecten, belanghebbenden en politieke belangen en externe factoren? Waarom denkt u dat dit de belangrijkste terreinen zijn om uw doelstellingen te verwezenlijken? Wat is de termijn voor deze prioriteiten? Is er een herziening halverwege de termijn gepland? Referenties Titel Omschrijving Bron Managenergy Good Practice on Local Energy Action Database met een groot aantal aanpakken voor allerlei soorten plaatselijke energiemaatregelen EIE Project Database SEC Tools Database Auf dem Weg zur 100% Region Database met projecten gericht op de ontwikkeling van hernieuwbare energiebronnen en rationeel gebruik van energie Database met instrumenten en maatregelen voor DEGontwikkeling DEG-handboek over ontwikkelingsvormen projects/omdex_en.htm ISBN: Pagina 16

17 Energieraad van Breda stelt duidelijke actieterreinen vast De prioriteitsterreinen van Breda s klimaatbeleid zijn: milieuvriendelijk plaatselijke overheid duurzame-energieproductie milieuvriendelijke mobiliteit energiezuinige gebouwen milieuvriendelijke (landbouw)bedrijfsvoering aanpassing aan klimaatverandering Voorbeeld Breda heeft doelen vastgesteld voor 2044, 2020 en Om deze doelen te halen, maakt Breda gebruik van de voorkeursvolgorde Trias Energetica: 1. energiebesparing 2. duurzame energie 3. energie-efficiëntie Als vierde optie om de uitstoot van CO 2 te verminderen, compenseert Breda eventueel indien nodig. Dit betekent zowel bebossing als CO 2 -rechten. 3.3 Ontwikkelingsaanpak Het is belangrijk goed te weten wat de belemmeringen op de markt zijn en wat de meest veelbelovende ontwikkelingsmechanismen zijn voor een specifieke duurzame-ontwikkelingssector in uw gemeente, en de uitvoering van de maatregelen vervolgens aan te passen aan uw specifieke situatie. Om een voorbeeld te geven: een informatiecampagne over nieuwe technologieën alleen, zal geen zoden aan de dijk zetten in gebieden waar geen leveranciers noch installateurs van deze producten zijn, terwijl gelijktijdige maatregelen ter ondersteuning van leveranciers en het informeren van energieverbruikers, samen met een gunstig beleid en subsidies ervoor kunnen zorgen dat stap voor stap een markt met een kritische massa ontstaat. Financiële en fiscale instrumenten, of zelfs verordeningen en wetten, zijn een andere soort aanpak. Er dient een goed evenwicht te worden gevonden tussen snel succes en lange-termijneffecten, evenals tussen demonstratieprojecten of een brede implementatie om de motivatie op peil te houden en om een langdurige verandering in gedrag en structuren teweeg te brengen. Geef voor de gekozen prioriteiten en de geplande maatregelen aan voor welke ontwikkelingsaanpak u heeft gekozen. Welke hindernissen heeft u weggenomen? Hoe zorgt u ervoor dat het pakket maatregelen leidt tot een situatie waarin investeringen worden gedaan en mensen hun gedrag veranderen? Wie zijn de participanten die u nodig heeft voor een succesvolle ontwikkeling en hoe bereikt u hen? Hoe wordt de maatregel op plaatselijk niveau bekendgemaakt en verspreid? Hoe zorgt u voor resultaten op de lange termijn? Bouwt uw aanpak voort op een bestaande en goed werkende aanpak? Is rekening gehouden met specifieke plaatselijke factoren? Is uw aanpak geïnspireerd op externe goede voorbeelden? door Solites Pagina 17

18 Voorbeeld door Solites Business-to-business-aanpak voor de aanbesteding van warmtekrachtkoppeling in Crailsheim Sinds het begin van zijn bestaan levert het nutsbedrijf Stadtwerke Crailsheim diensten op het gebied van energie-efficiëntie aan de industrie. Door nauwe samenwerking met industriële ondernemingen levert het bedrijf maatwerk. Zo worden bijvoorbeeld warmtekrachtkoppelaars geplaatst op industriële centrales, die worden gebruikt voor de opwekking van zowel elektriciteit als warmte en kou. Duitsland wil in % van de energie opwekken via warmtekrachtkoppeling. Met de recente herziening van de Wet op de warmtekrachtkoppeling gaf de Duitse overheid haar goedkeuring aan een aanzienlijke verbetering van de terugleveringstarieven. Vanwege deze gunstige grensvoorwaarde zal Stadtwerke Crailsheim deze bedrijfstak strategisch uitbreiden. Dit kan het bedrijf doen op basis van zijn bestaande ervaringen en structuren. Twee belangrijke ondernemingen in Crailsheim, Procter & Gamble en Voith, zijn voorlopers op dit gebied en laten zien wat de voordelen zijn van dit dienstverleningsmodel. De aanpak van Stadtwerke Crailsheim om warmtekrachtkoppeling uit te breiden, is een specifieke marketingcampagne, gericht op ondernemingen in de industriële sector. 3.4 Routekaart De beoordeling van de uitgangssituatie toont u de beginsituatie van het totale energieverbruik en de CO 2 -uitstoot in uw gemeente, evenals de historische ontwikkelingen en recente tendensen. De DEG-doelstellingen geven aan hoe deze beginwaarden op een specifiek moment in de toekomst, of zelfs in een bepaald jaar, moeten zijn verlaagd als de gemeente 100% duurzaam wil zijn. Uw DEG-routekaart beschrijft in feite hoe de twee punten op de grafiek verbonden moeten worden, met doelstellingen voor de middellange termijn en grote mijlpalen, en de methodes en maatregelen die u gaat toepassen om de doelen te halen. Geef een kwantitatief overzicht van de CO2-uitstoot in de beginsituatie, voor het doeljaar en de tussenliggende meetmomenten. Wees duidelijk over de referentiejaren als u het heeft over relatieve verlagingen. Geef voor elke fase aan hoe energiebesparingen, energie-efficiëntie, hernieuwbare energiebronnen en andere mechanismen (zoals certificaten) worden ingepast in de geplande ontwikkeling. Afhankelijk van de mate van details, kunnen de ontwikkelingen worden onderverdeeld naar sector (zoals gebouwen, industrie en mobiliteit) of naar energieleverancier (zoals elektriciteit en warmte op basis van hernieuwbare energiebronnen, conventionele elektriciteit, olie en aardgas). Voorts kunnen de gevolgen van de geplande DEG-maatregelen en hun bijdrage aan het terugdringen van de CO2-uitstoot worden gemeten. Van welke groeipercentages ging u uit voor de verschillende technologieën? Pagina 18

19 Breda CO 2 -neutraal in 2044 Breda heeft zichzelf tot doel gesteld een CO 2 -neutrale stad te worden. Dit houdt in dat de uitstoot van CO 2 over een gemiddeld jaar binnen de gemeente nul bedraagt. Berekeningen voor de projecten die in Breda (zullen) worden uitgevoerd, tonen aan dat de doelstelling van een CO 2 -neutrale stad behaald kan worden in Het is dan wel van belang dat de CO 2 -uitstoot niet verder toeneemt. De laatste stappen naar een CO 2 -neutrale stad zijn het moeilijkst te realiseren. Daarom moet men rekening houden met extra inspanningen. Voorbeeld Doelstelling 2015: 25% CO 2 -neutraal ten opzichte van % CO 2 -verlaging ten opzichte van % duurzame energie verbetering van de energie-efficiëntie met minimaal 2% per jaar Doelstelling 2020 (zoals overeengekomen in een klimaatovereenkomst tussen de nationale overheid en de gemeentes): 45% CO 2 -neutraal ten opzichte van % CO 2 -verlaging ten opzichte van % duurzame energie verbetering van de energie-efficiëntie met minimaal 2% per jaar 3.5 Samenwerkingsstructuren Een succesvolle ontwikkeling van een DEG-strategie hangt af van de gezamenlijke inspanningen van de belangrijkste spelers op alle plaatselijke bestuursniveaus. Bij het opstellen van een DEG-strategie dienen vertegenwoordigers van verschillende achtergronden en belangen in uw gemeente dan ook het voortouw te nemen, zoals de gemeenteraad, het gemeentebestuur, bedrijven, ondernemers- en vakorganisaties, het maatschappelijk middenveld, deskundigen van overheidsinstellingen en door de maatschappij erkende personen. De belangrijkste beginselen waaraan u zich moet houden in uw werk zijn: partnerschap, openheid en vrijwillige deelname van alle partijen, actieve betrokkenheid van het maatschappelijk middenveld, samenwerking die boven de politieke partijen staat, coördinatie, realisme, meetbaarheid en bijzonderheid. Probeer de juiste belanghebbenden erbij te betrekken, aangezien dat grote gevolgen zal hebben voor de ontwikkeling van de DEG-strategie, en wees nauw betrokken bij de tenuitvoerlegging van de strategie. door het plaatselijke agentschap voor energiebeheer Dobrich Pagina 19

20 Referenties Voorbeeld Titel Omschrijving Bron SEC Tools Data Database met instrumenten en maatregelen Base voor DEG-ontwikkeling Gemeentelijke energieplanning Gids voor gemeentelijke besluitvormers en deskundigen Dobrich s brede plaatselijke partnerschap De efficiënte samenwerking tussen de plaatselijke autoriteit (gemeente Dobrich), de publieke sector en non-gouvernementele organisaties (energieagentschap), de zakenwereld (ondernemingen die diensten verlenen op het gebied van energie-efficiëntie), financiële instellingen en eindgebruikers (deskundigen en specialisten) creëert de voorwaarden voor een duurzame plaatselijke ontwikkeling en is een model van interactie tussen de belangrijkste spelers op plaatselijk niveau. In de praktijk voert de gemeente Dobrich de bestuurlijke taken en maatregelen uit en promoot ze de resultaten via het nationale netwerk van gemeenten voor energie-efficiëntie EnEffect in Bulgarije. Het team van het Dobrich Local Agency for Energy Management (DLAEM, plaatselijk agentschap voor energiebeheer) voert overleg met deskundigen over zijn taken. De publieke sector (openbare scholen, crèches, sportcentra, culturele instellingen, gezondheidsinstellingen en de sociale woningbouw) neemt actief deel aan gezamenlijke maatregelen. Pagina 20