PRODUCTIE, DISTRIBUTIE EN RECEPTIE VAN BEELDENDE KUNST VAN 1300 TOT HEDEN

Transcriptie

1 PRODUCTIE, DISTRIBUTIE EN RECEPTIE VAN BEELDENDE KUNST VAN 1300 TOT HEDEN SENIORENACADEMIE 2014/2015 CURSUS 14NG17 Marlite Halbertsma 4 12 november 2014

2 Salon, galerie, museum, biennale, kunstveiling De distributie van eigentijdse kunst 1700-heden

3 Distributie beeldende kunst : Ontstaan van de infrastructuur voor moderne en oude kunst zoals we die in grote trekken nu nog kennen: kunsthandel/galerie, veilingwezen kunstenaarsverenigingen/-groepen grote tentoonstellingen eigentijdse kunst musea (tot 1945 vooral oudere kunst, geen avantgarde) Belangrijkste afzetkanaal voor moderne kunst in de 18de/19de eeuw: Salon

4 Salon in het Louvre 1699

5

6 1725: expositie komt in de Salon Carre du Louvre (hier een ets van Gabriel de Saint-Aubin, 1755)

7 Salon 1787

8 1851 (Het Louvre is sinds 1793 een museum, de Salon verhuist naar elders)

9 Salon: jaarlijks overzicht van de beste actuele kunst, gejureerd door professoren van de Academie Salon: kunstbeurs, alles te koop Hangen op de Salon betekent voor kunstenaar: -erkenning van status -exposure in de pers (kunstkritiek) -inkomen Voor het publiek: - Overzicht contemporaine kunst

10 Theodore Gericault, 1819

11 Eugene Delacroix, 1831

12 Alexandre Cabanel, Venus (1863)

13 De Salon is buitengewoon populair, maar niet onomstreden

14 Manet, Olympia Waarom heet die vette rossige vrouw Olympia? -Misschien is dat de naam van haar kat.

15 Waarom verdwijnt de Salon als officiele, staatstentoonstelling van hedendaagse Franse kunst na 1880? - Minder vraag vanwege minder overheidsaankopen

16 - Publiek wil geen grote doeken, maar relatief kleine schilderijen. De trend naar kleiner (huiskamerformaat) is zowel te zien aan de kant van de meer traditionele schilders als aan de kant van de avant-garde van dat moment, de Impressionisten Ernest Meissonnier Claude Monet

17 - Individuele burgerlijke kopers willen iets beschaafds voor in de huiskamer Honore Daumier, 1867 Dit jaar alweer die Venussen!

18 -Te veel kunstenaars, te veel kunstwerken, te veel stijlen. Overzicht blijkt fictie Salon 1880: 7000 schilderijen, bezoekers

19 - Kunstwerken zijn geen ordinaire handelswaar en verdienen betere expositieruimtes Wereldtentoonstelling Parijs 1867

20 Salon 1883

21 - Exclusiviteit

22 -exclusiviteit

23 Na 1880: Salon geen activiteit meer van de overheid (Academie) vanwege te veel kritiek op Salon Want kritiek op de Salon is kritiek op de staat Particuliere initiatieven nemen het over. Er komen diverse Salons Gevolg: -Grote tentoonstellingen hebben niet de status meer van de oude Salon, want geen overheidskeurmerk -Einde directe overheidsbemoeienis met eigentijdse kunst, kunst is vrij

24 Een pluriforme, expanderende kunstwereld heeft behoefte aan een veelvoud aan -podia : tentoonstellingsruimtes,galeries, kunst- en kunstenaarsverenigingen -ontmoetingsplaatsen : cafes, kunstenaarsverenigingen -media : kranten en tijdschriften die schrijven over kunst En dat alles permanent, niet een keer per jaar zoals de Salon De Salon voor 1880 was een nauwe trechter waar teveel, onderling zeer verschillende, kunstwerken doorheen moesten binnen een te korte periode Als er maar genoeg restjes zijn om een hongerige te voeden

25

26 Alternatieven voor de Salon voor 1880: van binnen uit -Thematische ordeningen -Salon des Refuses 1863 Edouard Manet

27 Alternatieven buiten de Salon: Kunstenaarsverenigingen zoals Arti in Amsterdam (of Pictura in Groningen): - gedeelde belangen - leken en professionals beiden lid - uitstraling vooral lokaal en soms nationaal - pluriform aanbod

28 <Nazareners (Overbeck) <Pre-Raphaelite Brotherhood (Millais) ^Impressionisten (Monet) Kunstenaarsgroepen: gedeelde kunstopvattingen

29 Eerste groepstentoonstelling ooit: Impressionisten 1874 Pousseren eigenbelang en eigen stijl

30 Alternatieven buiten de Salon: Eerste eenmanstentoonstelling ooit: Courbet 1855

31 James McNeill Whistler, The Peacock Room, Washington 1876

32 Alternatieven voor het publiek: kunstverenigingen (kunstkringen)

33 Kunsthandels en galeries

34 In kunsthandels kocht men vanaf 1600 tot ca oudere en nieuwe kunst en curiosa. Er waren niet veel kunsthandels in Europa.

35 Eigentijdse kunst was vooral op jaarmarkten te koop. Parijs: Foire de Saint-Germain, ieder voorjaar

36

37 Op de Pont Notre-Dame in Parijs werd in 1718 een nieuw soort kunsthandel geopend door Edme-Francois Gersaint.

38 Antoine Watteau, Het uithangbord van Gersaint (1720) Kunsthandel: oude en contemporaine kunst

39

40

41 Galeries (itt kunsthandel=oude kunst) vanaf ca 1860 Galerie Durand-Ruel ca 1900

42 Galeries contemporaine kunst vanaf ca nichemarkt binnen breed gevarieerd aanbod -specialiseren in een stijl -selectie van het aanbod -investeren in kunstenaar en stijl lang van te voren: speculatie op toekomstige winst -kunstwerk is deel van een reputatie -ieder kunstwerk refereert aan andere, beroemde kunstwerken van dezelfde maker -investeren niet in individuele kunstwerken, maar in kunstenaars, canvases vs. careers Dealer-critic system Galerie Goupil, ca. 1880

43 Voorop staat de naam van de maker Het onderwerp is van minder belang Niet een landschap, maar een Monet De kunstenaar als merk, brand Claude Monet

44 -aanbod galeries primair gericht op burgerlijk publiek - Parijse galeries filialen in heel Europa en de VS -galeries sturen aanbod en smaak publiek: niet reactief maar proactief -bewerken van de markt door kritieken, catalogi, reproducties Daubigny Jacob Maris Filiaal galerie Buffa in Amsterdam

45 gatekeepers : Kunstcritici Jury Salon Galeriehandelaren

46 salon kunstwerken ongesorteerd reactief, overzicht bieden van status quo kunstwerken op zichzelf geen informatie korte termijn galerie kunstenaars gesorteerd naar stijl proactief, sturend kunstwerken als deel van een oeuvre catalogi, reproducties, kritieken lange termijn

47 Een baaierd van beelden

48 Academische kunst (Alexandre Cabanel, Cleopatra test vergif uit op ter dood veroordeelden, 1887) Juste milieu (Edouard-Joseph Dantan, Un Coin d Atelier, 1880) Avant-garde (Edgar Degas, Wachten, )

49 Pluriformiteit kunstaanbod en distributiekanalen voorwaarde voor avant-garde kunst, als een niche Afbeeldingen bekeken vanwege de voorstelling Kunstwerken bekeken om zichzelf

50

51

52 afbeeldingen en kunstwerken James Tissot ( juste milieu ) Mary Cassatt ( avant-garde )

53 Henri Gervex, Rolla 1878 Edouard Manet, Olympia 1865

54 Paul Dagan-Bouveret, 1886 Paul Gauguin, 1888

55 Jean-Baptiste Carpeaux 1863

56 Rodin, ca 1880 Constantin Brancusi

57 Na 1870: nieuwe criteria wat kunst is: -individuele subjectieve, geen objectieve weergave van de werkelijkheid, een stukje van de wereld, gezien door een temperament (Emile Zola) -impressie, sensatie, effect -kunstwerk gekoppeld aan persoon en persoonlijkheid >>> scheiding in de kunstmarkt tussen mainstream (juste milieu) en avantgarde Alleen avant-garde is ware moderne kunst: Edouard Manet, Portret van Zola (1868)

58 kunstenaarsverenigingen worden gezelligheidsclubs, alleen voor professionals -amateurs stichten eigen kunstkringen rond avant-garde kunstenaars kiezen voor marginaliteit, zeer weinig galeries voor avant-gardekunst

59 Avant-garde kunst niet te zien in musea (tot 1929, MoMa New York) - avant-garde organiseert zelf tentoonstellingen - er zijn tot 1945 maar weinig galeries voor deze niche Berlijn Dada 1920

60 New York Gesticht 1929 Nieuw gebouw in 1939

61 -nadruk op naam/nadruk op individuele stijl -retoriek van de avant-garde nieuw, gedurfd, toekomst, symbolisch kapitaal van rebellie -retoriek van de avant-garde verhult commerciele aanpak galerie - maar ook de avant-garde is aangewezen op de galerie, willen ze nog iets verkopen Pablo Picasso, Les Demoiselles d Avignon (1907)

62 Stedelijk Museum, 1953 Na 1945: Naast de galeries: Musea voor moderne, actuele kunst - museum geeft status - geen verkoop, kunst heeft geen prijs - poortwachters: critici, galeries, museumcuratoren (19 de eeuw: kunstcritici, Jury Salon, galeries) Robert Morris

63 Andere outlets na 1945: Biennale van Venetie, sinds 1898 (paviljoens, inzendingen per land via overheidsinstellingen, in Nederland de Mondriaan Stichting)

64 documenta in Kassel, sinds 1955 (curator), bezoekers 2012: bezoekers

65 Nieuwe biennales sinds 1990: Istanbul Johannesburg Sao Paolo (curatoren)

66 Steeds belangrijker sinds 2000 Kunstbeurzen zoals Art Basel (stands van topgaleries)

67 En 15/16 september 2008, nog nooit eerder vertoond: Veiling bij Sotheby s: 140 miljoen euro opgehaald voor werken aangeboden door de kunstenaar zelf, Damien Hirst Veilinghuizen verschuiven van secundaire naar primaire markt voor eigentijdse kunst

68 Zet deze trend door en nemen de veilinghuizen de plaats in van de galeries? Kredietcrisis : veilinghuizen (Sotheby s en Christie s) draaien met groot verlies Damien Hirst heeft veel mensen ontslagen Hoogste segment blijft echter erg goed verkopen.

69 Eerste veiling (Christie s) collectie Yves Saint-Laurent februari 2009: 373,9 miljoen Euro NB: oudere moderne kunst, moderne klassieken, geen contemporaine kunst

70 Christie s: toenemende winst vanaf 2011; grotere internationalisering. Locatie Amsterdam: 6 veilingen per jaar. Helft van alle activiteiten is het doorsluizen van aanbod uit Nederland naar locaties buiten Nederland. Nieuwe ontwikkeling bij Christie s: private sales, in feite soort kunsthandel