voer t t Wat iedere Nederlander moet weten over vlees en vis nadenken
|
|
- René Kok
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 voer t t Wat iedere Nederlander moet weten over vlees en vis nadenken
2 Voorwoord In de tijd dat u deze zin leest, sterven 70 dieren in de Nederlandse slachthuizen. Goed, misschien ben ik wel vooringenomen. En dat is een slechte eigenschap voor een objectief journalist. Dus zet ik mijn ideeën en eigen waarnemingen over de miserabele leefomstandigheden van dieren in de vee-industrie opzij, en ga ik er niet klakkeloos van uit dat we met onze westerse leefstijl onze natuur en het milieu naar de knoppen helpen. Nee, ik ga eerst feiten verzamelen waardoor ik misschien wel mijn vooringenomen standpunt moet laten varen. Laat ik beginnen met dit boekje te raadplegen, een boekje met cijfers over eten. Geen calorieën, maar getallen en aantallen die me kunnen helpen om keuzes te maken in het leven. Bijvoorbeeld om wel, geen, of minder vlees of vis te eten; wat voor gevolgen heeft het eten van vlees en vis nou voor dier, milieu, en onze eigen gezondheid? Al bladerend lees ik onder meer dat tegenover iedere Nederlander 28 dieren worden geslacht in onze vee-industrie. 16 Van die dieren worden door ons Nederlanders opgegeten. Dieren die als product behandeld worden en die ook nog eens voor een groot mestoverschot zorgen. Tegenover elk onsje vlees dat wij eten, staat zes kilo mest! Maar, zegt het Productschap Vee, Vlees en Eieren, er wordt aan de vee-industrie wel jaarlijks zo n vier miljard euro verdiend. Jammer dat hierbij geen rekening is gehouden met de twee miljard euro die de uitbraken van varkenspest, mond- en klauwzeer en vogelpest ons gekost heeft. Uit een onderzoek in opdracht van Milieudefensie blijkt namelijk dat de veehouderij 1
3 , voorwoord Dieren de Nederlandse samenleving jaarlijks minstens 1,75 miljard euro kost, wat neerkomt op een verborgen prijskaartje van 110 euro per Nederlander. Maar daar valt nog mee te leven, lijkt me. Helaas zijn er nog tal van andere negatieve effecten, die zich niet zo makkelijk in geld laten omrekenen. Effecten die van levensbelang zijn voor het welzijn van alle bewoners op deze planeet. Neem alleen al het uitsterven van planten en dieren als gevolg van de grootschalige ontbossing voor de teelt van veevoer. Is dat onsje vlees dit alles wel waard? In ons land leven ongeveer 450 miljoen landbouwhuisdieren. Elke Nederlander is dus goed voor meer dan 28 dieren in de vee-industrie. Daarmee heeft Nederland de hoogste veedichtheid ter wereld. Dan hebben we het nog niet eens over de vele tonnen vissen die we jaarlijks naar binnen glijden. Kosten en baten, ik lijk wel een econoom. Maar ze helpen wel, deze cijfers en getallen die de Nederlandse Vegetariërsbond, Milieudefensie en Varkens in Nood in dit boekje op een rijtje hebben gezet. Ik heb ze gelezen. En ze hebben me geholpen bij het maken van mijn keuze hoewel ik die op grond van mijn eigen ethische normen eigenlijk al gemaakt had. Loretta Schrijver 2 Per vierkante kilometer leven er zo n drieëneenhalfduizend dieren in Nederland. 3
4 , dieren, dieren Een kip in een geestdodende legbatterij brengt haar hele leven door op een ruimte die ruim 13 procent kleiner is dan deze opengeslagen brochure. Legbatterij-eieren worden nog veelvuldig gebruikt in koekjes en andere bakkersproducten. Hierdoor is 25 procent van de door de Nederlander geconsumeerde eieren nog steeds afkomstig uit de legbatterij. Door dieren in zo klein mogelijke hokken te houden, is de vleesprijs de afgelopen 25 jaar nauwelijks gestegen. Zou je de maatschappelijke kosten voor het milieu, dierziekten en de gezondheid meenemen, dan wordt iedere Nederlander jaarlijks met een gepeperde rekening van minstens 110 euro gepresenteerd (nu betaalt de Nederlander dit ongemerkt via belastingen). Jaarlijks worden er voor iedere Nederlander 16 dieren geslacht. Uitgaande van een gemiddelde leeftijd van 80 jaar worden er in een mensenleven dus ongeveer 1250 dieren geslacht (vijf runderen, 40 varkens, vijf schapen en geiten en maar liefst 1200 vleeskuikens). 4 Onze melkkoeien produceren ieder jaar 10,5 miljard liter melk. In ruim 50 jaar is de melkproductie per koe verdubbeld! Melkkoeien krijgen ieder jaar een kalf om de melkgift op gang te houden. Met het aantal dieren dat jaarlijks geslacht wordt, kun je een goederentrein vullen van 8000 kilometer lang. De trein zou beginnen in Amsterdam en eindigen in Beijing, de hoofdstad van China. 5
5 Voedsel: productie en verdeling Gemiddeld eten wij in ons land 40 kilo vlees per jaar. Daarnaast gebruiken we ook nog eens 300 liter melk en 180 eieren. Nederland voert 60 procent van haar graanverbruik op aan vee. Hiermee hadden we ook 300 miljoen mensen van hun dagelijks brood kunnen voorzien. Voor de voeding van iedere Nederlander is ruim een half voetbalveld nodig; 60 procent hiervan is nodig voor de productie van vlees, zuivel en eieren. De anderhalf miljoen melkkoeien die ons land rijk is, produceren 10,5 miljard liter melk. Dat zijn 10 Amsterdam Arena s vol! 30 miljoen legkippen leggen gezamenlijk negeneneenhalf miljard eieren. Alles bij elkaar sparen de Nederlanders die geen vlees eten jaarlijks het leven van ongeveer 11 miljoen dieren. Wereldwijd voert men jaarlijks 750 miljard kilo graan (35 procent van al het geproduceerde graan) op aan de totale veestapel. Vervoerd in een goederentrein zou deze hoeveelheid in 12,5 miljoen goederenwagons geladen moeten worden. Die trein zou ruim zes keer de evenaar kunnen omspannen. 6 7
6 , voedsel: productie en verdeling Milieu Om één kilo kalfsvlees te produceren heb je 100 keer zoveel energie nodig als voor één kilo aardappelen. 8 Voor één kilo vlees heb je vijf kilo veevoer nodig. Nederland gebruikt voor de productie van veevoer naast haar eigen landbouwgrond ook nog eens tweeëneenhalf miljoen hectare grond in het buitenland. Dit gaat vaak ten koste van ongerept oerwoud en savannes, zoals het Amazonewoud in Zuid-Amerika. Elke dag sterven er op de wereld kinderen aan ondervoeding; elke zes seconden één. 9
7 , milieu Mest Vlees is het meest milieubelastende onderdeel in het voedselpakket van de Nederlandse consument. Pieter van Geel, Staatsecretaris van Milieu. Ieder jaar produceert de Nederlandse veestapel 70 miljard kilo mest. Uitgestort over de In de mest die onze veehouderij produceert, zit 480 miljoen kilo stikstof, een stof die sterk bijdraagt aan vermesting en verzuring van ons milieu. Met die hoeveelheid zou je zes miljard flessen ammonia (gebruikt in het schildersbedrijf e.d.) kunnen produceren. De landbouw draagt voor meer dan 90 procent bij aan de uitstoot van ammoniak in Nederland. Daarmee levert zij veruit het grootste aandeel van alle verzurende stoffen die in ons milieu vrijkomen. Bij de productie van vlees komen veel broeikasgassen vrij, waardoor deze wereldwijd sterk bijdraagt aan de klimaatverandering. De mondiale vleesproductie veroorzaakt de uitstoot van eenvijfde van alle CO 2 en eenzesde van alle methaan en lachgas. De dieren in de Nederlandse veehouderij zijn verantwoordelijk voor zo n 35 tot 40 procent van de methaan- en de lachgasuitstoot. Zonder de uitstoot van deze zeer sterke broeikasgassen zou Nederland voor ruim 50 procent aan haar Kyotoverplichtingen voldoen. gemeente Amsterdam zou dit een laag van ruim een halve meter stinkende gier opleveren. Aan elke onsje vlees dat wij eten kleeft zes kilo mest
8 Biodiversiteit Visserij Door verzuring, vermesting en verdroging tussen 1950 en 1995 is de helft van alle Nederlandse plantensoorten verdwenen of bedreigd. De vee-industrie speelt hierbij een belangrijke rol. Eenvijfde van alle gevangen vis is bijvangst, waaronder walvissen, dolfijnen en haaien. De Verenigde Naties stelt dat vermindering van vleesconsumptie de belangrijkste kortetermijnstrategie is om de snelle afname van de hoeveelheid planten- en diersoorten tegen te gaan. Overbevissing, vernietiging van leefgebied, vermesting en bestrijdingsmiddelengebruik hebben gezorgd voor een afname van 40 procent van de soortenrijkdom in de oceanen en 30 procent van op het land levende soorten. De soja-import voor de Nederlandse vee-industrie legt alleen al in Brazilië beslag op hectare landbouwgrond. De teelt van onze veevoer voor vlees gaat daar ten koste van het Amazonewoud, waar 30 procent van de op aarde bekende diersoorten leven. Wereldwijd wordt er ongeveer 100 miljoen ton vis gegeten, dat is 13,5 kilo per persoon per jaar. Nederlanders eten gemiddeld zeven tot acht kilo vis. Een groot deel van het voer voor gekweekte vissen bestaat uit vis! Per kilo kweekvis wordt gemiddeld één tot drieëneenhalve kilo wilde vis gevangen om als voer te dienen. Om bijvoorbeeld één ton zalm te produceren, wordt drie ton zandspiering en sprot tot vismeel vermalen. Driekwart van de Nederlandse visconsumptie komt uit het buitenland
9 De Nederlandse Vegetariërsbond Milieudefensie In dit boekje heb je kunnen lezen en zien dat het laten staan van vlees en vis een bewuste keuze is. De feiten spreken voor zich. We hebben het initiatief genomen voor dit boekje omdat we juist willen laten zien dat vegetarisch eten niet alleen gebaseerd is op emoties. Het gaat om harde feiten, om emoties en om ethiek. En met die combinatie is niets mis. De NVB wil de samenleving als het gaat om de vlees- & visproductie en -consumptie echt veranderen. We willen veel mensen bereiken en doen dat op verschillende manieren: het geven van informatie aan consumenten het informeren van producenten over vegetarische alternatieven het voeren van een actief communicatiebeleid gericht tegen diegenen die respectloos met mens, dier en milieu omgaan het lobbyen bij de overheid voor betere wet- en regelgeving De NVB is daarmee dé autoriteit in Nederland op het gebied van vegetarisme. Wij zijn de enige Nederlandse consumentenorganisatie van en voor vegetariërs en we zijn daarmee voorvechters voor mens, dier en milieu. Als je lid wordt van de NVB ontvang je natuurlijk het magazine Leven met tips over producten, interviews en achtergrondartikelen. Daarnaast beheert NVB het Vegetarisch keurmerk voor producten, zodat je snel kunt zien of het product geschikt voor je is. Het Gastvrij voor Vegetariërs logo op je favoriete restaurants geeft aan waar je met een gerust hart kunt eten. We hopen dat jij je de NVB steunt zodat we nog meer kunnen bereiken. Kijk voor meer informatie op n b vegetarisch: goed voor mens, dier en milieu Milieudefensie wil een duurzame, schone wereld waarin het goed toeven is, en waarin het draagvermogen van de aarde wordt gerespecteerd en ten goede komt aan de gehele wereldbevolking. Hieronder valt natuurlijk ook een duurzame voedselvoorziening. De massale vleesproductie en -consumptie in Nederland heeft grote gevolgen voor de mens, het dierenwelzijn en het milieu. Zij staat een eerlijke voedselverdeling in de weg en houdt vrijwel geen rekening met het welzijn van de dieren. Door het grote ruimtebeslag en ontbossing voor veevoer zorgt de vee-industrie voor een uitputting van de bodem in het buitenland en een groot mestoverschot in Nederland. Daarom richt Milieudefensie zich op verduurzaming van de veehouderij waar lokale productie en consumptie, een eerlijke prijs voor een eerlijk product én vermindering van de vleesconsumptie voorop staan. Ernstige misstanden vallen wij aan, duurzamere alternatieven - zonder gif, kunstmest, gentech of dierenleed - prijzen wij aan. Kijk voor meer informatie op of bel de Milieudefensie Servicelijn:
10 voedsel tot nadenken Stichting Varkens in Nood 16 Je ziet ze niet maar ze zijn er wel! De meer dan 10 miljoen varkens in de vee-industrie van Nederland. Ze brengen hun leven door in kale, donkere hokken, worden onverdoofd gecastreerd en de tandjes en staartjes afgeknipt door mensen die oorbeschermers tegen het gegil dragen. De politiek en de commercie laten de varkens aan hun lot over. Varkens in Nood komt wel voor de varkens op. Door in debat te gaan met supermarkten, boeren en politiek. Door campagnes te voeren en door voorlichting te geven. Steeds meer mensen begrijpen daardoor hoe schandalig er in Nederland met onze dieren wordt omgegaan. Langzaam maar zeker verandert hierdoor de publieke opinie. Steun daarom de vakbond voor varkens en word donateur! Comité van aanbeveling Anouk, J.M. Coetzee, Inez van Dullemen, Kees van Kooten, Helga Ruebsamen, Wim T. Schippers, Peter van Straaten, Erik Vos, Bettine Vriesekoop (Oud-) ambassadeurs J.J. Voskuil, Koos van Zomeren, Youp van t Hek, Robert Long, Paul Cliteur, Jan Terlouw, Karen van Holst Pellekaan met kinderboekenschrijvers (Yvonne Kroonenberg, Nannie Kuiper, Jacques Vriens en vele anderen). Postbus LB Amsterdam t Giro Colofon Research: Rene Houkema, Milieudefensie Chef redactie: Vibeke Helder, Nederlandse Vegetariërsbond Illustraties: Tekenteam Delft Drukwerk:Tienkamp en Verheij, waterloos offset op basis van inkten op sojabasis Vormgeving: Sandro Kortekaas BNO, Groningen Fotografie (behalve portret Loretta Schrijver): Sandro Kortekaas BNO, Groningen Papier:Reviva mega silk, gerecycled papier Met dank aan: Loretta Schrijver, Elvira van der Kooij en Michiel van Geelen.
11 n b vegetarisch: goed voor mens, dier en milieu
Verduurzaming van de veehouderij: urgentie vanuit mondiaal perspectief
Verduurzaming van de veehouderij: urgentie vanuit mondiaal perspectief Conferentie Keuzes voor landbouw en veehouderij Huidige mondiale impact van veehouderij Biodiversiteit, aandeel 30% in mondiaal verlies
Nadere informatieSamenvatting. Indicatoren voor ecologische effecten hangen sterk met elkaar samen
Samenvatting Er bestaan al jaren de zogeheten Richtlijnen voor goede voeding, die beschrijven wat een gezonde voeding inhoudt. Maar in hoeverre is een gezonde voeding ook duurzaam? Daarover gaat dit advies.
Nadere informatieDiervriendelijke keuzes door consumenten
Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Diervriendelijke keuzes door consumenten Monitor Duurzame Dierlijke Producten 2009 Deze brochure is een uitgave van: Rijksoverheid Postbus 00000 2500
Nadere informatieKlimaattentoonstelling Milieudefensie
Klimaattentoonstelling Milieudefensie Milieudefensie heeft met steun van het VSB Fonds een tentoonstelling ontwikkeld over klimaatverandering, en wat je daartegen kunt doen. De tentoonstelling laat zien
Nadere informatieJouw idealen in Utrecht Verkiezingsprogramma. Provinciale Staten 2015 in eenvoudige taal
Jouw idealen in Utrecht Verkiezingsprogramma Provinciale Staten 2015 in eenvoudige taal Verkiezingen in de provincie Op 18 maart 2015 zijn er verkiezingen in de provincie Utrecht. Iedereen die in Utrecht
Nadere informatieGrenzen aan intensivering van de Nederlandse veehouderij
Grenzen aan intensivering van de Nederlandse veehouderij Wageningen, 7 februari 2013 Wouter van der Weijden Stichting Centrum voor Landbouw en Milieu www.clm.nl Dijkhuizen-these 1. Hoge productie per ha
Nadere informatieNota Duurzaam Voedsel. Publiekssamenvatting
Nota Duurzaam Voedsel Publiekssamenvatting Kernboodschap Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Wil de consument voor duurzaam voedsel kunnen kiezen, dan moet dat aanbod er ook zijn. Daarom
Nadere informatieDuurzame melk in supermarkten
Onderzoekssamenvatting Stelt u zich voor dat er voortaan alleen nog maar duurzaam geproduceerde melk te verkrijgen is in de supermarkt. Alle niet duurzame soorten worden niet langer verkocht. Hoe zou de
Nadere informatiebetreffende een duurzamere voedselproductie en -consumptie in Vlaanderen
stuk ingediend op 1530 (2011-2012) Nr. 1 14 maart 2012 (2011-2012) Voorstel van resolutie van de heren Dirk Peeters en Hermes Sanctorum betreffende een duurzamere voedselproductie en -consumptie in Vlaanderen
Nadere informatieMinder dierlijke producten, meer verantwoord. EVA vzw St.-Pietersnieuwstraat 130, 9000 Gent info@vegetarisme.be 09/329.68.51 - www.vegetarisme.
Minder dierlijke producten, meer verantwoord EVA vzw St.-Pietersnieuwstraat 130, 9000 Gent info@vegetarisme.be 09/329.68.51 - www.vegetarisme.be Inhoud Even over EVA Het globale plaatje De milieucrisis
Nadere informatiePeter van Giersbergen Rob Verhees CROSS COMPLIANCE. Voordat je het weet heb je ermee te maken. Inspecteurs Toezichtontwikkeling
1 CROSS COMPLIANCE Voordat je het weet heb je ermee te maken Peter van Giersbergen Rob Verhees Inspecteurs Toezichtontwikkeling Onderwerpen voor vandaag Controle Coördinatie Autoriteit Terug in de tijd:
Nadere informatieWAAR TREK JE DE GRENS? Hoe zouden we landbouwdieren moeten behandelen?
1. Productie van kippen Vleeskippen in de stal Scharrelkippen Scharrelvleeskippen kunnen naar buiten. Zij leven langer omdat ze op een langzamere, meer natuurlijke manier groeien. Is het eerlijk dat het
Nadere informatiePraktische tips voor klimaat en portemonnee. Klimaatsparen
Praktische s voor klimaat en portemonnee Klimaatsparen CO 2 en geld besparen De gemiddelde Nederlander stoot per jaar 12.000 kg CO 2 uit (28.000 kg CO 2 per huishouden). De meeste kilo s gaan op aan verwarming,
Nadere informatieGoedkoper en gewoner
TEKST ELSE MEIJER, FERRY PLOEG PRIJSPEILING BIOLOGISCHE PRODUCTEN Goedkoper en gewoner 26 CONSUMENTENGIDS APRIL 2019 Biologische producten waren lange tijd vooral iets voor (milieu)bewuste consumenten
Nadere informatieOns eten en het milieu
SPREEKBEURT OF WERKSTUK Ons eten en het milieu Hier vind je informatie voor een spreekbeurt of werkstuk over ons eten en het milieu. Het is handig om je spreekbeurt onder te verdelen in stappen. Dit zijn
Nadere informatieYoghurt zonder zorgen. Een vergelijking van yoghurtsoorten op duurzaamheid
Yoghurt zonder zorgen Een vergelijking van yoghurtsoorten op duurzaamheid Samenvatting Natuur & Milieu zocht uit hoe je yoghurt kunt blijven eten door rekening te houden met dierenwelzijn en milieu. We
Nadere informatieOp weg naar een zorgvuldige veehouderij in 2020 Ruimte voor initiatieven? Die moet je verdienen!
Op weg naar een zorgvuldige veehouderij in 2020 Ruimte voor initiatieven? Die moet je verdienen! De samenleving stelt steeds hogere eisen aan de productie van vlees. Smaak en prijs zijn niet meer maatgevend.
Nadere informatieMaatschappelijke waardering van Nederlandse landbouw en visserij 2017
Nederlandse landbouw en visserij 2017 Inhoud 1 Inleiding 03 2 Samenvatting en conclusies landbouw en visserij 3 Maatschappelijke waardering landbouw 09 4 Associaties agrarische sector 14 5 Waardering en
Nadere informatieKlonen van dieren. Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie
Klonen van dieren Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie 2 Klonen van dieren Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie I: Wat is klonen? Klonen is het ongeslachtelijk voortplanten
Nadere informatieNaam: DE DIERENFABRIEK
Naam: DE DIERENFABRIEK _ Van nature zijn mensen alleseters. Ze verzamelden niet alleen vruchten en knollen, maar gingen ook op jacht. Tot ze ontdekten dat je makkelijker vee kon houden. Dan heb je je prooidieren
Nadere informatieSamenvatting. - verlies van biodiversiteit, door ontbossing, vervuiling en monocultures;
1. Inleiding 1.1 Dierlijke voedselproducten en milieu Dierlijke voedselproducten zoals, vlees, melk en eieren, zijn voor de meeste mensen een vast onderdeel van het menu. Deze producten leveren belangrijke
Nadere informatieIn Nederland zijn het klimaat en het landschap zeer geschikt voor veeteelt. Logisch dat we veel koeien houden en melkproducten maken.
DE ZUIVELSECTOR > Inleiding In Nederland zijn het klimaat en het landschap zeer geschikt voor veeteelt. Logisch dat we veel koeien houden en melkproducten maken. De zuivelsector is belangrijk voor de Nederlandse
Nadere informatieWat stelt De Nationale DenkTank 2012 voor om de voedselketen te verduurzamen*?
Samenvatting van de bevindingen van de Nationale DenkTank 2012 boer Consument Wat stelt De Nationale DenkTank 2012 voor om de voedselketen te verduurzamen*? verwerker *De voorstellen van de denktank voor
Nadere informatieArme maaltijd - Rijke maaltijd
Arme maaltijd - Rijke maaltijd Naar: Bord vol kinderrechten UNICEF België (Aan tafel), Krekelboek (Vormen vzw- Wereldwerkplaats) Leeftijd: 6 tot 9jaar Duur: deel 1: 60 min deel 2: 70 min Doelen Kinderrechten
Nadere informatieInzicht in groei van megastallen
Factsheet Inzicht in groei van megastallen 2005-2013 De afgelopen decennia zijn veel veehouders het slachtoffer geworden van de toenemende schaalvergroting. Kleinschalige gezinsbedrijven worden in een
Nadere informatieJong & Duurzaam. Klimaat Dieet
Jong & Duurzaam Klimaat Dieet Wie zijn wij en waarom zijn we hier? Wij zijn Wij zijn Werkgroep Jong & Duurzaam Eefke Wij zijn De jongerenvertegenwoordigers Wij zijn 1. 2. 3. 4. Klimaat dieet Duurzame Kleding
Nadere informatieVoedsel en Landbouw: tijd om te kiezen!
Voedsel en Landbouw: tijd om te kiezen! Friends of the Earth Europe Europese campagne voor duurzame landbouw en voedsel Milieudefensie, Friends of the Earth Netherlands Internationale campagne voor duurzame
Nadere informatieVeel veld voor vlees, weinig veld voor groenten
Voeding > 3 e graad > lesmateriaal > kniptekst Sociaal vlees? Voor de leerkracht: Knip op voorhand de tekst in stukken op de lijnen. Houd de stukken tekst per titel samen. Veel veld voor vlees, weinig
Nadere informatieWat wil de Partij voor de Dieren?
Waarom stemmen? Binnenkort, op 22 mei 2014, zijn er verkiezingen voor de Europese Unie. Iedere volwassene in Europa kan dan kiezen wie er in het Europese Parlement komen. Ook jij, als je 18 jaar of ouder
Nadere informatiePubliekssamenvatting nota Duurzaam voedsel, 25 september 2009, ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit
Publiekssamenvatting nota Duurzaam voedsel 25 september 2009 Populaire versie van de nota Duurzaam voedsel van het ministerie van LNV. Het verduurzamen van consumptie en productie van voedsel lukt alleen
Nadere informatieDe kritische consument
De kritische consument Inleiding Om producten te kunnen maken heb je grondstoffen nodig. Mensen werken met deze grondstoffen en maken er producten van die we consumeren. Een ondernemer is tevreden als
Nadere informatieDirectie Voedings- en Veterinaire Aangelegenheden LNV Consumentenplatform Consumentenonderzoek Natuurlijkheid, waarde voor beleid
Directie Voedings- en Veterinaire Aangelegenheden LNV Consumentenplatform Consumentenonderzoek Natuurlijkheid, waarde voor beleid 11 juni 2004 I Opinie-onderzoek 1. Inleiding 1 2. Associaties met natuurlijkheid
Nadere informatieOnderzoek: Vlees eten
Onderzoek: Vlees eten Mei 2018 Over dit onderzoek 3Vraagt is onderdeel van het EenVandaag Opiniepanel en stuurt circa eens per maand een vragenlijst aan leden tussen de 16 en 34 jaar. De uitslagen worden
Nadere informatieJullie hebben met jullie groep één dag geen vlees gegeten. Hierdoor moet er minder vlees geproduceerd worden.
Gebeurteniskaarten positieve gebeurteniskaarten Jullie hebben met jullie groep één dag geen vlees gegeten. Hierdoor moet er minder vlees geproduceerd worden. Jullie hebben samen betoogd tegen het kappen
Nadere informatieGeen megastal maar boerderij. Over de toekomst van de veehouderij
Geen megastal maar boerderij Over de toekomst van de veehouderij De politiek beslist: megastal of boerderij? BRENDA POPPENK GREENPEACE/BELTRA Grote delen van het Amazone-regenwoud worden in brand gestoken
Nadere informatieALV GROENLINKS BRONCKHORST Visie op moderne grootschalige
ALV GROENLINKS BRONCKHORST 24-11-2015 Visie op moderne grootschalige Willem beekman Geboren op Texel, zoon van veearts. - Wens: boer worden! 25 jaar boer geweest op Urtica de Vijfsprong Biologisch dynamische
Nadere informatieBOSATLAS VRAGENSET ANTWOORDMODEL VAN HET VOEDSEL NOORDHOFF ATLASPRODUCTIES
DE BOSATLAS VAN HET VOEDSEL VRAGENSET ANTWOORDMODEL NOORDHOFF ATLASPRODUCTIES I. Voeding en welvaart 1. De Human Development Index (HDI) geeft aan hoe welvarend een land is. Vergelijk de HDI met de andere
Nadere informatie6,9. Betoog door een scholier 1779 woorden 21 januari keer beoordeeld. Nederlands
Betoog door een scholier 1779 woorden 21 januari 2002 6,9 259 keer beoordeeld Vak Nederlands Het onderwerp van mijn betoog is: De bio-industrie moet afgeschaft worden. In de laatste veertig jaar is de
Nadere informatieLEVENDE OCEANEN DOCENTENHANDLEIDING
LEVENDE OCEANEN DOCENTENHANDLEIDING Leuk dat je aan de slag gaat met het lesmateriaal van Greenpeace! Leerlingen verwerven inzicht in de oceaanproblematiek en ontdekken wat ze hier zelf aan kunnen doen.
Nadere informatieBio is niet beter Door Renate van der Zee illustraties Matthias Giesen
Bio is niet beter Biologisch voedsel is niet per se duurzamer, niet gezonder en niet lekkerder, zeggen deskundigen. Wel zijn er voordelen voor bodemkwaliteit en dierenwelzijn. Maar het enige wat echt zoden
Nadere informatieMaatschappelijke waardering van Nederlandse landbouw en visserij
Nederlandse landbouw en visserij Inhoud 1 Inleiding 03 2 Samenvatting en conclusies landbouw en visserij 3 Maatschappelijke waardering landbouw 09 4 Associaties agrarische sector 13 5 Waardering en bekendheid
Nadere informatieDuurzaam eten en het Friese landschap
Duurzaam eten en het Friese landschap V000 Duurzaam eten en het Friese landschap Fijn dat u mee wilt doen aan het onderzoek Duurzaam eten en het Friese landschap. De landbouwsector is van oudsher erg belangrijk
Nadere informatieBio-industrie. Wat is de bio-industrie? Om hoeveel dieren gaat het eigenlijk. De legbatterij
Bio-industrie Wat is de bio-industrie? Bio betekent,,leven'' en industrie is een verzamelnaam voor fabrieken. Bio-industrie is een nieuw woord voor bepaalde moderne vormen van veeteelt. In de veeteelt
Nadere informatieDE ZEE IS OOK. TOOLKIT: TIPS & IDEEëN VOOR VRIJWILLIGERS. GP/Amendolia
DE ZEE IS OOK TOOLKIT: TIPS & IDEEëN VOOR VRIJWILLIGERS GP/Amendolia Wilkins/GP Deze toolkit is voor alle Greenpeace-vrijwilligers. Hij bevat tips en ideeën om met het onderwerp levende oceanen aan de
Nadere informatieGeachte melkveehouder,
Geachte melkveehouder, Vanaf 23 januari 2018 wordt de KringloopWijzer uitgebreid met een klimaatmodule. Hiermee krijgt u gemakkelijk inzicht in de broeikasgasproductie van uw bedrijf en hoe u deze kan
Nadere informatieGedetailleerde doelen Duurzame Zuivelketen
Gedetailleerde doelen Duurzame Zuivelketen Inleiding Via de Duurzame Zuivelketen streven zuivelondernemingen (NZO) en melkveehouders (LTO) gezamenlijk naar een toekomstbestendige en verantwoorde zuivelsector.
Nadere informatieJouw idealen in de provincie Basisverkiezingsprogramma. Provinciale Staten 2015 in eenvoudige taal
Jouw idealen in de provincie Basisverkiezingsprogramma Provinciale Staten 2015 in eenvoudige taal Verkiezingen in de provincie Op 18 maart 2015 zijn er verkiezingen in de provincies van Nederland. Iedereen
Nadere informatieVerslag Levensbeschouwing vee-industrie/bioindustrie
Verslag Levensbeschouwing vee-ind/bioind Verslag door D. 2250 woorden 9 september 2012 7,9 5 keer beoordeeld Vak Levensbeschouwing Onderzoeksvraag : Wat gebeurt er in de vee-ind? De vee-ind in Nederland
Nadere informatieDe koe. De geschiedenis van de koe. Kenmerken van de koe
De koe Waar je ook bent in Nederland, bijna overal buiten de stad zie je ze: koeien. De zwart- of bruin-wit gevlekte runderen grazen in de weilanden. Ook zien we ze vaak terug op melkpakken die we op onze
Nadere informatieGezondheid & Voeding
Biologische producten en duurzame keurmerken Wij kochten in 2014 voor iets meer dan 1 miljard euro aan biologische producten. Dat is een groei van 6% ten opzichte van 2013. We worden steeds bewuster en
Nadere informatieTekstboekje Insecten, Havo 4
Tekstboekje Insecten, Havo 4 Elke tekst is voorzien van een kleine opdracht. De teksten hebben niveau F2 en F3 Tekst 1 Tekst 2 Tekst 3 Tekst 4 Insecten eten, Ja natuurlijk niveau 2/3 Opdracht: Verdeel
Nadere informatiehttp://www.thetasteoflife.eu VET Yrkesakademin i Österbotten (FI) http://www.duurzaammbo.nl Alles heeft twee kanten. Visie Stellingen Het is goed dat men roken heeft verboden in openbare gebouwen /
Nadere informatieGeachte gasten, Duurzamer eten
Geachte gasten, Friet van Piet is al geruime tijd bezig om op het gebied van MVO stappen te maken. Dit is voor ons te merken aan heel veel kleine zaken, die voor een buitenstaander niet of nauwelijks waarneembaar
Nadere informatieGezondheid & Voeding
Voedselverspilling, er is genoeg voedsel en voedselspeculatie is immoreel Nederlandse consumenten gooien ieder jaar voor zo n 2,5 miljard aan voedsel weg. Dat is ruim 150 per persoon. Ofwel zo n 50 kilo.
Nadere informatieDiervriendelijkheid maaltijdboxen. 3 augustus 2016
Diervriendelijkheid maaltijdboxen 3 augustus 2016 Inhoud Inhoud...2 1. Inleiding...3 2. Onderzoek...4 3. Resultaten...5 4. Conclusies...7 Bijlage 1. Overzicht scores per merk...8 Bijlage 2. Vragenlijst...9
Nadere informatieGrote opgaven voor een duurzame economie: welke oplossing heb jij?
Grote opgaven voor een duurzame economie: welke oplossing heb jij? Een challenge voor studenten (v)mbo, hbo en wo Challenge? Onze maatschappij staat voor een grote uitdaging rondom klimaat, energie, duurzaamheid
Nadere informatieLNV flitsmeting. Duurzaamheid. Manuel Kaal 11 april 2018 H5198
LNV flitsmeting Duurzaamheid Manuel Kaal 11 april 2018 H5198 Inleiding Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) ontwikkelt een visie op landbouw, natuur en voedselkwaliteit. Daartoe
Nadere informatieOpwarming aarde niet de schuld van het vee
focus juni 219 Opwarming aarde niet de schuld van het vee Europese landbouwhuisdieren hebben vrijwel geen aandeel in de opwarming van de aarde. Dat blijkt uit data van het Amerikaanse Carbon Dioxide Information
Nadere informatieNetje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp!
Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Haring! Verse haring! Wie maakt me los! Ik heb verse haring! Ha... ja, nou heb ik jullie aandacht, hè? Sorry, ik ben uitverkocht. Vandaag geen haring
Nadere informatieWE FEED THE WORLD. Achtergronden bij. Een film van Erwin Wagenhofer, Oostenrijk, 2005 www.wefeedtheworld.nl
Achtergronden bij WE FEED THE WORLD Een film van Erwin Wagenhofer, Oostenrijk, 2005 www.wefeedtheworld.nl Meer weten over We feed the world? Zelf bijdragen aan een mens-, dier- en milieuvriendelijke landbouw?
Nadere informatiedocentenhandleiding Vlees vervangen? Vijf portretten Waarom kiezen zij voor vleesvervangers?
docentenhandleiding Vlees vervangen? Vijf portretten Waarom kiezen zij voor vleesvervangers? Een lespakket voor de onderbouw VO (versie vmbo en versie havo-vwo) Handleiding lesbrief Inhoud 1 Algemene informatie...
Nadere informatieLESINSTRUCTIE GROEP 5/6
LESINSTRUCTIE GROEP 5/6 Bij Samsam nr. 5 2017 De zee Burgerschap Samsam komt 5 x per jaar uit met een magazine, en een werkblad. Daarbij hoort een website met filmpjes en aanvullende informatie: samsam.net
Nadere informatieOekraïne (foto s zijn terug te vinden op www.liba.be)
Landbouw in Oekraïne 12/05/2011 Oekraïne (foto s zijn terug te vinden op www.liba.be) Oekraïne is groter dan elk land van de EU. De goede ligging van het land, gecombineerd met de vruchtbare bodems, geeft
Nadere informatieBeschrijving bedrijfsgegevens Mestbank tot en met 2006
Beschrijving bedrijfsgegevens Mestbank tot en met 2006 Aantal geregistreerde bedrijven Aantal bedrijven (koepels) Aantal bedrijven (relaties) Aantal exploitaties Aantal entiteiten Aantal verminderde relaties
Nadere informatieAdviesplan doggybags. Wieke Glas, Alyza Josef, Isabelle van Montfoort en Zamanalu Bidiga. 27 november 2017 Gericht naar: De Markt
Adviesplan doggybags Wieke Glas, Alyza Josef, Isabelle van Montfoort en Zamanalu Bidiga 27 november 2017 Gericht naar: De Markt 1 Inhoudsopgave - (Voorwoord) blz. 2 - Inleiding blz. 2-3 - (Samenvatting)
Nadere informatieKringlooplandbouw - Ondernemend Ambachtelijk Boeren
Duurzame landbouw Gezond voedsel - Vitaal platteland Kringlooplandbouw - Ondernemend Ambachtelijk Boeren Frits van der Schans 21 november 2018 Achtergrond Frits van der Schans Boerenzoon met 6 broers en
Nadere informatieStudienamiddag: Duurzaamheid in de Grootkeuken
Studienamiddag: Duurzaamheid in de Grootkeuken Impact consumptiegedrag Hefbomen naar verandering Aankoopbeleid van voedingssector verduurzamen Actieve gedragsverandering van BE consument Verduurzamen
Nadere informatieDe staat van de visserij en aquacultuur in de wereld
AQUACULTUUR OVERZEE De staat van de visserij en aquacultuur in de wereld Door Raymon van Anrooy, FAO Visserij en Visteelt Departement, Rome De Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO)
Nadere informatieEcologie: Excursie naar milieuvriendelijke landbouwbedrijven
Ecologie: Excursie naar milieuvriendelijke landbouwbedrijven Oplossingenbundel 2 1 Korte uitleg In deze bundel staat kort uitgeschreven wat de mogelijke oplossingen kunnen zijn voor een vraag. Bij sommige
Nadere informatieAgri & Food: de kracht van Nederland!
Agri & Food: de kracht van Nederland! Aalt Dijkhuizen FromFarmers Ledenbijeenkomst 22 april 2015 NL Agri & Food: oprecht een topsector! Tweede exporteur ter wereld Stevige pijler onder de economie 10%
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres Postbus 20401
Nadere informatieBOER IN DE BUURT DIT IS HET WERKBOEK VAN:...
BOER IN DE BUURT DIT IS HET WERKBOEK VAN:..................... INLEIDING Dit werkboek hoort bij de website Boer in de buurt (www.boerindebuurt.nl). Op deze website vind je filmpjes, illustraties en opdrachten
Nadere informatieVerklaring van de symbolen
Verklaring van de symbolen lactosevrij UTZ CERTIFIED gecertificeerde koffieboeren verbouwen hun koffie met zorg en aandacht voor mens en milieu. Inter IKEA Systems B.V. 2009 Producten die geschikt zijn
Nadere informatieEKO-tellingen in de supermarkt 2011 Mede mogelijk gemaakt met steun van het Ministerie van Buitenlandse Zaken (SBOS) 3 november 2011
EKO-tellingen in de supermarkt 2011 Mede mogelijk gemaakt met steun van het Ministerie van Buitenlandse Zaken (SBOS) 3 november 2011 Voor het veertiende opeenvolgende jaar heeft Milieudefensie het aantal
Nadere informatieLESINSTRUCTIE GROEP 7/8
LESINSTRUCTIE GROEP 7/8 Bij Samsam nr. 5 2017 De zee Burgerschap Samsam komt 5 x per jaar uit met een magazine, en een werkblad. Daarbij hoort een website met filmpjes en aanvullende informatie: samsam.net
Nadere informatieUNITING THE ORGANIC WORLD
International Federation of Organic Agriculture Movements Principles of Organic Agriculture 1 Beginselen van de Biologische Landbouw De Beginselen vormen de wortels, waaruit de biologische landbouw groeit
Nadere informatieIk ben het Net. Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp!. VISSERIJ 5 6 GROEP. Dit verhaal is onderdeel van de Europese Verhalenkoffer.
VISSERIJ Ik ben het Net Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp!. Aangeboden door Dit verhaal is onderdeel van de Europese Verhalenkoffer. www.eu.nl -> onderwijs Europese Unie Haring! Verse
Nadere informatieColofon RekenGroen. Rekenen voor vmbo- groen en mbo- groen Extra Rekenmodule Oppervlakte Leerlingtekst Versie 1.0. November 2012 Auteurs: Mieke
Colofon RekenGroen. Rekenen voor vmbo- groen en mbo- groen Extra Rekenmodule Oppervlakte Leerlingtekst Versie 1.0. November 2012 Auteurs: Mieke Abels, Monica Wijers, Elise van Vliet, Vincent Jonker www.rekengroen.nl
Nadere informatieWat weet jij over biologisch en over de bodem?
Met leuke vragen, opdrachten en experimenten voor thuis! Wat weet jij over biologisch en over de bodem? Biologisch, lekker natuurlijk! Heb je er wel eens over nagedacht dat alles wat je eet, van een plant
Nadere informatieMeer betalen voor duurzaam? Alleen als de consument weet waarom Duurzaamheidkompas #7 thema: Ken de prijs. December 2011
Meer betalen voor duurzaam? Alleen als de consument weet waarom Duurzaamheidkompas #7 thema: Ken de prijs December 2011 Inleiding Duurzaamheidkompas Antwoord op duurzaamheidvragen In deze tijd van milieu-,
Nadere informatieIk ben het Net. Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! VISSERIJ 7 8 GROEP. Dit verhaal is onderdeel van de Europese Verhalenkoffer.
VISSERIJ Ik ben het Net Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Aangeboden door Dit verhaal is onderdeel van de Europese Verhalenkoffer. www.eu.nl -> onderwijs Europese Unie Haring! Verse
Nadere informatieDuurzame wereldvoedselvoorziening. hoe ziet dit vraagstuk eruit en in welke richting liggen de oplossingen?
Duurzame wereldvoedselvoorziening hoe ziet dit vraagstuk eruit en in welke richting liggen de oplossingen? Even voorstellen: Ruben Bringsken Ondernemer in Food en ICT (focus op duurzame oplossingen) Eigenaar/participatie
Nadere informatieBIO: ETEN & WETEN INTROLES VOOR DE
BIO: ETEN & WETEN INTROLES VOOR DE 1 e GRAAD 1 LESUUR FICHES VOOR DE LEERLINGEN FICHE 1 - A WORTELEN Biowortelen van een bioboer die kiest voor natuur en milieu. Bio kiest voor natuur en milieu! De biowortelboer(in)
Nadere informatieFACTSHEET. Hoe denken Nederlanders over natuur van het boerenland, in de stad en natuurgebieden?
Onderzoeksresultaten Motivaction: FACTSHEET Hoe denken Nederlanders over natuur van het boerenland, in de stad en natuurgebieden? september 2015 Onderzoeksinstituut Motivaction heeft in opdracht van Vogelbescherming
Nadere informatie1.1. Over zorgvuldige veehouderij
Dr. Martin Scholten, Animal Sciences Group Prof. dr. Herman Eijsackers, Wetenschappelijke Adviesraad Ir. Kees-Jaap Hin (*), Schuttelaar & Partners Dr. Martin Scholten De kranten staan de laatste tijd vol
Nadere informatie1. Samenvatting 4. 2. Waarom duurzaam vlees? 7. 3. Uitkomsten duurzaamheidsbenchmark 8. 4. Uitkomsten smaaktest: is duurzame rookworst ook lekker?
16 Februari 2011 2 Inhoud 1. Samenvatting 4 1.1 Inleiding 1.2 Uitslag duurzaamheid 1.3 Uitslag smaak 1.4 Duurzaam en lekker? 1.5 Lekkerste duurzame rookworst 2. Waarom duurzaam vlees? 7 3. Uitkomsten duurzaamheidsbenchmark
Nadere informatieEven voorstellen! Anne-Corine Vlaardingerbroek Manager MVO
Welkom Even voorstellen! Anne-Corine Vlaardingerbroek Manager MVO Inhoudsopgave 1. Jumbo Supermarkten 2. Duurzaam ondernemen bij Jumbo 3. Marktontwikkelingen dierlijke keten 4. Jumbo en de dierlijke keten
Nadere informatieDe Keurmerkenwijzer. Plaatje Keurmerk naam Betekenis. Deze logo s geven informatie over
De Keurmerkenwijzer Plaatje Keurmerk naam Betekenis Gezond Deze logo s geven informatie over hoe gezond een product is in vergelijking met andere producten uit dezelfde productgroep. Gezondere Keuze of
Nadere informatieKunstwerk voor verdraagzaamheid:
Kunstwerk voor verdraagzaamheid: De terreuraanslagen in Parijs werden deze week uitgebreid besproken in alle actuarondes in onze lagere school. Samen met alle leerlingen van het eerste tot het zesde leerjaar
Nadere informatieBelangrijke stap voor eerlijke elektronica. Dit is pas het begin
Actief Belangrijke stap voor eerlijke elektronica Dit is pas het begin Actief Wil je ook gezonde lucht inademen? Actief Zet een koe in de wei voor een gezonde veehouderij Het verhaal van Milieudefensie
Nadere informatieVLP Werkstuk Ontbossing van de aarde
VLP Werkstuk Ontbossing van de aarde naam: Oliebol groep: 7 Inhoud inleiding Illegale houtkap sojateeld Palmolie Wat is ontbossing? Ontbossing in tropische regenwouden Wetten en regels hebben geen zin
Nadere informatie25 jaar NAV NAV-visie op de Nederlandse akkerbouw tot 2030
25 jaar NAV 1 NAV-visie op de Nederlandse akkerbouw tot 2030 Visie NAV 2 Visie NAV: Een goed inkomen voor akkerbouwers Economisch en maatschappelijk duurzame akkerbouw Gewenste situatie: Nederlandse boeren
Nadere informatie2: vermindering van koolmonoxide, kooldioxide, zwaveldioxide en stikstofoxide en dat is erg goed om het broeikaseffect tegen te houden.
Stelling door T. 1429 woorden 12 juni 2014 7,8 2 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar Stelling 1: openbaar vervoer moet gratis worden 1: km autorijden levert dan per passagier gemiddeld zeven keer
Nadere informatieOpinieonderzoek Klimaatakkoord
bezoekadres Marnixkade 109 1015 ZL Amsterdam postadres Postbus 15262 1001 MG Amsterdam E moti@motivaction.nl T +31 (0)20 589 83 83 W www.motivaction.nl Opinieonderzoek Klimaatakkoord Beknopt rapport Natuur
Nadere informatieNEDERLANDS INSTRUCTIE. Doelen. Instructie van de les
9 2018 NEDERLANDS INSTRUCTIE Doelen Nederlands - Uw leerlingen lezen een artikel over de Nationale week zonder vlees. Ze maken een infographic over hun eigen eetgedrag Burgerschap Uw leerlingen leren meer
Nadere informatieInleiding. 1 Het marktaandeel van biologisch vlees was in 2008 2,2%, een toename van 0,3% sinds 2007. Bron: Biomonitor
Supermarktmonitor Vlees en Vleesvervangers Juli 2009 1 Inhoudsopgave Inleiding... 3 Opzet van de Supermarktmonitor... 4 1. Prijs van vleesvervangers en biologisch vlees... 4 2. Aanbod van vleesvervangers
Nadere informatieSamenvatting duurzaamheidscans bedrijven Amelisweerd
Samenvatting duurzaamheidscans bedrijven Amelisweerd De gemeente Utrecht verpacht gronden aan drie agrarische bedrijven op het landgoed Amelisweerd. Dit betreft de gangbare melkveebedrijven van Van Dijk
Nadere informatieMaatschappelijke waardering van Nederlandse Landbouw en Visserij
Nederlandse Landbouw en Visserij Inhoud 1 Inleiding 03 2 Samenvatting en conclusies landbouw en visserij 3 Maatschappelijke waardering landbouw 09 4 Associaties agrarische sector 13 5 Waardering en bekendheid
Nadere informatieVerder verduurzamen melkveehouderij; Pro-actieve aanpak Route2020
Verder verduurzamen melkveehouderij; Pro-actieve aanpak Route2020 0 Experts verwachten een volumegroei van ~20% tot 2020 door het afschaffen van de quota... Nederlandse melkproductie (mln kg/jaar) 14,000
Nadere informatieDe pinguïn. De geschiedenis van de pinguïn. Kenmerken van de pinguïn
De pinguïn Iedereen weet wel wat een pinguïn is, maar bijna niemand weet dat er in totaal zeventien verschillende soorten zijn! Ook weet iedereen dat pinguïns in koude gebieden leven, maar niet iedereen
Nadere informatie