FATUM Schadeverzekering N.V. FATUM Levensverzekering N.V. FATUM Investments N.V.

Transcriptie

1

2 FATUM Schadeverzekering N.V. FATUM Levensverzekering N.V. FATUM Investments N.V. Hoofdkantoor / Head office Noorderkerkstraat 5-7, Paramaribo Telefoon (+597) Fax (+597) Bijkantoren / Branches Kwattaweg 405, Paramaribo Telefoon (+597) Fax (+597) Landingstraat 14, Nieuw-Nickerie, district Nickerie Telefoon (+597) Fax (+597) Website: fatum@sr.net

3 Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011 Jaarverslag 2011 / Annual Report

4 Inhoudsopgave Algemene informatie 3 Visie, Missie, Profiel 4 Vijf jaar geconsolideerde kerncijfers Pre-advies van de Raad van Commissarissen 6 Verslag van de Directie 7 Jaarrekening - Geconsolideerde balans per 31 december 2011 ná voorstel winstbestemming 14 - Geconsolideerde winst- en verliesrekening over Geconsolideerde kasstroomoverzicht 16 Toelichting - Grondslagen voor consolidatie, waardering, en resultaatbepaling 17 - Toelichting op de geconsolideerde balans 21 - Toelichting op de geconsolideerde winst- en verliesrekening 27 - Vennootschappelijke balans per 31 december 2011 ná winstbestemming 29 - Vennootschappelijke winst- en verliesrekening over Toelichting op de vennootschappelijke balans 31 - Toelichting op de vennootschappelijke winst- en verliesrekening 35 Overige gegevens - Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 37 English version - Summary of the annual report Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011

5 Algemene informatie Raad van Commissarissen Mr. Ch. A. Calor - voorzitter Mr. A. R. Baarh M. Goede Prof. Dr. R. Lai A Fat Ir. M.P. Hindori Directie N. W. Lalbiharie Sectorleiders en daaraan gelijkgestelden G. Laigsingh Mevr. Mr. R. E. F. Parsan-Lalbiharie M. V. Parsan MBA Mr. M. M. Pitti D. P. Sakiman R.R.R. Lalbiharie Accountants BDO Assurance N.V. Medisch adviseur Drs. F. C. Chan Pin Jin Herverzekeringsadviseur A. I. H. Witteveen Juridisch adviseur Mr. S. Mangroelal Jaarverslag 2011 / Annual Report

6 Visie, missie en profiel Visie FATUM is de meest service-gerichte financiële dienstverlener voor elke inwoner van Suriname. Missie FATUM biedt zekerheid aan personen en bedrijven. Door de financiële gevolgen van de alledaagse risico s aan ons over te dragen, kunnen onze klanten met meer zekerheid ondernemen, wonen, werken, leven en zich ontwikkelen. Wij zijn ondernemend, integer en gericht op samenwerking. Wij geven bovendien rekenschap aan de maatschappij waar wij deel van zijn Profiel FATUM is een dynamische financiële dienstverlener met een ruim pakket aan verzekerings- en beleggingsproducten voor de Surinaamse markt. De middelen die uit de onderneming worden gegenereerd, worden voornamelijk geïnvesteerd in de lokale economie. Wij zijn als oudste verzekeringsmaatschappij in Suriname een stabiele factor en een vertrouwenwekkende financiële partner. Met de enthousiaste inzet van onze deskundige medewerkers en tussenpersonen willen wij uitblinken door de excellente kwaliteit van onze dienstverlening. Ons handelen wordt bepaald door drie kernwaarden: Ondernemend Het vroegtijdig kansen en/of risico s signaleren en op grond hiervan adequaat handelen. Integer Het hanteren van sociale en ethische normen die algemeen aanvaard zijn. FATUM onderschrijft de tien principes van The Global Compact. Teamwork Het gebruik maken van elkaars kennis en van die van partners om een solide resultaat voor de klant te bereiken. Reeds meer dan 130 jaar uw betrouwbare financiële partner Wat er ook gebeurt... 4 Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011

7 Vijf jaar geconsolideerde kerncijfers Bedragen in duizenden SRD 1 m.u.v de gegevens per aandeel Balans Balanstotaal Beleggingen Verzekeringstechnischeen overige voorzieningen Eigen vermogen Resultaten Omzet Premie-inkomen schade Premie-inkomen leven Opbrengst beleggingen Bedrijfslasten Herverzekeringspremies Mutatie technische voorzieningen Netto geleden schade Provisie en kosten Winst en winstbestemming Resultaat technische rekening Andere baten/lasten (362) 32 Winst vóór belastingen Belastingen (314) (205) (309) (248) (108) Nettowinst te verdelen In bedrijf gehouden Dividend Cijfers per aandeel van nominaal SRD 0,025 Nettowinst 103,68 29,91 55,41 35,85 46,70 Dividend 10,50 9,00 4,50 2,50 1,50 Eigen vermogen 463,15 347,89 326,98 288,58 302,22 1 SRD = Surinaamse Dollar 2 Vanwege doorgevoerde reorganisatiemaatregelen ter versterking van de financiële positie van het concern in 2011 zijn de vergelijkende cijfers over 2010 waar nodig dienovereenkomstig aangepast. Jaarverslag 2011 / Annual Report

8 Pre-advies van de Raad van Commissarissen Aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van FATUM Schadeverzekering N.V. Ter voldoening aan het bepaalde in artikel 29, lid 4 van de statuten, is het ons een genoegen u over de jaarrekening 2011 van FATUM Schadeverzekering N.V., bestaande uit de geconsolideerde en de vennootschappelijke jaarrekening, het volgende te berichten. Wij hebben conform het bepaalde in de statuten van FATUM Schadeverzekering N.V., de geconsolideerde en vennootschappelijke balans per 31 december 2011 en de geconsolideerde en vennootschappelijke winst- en verliesrekening over het boekjaar 2011, alsmede de daarbij behorende toelichting, laten onderzoeken. Wij adviseren u dan ook de onderhavige jaarrekening, die de directie samen met de verklaring van BDO Assurance N.V. heeft aangeboden, conform vast te stellen. Deze vaststelling strekt tot décharge van de directie voor het bestuur en beheer en de Raad voor het gehouden toezicht. Met het voorstel van de directie om een bedrag van SRD van de uit de jaarrekening blijkende nettowinst te reserveren en het restant van SRD in de vorm van dividend in contanten uit te keren, hebben wij ons kunnen verenigen. Volgens het door de Raad van Commissarissen opgemaakte rooster van aftreden, zoals bepaald in artikel 20 van de statuten van FATUM Schadeverzekering N.V., is het de beurt aan de heer Prof. Dr. Lai A Fat en de heer M. Goede om af te treden. Wij stellen u voor de aftredende commissarissen, die zich herkiesbaar stellen, te herbenoemen. De Raad bedankt de directie voor de wijze waarop zij de belangen van de vennootschap in het afgelopen boekjaar heeft behartigd. Wij danken verder de medewerkers alsook de tussenpersonen voor hun bijdrage in het afgelopen boekjaar. Paramaribo, oktober 2012 Raad van Commissarissen: Mr. Ch. A. Calor - voorzitter Mr. A. R. Baarh M. Goede Prof. Dr. R. Lai A Fat Ir. M.P. Hindori 6 Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011

9 Verslag van de Directie Algemeen Op internationaal gebied heeft Europa in het verslagjaar 2011 ernstig geleden onder de schuldenproblematiek. Dit heeft geresulteerd in het instellen van een noodfonds, waarop Euro-lidlanden met financieringsproblemen een beroep konden doen. Een belangrijke ontwikkeling in Suriname was het kunnen stabiliseren van de wisselkoers van de Amerikaanse dollar door de overheid. Vanwege de aanpassing van de koers van vreemde valuta per 20 januari 2011 met circa 20% alsook het verhogen van de Government Take op de brandstofprijzen, steeg de inflatie voor het jaar 2011 naar 15,3% (2010: 10,3%) In 2011 is de overheid gestart met het ordenen van de goudsector. Het uiteindelijk doel van deze ordening dient te resulteren in het in kaart brengen van alle actoren in deze sector, zodat er op een adequate wijze aan belastingheffing kan worden gedaan. In het verslagjaar is de overheid ook gestart met een groot huisvestingsproject te Hanna s Lust. De huizen die op dit project gebouwd zullen worden, zullen voor 100% gefinancierd worden voor bepaalde inkomensgroepen. De financieringen zullen respectievelijk door De Surinaamsche Bank N.V. en de Surinaamse Postspaarbank (SPSB), worden verstrekt. Een positieve ontwikkeling die in het verslagjaar heeft plaatsgevonden is het verhogen van de credit rating door Standard & Poor s van B+ naar BB. De verzekeringsbranche Invoering Algemene Ziektekostenverzekering (AZV) De invoering van de AZV is ook in het verslagjaar 2011 niet doorgegaan. Een speerpunt voor de invoering van deze verzekering blijft het financieringsvraagstuk. Wettelijke Aansprakelijkheid Motorrijtuigen (WAM) De minimale dekking van de wettelijke aansprakelijkheidsverzekering (WAM-verzekering) bedraagt SRD voor motorrijtuigen en SRD voor bromfietsen. Met ingang van 1 juni 2011 is op initiatief van de Surinaamse Vereniging van Assurantie Maatschappijen (SUR- VAM) de dekking van de aansprakelijkheidsverzekering verhoogd naar SRD voor motorrijtuigen en naar SRD voor bromfietsen. De premie zal dientengevolge worden aangepast. Deze aanpassing houdt in dat de verzekeringsnemer over een ruimere dekking zal beschikken voor wat de WAM-verzekering betreft. De wettelijke maximale dekking van SRD voor motorrijtuigen en SRD voor bromfietsen blijkt in een groot aantal gevallen niet voldoende te zijn om de veroorzaakte schade volledig te herstellen. De FATUM groep Herstructurering In het verslagjaar 2010 was al gestart met de studie van de herstructurering van de Fatum-groep. In het verslagjaar 2011 is een begin gemaakt met de uitvoering van een aantal belangrijke stappen die moeten leiden tot een FATUM-groep met een sterke positie op de kapitaalmarkt zodat daarmee meer vertrouwen geboden kan worden aan de samenleving. Deze uitvoering heeft ondermeer geleid tot de ontvlechting van ingewikkelde structuren, tot het afstoten van riskante niet-direct verzekeringsgerichte activiteiten en het opzetten van een houdster-, c.q. beheersmaatschappij, dat een transparant bestuur kan uitoefenen over de werkmaatschappijen. Aan de basis van deze herstructurering staan Good Corporate Governance als prudente eisen van de Centrale Bank van Suriname. Met genoemde stappen wordt door de FATUM-groep vorm gegeven aan de Strategische en Estate Planning ter verzekering van de continuïteit van het bestuur en het verkrijgen van een solide basis voor de aandeelhouders. Jaarverslag 2011 / Annual Report

10 ISO-Certificering FATUM Schadeverzekering N.V en FATUM Levensverzekering N.V. zijn sinds 29 april 2010 ISO 9001:2008 gecertificeerd. Ultimo 2011 werden de voorbereidingen getroffen om de certificering in januari 2012, voor een periode van 12 maanden te continueren. Tijdens de opmaak van dit verslag is door de certificerende instelling SGS N.V. aangegeven dat zij haar activiteiten in Suriname zal beëindigen. Branche Motorrijtuigen Bij het schadebedrijf is het resultaat van de autobranche ten opzichte van het vorig boekjaar nagenoeg onveranderd gebleven. Het aanpassen van de aangeboden dekking heeft geresulteerd in een lichte toename van de premieopbrengsten, wat echter tenietgedaan wordt door een meer dan evenredige stijging van de schadelasten. Branche Brand Ultimo 2011 werden wij geconfronteerd met een grote brand in het district Nickerie waarbij er meerdere grote zakenpanden, waaronder een hotel, zijn afgebrand. Door deze brand is ons duidelijk geworden dat doorlopende screening van dergelijke commerciële risico s van eminent belang is. Met een externe risk manager hebben wij een lopend arrangement om onze risico s te inspecteren en uitgebreid advies inclusief aanbevelingen ter verbetering uit te brengen. Beleggen en beleggingsopbrengsten Het beleggingsresultaat over 2011 werd sterk beïnvloed door indirecte beleggingsopbrengsten vanwege de herwaardering van effecten, door de relatief sterke toename van de beurskoersen, en herwaarderingsresultaten van de vreemde valutabeleggingen, als gevolg van de koersaanpassing van de USD en EUR in januari In 2011 heeft de oplevering plaatsgevonden van twee vastgoedprojecten met name het project Hermitage Residence en het project Wanicaweg. Met de oplevering van deze twee projecten alsook voor een belangrijk deel door de verkoop van deze vastgoedobjecten, wordt er naar gestreefd om optimaal in te spelen op de spin-off effecten op het gebied van financieringen en verzekeringen. Balanstotalen (in SRD duizend) (*) 2011 (*) Vanwege doorgevoerde reorganisatiemaatregelen ter versterking van de financiële positie van het concern in 2011, zijn de vergelijkende cijfers over 2010 waar nodig dienovereenkomstig aangepast. In bovenstaande grafiek wordt het verloop van het balanstotaal over de periode weergegeven. Vanaf 2006/2007 is er een significante toename waar te nemen die te maken heeft met de introductie van het eerste beleggingsproduct van FATUM Investments N.V, namelijk het FATUM Suriname Fund en de daarmee gepaard gaande investeringen in vastgoedprojecten en beleggingsobjecten als TBL Multiplex en Twin Hotels N.V. 8 Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011

11 Premie-inkomen Beleggingsopbrengsten (*) 2011 (*) Vanwege doorgevoerde reorganisatiemaatregelen ter versterking van de financiële positie van het concern in 2011, zijn de vergelijkende cijfers over 2010 waar nodig dienovereenkomstig aangepast. In bovenstaande grafiek wordt het verloop van het premie-inkomen en de beleggingsopbrengsten over de periode weergegeven. Het premie-inkomen vertoont vanaf 2007 een groei. Zoals eerder vermeld hebben de koersaanpassingen van de vreemde valuta (EUR/USD) op 20 januari 2011 geresulteerd in een meer dan verdubbeling van de beleggingsopbrengsten ten opzichte van het boekjaar Verdeling van de omzet 2011 Premie inkomen Opbrengst beleggingen 39% 61% Van de omzet over 2011 bestaat 61% (2010: 74%) uit premie-inkomen en 39% (2010: 26%) uit beleggingsopbrengsten Het Levenbedrijf Evenals bij het Schadebedrijf is ook het resultaat van het Levenbedrijf sterk beïnvloed door de koersaanpassingen van de USD en de EUR. In 2011 zijn er verdere stappen ondernomen om een internationale strategische samenwerking tot stand te brengen, die dient te resulteren in het aanbieden van een ruimer productaanbod en een betere bediening van de Surinaamse markt. Tussenpersonen Tussenpersonen zijn en blijven onmisbaar in het dienstverlenend proces. In 2010 is er gestart met een opleidingsplan voor alle actieve tussenpersonen, dat in het boekjaar 2011 is voortgezet. In dit plan zijn opgenomen permanente educatie, kennisvergroting en verkooptechnieken. Het is ons streven dat onze klanten zoveel mogelijk worden voorzien van een goede service; dit kunnen wij alleen aanbieden met behulp van professionele tussenpersonen en medewerkers. Jaarverslag 2011 / Annual Report

12 Bijkantoor Nickerie Zoals eerder vermeld is ons rijstdistrict in het verslagjaar enkele malen geteisterd door branden, waaronder de grote brand in het centrum van Nieuw Nickerie, waarbij meerdere zakenpanden werden verwoest. Ook voor dit district geldt dat er een continue screening van de commerciële risico s dient plaats te vinden. Organisatie en medewerkers Het optimaal scholen van medewerkers op alle niveaus is van strategisch belang in de dienstverlening. Middels bijscholing en training wordt dan ook getracht om de kennis en de competenties van de medewerkers te vergroten. Onze medewerkers hebben in het verslagjaar zowel intern als extern, diverse cursussen gevolgd waarbij er aandacht is besteed aan het klantgericht werken en het verhogen van de klanttevredenheid. Jubilarissen In het verslagjaar 2011 hebben wij vijf jubilarissen mogen huldigen, allen met een dienstverband van 12 ½ jaar. Het betrof Mevr. M. Hardajal-Raghoe en de heren H. Mangala, E. Ngadino, M. Sisal en J. Ori. Wij spreken onze waardering uit voor de jarenlange trouwe inzet van deze medewerkers. Medewerker van het jaar en meest belovende medewerker van het jaar Tot medewerker van het jaar werd gekozen Mevr. S. Doekharan-Gahar en tot meest belovende medewerker van het jaar Mevr. S. Kromowidjojo-Setrowidjojo. Wij feliciteren beide dames met deze bijzondere prestatie. Resultaat Het bruto geconsolideerde premie-inkomen is in het verslagjaar toegenomen van SRD 27,6 miljoen in 2010 tot SRD 32,3 miljoen in De verdiende premies zijn gestegen van SRD 17,3 miljoen naar SRD 23,8 miljoen. Het netto rendement op de beleggingen is als volgt samengesteld: (in duizenden SRD) SRD % SRD % Bruto rendement beleggingen ,5 Af: financiële lasten financiering beleggingen ,0 Netto opbrengst beleggingen , ,5 In het bruto rendement zijn opgenomen de beleggingsopbrengsten die voortvloeien uit: vastgoedprojecten, dividend, hypotheekrente en rente uit leningen op schuldbekentenissen, verminderd met desinvesteringsverliezen van beleggingen. De interestlasten aan de beleggers in het FATUM Suriname Fund alsmede rente van opgenomen bankleningen zijn vanwege de financieringsrelatie met de beleggingen in mindering gebracht op het beleggingsresultaat Na aftrek van het herverzekeringsaandeel en de te betalen schaden (mutatie technische verplichting) is het eigen aandeel in de schadelast ten opzichte van 2010 met circa 17% toegenomen. De bedrijfslasten zijn ten opzichte van 2010 nagenoeg over de gehele linie toegenomen met 5%. Als gevolg van de bovenvermelde ontwikkelingen van de opbrengsten en de operationele kosten is de bedrijfswinst vóór belasting gestegen van SRD 6 miljoen in 2010 tot SRD 21 miljoen in Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011

13 Nettowinst De nettowinst over het boekjaar 2011 vertoont ten opzichte van 2010 een stijging van 247%; dit is voor een belangrijk deel veroorzaakt door de toename van de indirecte beleggingsopbrengsten alsmede toename van vreemde valuta premieopbrengsten als gevolg van de koersaanpassing per 20 januari 2011 van de USD en de EUR. Vooruitzichten De ontwikkelingen in Europa hebben al in het eerste kwartaal van 2012 geresulteerd in een sterke daling van de aan de Europese beurzen genoteerde effecten. In 2012 zal er een grondige evaluatie plaatsvinden van ons beleggingsbeleid teneinde de risico s van zowel de buitenlandse als de binnenlandse beleggingen te minimaliseren. In 2012 bestaat de FATUM 130 jaar. Dit jubileum zal op een gepaste wijze worden gevierd. Naast het vieren van dit heugelijk feit staat 2012 in het teken van het verder structureren c.q. versterken van de organisatie voor de komende jaren. Niet alleen zal de organisatie op het gebied van management worden versterkt, er zullen ook maatregelen genomen worden om de commerciële en technische slagkracht van de organisatie te verbeteren. Hiertoe behoort ook een grondige analyse van het HRM-beleid waar een medewerkers-tevredenheidsonderzoek deel van zal uitmaken. Teneinde kwaliteitsmanagement (ISO 9001;2008) te behouden voor onze organisatie zal er in 2012 een andere certificerende instelling (CI) aangetrokken moeten worden. Bij de opmaak van dit verslag waren er reeds gesprekken gevoerd met twee andere in Suriname actieve CI s. Onze dank Wij betuigen onze bijzondere dank aan het personeel, waartoe wij ook ons agentenkorps rekenen, voor hun inzet en loyaliteit in het afgelopen boekjaar. N.W. Lalbiharie Directeur Jaarverslag 2011 / Annual Report

14 12 Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011

15 Jaarrekening Jaarverslag 2011 / Annual Report

16 Geconsolideerde balans per 31 december 2011 ná voorstel winstbestemming In duizenden SRD Activa Beleggingen Onroerend goed Overige financiële beleggingen Vorderingen Vorderingen uit directe verzekeringen en beleggingen Rekening-courantvordering Overige vorderingen Overige activa Bedrijfsmiddelen Liquide middelen Overlopende activa Overlopende rente Totale activa Passiva Groepsvermogen Aandelenkapitaal 5 5 Herwaarderingsreserve Beleggingsreserve Algemene reserve Voorzieningen Langlopende schulden Participaties aan deelgerechtigden in het FATUM Suriname Fund Investeringskrediet De Surinaamsche Bank n.v Kortlopende schulden Schulden aan kredietinstellingen Te betalen schaden Schuld aan de Stichting Pensioenfonds van de FATUM Schadeverzekering N.V Overige schulden Overlopende passiva Totale passiva Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011

17 Geconsolideerde winst- en verliesrekening over 2011 In duizenden SRD Baten Verdiende premies Opbrengst beleggingen Lasten Schadelasten Bedrijfskosten (inclusief acquisitiekosten) Resultaat technische rekening Andere financiële baten en lasten Resultaat vóór belasting Belasting Operationele winst Winstbestemming Dividend in contanten Toevoeging algemene reserve Jaarverslag 2011 / Annual Report

18 Geconsolideerd kasstroomoverzicht In duizenden SRD Kasstroom uit operationele activiteiten Winst vóór belasting Belasting over het resultaat Resultaat ná belasting Afschrijvingen Herwaardering beleggingen minus beleggingsreserve Vermeerdering voorzieningen Mutatie kortlopende schulden, exclusief bankkrediet Mutatie vorderingen Kasstroom uit investerings- en beleggingsactiviteiten Investeringen en verstrekkingen in: Belegde middelen (netto) Bedrijfsmiddelen Desinvesteringen, aflossingen en verkopen Belegde middelen Kasstroom uit financieringsactiviteiten Langlopende schulden, exclusief bankkrediet Bankkrediet Mutatie overige bezittingen Dividend Mutatie liquide middelen Bovenstaand kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de zogenoemde indirecte methode. Alleen die mutaties zijn verwerkt die een wijziging in de liquide middelen tot gevolg hebben gehad. Het effect van valutaverschillen op de saldi van liquide middelen die in vreemde valuta worden aangehouden is als koersverschil in het resultaat verwerkt. 16 Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011

19 Toelichting algemeen Grondslagen voor consolidatie en vergelijkende cijfers In de geconsolideerde jaarrekening zijn opgenomen FATUM Schadeverzekering N.V. en haar nagenoeg 100% dochterondernemingen FATUM Levensverzekering N.V. alsmede FATUM Investments N.V. Belangen van derden in het vermogen en het resultaat van de deelneming worden afzonderlijk in de geconsolideerde jaarrekening vermeld. De vennootschappelijke jaarrekening van FATUM Schadeverzekering N.V. is in dit verslag apart opgenomen. De door FATUM Investments N.V. uitgegeven participaties in het FATUM Suriname Fund worden als schuld in de geconsolideerde jaarrekening verwerkt. Anderzijds worden de - wat betreft de vergoeding van interest en waardemutaties - aan de deelgerechtigden van het fonds toekomende beleggingen (het fonds), die allen eigendom zijn van de FATUM-groep, als bezittingen in de geconsolideerde balans opgenomen. In het verslagjaar is de Hermitage Mall, ondergebracht in N.V. SUVAM, ontvlecht uit het FATUM concern, i.c. FATUM Suriname Fund, enerzijds om de liquiditeit van het Fonds te verbeteren en te beschermen en anderzijds om financieringsmogelijkheden te scheppen voor verdere investeringen in de Mall, waartoe het Fonds beleidsmatig de middelen niet kan aantrekken. Door de vermelde vermogensmutaties wordt N.V. SUVAM niet langer betrokken in de jaarrekening van FATUM Schadeverzekering N.V. De vergelijkende cijfers voor het boekjaar 2010 zijn dienovereenkomstig aangepast. Vreemde valutawaarderingsgrondslagen Activa en passiva in vreemde valuta worden omgerekend tegen de onderstaande koersen per balansdatum. Baten en lasten uit hoofde van transacties in vreemde valuta worden omgerekend tegen de koersen op transactiedatum. De verschillen verbandhoudende met wijzigingen van wisselkoersen worden afzonderlijk in de winst- en verliesrekening verwerkt onder de post Andere financiële baten en lasten. De voor de omrekening in lokale valuta gebruikte koersen per balansdatum zijn als volgt: SRD SRD US Dollar (USD) 3,35 2,80 Euro (EUR) 4,35 4,10 Waarderingsgrondslagen Algemene waarderingsgrondslagen Activa en passiva worden gewaardeerd tegen nominale waarde, tenzij hierna een andere waarderingsgrondslag wordt vermeld. Waar nodig is een voorziening voor oninbaarheid in mindering gebracht. Specifieke waarderingsgrondslagen Onroerende goederen De onroerende goederen, met uitzondering van aanschaffingen in het lopende boekjaar, worden in beginsel opgenomen tegen de actuele waarde verminderd met lineaire afschrijvingen op basis van de geschatte economische levensduur. De actuele waarde van de onroerende goederen is gebaseerd op in 2007 extern verrichte taxaties. Jaarverslag 2011 / Annual Report

20 Investeringen nadien zijn tegen bestede kosten opgenomen totdat er weer een taxatie wenselijk is. In 2012 zullen de onroerende goederen weer integraal worden getaxeerd. Het vermogenssurplus voortvloeiende uit de vorenvermelde herwaarderingen wordt toegevoegd aan de onder het eigen vermogen opgenomen Herwaarderingsreserve. Over de herwaardering van het hoofdkantoor en filialen wordt geen voorziening voor latente inkomstenbelasting gevormd daar het niet verwachtbaar is dat deze gedesinvesteerd zullen worden. Bedrijfsgebouwen worden in 20 jaar lineair afgeschreven. Overige financiële beleggingen De overige financiële beleggingen, met uitzondering van effecten, worden gewaardeerd tegen de nominale waarde, onder aftrek van een voorziening voor oninbaarheid. Effecten worden gewaardeerd tegen de marktwaarde; in principe de beurskoers. Buitenlandse effecten worden gewaardeerd tegen de koers per balansdatum zoals genoteerd op de buitenlandse effectenbeurzen. Koerswaarde mutaties tezamen met herwaarderingsverschillen van vreemde valuta financiële beleggingen worden gewaardeerd tegen de aangepaste omrekeningskoers in SRD per 20 januari 2011 en in het resultaat verwerkt onder de post Beleggingsopbrengsten als indirecte beleggingsopbrengsten. Ongerealiseerde waarderingsverschillen op vreemde valuta hypothecaire leningen en leningen op schuldbekentenis worden geacht te zijn gerealiseerd naarmate de verstrekte leningen waarop zij betrekking hebben zijn afgelost. Uit dien hoofde zijn de ongerealiseerde koersverschillen opgenomen onder het groepsvermogen als Beleggingsreserve en worden zij naarmate de aflossingen plaatsvinden overgeboekt van de Beleggingsreserve naar Beleggingsopbrengsten. Vastgoedbeleggingen, bestaande uit in aanbouw zijnde c.q. opgeleverde woonhuizen, worden verantwoord op basis van uitgaafprijzen. Overlopende rente van depositobeleggingen - onder aftrek van een voorziening voor oninbaarheid- en dividend van aandelen alsmede hypotheekrente zijn opgenomen onder de post Overlopende activa. Vorderingen De hieronder opgenomen vorderingen uit directe verzekeringen hebben betrekking op tussenpersonen, uit hoofde van afgesloten verzekeringen, en op de nog te ontvangen bedragen van hypotheekdebiteuren, alsmede leningen op schuldbekentenis, uit hoofde van de verstreken aflossingstermijnen, die zijn opgenomen tegen de nominale waarde verminderd met een voorziening voor oninbaarheid. Bedrijfsmiddelen De bedrijfsmiddelen worden opgenomen tegen aanschafwaarde verminderd met lineaire afschrijvingen gebaseerd op de economische levensduur van de objecten. Het afschrijvingspercentage bedraagt voor voertuigen, automatiseringsapparatuur en overige bedrijfsmiddelen respectievelijk 20%, 33⅓% en 10% per jaar. Liquide middelen De liquide middelen betreffen kas- en direct opvraagbare banktegoeden en zijn gewaardeerd tegen de nominale waarde. De onder de liquide middelen begrepen vreemde valuta tegoeden zijn gewaardeerd tegen de per balansdatum geldende koersen zoals vermeld onder de vreemde valuta waarderingsgrondslagen. De verschillen verbandhoudende met wijzigingen van wisselkoersen worden, zoals eerder vermeld onder de vreemde valuta waarderingsgrondslagen, afzonderlijk in de winst- en verliesrekening verwerkt onder de post Andere financiële baten en lasten. Beleggingsreserve Hieronder zijn verantwoord de ongerealiseerde koersverschillen op hypothecaire leningen en leningen op schuldbekentenis als gevolg van de omrekening van de beleggingen tegen de aangepaste koersen per 20 januari 2011 en het koersverloop nadien. De koersverschillen worden geacht te zijn gerealiseerd naarmate de verstrekte leningen waarop zij betrekking hebben zijn afgelost. Naarmate de aflossingen plaatsvinden worden de ongerealiseerde koersverschillen van de beleggingsreserve overgeboekt naar de beleggingsopbrengsten. 18 Jaarverslag 2011 / Annual Report 2011

21 Algemene reserve De algemene reserve ontstaat uit toevoegingen uit de winst, terwijl er met goedvinden van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders ook onttrekkingen daaruit kunnen plaatsvinden ten bate van de winst. De fiscale egalisatiereserve maakt deel uit van de algemene reserve. De fiscale egalisatiereserve dient tot egalisatie van de aan het verzekeringsbedrijf verbonden risico s. De omvang van deze reserve beloopt bij het schadebedrijf niet meer dan tweemaal het bedrag van de verdiende netto premies, terwijl bij het levenbedrijf de egalisatiereserve 10% van de netto premiereserve dient te bedragen. Voorzieningen Premiereserve De premiereserve bij het schadebedrijf betreft een voorziening voor het nog niet verdiende gedeelte van de geboekte premies van aangevangen en nog niet verstreken risicotermijnen verminderd met de provisies. De voorziening wordt vastgesteld op basis van het zogeheten vierentwintigsten systeem. Voorziening voor verzekeringsverplichtingen De voorziening voor verzekeringsverplichtingen van het levenbedrijf wordt actuarieel becijferd volgens de nettomethode, zijnde de verzekeringstechnische waarde van de toekomstige uitkeringen verminderd met de contante waarde van de toekomstige premies. De vaststelling van de voorziening heeft plaatsgehad met inachtneming van een rekenrente van 4% en de sterftetafel voor mannen en vrouwen gedurende De aldus berekende voorziening voor verzekeringsverplichtingen is vermeerderd met een voorziening voor administratiekosten, gebaseerd op 0,25% van de contante waarde van het verzekerd kapitaal voor premievrije- en koopsommenverzekeringen en 5% van de voorziening voor verzekeringsverplichtingen tegen premiebetaling. Voorts wordt een voorziening gevormd voor het verhoogd actuarieel risico in verband met de samenstelling van de levenportefeuille. Voorziening voor postemployment benefits De voorziening voor zogenoemde postemployment benefits is gevormd ter dekking van de medische kosten van de gepensioneerden en is bepaald als de contante waarde van de benodigde voorziening. Deze voorziening wordt ook gevormd voor actieven, waaraan gedurende de resterende diensttijd tot hun pensionering wordt gedoteerd, rekening houdende met verdere actuariële ontwikkelingen. Tevens is een pensioenvoorziening gevormd, gebaseerd op het eindloon beginsel, als aanvulling op de regulier ten laste van het pensioenfonds uitgekeerde pensioenen. De dotatie over 2010 is in het resultaat verwerkt onder het hoofd personeelskosten. In het lopend boekjaar is aan de voorziening voor postemployment benefits niet gedoteerd daar de directie de betreffende voorziening aan het evalueren is in het kader van de herstructurering van de financiële positie van de werkmaatschappijen. De actuariële vaststelling van de voorziening is onder andere gebaseerd op de geschatte medische kosten, het inflatieverloop, de ontslag- en invaliditeitskansen, het beleggingsrendement en een discontovoet van 0,92%. Langlopende schulden De waarde van de hieronder opgenomen participaties van deelgerechtigden in het FATUM Suriname Fund is tot stand gekomen door verwerking van agio, c.q. disagio, op de inleggelden in diverse valutaklassen en de herwaardering van de in vreemde valuta genoteerde participaties tegen de balanskoers. Het waarderingsverschil is tezamen met het agio/disagio en de nominale rentevergoeding op de participaties in het resultaat verwerkt onder de post Opbrengst beleggingen. Zowel de nominale inleg als de minimale rente van de deelgerechtigden in alle klassen van het FATUM Suriname Fund zijn gegarandeerd door de FATUM-groep. De eveneens onder de langlopende schulden opgenomen vreemde valuta bank- en overige investeringsleningen voor financiering van de vastgoedbeleggingen zijn opgenomen tegen de nominale waarde en gewaardeerd tegen de per balansdatum vermelde omrekeningskoersen voor vreemde valuta. De koersverschillen uit deze hoofde zijn onder de rentelasten van de financiële beleggingen verantwoord. Jaarverslag 2011 / Annual Report