sector tips over solliciteren column altijd lente in de OR sector uitgelicht big data de acht operationele research

Transcriptie

1 sector periodiek van studievereniging Kraket jaargang 3 nummer 2 mei 2013 tips over solliciteren column altijd lente in de OR sector uitgelicht big data de acht operationele research

2 sector jaargang 3 nummer 2 Voorwoord SECTOR Iedereen die ik ken, houdt van een mooi verhaal. Het liefst nog met beeld en geluid erbij. Maar ook buiten de boeken van J.K. Rowling of de laatste Hollywood Blockbuster zien we steeds meer het belang in van het vertellen van verhalen. Mensen onthouden een boodschap veel beter wanneer deze verpakt is in een verhaal en luisteren er ook nog eens intensiever naar. Probeer daarom bij je eerstvolgende sollicitatiegesprek een verhaal te maken van je leven tot nu toe. Met natuurlijk de baan waarvoor je solliciteert als climax van je verhaal! Ook het verhaal achter de cijfers is een verhaal dat verteld moet worden. Mensen die in de sector Big Data werken doen juist dit. Met de alsmaar toenemende hoeveelheid én beschikbaarheid van data belooft dit één van de grootste vakgebieden te worden waarbinnen econometristen werkzaam zullen zijn in de toekomst. Daarom is het tijd dat we alle in en outs leren van dit veelzijdige werk. Wat is Big Data nu eigenlijk? Waarom zijn het juist econometristen die goed zijn in het leggen van verbanden in deze cijferbrij? In deze editie volgen de antwoorden op al deze vragen en meer. Het uitvoeren van dit werk is natuurlijk onmogelijk zonder het gebruik van een computer. In de inspirerende bijdrage van Ad Ridder lezen we over de razendsnelle ontwikkeling van het vakgebied operationele research dankzij de inzet van computers. Daarbij krijgen we een uniek kijkje in zijn (academische) loopbaan en de pieken en dalen die bij het leven horen. Maar er is natuurlijk veel meer te vinden in deze editie. Zo nemen we een kijkje in de keuken van handelhuis Optiver en het cijferende CBS, vinden we artikelen uit de markt van Milliman en Ernst&Young en krijgen we de nodige tips en tricks over solliciteren. Er is dus weer voor ieder wat wils in deze editie van SECTOR opgenomen. 1

3 sector inhoudsopgave inhoud 1 voorwoord colofon werken bij het Centraal Bureau voor de Statistiek Fannie Cobben en Jacco Daalmans uit de markt van Ernst & Young Floris van de Loo column altijd lente in de OR Johan van Leewaarden Universitair Hoofddocent aan de TU Eindhoven sector big data Wieke de Wit en Claartje Onderwaater de acht operationele research docent vertelt Ad Ridder Universitair Hoofddocent aan de VU tips and tricks Manon Leeflang en Marja Dekker mede-eigenaren van Dekker & Leeflang Bemiddeling & Advies werken bij Optiver Binte Groen puzzeltijd uit de markt van Milliman Pieter Seeder boekrecensies agenda publicaties sector Jaargang 3, nr 2, mei 2013 SECTOR is een uitgave van studievereniging Kraket (Kritische Aktuarissen en Econometristen), de vereniging voor studenten Econometrie & Operationele Research aan de Vrije Universiteit Amsterdam. redactie: Annelieke Baller Anne Besseling Pim Hofman Xander Hut Ivo Lemken Koen de Man Maarten van der Meij Ardjen Pengel redactieadres: Studievereniging Kraket - SECTOR De Boelelaan 1105 Kamer 4A HV Amsterdam Tel sector@kraket.nl advertenties: Informatie over adverteren in de SECTOR kan worden aangevraagd op het bovenstaande redactieadres. adverteerders: SAS Actuarieel Instituut MIcompany Milliman Optiver Towers Watson ontwerp: gedesign opmaak / art direction: gedesign info@gedesign.nl drukwerk: Flyeralarm 2 2

4 sector werken bij het Centraal Bureau voor de Statistiek Fanny Cobben Studeerde econometrie aan de VU. Daarna heeft ze promotie-onderzoek gedaan bij het CBS, waar ze nu werkzaam is als survey methodoloog. Jacco Daalmans Studeerde econometrie aan de Universiteit van Tilburg. Na een stage op het CBS is hij sinds 2000 werkzaam als methodoloog. Centraal Bureau voor de Statistiek Het Centraal Bureau voor de Statistiek heeft als taak het publiceren van betrouwbare en samenhangende statistische informatie, die inspeelt op de behoefte van de samenleving. Naast de verantwoordelijkheid voor de nationale (officiële) statistieken is het CBS ook belast met de productie van Europese (communautaire) statistieken. Wij spreken met Fannie Cobben (F) en Jacco Daalmans (J). Wat voor werk doen jullie bij het CBS? F: Het CBS is opgedeeld in verschillende divisies. De belangrijkste scheiding zit tussen de statistisch inhoudelijke divisies, die zich bezig houden met het inhoudelijke onderzoek naar zekere onderwerpen(bijvoorbeeld landbouw), en de methodologische divisie, die zich concentreert op de meer technische, wiskundige vraagstukken. Wij werken beiden op de methodologische afdeling en besteden onze tijd aan statistische methoden en het bijstaan van andere afdelingen bij hun projecten. Ook kijken wij naar nieuwe mogelijkheden om onderzoek te doen, bijvoorbeeld of we in plaats van enquêtes af te nemen ook onze data uit de gigantische wolk aan informatie van het internet kunnen halen. Daarnaast hebben we de ruimte om zelf onderzoek te doen. J: Het mooie van het CBS is daarbij dat je vrij bent om te kiezen welke richting je op wil en daaruit je eigen soort onderzoek dus ook kunt kiezen. Dat wij beide op de methodologie afdeling zitten moet geen scheef beeld geven, econometristen werken op alle divisies binnen het CBS en kom je overal tegen. Waarom is het CBS een intersante werkgever voor studenten? F: Ik ben bij het CBS binnengekomen als AIO, promovendus, en heb voor het CBS gekozen vanwege de interessante onderzoeken die hier gedaan worden. Als student zie je het CBS soms slechts als datafabriek, maar buiten het verzamelen van data worden hier ook geweldige statistische onderzoeken gedaan die betrekking hebben op relevante en belangrijke maatschappelijke onderwerpen. Het is ondertussen vijf jaar geleden dat ik gepromoveerd ben en ik werk nog met veel plezier bij het CBS. Een groot pluspunt van het CBS is dat je vrij bent om te doen wat je leuk vindt, zo kun je je na verloop van tijd verplaatsen van een onderzoeksfunctie naar bijvoorbeeld de functie van projectleider of manager. Het werk dat hier gedaan wordt is inhoudelijk erg interessant, het CBS heeft vele interessante onderzoeken die mooi aansluiten bij wat er op de opleiding econometrie geleerd wordt. 3

5 Zijn er drukkere perioden gedurende het jaar? F: Allebei werken wij niet op een inhoudelijke divisie. Daar hebben ze geregeld hele harde deadlines voor de publicatie van statistieken. Op onze divisie is er altijd wel werkdruk, maar de deadlines zijn vaak wat soepeler. Wel zijn er harde deadlines wanneer je je onderzoek gaat presenteren op congressen. Wie zijn de opdrachtgevers van het CBS? J: Binnen het CBS hebben we teammanagers die de richtlijnen geven waarnaar onderzoek gedaan moet worden. Verder worden de langetermijn doelstellingen voor het statistisch onderzoek in Nederland bepaald door de Centrale commissie voor de statistiek. Deze doelstellingen worden dan gespecificeerd door de interne programma coördinator voor de termijn van een jaar. Hierna gaan we, aan de hand van de project planningsmethode PRINCE 2, hieraan werken. Hoe ziet een gemiddelde werkdag er voor jullie uit? F: Jacco en ik beginnen meestal om negen à tien uur in de ochtend, de tijden zijn redelijk flexibel: als je graag vroeg of laat begint is dat meestal geen probleem. De helft van de dag ben je bezig met je onderzoek, verder besteed je tijd aan het overleggen met inhoudelijke divisies, het schrijven van rapporten en het nadenken over de mogelijke vervolgonderzoeken. Er zijn vele mogelijkheden om je dag naar wens in te delen. Als je graag thuis werkt is dat ook mogelijk, en soms ook nodig als het erg druk is. J: De werkplekken op het kantoor zijn ingedeeld in kamers voor twee of vier personen. Je hebt een vaste werkplek en vaste collega s waarmee je de kamer deelt, met deze mensen krijg je zo ook een goede band. Momenteel wordt er gekeken naar de mogelijkheid om over te stappen naar het flexwerken. F: Verder is het zo dat het CBS ook een locatie heeft in Heerlen, Limburg. De meeste van mijn collega s merken hier weinig van, maar ik heb als teamleider ook contact met onderzoekers die daar werken en ben zo nu en dan een dag in Limburg om daar samen te werken. Het is dan mogelijk daar te overnachten in een hotel om niet telkens heen en weer te reizen. Wordt de kennis die je tijdens de studie hebt opgedaan nog veel gebruikt in je werk? J: De studie komt nog dagelijks terug in het werk dat we hier doen. Werken bij het CBS betekent werken met veel econometrische modellen en het veelvuldig toepassen van je statistische vaardigheden. Ik werk zelf veel met optimaliseringstechnieken en de statistische econometrie. Je bent indirect bezig met iets dat de samenleving moet verbeteren Wat is een gebruikelijke studieachtergrond bij werknemers van het CBS? F: Binnen het CBS werken mensen met veel verschillende studieachtergronden. Wij werken samen met onder andere psychologen, wiskundigen, natuurkundigen, economen en zelfs met een diëtiste. Wat wel duidelijk is, is dat iedereen die hier werkt voor de statistische kant van zijn studie heeft gekozen en daar dan ook de interesses liggen. Uiteindelijk is dat ook wat wij hier doen. Wat zijn de doorstudeermogelijkheden bij het CBS? F: Promotie wordt hier aangemoedigd, methodologie geeft ook veel specifieke statistische cursussen en verder is er de mogelijkheid om deel te nemen aan summerschools. J: Het CBS ondersteunt werknemers die willen promoveren hier actief in en geeft hen een dag per week volledig de ruimte om aan hun promotie te werken. F: Ik heb zelf destijds een fulltime promotieplek gehad en daarbij ondervond ik ook erg veel steun van het CBS. Wat zijn de doorgroeimogelijkheden bij het CBS? F: Er zijn veel mogelijkheden om binnen het CBS te wisselen van positie, als je graag wilt overstappen naar een andere afdeling, of je wilt je ontwikkelen in een projectleiderpositie of een managementpositie, dan is dat vaak eenvoudig te regelen. Ook indien je juist specialist wilt worden binnen een zeker onderwerp zijn daar voldoende kansen voor. 4

6 sector werken bij het Centraal Bureau voor de Statistiek J: Het CBS heeft als doelstelling dat je elke drie jaar van positie wisselt en daarbij een keuze in een bepaalde richting maakt. In praktijk blijken veel werknemers echter vaak erg tevreden met hun huidige positie en blijven ze vaak langer dan drie jaar dezelfde titel houden. Kunnen jullie de sfeer binnen het CBS omschrijven? F: We kennen binnen het CBS een heel informele sfeer. Als je vragen hebt kun je gerust bij iedereen binnenlopen en je vragen stellen. De collega s zijn vaak erg behulpzaam en vinden het geen probleem je te helpen. Verder lunchen we vaak samen met de afdeling, wat de band sterkt en een goede gelegenheid is om elkaar beter te leren kennen. Daarnaast hebben we onze eigen club, Jong CBS, die regelmatig borrels en lezingen organiseert voor de jongere generatie binnen het instituut. Jong CBS organiseert daarnaast ook lezingen bij ministeries. J: Elke twee jaar vind er tevens een studiereis plaats waarbij we op bezoek gaan bij statistische bureaus in het buitenland. Zo kunnen we contacten leggen en leren hoe zij daar werken met statistiek. F: Op internationaal gebied zijn er natuurlijk ook congressen die we als onderzoekers van het CBS bezoeken en waar we onze huidige onderzoeken presenteren. Dit zijn uitgelezen kansen om meer te leren over waar andere wetenschappers in jouw gebied mee bezig zijn. De studie komt dagelijks terug in het werk Treffen de werknemers elkaar vaak buiten werktijd? F: Veel van het sociale contact vindt plaats tijdens werktijd en dan voornamelijk tijdens de lunch, het is bij het CBS niet zo dat er elke week een borrel als afsluiting van de week gepland staat. J: Veel van werknemers hier hebben redelijk flexibele werktijden en er zijn hier ook veel mogelijkheden om parttime te werken. Dat zorgt ervoor dat iedereen een balans kan vinden tussen het werk en de andere dingen die belangrijk zijn in het leven. Het CBS erkent dat en biedt daar de ruimte voor. Wanneer ben je geschikt om te werken bij het CBS? F: Je bent geschikt om hier te komen werken als je geïnteresseerd bent in wat het CBS doet en hoe het als instituut in de samenleving staat. Veel collegae vinden het belangrijk om te werken aan onafhankelijke statistieken die gebruikt worden om beleid mee te vormen. Je bent zo indirect, als specialist, bezig met iets dat de Nederlandse samenleving moet verbeteren. Ik zie bij veel collegae duidelijk dat dat een drijfveer voor ze is. J: Je moet er van houden om dingen tot in de puntjes uit te zoeken. Je wordt hier niet gedwongen om resultaten binnen een dag klaar te hebben, binnen het CBS is er ruimte om goed over kwesties na te denken. Wij vinden het belangrijk om de materie goed te doorgronden alvorens een conclusie te geven. Zo werkt dat bij het CBS. Je moet houden van de details. Waar worden werknemers op geselecteerd? F: Om als statistisch onderzoeker bij het CBS te werken wordt er verwacht dat je een WO opleiding hebt afgerond en op dat niveau werkt. Voor de functie van statistisch analist, een schaal lager, is het voldoende om een HBO opleiding afgerond te hebben. In praktijk zijn alle econometristen welkom om hier te solliciteren, de opleiding is een uitmuntende basis voor het werk dat hier verricht wordt. In tegenstelling tot veel andere werkgevers is het CBS wel duidelijk gefocust op je studieresultaten en minder op de mogelijke nevenactiviteiten die er op je CV vermeld staan. J: Wat ik merk is dat het belangrijk is om je keuzes uit te kunnen leggen. Het is niet alleen zaak dat je iets bereikt hebt, maar ook belangrijk om uit te leggen waarom je voor iets hebt gekozen. Net als dat het in het werk bij het CBS belangrijk is dat je kunt beargumenteren waarom je iets onderzoekt en waarom je dat op een bepaalde manier doet. 5

7 Ben jij een adviestalent? s Werelds grootste multinationals kijken Towers Watson aan om belangrijke business issues voor hen te tackelen. Ontwikkel je talent en begin een uitdagende carrière bij de thought leader in Retirement Solutions, Finance en Human Resources. werkenbijtowerswatson.nl QR code met je smart phone Scan deze

8 sector uit de markt van Ernst & Young Floris van de Loo Heeft Bedrijfseconometrie gestudeerd aan de Universiteit van Tilburg, en is sinds 2002 als senior manager werkzaam bij Financial Services Risk. Waarom verschillen CDS spreads van cash bond spreads? Dit artikel geeft een overzicht van de belangrijkste factoren die invloed hebben op het verschil tussen de cash bond spread en de CDS spread (de CDS basis). Daarnaast wordt beschreven hoe in het recente verleden professionele partijen hebben getracht te arbitreren tussen de cash bond markt en de CDS markt. Achtergrond Het afgelopen jaar heeft uitgewezen dat het beheersen en monitoren van krediet risico meer dan eens een van de pijlers is van een gedegen risico management organisatie. Veelal hebben uitgevers van leningen en obligaties onafhankelijke rating agencies ingeschakeld om de kredietwaardigheid van de lening te beoordelen en een rating te geven teneinde investeerders te informeren over de risico s van de lening. Voorts komt krediet risico in de financiële markten tot uiting in een rating en een daaruit afgeleide credit spread boven de risico vrije rente. Deze credit spread dienen investeerders te ontvangen ter compensatie voor het gelopen krediet risico. De logica van deze spread is simpel: hoe hoger het krediet risico, hoe hoger de credit spread. Tot tien jaar geleden waren het alleen deze spreads boven de risicovrije rente die uiting gaven aan het risico van een lening. Met de introductie van credit default swaps (CDS) eind jaren 90 kwam daar een tweede indicator van krediet risico bij: de CDS spread. 7

9 Zowel de spread boven de risico vrije rente (cash bond spread) als de spread van een credit default swap (CDS spread) zijn een indicatie van het krediet risico van een onderliggende waarde en in theorie zouden deze spreads dicht bij elkaar moeten liggen. Echter, de afgelopen periode heeft uitgewezen dat dit niet altijd het geval is. In dit artikel worden een aantal factoren besproken die dit verschil beïnvloeden. Basics van een Credit Default Swap (CDS) Een credit default swap is een vorm van protectie of verzekering tegen een default van een onderliggende waarde of entiteit. Credit default swaps verschuiven het krediet risico naar een protectieverkoper in ruil voor een vooraf afgesproken vergoeding. In die zin is een credit default swap niets anders dan een verzekering tegen krediet risico. De partij die de verzekering verkoopt (de protectieverkoper) ontvangt periodiek een vergoeding in ruil voor plicht om een bepaald bedrag aan de protectiekoper te betalen indien zich er een credit event voordoet binnen de reference obligation (bijvoorbeeld een default). Credit default swaps kunnen gesettled worden in liquide middelen of in een fysieke levering van de reference obligation die de vergoeding heeft getriggered. Het onderstaande schema geeft een overzicht van de betalingen die plaatsvinden in een CDS transactie. De CDS basis De financiële term voor het verschil tussen de cash bond spread en de CDS spread is de CDS basis. De CDS basis wordt berekend door de CDS spread te verminderen met de cash bond spread: CDS basis = Credit Default Swap Spread Cash Bond Spread. Een credit default swap is niets anders dan een verzekering tegen krediet risico Indien de uitkomst positief is spreekt men over een positieve CDS basis en als de uitkomst negatief is over een negatieve CDS basis. Belangrijkste factoren die de CDS basis beïnvloeden Er zijn een aantal markt en contract specifieke oorzaken die de driver zijn achter de hoogte van de CDS basis. Hieronder worden 3 markt specifieke oorzaken (vraag en aanbod, tegenpartijrisico en het shorten van leningen) en 1 contract specifieke oorzaak (cheapest-to-deliver optie) beschreven. Protectiekoper Vergoeding (als credit event plaatsvindt) Swap premie Protectieverkoper Reference entity of Reference obligation 8

10 sector uit de markt van Ernst & Young 1 Vraag en aanbod in de markt De prijzen van leningen en CDS en zijn een functie van vraag en aanbod. Indien er discrepanties zitten tussen vraag en aanbod van beide markten zal dat invloed hebben op de hoogte van de spreads in beide markten. Een relatief hoge vraag naar CDS en in vergelijking tot de lening zal de CDS spread doen Het grootste risico wordt gelopen door de koper van protectie toenemen ten opzichte van de cash bond spread waardoor de CDS basis groter wordt. De vraag naar CDS en kan bijvoorbeeld toenemen als de vraag naar protectie toeneemt door banken die het krediet risico in hun boeken willen hedgen. Hieronder volgen nog een aantal voorbeelden van vraag en aanbod in de CDS en cash bond markt die invloed hebben op de CDS basis. Een ander voorbeeld van de invloed van vraag en aanbod in de CDS en cash bond markt op de CDS basis, is de vraag van hedge funds naar CDS en die voortvloeit uit de convertible arbitrage strategie. Deze hedge funds zorgen met hun vraag naar converteerbare obligaties voor een behoorlijk volume in de primaire converteerbare obligatiemarkt. Het uiteindelijke doel van de convertible arbitrage strategie is te profiteren van de relatieve aantrekkelijkheid van de convertible optie. Aangezien het deze hedge funds alleen hierom te doen is, en dus niet omdat zij een visie hebben op de kredietwaardigheid van de obligatie, dekken deze fondsen het krediet risico af middels het kopen van protectie via een CDS contract. De vraag naar deze CDS en zal de CDS basis doen stijgen. Aan de andere kant zal een grote vraag naar het verkopen van protectie een drukkend effect hebben op de CDS basis doordat het aanbod van CDS en (het shorten van een CDS wil zeggen het verkopen van protectie) de CDS spread zal doen dalen. De jaren voorafgaand aan de financiële crisis zijn er veel synthetische CDO s uitgegeven. De partij die deze CDO uitgeeft zal synthetisch exposure zoeken naar krediet risico via het verkopen van protectie in een CDS transactie. In ruil voor het verkopen van protectie ontvangt de uitgevende partij de CDS premie van de tegenpartij. Deze CDS premie wordt vervolgens grotendeels doorgegeven aan de investeerders in de CDO s. De uitgifte van synthetische CDO s voorafgaand aan de financiële crisis en de hieruit voortvloeiende vraag naar short posities (protectie verkopen) in CDS en, heeft ertoe geleid dat in die periode de CDS basis werd gedrukt. Een ander voorbeeld van protectieverkopers zijn partijen die speculeren op een daling van het krediet risico waardoor het CDS contract voor hen in waarde toeneemt. Tot slot kunnen tijden van grote uitgifte van nieuwe obligaties een drukkend effect hebben op de CDS basis. Obligaties worden in de primaire markt immers dikwijls met een iets hogere spread uitgegeven(new issuance spread) teneinde vraag uit te lokken bij potentiële kopers. Hierdoor zal de cash bond spread tijdelijk wat hoger liggen dan de CDS spread. 2 Tegenpartijrisico Beide partijen in een CDS contract lopen tegenpartijrisico op elkaar maar het grootste risico wordt gelopen door de koper van protectie. Het exposure van de protectiekoper is namelijk het bedrag dat de protectiekoper heeft verzekerd bij de protectieverkoper. Dit is het verschil tussen de par value van de reference entity en de verwachte recovery rate bij een default. Bij een hoger tegenpartijrisico zullen protectiekopers dus meer gecompenseerd willen worden voor dit risico. Deze compensatie komt tot uiting in een lagere CDS premie naarmate het tegenpartijrisico op de protectieverkoper stijgt. Protectiekopers kunnen dan een reference entity tegen lagere kosten verzekeren maar lopen een toegenomen risico dat de protectieverkoper niet aan haar verplichtingen kan voldoen. Een stijging van het tegenpartijrisico van de protectieverkoper zal derhalve een lagere 9

11 CDS spread tot gevolg hebben en dus ook een lagere CDS basis. De cash bond spread wordt immers niet beïnvloed door tegenpartijrisico voortkomende uit een derivatencontract. Protectiekopers in een CDS contract kunnen blootgesteld zijn aan wrong-way risk. Wrong-way risk houdt in dat het exposure toeneemt als de kredietwaardigheid van de tegenpartij verslechtert. Het wrong-way risk zal toenemen indien er een hoge correlatie is tussen de kredietwaardigheid van de lening waar protectie op gekocht wordt en de kredietwaardigheid van de tegenpartij. Bij een hoog wrong-way risk is de protectiekoper blootgesteld aan het risico dat juist als het nodig is, de tegenpartij niet aan haar verplichting kan voldoen om de protectiekoper te compenseren bij een default van de reference entity. Een goed voorbeeld hiervan is de Amerikaanse verzekeraar AIG waarbij veel investment banks hun risico op super senior CDO tranches hadden afgedekt. Super senior CDO tranches zijn de meest kredietwaardige tranches van veelal mortgage backed securities (MBS). Investment banks hielden dikwijls de super senior tranches in hun eigen boeken waardoor zij blootgesteld waren aan het krediet risico op deze tranches. Om het krediet risico hierop af te dekken kochten zij protectie bij AIG die de investment banks zou compenseren bij een credit event in deze tranches. De correlatie tussen de kredietwaardigheid van deze tranches en van AIG was echter dermate groot dat de verzekering in feite niet veel waard was. Immers, juist op het moment dat de investmentbanks hun verzekering nodig hadden gehad, had de AIG niet aan haar verplichtingen kunnen voldoen. Hoewel de trading desks van deze investment banks desondanks protectie bleven kopen bij AIG (zodat zij konden blijven doorgaan met het de zeer lucratieve uitgifte van nieuwe CDO s), kochten de risk management afdelingen van deze banken weer protectie op AIG voor het geval AIG niet aan haar verplichtingen als protectieverkoper kon voldoen. Naarmate de financiële crisis in het najaar van 2008 haar hoogtepunt naderde, werd de CDS basis voor veel reference entities steeds negatiever. De volgende grafiek laat voor de periode de CDS basis zien van een obligatie uitgegeven door Philips met een looptijd tot 16 mei Mid CDS Basis PHG 6 1/8 05/16/ Mid CDS Basis PHG 6 1/8 05/16/11 10

12 sector uit de markt van Ernst & Young Deze grafiek laat zien dat in het najaar van 2008, toen het onderlinge wantrouwen tussen financiële instellingen op zijn hoogtepunt was, de CDS basis voor deze lening daalde tot bijna -80 basispunten. De meest waarschijnlijke verklaring hiervoor is dat protectiekopers, ten opzichte van de cash bond spread, een steeds lagere CDS premie wilden betalen ter compensatie van het steeds verder toenemende risico dat de tegenpartij (investment banks en monolines) niet aan haar verplichtingen kan voldoen. De correlatie tussen de kredietwaardigheid van de reference entities en de tegenpartijen zijn door veel partijen in de markt onderschat. Na het omvallen van Lehman Brothers en de problemen bij AIG werd binnen de financiële wereld de roep voor de introductie van een onafhankelijk clearinghouse steeds luider. Hiermee komt de markt diverse beleidsmakers tegemoet die sturen op een meer transparante en gestandaardiseerde CDS markt met als doel het systematische risico te mitigeren. Meerdere Europese initiatieven zijn hiervoor al gestart zoals de onlangs gelanceerde platformen van ICE Clear Europe en Eurex. NYSE Euronext en LHC. Clearnet zijn tevens voornemens om te starten met het clearen van CDS contracten. De opkomst van de CDS clearing houses zal het tegenpartijrisico van CDS contracten mitigeren. Hierdoor zal deze factor in de toekomst waarschijnlijk een minder belangrijke rol vormen in de ontwikkeling van de CDS basis. 3 Shorten van leningen Het shorten van leningen is een proces dat moeizaam kan verlopen, zeker als het een illiquide lening betreft. Het is dan immers lastig om aan de lening te komen en die vervolgens te verkopen (met als doel de lening op een later tijdstip goedkoper terug te kopen). Het is efficiënter om short te gaan in krediet risico via de meer liquide CDS markt. Het shorten van een lening via een CDS kan als volgt. Het uitgangspunt van de beslissing om een lening te willen shorten is de verwachting dat de kwaliteit van de lening zal verslechteren waardoor de lening in waarde zal gaan dalen. Door het terugkopen van de lening op een later moment tegen een lagere waarde kan de partij die de lening short winst behalen. Dezelfde short positie kan worden bereikt door als protectiekoper op te treden in een CDS contract. In ruil voor het kopen van protectie zal periodiek een CDS premie betaald moeten worden aan de protectieverkoper. Indien de krediet kwaliteit van de lening verslechtert, zal de waarde van het CDS contract voor de protectiekoper toenemen. Als veel partijen (uit hoofde van deze short strategie) protectie willen kopen, zal de vraag naar protectieverkopers die als tegenpartij willen fungeren, toenemen. De relatief hoge vraag naar tegenpartijen die bereid zijn krediet risico te verkopen, heeft een opdrijvend effect van de CDS spreads doordat deze protectieverkopers een hogere CDS premie kunnen vragen. Dit effect doet zich niet voor in de normale obligatiemarkt. Hierdoor zullen de CDS spreads relatief meer stijgen dan de cash bond spreads wat de CDS basis zal doen stijgen. 4 De cheapest-to-deliver optie Naast de hierboven genoemde markt specifieke oorzaken van de vorming van de CDS basis, zijn er ook contract specifieke oorzaken die hier invloed op hebben. Een belangrijke contract specifieke factor die hieraan bijdraagt is de zogenaamde cheapest-todeliver optie. Indien zich een credit event voordoet in een CDS contract met een fysieke settlement, zal de protectiekoper de reference entity leveren aan de protectie verkoper tegen de par value. Indien de protectiekoper de lening nog niet in bezit heeft zal hij deze lening in de secundaire markt moeten kopen. Het CDS contract laat veelal echter voldoende ruimte over voor de protectiekoper om een lening te zoeken die voldoet aan de specificaties in het contract en voor hem het meest aantrekkelijk (goedkoop) is. Deze cheapest-to-deliver optie kan behoorlijk waardevol zijn. Hoe groter het spectrum van leningen waaruit de protectiekoper kan kiezen en hoe groter de kans op een credit event, hoe groter de waarde van de cheapest-to-delivery optie. Aangezien de protectieverkoper (naar alle waarschijnlijkheid) de voor hem meest ongunstige lening zal krijgen, wil hij gecompenseerd worden in de vorm van een hogere 11

13 CDS premie. Aangezien de cash bond spread niet beïnvloed wordt door deze factor zal de CDS basis hierdoor stijgen. Arbitrage Op ieder moment in de tijd zal de CDS basis worden beïnvloed door meerdere factoren. Sommige factoren versterken elkaar en sommige factoren neutraliseren elkaar. Professionele partijen proberen financieel voordeel te behalen uit de CDS basis door middel van het arbitreren tussen de CDS markt en de cash bond markt. Discrepanties tussen de CDS markt en de cash bond markt die veroorzaakt worden door technische factoren zoals die in dit artikel beschreven zijn, zijn aantrekkelijke kansen voor arbitrage desks bij investment banks. In 2008, toen de CDS basis voor een groot aantal reference entities hoofdzakelijk negatief was, was de zogenaamde negative basis trade een populaire handels strategie bij investment banks en hedge funds. Zolang de arbitrage positie tot het einde van de looptijd wordt aangehouden, kan hiermee een aantrekkelijk resultaat behalen, zeker als de positie geleveraged wordt. Echter, indien de positie voor het eind van de looptijd voor ongerealiseerde verliezen zorgt (doordat de CDS basis in nog negatiever wordt), ontstaat er een tussentijds mark-to-market verlies dat geboekt moet worden. Zo hebben Deutsche Bank en Merrill Lynch in de tweede helft van 2008, toen de CDS basis nog negatiever werd, enorme mark-to-market verliezen moeten boeken op deze negative basis trades. Dit op een moment dat de gehele financiële sector het zwaar had. Na de enorme klappen die de financiële sector de afgelopen jaren heeft gehad, met als resultaat een toegenomen focus op risk management, zullen risicovolle trades die voor een toename van de volatiliteit van de P&L zorgen momenteel minder snel worden uitgevoerd. Tevens is het ten opzichte van voor de krediet crisis, momenteel minder makkelijk om (goedkoop) leverage te vinden in de markt. In ieder geval niet in de mate van een paar jaar geleden. Hierdoor zal het ook minder aantrekkelijk worden om een dergelijke arbitrage transactie groot op te zetten. Conclusie Hoewel de cash bond spread en de CDS spread op een identieke reference entity in theorie dicht bij elkaar zouden moeten liggen, blijkt in de praktijk dat er een verschil zit tussen deze twee spreads. De oorzaak hiervan wordt veelal veroorzaakt door een combinatie van markt- en contractspecifieke factoren zoals de vraag en aanbod van CDS en, het tegenpartij risico in een CDS transactie, de cheapestto-deliver optie en de mogelijkheid van het shorten van leningen. De opkomst van partijen die CDS contracten gaan clearen zal ervoor zorgen dat de invloed van het tegenpartijrisico op de CDS basis getemperd zal worden. In theorie is het mogelijk om voordeel te behalen uit de discrepantie tussen CDS spreads en cash bond spreads. Zolang de volatiliteit van de CDS basis beperkt blijft en de positie tot aan het eind van de looptijd kan worden aangehouden, kan dit een aantrekkelijke strategie zijn. Echter, de praktijk wijst uit dat de tussentijdse mark-to-market verliezen aanzienlijk kunnen zijn. Tevens maakt het gebrek aan (goedkope) leverage in de markt dat dergelijke arbitrage strategieën momenteel minder aantrekkelijk zijn. Referenties John Hull, Mirela Predescu, and Alan White, 2004, The relationship between credit default swap spreads, bond yields, and credit rating announcements; Moorad Choudhry, 2006, The credit default swap basis; Ioana Alexopoulou, Magnus Andersson, Oana Maria Georgescu, 2007, An empirical study on the decoupling movements between corporate bonds and CDS spreads; Moorad Choudhry, Yieldcurve.com, 2006, The credit default swap basis: illustrating positive and negative basis arbitrage trades; Jan de Wit, 2006, Working paper research nr 104: Exploring the CDS bond basis; Jon Gregory, 2003, Credit derivatives, the definitive guide; Haibin Zhu, Bank of International Settlements, 2004, An empirical comparison of credit spreads between the bond market and the credit default swap market. 12

14 sector column Column Altijd lente in de OR Een kink in de kabel Het moet ergens in de lente van 2003 geweest zijn. Mijn netwerkverbinding werd weer eens om obscure redenen verbroken en de verloren tijd die het herstarten in beslag zou nemen besloot ik te gebruiken om even te genieten van de namiddagzon op mijn balkon. Mijn oog viel meteen op de zwarte geul die mijn straat over de volle lengte doorkliefde. Twee loopgravers waren pal onder me driftig in de weer met een kleine graafmachine. Wat staat hier te gebeuren?, riep ik uit nieuwsgierigheid, waarop één van hen opkeek en antwoordde: Wij leggen hier een glasvezelnetwerk aan meneer, met een haast onbegrensde bandbreedte, ontzaglijk veel sneller dan het huidige kabelnetwerk en dus ligt voor u digitale televisie en ultrasnel internet in het verschiet! Zonder nog een woord uit te kunnen brengen ging ik naar binnen, sloot mijn balkondeur en besefte dat een deel van mij zojuist levend was begraven. Nu moet u weten dat ik op dat moment al dertien maanden bezig was met mijn promotieonderzoek over hoe kabelnetwerken, met hun beperkte capaciteit, zo goed mogelijk in te zetten voor het internet. Driftig tikte ik mijn nieuwste wiskundige resultaten in terwijl drie verdiepingen lager het hele wezen van mijn onderzoek als een dichtgeslibde ader uit de grond werd getrokken. Het besef Als licht getraumatiseerde jongeling zwoer ik nimmer meer mijn lot te verbinden aan passerende hightech. In de jaren die volgden stripte ik de inleidingen van mijn artikelen tot wankele geraamtes met slechts wat algemene opmerkingen over hoe breed inzetbaar mijn wiskundige resultaten wel niet waren. Ik verzweeg mijn doelen en weigerde mijn formules te vervuilen met chaperonnerende teksten over vergankelijke toepassingen. Maar naarmate ik een beter beeld kreeg van mijn vakgebied groeide het besef dat mijn credo om slechts doelloze artikelen van onbeperkte houdbaarheid te schrijven niet langer te handhaven viel. Waren als onderzoeker in de toegepaste wiskunde mijn formules niet per definitie onrein, voor galg en rad geboren, en zat daar nou niet juist de uitdaging in? Bob Dylan zong ooit: Some are mathematicians, some are carpenter s wives, don t know how it all got started, I don t know what they re doin with their lives. Ik was op zoek naar nut en duiding. Gelukkig was daar de Operations Research (OR), mijn vakgebied dat floreerde in de met optimisme en groei doorspekte naoorlogse jaren, naadloos aansluitend bij de technologische ontwikkelingen en de toenemende verwevenheid van universiteiten en bedrijven. Wiskundige technieken werden geavanceerder, de complexiteit van de vraagstukken groter, en belangen gewichtiger. Zo groeide OR uit tot een machtig bolwerk, volop kansen biedend aan onderzoekers uit vele windstreken, onder één voorwaarde: de toepassing staat centraal! De ommekeer De kritieke zeven jaren van mijn huwelijk met de wetenschap zijn doorlopen, en zoals dat gaat bij langdurige verbintenissen: ik heb mijn mening drastisch bijgesteld. Ik omarm nieuwe ontwikkelingen. Ik ben dankbaar voor iedere ommekeer, iedere aanleiding om jezelf opnieuw uit te vinden, op zoek naar de fraaie wiskunde die voor het oprapen ligt tussen de brokstukken van de vorige werkelijkheid. Een veranderend universum laat modellen in hun hemd staan, bij de waan van de dag ontmanteld. De omvallende banken trokken veel wiskundige modellen mee, net als de glasvezel mijn kabels de das omdeed. Daar waar het fout gaat, worden de modellen geslachtofferd. Het zij zo. Sterker nog: het is prachtig! Want bij zwaar weer wordt een dringend beroep gedaan op de OR. Verrassende wendingen brengen nieuw leven, nieuwe problemen die schreeuwen om oplossingen. In deze donkere tijden is het goed te weten dat het altijd lente is in de OR. Johan van Leeuwaarden Hoogleraar aan de TU Eindhoven Deze column is eerder gepubliceerd in STAtOR, periodiek blad van de Vereniging voor Statistiek en Operationele Research 13

15 Treed in de voetsporen van Johan de Witt In een snel veranderende wereld, met financiële risico's en een groeiende behoefte aan meer creatieve manieren om deze aan te pakken, zijn er voortdurend mogelijkheden voor persoonlijke en professionele groei. Waarom kiezen voor een actuariële vervolgstudie? Waarom actuarieel professional worden? > Je wilt werken bij een verzekeraar, pensioenfonds, financiële onderneming waar risicomanagement een belangrijke rol speelt, of voor een adviesbureau waar je klanten adviseert over verschillende vormen van risicomanagement. > Jouw unieke vaardigheden dragen bij aan strategische beslissingen die door financiële ondernemingen maar ook door overheden worden genomen. > Het beroep van actuaris werd in 2012, maar ook in 2011 en 2010, gekozen tot de meest ideale baan met een goede life balance (Studie&Werk, Elsevier en SEO, juni 2012). Wat biedt het Actuarieel Instituut > Verschillende parttime opleidingen op diverse niveaus, die de combinatie werken en leren mogelijk maakt. > De mogelijkheid tijdens de opleiding door te ontwikkelen, doordat theorie vrijwel direct in praktijk toegepast kan worden. > Uitstekende opleidingsfaciliteiten, docenten en experts uit het beroepenveld. Actuarieel Instituut Voor meer informatie over de opleidingen van het AI kunt u terecht op of neem contact op met Sandra Oudejans op telefoonnummer of per sandra.oudejans@ag-ai.nl.

16 sector big data Wieke de Wit heeft Econometrie en Operational Research gestudeerd aan de VU en is nu Marketing Intelligence Analist bij MIcompany. Claartje Onderwaater heeft Psychologie gestudeerd aan de UvA en was tot voor kort Manager Recruitement & Talent Development bij MIcompany. sector big data In deze editie nemen we voor Sector Uitgelicht de sector big data onder de loep. Speciaal voor deze rubriek interviewden we Wieke de Wit en Claartje Onderwaater. Kun je het werk wat jullie doen omschrijven? Claartje Onderwaater: MIcompany gebruikt de data die een bedrijf heeft om advies te geven voor het nemen van beslissingen op hoog niveau. Dit doen we meestal voor één groot bedrijf (meestal de marktleider) binnen een sector. Dit zijn sectoren zoals telecom, verzekeringen, banken etc. Bij deze opdrachtgevers zorgen we ervoor dat deze bij meerdere projecten worden bijgestaan om de juiste informatie uit de verzamelde data te verzamelen. Wieke de Wit: Hierbij is het zaak om samen met de klant te bepalen wat relevante data is voor het beantwoorden van vragen van de klant. Dit zijn vaak niet hele gerichte vragen, maar eerder vragen als: Het gaat niet goed, wat is er aan de hand?. Wij proberen dan uit de data te halen wat de oorzaken van veranderingen zijn. Een simpel voorbeeld is een telecombedrijf dat haar omzet ziet dalen. Uit de data kunnen wij dan onder andere afleiden dat er de laatste jaren steeds minder gesmst wordt. Wij proberen dus met verschillende analyses uit te zoeken waar de knelpunten liggen en op welke manier het beter kan. We blijven ook daarna bij de klant om ze te ondersteunen om later ook vervolganalyses uit te kunnen voeren en zo tot een goed resultaat te komen. Claartje Onderwaater: Het is dus erg belangrijk dat je de vraag van de klant kunt begrijpen, maar ook de diepte van de cijfers en de data in kunt gaan. Daarom is een studie als econometrie essentieel om tussen beide te kunnen schakelen en altijd het verband te kunnen leggen tussen je eigen analyse en de gevolgen voor de klant. Je bent dus een deel van je werkdag met analyses bezig samen met je team, maar je bent ook bezig met zaken als stuurgroepmeetings met een klant. Hoe ziet de gemiddelde werkdag er uit? Wieke de Wit: Er is eigenlijk geen gemiddelde werkdag, omdat er veel variatie is tussen verschillende projecten. Als je bijvoorbeeld op een project werkt waarbij een dashboard gebouwd wordt, zit je veel op kantoor om analyses te maken en te programmeren. Daarnaast heb je regelmatig meetings met je senior om zaken door te spreken en samen analyses te bedenken naar aanleiding van vragen van de klant. Vervolgens ga je proberen met je data tot inzichten te komen en die te visualiseren in een aantal slides. Die presenteer je weer op een andere dag. Het overbrengen van de boodschap is namelijk minstens zo belangrijk als de analyse zelf. Ik ben onlangs met een nieuw project begonnen en ik merk dat ik nu veel met de klant samen zit om data te verzamelen. Het is vooral heel erg leuk, omdat je 15

17 telkens een andere business van binnen ziet en dat is natuurlijk ook het consultancydeel van je werk. Maar je werkdag hangt erg af van het stadium van het project waar je mee bezig bent. De onderzoekende fase verschilt heel erg van de fase waarin je echt met je analyses of de presentatie bezig bent. Om wat voor analyses gaat het en als je iets programmeert, maak je dan een programma voor de klant of is het puur voor je eigen analyses en waaruit dan een rapport komt rollen? Wieke de Wit: Eigenlijk doen we allebei. Voor standaardanalyses werken we het zo uit dat de klant maandelijks in een dashboard alles kan zien en daardoor ook zelf trendbreuken kan waarnemen. Dat zijn dan standaardanalyses zoals het de ontwikkeling van het aantal klanten. Het kan bijvoorbeeld zijn dat je weliswaar klanten verliest, maar dat de klanten wel meer producten zijn gaan kopen. Bij dat soort analyses bekijk je het klantgedrag tussen twee periodes. Een bedrijf kan een stijging in het aantal klanten waarnemen terwijl er toch veel klanten zijn weggelopen, dit komt dan bijvoorbeeld doordat er een acquisitie-actie succesvol was, maar in de huidige klantenbase worden verliezen geleden. Hierbij gaat het niet om data die al klaarligt, maar om data die in enorme, niet altijd even goed gestructureerde databases opgeslagen is. Je moet altijd kijken wat de betrouwbare data is en waar je data vandaan kunt halen. Als er bijvoorbeeld een klant in de ene maand wel, maar in de volgende maand niet meer in het bestand staat, betekent dat niet altijd dat de klant is weggegaan, het klantnummer kan bijvoorbeeld gewijzigd zijn (bv. Door scheiden of verhuizen). Je moet dus altijd blijven nadenken en alle opties nagaan. Een gemiddelde werkdag is er dus niet, maar hoe ziet een project er over het algemeen uit? Zijn dit kort- of langlopende projecten? Wieke de Wit: Beide komen voor. Als je bijvoorbeeld een dashboard hebt gemaakt voor een klant en de klant een trendbreuk waarneemt, komen ze vaak terug om te vragen wat de oorzaak van die trendbreuk is. Wij zullen dan een aantal hypotheses opstellen en deze met een aantal analyses testen. Die analyses maak je natuurlijk weer aan de hand van de data. Soms zijn het relatief makkelijke analyses, maar het kan ook heel groot zijn en heel diep gaan. Als je dan de vinger op de zere plek hebt gelegd, dan zet je de resultaten weer in een slide en dan presenteer je dat aan of samen met consultants bij de klant. Vaak presenteer je dat dan aan mensen met grote invloed (bijvoorbeeld het hoofd van marktstrategie). Er gebeurt dan ook echt iets met je analyses. Als jij met je analyses kunt onderbouwen dat een product niet rendabel is, moet daar natuurlijk iets aan gedaan worden. Maar het is over het algemeen een grote uitdaging om zoiets uit te leggen aan bestuursleden in de vaak korte tijd die je hebt. We hebben weleens een klant gehad die een volledig plan had opgesteld voor een marketing actief op een bepaalde groep klanten en ons vroeg om dit plan met analyses te onderbouwen. Helaas sloot het plan niet aan op wat wij zagen in de data, maar wij zagen wel andere kansen. We hebben toen samen met de klant het plan helemaal aangepast en je ziet dus ook dat je echt veel impact maakt. De kunst is wel om je klant, die vaak toch al veel vakkennis heeft, ervan te overtuigen dat er zaken aangepast moeten worden zonder iemand te beledigen. Welke kwaliteiten heeft iemand nodig om in deze sector te slagen? Claartje Onderwaater: We kunnen wel harde criteria gaan opnoemen, maar het is vooral heel belangrijk dat je het werk leuk gaat vinden. Je moet in een team passen en een fijne collega zijn om mee samen te werken. Er zijn wel eens sollicitanten die aan alle harde eisen voldoen, maar waarbij je denkt dat hij of zij niet goed genoeg in het team past. Ook moet je natuurlijk slim genoeg zijn en een passie hebben om met data aan de slag te gaan. Wat ook opvallend is, is dat er bij MIcompany een heleboel mensen werken die naast het werk ook nog een andere grote passie hebben. We werken hier ook geen nachten door en bieden daarvoor dus ook de ruimte. Een passie zegt natuurlijk ook heel veel over een persoon. Daarnaast moet je ook integer omgaan met de verstrekte data, gezien deze erg privacygevoelig is en het erg vervelend zal zijn als deze door ons toedoen op straat komen te liggen. Wieke de Wit: Als je begint met je werk, leer je zeker in het begin erg veel. Je leert in korte tijd alles van intakegesprek tot eindpresentatie. Een intakegesprek kan erg spannend zijn, dus je moet niet bang zijn en je moet je weg kunnen vinden in 16

18 sector big data de enorme hoeveelheden data zonder dat je erin verdrinkt. Af en toe moet je eens wat laten zitten en je kunnen focussen op de meest belangrijke verbanden. En je moet in staat zijn om in de paar weken of maanden die je bij een klant hebt een goede indruk achter te laten. Waarom is econometrie een geschikte achtergrond voor het werk hier? Claartje Onderwaater: Informatici en natuur- en wiskundigen kunnen hier ook zeker terecht als ze een liefde hebben voor cijfers en data. Dat is iets wat econometristen eigenlijk sowieso al hebben. Ook de manier waarop econometristen leren denken is van groot belang. Het gaat er vaak om hoe je op een snelle en efficiënte manier te werk kunt gaan. Veel van onze werknemers halen er veel voldoening uit om dingen net wat sneller te doen dan er van ze verwacht wordt en net wat beter te doen dan gemiddeld. Daarvoor heb je ervaring nodig en die breng je mee vanuit je studie. Wieke de Wit: Bovendien ben je echt met hele grote hoeveelheden data bezig. Daarbij moet je niet bang zijn om diep de data in te duiken en moet je razendsnel verbanden kunnen leggen. Ook zijn we altijd bezig met het bereken van de waarde van een klant. Een klant betaalt natuurlijk voor geleverde diensten, maar als hij tevreden is maakt hij ook reclame voor je en zal hij ook in de toekomst klant blijven. Dat verhoogt de waarde van een klant aanzienlijk. Verder kijken dan je neus lang is wel een eigenschap die ik geleerd heb tijdens mijn studie Econometrie. Een vraag voor Wieke: Je werkt hier nu een jaar, kun je vertellen hoe je afgelopen ervaren hebt? Wieke de Wit: Toen ik starte heb ik in het begin met geprepareerde data aan de slag gegaan. Ik werd meteen in het diepe gegooid en moest een heleboel dingen zelf uitzoeken. Ik deed toen soms een aantal dagen over dingen die ik nu in een paar uur doe, maar het was heel leerzaam en erg leuk. Het is erg fijn dat je de ruimte krijgt om zelf dingen uit te zoeken. Mijn werkzaamheden werden steeds uitgebreider en tegelijkertijd leer ik tijdens verschillende trainingen nog meer analysestechnieken maar ook adviesvaardigheden die handig zijn bij het contact met de klant. Eerst werd de weg nog wel uitgetekend, maar tegenwoordig doe ik bijna alles zelf. Heb je zelf veel invloed op welke projecten je doet? Wieke de Wit: Je kunt je voorkeur uitspreken. Ik had onlangs een projectswitch en heb toen ook mijn voorkeur uitgesproken voor een bepaald soort project bij een van onze klanten. Daar ben ik ook op geplaatst. Daardoor krijg je ook de mogelijkheid om je verder te ontwikkelen in verschillende delen van je werk. Claartje Onderwaater: Het is ook de bedoeling dat je als je hier start, je het hele spectrum van verschillende bedrijven meekrijgt. Soms moet je even uit je comfortzone treden om daar weer van te leren. Naarmate je hier langer werkt, ontwikkel je vanzelf een voorliefde voor een bepaalde richting. Waardoor komt het dat MIcompany en de sector in het algemeen zo snel groeit? Claartje Onderwaater: Er is bijna geen ander bedrijf dat alles doet wat MIcompany doet. Bovendien heeft datgene wat wij doen de wind mee, omdat er steeds meer data verzameld wordt. Daarbij komt dat MIcompany met 39 medewerkers nog maar een heel klein deel van de potentiële markt bezet. Ook kunnen wij door de uitmuntende kwaliteit van het geleverde werk jarenlange contracten met onze klanten afsluiten. Dit komt bijna nergens anders voor in de consultancy. We hebben een expertise die nog heel erg in opbouw is. Wieke de Wit: We krijgen vaak nieuwe projecten bij bestaande klanten en we krijgen er ook nieuwe grote klanten bij. Als de ene afdeling in zo n bedrijf een succesverhaal vertelt, klopt de volgende afdeling vaak al snel bij je aan de deur. Claartje Onderwaater: Over het algemeen kunnen we zeggen dat het gebruik van big data veel efficiënter is dan bijvoorbeeld marktonderzoeken, omdat je de gegevens ook koppelt aan de financiële gegevens van een bedrijf. Dat maakt het echt strategie. Je doet meer dan marketing, want het gaat er ook om wat een klant kan opleveren. Daardoor kom je een niveau hoger in een bedrijf en ga je strategie bepalen. In feite komt daardoor alles samen en dat is big data. Alle losse kolommen in een bedrijf zijn eigenlijk heel erg verbonden. 17

19 Accenture wereldwijd, 2400 in Nederland 40 uur Wat onderscheidt Accenture van andere bedrijven binnen de sector Big Data? Big Data wordt vaak op twee verschillende manieren gepresenteerd. Enerzijds als mogelijkheid om heel veel (extra) data te analyseren (opportunity); anderzijds als de uitdaging hoe ongestructureerde data in te passen in het bestaande informatielandschap (uitdaging). De opportunity zoals Accenture die ziet is de mogelijkheid die Big Data biedt om alle data optimaal op te slaan, te verwerken en te analyseren, afhankelijkheid van de vereisten. De uitdaging is om ieder keer de juiste keuze hier in te maken, wat in essentie een businessvraagstuk is. Wat zoeken jullie in een medewerker, wat zijn belangrijke persoonlijke eigenschappen? We zoeken high performers die beschikken over een sterk analytisch vermogen, een proactieve instelling, goede communicatieve vaardigheden en die graag een snelle start willen maken in hun carrière. Hoe verloopt het startertraject? Als Junior Consultant bij Accenture begin je na een meerdaagse introductietraining direct op een van de projecten bij onze klanten, veelal Fortune 500 en AEX bedrijven en grote overheidsinstellingen. Je ontwikkelt concepten en strategieën en werkt mee aan implementatieprocessen om hen te helpen nog beter te presteren. Samen met collega s vorm je een team gedurende het project. Vrijwel altijd werk je op locatie bij de klant. Zo krijg je veel bedrijven van binnen te zien. In elk nieuw project krijg je weer een nieuwe uitdaging. Ons wereldwijde (kennis) netwerk staat daarbij volledig tot je beschikking. Zowel in je eerste jaar als later in je carrière ga je onder andere naar onze internationale trainingscentra in Bangalore (India) of Chicago (VS) om je consultancyvaardigheden en vakinhoudelijke kennis verder te ontwikkelen. Wat zijn de doorgroeimogelijkheden? Bij Accenture staat jouw persoonlijke groei centraal. We bieden je veel mogelijkheden om te leren, te groeien en je expertise verder te ontwikkelen. Door dagelijkse on-the-job ervaring maar ook door ons zeer uitgebreide aanbod (internationale) trainingsmogelijkheden. Zo zorgen we ervoor dat je snel een succesvolle carrière opbouwt. MIcompany 39 werknemers in Nederland 40 uur Wat onderscheidt MIcompany van andere bedrijven binnen de sector Big Data? Bij MIcompany ga je écht aan de slag met je analytische vaardigheden: kansen ontdekken in databestanden van niet zelden- honderden miljoenen records. Onze analisten voorzien hiermee de top van het bedrijfsleven van informatie die gebruikt wordt voor het ontdekken van belangrijke strategische groeikansen MIcompany borgt de gemaakte analyses door middel van eigen ontwikkelde tooling, en door gerichte training/opleiding bij bedrijven Onze analisten en de analisten van belangrijke partners worden opgeleid in het unieke driejarig MIacademy programma De gemiddelde leeftijd is onder de 30 De afgelopen 5 jaar zijn wij ieder jaar 20% gegroeid: in aantal mensen en in opdrachten Wat zoeken jullie in een medewerker, wat zijn belangrijke persoonlijke eigenschappen? Onze ideale nieuwe collega is een vooral een prettig persoon om mee samen te werken. Wat ons verder bindt is een passie voor analytics en ambitie. In toekomstige medewerkers zoeken wij dan ook deze eigenschappen. Een passie voor analytics is te zien aan bijzondere prestaties op dat vlak, bijvoorbeeld tijdens de middelbare school en/of de studie. Ambitie is op allerlei vlakken te zien: sport, muziek, een bedrijfje gestart, studietempo. 18

20 sector big data Hoe verloopt het startertraject? Vanaf dag één draai je mee op een project. Je krijgt daarnaast een mentor toegewezen die zich bezighoudt met jouw ontwikkeling. Tijdens je eerste maanden, nadat je wat praktijkervaring hebt opgedaan, start je met het driejarig opleidingsprogramma van MIacademy. Het programma begint met een fulltime lesperiode van zes weken. Vervolgens heb je iedere maand een trainingsmodule zodat je de theorie echt leert toe te passen in je dagelijks werk. Wat zijn de doorgroeimogelijkheden? Bij ons kun je als werkstudent doorgroeien tot trainee. Dat betekent dat je ook echt mee gaat naar de klant en zo volledig meedraait op projecten. Een groot deel van voormalig werkstudenten groeit bij ons door tot analist. Als analist leidt persoonlijke en inhoudelijke groei je tot een positie waarin je meerdere grote trajecten leidt op board-niveau bij bijzondere klanten. Je kiest vervolgens een specialisatie waarin je je eigen business leert draaien binnen MIcompany. Cmotions 50 werknemers in Nederland 40 uur Wat onderscheidt Cmotions van andere bedrijven binnen de sector Big Data? Qua dataopslag en -verwerking is de explosieve groei van data die op bedrijven afkomt geen issue. Het is de kunst om de relevantie van die data te achterhalen. Als geen andere verstaan onze consultants de kunst om big data om te zetten in informatie en deze informatie in kennis binnen het Marketingdomein. Wij stoppen niet met analyses en mooie rapporten, die nogal eens in een la verdwijnen. Wij helpen onze klanten met de toepassing van die kennis. Dat leidt tot klinkende resultaten. Cmotions kent een open en transparante cultuur, waarbinnen de kwaliteiten van onze consultants zoveel mogelijk tot hun recht komen. Daarbij zijn we nuchter, pragmatisch en gedreven, en houden van een getting things done aanpak. Onze consultants halen hun drive uit het samen met de klant realiseren van succesvolle oplossingen, die bijdragen aan hun groei. Wat zoeken jullie in een medewerker, wat zijn belangrijke persoonlijke eigenschappen? Het spectrum van medewerkers is breed en loopt van strategische marketeers en verandermanagers naar meer operationele rollen zoals listmanager. De meest voorkomende consultants bij Cmotions zijn Marketing Data Analisten. Dit zijn vrijwel allemaal academici. Wat wij belangrijk vinden is dat naast inhoudelijke kennis op het gebied van Methoden en Technieken van Statistiek mensen ook de vaardigheid hebben invloed te hebben op hun omgeving. Dit vereist communicatieve vaardigheden, zoals presentatievaardigheid, overtuigingskracht en flexibiliteit. Daarin worden onze mensen individueel gecoached. Hoe verloopt het startertraject? Afgestudeerde WO-ers doorlopen binnen Cmotions de Masterclass Marketing Data Analyse. Met dat diploma kunnen ze direct starten bij een van onze klanten of als consultant. We koppelen ze dan aan een senior consultant. Zij worden direct op projecten ingezet. Daarbij besteden wij veel aandacht aan het ontwikkelen van vaardigheden en het uitrusten met de benodigde kennis om de klus te klaren. De Cmotions Academy en onze kennissessies staan garant voor de groei van onze medewerkers met innovatieve kennis, methoden en technieken en vaardigheden op het gebied van fact based marketing. De Cmotions Academy staat onder auspiciën van Prof. Dr. A.AA. Kuijlen, partner bij Cmotions. Wat zijn de doorgroeimogelijkheden? Zowel op vakinhoudelijk gebied als op het gebied van consultancy-vaardigheden kunnen onze medewerkers uit groeien tot principal consultant. Die opereren op board-room niveau. Maar niet iedereen heeft deze ambitie. De ontwikkelplannen van onze medewerkers sluiten aan op hun persoonlijke ambities. 19