IAS 17 Leaseovereenkomsten. IAS 21 De gevolgen van wisselkoerswijzigingen

Transcriptie

1 Speciale bijlage bij het driemaandelijks tijdschrift Accountancy&Tax Nr. 3/4 IAS 17 Leaseovereenkomsten IAS 21 De gevolgen van wisselkoerswijzigingen AFGIFTEKANTOOR: 3000 LEUVEN I P IEC-IAB LIVORNOSTRAAT 41 BE-1050 BRUSSEL

2 Inhoud Accountancy&Tax Speciale bijlage bij het driemaandelijks tijdschrift Accountancy&Tax Nr. 3/4 ADMINISTRATIE EN REDACTIE IAB, Livornostraat 41, 1050 Brussel Tel: Fax: info@iec-iab.be REDACTIECOÖRDINATOR M. Tilmant m.tilmant@iec-iab.be SAMENSTELLING VAN DE WERKGROEP B. Bruggeman, A. Claes, M. Claes, J.-M. Cougnon, N. De Beule, J. De Blay, G. Delvaux, R. Lassaux, P. Raxhon, I. Richelle, P. Rottiers, R. Verheyen, J. Verhoeye Inleiding De analyses van de werkgroep IAS/IFRS Fiscaliteit van het IAB: vervolg IAS 17 Leaseovereenkomsten IAS 21 De gevolgen van wisselkoerswijzigingen Bijlage: Indicatieve lijst van de monetaire en niet-monetaire posten UITGEVERS Intersentia, Groenstraat 31, 2640 Morstel Anthemis, Chemin du Cyclotron 6, 1348 Louvain-la-Neuve ILLUSTRATOR COVER D. Juchtmans VERANTWOORDELIJKE UITGEVER G. Delvaux, Livornostraat 41, 1050 Brussel ISSN MEDEDELING VOOR DE LEZERS De auteurs, het redactiecomité en de uitgever streven naar betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie, waarvoor ze echter niet aansprakelijk kunnen worden gesteld. De opinieartikelen vertegenwoordigen de inzichten en mening van auteurs en dus niet noodzakelijk die van het Instituut of van het redactiecomité. Instituut van de Accountants en de Belastingconsulenten (IAB) Opgericht bij Wetten van 21 februari 1985 en 22 april 1999 UITVOEREND COMITÉ Voorzitter: G. Delvaux Ondervoorzitter: E. Vercammen Secretaris-penningmeester: B. Vanderstichelen Secretaris: C. Baert RAAD Voorzitter: G. Delvaux Ondervoorzitter: E. Vercammen Leden: C. Baert, A. Bert, M. Claes, C. Cloquet, J. De Blay, I. Dierickx, M. Dumont, P. Jaillot, B. Vanderstichelen, P. Van Dievoet, J. Van Wemmel, D. Van Zegbroeck ALGEMEEN DIRECTEUR E. Steghers

3 INLEIDING De analyses van de werkgroep IAS/IFRS Fiscaliteit van het IAB: vervolg Jos De Blay Accountant Belastingconsulent Inleiding: het IAS/IFRS-debat en de imponderabilia De vraag of de IFRS-normen in Europa al dan niet moeten of mogen worden toegepast op de statutaire jaarrekeningen van ondernemingen beroert sedert enige tijd vele stakeholders. De belanghebbenden in dit verband zijn niet enkel de ondernemingen zelf, maar ook hun aandeelhouders, de schuldeisers, de fiscale overheden en, last but not least, de beroepsbeoefenaars van de boekhoudkundige en fiscale wereld. Indien Europa zou kiezen voor een al dan niet verplichte veralgemeende invoering van de IFRS-normen voor de opstelling van de statutaire jaarrekeningen van ondernemingen rijzen twee belangrijke vragen: Zullen deze boekhoudregels, die van Angelsaksische oorsprong zijn, in de toekomst moeten worden toegepast op de statutaire jaarrekeningen van alle ondernemingen of zal hun toepassing beperkt blijven tot beursgenoteerde of grote ondernemingen? En wat zijn grote ondernemingen?; Moet of kan de nauwe connexiteit tussen het boekhoudrecht en het fiscaal recht in België in dergelijk geval bewaard blijven? Binnen het korte bestek van dit artikel en gezien de IAB-werkgroep IAS/IFRS-Fiscaliteit nog niet toe is aan een eindconclusie, wordt op deze vragen (nog) geen uitgebreider antwoord geformuleerd. In Europa is momenteel een debat aan de gang, dat onderhevig is aan een aantal imponderabilia. De inleidende artikelen bij de analyses die in 2006 zijn gepubliceerd, hebben trouwens het antwoord op voornoemde vragen reeds vanuit een aantal oogpunten belicht. Dat de vraagstellingen op zich meer dan relevant zijn en het antwoord erop een grondige reflectie vereist, is overduidelijk gebleken uit de eerder gepubliceerde analyses van een vijftal IFRS-normen 1 die werden vergeleken met het Belgische boekhoudrecht met aanduiding van belangrijke verschilpunten en de mogelijke fiscale impact. De werkgroep IAS/IFRS-Fiscaliteit van het IAB wil in 2007 dieper ingaan op de gestelde vragen. 1. Schets van de recente evolutie binnen Europa Om te bewijzen dat de materie in beweging is, blikken we in dit stadium even terug op recente ontwikkelingen binnen Europa. 1 Accountancy&Tax, nr. 3/2006 en 4/2006 speciale bijlagen nr. 1/4 en 2/4. Speciale bijlage 3/4 3

4 INLEIDING 1.1. Eerste Moderniseringsrichtlijn Zoals reeds besproken in de vorige speciale bijlage bij Accountancy&Tax 2 staat Richtlijn 2003/51/EG van het Europees Parlement 3 en van de Raad van 18 juni 2003 ter aanpassing van de geldende communautaire boekhoudkundige richtlijnen, de lidstaten toe hun nationaal boekhoudrecht af te stemmen op de IAS/IFRS-standaarden. Voorlopig heeft België gekozen voor een minimalistische omzetting van deze eerste Moderniseringsrichtlijn in het Belgisch recht door de ondernemingen niet toe te laten of te verplichten hun statutaire jaarrekeningen op te stellen en te publiceren met toepassing van de IFRSnormen. De beslissing van België loopt daarmee trouwens in lijn met de keuze die de meeste lidstaten van de EU in dit verband hebben gemaakt. het minimum balanstotaal optrekken tot euro; en de netto-omzet verhogen tot euro. Voor kleine groepen wordt het respectievelijk euro voor balanstotaal; en euro voor netto-omzet. 7 België in lijn met de keuze gemaakt door de meerderheid van de lidstaten van de EU 1.2. Tweede Moderniseringsrichtlijn Europa heeft na 2003 niet stilgezeten: op 14 juni 2006 werd een nieuwe Richtlijn aangenomen die in hoofdzaak de Vierde Richtlijn van 25 juli en de Zevende Richtlijn van 13 juni op talrijke punten wijzigt. 6 De lidstaten krijgen tot 5 september 2008 de tijd om deze tweede Moderniseringsrichtlijn om te zetten in het nationale recht. Hierbij hebben een viertal nieuwigheden op het vlak van het jaarrekeningenrecht onze aandacht getrokken. Vooreerst worden de drempels voor de definitie van kleine vennootschap en kleine groep aangepast. Volgens de nieuwe regeling kunnen de lidstaten voor kleine vennootschappen: Verwacht wordt dat de Belgische wetgever deze nieuwe modaliteiten zal implementeren in het nationale recht. Een tweede vernieuwing is dat lidstaten voortaan kunnen bepalen dat de financiële instrumenten worden gewaardeerd overeenkomstig de door de Europese Commissie goedgekeurde IAS/IFRS-normen. 8 Dit houdt een uitbreiding in van de door de Werkelijke Waarde Richtlijn 9 voorziene regeling inzake de waardering van sommige financiële instrumenten tegen hun werkelijke waarde. In een derde item, eveneens in het verlengde van IAS/ IFRS, wordt de minimuminhoud en de toelichting bij de enkelvoudige en geconsolideerde jaarrekening uitgebreid. Nieuwe verplichtingen worden opgelegd inzake 2 J. DE BLAY, De analyses van de werkgroep IAS/IFRS Fiscaliteit van het IAB: vervolg, Accountancy&Tax, nr. 4/2006 speciale bijlage nr. 2/4, p Bedoeld wordt de Europese Richtlijn 2003/51/EG van 18 juni 2003 ter modernisering van de jaarrekeningenrichtlijnen, PB. EU van 17 juli 2003, nr. L 178, p. 16 e.v., verder in de tekst geciteerd als de eerste Moderniseringsrichtlijn. 4 De Vierde Richtlijn van 25 juli 1978 heeft betrekking op de enkelvoudige jaarrekening. 5 De Zevende Richtlijn van 13 juni 1983 heeft betrekking op de geconsolideerde jaarrekening. 6 Richtlijn 2006/46/EG van 14 juni 2006 tot wijziging van Richtlijnen 78/660/RRG van de Raad betreffende de jaarrekening van bepaalde vennootschapsvormen, 83/349/EEG van de Raad betreffende de geconsolideerde jaarrekening, 86/655/EEG van de Raad betreffende de jaarrekening en de geconsolideerde jaarrekening van banken en andere financiële instellingen en 91/674/EEG van de Raad betreffende de jaarrekening en de geconsolideerde jaarrekening van verzekeringsondernemingen, PB. I., 2006, 224/1. 7 Nieuwe artikelen 11 en 27 van de Vierde Richtlijn. 8 Nieuw artikel 42bis, lid 5bis van de Vierde Richtlijn. 9 De zogenaamde Fair Value-Richtlijn: Richtlijn 2001/65/EG van het EP en de Raad van 27 september 2001 tot wijziging van de Richtlijnen 78/660/ EEG, 83/349/EEG en 86/635/EEG met betrekking tot de waarderingsregels voor de jaarrekening en de geconsolideerde jaarrekening van bepaalde vennootschapsvormen evenals van banken en andere financiële instellingen, PB. I. 2001, 283/28. 4 Speciale bijlage 3/4

5 INLEIDING niet in de balans opgenomen regelingen 10 en inzake transacties van de vennootschap met verbonden partijen. 11 4de plaats innemen, na Frankrijk, de Verenigde Staten en Duitsland. Tot slot wordt aan genoteerde vennootschappen de verplichting opgelegd om in hun jaarverslag over de enkelvoudige jaarrekening een verklaring inzake corporate governance op te nemen. 12 Diezelfde vennootschappen zullen in hun jaarverslag over de geconsolideerde jaarrekening een beschrijving moeten opnemen van de belangrijkste kenmerken van de interne controle- en risicobeheerssystemen van de groep met betrekking tot het proces van de opstelling van de geconsolideerde jaarrekening. 13 Op de vennootschapsrechtelijke nieuwigheden vervat in deze tweede Moderniseringsrichtlijn wordt hier niet ingegaan. 2. Huidig standpunt van de Commissie voor Boekhoudkundige Normen De werkgroep IAS/IFRS Fiscaal Recht, opgericht in de schoot van de Belgische Commissie voor Boekhoudkundige Normen, gaat uit van het standpunt dat de nauwe band die traditioneel bestaat tussen het fiscaal recht en het statutair jaarrekeningenrecht behouden blijft. Voor meer details hierover verwijzen wij naar de vorige bijdragen in de speciale bijlagen bij Accountancy&Tax. 3. Invloed van een veralgemeende invoering van de IAS/IFRS-normen op de belastbare basis van vennootschappen Een recente academische studie 14, analyseerde de gevolgen van een mogelijke convergentie tussen het nationaal boekhoudrecht en IAS/IFRS in 12 lidstaten van de EU, evenals in de Verenigde Staten. Uit deze analyse is gebleken dat de invoering van de IAS/IFRS-normen in elk der onderzochte gevallen aanleiding zou geven tot een verruiming van de belastbare basis van de ondernemingen. De gevolgen hiervan verschillen van sector tot sector. Volgens deze simulatie zou België ter zake een Hoewel IAS/IFRS inzake fiscaliteit een oplossing zou kunnen bieden in de zoektocht naar een geharmoniseerde fiscale belastbare basis binnen Europa, moge het onder meer naar aanleiding van deze academische studie duidelijk zijn dat dit voor de individuele ondernemingen of sectoren aanleiding kan zijn tot het vaststellen van hetzij een hogere, hetzij een lagere belastingdruk. De veronderstelling dat de band tussen het boekhoudrecht en het fiscale recht bewaard zou blijven, roept trouwens onmiddellijk volgende vraag op: Kan het fiscaal recht afhankelijk zijn van standpunten van een privé-organisme zoals de IASB, die in functie van economische ontwikkelingen evolueren? Dit zou trouwens ook administratieve gevolgen hebben: ondernemingen, hun bestuurders, hun fiscale en boekhoudkundige raadgevers en, last but not least, de fiscale ambtenaren zouden in dergelijk geval moeten beschikken over een gedegen kennis van de meer dan bladzijden tellende IFRSnormen. Impact invoering IFRS: 4de plaats voor België Om dergelijke fiscale ongewenste consequenties te vermijden kan men natuurlijk kiezen voor het doorknippen van de traditionele nauwe band tussen het boekhoudrecht en het fiscaal recht. In dit perspectief rijst de vraag naar de noodzaak om een autonoom fiscaal recht op te stellen, evenals naar de administratieve last voor de ondernemingen om twee verschillende jaarrekeningen op te stellen, één onder IAS/IFRS en één voor de fiscale administratie. En dit terwijl Europa er volgens recente berichten juist naar streeft om de administratieve lasten van de ondernemingen tegen 2010 met 25 % te verminderen Nieuw artikel 43, lid 1, 7bis van de Vierde Richtlijn. 11 Nieuw artikel 34, lid 7bis en 7ter van de Zevende Richtlijn. 12 Nieuw artikel 46bis van de Vierde Richtlijn. 13 Nieuw artikel 36, lid 2, f) van de Zevende Richtlijn. 14 O.H. JACOBS, C. SPENGEL, T. STETTER en C. WENDT, EU Company Taxation in case of a common tax base: a computer based calculation and comparison using the enhanced model of the European tax analyzer, Intertax 2005, Vol. 33, nr. 10 p J. DE BLAY, IAS/IFRS Fiscaliteit. De analyses van de werkgroep IAS/ IFRS Fiscaliteit: vervolg, Accountancy & Tax, nr. 4/2006 speciale bijlage 2/4, p. 6. Speciale bijlage 3/4 5

6 INLEIDING 4. Twee nieuwe analyses van de werkgroep IAS/IFRS Fiscaliteit van het IAB In dit boeiende en zeer evolutieve kader hebben wij het genoegen u in deze 3de speciale bijlage twee nieuwe analyses van IAS/IFRS-normen voor te stellen, namelijk: 1. IAS 17 Leaseovereenkomsten 2. IAS 21 Wisselkoerswijzigingen Deze analyses werden opgesteld door auteurs die ook lid zijn van de werkgroep IAS/IFRS Fiscaliteit. Deze werkgroep werd in 2005 opgericht in de schoot van de Commissie Belastingconsulenten, met als doel werkmiddelen ter beschikking te stellen van de leden door de analyse van een aantal IAS-normen, de vergelijking ervan met het Belgisch boekhoudrecht, het onderzoek naar discrepanties tussen de IAS/IFRS en het Belgisch boekhoudrecht en de aanduiding van de mogelijke fiscale impact van deze verschilpunten. 16 Binnen het opzet van de werkgroep willen de artikels, naast de vergelijking van het IAS/IFRS-concept met het Belgisch boekhoudrecht, de aandacht van de leden vestigen op de meest opmerkelijke fiscale discrepanties tussen het Belgisch jaarrekeningenrecht en de IAS/IFRSnormen, zonder hierbij exhaustief te werk te gaan IAS 17: Leaseovereenkomsten In voorgaande analyses werd vastgesteld dat er voor een aantal belangrijke punten sterke overeenkomsten bestaan tussen beide boekhoudstandaarden. Er zijn ook een aantal opmerkelijke verschilpunten, waarvan sommige in hoofde van de leasinggever en andere in hoofde van de leasingnemer. Wat de classificatie van leasingovereenkomsten betreft, heeft het Belgisch boekhoudrecht formele regels inzake kapitaal, rente en kosten. In IAS/IFRS geldt dat vrijwel alle aan het eigendom van een actief verbonden risico s en beloningen overgedragen worden (eigendom moet op het einde niet overgaan). Gevolg is dat het naar de hand zetten van de formele regels minder aan bod kan komen. Het is de geest van de overeenkomst die in IAS/ IFRS primeert. De definitie van lease in de Belgische grondslagen handelt niet over immateriële activa en onbebouwde terreinen. Ook vinden we in de Belgische grondslagen geen expliciete behandeling van de verwerking van de directe eerste kosten terug. De standaard IAS 17 maakt dan weer geen onderscheid tussen overeenkomsten inzake financieringshuur en overeenkomsten inzake huurkoop. De aanwezigheid van een optie om het actief te kopen heeft dus onder IAS geen invloed op voormelde principes. Wat de afschrijvingen betreft, merken we een verschillende prioriteit in beide raamwerken. De uiteindelijke verwerking kán echter simultaan verlopen. IAS 17 schrijft namelijk voor dat het actief moet worden afgeschreven over de leaseperiode als deze korter is dan de afschrijvingsperiode voor soortgelijke activa die niet worden geleased, en het niet vaststaat dat de eigendom zal worden overgedragen op het einde van de leaseovereenkomst (IAS 17.25). De Belgische grondslagen verwijzen daarentegen enkel naar de afschrijving van soortgelijke activa. Het verschil blijft beperkt daar het onder de Belgische boekhoudwetgeving ook is toegelaten om het actief af te schrijven over de leaseperiode als dit economisch kan worden verantwoord. Inzake verschillen in afschrijvingen tussen de beide boekhoudconcepten kan men ook verwijzen naar de reeds gepubliceerde analyse IAS 16: Materiële vaste activa. 17 Wat roerende leasing betreft, bepaalt de 15%-grens in het Belgisch boekhoudrecht of het al dan niet een full pay out lease is. IFRS bepaalt enkel de mate waarin de aan het eigendom van een geleased actief verbonden risico s en beloningen bij de lessor of de lessee liggen of het al dan niet om full pay out lease gaat. Het gevolg zal zijn dat onder IFRS bij een koopoptie van meer dan 15 % toch een financiële lease in aanmerking zal moeten worden genomen, zodat betalingen niet zo snel in kosten kunnen worden geboekt maar moeten worden afgeschreven. Bij onroerende leasing is er in het Belgisch boekhoudrecht geen vereiste tot eigendomsverwerving op het einde van de leaseperiode. Bij IFRS moet de eigendom van het terrein in principe op het einde van de overeenkomst overgaan op de lessee (zie IAS 17, 1). Het gevolg daarvan zal zijn dat onder IFRS meer overeenkomsten als operationele lease kunnen worden geboekt. 16 G. DELVAUX en E. VERCAMMEN, De kern van het debat, Accountancy & Tax, nr. 3/2006 speciale bijlage nr. 1/4, p P. ROTTIERS, IAS 16 Materiële vaste activa, Accountancy & Tax, nr. 3/2006 speciale bijlage nr. 1/4, p Speciale bijlage 3/4

7 INLEIDING Uit het toegevoegde voorbeeld blijkt dat de gevolgen meestal beperkt blijven tot een tijdsverschil. Uiteraard is hier in voorkomend geval een financieringskost aan verbonden. De discrepanties kunnen uiteraard wel een verschil tot gevolg hebben op de mogelijkheden tot winstuitkering en belastingschuld onder de verschillende raamwerken IAS 21: Wisselkoerswijzigingen Bij de vergelijking van twee boekhoudstandaarden in het licht van wisselkoerswijzigingen valt op te merken dat negatieve omrekeningsverschillen in beide concepten in resultaat worden genomen. Positieve omrekeningsverschillen kunnen vanuit het voorzichtigheidsbeginsel van het Belgisch boekhoudrecht volgens de Belgische normen en fiscale regels worden uitgesteld. Deze afwijkende boekingsmethode van de latente positieve omrekeningsverschillen volgens de Belgische boekhoudnormen is echter niet verplicht, en de onderneming kan de Belgische boekhoudnormen aan de IFRS aanpassen. Tenslotte gaat het slechts om een tijdelijk verschil dat uiterlijk bij de realisatie van het onderliggende actief- of passiefbestanddeel wordt teruggedraaid. Er kan tevens een verschil ontstaan met betrekking tot een vordering op een dochteronderneming, die volgens IFRS moet worden beschouwd als deel uitmakend van de investering van de vennootschap in haar dochteronderneming. In dergelijk geval wordt het omrekeningsverschil, volgens IFRS, in het eigen vermogen geboekt en volgens de Belgische normen in resultaat genomen (tenzij het, voor latente winsten, eventueel op een overlopende rekening wordt opgevoerd). Dit verschil zal slechts fiscale gevolgen hebben als het rechtstreeks aan het eigen vermogen toegerekende omrekeningsverschil niet in aanmerking wordt genomen bij de bepaling van de beweging van de belaste reserves voor fiscale doeleinden. Tot slot stelt een studie van de CBFA vast dat Belgische beursgenoteerde bedrijven winstdefinities niet duidelijk genoeg uitleggen. 18 Dat het onder IFRS ook niet al goud is wat blinkt, blijkt uit een recent gepubliceerde studie 19 van de Commissie voor het Bank-, Financie-, en Assurantiewezen (website De studie heeft betrekking op de Belgische vennootschappen waarvan de aandelen op de Belgische gereglementeerde markt, Eurolist by Euronext, genoteerd zijn en die geconsolideerde rekeningen opgesteld met toepassing van de IFRS hebben gepubliceerd. De CBFA onderzocht in deze studie 105 onder IFRS geconsolideerde jaarrekeningen van voornoemde Belgische vennootschappen en in dit verband citeren wij de CBFA-ondervoorzitter, de heer Jean-Paul Servais: Onder Belgische boekhoudnormen moesten Belgische beursgenoteerde bedrijven hun winst- en verliesrekening volgens een duidelijk schema rapporteren. Dat was erg goed voor de vergelijkbaarheid van de resultaten. Helaas zijn de publicatievereisten onder IFRS soepeler. De internationale boekhoudstandaarden leggen geen schema op, alleen een lijst met begrippen die de rekening zeker moet bevatten. Voor meer details verwijzen wij naar de studie zelf en het artikel in De Tijd. Aan de vergelijkbaarheid van de jaarrekeningen van ondernemingen onder IFRS kan dus blijkbaar toch ook nog wat worden gesleuteld. Een gepast woord van dank Bij deze gelegenheid en vlak voor het einde van drie jaar werking in de schoot van de Raad van het IAB kan ik het niet nalaten alle auteurs en leden van de werkgroep IAS/IFRS- Fiscaliteit lof en dank toe te kennen voor hun voortdurende inzet, voor de geschreven artikels en voor hun bijdrage aan de maandelijkse vergaderingen van de werkgroep. De Raad wil ik danken voor de mogelijkheid die werd geboden om deze boeiende onderwerpen, die van wezenlijk belang zijn voor de toekomst van onze beroepen, voor en samen met u te bestuderen. 18 Wildgroei winstdefinities maakt beleggers onder IFRS leven zuur, De Tijd, 27 januari CBFA, Studie over de voorstelling van de IFRS-winst- en verliesrekening en de naleving van CESR-aanbeveling inzake alternatieve prestatiemaatstaven, Studies en documenten, nr. 34. Speciale bijlage 3/4 7

8 IAS 17 IAS 17: LEASEOVEREENKOMSTEN 1. Doelstelling Bedoeling van deze bijdrage is een aantal belangrijke verschillen weer te geven tussen de Belgische boekhoudrechtelijke behandeling van zowel onroerende als roerende leaseovereenkomsten en de behandeling van deze overeenkomsten in IAS 17 Leaseovereenkomsten. In eerste instantie worden de belangrijkste regels van het Belgisch boekhoudrecht schematisch opgesomd op basis van de bepalingen van het KB W.Venn. van In de kolom ernaast wordt hetzelfde gedaan voor de IAS/IFRSbehandeling op basis van IAS 17. Om het geheel overzichtelijk te houden, werd deze vergelijking beperkt. In derde instantie worden de belangrijkste verschillen opgesomd. Tot slot wordt een voorbeeld gegeven met het moment en het bedrag van winstneming bij een onroerende leasing zowel binnen het Belgisch boekhoudrecht als bij IAS Belangrijkste verschillen tussen de International Financial Reporting Standard (IFRS) en het Belgisch boekhoudrecht IAS/IFRS BELGISCH BOEKHOUDRECHT Toepassingsgebied Toepassingsgebied IAS 17.2 Deze standaard moet worden toegepast bij de administratieve verwerking van alle leaseovereenkomsten met uitzondering van: (a) leaseovereenkomsten voor de exploratie of het gebruik van mineralen, olie, aardgas en soortgelijke uitputbare hulpbronnen; en (b) licentieovereenkomsten met betrekking tot films, videoopnamen, toneelstukken, manuscripten, octrooien en auteursrechten. Onder deze post worden opgenomen: 1 de gebruiksrechten op lange termijn op bebouwde onroerende goederen waarover de onderneming beschikt op grond van erfpacht, opstal, leasing of soortgelijke overeenkomsten, wanneer de contractueel te storten termijnen, naast de rente en de kosten van de verrichting, ook de integrale wedersamenstelling dekken van het kapitaal dat de gever in het gebouw heeft geïnvesteerd; Art. 95 KB W.Venn Deze standaard mag echter niet worden toegepast als grondslag van waardering voor: (a) door lessees aangehouden vastgoed dat administratief wordt verwerkt als vastgoedbelegging (zie IAS 40, Vastgoedbeleggingen); (b) vastgoedbeleggingen die door lessors in lease worden gegeven uit hoofde van een operationele lease (zie IAS 40); (c) biologische activa die door lessees worden aangehouden uit hoofde van een financiële lease (zie IAS 41, Landbouw); of (d) biologische activa die door lessors in lease worden gegeven uit hoofde van een operationele lease (zie IAS 41). 2 de gebruiksrechten op roerende goederen waarover de onderneming beschikt op grond van leasing of soortgelijke overeenkomsten, wanneer de contractueel te storten termijnen, verhoogd met het bedrag dat moet worden betaald bij optielichting indien de nemer een koopoptie bezit, naast de rente en de kosten van de verrichting ook de integrale wedersamenstelling dekken van het kapitaal dat de gever in het goed heeft geïnvesteerd. Het bedrag dat moet worden betaald om een koopoptie te lichten komt evenwel in aanmerking als het ten hoogste 15 % vertegenwoordigt van het kapitaal dat de gever in het goed heeft geïnvesteerd. Advies 144/1, Roerende leasing definitie, Bull. CBN, nr. 15, oktober 1984, p Com.IB 92, 2/ 8 Speciale bijlage 3/4

9 IAS 17.4 Definities Een leaseovereenkomst is een overeenkomst waarbij de lessor in ruil voor een betaling of een reeks betalingen het gebruiksrecht van een actief voor een overeengekomen periode overdraagt aan de lessee. Een financiële lease is een leaseovereenkomst die vrijwel alle aan de eigendom van een actief verbonden risico s en voordelen overdraagt. De eigendom kan uiteindelijk wel of niet worden overgedragen. Onder een operationele lease wordt verstaan, elke leaseovereenkomst die geen financiële lease is. Met een prijs voor het lichten van de in het 2 bedoelde koopoptie, binnen de voormelde beperking van 15 %, wordt de kapitaalfractie gelijkgesteld van de contractueel bedongen vergoeding in geval van gebruik van een mogelijkheid om de verrichting te verlengen. Met een in het 1 en 2 bedoelde termijn wordt het bedrag gelijkgesteld, voor zover bepaald: a) dat de nemer verschuldigd is voor de verwerving van de zakelijke rechten die de gever bezit op het betrokken onroerend of roerend goed wanneer de nemer er zich bij het afsluiten van de verrichting, eventueel ingevolge een verkoopoptie, toe verbonden heeft deze rechten te verwerven; b) dat de gever van een derde moet ontvangen voor de overdracht van de zakelijke rechten die hij bezit op het betrokken onroerend of roerend goed wanneer deze derde er zich bij het afsluiten van de verrichting, eventueel ingevolge een verkoopoptie, toe verbonden heeft deze rechten te verwerven. Definities Financiële leasing is een niet-opzegbare overeenkomst, meestal voor verschillende jaren, waarbij de leasingnemer aan de leasinggever een reeks van huursommen betaalt in ruil voor het gebruik van een actief. Op het einde van het contract heeft de leasingnemer de mogelijkheid het goed te kopen tegen een prijs die overeenstemt met de vermoedelijke restwaarde, de zgn. koopoptie. Operationele leasing is een leasing waarbij de leasinggever aan de huurder naast het verhuurde actief in de praktijk vaak ook producten als verzekering, onderhoud, herstelling, vervangingsmiddelen enz. ter beschikking stelt en de kosten hieraan verbonden deel laat uitmaken van het contract. Deze leaseovereenkomst is vaak een kortetermijncontract. Com.IB 92, 61/234 PV 660 van IAS 17 Speciale bijlage 3/4 9

10 IAS 17.6 IAS 17.4 IAS/IFRS BELGISCH BOEKHOUDRECHT Het is een non full pay-out lease. Dit betekent dat de huursommen de initiële investering niet compenseren. Van de operationele leasing is in de balans van de leasingnemer geen spoor te vinden. Roerende leasing is een overeenkomst waarin de financier de verplichting aangaat een roerend goed, overeenkomstig de instructies van de huurder te verwerven of te vervaardigen, mits dit roerend goed een bedrijfsmiddel is dat uitsluitend voor beroepsdoeleinden van de huurder moet dienen. De duur van de huurtijd moet overeenstemmen met de gebruikelijke levensduur van het goed. De huurprijs moet vooraf zo vastgelegd zijn dat de waarde van het gehuurde goed over de huurtijd erdoor afgeschreven wordt. De huurder moet op het einde van het contract de kans krijgen de bedrijfsmiddelen te verwerven tegen een prijs die overeenstemt met de vermoedelijke residuwaarde. Onroerende leasing betreft een overeenkomst waarbij de financier de verplichting aangaat een onroerend goed te verwerven, in te richten of te bouwen volgens de plannen door de gebruiker opgesteld. De gebruiker van zijn kant gaat de verbintenis aan dit onroerend goed te huren tegen een vaste prijs. Bij het einde van de huurperiode beschikt de gebruiker over een koopoptie. Deze aankoopoptie mag niet vervangen worden door een automatische eigendomsoverdracht. De definitie van een leaseovereenkomst omvat contracten voor de huur van een actief, die een bepaling bevatten die de huurder het recht geeft om de eigendom van het actief te verwerven wanneer aan de overeengekomen voorwaarden voldaan is. Deze contracten worden soms aangeduid als huurkoopcontracten. De minimale leasebetalingen zijn de betalingen waartoe de lessee gedurende de leaseperiode verplicht is of kan worden gesteld, exclusief voorwaardelijke leasebetalingen, servicekosten en belastingen die door de lessor dienen te worden betaald of die de lessor gerestitueerd krijgt, samen met: voor de lessee: eventuele bedragen die worden gegarandeerd door de lessee of door een met de lessee verbonden partij; of voor de lessor: een eventuele aan hem gegarandeerde restwaarde door: Renting is het huren van een goed voor een bepaalde termijn. Het is een full pay-out overeenkomst zonder aankoopoptie. De initiële investering van de leasinggever wordt volledig terugbetaald. De financiële renting heeft dezelfde kenmerken als de financiële leasing, met twee uitzonderingen. De boekhoudkundige verwerking is identiek aan die van de operationele leasing en de aankoopoptie heeft een restwaarde van meer dan 15 %. IAS 17 KB 55 van KB BTW nr. 30 van 29/12/1992, Art. 1, Aanschrijving 73/010 van Beslissing ET77318 van Beslissing ET83388 van Speciale bijlage 3/4

11 (i) de lessee; (ii) een met de lessee verbonden partij; of (iii) een derde die niet met de lessor is gelieerd en die financieel in staat is om de verplichtingen uit hoofde van de garantie na te komen. Indien de lessee echter het recht heeft om het actief te kopen tegen een prijs die zoveel lager is dan de verwachte reële waarde op het tijdstip waarop het recht kan worden uitgeoefend, dat het op het tijdstip van het aangaan van de lease, redelijkerwijs zeker is dat van het recht gebruik zal worden gemaakt, omvatten de minimale leasebetalingen ten minste de gedurende de leaseperiode verschuldigde leasetermijnen tot de datum van de verwachte uitoefening van dit kooprecht en het bedrag verschuldigd bij uitoefening van het kooprecht. De bruto-investering in de lease is de som van: (a) de door de lessor te ontvangen minimale leasebetalingen ter zake van een financiële lease, en (b) de eventuele ongegarandeerde restwaarde die de lessor toekomt. De netto-investering in de lease is de bruto-investering in de lease gedisconteerd tegen de impliciete rentevoet van de leaseovereenkomst. Onder de onverdiende financieringsbaten wordt verstaan het verschil tussen: (a) de bruto-investering in de lease en (b) de netto-investering in de lease. De directe eerste kosten zijn de marginale kosten die direct zijn toe te rekenen aan de onderhandeling over en de afsluiting van een leaseovereenkomst, behalve dergelijke kosten die gemaakt zijn door een fabrikant of handelaar die als lessor optreedt. Periodieke huurprijzen Het totale door de leasingnemer periodiek betaalde bedrag (exclusief btw) dat in de meeste gevallen samengesteld is uit een kapitaalgedeelte en een interestgedeelte. Geïnvesteerd kapitaal integrale wedersamenstelling van het door de leasinggever in het gebouw geïnvesteerde kapitaal Moet die interpretatie rekening houden met de aanschaffingswaarde van het gebouw voor de leasinggever of de marktwaarde ervan op het moment waarop de overeenkomst wordt gesloten? De Commissie is van oordeel dat voor de marktwaarde moet worden geopteerd. Geïnvesteerd kapitaal is het geheel van de door de leasinggever gedane kosten (exclusief btw) voor het verkrijgen, het oprichten en/of het omvormen van het onroerend goed, voorwerp van het leasingcontract, met uitsluiting evenwel van de aankoopprijs van het terrein en de bijkomende kosten welke niet onderworpen zijn aan de btw en rechtstreeks verbonden zijn met de aankoop van het terrein (notariskosten, registratierechten enz.). Het geïnvesteerde kapitaal begrijpt derhalve onder meer: de studiekosten (marktstudies, studiekosten van ingenieurs, landmeters en architecten), met betrekking tot het terrein en/of het gebouw; de vergoedingen van makelaars en lasthebbers tussengekomen bij de aankoop van het terrein en/of het gebouw, en, uiteraard, de aankoop- of oprichtingsprijs van het gebouw. Beslissing nr. ET van 14 juni 2005 over het geïnvesteerd kapitaal bij onroerende financieringshuur Advies 144/5, begrip geïnvesteerd kapitaal, Bull. CBN, nr. 35, oktober 1995, p Beslissing nr. ET van 14 juni 2005 over het geïnvesteerd kapitaal bij onroerende financieringshuur IAS 17 Speciale bijlage 3/4 11

12 IAS/IFRS BELGISCH BOEKHOUDRECHT Classificatie van leaseovereenkomsten IAS 17.7 De classificatie van leaseovereenkomsten die in deze standaard wordt toegepast, is gebaseerd op de mate waarin de aan de eigendom van een geleased actief verbonden risico s en voordelen bij de lessor of de lessee liggen. De risico s omvatten de mogelijkheid van verlies door ongebruikte capaciteit of technologische veroudering of door een verminderde opbrengst vanwege gewijzigde economische omstandigheden. De voordelen kunnen bestaan uit de verwachting van winstgevende exploitatie gedurende de economische levensduur van het actief of uit de waardestijging van het actief of de realisatie van de restwaarde van het actief. IAS 17.8 Een leaseovereenkomst wordt ingedeeld als een financiële lease indien hiermee nagenoeg alle aan de eigendom verbonden risico s en voordelen worden overgedragen. Een leaseovereenkomst wordt ingedeeld als een operationele lease indien hiermee niet nagenoeg alle aan de eigendom verbonden risico s en voordelen worden overgedragen. IAS Bij de classificatie van een leaseovereenkomst als financiële lease dan wel als operationele lease is de economische realiteit van de transactie bepalend, niet de vorm van het contract. Zie ook SIC-27: Evaluatie van de economische realiteit van transacties die de juridische vorm van een leaseovereenkomst hebben. Voorbeelden van situaties die individueel of in combinatie normaliter zouden leiden tot de classificatie van een leaseovereenkomst als financiële lease zijn: (a) met de leaseovereenkomst wordt de eigendom van het actief aan het einde van de leaseperiode aan de lessee overgedragen; (b) de lessee heeft het recht om het actief te kopen tegen een prijs die naar verwachting beduidend lager is dan de reële waarde op het moment dat dit recht voor het eerst kan worden uitgeoefend, zodanig dat het, op het tijdstip van het sluiten van de leaseovereenkomst, redelijk zeker is dat het recht zal worden uitgeoefend; (c) de leaseperiode omvat het grootste gedeelte van de economische levensduur van het actief, zelfs indien de eigendom niet wordt overgedragen; IAS Speciale bijlage 3/4

13 (d) op het tijdstip van het aangaan van de leaseovereenkomst is de contante waarde van de minimale leasebetalingen ten minste gelijk of nagenoeg gelijk aan de reële waarde van het geleasede actief; en (e) de geleasede activa zijn zodanig specifiek, dat deze, zonder belangrijke aanpassingen, alleen geschikt zijn voor gebruik door de lessee. IAS Indicaties van situaties die er individueel of in combinatie verder toe kunnen leiden dat een leaseovereenkomst als financiële lease wordt geclassificeerd, zijn: (a) als de lessee de leaseovereenkomst kan opzeggen, worden de aan de opzegging gerelateerde verliezen voor de lessor gedragen door de lessee; (b) winsten of verliezen ten gevolge van veranderingen in de reële waarde van de restwaarde komen toe aan de lessee (bv. in de vorm van een korting op de leasebetalingen die gelijk is aan het grootste gedeelte van de verkoopopbrengst aan het einde van de leaseovereenkomst); en (c) de lessee kan de leaseovereenkomst voortzetten gedurende een vervolgperiode, tegen een leaseprijs die beduidend lager is dan de marktconforme leaseprijs. IAS Indien uit andere kenmerken (dan en 17.11) duidelijk is dat via de leaseovereenkomst niet nagenoeg alle aan de eigendom verbonden risico s en voordelen worden overgedragen, wordt de leaseovereenkomst aangemerkt als een operationele lease. IAS Deze standaard vereist dat terreinen niet samen met gebouwen zouden worden behandeld. Volgens de omstandigheden zullen de terreinen behandeld worden als contracten van financieringshuur (finance lease) maar meestal worden ze beschouwd als eenvoudige huurcontracten (operating lease). Het is mogelijk de terreinen en/of de gebouwen die in huur zijn gegeven als vastgoedbelegging te beschouwen. De waardering aan de werkelijke waarde en de voorstelling moet beantwoorden aan de bepalingen van IAS 40. IAS 17 Speciale bijlage 3/4 13

14 IAS De Lembre (Boek 5) IAS IAS/IFRS BELGISCH BOEKHOUDRECHT Leaseovereenkomsten in de jaarrekening van lessees (huurder) Leaseovereenkomsten in de jaarrekening van lessees (huurder) Financiële leases Eerste opname Afsluiten leaseovereenkomst Bij aanvang van een leaseperiode dienen lessees financiele leases als activa en verplichtingen in hun balans op te nemen tegen bedragen die gelijk zijn aan de reële waarde van het geleasede actief of, indien ze lager zijn, tegen de contante waarde van de minimale leasebetalingen. Beide worden bepaald op het tijdstip van het aangaan van de leaseovereenkomst. De disconteringsvoet die bij de berekening van de contante waarde van de minimale leasebetalingen moet worden gebruikt, is de impliciete rentevoet van de leaseovereenkomst indien het praktisch haalbaar is deze te bepalen. Zo niet, dan moet de marginale rentevoet van de lessee worden gebruikt. Het bedrag dat als actief wordt opgenomen, omvat alle directe eerste kosten van de lessee. Dit zal men dan ook volledig analoog aan het Belgisch boekhoudrecht gaan behandelen Vaste activa in leasing of op de grond van soortgelijke rechten aan Leasingschulden en soortgelijke Indien relevant kan de huurder de koopoptie, verbonden aan het leasingcontract, in orderekeningen boeken. De huurder kan dit, indien het voor hem relevant is, voorstellen als een verkoopverbintenis met als waarde van de koopoptie: Verplichtingen tot aankoop van vaste activa aan Crediteuren wegens verplichtingen tot aankoop van vaste activa Men maakt vaak directe eerste kosten in verband met specifieke leaseactiviteiten, zoals de onderhandeling over en het afsluiten van leaseovereenkomsten. De kosten die worden geïdentificeerd als zijnde direct toerekenbaar aan activiteiten die door de lessee voor een financiële lease zijn gedaan, worden opgeteld bij de waarde die als actief wordt opgenomen. Het deel van de volgens het contract te storten termijnen dat strekt tot de wedersamenstelling van de kapitaalwaarde van het geleasede goed wordt opgenomen onder de materiële vaste activa. Deze verwerking kan onder IAS volledig behouden blijven Vaste activa in leasing of op grond van soortgelijke rechten aan Leaseschuld 422 Vervallende leaseschuld binnen het jaar Eventueel wordt de koopoptie verbonden aan de leasing in de orderekeningen geboekt: Verplichtingen tot aankoop van vaste activa aan Crediteuren wegens verplichtingen tot aankoop van vaste activa De leasingnemer betaalt geen voorschot maar hij kan wel een aankoopoptie hebben. De restwaarde bedraagt maximum 15 % van de totale investering. In dat geval wordt de leasingnemer beschouwd als de economische eigenaar van het actief. Bijgevolg worden de afschrijvingen geboekt in de balans van de onderneming (on-balance). IAS 17 Art. 62, eerste lid KB W.Venn. Com.IB 92 61/244, 1 ; 61/245 De Lembre (Boek 3) Art. 62, 1, KB W.Venn. Com.IB 92, 61/236, 1 14 Speciale bijlage 3/4

15 IAS IAS IAS De Lembre (Boek 5) IAS Waardering na eerste opname De minimale leasebetalingen dienen deels als financieringskosten te worden opgenomen en deels als aflossing van de uitstaande verplichting. De financieringskosten dienen zodanig aan elke periode tijdens de leaseperiode te worden toegerekend, dat dit resulteert in een constante periodieke rente over het resterende saldo van de verplichting. Voorwaardelijke leasebetalingen dienen als lasten te worden verwerkt in de perioden waarin de kosten zijn gemaakt. Een financiële lease geeft aanleiding tot afschrijvingskosten voor af te schrijven activa en tot financieringskosten voor elke verslagperiode. De afschrijvingsgrondslagen voor af te schrijven geleasede activa moeten consistent zijn met de afschrijvingsgrondslagen voor af te schrijven activa in eigendom, en de opgenomen afschrijving moet worden berekend in overeenstemming met IAS 16 Materiële vaste activa en IAS 38 Immateriële activa. Indien het niet redelijk zeker is dat de lessee tegen het einde van de leaseperiode de eigendom zal verkrijgen, dient het actief volledig te worden afgeschreven over de leaseperiode of over de gebruiksduur, indien deze korter is. Het af te schrijven bedrag van een geleased actief wordt systematisch aan elke verslagperiode toegerekend tijdens de periode van het verwachte gebruik, op een basis die consistent is met de afschrijvingsgrondslagen die de lessee toepast voor af te schrijven activa in eigendom. Indien het redelijk zeker is dat de lessee tegen het einde van de leaseperiode de eigendom zal verkrijgen, is de periode van het verwachte gebruik de gebruiksduur van het actief. In het andere geval wordt het actief afgeschreven over de leaseperiode of over de gebruiksduur, indien deze korter is Afschrijvingen op materiële vaste activa aan Geboekte afschrijvingen op vaste activa in leasing of op grond van een soortgelijk recht Om te bepalen of er bij een geleased actief sprake is van een bijzondere waardevermindering, dient een entiteit IAS 36 Bijzondere waardevermindering van activa, toe te passen. Leasingschulden worden in het passief van de balans gewaardeerd op het deel van de nog in de volgende boekjaren te storten termijnen, dat strekt tot de hersamenstelling van de kapitaalwaarde van het goed waarop de leasingovereenkomst betrekking heeft. Waardedalingen Zolang het gebruiksrecht nog niet is afgestaan aan de leasingnemer mag de leasinggever volgens de gewone regels afschrijvingen en waardeverminderingen boeken op de activa. Wanneer het gebruiksrecht echter is overgedragen, zijn er geen waardeverminderingen meer op activa maar kunnen er waardeverminderingen geboekt worden op vorderingen bij twijfel of de leasingnemer zijn verplichtingen nog kan nakomen. De leasingnemer heeft de gebruiksrechten over het actief en moet de normale waarderingsregels toepassen. Dit betekent dat hij eventuele waardeverminderingen moet boeken. De verschillende afschrijvingssystemen, kunnen we hier dus aanwenden Afschrijvingen op materiële vaste activa aan Geboekte afschrijvingen op vaste activa in leasing of op grond van een soortgelijk recht Waardestijgingen Zolang het contract van leasing of soortgelijke of het gelijkaardige contract loopt, is de huurder geen eigenaar. Hij kan dan ook moeilijk/onmogelijk een meerwaarde registreren op deze goederen. Art. 62, tweede lid KB W.Venn. Art. 45 en 64 KB W.Venn. Advies 112/5 De Lembre (Boek 4) IAS 17 Speciale bijlage 3/4 15

16 IAS De Lembre (Boek 5) IAS IAS IAS/IFRS BELGISCH BOEKHOUDRECHT Herwaarderingsmeerwaarden De leasingnemer is geen juridische eigenaar. Bijgevolg kan hij geen herwaarderingsmeerwaarden boeken. Ook de leasinggever mag geen herwaarderingsmeerwaarden boeken. De activa die het voorwerp van de leaseovereenkomst uitmaken worden in hoofd van de leasinggever als vorderingen beschouwd. Operationele leases Operationele leases Leasebetalingen (exclusief servicekosten zoals in verband met verzekeringen en onderhoud) op grond van een operationele lease moeten op tijdsevenredige basis als last worden opgenomen gedurende de leaseperiode, tenzij een andere systematische wijze van toerekening meer representatief is voor het tijdspatroon van de voordelen die de gebruiker geniet Zie ook SIC-15 Operationele leases Prikkels. In tegenstelling tot de financiële leasing is er bij operationele leasing geen aankoopoptie bepaald. De vaste maandelijkse huurprijs dekt alle kosten (financiering, belasting op inverkeersstelling, pechverhelping en onderhoud). Hier verwerkt de leasingnemer, huurder de facturen als bedrijfskosten en dient men niet af te schrijven (Off-balance). De boekingen voor operationele lease zijn: 61 Operationele leasingskosten 499 Terugvorderbare btw 55 aan Kredietinstellingen Leaseovereenkomsten in de jaarrekening van lessors (verhuurder) Leaseovereenkomsten in de jaarrekening van lessors (verhuurder) Financiële leasing Financiële leasing Eerste opname De verwerving van het vast actief wordt geboekt tegen aanschaffingswaarde. Aangekochte activa, bestemd voor leasing, worden in voorraad gehouden. Hierop zijn de gewone regels van voorraadwijzigingen van toepassing. Lessors dienen door hen gehouden activa op grond van een financiële lease in de balans op te nemen en als vordering te presenteren, op een bedrag dat gelijk is aan de nettoinvestering in de lease. Bij financiële leases worden vrijwel alle aan de juridische eigendom verbonden risico s en voordelen overgedragen door de lessor; de te vorderen leasebetaling wordt door de lessor behandeld deels als aflossing van de hoofdsom en deels als financieringsbaten ter vergoeding van de lessor voor zijn investering en diensten. De verhuurder krijgt een vordering op de huurder. Deze vordering is op termijn en bestaat uit de gecumuleerde kapitaalbestanddelen van de door de huurder betaalde huursommen, die in feite de aanschaffingswaarde vertegenwoordigen. Uiteraard worden alleen de kapitaalbestanddelen in de jaarrekening vermeld. 290 of 291 Handelsdebiteuren of overige vorderingen 700 aan Verkopen IAS 17 Advies 144/2, Bull. CBN, nr. 22, juni 1988, p. 18 Art. 62 KB W.Venn. De Lembre (Boek 4) 16 Speciale bijlage 3/4

17 IAS IAS IAS Lessors maken vaak directe eerste kosten. Deze kosten omvatten bedragen zoals provisies, kosten van juridische bijstand en interne kosten die marginaal en direct toe te rekenen zijn aan de onderhandeling over en de afsluiting van een lease. Deze kosten omvatten geen algemene overheadkosten zoals die worden gemaakt door de verkoop- en marketingafdeling. Bij financiële leases waarin geen fabrikant of dealer die als lessor optreedt, is betrokken, worden de directe eerste kosten opgenomen in de eerste waardering van de financiele leasevordering en komen ze in mindering van de baten die gedurende de leaseperiode worden opgenomen. De impliciete rentevoet van de leaseovereenkomst is op zodanige wijze vastgesteld dat de directe eerste kosten automatisch zijn opgenomen in de financiële leasevordering. Er bestaat geen reden om deze afzonderlijk toe te voegen. De kosten die door een fabrikant of handelaar die als lessor optreedt, zijn gemaakt bij het onderhandelen over en afsluiten van een leaseovereenkomst, vallen niet onder de definitie van directe eerste kosten. Dientengevolge behoren deze kosten niet tot de netto-investering in de lease en worden ze als last opgenomen wanneer de verkoopwinst wordt opgenomen. Dit is bij een financiële lease normaliter bij de aanvang van de leaseperiode. Waardering na eerste opname De opname van financieringsbaten dient zodanig te zijn dat er elke periode sprake is van een constant rendement op de netto-investering van de lessor in de financiële lease. Een lessor streeft ernaar de financieringsbaten op systematische en rationele basis toe te rekenen over de leaseperiode. Deze toerekening van de baten is gebaseerd op een patroon dat een constant periodiek rendement op de netto-investering van de lessor in de financiële lease weerspiegelt. Leasebetalingen over de periode, exclusief servicekosten, komen ten laste van de bruto-investering in de lease, waarbij zowel de aflossing op de hoofdsom wordt opgenomen als de onverdiende financieringsbaten worden gerealiseerd. Indien aan het leasingcontract een koopoptie verbonden is, dan mag de verhuurder, indien dit voor hem relevant is, dit voorstellen als een verkoopverbintenis met als waarde deze van de koopoptie Debiteuren wegens verplichtingen tot verkoop vaste activa aan Verplichtingen tot verkoop vaste activa Waardestijgingen Het registreren van een meerwaarde is uitgesloten. Immers, de activa waarvoor contracten van leasing of soortgelijke mogelijk zijn, worden beschouwd als vorderingen tegenover de huurder. Waardedalingen - Zolang het gebruiksrecht niet aan de huurder is overgedragen, bezit de verhuurder een normaal goed, waarop de gebruikelijke afschrijvingsregels (bij beperkte duur) of de waarderingsregels (bij onbeperkte duur) van toepassing zijn. - Zodra de overdracht van het gebruiksrecht heeft plaatsgevonden, is er geen sprake van afschrijvingen, doch wel van waardeverminderingen op vorderingen indien men eraan twijfelt of de huurder zijn verplichtingen nog kan nakomen. Advies 144/3, Bull. CBN, nr. 26, maart 1991, p. 7-8 De Lembre (Boek 4) De Lembre (Boek 4) IAS 17 Speciale bijlage 3/4 17

18 IAS 17.41A IAS IAS IAS IAS/IFRS BELGISCH BOEKHOUDRECHT Een actief onder een financiële lease die is geclassificeerd als aangehouden voor verkoop (of opgenomen is in een groep activa die wordt afgestoten en geclassificeerd als aangehouden voor verkoop) overeenkomstig IFRS 5 dient overeenkomstig diezelfde IFRS te worden verwerkt. Fabrikanten of handelaren geven hun cliënten vaak de keuze tussen het kopen of leasen van een actief. Een financiële lease van een actief door een lessor die fabrikant of handelaar is, leidt tot twee soorten baten: (a) de winst of het verlies gelijk aan de winst of het verlies uit een gewone verkooptransactie van het geleasede actief, tegen normale verkoopprijzen en met weerspiegeling van eventuele kwantum- of handelskortingen; en (b) de financieringsbaten over de leaseperiode. De verkoopopbrengsten die aan het begin van een leaseperiode worden opgenomen door een fabrikant of handelaar die als lessor optreedt, komen overeen met de reële waarde van het actief, of, indien lager, de contante waarde van de minimale leasebetalingen die de lessor toekomen, berekend tegen een marktrente. De kostprijs van de verkoop die aan het begin van de leaseperiode wordt opgenomen is gelijk aan de kostprijs of, indien afwijkend, de boekwaarde van het geleasede actief, verminderd met de contante waarde van de ongegarandeerde restwaarde. Het verschil tussen de verkoopopbrengsten en de kostprijs van de verkoop is de verkoopwinst, die wordt opgenomen volgens de grondslagen van de entiteit voor gewone verkooptransacties. Directe eerste kosten die door een fabrikant of handelaar die als lessor optreedt, zijn gemaakt bij de onderhandeling over en de afsluiting van een financiële leaseovereenkomst worden aan het begin van de leaseperiode opgenomen als een last, aangezien ze voornamelijk verband houden met het verdienen van de verkoopwinst van de fabrikant of handelaar. IAS Speciale bijlage 3/4

19 IAS De Lembre (Boek 5) IAS IAS IAS IAS Operationele leasing Lessors dienen activa die operationeel geleased zijn in de balans op te nemen overeenkomstig de aard van het actief. De leasebaten (met uitzondering van ontvangsten in verband met geleverde diensten, zoals verzekeringen en onderhoud) dienen door de lessor op tijdsevenredige basis te worden opgenomen over de leaseperiode, tenzij een andere systematische wijze van toerekening meer representatief is voor de wijze waarop het gebruiksvoordeel van het geleasede actief vermindert (Zie ook SIC-15 Operationele leases Prikkels). De boekingen inzake de ontvangen betalingen inzake operationele lease zijn bij facturatie van de leasesom 40 Debiteuren uit operationele lease 70 aan Opbrengsten uit operationele lease 499 verschuldigde btw Kosten, met inbegrip van afschrijvingen, die zijn gemaakt voor het verdienen van de leasebaten worden opgenomen als last. Directe eerste kosten die door lessors worden gemaakt bij de onderhandeling over en de afsluiting van een operationele leaseovereenkomst dienen te worden opgeteld bij de boekwaarde van het geleasede actief en over de leaseperiode op dezelfde basis als de leasebaten te worden opgenomen als last. De afschrijvingsgrondslagen voor af te schrijven geleasede activa dienen consistent te zijn met de normale afschrijvingsgrondslagen van de lessee voor gelijksoortige activa en de afschrijving moet worden berekend in overeenstemming met IAS 16 en IAS 38. Om te bepalen of er bij een geleased actief sprake is van een bijzondere waardevermindering, past een entiteit IAS 36 toe. Activa gehouden om te verhuren worden geboekt onder Andere materiële vaste activa. De huuropbrengsten worden in opbrengsten opgenomen in de periode waarop ze betrekking hebben. IAS 17 Speciale bijlage 3/4 19

20 IAS IAS IAS IAS IAS/IFRS BELGISCH BOEKHOUDRECHT Sale and leaseback-transacties Sale and leaseback-transacties Een sale and leaseback-transactie is een transactie waarbij een actief wordt verkocht en hetzelfde actief wordt teruggeleased. De leasebetaling en de verkoopprijs hangen meestal nauw samen, aangezien ze als één pakket worden bedongen. De verwerkingswijze van een sale and leaseback-transactie hangt af van het type leaseovereenkomst dat wordt gebruikt. Indien een sale and leaseback-transactie leidt tot een financiele lease, dient een eventueel positief verschil tussen de verkoopopbrengst en de boekwaarde door een verkoper-lessee niet onmiddellijk als bate te worden opgenomen. In plaats daarvan moet het als overlopende passiefpost worden opgenomen en gespreid over de leaseperiode ten gunste van de winst- en verliesrekening worden gebracht. Dit is een techniek die zowel van financiële als operationele aard kan zijn. De leasinggever gaat het te leasen goed van de leasingnemer afkopen om het daarna onmiddellijk in leasing of huur te geven aan de vroegere eigenaar. Deze operaties worden als één geheel beschouwd. Met deze constructie wil men geïnvesteerd kapitaal terug vrijmaken om het elders nuttiger aan te wenden. De meer- of minderwaarde die wordt gerealiseerd bij de verkoop komt niet onmiddellijk in het resultaat maar wordt als overlopend actief of passief geboekt en pro rata van de afschrijvingen in het resultaat opgenomen. Indien de leaseback een financiële lease is, is de transactie een middel waarmee de lessor de lessee financiering verschaft, met het actief als zekerheid. Het is bijgevolg niet juist om een positief verschil tussen de verkoopopbrengst en de boekwaarde te beschouwen als een bate. Een dergelijk positief verschil wordt als overlopende passiefpost opgenomen en gespreid over de leaseperiode ten gunste van de winsten verliesrekening gebracht. Indien een sale and leaseback-transactie leidt tot een operationele lease en het duidelijk is dat de transactie tegen reële waarde is uitgevoerd, moet een eventuele winst of een eventueel verlies onmiddellijk in de winst- en verliesrekening worden opgenomen. Indien de verkoopprijs lager is dan de reële waarde, dient een eventuele winst of een eventueel verlies onmiddellijk in de winsten verliesrekening te worden opgenomen, behalve indien het verlies wordt gecompenseerd door toekomstige leasebetalingen onder de marktprijs. In dat geval dient het verlies te worden opgenomen als overlopende actiefpost en te worden afgeschreven in verhouding tot de leasebetalingen over de periode waarin het actief naar verwachting zal worden gebruikt. Indien de verkoopprijs hoger is dan de reële waarde, dient het positieve verschil ten opzichte van de reële waarde te worden opgenomen als overlopende post en gespreid over de periode waarin het actief naar verwachting zal worden gebruikt, ten gunste van de winst- en verliesrekening te worden gebracht. IAS 17 Art. 63 KB W.Venn. 20 Speciale bijlage 3/4