Provinciale Staten van Groningen vergadering van 25 juni 2014

Transcriptie

1 1

2 Inhoudsopgave 1. Opening en mededelingen, afscheid en installatie Statenlid Regeling van werkzaamheden en vaststelling agenda Bespreekpunten Sluiting

3 Voorzitter: M.J. van den Berg, commissaris van de Koning Griffier: mevrouw H. Engels-van Nijen Aanwezige 39 Statenleden: N. Bakker (VVD), B. Batterman (PvdA), J. Batting (PvdA), mevrouw S.M. Beckerman (SP), mevrouw A. Beenen (PvdA), C.M. Bezuijen (SP), P.H.R. Brouns (CDA), L.A. Dieters (PvdA), mevrouw G. van Galen (GroenLinks), mevrouw P. de Graaf-Drijvers (D66), mevrouw S.J.F. van der Graaf (ChristenUnie), mevrouw D. Gruben-Abbas (PvdA), mevrouw K.A. Hazewinkel (PvdA), mevrouw A. Hemmes (SP), H.L. Hilarides (VVD), mevrouw N. Homan (GroenLinks), W.J. Hut (VVD), M.W.H. Jansen (PVV), A.J.M. van Kesteren (PVV), F.A.M. Keurentjes (CDA), mevrouw A.G. van Kleef-Schrör (CDA), R.M. Knegt (CDA), S.J. Krajenbrink (CDA), J. Meesters (VVD), H. Miedema (GroenLinks), mevrouw I.P.A. Mortiers (PvdA), M. Oosterhuis (VVD), D. Ram (PVV), R.D. Rijploeg (PvdA), R.J. Schoenmaker (PvdA), G.J. Steenbergen (ChristenUnie), mevrouw G. Uuldriks-Van der Wielen (PvdA), J.W.M. Veerenhuis-Lens (Vrij Mandaat), R. Visser (PvdA), J.D. de Vries (D66), J. Wolters (SP), mevrouw K. de Wrede (PvdD), mevrouw E.M. Wulfse (VVD), T. Zwertbroek (D66) Afwezig: R.H. van der Born (ChristenUnie), mevrouw L.K. Broekhuizen-Smit (PvdA), J.H. Mastenbroek (SP), C. Swagerman (SP) Aanwezige leden Gedeputeerde Staten: mevrouw M. Besselink, M. Boumans, mevrouw Y.P. van Mastrigt, W.J. Moorlag, H. Staghouwer, B.S. Wilpstra 1. Opening en mededelingen, afscheid en installatie Statenlid De VOORZITTER: Dames en heren, ik open de vergadering van Provinciale Staten. Welkom aan de gasten van de Staten, uw gastheer is de heer Steenbergen van de ChristenUnie-fractie in deze Staten. Allemaal van harte welkom en ik wens u een heel prettig en interessante ochtend toe. We hebben afwezigheidsmeldingen van mevrouw Broekhuizen-Smit, de heer Mastenbroek, de heer Swagerman en de heer Van den Born. Voordat we verdergaan met de agenda van vandaag nemen we als Staten eerst afscheid van een lid uit ons midden en installeren we een nieuw lid. Dan beginnen we met het afscheid van Anja Hazekamp. In 2007 bemachtigde de Partij voor de Dieren één zetel in de Staten en werd jij beëdigd als lid van Provinciale Staten; vandaag, zeven jaar later, nemen we afscheid van jou als Statenlid omdat je vanaf 1 juni deel gaat uitmaken van het Europees Parlement. Namens de Partij voor de Dieren kom je op voor dierenwelzijn in de breedste zin van het woord zonder dat je één seconde de mens vergeet. Planet and people staan voor jou voorop. Vele malen zijn we hier in de Statenzaal door jou aangesproken op onze verantwoordelijkheid als mens voor dierenwelzijn. Ik denk hierbij bijvoorbeeld aan het debat over de jacht, de reeënopvang, het ganzenbeleid en de Q-koorts. Zeven jaar bracht jij op je eigen manier je opvattingen voor het voetlicht en dat deed je op een hele bijzondere manier. Zo werd op jouw verzoek de Q-koorts in 2009 als voorstel vreemd aan de orde aan de agenda toegevoegd en toen ik je het woord af, liep je niet alleen naar de katheder maar had je Gerda de geit meegenomen. Een pluche wit geitje dat je Gerda noemde, dat symbool stond voor de geiten in Nederland die toen bedreigd werden door de Q-koorts. Meerdere Statenvergaderingen waren jij en Gerda onafscheidelijk. Ook je optreden tijdens de Algemene Beschouwingen van 2013 staat nog goed in ons geheugen. Je diende een motie in genaamd Bijzaken waarmee de populatie van de Groningse bij als hoofdzaak op de agenda van de gedeputeerde kwam te staan. Tijdens de vele debatten hebben we je leren kennen als een politica die altijd goed voorbereid is, verstand heeft van de inhoud en met passie strijdt voor haar idealen. Hierbij schroom je niet om de koe bij de horens te pakken. En ook al was je altijd de laatste spreker, dit ontmoedigde niet om je boodschap luid en duidelijk te brengen. Vandaag nemen we afscheid van jou als Statenlid. In 2012 namen we al kort afscheid van je, omdat je toen Marianne Thieme verving als Tweede Kamerlid tijdens haar zwangerschapsverlof. En nu ga je niet alleen de provinciegrenzen over, maar ook over de Nederlandse grens; je bent gekozen als lid van het Europees Parlement. Een mooi volgende stap in jouw politieke carrière waarmee wij je natuurlijk van harte feliciteren. En uit ervaring kan ik zeggen dat 3

4 je als lid van het Europees Parlement op een andere schaal heel veel nieuwe ervaringen zult opdoen. Ik twijfel er niet aan dat je snel je draai zult vinden in het Europees Parlement en ook daar het hoogste lied zult zingen als het gaat om dierenwelzijn. Je laat je sporen na. Dankzij jou hebben we een gedeputeerde dierenwelzijn, ook staat er een schriftelijke vraag van jou nog steeds open over geurmeting en het zou mij niets verbazen als de brief van GS van gisteren over het ganzenbeleid nog op de agenda verschijnt. Gelukkig zijn de belangen van mens, dier en natuur in goede handen van jouw opvolgster Kirsten de Wrede, die in jouw voetsporen gaat treden. Beste Anja, namens Provinciale Staten en het College van GS wens ik je heel veel succes en geluk toe in Brussel. Je bent een geboren en getogen Groningse en daarom weet ik zeker dat dat uit het oog, niet uit het hart betekent. Toon Telligen heeft daar hele leuke dierenverhalen over verzameld onder de titel Afscheid en vertrek en aankomst. Je krijgt van ons deze twee boekjes mee om je gezelschap te houden op je reizen en je aan ons, Groningers, en het Groninger land te laten herinneren. Naast natuurlijk de traditionele Waterman-pen en een bos bloemen overhandig je bij dezen de afscheidscadeaus en zeg: goede reis! Mevrouw HAZEKAMP (PvdD): Ja, toen ik in 2007 tot Statenlid werd verkozen in Groningen, was dat voor veel mensen even wennen. Voor de Statenleden natuurlijk, die niet gewend waren om zoveel te praten over dierenwelzijn dat was toch niet vanzelfsprekend. En ook niet voor de gedeputeerden, want ook voor hen gold dat ze wat moesten wennen aan de Partij voor de Dieren. En ook natuurlijk voor de voorzitter, omdat ik natuurlijk niet altijd binnen de orde van de dag bleef. Maar vooral ook voor mezelf, want als dierenbeschermster en lobbyiste, die de politiek altijd vanaf de andere kant benaderde, was het ook allemaal heel erg nieuw. En dankzij iedereen hier in dit huis de Statenleden, de gedeputeerden, de griffie, alle ambtenaren maar ook al het ondersteunend personeel heb ik me eigenlijk vanaf het eerste moment welkom gevoeld. Iedereen was even behulpzaam de eerste weken en ik wil ze daar hartelijk voor bedanken. En opnieuw heb ik eigenlijk dat gevoel: het is ook wel heel erg spannend in dat verre Brussel. Want toen wij vorige maand de Europese verkiezingen hadden, hebben wij geschiedenis geschreven met twee zetels is de Partij voor de Dieren vertegenwoordigd in het Europees Parlement: één zetel voor Nederland en één zetel voor Duitsland. Dus vanaf volgende week zullen ook de belangen van dieren in Brussel vertegenwoordigd zijn. En ook nu voel ik me daar welkom. De fractieleden van mijn nieuwe fractie, het Noorse GroenLinks, geven me echt het gevoel dat ik me thuis voel in Brussel mede ook dankzij mijn collega s van de SP. En het Europees Parlement is niet alleen veel groter met 751 leden maar ook het gebouw is veel groter. Het geeft af en toe het gevoel alsof je in een Harry Potter-film zit, waarbij je je elke keer afvraagt waar de trap nu weer zit en waar de lift deze dag zal uitkomen. Want ik heb het gevoel dat elke keer dat ik in dezelfde lift stap tenminste, dat denk ik dan die op een andere gang weer uitkomt. Dus ik weet nog niet precies hoe het zit, maar het verdwalen heeft ook zijn voordelen want je komt nog eens op plekken. Je ziet in Brussel, als je daar bij het parlement een beetje ronddwaalt, allemaal mooie en minder mooie hoekjes en overlegplaatjes en je ziet ook de mooie en minder mooie kanten van Europa. Maar goed, ik zal me er in Brussel op mijn eigen Groningse nuchtere manier blijven inzetten voor dierenwelzijn en niet alleen voor deze regio, dit land, maar voor heel Europa. En dat zal ik op mijn eigen manier doen met mijn eigen opvattingen en met respect voor elkaars verschillen zoals we dat hier in Groningen ook gewend zijn te doen. Ja, en de onderwerpen die me zijn bijgebleven van de afgelopen zeven jaren hier zijn CO2- opslag, Blauwestad, Provinciaal Omgevingsplan, muskusratten, capibara s, de bijen, de gedeputeerde dierenwelzijn en ook de Q-koorts met geitje Gerda. Ik ben ervan overtuig dat mijn opvolgster Kirsten de Wrede dat ook met verve zal gaan doen. Zij zal ook hier de belangen van dier en milieu met een in plaats van Groningse een Friese nuchterheid beschermen. Ik wens u allemaal heel veel goeds voor de toekomst en hoop jullie nog te zien in Brussel: misschien in de Commissie Agri of Visserij en ik wil toch nog afsluiten met één advies voor de volgende Statenvergadering. Want niemand verdient een megastal: de boeren niet, de buren niet en de dieren niet. Iedereen verdient beter en Groningen verdient zeker beter. [Applaus.] De VOORZITTER: Voordat we verdergaan met de agenda van vandaag nemen we zometeen nog individueel afscheid van je, maar willen eerst gelijk even de installatie doen van je opvolgster, mevrouw De Wrede. Ik benoem als lid van de commissie geloofsbrievenonderzoek de heer Hut, tevens voorzitter, de heer Zwertbroek en mevrouw Van Galen. De commissie kan haar werkzaamheden gaan uitvoeren en ik schors de vergadering en ik verzoek u even op de plaats te blijven zitten zodat meteen erna de installatie zal kunnen plaatsvinden. 4

5 [Schorsing van 3 minuten.] De VOORZITTER: Ik heropen de vergadering. Het woord is aan de voorzitter van de commissie voor het onderzoek naar de geloofsbrieven, de heer Hut. De heer HUT (voorzitter commissie onderzoek geloofsbrieven): De commissie heeft het onderzoek naar de geloofsbrieven uitgevoerd en heeft het volgende geconstateerd. Mevrouw De Wrede heeft de benoeming van het centraal stembureau geaccepteerd. Mevrouw De Wrede heeft geen onverenigbare openbare betrekkingen. Uit het uittreksel van de Basisregistratie Personen blijkt dat mevrouw De Wrede in de provincie woonachtig is, in het bezit is van de Nederlandse nationaliteit en niet is uitgesloten van het kiesrecht. De commissie is van mening dat niets de toelating van mevrouw De Wrede tot deze Staten in de weg staat. De VOORZITTER: Dan dank ik de commissie voor haar werkzaamheden en kan mevrouw De Wrede worden binnengeleid. Ik verzoek u allen te gaan staan. [Hierna neemt de voorzitter de verklaring en belofte af bij mevrouw De Wrede, waarmee zij is geïnstalleerd als Statenlid voor de fractie van de Partij voor de Dieren van de provincie Groningen.] Ik schors de vergadering om afscheid te nemen van Anja Hazekamp en ons nieuwe lid Kirsten de Wrede welkom te heten. [Schorsing van 13 minuten.] De VOORZITTER: Mag ik u allen verzoeken weer plaats te nemen? Dan gaan wij weer beginnen met de vergadering. Ik heropen de vergadering. 2. Regeling van werkzaamheden en vaststelling agenda a. Behandelvoorstellen - b. Vaststelling agenda (A- en B-lijst) De VOORZITTER: Mijn eerste vraag is: bent u allen akkoord met de agenda? Dat is het geval, dan is die daarmee vastgesteld. Het voorstel voor de spreektijd is 15 minuten per fractie. Die hebt u misschien niet helemaal nodig, maar ik zie toch een aantal dat enthousiast denkt dat dat wél het geval is. Het College krijgt dan 50 minuten en laten we dan proberen om ook binnen die twee maxima te blijven, zodat we het ook met elkaar binnen die tijd houden. Zonder beraadslaging of stemming wordt ingestemd met het voorstel. 3. Bespreekpunten A1. Voordracht van Gedeputeerde Staten van 20 mei 2014, nr , FC, betreffende vaststelling van de Voorjaarsnota 2014 en de daarin opgenomen wijzigingen van de begroting 2014: - cofinanciering Kompas, Provinciale Meefinanciering, projecten (water)wegen, RSP en diverse technische substituties (3e wijziging begroting 2014); - ontwikkeling begrotingsbeeld 2013 (4e wijziging begroting 2014); - beleidskeuzes en dekkingsmaatregelen 2014 (5e wijziging 2014) (nummer 26/2014). Hierbij worden betrokken: - de brief van Gedeputeerde Staten van 7 mei 2014, nr /19/A.13, ECP betreffende tussenrapportage economisch actieprogramma (EAG); - de brief van Gedeputeerde Staten van 10 juni 2014, nr /24/A.15, FC, betreffende financiële gevolgen meicirculaire en overige ontwikkelingen. 5

6 De heer VISSER (PvdA): Het leven wordt vooruitgeleefd en achteruit beschouwd. Want ik ben historicus en ik maak er nooit een geheim van en kom daar zometeen nog op terug. Als ik terugkeer naar mijn eerste beschouwing van vorig jaar, waarin ik heel voorzichtig geprobeerd heb de factor arbeid weer eens centraal te stellen en hier nu sta misschien hebt u de krant gelezen dan staat hier een strijdbaar mens met een fractie net zo tot de tanden gewapend is. Waarom? Het was me het jaartje wel: Aldel. Ik weet nog als de dag van gisteren dat collega Batting de coalitie op sleeptouw nam met de gedeputeerde Van Mastrigt om alles op alles te zetten om dat bedrijf te redden. Het is niet gelukt. Maar gelukkig zijn wij niet gevallen voor de verleiding om te suggereren dat je met 20 miljoen euro zo n bedrijf wel even kunt redden. Ik denk aan de gaswinningsproblematiek: heel complex en gelaagd. Terecht is er veel aandacht naar de Commissaris uitgegaan. Maar ik ben trots hoe mijn gedeputeerde Moorlag dat voor de deuren van de hel heeft weggehaald. De commissie-meijer en alles wat daaruit voortgekomen is. Daar zitten doorbraken in en ik ben een partij van de doorbraak, ik kom ook op voor de partij van die doorbraak. En het wordt me het jaartje wel, het komende jaar. Want we moeten met een dialoogtafel aan de slag en dat vergt loslaten in vertrouwen. Nou mensen, ik geef het ons te doen. Hoe doen we dat zonder onze tanden als volksvertegenwoordigers te verliezen? Daar moeten we mee aan de slag. En we hebben wat verkiezingen gehad die ons als sociaal-democraten niet aangenaam hebben getroffen. We hebben een stevige beurt gehad, ik heb het ook echt zo gezegd. We moesten wakker worden, het activisme verleerd. Dat gaat je niet in de koude kleren zitten. Ik ben dan een aantal weken thuis ook zwijgzaam. Gedeputeerde Wilpstra die mij op gegeven moment betrapte met de stapel mottige boeken en wat zit daarin? Ja, Troelstra s Gedenkschriften, want ik bin een Frais. En daar zit ook een heel ander boek in: ik heb hem wel laten noemen toen mijn collega Pauline Geerdink afscheid nam, een liberaal met wie ik het goed kon vinden. Nathan Alberts de Vries, een van Winsums grootste zonen, product van de joodse emancipatie die in onze partij ook zo thuishoort. Emancipatie hoort in onze partij thuis. Een koel hoofd, scherp analyserend en rekenend en zo werd hij de eerste sociaaldemocratische wethouder in Stad. En gelukkig nog steeds niet de laatste. Een koen hoofd omdat hij kon rekenen en in mijn fractie zit een nog zo iemand ook. Ik ben misschien wat sentimenteel, maar ik heb Jan Batting naast me die dit kan. Het boek dat ik bij me had, was Nathan Alberts de Vries overigens ook een van de eerste gedeputeerden van de SDAP hier en zeker niet de laatste met Het stelsel der gemeentelijke belastingen en nou kom ik bij de kern van mijn zaak. Een gedeputeerde die wethouder geweest is of zoals meneer Wilpstra ook burgemeester geweest is, die een onwaarschijnlijk lastig dossier op zijn bordje krijgt: de bestuurlijke organisatie. En dat vergt een heel ander vermogen dan toentertijd. Waar gaat het namelijk om? Het Huis van Thorbecke wordt altijd als een piramide gezien. Dat is ontleend aan de militaire organisatie denk daar goed aan: onze staatsordening komt uit de militaire organisatie en dat moet anders. Ik zie veel meer een overheid voor me die en ik haal het Groninger Museum er maar bij, want dat zit ook in het verdomhoekje uit paviljoens bestaand, verbonden met communicerende vaten waarbij je de krachten bundelt en de energie mobiliseert met desnoods kunst van buiten, meneer Van Kesteren. Dit om iets moois te bieden en dat was ook exact de achtergrond van de uitspraken die ik vanochtend in de pers heb gedaan. Wat moeten wij doen om die lange achtergesteldheid, waar wij als Partij van de Arbeid medeverantwoordelijk voor zijn ik zeg dat hier heel hard. Dan zeg ik tegen mijn College: ga nou eens voorleven wat je met die andere bestuurscultuur bedoelt. Ga met die gemeenten samen aan de slag, want die redden het alleen niet. En naar Den Haag wijzen, SP, dat is niet genoeg. Want met een miljoentje meer of minder los je op de korte termijn de problematiek wel op en wij zullen onze Jetta daar écht, écht op aanspreken en wij zijn daar ook mee bezig en zij heeft iets goed te maken. Dan moeten wij dat pact sluiten van overheden met de sociale partners, zoals vroeger met de Stichting van de Arbeid: daar komen wij vandaan, namelijk. Ook met de onderwijsinstellingen daar zit mijn hart om die persisterende achtergesteldheid aan te pakken via een langjarige aanpak consequent volgehouden en ik noem dat namens mijn fractie een pact omdat er ook pacificatie moet zijn: geen gekissebis maar met elkaar de schouders eronder. En ja, dan tóch maar een commissie. Er lopen al mensen rond van buiten die al veel doen in dit gebied: Jansen, Meijer noem ze maar op. En wat mij betreft komen daar wat young turks uit Eindhoven bij, innovatiehoofdstad van Nederland, met net zo n veenkoloniaal gebied om de hoek, namelijk De Peel. Daar kunnen wij mogelijk wat van leren. Dus dat is de achtergrond van het pact voor Oost-Groningen en voor ik u aan het voorlezen zet, voorzitter, zit ik al te vlassen op een interventie. Mevrouw BECKERMAN (SP): Uw motie van wantrouwen aan dit College en een motie van wantrouwen aan het kabinet? 6

7 De heer VISSER (PvdA): De motie van wantrouwen is uw hobby. Overigens, een overbodige want u hebt meteen bij het aantreden van dit College uw wantrouwen al uitgesproken. U kunt beter een motie van vertrouwen uitspreken. Mevrouw BECKERMAN (SP): De SP mag niet naar Den Haag wijzen. De SP heeft de motie van wantrouwen als hobby. U steekt uw hand in de lucht en roept: Werk!, terwijl gisteravond duidelijk werd dat u uiteindelijk de Participatiewet zult steunen om honderden banen vanuit Groningen te laten verliezen. Tegelijkertijd bezuinigt uw kabinet honderden banen weg uit de zorg en dan staat hier een man die zegt dat arbeid centraal moet staan. Ik vat dat toch samen als een motie van wantrouwen aan uw kabinet. De VOORZITTER: Dit lijkt heel mooi op een echt debat, maar dan wel gericht en beknopt houden. Dus graag daar nog een korte reactie op, meneer Visser. De heer VISSER (PvdA): Ik hoor hier een vraag in. De VOORZITTER: Ja, ik probeer hem ook te proeven. De heer VISSER (PvdA): Namelijk dat ik iets tussen droom en daad heb zitten wat mij dwars moet zitten. Integendeel: als het gaat om de acute consequenties van die Participatiewet, staat uw wethouder Hemmes niet alleen, mevrouw Beckerman. Ik geef eerlijk toe: wij hebben weinig wethouders meer, maar Jan-Willem van der Kolk, gelukkig nog behouden in Bedum voor ons, heeft net zo hard getrokken met Klaas Steenhuis, met Thea van der Veen in Delfzijl en Ger Lindeman in Hoogezand-Sappemeer en noem maar op om deze zaak in Den Haag aanhangig te maken. En natuurlijk hebt u gelijk dat u mij daarop wijst, want ik ben niet voor niets met dit pact gekomen. Ik neem die handschoen op en de Tweede Kamerfractie is druk bezig op dit moment om dat te doen en ik hoop dat dat voor de uwe ook geldt. Mevrouw BECKERMAN (SP): Toch nog de laatste keer, de derde keer dezelfde vraag. U hebt een commissie nodig om te gaan zorgen voor de aanpak van Oost-Groningen. Blijkbaar kan uw eigen bestuur dat dus niet als u een externe commissie nodig hebt. Wíj besturen toch deze provincie? U kunt dat toch gaan regelen, hier en in Den Haag en op lokaal niveau? Dan moet dat Huis van Thorbecke toch samenwerken? De heer VISSER (PvdA): O, maar dit is nou juist ook de strekking van de motie. Maar waar het mij om gaat, is dat wij de beperking zien van de politiek als het gaat om het aanjagen van ontwikkelingen. En daar zit nou exáct het ideologische verschil tussen uw en mijn partij. De VOORZITTER: Zal ik het dan hier afsluiten en de motie gaan voorlezen? De heer VISSER (PvdA): Mevrouw Beckerman verdient een eerlijk antwoord en ik houd het kort. Het gaat mij erom dat wij met de Stichting van de Arbeid in het achterhoofd en wetende waar we vandaan komen, een nieuwe ordening moeten vinden waarin er veel meer ruimte is voor ontwikkeling, onderwijs, andersoortige werkgelegenheid, we hebben de creatieve industrie daar heel nadrukkelijk bij gezet. En dat moet je via langjarige ontwikkeling doen en dat lossen wij niet op door een College met een motie op te zadelen met misschien , of een miljoen euro. Nee, dit College moet aan de slag met die gemeenten én de sociale partners en het onderwijs om Den Haag te bewegen om langjarig te investeren in het gebied. En dan bent ú eraan gehouden om ons scherp te houden dat mag u ook doen maar wij nemen die handschoen op. Mevrouw BECKERMAN (SP): Geweldig. Heb ik nog één vraag. Want dit is geen nieuw plan, want op 5 juni kopt het Dagblad van het Noorden: Deltaplan voor Oost-Groningen nodig, opgetekend uit de mond van Hennie Hemmes. Is het dan niet slim om eens een keer te stoppen met dit College, dat blijkbaar niet genoeg gedaan heeft en te zorgen voor een ander College waar dit originele idee vandaan komt? De heer VISSER (PvdA): Nee, want dat zou wat gemakkelijk zijn en ik wil het niet over een persoon hebben. Maar inmiddels hebben we bij een bedrijfschap in de buurt waar u het over hebt, te maken gehad met een buitengewoon ongewenste situatie, waar ook een wethouder voor heeft getekend en 7

8 waardoor hij een bepaald moreel krediet heeft verspeeld. Wij moeten sámenwerken. Het is niet zo dat je zonder een ondernemingsraad kunt besluiten dat een bedrijf dichtgaat. Het ís niet zo dat je kunt zeggen dat je maandelijks een exploitatietekort hebt van euro zonder dat je dat inzichtelijk maakt. Dat is onze stijl niet. Maar dat het probleem er ligt, is evident. En u moet dit inderdaad maar beschouwen als een handreiking naar de heer Hemmes, als u hier die naam noemt. De VOORZITTER: En nu maar eens even die motie voorlezen. Het is motie met nummer 1, getiteld Pact voor Oost-Groningen. Indiener is de Partij van de Arbeid en deze luidt als volgt: Provinciale Staten van Groningen, in vergadering bijeen op 25 juni 2014, Overwegende dat het regionaal-economisch beleid het verschil in werkloosheidsgraad tussen Groningen en het Nederlands gemiddelde heeft verminderd; desalniettemin vooral Oost-Groningen kampt met een gebrek aan banen en een forse mismatch tussen vraag en aanbod en een beperkt vermogen om mensen met een arbeidshandicap op te nemen; het daarom gewenst is om op regionale schaal een samenhangende aanpak te ontwikkelen om de participatiegraad op de arbeidsmarkt te verhogen; Roepen het College van Gedeputeerde Staten op om 1. in overleg met gemeenten, bedrijfsleven, vakbeweging en (vak)onderwijssector een onafhankelijke, deskundige gezaghebbende commissie te benoemen, die een samenhangende aanpak ontwikkelt, waarmee de hardnekkige arbeidsmarktproblematiek in Oost-Groningen kan worden bestreden en de inwoners van het gebied een reëel uitzicht op ontwikkeling wordt geboden; En gaan over tot de orde van de dag! De heer VISSER (PvdA): Ik heb Nathan Alberts de Vries genoemd, omdat hij goed kon rekenen en goed met geld kon omgaan. Complimenten aan dit College dat men met een Voorjaarsnota is gekomen met evenwicht, met bezuinigingen op alle fronten om voldoende middelen vrij te maken voor de investeringen waarvoor we staan in het aardgaswinningsgebied. Heel veel complimenten daarvoor en natuurlijk zitten daar ook weer pijnlijke keuzes in, maar het is niet anders. En ik zie een meerjarenperspectief voor me waarin we weer herstel zien, er is financiële ruimte. Mijn fractie is van mening dat we die financiële ruimte moeten benutten om onze reserves maar weer op orde te brengen. Want stel dat we u meekrijgen in dat plan voor Oost-Groningen, dan zullen we dat geld ook weer moeten matchen en inzetten. Ik wil het College overigens nog wel iets vragen. Want er is nogal wat ruimte en het is verleidelijk om die te besteden. Daarom wil ik het College vragen om eens een korte notitie te schrijven op grond waarvan men kan aangeven hoe het herstel van het meerjarenbegrotingsbeeld zoals ik dat net tot uitdrukking bracht, gepaard kan gaan met nog eens een goede investering in beleid van structureel karakter. Dan kan worden voorkomen dat de reserves die we mogelijk tóch nog kunnen inzetten om het vliegwiel in beweging te brengen, versnipperd raakt. Daar heeft mijn fractie bepaald geen voorkeur voor. En als we een wens mogen uitspreken, dan ligt die investering wat ons betreft in structuurversterking via leefbaarheid. Weer een commissie : ik was er al bang voor dat het zou komen en dat zou worden beschouwd als zwakheid. Is het zwak als je toegeeft dat je gefaald hebt en hulp nodig hebt. Is dat de boodschap die wij juist aan de mensen daar willen geven? Nooit een keer. En het moet afgelopen zijn wat mijn fractie betreft met het gekneuter in kleinschaligheid. U hoort mij nooit zeggen dat ik gemeenten van inwoners wil geen moment heb ik dat als woordvoering gehanteerd. Ik heb altijd namens mijn fractie gezegd dat wij sterke overheden willen die in gezamenlijkheid dit soort problematiek kunnen aanpakken en dat blijft voor mij onverkort staan. Vorm volgt inhoud en gebruik deze issue nou maar eens een keer om in die bestuurscultuur van concurrentie in dat gebied met collegeprogramma s daar die alleen maar over de eigen gemeente gaan en niet over de regio, doorbraken te maken. Dat is de handreiking en de uitdaging. Mevrouw HOMAN (GroenLinks): Ik hoor de heer Visser van de Partij van de Arbeid meerdere malen praten over een andere opbouw van bestuur of samenwerking en aan het begin had u het over de communicerende vaten. Kunt u aangeven hoe u dat samen ziet als u aan de andere kant ook zegt dat er op dit moment niet goed wordt samengewerkt binnen de regio? 8

9 De heer VISSER (PvdA): Binnen dat gebied zie ik ook heel veel andere voorbeelden. Juist in dat aardbevingsgebied zie ik ook heel veel synergie en daar zit onze gedeputeerde aan tafel met andere overheden. Dus waarom gaat het in Oost-Groningen niet goed? Dat is de crux van het verhaal. Ik denk dat het goed is om bruggen te slaan: een brug is een constructie met spanning, maar een overwonnen spanning. En dat is eigenlijk wat ik voorstel: we hebben een commissie nodig om een spanning te overwinnen om die doorbraak te maken. Mevrouw HOMAN (GroenLinks): Wat is dan precies de rol van de provincie daarin volgens u? De heer VISSER (PvdA): Collegabestuur, aanjager. Lees het rapport Jansen I er nog eens even op na. Dat is voor mij een van de meest cruciale aspecten van dat rapport. En ik heb dat verstaan: leef nou eens voor wat je wilt en ga met die andere overheden zij-aan-zij aan de slag, denk niet piramidaal. Je hebt je wettelijke taken absoluut want het Huis van Thorbecke heeft ratio, maar als het gaat om het onderste uit de kan halen werk je samen. Mevrouw HOMAN (GroenLinks): Maar het is ook uw College. Bedoelt u dan dat dat op dit moment nog niet gebeurt? De heer VISSER (PvdA): U moet goed luisteren. Ik heb twee dingen goed begrepen weet u nog wel? Den Uyl. In de eerste plaats heb ik net gezegd dat er in andere gebieden uitstekend lijkt te gaan werken dankzij dit College. Daar wordt inderdaad op een andere manier samengewerkt en waarom is dus mijn retorische vraag zou dat niet ook in Oost-Groningen kunnen? De heer VEERENHUIS-LENS (Vrij Mandaat): Twee dingen. U hebt het over Oost-Groningen. Hebt u het dan ook over Zuidoost-Groningen? De heer VISSER (PvdA): Ja. De heer VEERENHUIS-LENS (Vrij Mandaat): Dan is mijn volgende vraag: wat gaat er mis in Westerwolde? De heer VISSER (PvdA): Nou, daar bent u beter van op de hoogte dan ik, zou ik zeggen. Dus misschien kunt u dat in uw betoog uiteenzetten. Maar als u een serieus antwoord wilt: ik weet niet of het echt waar is, maar ik heb correspondentie in handen gekregen net als u waaruit blijkt dat op betrekkingsniveau de dingen daar niet goed lopen. En als de bestuurlijke organisatie en het kwaliteitsniveau daarvan afhankelijk zijn van het betrekkingsniveau en ik zeg dat zonder aanschijn der personen en partijen, ik noem geen namen dan is dat mogelijk een probleem. Maar ik zou graag willen dat u daarover vanuit uw positie ook een bijdrage aan levert. De heer VEERENHUIS-LENS (Vrij Mandaat): Mag ik daar nog een klein vraagje aankoppelen? Gelooft de Partij van de Arbeid echt alleen maar in grootschalige gemeenten? De heer VISSER (PvdA): Nee. Als u goed had geluisterd het afgelopen jaar, had u mij consequent horen beweren dat wat ons betreft het getal per se niet leidend was, dat het wat ons betreft kleiner kon, maar het moest zonder meer steviger. Dat is de kern: een kwalitatief gegeven. Omvang van de gemeenten is: het gaat om de relatie tussen bestuurskracht en je vermogen om de problematiek op te pakken. Dat is een inhoudelijke afweging en dat is een lastige. En ik roep mijn College dus op om daar assistentie bij te leveren en daar waar nodig ook assistentie bij te zoeken. Dat doen wij met de commissie-jansen, ga er dan ook serieus mee om. Mevrouw BECKERMAN (SP): Ik blijf toch het gevoel krijgen dat er een pyromaan is die nu heel hard Brand! roept. En dat heb ik met werk en dat heb ik ook met de schaal van de gemeenten. U roept op: ga samenwerken, ga uit van kracht, wees positief. Tegelijkertijd zit er een College dat alleen maar dwingt-dwingt-dwingt. De heer VISSER (PvdA): Dat is uw interpretatie, ik zie dat anders. Daar waar dat mogelijk het geval zou zijn, dan roep ik het College hierbij op om daar dynamischer, proactiever, empathischer en samenwerkender mee om te gaan maar wel vast te houden aan een verstandige lijn. 9

10 Mevrouw BECKERMAN (SP): Dus ik mag concluderen dat u zich distantieert van de uitspraak van de gedeputeerde Wilpstra, die stelt dat hij niets kan doen voor de mensen in de sociale werkvoorziening en herindeling een extra middel zou kunnen zijn om problemen op te lossen? De heer VISSER (PvdA): Ik distantieer mij daar geen moment van omdat de heer Wilpstra zijn woorden heeft genuanceerd en ik ook in het begin, toen hij dat als eerste uitte, die nuance al hoorde. Maar je moet die wel wíllen horen. Hij heeft het nog eens onderstreept, ook in antwoord op vragen van de fractie van het CDA en dan heb ik het volste vertrouwen in deze gedeputeerde. Mevrouw BECKERMAN (SP): Die nuancering gold voor mij nog steeds niet maar dat mag u mij dan leren voor de uitspraak we kunnen niets betekenen voor de mensen in de sociale werkvoorziening. Ik zou het heel wrang vinden als wij niet het kabinetsbeleid, waar u mede verantwoordelijk voor bent, hier tegen gaan houden. De heer VISSER (PvdA): Dat ben ik helemaal met u eens. Met andere woorden: ik roep u op om het pact mede te ondertekenen. Ik zou het bijna vergeten, ik heb nog een motie. De VOORZITTER: Dat is dan de motie met nummer 2, getiteld Leefbaarheidsgelden na 2020, ingediend door de fractie PvdA Provinciale Staten van Groningen, in vergadering bijeen op 25 juni 2014, Constaterende dat tot aan 2035 het inwonertal en het aantal huishoudens in veel Groninger gemeenten zullen blijven teruglopen; dit leidt tot een veranderende bevolkingssamenstelling; deze bevolkingsdaling (en vergrijzing en ontgroening) consequenties heeft voor de sociale cohesie, zorg, maatschappelijke voorzieningen, onderwijsvoorzieningen, economische voorzieningen, woningmarkt, arbeidsmarkt en financiën van gemeenten; de financiële gevolgen boven de draagkracht van afzonderlijke gemeente uit stijgen; dit noodzaakt tot regionale afstemming; de afgelopen jaren de provincie tezamen met gemeenten, burgers, bedrijfsleven en maatschappelijke ondernemingen volop heeft geïnvesteerd om op de (te verwachten) effecten te anticiperen en de bevolkingsdaling om te zetten in een kans voor een kwaliteitssprong; er gezamenlijk woon- en leefbaarheidsplannen zijn ontwikkeld; de aanpak er een is van lange adem; Achten het van belang dat nu de gezamenlijke aanpak zijn vruchten afwerpt, het ingezette beleid ook na 2020 wordt voortgezet; hiervoor ook de nodige middelen worden gereserveerd in het meerjarenperspectief; Verzoeken het College van Gedeputeerde Staten om 1. bij de komende begrotingsbehandeling met een voorstel te komen om een deugdelijk financieel vervolg te geven aan de leefbaarheidsmiddelen na 2020; En gaan over tot de orde van de dag! De heer ZWERTBROEK (D66): Ik luisterde even aandachtig naar deze motie en ook naar de rest van uw betoog. U hebt het over het solide financiële beleid van dit College: dat compliment deel ik met u. u had het erover dat u niet voor het laatst een bestuurder wilde leveren en dat dat ook in de toekomst mogelijk moet zijn. Nou, daar wens ik u heel veel succes mee. Maar tegelijkertijd geeft u aan dat u nu plannen wilt maken voor een budget dat na 2020 beschikbaar moet zijn. Kunt u dat eens uitleggen? Want dat komt toch een beetje over alsof dit over het eigen graf van deze periode heen regeren is en wel héél ver. De heer VISSER (PvdA): Ik hoop nog langjarig deel te nemen aan het politieke proces op welke manier dan ook. Maar dat neemt niet weg dat ik in mijn betoog centraal heb staan dat wij als Partij van de Arbeid geen knip voor de neus waard zijn als wij niet vooruitkijken naar de lange termijn. Ik zeg dit heel bewust even zo. Want er zit een verschil tussen uw en mijn partij en dat is legitiem, maar het is wel een verschil. Het is volgend jaar tachtig jaar geleden dat het Plan van de Arbeid verscheen, een document dat nog altijd leest als een trein als je even door die oude spelling heen kijkt. Toen riepen we ook op tot een pact met ondernemers en anderen voor langjarig werken. Het woord leefbaarheid 10

11 was nog niet uitgevonden, maar het zat erin en dat ziet u ook bij onze gedeputeerde die daar verantwoordelijk voor is. Wezenlijk dat wat in het Plan van de Arbeid stond, eigenlijk tot ongeveer 1986 het handelen van de Partij van de Arbeid bepaald heeft en daardoor waren wij herkenbaar. En ja, dat doen wij nu ook. De heer ZWERTBROEK (D66): Ja, u haalt het Plan van de Arbeid aan en dat klinkt hartstikke mooi. En die langetermijnvisie, dat ben ik ook met u eens mijn partij doet daar geregeld aan door een visie op te stellen als het gaat om de bestuurlijke toekomst van Nederland, daar waren we in de jaren negentig al mee bezig. En nu hebben we er discussies over. Maar krimp en leefbaarheid is een problematiek die al decennialang speelt en die zal ook nog decennialang doorgaan. Toen waren wij daar op een bepaalde manier over aan het denken, nu doen wij dat weer op een andere manier. Is het niet zo dat wij in de toekomst ook weer op een andere manier naar leefbaarheid gaan kijken? Want de wereld verandert. De heer VISSER (PvdA): Hoe kunt u beleid maken voor de toekomst met de rug naar de toekomst, meneer Zwertbroek? De heer ZWERTBROEK (D66): Ik geef aan dat ik best met die visie die u aangeeft over Oost- Groningen, best in kan komen. Want die visie moet je samen maken dat ben ik met u eens. Maar u wilt nu al, ook financieel, ruimte gaan maken voor ideeën ná 2020 als ik het goed heb begrepen. De heer VISSER (PvdA): Dat hebt u goed begrepen en daarmee definieer ik het ambitieniveau van mijn partij. Wij willen er dan nog bij zijn. Mevrouw HOMAN (GroenLinks): Nou, dat kan ik me voorstellen, maar ik denk dat als je als partij gewoon al zover meer dan 6 jaar vooruit wilt kijken, hoe ga je dan inspelen op de actualiteit dan? De maatschappij verandert snel, u begon daar eigenlijk al mee met communicerende vaten, inspelen op wat er speelt en u gaat nu al zeggen wat we over 6 jaar gaan doen. Wie weet zitten we dan in een hele andere economische situatie. De heer VISSER (PvdA): Nee, ik ben alleen ingegaan op de noodzaak om beleid te formuleren, omdat geld beleid volgt. Ik ben een groot voorstander van de adaptieve overheid als ik dat woord eens mag gebruiken namelijk dat je vanuit herkenbare lijnen snel kunt inspelen op grote maatschappelijke problemen en vooral kansen. Maar dat doe je niet met een lege beurs. Want ik ben heel erg benieuwd hoe u uw ambities als GroenLinks wilt realiseren, zonder daar op termijn middelen voor te reserveren. Ik geef het u te doen. Mevrouw HOMAN (GroenLinks): Ja, maar ik sluit me helemaal aan bij de heer Zwertbroek van D66. Dat gaat toch wel heel ver om nu al twee Collegeperioden verderop te gaan denken? De heer VISSER (PvdA): Daarmee is ook meteen een fundamenteel verschil tussen onze partijen geschetst. Ik zou dan nog kort even drie initiatieven willen benoemen. We hebben het vaak over duale cultuur. We waren gisteren met een veel te klein gezelschap bij een SNN-bijeenkomst. Daar was aan de orde dat wij de neiging hebben om fundamentele beleidsstukken min of meer als hamerslag mee te nemen om dan vervolgens boos te worden dat daar verstrekkende voorstellen in zitten. Wij mogen als Staten daarin scherper zijn. Vorige week: Kompas Ik ben toen even boos geworden dat doe ik niet gauw omdat de helft van de zaal leegloopt, terwijl daar een document ligt ook al was het niet in leer gebonden dat fundamentele andere posities van de overheden definieert. En als we dat document goed lezen en u koppelt dat aan mijn betoog, dan is dat minder verrassend dan u denkt. En vandaar dat ik vind dat als wij als Statenleden onze duale positie werkelijk willen nemen, we dan moeten afzien van al te gemakzuchtig moties in te dienen waarbij we het geld gaan besteden voor een ander en de uitvoering aan een ander te geven, maar zelf maar eens met initiatiefvoorstellen te komen. Want dat is een veel scheper instrument in de duale cultuur dan de motie. Mevrouw HOMAN (GroenLinks): Volgens mij is het zo dat als je wilt kijken naar communicerende vaten, dat je taken en verantwoordelijkheden altijd samen moet houden. Je kunt niet de ene alle verantwoordelijkheden en taken geven en de andere niks. Hoe ziet u dat dan voor zich in deze situatie? 11

12 De heer VISSER (PvdA): Ja, maar dat is exact de kern van mijn betoog. Mevrouw HOMAN (GroenLinks): Nou, dan komt het niet zo over. De heer VISSER (PvdA): U hebt het niet begrepen. En dan heb ik drie initiatieven namens mijn partij in de aanbieding. We hebben in de voorbereidende commissie op deze Algemene Beschouwingen maar daarvóór al wat vaker gesproken over de creatieve industrie. Wijn pakken die handschoen op: het is de vierde bedrijfstak in dit land, even groot als de bouw. Nu gaat het slecht met de bouw maar daar komt wel beweging in. Maar wij vinden dat daar heel veel kansen liggen, juist voor de krimpgebieden en nou, wij gaan daar maar mee aan het werk om met u aan te tonen en het College daarin te prikkelen. Het tweede is dat wij sterk gericht zijn op leefbaarheid op het platteland. Collega Rijploeg heeft met de heer Batterman samen een notitie het licht laten zien over alternatieve vervoerssystemen op het platteland. Misschien is het wel helemaal niks, zou ik bijna willen zeggen, maar daar gaan wij niet voor. Het gaat om het debat om te zien of je dat via maatwerk daar langjarig en daar komen we weer overeind kunt houden. En ook daar zouden we maar eens een initiatiefvoorstel van moeten maken, maar om te beginnen moeten we maar eens in discussie in de commissie. Ten derde: als het om Noord-Groningen gaat en de uitzonderlijke cultuurhistorische en landschappelijke waarden van dat gebied in relatie tot hoe wij daar vanuit het vreemdelingenverkeer stiefmoederlijk mee omgaan. En als je het dan toch even over herindeling hebt, ik ben een heel kleine recreatieondernemer met een bed & breakfast met één kamer. Mijn VVV is de derde in successie, is weer eens weg en wat gebeurt er? De Marne en Winsum gaan samen een VVV tje beginnen, Bedum gaat weer apart, Eemsmond doet dan niet mee. Kortom: so much for samenwerking. Ik mocht één minuutje langer vanwege initiatief 4 dat niet alleen uit mijn partij komt, maar van twee alumni van de Katholieke Universiteit Nijmegen die geschiedenis gestudeerd hebben. Het is u niet ontgaan dat de RUG die wij bij de vorige vergadering nog gefeliciteerd hebben met het 400-jarige bestaan, een wat probleem heeft met de accreditatie van de opleiding geschiedenis waar ik zo aan gehecht ben. En collega Brouns en ik willen samen met alle partijen in deze Staten ook met het initiatief dat door mevrouw Beckerman is genomen als het bijvoorbeeld gaat over de Open Monumentendag de geschiedenis van onze instelling, gepaard aan het politieke geheugen, gaan koesteren en toegankelijk maken op de website want daar vind je helemaal niets over. En als we het toch eens even hebben over de kanslozen op de arbeidsmarkt: ik was er een als historicus toen ik startte. Kom maar eens met een leuk promotieproject. En misschien kan de heer Wilpstra daar nog middelen voor vinden in het Verhaal van Groningen, bedenk eens met de educatieve opleidingen leuke programma s om dit gebouw letterlijk en figuurlijk te laten leven. Ik heb mij vanochtend opgewonden door het commentaar van een zekere meneer Kiers over dat wij met ons pact aan palliatieve zorg zouden gaan doen. Dat raakt mij diep. Want het pleidooi voor deze emancipatie in het onderwijs, waar ik zelf een product van ben, is de kern van het verhaal. Daarvoor zijn we opgericht, daar doen wij al 125 jaar onze stinkende best voor, we hebben op onze donder gehad, maar we pakken die uitdaging op. Doe met ons mee, is de vraag aan u. Er is zo weinig werk, maar er is zoveel te doen. Kom op, het kan. Kom op voor het pact. Mevrouw WULFSE (VVD): Ik mijn eerste Algemene Beschouwingen genoemd Groningen 2.0. Met. alle respect voor collega Visser van de Partij van de Arbeid als geschiedkundige, proberen wij met 2.0 iets meer naar de toekomst te kijken. Een mooi politiek moment, die laatste Algemene Politieke Beschouwingen voor dit College: de opmaat naar de begroting in een verkiezingsjaar. In het laatste jaar van deze Statenperiode is het belangrijk om terug te kijken: wat was onze taak en wat hebben we bereikt? En vooral: we kijken vooruit, waar gaan we naartoe? Wat vindt de VVD belangrijk? Waar vragen wij aandacht voor? Wat hebben wij nog niet gerealiseerd? Wij kijken vandaag naar de toekomst, de manier waarop wij als liberalen de toekomst van onze provincie zien. Wat wordt de staat van Groningen? Waar heeft de Groninger samenleving behoefte aan? Die vraag is ons uitgangspunt. Welke rol hebben wij daarin en wat dragen wij daaraan bij? Het afgelopen jaar kunnen we zien als het bijkomen van de schokken, de bevingen, de sluiting van Aldel: het kwam hard aan. Onze provincie heeft definitief een ander aanzien gekregen, er is een nieuwe realiteit. We moeten onze weg daarin nog vinden, we zijn zoekende als inwoners, als ondernemers, als gemeenten, als provincie, als organisaties. Er is behoefte aan veiligheid, zekerheid en vertrouwen in het bestuur en dat zijn ook wij. Er is behoefte aan luisteren en ook serieus genomen worden. Het sleutelwoord daarin voor ons als liberalen is bouwen. Want wij zijn ervan overtuigd dat bouwen, verbouwen en opbouwen naar een beter Groningen kan leiden, meer zekerheid geeft en 12

13 meer vertrouwen. Bouwen aan een nieuw Groningen: ons Groningen 2.0, het Groningen van de inwoners. Dat houdt in: bouwen aan veiligheid en bouwen aan de economie. Bouwen aan veiligheid, onze aardbevingsbestendige woningen, herstel, nieuwe concepten, uitvinden, innoveren en een revolutie voor de huisvesting bewerkstelligen. Bouwen aan onze economie om veel meer bedrijvigheid naar Groningen te krijgen en ándere bedrijvigheid, zodat zoveel mogelijk mensen kunnen werken en hier kunnen zijn, willen zijn en kunnen blijven. Door te bouwen herwinnen we vertrouwen en tonen we vertrouwen: dat hebben we nodig, allemaal. Deze twee pijlers, onze veiligheid en onze economie, zijn sterke liberale thema s altijd al. Nu hebben we ze nodig om een omslag te maken en ze in een ander daglicht te plaatsen als een scharnier naar een nieuwe tijd. Een Groningen 2.0 waarin wij als overheid moeten realiseren dat we in een nieuwe samenleving leven. Een andere samenleving, een veranderende samenleving en een snelle samenleving, een netwerksamenleving. We gaan andere verbanden aan en we werken anders. Kansen staan voorop en onze inwoners dragen meer bij, zij vormen de kern en willen zeggenschap. De heer VISSER (PvdA): Ziet u net als wij het nodige in de creatieve industrie zoals die bijvoorbeeld in de regio Eindhoven wortel heeft geschoten op de restanten van het Philips-imperium? Mevrouw WULFSE (VVD): Ik heb de afgelopen tijd natuurlijk heel veel nagedacht. Wat wij delen is dat wij allebei kinderen zijn van Philips-werknemers en dat verbindt dus. Daar heb je het wel eens over en dan heb je het ook over je jeugd. Dat betekent ook dat ik bijvoorbeeld naar die Dutch Design Week toega en ik daar ook een week gebleven ben. En dan zie ik hoe Eindhoven zich ontwikkeld heeft van een kale stad waar de historie was weggebombardeerd tot een stad die gebruik maakt van haar mooie gebouwen en bruist en leeft. En dan denk ik: is dat ook iets voor ons? De heer VISSER (PvdA): Mag ik een antwoord op uw vraag geven met een volmondig ja en u vragen of u met ons initiatief zou willen meewerken zodat we eens een keer naar de oude Strijp, het klokgebouw terugkunnen? Per slot van rekening zijn we niet alleen kinderen van Philips-employees, alleen was er wat verschil in niveau van banen, maar wel ook alletwee actief in de creatieve industrie. Zullen we dat eens gaan organiseren? Mevrouw WULFSE (VVD): Dat organiseren vind ik prima, maar wat we ons ook moeten realiseren is dat je niet één-op-één een concept of een kern uit een ander gebied kunt overnemen. Ik denk dat we naar onze eigen kern moeten kijken. Die Design Academy hebben we niet: we hebben Academie Minerva en we hebben andere instituten. Maar weet dat wij andere eigenschappen en we hebben als VVD kort geleden een motie in de Staten gebracht die door iedereen is ondersteund als ik mij dat goed herinner en dat was de motie Innovatiepark. Daarin roepen wij op om tot eigen innovaties te komen. En ik denk dat de VVD meer in die zin denkt, dus niet zozeer het kopiëren van iets maar het uitvinden van je eigen creativiteit en innovaties. De heer VISSER (PvdA): Ik heb de indruk en ik hoop dat u dat snapt dat wij het fundamenteel eens met elkaar zijn. En zonder reclame te willen maken heeft Philips het juist heel goed gedaan door zelden te kopiëren, maar door gekopieerd te worden. Mevrouw WULFSE (VVD): De VVD wil niet dat de overheid voor de inwoners bepaalt wat er gebeurt. We moeten wel borgstaan voor die veiligheid en dat doen we op meerdere gebieden. We moeten ruimte bieden om bijvoorbeeld aardbevingsbestendig te kunnen bouwen, om nieuwe concepten te kunnen ontwikkelen in ons innovatiepark waar ik het zojuist over had. Maar we moeten ze niet bepalen. Hoe zorgen we ervoor dat de individuele bewoner zelf kan kiezen? Welke vernieuwing wil ik? Welke waardevermeerdering streef ik na? En hoe kom ik daaraan? Dus niet voor iedereen een vast pakket bepalen maar echt vrije keuze. We hebben er ons in verdiept en we zijn gaan kijken in de markt. Het kan, er zijn moderne systemen. Je kunt geld ter beschikking stellen en mensen op individuele basis laten kiezen. Maar dan moet je niet een grote groep mensen dat samen laten bepalen. Dan moet je een systeem opzetten, waarin die vrije keuze een kans krijgt. Wordt er op deze wijze gedacht, vraag ik aan het College. Hoe ziet het College dat? En wie is er over een paar jaar aan te spreken? We moeten loslaten collega Visser had het daar ook al over, dat krijgen we als Provinciale Staten ook regelmatig te horen maar betekent dat dat we ook niet meer zijn aan te spreken op de resultaten? Welke verantwoordelijkheid hebben wij als Staten? Hoe zit dat? En hoe ziet het College dat? Is het College bereid dat nader uit te werken? We hebben het akkoord getekend, maar waar kan de inwoners ons nu over een paar jaar op aanspreken? Ons is dat niet duidelijk. 13

14 Het letterlijk bouwen, het aardbevingsbestendig bouwen en het opnieuw inrichten van het gebied zijn kansen met enorme mogelijkheden. En dat Nederland een leidende partij is op het gebied van de waterhuishouding, heeft alles met een grote ramp te maken: de watersnoodramp van Vanuit die nood is een hele grote deugd geboren. Er is wel goed over nagedacht hoe dat aan te pakken. Daar streven wij ook naar: een ommekeer in kansen, werken aan innovaties, uitvindingen, export en spectaculaire woningen en oplossingen. Wat kunnen wij daar nu aan bijdragen als provincie? Wij moeten de ruimte geven, zo simpel is het eigenlijk. Onze aangenomen motie Snel kunnen handelen die het wegnemen van beperkende en belemmerende regels voor ogen had, is door het College opgepakt en het College heeft gezegd helemaal geen regels te zien die het handelen zouden belemmeren: alles is in orde. Staan wij dan ook in die stand als er een initiatief komt op korte termijn, dat er anders uitziet dan we gewend zijn? Staan wij ook dan nog in de stand om belemmerende regels weg te nemen? Of laten we alles over aan andere partijen? Ook in figuurlijke financiële zin is er mogelijk enige ruimte. De VVD is van de financiële degelijkheid. Niet als doel op zich,maar om investeringen in de toekomst mogelijk te maken. Wij willen niet op de pof leven. Er komt wellicht een meevaller aan en de VVD wil die toevoegen aan het stamkapitaal. En we vragen het College om daar een voorstel voor te doen: het stamkapitaal aanvullen en aangeven of er ruimte is en zo ja, hoeveel? Mocht er ruimte zijn, dan hebben wij wel een bestemming. Die sluit aan bij ons Groningen 2.0. De VVD vindt het belangrijk om initiatieven uit de bevolking gehoor te geven. En na de beving in Huizinge is er in Groningen zo n initiatief gestart. Het gaat uit van drie lijnen: hier wil ik leven, hier wil ik wonen en hier wil ik genieten. Wij hebben contact opgenomen met de mensen van dit initiatief en wij zijn ernaartoe gegaan als fractie. Ik was diep onder de indruk. Ik trof daar een aantal mensen aan dat na de beving met een enorme schade was blijven zitten en die eigenlijk de neiging hadden om er als een haas vandoor te gaan, maar dat niet konden vanwege hun panden. Uiteindelijk kwam er bij die mensen een gedachte op om weg te gaan, maar hoe doe ik dat en wíl ik dat eigenlijk wel? En de kern die ik proef in dit initiatief, is de kern Nee, ik wil niet weg, ik woon hier en ik wil hier blijven, ik wil hier leven en ik wil er wat aan doen. En dat is een kracht die ons aanspreekt en waar we wat mee moeten doen ook wij als Staten. Op basis van de lijnen ik wil hier leven, wonen en genieten wordt in een aantal dorpen dorpsontmoetingen gerealiseerd. Er komt een serie workshops rond architectuur en bouwen en er worden projecten georganiseerd die nieuw ondernemerschap steunen, nieuwe bedrijvigheid en technieken ontwikkelen, nieuwe economische impulsen en dat alles op het snijvlak van landbouw, techniek en toerisme. Die stichting gaat vanavond van start en wij hebben een klein pakketje laten kopiëren van hun werkzaamheden en wij zullen dat aan elke fractie uitreiken aan het eind van mijn betoog. Ik hoop dat u er serieus kennis van wilt nemen. Dit spreekt ons zo aan omdat het hier gaat om werkelijke participatie, om werkelijk burgerschap hoe vreselijk die woorden ook zijn en wat voor annotaties ze ook hebben. Hier gaat het om en dit is de kern. Dit komt uit mensen en dit wordt gedragen. We zijn bij het geld aangekomen, dus bij de plek waar dat verdiend moet worden: bij de economie. Want we willen onze inwoners hier houden en dat betekent dat er werk moet zijn. Dan kunnen onze jongeren blijven. En we willen meer werk. De VVD streeft naar een gezonde economie, waardoor zoveel mogelijk inwoners werk en inkomen hebben. Daar ligt de basis immers voor individuele vrijheid en welvaart en die moet voor alle inwoners bereikbaar zijn. De werkloosheid moet afnemen en de bedrijvigheid moet echt toenemen. De heer VISSER (PvdA): Dat laatste klinkt mij als muziek in de oren. In uw betoog word ik toch vaak weer geraakt door die innovatie. Ik zal niet weer zeuren over de creatieve industrie, maar bent u op de hoogte van het WRR-rapport over de lerende economie en ziet u de parallellen in uw betoog met dat rapport en ook de synergie met ons pact? Mevrouw WULFSE (VVD): Ik zie die parallellen en ik denk dat wij die probleemdefinitie zeker delen. Alleen, ik denk dat onze route naar een oplossing een andere is. De heer VISSER (PvdA): Bij co-creatie moeten we als overheid onze rol zien te vinden, dat is een uitdaging. Maar de crux is dat wij juist werkgevers én werknemers samen in die lerende economie doende zijn en als het om dat innovatiepark wat ik een heel leuk idee vind hebt u juist dit soort invallen nodig. Niet óver de mens heen maar vóór de mens. Bent u er zich bewust van dat dat juist de essentie is van die lerende economie? Mevrouw WULFSE (VVD): Daarvan ben ik mij bewust. Het is van groot belang en dat is wel een verschil tussen ons dat wij niet de richting aangeven en bepalen dat het volgens die creatieve 14

15 industrie moet zijn. Nee, die innovatie en ideeën die moeten uit die lerende economie komen en uit die mensen zelf. En dat is wat wij bedoelen. De heer VISSER (PvdA): Mag ik dat misverstand dan uit de wereld helpen? Want dat is exact niet hoe wij dat bedoelen, dat wij dat voor die mensen gaan bedenken. Als wij een initiatiefvoorstel zouden nemen, ga je je juist met dit soort partners samen praten en wat wij dan moeten doen tenminste, ik hoop dat u dat met mij eens kunt zijn is dan zien wat wij daar als Statenleden voor een bijdrage aan kunnen leveren met onze instrumenten. Maar dat is niet hetzelfde ik hoop dat u dat ziet dat wij gaan voorschrijven hoe het moet. Mevrouw WULFSE (VVD): Dat zie ik. Alleen, wat ik geconstateerd heb met die motie Innovatiepark, die Statenbreed ondersteund is en waarvan de Commissaris op dat moment nog zei: Zij is gewaagd, maar we gaan het doen, kop d r veur dat herinner mij nog als de dag van gisteren is dat dat een zekere blijdschap geeft. Want dan denk je: er bruist wat. Vervolgens is de motie aan de kant gelegd en wordt er gezegd Nou, we laten het misschien maar over aan het Economic Board, we zien wel, is er wel geld. Dus wat u suggereert is mooi, maar College, kom eens met daden en die zie ik nog niet. De heer BROUNS (CDA): Ik constateer toch wel met enige verbazing voor mezelf ook een bepaalde ontwikkeling, namelijk dat u constateert met de collega van de Partij van de Arbeid dat de probleemdefinitie van u beiden gelijk is: u streeft beiden naar werkgelegenheid en u zegt letterlijk: maar de oplossingsrichting is een andere. Dan gaat u concreet nog in op een motie die u ingediend heeft, waarvan u zelf zegt dat die terzijde is gelegd en er niks mee wordt gedaan. U zit in dit College. Hoe denkt u als u verschillende wegen volgt en verschillende oplossingsrichtingen hebt, dan bij elkaar de uitdaging die er ligt bij het creëren van werkgelegenheid dan nog te gaan invullen? Mevrouw WULFSE (VVD): Zoals de heer Brouns zeker ook weet, zijn er meerdere wegen die naar Rome leiden en soms kunnen ze elkaar kruisen. Dus daar zullen we naar op zoek gaan. De heer BROUNS (CDA): Als je samen op reis gaat, is het vaak wel leuk als je tegelijkertijd in Rome aankomt en vakantie viert. En met verschillende wegen loop je de kans dat je daar niet tegelijkertijd aankomt. Mevrouw WULFSE (VVD): Ik ziet dat wat zonniger in. Als de een wat eerder aankomt, dan kan de ander comfortabel een kopje koffie drinken bij aankomst. De heer VISSER (PvdA): Mevrouw Wulfse en ik hebben een uitstekende politieke LAT-relatie, waarin dat kan. En bent u er zich van bewust dat partners ook uitstekend op een reisdoel kunnen komen, terwijl mevrouw Wulfse bij wijze van spreken de handdoek alvast klaarlegt en ik mij nog wat aan het verpozen ben? Mevrouw WULFSE (VVD): Voorzitter, ik zou graag een ordevoorstel willen doen. De heer VISSER (PvdA): Nee, ik wilde nog een serieuze vraag stellen en die gaat toch nog even over het WRR-rapport. Als wij een pleidooi hebben voor een initiatief vanuit de Staten, is dat juist ingegeven door het beeld dat wij moties indienen waarmee wij het College steeds wat meegeven en mogelijk ook belasten in een aanpak waar zij jarenlang aan werken. Pakken wij dat nou eens samen op, is mijn uitdaging, vanuit dat innovatieve denken. Niet top-down, maar organisch vanuit de betrokken partners zelf. Dan hebben wij denk ik een heel mooi cadeautje aan dit College aan te bieden. Mevrouw WULFSE (VVD): Ik zag dat als een betoog ter onderstreping van het betoog van de Partij van de Arbeid, maar kon niet direct een vraag ontdekken. Wij zullen erover buigen. Ik was bij de tweede pijler, de economie. Een overheid maakt geen banen, maar creëert ruimte en trekt ondernemers en zorgt dat ze getrokken worden door uitstekende vestigingsvoorwaarden, goed personeel, uitstekende verbindingen, goede locaties, uitnodigende regelgeving, goede samenwerking ook over de grenzen en een goede naam en dito imago. De provincie Groningen staat bekend om haar regelgeving en haar bemoeienis. En het College in de persoon van de heer Moorlag heeft wel eens aangegeven dat het aantal regels in Groningen best wel meevalt. Maar wij weten uit het Programma Deregulering dat het niet zozeer om het aantal regels gaat, maar hoe je daarmee omgaat. Hoe is je dienstverlening? Hoe pas je de regels toe? Geef je de klant, je inwoner en 15

16 je bedrijf het vertrouwen? Of laat je hem met een idee binnenkomen en loopt hij vast in een woud van regels? Dat is het verschil. Geef je aan: Wij helpen u erdoorheen : dat is een cultuur die past bij een ondernemende ambtenaar. Die mentaliteit, die ondernemende en dienstverlenende instelling, moeten we landelijk om bekend staan. Dat kunnen we uitstralen en met trots presenteren en dan wordt er anders naar ons gekeken. Het is goed om je hier te vestigen, het is goed om hier te werken, het is hier goed wonen, goed recreëren, toeristen komen graag naar Groningen. Ga anders met regels om en zet die positief neer. Wij hebben dat dit jaar al gedaan in ons nieuwe verdienmodel voor de melkveehouderij. We hebben feitelijk gezegd: Je mag uitbreiden, als Dus dat is een positieve formulering en daarmee trekken we ook landelijk meteen de aandacht. De VVD wil het wat breder trekken. En wij vragen het College om in aanloop naar de nieuwe Omgevingsvisie deze mentaliteit in gedachten te houden en die zoveel mogelijk in keuzes te laten terugkomen. We hebben daartoe ook een prikkelend voorstel. Geef die nieuwe Omgevingsvisie nu eens de titel Groningen: hier ben je welkom de Omgevingsvisie: randvoorwaarden voor uw ruimtelijk gebruik. Graag een reactie van het College. Voor nieuwe economische impulsen moet je ruim kunnen denken. Je hebt ondernemers nodig die lef hebben en buiten de gebaande paden durven gaan. Die ondernemers willen wij zien in dat Economic Board. En ik hoop dat mevrouw Van Mastrigt dat met ons eens is en zij die mensen met ons vindt. Als we die mensen zien, die groot kunnen denken, dan krijgen zij ons vertrouwen en dan staan wij achter de investeringen die de provincie daarin wil doen. Mevrouw HOMAN (GroenLinks): We horen u eigenlijk alleen maar over economie en vanuit uw partij snap ik dat: u wilt ondernemers aanspreken. Maar vanuit mijn partij ben ik toch benieuwd hoe u kijkt naar leefbaarheid en natuur. Want u hebt het over de Omgevingsvisie en dat zijn zaken die daarin terugkomen. Ik moet wel zeggen dat ik veel positieve punten hoor in uw betoog, maar dit is een aanvulling die ik graag zou willen horen. Mevrouw WULFSE (VVD): De VVD is van mening in de basis dat als er geen werk, er helemaal geen extra geld is voor leefbaarheid of natuur zoals GroenLinks dat in ieder geval ziet. Dat geld moet eerst verdiend worden. Het is voor ons geen doel op zich, die economie, maar het gaat erom dat mensen werk hebben en in hun onderhoud kunnen voorzien en kunnen genieten in die natuur waar u het over heeft. En zonder werk is dat onmogelijk. De heer VISSER (PvdA): Bent u het met mij eens dat als u dat soort ondernemers het gebied inhaalt, we misschien ook wel wat verder in het gebied, Oost-Groningen, kunnen kijken? En bent u het met mij eens dat dit soort perspectief hoe belangrijk ondernemers ook zijn voor de ontwikkeling ook de werknemers via hun vertegenwoordiging met de best mogelijke kwaliteit vertegenwoordigd moeten zijn? Mevrouw WULFSE (VVD) Ik zit even na te denken over welke rol u dan de werknemers precies wilt geven. Ik denk dat je aan de basis van het grootdenken en het neerzetten van die nieuwe ontwikkelingen op een aantal gebieden dat we ook beschreven hebben de agribusiness, de biobased economy, de hele keten, de chemie ondernemers nodig hebt. Mevrouw DE WREDE (PvdD): Mevrouw Wulfse, ik zou uw betoog eigenlijk een beetje willen omdraaien. Uw oplossing voor de problemen is een hele klassieke: meer werkgelegenheid stimuleren, meer bouw, meer economische groei, meer koeien. Maar bent u het ook met de Partij voor de Dieren eens dat deze aanpak eigenlijk drie aardes c.q. planeten vergt? Want op deze manier putten de natuurlijke hulpbronnen uit en dit veroorzaakt grote vervuiling. Daarnaast had u het zonet over de vestigingsvoorwaarden voor bedrijven die u aantrekkelijk wilt maken. Voor de Partij voor de Dieren mag dat niet ten koste gaan van het milieu en zaken als verkeersveiligheid. Want dát is juist een aantasting van de leefbaarheid voor ons. Bent u dat met mij eens? Mevrouw WULFSE (VVD): Nee, dat had u al begrepen, denk ik. Dat zijn wij niet met u eens. De heer VISSER (PvdA): Vindt u niet dat u met uw pleidooi voor sterke ondernemers alleen in zo n Board de neiging krijgt om top-down te gaan denken voor werknemers, die in dit perspectief minstens zo belangrijk zijn? Mevrouw WULFSE (VVD): Nee, ik denk dat met name werknemers die nu thuiszitten, dolblij zijn als er een ondernemer met een goed idee komt en banen kan creëren. Toen ik gisteravond aan het 16

17 piekeren was over hoe het geld te besteden, heb ik eens even bekeken wat wij als provincie uitgeven en hoeveel er per inwoner waarnaartoe gaat. Ook heb ik bekeken hoe het met de werkgelegenheid stond en ik zal u zeggen: in Pekela zijn er mensen van de beroepsbevolking en van diezelfde beroepsbevolking niet. Nou, ik denk dat als die mensen voor zichzelf een baan hadden kunnen verzinnen, hadden ze dat allang gedaan: die zullen dolblij zijn als ze aan het werk kunnen bij een ondernemer die ze die baan kan bieden. De heer VISSER (PvdA): Maar dat is ook exact de strekking geweest van het pact dat ik heb voorgesteld. Daarbij vind ik het volgende van belang en ik hoop dat ik u dat toch met mij deelt: het gaat ook om draagvlak, het gaat om ontwikkeling. En het gaat niet alleen om ondernemerschap, het gaat ook om werknemerschap. Het gaat ook om een vorm van arbeidsvrede die nodig is om innovatieve ontwikkelingen tot stand te brengen. Bent u het niet met mij eens dat wij elkaar juist, staande voor ondernemers en werknemers, de hand zouden moeten geven in zo n aanpak. Mevrouw WULFSE (VVD): Ik ben altijd van het verbinden en van de hand geven. Ik hoor de heer Visser het over arbeidsvrede hebben om innovatie te ontwikkelen. Ik weet één ding en dat is inmiddels ook uit wetenschappelijk onderzoek gebleken: dat innovaties uit de vrijheid komen die je aan ondernemers kunt geven. In belangrijke bedrijven zoals Google op dit moment krijgen de werknemers een aantal uren per week om zelf te bedenken wat zij kunnen doen, welke kracht zij hebben en wat verstandig is voor hun toekomst. Die vrijheid geeft ruimte voor innovaties en dat is heel iets anders dan een traditionele arbeidsvrede. De heer VISSER (PvdA): Misschien moet ik wat historisch minder beladen termen gebruiken. Neemt niet weg dat rust op de arbeidsmarkt voor ontwikkeling wel degelijk van belang is. Want stakingen leveren weinig innovatie op. Het ging mij er veel meer om het volgende en dat is de cruciale vraag. U zegt net dat mensen die bijvoorbeeld in de creatieve industrie werken ik ben er zelf een en u bent er zelf een of met innovatie of webdesign bezig zijn, heel goed voor zichzelf kunnen opkomen. Desondanks zijn hun rechten en rechtspositie wankel. Bent u het met mij eens dat het een goede zaak is dat er in dit soort perspectief dit soort werknemers want daar zijn wij zo vóór - dat via die creatieve industrie een bepaalde bescherming nodig heeft om te ontwikkelen. Wetenschap en ontwikkeling ontstaan in dynamiek zeker maar wel binnen veilige kaders? Mevrouw WULFS (VVD): Ik denk dat wij heel lang met elkaar in gesprek hierover kunnen, want ik begrijp de kern niet van wat de heer Visser zegt. Ik denk dat wij daar heel anders in staan en dat het daardoor komt. U erkent ook dat die vrijheid en die creativiteit nodig zijn, maar u hebt het ook over een beschermende omgeving. Als provincie bieden wij natuurlijk geen beschermende omgeving: daar zijn allerlei landelijke richtlijnen voor. Dus ik vat hem niet. De heer VISSER (PvdA): Ik heb het niet over een beschermde omgeving gehad. Neem bijvoorbeeld de vrijheid van wetenschappelijk onderzoek. Dat staat of valt bij de ruimte om dat te kunnen doen inderdaad en niet veel bij regels daar zijn we het meteen over eens. Maar wel een status waarin je dat soort werk kunt doen, zonder dat je voortdurend bang hoeft te zijn voor je maatschappelijke positie. Daardoor zijn die mensen kostbaar en duur of ze nou intramuraal werken of zelfstandig. En over die bescherming had ik het. Zorg nou dat die mensen in staat zijn om dat soort belangrijk werk te doen. Niet betuttelend, maar prikkelend en dat is eigenlijk het enige dat ik u wil voorleggen als vraag. Bent u bereid om daarin met ons mee te denken? Mevrouw WULFSE (VVD): Ik denk dat onze counterpartners in Den Haag over dat soort wet- en regelgeving gaan. Ik kom aan het eind van mijn betoog. Ik wil het nog even hebben over de kerntaken en onze eigen taken, de schaal waarop wij werken, hoe wij samenwerken en met wie allemaal. Dat is voor de VVD altijd onderwerp van discussie dat merkte u zojuist ook. Ook de commissie-jansen heeft daar een en ander over gezegd en dat klonk ons natuurlijk als muziek in de oren. Een analyse daarvan in relatie tot het herindelingsproces onze taken, de controle daarop is een van de speerpunten van de VVD voor de komende tijd. De heer Visser sprak ook over dat Kompas 2020: dat is precies waar het over gaat. Dat is schakelen en daarin worden heel belangrijke beslissingen genomen. Wij kijken daarnaar uit en willen daar hard aan werken. Een kleinere overheid, betekent dat voor ons met kleinere taken en vooral duidelijk controleer- en aanspreekbaar. En wij zullen na de zomer met een initiatiefvoorstel op dit gebied komen. 17

18 In ditzelfde kader keek ik afgelopen vrijdag naar de minister-president, die sprak over het mislukken van de Noordvleugel wellicht hebt u dat stukje ook gezien over die drie provincies in het westen waarbij het samengaan tot een superprovincie voorlopig lijkt te mislukken. Ik zat eigenlijk op het puntje van de bank, want ik dacht: gaat hij iets over ons zeggen? En ja, premier Rutte gaf aan dat hij en minister Plasterk mogelijkheden zien in andere delen van het land en dat ze er iets tegenover willen stellen, dat het iets betekent. En hij noemde Groningen en Drenthe specifiek tweemaal zelfs. Hij gaf aan: Voor zo n landsdeel zijn er extra mogelijkheden. De VVD ziet daar veel in en wij weten dat onze Drentse liberalen er net zo in staan. Is het geen tijd om eens een verkenner op pad te sturen? Is het geen tijd om ook op dit gebied lef te tonen? De heer ZWERTBROEK (D66): Ik ben blij dat u dit zo openlijk zegt. Mijn partij heeft dit al tijden gezegd samen met de Partij voor het Noorden overigens, toen die nog in deze Staten vertegenwoordigd was. Tegelijkertijd is die Noordvleugel-discussie ook gegaan over wat voor taken er ook bij zo n grotere overheid komen, net zozeer als wij met die gemeenten in gesprek zijn over grotere gemeenten omdát daar meer taken bijkomen. Ziet u dan ook voor zich dat er een uitbreiding van het takenpakket komt of dat we nog duidelijker naast die ruimtelijke ordening de economie bijvoorbeeld in zo n provincie aan de orde kunnen hebben en er nog meer mee kunnen als middenoverheid? Mevrouw WULFSE (VVD): Ik zie zeker niet een groter takkenpakket. De visie van de VVD is en ik denk dat die ook door het College gedeeld wordt dat grotere gemeenten meer bestuurlijke slagkracht hebben en een aantal zaken zelf over kunnen nemen van ons. Ik denk dat dat ook goed is voor het evenwicht. Wij hebben Stad en Ommelanden, we hebben de provincie als geheel. Ik denk dat er een beter evenwicht kan ontstaan. Dus ik zie meer taken voor de gemeenten en minder voor de provincie. En juist die kerntakendiscussie komt pas in Ik rond met een paar beschouwende woorden. Bouwen aan een nieuw Groningen. Groningen 2.0, bruisend in een netwerksamenleving. Er zijn heel veel bouwstenen aanwezig en er worden er heel veel binnengebracht. En wat je bouwt, hoe stevig je doet en hoelang dat overeind staat, hangt af van hoe je bouwt: de vorm van de stapeling en het cement. Daar spelen wij een rol in als provincie. Cement laat zich voegen, het is niet in beton gegoten. Laten we met rede en met een positief gevoel aan de slag gaan. We verbinden en we voegen. Mevrouw BECKERMAN (SP): Na de moestuin van het PvdA en de bestuurlijke proeftuin van de VVD gaan mijn allereerste Algemene Beschouwingen over archeologisch onderzoek, over isotopen, over Pikkety, maar vooral over Amal en een beetje over prinses Amalia. Amal is mijn buurmeisje. Amal is vijf en woont samen met haar Marokkaanse moeder in de Oosterparkwijk. Een vriendinnetje dat vaak komt spelen, noemt haar echter niet Amal, maar Amalia: Amalia, prinsesje, kom je spelen? Allereerst vond ik dat goed gevonden van een vijfjarige: twee letters extra en je bent zomaar prinses. Maar de verschillen tussen Amal en Amalia zijn veel groter dan twee letters. Dit jaar stond Pikkety met zijn boek Capital boven aan de lijst meest verkochte boeken van Amazon. Uit dit boek blijkt dat het vermogen harder groeit dan de economie en de verschillen in vermogen de afgelopen decennia zijn toegenomen. Het boek roept op tot een wereldwijde belasting op vermogen. Het boek is populair, de maatregelen nog niet. Dit is het jaar waarin de ongelijkheid in Nederland keihard is toegenomen. De rijkste 10 procent van de bevolking bezit meer dan de helft: 61 procent van het totale vermogen in Nederland. De top-2 procent binnen deze groep heeft zelfs eenderde van het vermogen in handen, terwijl de onderste 60 procent van de Nederlands bevolking bij elkaar opgeteld ongeveer 1 procent van het totale vermogen bezit. De heer RIJPLOEG (PvdA): U spreekt over Pikkety. Dat is een wereldwijd probleem dat die man aankaart en dat is denk ik heel juist. Betekent uw pleidooi met aandacht voor dit probleem voor de SP dat de partij een internationalistische partij wordt die alleen maar ervoor gaat om dingen samen in Europa aan te pakken en liefst nog verder? Dus een Europese partij die niet het primitieve nationalisme aanhangt? Mevrouw BECKERMAN (SP): Socialisten zijn internationalisten. De heer RIJPLOEG (PvdA): Ik geloof niet dat dit een antwoord is op mijn vraag. Is de SP een Europeesgezinde partij geworden of nog steeds niet? 18

19 Mevrouw BECKERMAN (SP): De socialisten, onder wie de SP, zijn internationalisten. Het bestuurlijke aspect van Brussel kan niet altijd op onze steun rekenen, solidariteit wereldwijd daarentegen staat boven in ons vaandel. Daar ga ik het nu bij laten, omdat mijn betoog voor de rest antwoord biedt op uw vragen. En mocht dat niet zo zijn, dan kunt u daar natuurlijk altijd op terugkomen. Voor de crisis bezat de rijkste 1 procent van de Nederlanders eenvijfde van het totale vermogen, na de crisis is dat bijna een kwart. De vijf rijkste families van Nederland, onder wie de familie van prinses Amalia, hebben bijna evenveel vermogen als de 3,2 miljoen armste Nederlanders, onder wie de familie van Amal. Dit is slecht voor iedereen, Amal of Amalia. Bij grote ongelijkheid heeft de bovenlaag meer last van stress, psychische gezondheidsklachten en sociaal wantrouwen. Daarnaast is het bij grote ongelijkheid moeilijker om te klimmen op de sociale ladder. Wie arm is heeft minder kans op rijkdom en er zijn steeds meer aanwijzingen dat ongelijkheid de economische groei vermindert. Groningen heeft extra veel last van de stijgende armoede en ongelijkheid. In de top-10 van gemeenten met de gemiddeld laagste inkomens staan vijf Groninger gemeenten. Pekela op 1, Stadskanaal op 2, Hoogezand-Sappemeer op 5, Oldambt op 6 en Vlagtwedde op 8. De ongelijkheid wordt versterkt door het regeringsbeleid. Volgens Oxfam Novib moet het kabinet de belasting op vermogen en winst verhogen om de welvaartsdeling te bevorderen. De Europese Commissie gaf Nederland zelfs een vermaning vanwege het belastingstelsel. Maar ook door veel ander kabinetsbeleid, zoals bezuinigen op de zorg, sociale werkvoorziening en sociale woningbouw nemen de werkloosheid, armoede en achterstelling toe. De provincie doet niet aan inkomenspolitiek, maar kan wel zorgen voor werk, voorzieningen dichtbij en een mooie en veilige omgeving. Dat gebeurt volgens de SP onvoldoende. Vandaag kunnen wij ervoor zorgen dat Groningen een betere plek wordt voor Amal om in op te groeien en in de toekomst aantrekkelijk blijft voor Amal én Amalia, om te wonen, te werken en te genieten. In 2014 is de werkloosheid in Groningen gestegen. In januari 2014 kregen mensen dan het jaar ervóór een werkloosheidsuitkering. Groningen staat op nummer 2 van de provincies met de hoogste werkloosheid met 11,4 procent. Onder deze werklozen zijn veel jongeren. De werkloosheid onder jongeren is met 19 procent gestegen. In december 2013 waren er Groningse jongeren ingeschreven als werkloos. Door het afschaffen van de studiefinanciering kiezen mogelijk nóg minder jongeren voor een studie en loopt de werkloosheid verder op. De heer VISSER (PvdA): Ik vind dit een uitstekende analyse. Dit is een politiek bedrijf waarin wij zitten. Zou u bereid zijn om vanuit uw analyse onze handreiking aan te nemen en mee te doen aan het pact, zonder dat wij nu gaan kissebissen over wie het heeft bedacht? Mevrouw BECKERMAN (SP): Ik zou ervoor zijn om een pact te sluiten om die werkloosheid keihard terug te dringen. Maar volgens mij zou dat ook vanuit dit huis kunnen en hebben we daar geen externe commissie bij nodig. En volgens mij moet dat vanuit het huis in samenwerking met al die overheden en daarvoor zal er veel moeten veranderen wat mij betreft. Namelijk: geen streep door zoveel banen in de sociale werkvoorziening, geen streep door zoveel banen in de zorg, geen arrogante houding ten opzichte van gemeenten. Samenwerken vanuit dit huis. En ja, dan ben ik bereid om daar een pact voor te sluiten, maar ik zou dat willen noemen: een nieuw College. De heer VISSER (PvdA): Daarvoor zult u mogelijk dan met ons de strijd aangaan bij de volgende verkiezingen. Daar kijk ik ook naar uit, want zo hoort het ook. Maar het gaat mij er nu om of wij elkaar kunnen vinden, want ik heb heel sterk die collegialiteit en het samen optrekken benoemd en daarbij zitten we denk ik op één lijn. Ik zie met mijn fractie er ook wel wat in om eens een keer de luiken open te zetten. En natuurlijk vragen wij ons College om dan ook met een voorstel te komen. Bent u het dan met mij eens dat wij, als u ons zou steunen in dezen, op basis van het voorstel een nieuw debat gaan voeren over of dat weer voldoet aan de hoge eisen die u aan een dergelijk project zou stellen? Mevrouw BECKERMAN (SP): Volgens mij zouden we hetzelfde doel moeten kiezen. En dat is minder werkloosheid. Volgens mij is het middel om dan meteen, zo snel mogelijk aan de slag te gaan en de plannen openbaar te maken. Dat is veel logischer dan weer een externe commissie dit te laten onderzoeken, tenzij u geen vertrouwen meer hebt in uw eigen bestuurders om dit tot een goed einde te brengen. De heer VISSER (PvdA): Het volgende is toch mevrouw Beckerman wel bekend. En laten we het nou toch maar benoemen al houd ik er niet van en ik heb daar ook publiekelijk de hand in eigen boezem willen steken, juist ook in de editie Oost-Groningen. Hebben wij het sociaal 19

20 werkvoorzieningschap altijd correct gebruikt? We hadden het net even over Philips. Mijn vader stond vanuit Nijmegen op de nominatie om overgeplaatst te worden en dat bedrijf zakte onderuit. En net zoals wij dat bij de WAO gedaan hebben, is de SW ook gebruikt om mensen op te vangen, die we anno nu daar niet zouden wensen omdat die voorziening een essentie heeft. Bent u het met mij eens dat die werkvoorziening alleen overeind kan blijven als wij haar gebruiken waarvoor zij werkelijk bedoeld is? En dat het inderdaad dan zaak is om te voorkomen dat gemeenten onderuit zakken door acute effecten? Ik heb ze allemaal benoemd. En wat de Participatiewet aangaat: daar knokken wij met u voor, maar dat moet in Den Haag worden besloten. Is u dat bekend? Mevrouw BECKERMAN (SP): Eigenlijk voeren we hier een debat over de mensen die het meest kwetsbaar zijn op de arbeidsmarkt. We voeren een debat over mensen voor wie u straks een Participatiewet komt. Die is al door de Tweede Kamer en gisteravond heeft de Eerste Kamer daarover gedebatteerd. Hónderden Groningse banen staan op de tocht. Wij zouden elkaar moeten vinden als u zich sociaal-democraat vindt niet in een pact om daar een commissie voor op te richten, maar in een garántie dat we deze mensen niet laten vallen. Mensen hebben werk nodig, werk dat u zo belangrijk vindt en u zegt: Nee, u bent tijdelijk werkloos en dan zien we later wel of we een commissie kunnen instellen die dat op kan lossen. Ik wil pal staan voor die mensen en ik zeg: de eerste stap is garanderen dat ze het werk dat ze nu hebben, kunnen blijven doen en dán pas naar de toekomst kijken in plaats van ze eerst werkloos te laten worden door uw kabinet en dan zeggen: Ach, we zien wel. De heer VISSER (PvdA): We knokken keihard in dit kabinet en iemand moet het doen in Den Haag. Het spijt mij dit zo te moeten formuleren, het valt mij soms ook zwaar ik ben daar heel duidelijk over geweest. Maar dat neemt niet weg dat het niet een motie is over een commissie, het is een motie om die langdurige werkloosheid en achtergesteldheid met gemeenten en sociale partners en onderwijsinstellingen aan te pakken. U maakt daar een karikatuur van op deze manier en dat vind ik niet eerlijk. Wilt u die motie nog eens een keer heel goed lezen, zodat wij in tweede termijn daar nog eens even over kunnen spreken? Mevrouw BECKERMAN (SP): U bent historicus. Hoelang bestuurt de Partij van de Arbeid in deze provincie? En is het dan niet eens een keer slim als historicus om eens te leren van uw fouten en eens te gaan kijken of er andere mogelijkheden zijn? De heer VISSER (PvdA): Wilt u dat krantenstuk ook nog eens even lezen, waarin ik dat inderdaad heb toegegeven dat wij medeverantwoordelijkheid zijn voor wat ik net schetste? En wij zijn dus ook aansprakelijk. U zit toch ook op die lijn, kunt u met ons dat veranderen? Mevrouw BECKERMAN (SP): Graag. En wij zouden dat ook graag vanuit hier doen. Dus ik zeg: als u een motie van wantrouwen indient op deze manier voor uw eigen College, dan staan wij graag klaar om met u te strijden voor de meest kwetsbaren op de arbeidsmarkt. De heer VISSER (PvdA): U was in mijn eerste termijn heel verontwaardigd dat ik u benoemde als partij van de moties van wantrouwen en nou doet u het weer. Mevrouw BECKERMAN (SP): Een motie is een middel, maar het doel lijkt mij helder. Als u wilt strijden voor de meest kwetsbaren op de arbeidsmarkt, dan vindt u ons aan uw zijde en laten we daar ook serieus over debatteren. En dit is een hele rare, want iedereen die wel eens bij mij thuis is geweest, weet dat ik ontzettend slecht ben in het huishouden. Daarom werk ik ook maar zoveel mogelijk, maar er is één heel klein dingetje in het huishouden dat ik wél weet: en dat is dat dweilen met de kraan open niet zo n heel goed idee is. En ik vind het heel lastig om op te komen voor de meest kwetsbaren op de arbeidsmarkt als die kraan nog steeds openstaat. Als u zegt dat u ze wel wilt helpen, maar u tegelijkertijd achter een wet staat die ervoor zorgt dat er honderden mensen op straat komen te staan, dan dweil je met de kraan open. En wij doen het liefste de kraan dicht en gaan dan kijken hoe we zo goed mogelijk kunnen verder strijden. De heer BROUNS (CDA): Met al die persoonlijk ontboezemingen die er zijn: ik kan u verzekeren dat als het huis heel erg vies is, het kan helpen om met de kraan open te dweilen en daarna pas dicht te doen. U geeft in uw pleidooi aan dat u keihard knokken wilt voor de mensen die hun baan bij de sociale werkvoorziening verliezen door de Participatiewet. U geeft ook aan dat die wet in Den Haag wordt aangenomen. Dus in die zin is het een beetje vreemd dat wij hier dit debat voeren. Maar u zei 20