DUCO at SCHOOL NATUURLIJK VENTILEREN STAAT VOOR BETER STUDEREN!

Transcriptie

1 DUCO at SCHOOL NATUURLIJK VENTILEREN STAAT VOOR BETER STUDEREN!

2 HOME OF OXYGEN Duco geeft op een natuurlijke manier zuurstof aan ieder gebouw. Verse lucht rechtstreeks via de gevel binnenbrengen, zonder complexe toevoerkanalen, is de ultieme garantie voor een gezond binnenklimaat. De gezondheid van de bewoner staat bij Duco dan ook centraal. Een doordachte combinatie van basisventilatie, intensieve ventilatie en zonwering zorgt voor een optimale luchtkwaliteit. Duco biedt zowel voor woning, kantoor, school of zorginstelling een innovatieve oplossing waarin iedereen zich thuis voelt. Duco, Home of Oxygen

3 INDEX 4 FRISSE SCHOLEN 6 12 RICHTLIJNEN VOORBEELD CONCEPT VOORBEELD BEREKENINGEN CASE STUDIES

4 FRISSE SCHOLEN Het is al langer bekend dat het binnenklimaat in scholen vaak serieus te wensen overlaat. Door de hoge CO 2 -concentraties is de nood immers hoog om een gezondere omgeving te creëren. Als antwoord op deze situatie kwam Duco met de gepaste oplossing voor de dag. Het DUCO at SCHOOL concept zorgt dankzij een uitgekiende strategie van ventilatie- en zonweringsystemen voor een gezond binnenklimaat, dat een aangename leeromgeving met zich meebrengt. Ook de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) leverde haar bijdrage om muffe geurtjes in klaslokalen, beslagen ramen of concentratiestoornissen bij leerlingen en leerkrachten te voorkomen. Voor onderwijsgebouwen werden de eisen met betrekking tot een gezond binnenklimaat vertaald in het Programma van Eisen (PvE) Frisse Scholen. Goed begonnen, is half gewonnen! Bij verbouw- en nieuwbouwplannen voor een gezond en energiezuinig schoolgebouw is het van essentieel belang dat schoolbesturen en gemeenten vooraf eisen formuleren waarop ontwerpers, installateurs en aannemers hun plannen kunnen baseren. Zo kunnen de maatregelen nog in het ontwerp worden geïntegreerd waardoor er op kosten kan worden bespaard. Het nieuwe Programma van Eisen Frisse Scholen, dat werd aangepast als gevolg van de recent aangescherpte energie-eisen in januari 2015, kan hierbij als een handige leidraad dienen. 4 DUCO VENTILATION & SUN CONTROL

5 Bredeschool De Waterhoef Drie ambitieniveaus Het PvE helpt de opdrachtgevers om hun verlanglijstje per type lokaal samen te stellen: fris binnenklimaat (ventilatie), heerlijk licht (visueel comfort), geen lawaai (akoestisch comfort), s winters behaaglijk warm en s Frisse Scholen Toets Naast het PvE werd ook de Frisse Scholen Toets ontwikkeld, waarmee getoetst kan worden of (nieuwe) bouwplannen al dan niet voldoen aan de eisen uit het Programma van Eisen Frisse Scholen. zomers lekker koel (thermisch comfort) en energiezuinig (energie). Het Programma van Eisen Frisse scholen werd zo ontwikkeld dat voor elk van de bovenstaande thema s op drie ambitieniveaus (klasse A, B en C) prestatie-eisen werden vastgelegd. Bij klasse C werd er uitgegaan van de minimale wettelijke eisen, aangevuld waar nodig. Bij de klassen A en B werd er uitgegaan van hogere eisen, resulterend in een goede tot zeer goede eindkwaliteit. Het volledige Programma is terug te vinden op de website van de RVO. Binnenluchtkwaliteit Klasse C - ACCEPTABEL Klasse B - GOED Klasse A - ZEER GOED Luchtverversing (max. CO 2 concentratie) 1200 ppm 950 ppm 800 ppm (capaciteit) 6,5 dm³/s per persoon (21,6 m³/u) 8,5 dm³/s per persoon (30,6 m³/u) 12 dm³/s per persoon (43,2 m³/u) Spuiventilatie 6 dm³/s per m² vloeroppervlak 6 dm³/s per m² vloeroppervlak 9 dm³/s per m² vloeroppervlak Toiletten 50 m³/u per toilet 50 m³/u per toilet 50 m³/u per toilet Luchtsnelheden ('s zomers) 0,23 m/s 0,20 m/s 0,16 m/s ('s winters) 0,19 m/s 0,16 m/s 0,13 m/s Geluidwering van de gevel Geluidwering van de gevel (GA) is gelijk aan het verschil tussen de geluidsbelasting op de gevel en 33 db met een minimum van 20 db. Geluidwering van de gevel (GA) is gelijk aan het verschil tussen de geluidsbelasting op de gevel en 33 db met een minimum van 20 db. Geluidwering van de gevel (GA) is gelijk aan het verschil tussen de geluidsbelasting op de gevel en 28 db met een minimum van 25 db. Installatiegeluid in de groepsruimten ten gevolge van installaties Maximaal 35 db Maximaal 33 db Maximaal 30 db Energieprestatie (LI;A) Minimaal A++ Minimaal A+++ Minimaal A++++ vb. invulblad ambitieprofiel binnenluchtkwaliteit DUCO at SCHOOL 5

6 RICHTLIJNEN Duco s concepten op maat steunen op vijf cruciale pijlers die bij elk concept in acht kunnen genomen worden als garantie voor een gezond en comfortabel binnenklimaat, en dit op een natuurlijke en energiezuinige manier. Voor elk van deze pijlers geeft Duco graag enkele richtlijnen voor de opdrachtgevers mee die een gezond en comfortabel binnenklimaat garanderen. De toevoer van verse lucht gebeurt in dit concept op basis van de DucoMax 5 Pa, dé oplossing voor situaties waar sprake is van een zware geluidsbelasting dankzij de uitstekende akoestische dempingswaarden. Richtlijnen: Basisventilatie Duco adviseert om in de totaalconcepten gebruik te maken van de bekabelde varianten van haar Vraaggestuurde A. Verdeel de ventilatie roosters (met de bijhorende ventilatiedebieten) en sensoren over de te ventileren ruimtes, zodat een goede verspreiding van verse lucht verzekerd is. Natuurlijke Ventilatiesystemen (VNV), Duco Comfort System Wired (met manueel te bedienen zelfregelende ventilatieroosters) of het DucoTronic System Wired (met elektronisch gestuurde ventilatieroosters op basis van CO 2 - meting). Specifiek voor projecten in de utiliteit heeft Duco enkele roosters (GlasMax ZR, DucoMax ZR, MiniMax ZR, DucoTwin 120 ZR en haar elektronisch gestuurde varianten) uitgelegd over een drukverschil van 5 Pa. Dat resulteert in een robuuster en stabieler ventilatiesysteem. Type Qv bij 5 Pa (l/s) Qv bij 5 Pa (m³/u) GlasMax ZR 5 Pa 54,9 197,7 MiniMax ZR 5 Pa 49,6 178,6 DucoMax ZR 5 Pa 65,9 237,3 DucoTwin 120 ZR 5 Pa 43,2 155,6 DucoTwin 120 ZR AK 5 Pa 30,8 110,8 coanda-effect > Bron: ISSO Publicatie 89 B. Plaats de toevoerroosters zo hoog mogelijk tegen het plafond zodat de binnenkomende lucht optimaal kan profiteren van het zogenaamde coanda-effect. De verse lucht blijft zo als het ware aan het plafond kleven, waardoor ze verder in de ruimte kan worden gevoerd en zich optimaal kan vermengen met de reeds aanwezige, opgewarmde binnenlucht. 6 DUCO VENTILATION & SUN CONTROL

7 zone kabeldoorvoer(bij tronic uitvoering) DucoMax 'ZR' 5 Pa DucoGrille Close 105 Doorvoerventilatie De aangevoerde lucht moet binnen het gebouw kunnen circuleren om zo correct afgevoerd te worden. Een PLAFOND gecontroleerde luchtdoorvoer levert een grote bijdrage aan de optimale werking van een ventilatiesysteem. Ventilatieve koeling Basisventilatie Voor een basisdoorvoer kan er een beroep gedaan worden op de DoorVent, een akoestisch deurrooster. Dit rooster integreert zich erg discreet en maakt een spleet onder de binnendeur overbodig. C. Denk aan integratie met bestaande bouwkundige elementen zoals een akoestisch of klimaatplafond, ventilatiekoven D. Opteer voor elektronisch gestuurde toevoerroosters op basis van CO 2 -meting. Op die manier wordt er enkel geventileerd waar en wanneer nodig én in de juiste hoeveelheid. Een optimale afstemming van toe- en afvoer is op die manier gegarandeerd en bovendien wordt deze efficiënte sturing ook door de wetgeving gewaardeerd: Er zijn ook heel wat mogelijkheden met de DucoGrilleroosters of DucoWall lamellenwandsystemen, die voor een intensievere doorstroming van de lucht zorgen. Voor meer informatie kunt u terecht in de folders Muur- en raamroosters of Lamellenwandsystemen. Waardering in de EPG/EPC - berekening SYSTEEMVARIANT ( NEN ) Fsys Freg C.4b CO 2 -sturing indirect op toevoer per verblijfsruimte, zonder zonering 0,55 * AKOESTISCH DEEL DucoTronic System 1,090 C.4c Winddrukgestuurde toevoer, CO 2 -sturing op afvoer per verblijfsruimte, zonder zonering 0,55 * Doorvoerventilatie Duco Comfort Plus System BRANDWEREND ROOSTER * Waardering van de Duco at SCHOOL concepten in de EPG is nu ook mogelijk op basis van gelijkwaardigheidsonderzoek (Nieman Raadgevende Ingenieurs B.V.) DucoGrille DUCO at SCHOOL 7

8 RICHTLIJNEN Afvoer Duco adviseert om de afvoer volgens één van deze twee principes te laten verlopen: A. Centrale mechanische afvoer via een dakventilator met PWM-ingang voor de aansturing. Duco voorziet hierbij enkel de aansturing van de afvoer. B. Decentrale mechanische afvoer met gestuurde kleppen zorgt voor luchtafvoer in elke ruimte. Iedere ruimte wordt dus voorzien van een VAV-klep die zorgt voor de regeling per zone. Duco levert deze gestuurde kleppen niet zelf aan, maar zorgt wel voor een correcte regeling door middel van een 0-10V (PWM) signaal vanuit de actuatorprint of 2/3-punts sturing. Afvoerventilatie STURING VIA ACTUATOR 8 DUCO VENTILATION & SUN CONTROL

9 Ventilatieve koeling Afkoeling van het gebouw door gebruik te maken van grote debieten buitenlucht door middel van gestuurde muur- en/of raamroosters of lamellenwandsystemen (= intensieve ventilatie). Richtlijnen: A. Pas ventilatieve koeling steeds toe in combinatie met C. Neem het juiste drukverschil voor het dimensioneren van de toevoerroosters. Algemeen kan er gesteld worden dat de roosters op 2 Pa gedimensioneerd mogen worden wanneer er niet rechtstreeks in de ruimte (verblijfsruimte voor menselijke bezetting) afgevoerd wordt. Vanuit energetisch standpunt geniet het de voorkeur om ventilatieve koeling op een natuurlijke manier uit te voeren. goede buitenzonwering (doekzonwering of architecturale zonwering) om potentiële zonnehitte buiten te houden. D. Centrale natuurlijke afvoer via een dakkap met een geïntegreerde DucoGrille Close 105 als regelbare Op aanvraag kan Duco een beschaduwingsstudie uitvoeren waarbij verschillende parameters (grootte & ligging van het gebouw, oriëntering van de ramen, stand afvoerunit. Deze vorm van afvoeren geniet de voorkeur bij het toepassen van ventilatieve koeling en wordt volledig door Duco zelf aangestuurd. van de zon ) steeds meegenomen worden. B. Hou bij het ontwerp van het gebouw rekening met de aanwezigheid van voldoende materialen met een grote DucoGrille Close 105 warmtecapaciteit en een geringe warmtedoorgang. Zorg met andere woorden voor genoeg thermische massa in het gebouw (denk aan bijvoorbeeld cellenbeton) om de koelte in op te slaan. DucoWall Solid Afvoerventilatie Duco heeft, in samenwerking met de Universiteit van Gent en een onafhankelijk ingenieurs- en adviesbureau, een interne calculatietool ontwikkeld waarbij Dimensionering van de luchtopeningen Algemene regel: Toe- en afvoeropeningen zijn gedimensioneerd voor een drukverschil van 2 Pa enkele vuistregels werden opgesteld voor het dimensioneren van de debieten. Met deze tool kan de interne studiedienst dan ook een gericht advies formuleren voor elk project. DUCO at SCHOOL 9

10 RICHTLIJNEN Buitenzonwering Een ideaal evenwicht tussen zon en schaduw (genoeg lichtinval, zonder de zonnehitte een kans te geven het gebouw op te warmen) met doekzonwering of BUITENAANZICHT architecturale zonwering. Richtlijnen: A. Zorg ervoor dat de buitenzonwering individueel regelbaar en bedienbaar is. B. Bij toepassing van buitenzonwering is het van belang om een optimaal evenwicht te vinden tussen het binnenlaten van voldoende daglicht, het bewaren van het zicht naar buiten en een efficiënte afscherming van de zonnestralen. Buitenzonwering DucoTwin 120 CAP DucoGrille NightVent C. Horizontaal geplaatste zonweringsystemen houden de Basisventilatie BINNENAANZICHT Ventilatieve koeling hitte buiten in de warmere periodes van het jaar (meiseptember) en laten de warmte van de laagstaande zon toe in de koudere maanden (oktober-april). Dit zorgt voor een optimale energiewinst. D. Verticaal geplaatste zonweringsystemen bieden een maximum aan privacy en handhaven daarbij het zicht naar buiten toe. Met verticaal geplaatste zonweringsystemen kan de ruimte verduisterd worden. 10 DUCO VENTILATION & SUN CONTROL

11 Bekabelde Vraaggestuurde Natuurlijke Ventilatie (VNV) voor totaalconcepten met een verzekerde waarde! Duco adviseert om in de totaalconcepten gebruik te maken van zijn bekabele Vraaggestuurde Natuurlijke De componenten van het systeem staan met elkaar in verbinding via een specifiek communicatieprotocol: Ventilatiesystemen (VNV). Het kabelnetwerk garandeert niet enkel de overbrugging van een grotere afstand (tot 300 meter), maar ook een gedegen communicatie en signaaloverdracht. De Duco-componenten communiceren onderling volgens het DucoBus protocol. De IQ-unit (Indoor Quality) kan in verbinding staan met een externe sturingsunit (Gebouwbeheer- Elk systeem functioneert volledig op zichzelf, maar kan dankzij de bekabeling ook perfect een brug maken systeem, PLC,...) volgens het ModBus protocol (over RS 485). met een externe sturingsunit, zoals bijvoorbeeld een gebouwbeheersysteem, PLC of een centrale computer... Een externe sturingsunit wordt gebruikt om alle ventilatieparameters uit te lezen, zoals CO 2 -waarde, Op die manier behoudt het Duco-systeem de eigenheid van een op zich staand Vraaggestuurd Natuurlijk Ventilatiesysteem (VNV), maar stelt het zich ook open voor vochtgehalte, temperatuur, stand afvoerventilator of roosteropeningen (De laatste twee parameters kunnen gestuurd worden). externe factoren om totaalconcepten met een verzekerde meerwaarde te ontwikkelen. Binnen Duco s Vraaggestuurde Natuurlijke Ventilatiesystemen (VNV) is er de keuze tussen het Door de koppeling aan een externe sturing, zijn de resultaten van het ventilatiesysteem snel en eenvoudig DucoTronic System Wired of het Duco Comfort (Plus) System Wired. uit te lezen of aan te passen. Elk elektronisch gestuurd rooster kan afzonderlijk bediend worden, net zoals de sturing van de mechanische afvoer. Het DucoTronic System Wired werkt met elektronisch aangestuurde ventilatieroosters op basis van CO 2 -meting en geniet de voorkeur omdat toe- en afvoer zo steeds op De mogelijkheden worden op die manier oneindig. elkaar afgestemd zijn. Logische concepten vormen een grensoverschrijdende brug met natuurlijke ventilatie: warmtepompen, warmtepompboilers, (vloer)verwarming, nachtkoeling of tijdsturing. DUCO at SCHOOL 11

12 VOORBEELD CONCEPT IQ-unit DUCO at SCHOOL is een totaaloplossing, berustend op vijf pijlers, die op een natuurlijke manier het binnenklimaat beheersbaar houdt. DucoSun DucoTronic System Wired + ventilatieve koeling via mechanisch systeem Basisventilatie Ventilatieve koeling Doorvoer basisventilatie Doorvoer ventilatieve koeling Afvoer basisventilatie Afvoer ventilatieve koeling Zonwering Natuurlijke toevoer via elektronisch gestuurde TronicMax 5 Pa DucoGrille NightVent DucoWall Classic W20Z (AK) (naar centrale gang) (max debiet = ventilatieve koeling) Centrale mechanische unit met dakventilator DucoSun 100C onderliggend Sturingscomponenten IQ-unit, CO 2 -ruimtesensor, Actuatorprint, Sturingsunit TronicMax, DUCO VENTILATION & SUN CONTROL

13 TronicMax 5 Pa CO 2 -ruimtesensor DucoGrille NightVent DucoWall DUCO at SCHOOL 13

14 Voorbeeldberekening basisventilatie voor één klaslokaal Type ruimte: Klaslokaal - Onderwijsfunctie Beschikbare kozijnafmeting: 2 x kozijn A: 1 x 1926 mm 1 x kozijn B: 1 x 1900 mm Oppervlakte: 2 x kozijn C: 1 x 2000 mm 90,8 m² (Breedte x lengte: mm x 7567 mm) Afmeting toevoerrooster: Aantal personen in lokaal Uitgangspunt bezetting: 31 personen Minimaal benodigde kleplengte: Klasse C: (201,5 l/s) / (65,9 l/s) = 3058 mm Klasse B: (263,5 l/s) / (65,9 l/s) = 3999 mm Ventilatievoud per persoon Klasse A: (372,0 l/s) / (65,9 l/s) = 5645 mm Minimaal benodigde debiet per persoon: Klasse C: 6,5 l/s Klasse B: 8,5 l/s Klasse A: 12,0 l/s Te verdelen over Klasse C: 2 ventilatieroosters van 1926 mm (kozijn A) Klasse B: 2 ventilatieroosters van 1926 mm (kozijn A) + 1 ventilatierooster van 1900 mm (kozijn B) Minimale totale toevoerdebiet: Klasse C: 201,5 l/s (= 725 m³/u) Klasse A: 2 ventilatieroosters van 1926 mm (kozijn A) + 1 ventilatierooster van 1900 mm (kozijn B) Klasse B: 263,5 l/s (= 948 m³/u) Klasse A: 372,0 l/s (= 1339 m³/u) Mechanisch afvoerdebiet: Klasse C: 725 m³/u via VAV Toevoer rechtstreeks van buitenaf: Ja Klasse B: 948 m³/u via VAV Klasse A: 1339 m³/u via VAV Type toevoerrooster: DucoMax ZR 5 Pa Benodigde componenten: 1 x Actuatorprint 1 (of 2) x CO 2 -ruimtesensor(en) Debiet bij 5 Pa bij 1000 millimeter: 1 x VAV - regelklep 65,9 l/s (= 237 m³/u) Uitgangspunt is dat er een afvoerpunt aanwezig is (drukvoorwaarde 5 Pa) 14 DUCO VENTILATION & SUN CONTROL

15 Input voor de berekening ventilatieve koeling voor de onderwijsfunctie Oppervlakte: 90,8 m² In het berekeningsprogramma berekenen we opnieuw bij Hoogte: 3,5 m een druk van 2 Pa en 618 l/s. Dit resulteert dus in een volume (V) van 317,8 m³ We komen uit op 0,54 m² DucoGrille Close 105 Voor ventilatieve koeling gaan we uit van 7 verversingen per uur, of een debiet van 7 x 317,8 = 2225 m³/u = 618 l/s In de muur voorzien we dus een DucoGrille Close 105 van 1 m x 0,5 m Om het energieverbruik van ventilatoren zoveel mogelijk te beperken, doen we dit liefst op een natuurlijke manier: Toevoer Met het programma (ventilatieberekening.duco.eu) op Duco s website berekenen we de toevoer bij 2 Pa: Afvoer Als de mogelijkheid er is om de afvoer te regelen via een luik of koepel in het dak, zal dit het effect van de ventilatieve koeling versterken. De grootte is afhankelijk van het hoogteverschil tussen toe- en afvoer. Ook hier kunnen we een drukverschil van 2 Pa gebruiken. We komen dan uit op een dakkapel met 2 m² DucoGrille Solid. (vb. 4 zijden van 0,35 m hoogte en 1 m breedte), voorzien van een luik van 0,5 m² (enkel geldig voor een gebouw van maximaal 3 bouwlagen). We komen uit op 1,68 m² DucoGrille Nightvent Dit wordt dus 2 keer een rooster van 0,4 m x 2,1 m voor de toevoer Als we geen luiken of koepels in het dak kunnen voorzien, maken we gebruik van openingen in de gevel, die zo hoog mogelijk geplaatst worden (vb. rooster van 1,42 m² DucoGrille Solid). Doorvoer Bij ventilatieve koeling met natuurlijke ventilatie is het zeer belangrijk om de correcte doorvoer te voorzien. Deze doorvoer is gestuurd, en gaat enkel open op momenten dat er intensieve ventilatie mogelijk is. Sturing Alle componenten worden voorzien van een stuurprint en gaan automatisch open als de voorwaarden voor intensieve ventilatie voldaan zijn. Het systeem kan ook aangestuurd worden door een gebouwbeheerssysteem, of via een manuele bediening. DUCO at SCHOOL 15

16 CASE STUDY De Schakel, Ammerzoden DucoTronic System Wired Duco voorzag vijftien lokalen in de Brede School De Schakel van Ammerzoden van natuurlijke ventilatie onder de vorm van het vraaggestuurde DucoTronic System Wired. De keuze voor vraagsturing werd onder meer mee ingegeven door de snelle terugverdientijd. De Brede School De Schakel in Ammerzoden werd tijdens de ingrijpende nieuwbouw- en renovatiewerkzaamheden stevig onder handen genomen. Sinds begin 2013 biedt het gebouw onder meer onderdak aan een peuterspeelzaal, een kinderopvang, een basisschool, een bibliotheek en een buitenschoolse opvang. Individuele regelbaarheid Vraaggestuurde ventilatie met elektronisch gestuurde roosters betekent immers ook een extra investering, maar daar staat ook heel wat tegenover. Per ruimte kan de juiste hoeveelheid verse lucht exact bepaald worden met behulp van een CO 2 -ruimtesensor. Op basis van deze meting en de ingestelde maximale CO 2 -concentratie kan het rooster verder geopend of gesloten worden en wordt de afvoer hierop afgestemd, zodat de afvoerventilator niet meer In de ontwerpfase van de basisschool ging de nodige aandacht naar een gezond en comfortabel binnenklimaat. De keuze voor natuurlijke ventilatie was voor de directie snel gemaakt. Technisch adviesbureau Nijeboer-Hage stond hen bij om de mogelijkheid te onderzoeken om te elektriciteit verbruikt dan nodig. Kortom, geen (onnodige) ventilatie in lege ruimtes en juist meer ventilatie in ruimtes met een grotere bezetting. Bovendien geven de CO 2 - ruimtesensoren de gebruiker altijd zelf de vrijheid om de roosters te sluiten of net meer te openen. opteren voor ofwel een basis natuurlijk ventilatiesysteem met standaard manueel te bedienen ZR-roosters (Duco Comfort System Wired), ofwel een volledig vraaggestuurd natuurlijk ventilatiesyteem met elektronisch gestuurde roosters (DucoTronic System Wired). De voorwaarde om voor de vraaggestuurde variant te kiezen, was dat het systeem zichzelf diende terug te verdienen door te besparen op de ventilatie enerzijds en gas voor verwarming anderzijds. Nijeboer-Hage voerde in die optiek een haalbaarheidsstudie uit om de meerwaarde van vraaggestuurd ventileren op basis van CO 2 -meting aan te tonen. 16 DUCO VENTILATION & SUN CONTROL

17 FRISSE SCHOOL KLASSE A Het uitgangspunt voor de vergelijkende studie tussen al dan niet volledig vraaggestuurd ventileren start met vijftien lokalen, die gedurende 40 werkweken per jaar tussen 8 u en 18 u geventileerd worden tijdens de werkdagen. Bij het energieverbruik werd er rekening gehouden met het elektraverbruik van de afzuigventilatoren enerzijds en het gasverbruik voor verwarming anderzijds. Op basis van de vergelijking tussen het energieverbruik tussen een conventioneel afzuigsysteem en de vraaggestuurde variant, kwam het adviesbureau tot volgende conclusies: JAARLIJKSE BESPARING AARDGAS JAARLIJKSE BESPARING ELEKTRICITEIT JAARLIJKSE FINANCIËLE BESPARING TERUGVERDIENTIJD m³ (minder warmteverlies) kwh (minder draaiuren afzuigventilatoren) euro 7 jaar Bovendien is er in de berekeningen geen rekening gehouden met de eventueel stijgende energieprijzen. Indien de prijzen verder stijgen, zal de meerinvestering voor CO 2 -gestuurd ventileren zichzelf sneller terugverdienen. Volgens Nijeboer-Hage leert de praktijk echter wel dat de werkelijke terugverdientijd vaak nog lager ligt. De kloktijden voor ventilatie en verwarming worden immers vaak ruimer ingesteld en tijdens vakantieperioden worden de klokken Uiteindelijk gaven deze factoren, in combinatie met de meerwaarde voor een gezond en comfortabel binnenklimaat in de ruimte, de doorslag om te kiezen voor een volledig vraaggestuurd natuurlijk ventilatiesysteem. vaak niet uitgeschakeld. De werkelijke terugverdientijd hangt dus ook af van de mate van beheer en de werkelijke bezetting van het gebouw. DUCO at SCHOOL 17

18 BBA RAPPORT DE SCHAKEL Het BBA Binnenmilieu deed onderzoek naar het binnenklimaat van de Brede School De Schakel. Hieronder worden de belangrijkste bevindingen uit het rapport gebundeld. Het project De schoolgebouwen van deze brede school zijn het resultaat van een ingrijpende renovatie in Hierbij werd het Frisse Scholen PvE van RVO.nl gehanteerd. Behalve de school, zijn er in het gebouw ook een openbare bibliotheek, consultatiebureau, kinderopvang, peuterspeelzaal en sportzaal gehuisvest. Bij de renovatie werd het DucoTronic System, dat direct gekoppeld is met de (lokale) mechanische afzuiging, geïmplementeerd. In dit specifieke geval is er ook gewerkt met geïntegreerde buitenzonwering in het ventilatierooster. De gegevens Ventilatiesysteem: DucoTronic System Wired Ventilatieroosters: TronicTwin 120, TronicGlasMax Aantal leerlingen: 300 Aantal geïnterviewde leerkrachten: 10 Enkele bevindingen Het zelf ingeschatte productiviteitseffect ten gevolge van het binnenklimaat is beter dan in de meeste gebouwen. In veel gebouwen vinden medewerkers dat zij door het binnenklimaat worden belemmerd, maar in De Schakel Conclusies Prestaties.&.uitvoering: bij steekproefsgewijze inspecties van de installaties zijn geen uitvoeringsfouten geconstateerd. Het systeem bleek te functioneren als bedoeld, hetgeen in veel nieuwbouwprojecten wel eens anders is... schatten de medewerkers in dat ze hun werk ten gevolge van het bovengemiddeld goede binnenklimaat 20% beter kunnen doen! Gebruikerstevredenheid: het systeem zorgt ervoor dat de gebruikers nauwelijks moeten omkijken naar de basisventilatie in de lokalen en dat is een goed teken. 18 DUCO VENTILATION & SUN CONTROL

19 Algemeen oordeel binnenklimaat / rapportcijfer Resultaat 7,6/10 Building Symptom Index 0,5 1,0 1,5 2,0 2,5 3,0 3,5 4,0 4,5 5,0 0 van de 5 symptomen 5 van de 5 symptomen 0,6 De lage Building Symptom Index kan als een goede prestatie worden beschouwd. Zelf ingeschat productiviteitseffect binnenklimaat +19% -30% -20% -10% 0% +10% +20% +30% Productiviteit verlagend Productiviteit verhogend Bekijk het volledige BBA Binnenmilieu rapport op of via de QR code DUCO at SCHOOL 19

20 CASE STUDY Brede School Het Dok, Oegstgeest GlasMax ZR Het Dok in Oegstgeest is een Brede School waar tijdens het ontwerp drie thema s centraal stonden: verse lucht, veel daglicht en het gebruik van natuurlijke materialen. Duco Ventilation & Sun Control leverde zijn bijdrage in dit (klimaat) concept dankzij de implementatie van de geluiddempende ventilatieroosters, type GlasMax ZR. Al tijdens het ontwerp, een realisatie van architectenbureau Paul de Ruiter bv, was het duidelijk dat gezondheid en duurzaamheid voorop stonden. Deze doelstellingen kwamen volledig tot uiting in de drie centrale thema s, waarin verse lucht een prominente rol vertolkt. Samen met ingenieursbureau Arup werd er een innovatief klimaatconcept op poten gezet met als uitgangspunt om via natuurlijke ventilatie op een energiezuinige manier overal in het gebouw verse lucht aan te voeren. Aangezien ook geluidsbelasting een rol speelde bij de implementatie van de ventilatieroosters, werd er geopteerd voor de GlasMax ZR van Duco. Dit geluiddempend rooster (dempingswaarde tot 37 db in open stand) voert verse lucht aan via de gevel en stroomt zo door naar een centraal trappenhuis, waar het wordt afgevoerd. De gelijke verspreiding van de lucht wordt gegarandeerd dankzij het gebruik van een geperforeerde, akoestisch dempende plafondkoof. Dankzij dit innovatief klimaatconcept zijn er geen ventilatiekanalen nodig en dat bespaart zowel energie als materiaal. Een bewijs dat een comfortabel binnenklimaat met minder installaties geen utopie is! 20 DUCO VENTILATION & SUN CONTROL

21 DUCO at SCHOOL 21

22 CASE STUDY Marie Kamphuisborg, Groningen DucoTronic System Wired De Hanzehogeschool Groningen zocht naar een manier om het binnenklimaat van de campus Marie KamphuisBorg aanzienlijk te verbeteren. Uit een rondvraag bleek immers dat heel wat studenten en medewerkers niet tevreden waren, met alle gevolgen van dien... goed in kaart te kunnen brengen, aldus Nijeboer. Uit deze rondvraag bleek dat meer dan 70% van de ondervraagden het binnenklimaat niet aangenaam vond. Andere vaak gehoorde klachten waren een te hoge temperatuur en een onaangename geur. 64% van de studenten gaf aan wel eens last te hebben van vermoeidheid of sufheid en De campus Marie KamphuisBorg, onderdeel van de Hanzehogeschool, onderging een groot onderhoud aan de gevel. Tegelijkertijd werd beslist om ook de ventilatie aan te pakken, want het binnenklimaat liet serieus te wensen over. Het technisch adviesbureau Nijeboer-Hage uit Assen werd van bij de start bij het project betrokken om een solide oplossing te vinden voor een verbetering van het binnenklimaat. De Hanzehogeschool wilde een prettige omgeving creëren waar het aangenaam werken en leren is. Daarvoor werden verschillende maatregelen voorgesteld in een vleugel van de campus: het aanbrengen van (semi-) transparante scheidingswanden tussen het middengebied en lokalen/kantoren, een nieuw plafond in het middengebied, een multifunctionele pantry, aanpassingen in het meubilair en de stoffering en het aanpassen van de verlichting en de ventilatie, opent Edwin Nijeboer, die het project van dichtbij opvolgde. schreef dit voor het grootste deel toe aan een ondermaats binnenklimaat. CO 2 -sturing De keuze voor natuurlijke ventilatie lag voor de hand, aangezien balansventilatie aanbrengen in een bestaand gebouw praktisch bijna niet te realiseren valt vanwege de omvang van de kanalen. Er werd geopteerd voor een vraaggestuurde variant op basis van CO 2. In elk lokaal is er een sensor voorzien die de binnenluchtkwaliteit monitort. Zodra het CO 2 -gehalte te hoog dreigt op te lopen, worden de ventilatieroosters automatisch verder open gestuurd zodat er meer verse lucht binnenkomt en het binnenklimaat opnieuw optimaal wordt. Bij correcte CO 2 -waardes sluiten de roosters zich opnieuw. Het voordeel is dat de ruimten die leeg zijn niet (onnodig) worden geventileerd. Ruimten met een hogere bezetting worden juist meer geventileerd. De Hanzehogeschool wilde een prettige omgeving creëren waar het aangenaam werken en leren is. Er werd één vleugel in het gebouw aangepakt als pilot. We hielden voor de aanpassingswerken een enquête bij de studenten en medewerkers om de waarnemingen JAARLIJKSE BESPARING AARDGAS JAARLIJKSE BESPARING ELEKTRICITEIT JAARLIJKSE FINANCIËLE BESPARING TERUGVERDIENTIJD m³ (minder warmteverlies) kwh (minder draaiuren afzuigventilatoren) euro 3 jaar 22 DUCO VENTILATION & SUN CONTROL

23 De concrete invulling van de vraaggestuurde ventilatie gebeurde door het DucoTronic System Wired. Dit Vraaggestuurde Natuurlijk Ventilatiesysteem werd via Modbus gekoppeld aan het centrale gebouwbeheerssysteem van Marie KamphuisBorg waardoor alle waarden per lokaal heel eenvoudig uitgelezen kunnen worden: temperatuur, CO 2 -gehalte, stand van de roosters. Bovendien kan er ook bijgestuurd worden waar nodig en kunnen er echte ventilatieprincipes opgezet worden door bijvoorbeeld de ventilatie aan te sturen tijdens de vakantieperiodes om het gebouw een keer per dag volledig te ventileren. Comfort Het comfort werd in het schoolgebouw nog extra verhoogd door te kiezen voor ventilatie en zonwering in één Het resultaat van het testproject mocht er best zijn. Na de renovatie van die ene vleugel hebben we opnieuw een enquête afgenomen, bij zowel medewerkers als studenten, om te zien wat de voornaamste bevindingen waren. Op de vraag of de medewerkers vonden dat het binnenklimaat beter was, antwoordde 100% ja. 93% van hen vindt het binnenklimaat nu aangenaam, in vergelijking met 22% voordien. Ook bij de studenten klinkt hetzelfde verhaal: 86% vindt het binnenklimaat aanzienlijk verbeterd en de gezondheidsklachten worden niet langer aan het binnenklimaat gekoppeld, vervolgt Nijeboer. Deze positieve resultaten hebben ertoe geleid dat het hele gebouw verder onder handen werd genomen. Met succes, want als je voor en na vergelijkt, kun je enkel concluderen dat het binnenklimaat de grote winnaar is. product: de DucoTwin. Alle ramen, behalve die aan de noordzijde, werden voorzien van externe doekzonwering om de zonnehitte buiten te houden en een aangenaam binnenklimaat te creëren. Op de vraag of de medewerkers vonden dat het binnenklimaat beter was, antwoordde 100% ja. DUCO at SCHOOL 23

24 Een oplossing voor elk project! BEZOEK ONZE WEBSITE Onder voorbehoud van drukfouten en/of wijziging L