Kempcns. Tydinghen. #bkccerpre e / í// -';r,í, Nr. 3í - ianuari ,Frog!,Jotrbg, f**w. ,,t,-- BC België - Belgique P.B. _ P.P.

Transcriptie

1 Nr. 3í - ianuari 2003 België - Belgique P.B. _ P.P Turnhout BC 2003 Kempcns Tydinghen V'ERMEREN Frank Silresterlaan ll 1970 s Gralennezel Driemaandelij ks tij dschrift van de Gidsenvereniging Antwerpse Kempen Verantwoordeliik uitgever: Leo Verheijen, Hoveniersstraat 38, 2300 Turnhout,Frog!,Jotrbg, f**w #bkccerpre e / í// -';r,í,,,t,--

2

3 Beste collega's-streekgidsen, Wegens een rondvraag georganiseerd door Toerisme Vlaanderen over taatopleiding voor gidsen, start 2003 al met een uitzonderlijk vroege editie van ons gidsenblad. óat houdt wel in dat dit buitenbeentje de plaats inneemt van ons maartnummer en dat het volgend exemplaar van je favoriete tijdschrift slechts einde juni in de bus zal vallen. rn ieder geval, wat de rondvraag betreft... rekenen we erop dat je meedoet! De redactie Pagina 1 Woordje van de voorzitter 1 F.T.c.-kaart en lidgeld 2003 I Taalopleidingen toeristische gidsen 2 Agenda Algemene Vergadering en volgende ledenvergadering 2 Verslag van de vorige vergadering 3 Dringendgezocht..,!!! 4 Brief van Toerisme Vlaanderen over "Taalopleidingen toeristische gidsen" 5 Rondvraag"Taalopleidingentoeristischegidsen" 7 Hoe lok je Japanners en verkoop je Blankenberge? I Rekenmunt en courant geld (slot) 15 Beelden van een Toffe Plezierige Activiteit 15 Wielertoeristen in groep L7 Fietsend gidsen: vragen - antwoorden 18 Het eerste "fjzeren gordijn" 24 Eetgewoonten door de eeuwen heen 32 Ditjes en datjes

4 Beste Collega's, Het magische palindroomjaar 2002 ligt reeds achter ons. Volgens enkele collega's was het schitterend, anderen vonden het "zoals gewoonlijk" m3ar vooral de nieuwkomers stellen terecht vragen hoe en waar geraken wíj aan gidsbeurten. Uit ervaring weet ik dat verschillende gidsen concrete afspraken hebben gemaakt met plaatselijk toeristische diensten, mísschien kan dit helpen aan opdrachten! Tijdens de vergadering van 2 december 2002 hebben wij met grote meerderheid - na 10 jaar Kempense Sfreekgidsen - gekozen voor een andere benaming nl. "Gidsenvereniging Antwerpse Kempen". Hopelijk klinkt dit beter en komen wij in het juiste spoor terecht met méér gidsbeurten. Onze ledenvergaderingen kunnen ook in 2003 blijven plaatsvinden in het bekende't Steen$e, Grote Markt 44 te Turnhout, steeds op maandag u., waarvoor onze dank aan Toerisme Kempen. Ondeftussen heb ik van verschillende collega's via mail en post, nieuwjaarswensen ontvangen. De naamsw'rjziging werd ook vermeld en positief bevonden, waarvoor uiteraard haftelijk dank. Collega's, ik wens éénieder van jullie het allerbeste voor 2003, mooie dromen en veel genoegen tijdens de gidsbeuden. F.t.Q, tnfrpï en UD^ELD 2oA3 Iedereen vergeet al wel eens iets, maar... vergeet a.u.b' niet: b-ve"k;it^ 1. Het aanvraagformulier met pasfoto zo vlug mogelfk aan mijn adres op te sturen Leo Verheijen, Hoveniersstraat 38, 2300 Turnhout 2, Lidgeld te betalen via stofting op KBC Herman Knaeps, Mechelsebaan 328, 2320 Bonheiden. Lidmaatschap voor het jaar Lidmaatschap inclusief OMOB verzekering I aal.o lllcíd,lnscn íc c fi sílsck gi 4,s ca De Vormingsdienst van Toerisme Vlaanderen wenst in het voorjaar van 2003 te starten met taalcursussen voor gidsen (zie verder), Wie interesse heeft in deze cursussen gelieve zijn voorkeur zo vlug mogelijk via of telefoon aan mij door te geven: tel. O of leo.verheijen@belqacom.net a' Gelieve de ingevulde vragenlijst lieírechtstreeks op te sturen naar ïoerisme Vlaanderen, maar hem vóór 20 januari 2003 te mailen of per post te sturen naar Leo Verheijen, Hoveniersstraat 38, 2300 Turnhout

5 * Scnla f,lsartcnc w>5aór,fu, cn lc{,clrtt c>salc>3n; Ql {sas e>cl,tl glng frnlv cryea { cnpat Wanneer? Op maandag 27 ianuari 20O3 om u Waar? Op het traditionele adres in "het Steentje" te Turnhout AGENDA 1. Nieuwjaarswensen 2. Aanwezigheden 2. Bespreking verslag vorige vergadering 3. Kasverslag door Herman 4. Informatie over voorbije activiteiten 5. Kempensche Tydinghen door Frank, Bert en René 6. Bijscholingen - Taalopleidingen door Toerisme Vlaanderen - Uitstap naar Hoogstraten met bezoek aan het Begijnhof op zaterdag 22 maart 2003 om u. Afspraak bij de Dienstïoerisme aan of in het stadhuis van Hoogstraten Gelieve wel uw naam vooraf op te geven! 7. VarÍa B. Rondvraag 9. Uitdeling van de nieuwe FTG-gidskaarten UÍteraard kunnen andere agendapunten altijd nog bezorgd worden aan Bert Bogaeft of Leo Verheijen, Wij hopen natuurlijk dat er zoveel mogelijk streekgidsen aanwezig zullen zq-n. leo.verr/*;'f^ (ko) Waren aanwezig: Herman Knaeps, Frank Vermeren, Jos Mommen, Herman Van Der Borght, Edward Olbrechts, Rik Eennaes, José verbreuken, Jef Belmans, Jo Peeters, Eddy Braeckmans, Marleen Gabriels, Rita Luyten, Yvonne Helsen, John Janssens, Ludwig Cristiaens, Lut Tatrai, l'4arc Ailliet, Frans Schippers, Leo Verheyen. Hadden zich verontschuldigd : Karel Hendrickx, Maria Macauter, Rene Claessen, Jeannine Meeus, Frieda De Ruysser. Bij het verslas van de vorise versaderins zijn seen Ï:iÏiï:i$:Jïï1"#::,i,t;:ffiÍ3:1""t opmerkingen te melden. sinterklazen al klaargelegd. Door enkele leden werd gevraagd om de vergaderingen op een andere dag te houden dan op een maandag. De meerderheid van de aanwezige leden wíl de vergadering echter op maandag blijven houden. Het is niet zeker of wij de vergaderingen in de toekomst in 't Steen$e kunnen blijven houden of in een andere zaal moeten gaan vergaderen.

6 * Het kasverslag van Herman Knaeps wijst erop dat alles met de kas OK is, De enige grote onkosten zijn de nieuwe kaarten van het FTG. * Op 21 september was er een vergadering van het FTG in Beveren. Op deze dag werd ook het 35- jarig bestaan gevierd van het FTG. Zeer interessant was een uitleg van de politiecommissaris over de verkeersreglementen als men gidst met de fiets. Uitgebreide regels over dit onderwerp vindt u verder in dit boekje. * De cursus "streekgids" te Turnhout wordt goed bezocht door nieuwe cursisten. Er was een vraag of men hieruoor ook studieverlof kan kr'rjgen. Dit is niet mogelijk. * In april is er een FTG vergadering in Turnhout en onze vereniging moet deze vergadering organiseren. Probleem is echter dat alle ingeschreven deelnemers niet meer hoeven te betalen dan 20 euro. Het blijkt dat het moeilijk is om een geschikte ruimte te vinden voor dit bedrag. Hiervan moet immers het volgende betaald worden: zaalruimte, 's morgens koffie, lunch en één afscheidsconsumptie's avonds,.f. Toerisme-secretariaat in Wuustwezel wil een contacwergadering met enkele streekgidsen. Hoe en wat dit in mag houden horen we nog van ïoerisme Wuustwezel. t ïn het nieuwe jaar kríjgen wíj ook nieuwe FTG kaarten. Hopelijk zullen wij met deze nieuwe kaarten vrije toegang krijgen in musea in België, Nederland en misschien andere landen. * Op 26 november was er een studiedag voor balíemedewerkers van VW-kantoren en streekgidsen, Bezocht werd o.a. het diamantmuseum en het hotel Aldhem in Grobbendonk. * in maaft kan men een b'rjscholíng volgen in Hoogstraten. Meer bijzonderheden hierover volgen nog. * Voor studiedagen en bijscholingen kan men een attest aanvragen. Dit Ís zeker belangríjk voor in de toekomst als een gids verplicht is om bijscholing te volgen voor een aantal uren. * De kerststallentochten vallen wat het aantal aanvragen betreft tegen, tot dusver zijn er nog maar vijf aanvragen. WaarschijnlÍjk hebben de meeste geïnteresseerden deze tochten al gedaan. {' In 2003 zal de naam "Kempense Streekgidsen" veranderen in "GÍdsenvereniging Antwerpse Kempen" (GIVAK). De naam Gidsen Antwerpse Kempen werd afgewezen omdat de afkorting GAK niet mooi klinkt. Vijf personen wilden het brj de oude naam houden, vijftien wilden de nieuwe naam. Een nieuwe naam is nodig om duidelijker te maken waar de Kempen, en in het bijzonder De Antwerpse Kempen, ligt, Velen uit b.v. Oost- en West Vlaanderen denken dat de Kempen in Limburg ligt. Bij de rondvraag werd weer eens duídelijk dat de streekgidsen zelf voor gidsopdrachten moeten zorgen, willen zij regelmatíg gidsen, De volgende vergadering vindt plaats op maandag 27 ianuari 2003 om 19.3O uur in 't Steen$e te Turnhout, Zie dat je erbij bent! D >in;end Scee clt.,.!!!... collega's-gidsen díe ook hun "steen$e" willen bijdragen om de voorraad tekten voor onze Kempensche Tydinghen op peil te houden. Heb je een interessant nieuwtje, een ínteressant boek of artikel gelezen, een interessant monument bezocht of heb je gewoon iets waaruan je denkt dat het de collega's kan interesseren... laat het weten, of beter nog, bezorg je tekst of aftikel op volgend adres: Vermeren Frank, Silvesterlaan 11, 2970's-Gravenwezel of f ra n nadoo. be Doenl

7 Uw brief van Uw kenmerk Ons kenmerk TO-VORM-taal Datum 13 december 2002 Correspondent ïoestelnr. K. Van Ginderachter Betreft : taalopleidingen toeristische gidsen Fax 02/s13 05 BB katrien.vanginderachter@ toerismevlaanderen. be Beste mevrouw, Geachte Heer, De vormingsdienst van ïoerisme Vlaanderen wenst in het voorjaar van 2003 te staften met taalcursussen voor gidsen. Dergelijk initiatief werd reeds genomen door Toerisme Limburg dat dit jaar cursussen Frans en Duits organiseerde voor gidsen. Het doelpubliek voor deelname aan deze taalopleiding zijn toeristische gidsen met een gedegen voorkennís van de desbetrefíende taal die zich willen bijscholen en/of hun kennisniveau wensen te verhogen, De didactische aanpak van de cursussen is gericht op het mondelinge taalgebruik. De deelnemers breiden hun woordenschatkennís uit en doen daarbij o.a. een beroep op culturele en politieke woordvelden, waarmee gidsen veftrouwd moeten zijn. Het gaat om zinvolle woordenschat, die ze dagelijks in de praktijk kunnen gebruiken, Deze taalopleiding zon 15 lestijden omvatten van telkens drie uur en georganiseerd worden per provincie. Vooraleer van staft te gaan met dergelijk vormingsinitiatief, wil de vormingsdienst van Toerisme Vlaanderen peilen naar de taalnoden in uw regio en de mogel'ljke interesse van toeristísche gidsen om deel te nemen aan één van de taalopleidingen. U wordt bij deze uitgenodigd om de bijgevoegde vragenlijst in te vullen ter voorbereiding van deze vorming. Gelieve de vragenlijst vóór 23+nïG-ri 2OO3 terug te sturen of faxen naar: Toerisme Vlaanderen T.a.v. Katrien Van x: Let op! De Kempense streekgidsen sturen of mailen de vervolledigde vragenlijst naar Leo Verheijen (zie blz. 1) v6ór 2O januari 2OO3' We zullen de resultaten gebruiken om onze opleidingen maximaal te kunnen afstemmen op uw noden. Met de meeste hoogachting, Prof. Dr. U. Claeys Adm in istrateu r-generaa I

8 Rondvraag taalopleiding toeristische Iidsen J Ziiner toeristische gidsen lid van uw organisatie die ook al in een andere gidsen? taal dan het Nederlands OJa O Neen 2. Bestaat er binnen uw gidsenbond interesse voor taalopleidingen? OJa O Neen 3. Voor welke talen acht u dergelijke taalopleiding het meest noodzakelijk? Nummer in volgordevanbelangrijkheid(1=belangrijkst'4=minstbelangrijk) Frans =... Engels =... SPaans = "' Duits = "' 4. Naar welke periode gaat uw voorkeur uit voor het volgen van deze taalopleidingen? O SePtember - december O Maart - juni 5. Naar welk tijdstip gaat uw voorkeur uit voor het volgen van taalopleidingen? O Weekavond O Zaterdagvoormiddag 6.Naarwelkelocatiegaatbinnenuwprovincieuwvoorkeuruitvoordeorganisatievandeze taalopleidingen? West-Vlaanderen: O Brugge O Koftrijk O Andere: Oost-Vlaanderen: O Gent O Andere: AntwerPen: O AntwerPen O Mechelen O Andere; Vlaams-Brabant: O Leuven O Brussel O Andere:

9 Limburg: O Hasselt O Andere: 7. Opmerkingen Deze vragenlijst werd ingevuld door: Naam: Organisatie: Functie: Adres: Datum Handtekening

10 Hoe lok je Japanners en verkoop je Blankenberge? TOERISME Vlaanderen, de dienst díe de promotie van en de controle op het Vlaamse toerisme verzorgt, is flink gegroeid onder de leiding van de professor in de sociologie Urbain Claeys. Toen ik in 1988 begon, hadden we een budget van bíjna 600 miljoen fran( nu heeft ïoerisme Vlaanderen een begroting van 1,7 miljard. Ook het personeelsbestand is uitgebreid, van 60 mensen toen naar 200 nu. "Door die jaren loopt wellicht één rode draad: het toerisme heeft aan belang gewonnen. De sector is nu goed voor 5 of 6 procent van het bruto binnenlands product, dat is meer dan landbouw, bosbouw en visserij samen, In de nieuwe Vlaamse administratie wordt toerisme dan ook een zelfstandig agentschap binnen het departement Economie, Werkgelegenheid en Toerisme. Dat betekent dat de sector aanvaard is als maatschappelíjk relevant," - Wat zijn belangrfike verwezenfikingen trjdens uw ti1'd brj ToerÍsme Vlaanderen? "Ik ben ook fier op de uitbouw van een evenementencel. Wij doen nu de marketing en externe communicatie van grote culturele evenementen en tentoonstellingen, brengen daaryoor buitenlandse journalisten naar Vlaanderen en laten hen bij die gelegenheid ook andere aspecten van ons toeristisch aanbod zien. Dat levert niet alleen aftikels over het evenement op, maar ook over andere toeristische facetten van Vlaanderen. Zulke 'publiciteit' is heel belangrijk." jk heb een vinger in de pap gehad bij de start van het tv-programma Vlaanderen Vakantíeland. Door ons paradepaardje, de arrangementenbrochure, te koppelen aan dat W-programma herinner je de mensen eraan dat ook Vlaanderen een vakantieland is, al is het maar voor korte vakanties." "En niet onbelangrijk is dat we Vlaanderen een plaats gegeven hebben in internationale verenigingen zoals de Wereld ïoerisme Organisatie." - Staat Vlaanderen internationaalop de toeristische kaarfl "Zeker prominenter dan vijftien jaar geleden. Dat Aziaten Vlaanderen kennen, is niet evídent, maar in Europa weten ze ons wel te vinden. Bijna B0 procent van onze gasten komt uit de buurlanden." "Het volstaat níet om te zwaaien met de Vlaamse vlag en te roepen: 'Wij zijn Vlaanderen, kom maar kijken'. Uiteindelijk moeten we de juiste combinatie zoeken: welk product willen en kunnen we op welke markt verkopen?" "Zo verduidelijken we Vlaanderen voor mensen díe ons níet kennen, met drie grote producten: de Kust, het hoeve- en plattelandstoerisme en de kunststeden, Een Amerikaan komt alleen naar hier voor de kunststeden, want die zijn echt uniek, niet om te fietsen en aan het strand te leggen. Kust en fietspaden heb je overal." "Met hoeve- en plattelandstoerisme moeten we niet verder gaan dan het eigen volk, misschien ook wat Nederlanders en Duitsers." "De Kust is jarenlang verkocht als een zandbak en niets meer. Maar nu weten we dat het gemakkelijker is om Blankenberge te verkopen in combinatie met Sealife of Flanders Fields dan zonder. Er moet iets te beleven vallen." - Wat zijn de mrnder succesvolle eprsodes en dieptepunten in dre vliftien jaar? jk heb met lede ogen moeten aanzien dat de grote huizen voor sociaal toerisme verdwenen zijn. Díe huizen waren te groot en niet meer aangepast aan de eisen van de hedendaagse vakantieganger." "Een zeer moeizaam dossier is dat van de campings en kampeerterreinen, Die situatie was verrot. We hebben al een hele weg afgelegd, maar we zijn er nog niet." "En het faillissement van Sabena heeft ons pijn gedaan, Geen verbinding meer hebben met Tokyo bijvoorbeeld, betekent dat je de Japanners nu vanuit Parijs, Frankfurt of Schiphol naar Vlaanderen moet proberen lokken. Toen ze in Brussel landden, was dat een stuk gemakkelijker." - Wat moet er nog gedaan worden? "We hebben nog geen línk gelegd tussen toerisme en sport. Voor de recreatie hebben we wel fietspaden en -routes aangelegd en het wandelen gepromoot. Maar net als cultuurevenementen kunnen

11 sportevenementen een hefboom zijn om Vlaanderen in het buitenland in de belangstelling te brengen. We waren partner van het wereldkampíoenschap wielrennen in Zolder en op Euro 2000 hebben we ook pogingen gedaan. Maar de band zou nog hechter kunnen. Ondezoek heeft bijvoorbeeld aangetoond dat de ScándiÀaviërs hier tijdens Euro 2000 veel uitgaven: supporters die naar het voetbal komen, hier eens goed eten, veel drinken en cadeautjes kopen. Dat bewijst dat je daar links kan leggen." - Welke raad zou u uw opvolger willen geven? "Heb veel geduld, want het loopt allemaal niet zo vlug als je zou willen. Hij moet soepel en flexibel zijn, want de potitiet< bepaalt wat voorrang heeft in het beleid. Als de minister anders beslist dan wat ju denkt, moet je niet tegen de bierkaai willen vechten. Dat moet je leren'" Ik bliji ondetussen de toerismeopleiding van nabij volgen. Ik droom eívan om een kenniscentrum op te richtón voor kmo's in het toerisme. Om bedrijfskundige adviezen te geven, personeel te vormen, koftom, om de kwaliteit van het toeristische aanbod te verbeteren, GastvrijheÍd is immers meer dan een hotel openen of een pint kunnen tappen." Aftikel overgenomen uit de krant "De Standaard" van 28-29/12/2002 Slot Karel Lemmens 10. ALFABETiSCHE LIJST U vindt telkens de naam van het muntstuk, het gehalte, het gewicht, de diameter, het jaartal van de eerste slag en eventueel de laatste slag, de aanvangswaarde in groten en na de 16de eeuw in stuiver' De gegeuensllaan zo mogelijk terug op de eerste slag, voor zover we over deze informatie beschikken. Albeftijn: 79 o/o loud 2,9 g 22 mm stuiver' Zie hooidstuk 7 en Zde deé. Hij werd geslagen in Antwerpen, 1 Brugge en Brussel in het begin van de regering van Albrecht en isabelia met als waarde 213 van de dukaat' Andriesgulden: 79 0/o goud 3,4 923 mm 1466 tot groten. Zie hoofdstuk 4 en lste iabel. Dit muntstuk bevat verder L7 o/o zilver en 4 o/o koper en wordt Bourgondische gulden genoemd. Blamuser: 58 o/o zilver 2,6 g 27 min stuiver. Zie hoofdstuk 7. Dit is het drie-stuiverstuk of halve schelling uit de muntslag van Albrecht en Isabella. Botdrager: 54 o/o zilver naar 48 o/o bíljoen van 4,3 g naar 3,8 I 32 min 1364 tot Vlaamse groten. Zie hooflstuk 3. HU had aanvankelijk de waarde van 2 leeuwengroot en werd ook helmdrager genoemd. In Brabant noemde men hem Brabantse plak. De voorzijde van de munt vertoont een zittende leeuw met een tornooihelm getooid. Bourgondische gulden: zie Andriesgulden' Bourlondische [ruisdaalder. 89 o/o zilver 26,4 g 40 mm stuiver. Hij kan beschouwd worden als de voorloper van de patagon. Brabantse plak: zíe botdrager. Braspenning (nieuwe): 42 o/o I,7 g 24 mm L /4 stuiver' Benaming diá in het begin van de 15de eeuw werd gegeven aan een muntstuk van 40 o/o biljoen en 2,8 g gewicht tlr waarde van 1 groot" In de eerste helft van de 16de eeuw was er de Johannesbraspenninck [er waarde van 3 groten. óp het einde van de 16de eeuw was deze nieuwe braspenning de naam voor 1/40 Philipsdaalder. Onder Álbrecht en Isabelia was het 1/16 van de 2ulden of I stuiver en 1 oord. Tegelijk werd toen op 23 november 1600 doude braspenninek ten pryse van eenen stuyver ende twee zeskins gebillionneeft.

12 Briquet: zie vuurijzer. Bryman: Brabants zilveren muntstuk van2,75 geslagen op het einde van de regering van Joanna en Wenceslas. Carambole: was een munt die in 1685 bij de ordonnantie van de koning van Frankrijk tijdens de successíeoorlog werd geslagen ten behoeve van de soldaten. Deze Franse munt was alleen toegelaten in Vlaanderen en Artois en verboden in Frankrijk. Hij woog 37,3 g met 86 0/o zilvergehalte en kreeg een waarde van 4 pond. De zilverinhoud van deze munt kwam overeen met onze ducatons/ want Lodewijk XIV kon zich niet veroorloven zijn soldaten met minderwaardig Frans geld te betalen. Zijn officiële benaming was écu de flandres. Met zijn 42 min diameter was deze munt een van de grootste uit zijn tijd, groot genoeg om mee te biljaften. Of komt de naam alleen maar van het terugkaatseffect dat de Franse koning uíteindelijk in eigen land ondervond tengevolge de introductíe van deze munt? Carolusgulden (gouden): 58 o/o goud 2,9 g 23 mm stuiver. Zie hoofdstukken I en 4 en de lste tabel. Hij bevat 5 B,3o/o goud 31,2 o/ozilver en 10,5 o/o koper,. Carolusgulden (zilveren): B3o/ozilver 22, mm stuiver. Zie hoofdstukken 1 en 4. Het is de eerste zilveren munt in Brabant waarop de voorzijde de beeldenaar van de vorst prijkt. De eerste slag van deze Carolus-gulden woog zelfs 22,9 g ClinckaertzTlo/o goud naar 66o/o3,6 g naar 3,2930 mm stuiver. Zie hoofdstuk 6 en eerste tabel. Hij werd ook Brabants gouden schild genoemd. De benaming wijst op de heldere klank, die het gevolg is van het zwak gehalte, Compagnon:72 a/o zilver 3,85 g 27 mm L337-I343 1 groot. Zie hoofdstuk 3. Deze gezel of compagnon was een variatie van de leeuwen- groot. Hij werd geslagen door Brabant, Vlaanderen, Holland en Gelderland ter waarde van 12 denier swefte. CromstaeÊt 44 o/o zilver 3,6 30 min groten. Zie hoofdstuk 3. De leeuw op de voozijde met zijn gekromde staart gaf de naam aan dit zilverstuk. Daalder: zie boui"gondische kruísdaalder', Philipsdaalder, prinsendaalder en statendaalder. Denier: dit muntstuk evolueerde van 1 g in de 12de eeuw tot de helft 200 jaar later, Evenzo was zijn zilvergehalte gehalveerd. De denier parísis woog in 1305 nog 1,15 g met 43 o/o zilver. Drielander:48 L7c biljoen 3 31 mm l4l5-l427 2 groten. Zie hoofdstuk 4. HU was geldíg in Brabant, Henegouwen en Holland. Duit: zie hoofdstukken 5 en B. Men sloeg te Antwerpen tussen 1558 en 1572 bijna van deze biljoenmun$es, die men negenmanneke heette, omdat ze 9 Brabantse myten of 118 stuiver waard waren. Ook te Brugge werden er rond die tijd duitjes of zeskins in biljoen geslagen. De volgende duitjes waren geheel uit koper en dat bleef zo gedurende heel de 17de en l8de eeuw. Dukaat: 99 o/o goud 4,8 923 mm stuiver. Zie hoofdstuk 7 en tweede tabeí. In Nederland werd de dukaat met de staande ridder met de zeven pijlen (dat zijn de 7 provinciën) eeuwenlang als de belangr'rjkste goudmunt gebruikt, vooral voor de handel met Rusland, Ducaton: 94 o/o zilver 32,5 g 40 mm stuiver. Zie hoofdstuk 7 en tweede tabel. Engel: 99 0/o goud 5,1 g tot 4,5 g 33 mm tot 29 mm groten. Zie hoofdstuk 6. Het was oorspronkelijk een Engels goudstuk, dat in onze gewesten geïmiteerd werd. Flanders: 99 % goud 4,2 g 30 mm Dit mooie goudstuk werd, zoals de benaming doet vermoeden, alleen in Vlaanderen geslagen gedurende slechts 2 jaar, maar dan wel 680,000 stuks. Florijn: zie gulden. De Florentijnse floríjn had bij zijn eerste slag in t252in Florentië een waarde van 1 pond. Men sloeg toen ook aldaar een zilveren florijn van 2,1 g ter waarde van 1/20 van de gulden florijn. Frank te paard: zie rijder. Gezel: zie compagnon, Griffoen: 46 o/o biljoen 3,3 g28 mm stuiver. Op de voorzijde van het muntstuk staan twee griffoenen afgebeeld. Groot: uitgebreid behandeld in de hoofdstukken 3 en 5. Gulden: uitgebreid behandeld in hoofdstukken 4. 5 en B. Gouden helm: 99 o/o loud 6,9 g tot 6,7 936 min groten. in 1368 werden er van deze munten geslagen in Gent met goud van hersmolten oude nobels, schilden, rijders en mottoenen. Helmdrager: zie botdrager. Sint-Jansgulden: 99 7o goud 3,4 g 20 mm groten. Zie hoofdstuk 4. Ook in 1419 werden er te Brussel nog Jansguldens geslagen/ maar op een gewijzigde muntvoet. Sint-Janspenninck: 55 o/o zilver 4,8 g 34 nun groten. Bovenstaande gegevens tellen voor de dubbele Janspenning van 1419 uit Brabant. De enkele janspenning had dus een waarde van 1 groot.

13 Johannesbraspenning: zie braspenning. Jangelaer: 42,5 o/o biljoen 2,1 g 25 mm groot' Dit stuk werd alleen in Vlaanderen geslagen en werd ook voetdrager genoemd, omdat de adelaar uitgebeeld wordt bovenop twee wapenschilden, die hij met zijn voeten vasthoudt. Karolusgulden: zie Carolusgulden. KlinkaeÊ: zie clinckaeft. Kofte: koper 1,8 g 18 mm stuiver. ZÍe hoofdslukken 4 en 5. Dit muntstuk was de eerste pasmunt uit onze gewesten, die geheel in koper werd geslagen. Het was ook de eerste maal dat de beeldenaar van de vorst op een munt prijkte en het was eveneàns de eerste gezamenlijke pasmunt voor Brabant en Vlaanderen. Er volgde ook nog een korte met de beeldenaar van Rhilips 11 en eveneens een statenkote, maar in de 17de eeuw kwamen oord en duit in de plaats. Krabbelaar: zíe vlieger. Kromstaaft: zie cromstaert. Gouden kroont BB o/o goud 3,4 g26 mm stuiver. Ook in de 16de eeuw werden er onder Karel V en Philips 11 en de hertog van Anjou kronen geslagen naar Frans voorbeeld en die daarom zonnekronen werden genoemd. Zie bij zonnekroon. Zilveren kroon: 87 o/o zilver 29,5 g 40 min L755-L stuiver. Zie hoofdstuk 7 en de tweede tabel. Met nagenoeg dezelfde munwoet en gewicht als zijn voorganger de patagon, vertoonde hij van Jozef 11 af op de voorzijde het hoofd van de vorst. Kruisdaalder: zie bourgondische kruisdaalder' Labaye: 35 o/o zilver 2,9 g 3I mm groten. Deze àubbelgroot werd te Leuven geslagen en vertoonde twee dubbelschilden: Brabant-Bourgondië en Brabant-Limburg. Gouden lam: zie mottoen. Gouden leeuw: 98 7o naar 96 o/o $oud 5,4 g naar 4,2 g 33 mm Zie hoofdstuk 6 en de eerste tabel. Niettegenstaande het gewicht van deze munt stelselmatig daalde is de waarde even stelselmatig gestegen: in groten, in groten tot gulden' Zilveren leeuw: zie botdrager. Gouden leeuw van de Brablntse omwenteling: 92 o/o goud 8,3 g 25 mm Dit muntstuk had een waarde van 14 gulden. Zilveren leeuw van de Brabantse omwenteling: 87 o/o zílver 32,8 g 41 mm' Zie hoofdstuk 7. Dit muntstuk werd in 1790 geslagen en kreeg als waarde 70 stuivers. Leeuwengroot: 66 % tot 60 o/o zilver 28 nun groot' Zie hoofdstuk 3. Dit Vlaamse muntstuk werd nooit in Brabant nagebootst. LeliaeÊ: 4L o/o zilver I,7 g 25 mm 1387 I groot. Ook deze groot was een zuiver Vlaamse muntslag' Leuvense peter: 99 o/o naar 87 o/o goud 4,1 I naar 3,3 929 mm Zie hoofdstuk 6 en de eerste tabel. Dit muntstuk ter waarde van 48 groten was dan weer een zuivere Brabantse aangelegenheid. Tussen L427 en 1431 werd er te Leuven ook een zilveren peter geslagen in biljoen (44 o/o zilver) met als gewicht 2,7 g Leuvense toren: 99 % goud 4,05 I 29 mm ' Zie hoofdstuk 6. In die zelfde periode werd er te Leuven ook een zilveren toren geslagen. Maille: 4 o/o biljoen 0,479 naar 0,269 It mm L/24 groot' Zie hoofdstuk 2. De maillé is het Vlaamse muntstuk dat overeenkomt met de Brabantse obool. Maille en obool zijn beiden in de zilveralliage. Gelijk gesteld metllz denier' Zuiver iilver is zilver van 12 demér of 24 obool (of 24 mailles), waarb'lj 1 obool of maille gel'tjk is aan 12 grein, Mottoen: 99 o/o naar 81 o/o goud 4,7 e,3t mm groten' Zie hoofdstuk 6. Het paaslam of agnel werd in Frankríjk reeds geslagen in Myte: 3 o/o biljoen 0,6 g 17 mm groot' Op het einde van de 16de eeuw werden er 100 o/o koperen myten geslagen. Negenmanneke: zie duit. Couden nobel: 99 o/o tot 96o/o7,6 g tot 6,8 g 34 mm groten' Zie hoofdstuk 6 en de eerste tabel. In Brabant werd de nobel schuitken genoemd (zie: schuitken). Obool: uítgebreid behandeld in hoofdstuk 2' Oord: Dit [operen muntje werd voor het eerst in 1580 in onze gewesten geslagen. Tussen 1589 en 1593 wórden er in Brabant oordjes geslagen in zwak zilver of biljoen. En tussen 1614 en 1617 werden er onder Albrecht en Isabella eveneens kleine oordjes van 0,7 g en 30 o/o zilver geslagen. De volgende oordjes waren alle uit koper' 10

14 Patagon: 87,5o/o zilver 28 g 42 mm L6L2-L7IL4B stuiver. Zie hoofdstuk 7 en de tweede tabel. Hij werd ook zilveren soeverijn genoemd, Pauwenschelling: 58 o/o zilver 5,26 g 32 mm L6I6-L6ZL 6 stuiver. Zie hoofdstuk 7. Dit zilverstuk dankt zíjn naam aan de gekroonde pauw met het wapenschild op de voorzijde. Peter: zie Leuvense peter. Philipsdaalder: 83 o/o zilver 34 g 43 mm stuiver. Zie hoofdstuk 7. Het paste bij het respect dat Philips 11 opeiste dat de munt met zijn beeltenis groter en zwaarder moest zijn dan de Bourgondische kruisdaalder. Philipsgulden: 67 % goud 3,3 g 25 mm stuiver. Zie hoofdstuk 4 en de eerste tabel. Dít muntstuk bevatte 67 o/o goud 27 o/o zilver en 6 %o koper. PhilipusclinckaeÉ: zie clinckaert. Sint-Pietersgroot. 94 o/o zilver 3,9 g 27 mm groot. Deze pieterman werd natuurlijk te Leuven geslagen. Sint-Pietersgulden: goud 3,5 g L stuiver, Hij had de munwoet van de rijnsgulden. Pistool. Spaans goudstuk van ongeveer 6 g ter waarde van 2 Franse kronen. Pistolet: Spaans goudstuk met als waarde de helft van het pistool. Plak: of Brabantse plak: zie botdrager. Plaket: 54 o/o zilver 2,7 g 24 mm Llz stuiver. Een stuk van 14 oorden is wel de eigenaardigste denominatie uit de Belgische numismatiek, waar de reeksen gewoonlijk opgebouwd waren met vieryoud - dubbel - enkel - half - vierde, enz. Priesken: 20 0/o biljoen 0,8 g 19 mm t U4 groot. Een Leuvense munt, waaruan er werden geslagen. Prinsendaalder: BB,5 o/o zilver 29 g 40 mm Als tegenhanger van het Spaanse zuiden sloegen onze noorderburen van 1583 af een daalder met de afbeelding van prins Willem van Oranje. In 1621 werden deze daaiders getarifeerd op 2 1/2 guiden, weike waarde in Nederland nog steeds i'ijksdaalder genoemd wordt. Gouden reaal: 99 0/o goud 5,35 g 28 mm I52I-L stuiver. Zie hoofdstuk 6 en de eerste tabel. In 1359 sloeg men in Vlaanderen reeds een reaal van 3,7 g met hoog gehalte en nagebootst op de gelijknamige Franse munt. In 1487 sloeg men de grote reaal van Oostenrijk, met zijn 14,9 g de orootste gouden munt uit die eeuwen. Zilveren reaal: 90 o/o zilver 3 g 28 mm stuiver. De reaal was oorspronkeluk een Spaans muntstuk. Robustusdaalder. Deze werd geslagen te Antwerpen in 1585 tijdens de kofte onafhankelijkheid van dit gewest tegenover de Spaanse bezetter en wordt daarom ook statendaalder genoemd. Op de voorzijde prijkt het leeuwenschild met de letter B (Brabant) en op de keerzijde een geharnaste kríjger met als omschríft Confortare esto Rozeker: 48 o/o biljoen 2,35 g 26 rum groot. Zie hoofdstukken 3 en 4. Deze conventiemunt, geldig in Brabant en Vlaanderen/ was een eerste Bourgondische poging om eenheid te brengen tussen de verschillende munten van onze gewesten. In die periode sloeg men te Leuven en Mechelen ook een gouden rozebeker van bijna 5 g, Rijder: 97 o/o goud 3,85 g naar 3,5 g 29 mm I361-L groten. Zie hoofdstuk 6 en de eerste tabel. Hij werd ook cavalier of frank te paard genoemd. Dit in tegenstelling met de frank te voet die in FrankrÍjk werd geslagen en die een staande ridder uitbeeldde. Rijnsguiden: de guldens die ín ons land werden geslagen, richtten zich meestal op de rijnsgulden, zodat gehalte en gewicht weiníg afweken en de waarde nagenoeg steeds dezelfde was. Schellingr 58 % zilver 5 g 25 mm stuiver, Zie hoofdstukken 2 en 5 en de tweede tabel. In 1583 sloeg men te Brugge de leeuwenschelling met 3 cm diameter en 6,6 g wegend in 42 o/o bilj oen. Gouden schild: 98 o/o goud 4,5 g3i mm groten. Zie hoofdstuk 6. Hij wordt ook gouden stoel genoemd. In de 15de eeuw werden de nieuwe gouden schilden van zulk zwak gehalte geslagen, dat men ze klinkaert noemde. Schuytken: goud 3,4 g 28 mm groten. ZÍe hoofdstuk 6 en de eerste tabel. Deze halve nobel werd ook de Brabantse nobel genoemd. Soeverijn: 98 % goud 5,2 g28 mm stuiver. Zíe hoofdstuk 7 en de tweede tabel. De soeverr.l-n was oorspronkelijk een Engelse munt, die aldaar in 1489 voor de eerste keer werd geslagen, Statendaalder: zíe robustusdaalder. Sterling: 27 o/o biljoen L,45 g tot 1,06 g 19 mm I273L groot. Deze munt werd uitvoerig behandeld in hoofdstuk 3. Gouden stoel: zie gouden schild, 11

15 Stoter: 42 % biljoen 3,4 925 mm Llz stuiver. De stoter was UB gulden of 2 braspenning. Stuiver: 48 o/o biljoen 3,4 gzb mm Zie hoofdstukken 4, 5 en B. In 1614 woog h'rj nog 1,9 g in 25 o/o biljoen. SweÊe penning: 20 o/o biljoen 1 g 1299 UL2 groot. Zie hoofdstukken 2 en 5. Het betreft dus de Vlaamse denier... of wat er nog van overbleef... zeer klein en ook zeer laag gehalte. Tarelaresr zo noemde men de braspenning in het graafschap Namen. Thuyne: of de groot van het graafschap Henegouwen. Tijdens het bewind van Jan iv werden er ook thuynen in Brabant geslagen. Torre: zie Leuvense toren. Vlieger: 62o/ozilver 6,15 g 34 mm stuiver, Hij werd zo genoemd omdat de voorzijde de du bbele adelaar weergeeft. Tournoois: Frans biljoenstuk van Philips de Schone, hier ten lande nagebootst tijdens heftog Jan 11. Tengevolge zijn laag gehalte kreeg hij al snel de naam swerten tournoois, Gulden vlies: 99 o/o goud 4,5 g28 mm stuiver. Zie hoofdstuk 6 en de eerste tabel. in 1499 werd er ook een zilveren vlies geslagen ter waarde van 3 stuiver wegende 3,35 g met 88 0/o gehalte. Vuurijzer: 40 o/o zilver 2,8 g 26 mm L stuiver. Zie hoofdstuk 3. Het vuurijzer was het persoonlijk.embleem van Philips de Goede. Zelfs de keten van het Gulden Vlies, de ridderorde, die hij in 1430 stichtte, bestond uit schakels van in elkaar gehaake vuurijzers. Door middel van het vuurijzer kon men tegen een vuursteen vonken slaan, die de inhoud van de tondeldoos deed ontvlammen. Zeskin: is de Vlaamse duit ter waarde van 6 Vlaamse myten. Zonnekroon: 93 o/o goud 3,41 g 25 mm stuiver, Zie hoofdstuk 6. Deze munt werd voor het eerst in Frankrijk geslagen in t475. IÏ. BUÏÏENLANDSE MUNTEN IN ONZE BRABANTSE REKENINGEN In de voorgaande tekst werd wellicht te weinig de nadruk gelegd op de buítenlandse munten die in onze gewesten eveneens in omloop waren. In de vele muntvondsten híer ten lande vertegenwoordigden ze dikwijls meer dan de helft, Het kan ook niet anders voor een klein gewest op het kruispunt van belangrijke internationale handelswegen. Nog meer ís dat het geval voor Limburg en Luik. In de ordonnanties vormen ze dan ook een lange lijst. We moeten in deze lijsten zeker twee verschillende sooften onderscheiden. 1. De tariferingslijst voor gangbare nog ongeschonden en niet versleten stukken, Als voorbeeld volgt hier een opsomming van de gouden muntstukken uit de ordonnantie van 2 januari Hierna volght den prys ende evaluatie van den goudenpenningen, die van nu voitaene loop ende ganck hebben sullen binnen onsen voirsereven landen ende heerlicheyden, te wetene: 't Voirscreven gulden vlies sulek ais boven B sc 4 d gr. Den gouden philippus tot noch toe gemunt 4 sc 2 d gr ende die halve nae advenant. Den karolus die van nu voidaene gemunt zal wordden ende die halve nae advenant 3 sc 4 d gr. Den grooten realvan OÍstrycke van zestien ende halve in 't merck 27 sc6 d gr. Den ingelschen nobel mitter rosen van twee en dertig in 't merck 14 sc 2 d gr. Den nobele henricus van zes ende dertig in 't merck 12 sc 6d. Den vlemschen nobele van 36 in 't merck 12 sc gr. Den angelot van Ingelant van 48 in 't merck 9 sc 5 d gr B myten' Den gouden leeuw van 59 in 't merek 7 sc4 d gr. Den gouden ryder van 70 in 't merek 6 sc 6 d gr. Den gouden castilliaen, gemunt in Spaignien van 53 UZin't merek B sc 5 d gr. Den dobbelen Spainschen ducaet rnit twee aensichten van 35 in 't merek 13 sc gr. De eruysaden van Portingale van 70 in L merqk 6 sc 6 d gr. De croone mitte zonnen van 70 in 't merck 6 sc 1 d gr. Den hongerschen ducaet van 69 in 't merek 6 se 6 d gr. Den italiaenschen ducact van72 in't merek 6 sc 3 d gr. Den saluyt van72 in't merek 6 sc 3 d gr. Den guillelmusguldenen van72 in't merek4 sc 10 d gr. Den andries gulden van74 in't merek 4 sc 10 d gr. Óe oude fransche croone van72 in 't merek 5 sc 11 d gr, De schuytkens van 73 in 't merek 5 sc 11 degr. Den johannes van 73 in 't merck 4 sc 2 d gr. Den gelderschen ryder van 74 in 't merck 4 sc gr. T2

16 Den Utrecht davidsgulden mitter wapenen van Bourgoignen van 76 in 't merck ende gheen andere 4 sc gr. Den philippus clinekaert van 76 in 't merrk 3 sc 6 d gr. Den peeter van Loevene van 76 in 't merck 4 sc 4 d gr. De.fredericus ende beyersche guldenen van 78 in 't merck 3 sc 5 d gr. Den arnoldusgulden van 92 in 't merck 2 sc 5 d gr. Den postulaat mitter wapenen van Bourbon ende die mitten houdekene van 81 in 't merck 2 sc 9 d obool 2. De tarifering van de geschonden of versleten stukken: deze moesten worden gewogen en ze werden vergoed volgens een tarief dat berekend werd volgens hun gehalte. Vrij gebruik van zulke stukken was verboden en werd streng bestraft, Hier volgt een voorbeeld uit de ordonnantie van 1 maat Double ducats avee Saint Francoys chy desoubz figurez : CXXry florins XVIJII? patars XIV miles. Le marck Lonce...,... XV florins XM/z patars IX n-fites. Lestrelin XVI/2 patars Xl mites ung quart. Les nouveaulx elemmers de Gerlres chy desoubs figurez : Le marck LICryIJ florins IJ patars XIX rniles. Lonche IX florins XIJII? patars XIV mites...,...ixi12 patars VIJ mites. Lestrelin Zoals u merktwerd de FrancÍscusdukaatvergoed tegen 125 gulden L7 tlz stuiver 14 myten voor l mark gewicht en de Gelderse clemmer voor slechts 77 gulden 2 stuiver 19 myten. Het goudgehalte zal dan ook wel navenant geweest zijn. Het tarief voor 1 ons en voor 1 sterling gewicht bekom je door het marktarief (246,88 g) te delen door B voor het ons en door 160 voor de sterling (1,5a g). Na deze korle inleiding hoop ik met volgende aanvullende alfabetische lijst het opzoekingswerk te vergemakkelijken. Het is natuurlijk niet de bedoeling alle vreemde munten te vermelden. We beperken ons tot de meest voorkomende en vermelden ook niet de wereldwijd (bedoeld wordt de toenmalige wereld Europa) verspreide munten díe in elk gewest wel lichte afwijkingen vertoonden in gewicht en gehalte, maar om handelsredenen toch verplícht waren een zekere convertibiliteit na te streven. We bedoelen de vele variaties van de gulden, de dukaat, de daalder, de een, de reaal en de testoen. Angelot: Engels goudstuk ter waarde van2l3 van de rozenobel met de afbeelding van de aartsengel Michael. In sc B d, in Il2 sc, in gulden en in /2 gulden. Arendsschelling: met de afbeelding van de rijksadelaar, geslagen in de steden van Overijsel. ffiffi Arnoldusgulden: gouden munt van hertog Arnold van Gelre (L423-t465) van laag gehalte in 1516 slechts 2 sc 5 d gr waard, Werd in de 15de en 16de eeuw Ín Oost-Friesland als rekenmunt gebruikt waar hij de helft van de rijnsgulden waard was, Beiersgulden: goudgulden met Johannes de Doper van Jan van Beieren, ruwaard van Henegouwen en Hoiland. Braamse: een zeer kleíne munt slechts langs een zijde geslagen in de 15de Overijsel en 16de eeuw gebrurkt als I/64 van de stuiver. Ín Butken: 1/2 stuiver in overijse, Groningen en Friesland in de 15de en 16de eeuw. Ë;#ffiïulden: souden munt van ctuerhna eàirugër run iuo" van nertág Karet van Esmond cruzaat: Portugees ooyfstlk met nagenoeg dezelfde waarde als de spaanse dukaat gevalideerd tegen 6 7/2 sc in 1509 oplopend tot 2 gd r st iï 1555 en 3 1/2 gd in roói en 4 gd in Er bestond ook een grote crussartvant in't marc en met hoog gehalte terïaaraà van 35 gd in 15gg en 39 gd 1 st in 1611, Davidsgulden: goudgulden van David vai Ëolrgonoie, bid;; van Utrecht ( ) ter waarde van 4sc4 d in propend tor 1 gd 4 st in 155gen i gá 6 siïn rssg. 13

17 Ernestus: zilveren muntstuk van Luik met een gehalte van 0,625 en een gewicht van 2 sterling 30 as uít het begin der 17de eeuw met in 1611 een validering van 5 stuiver. Hornsgulden: goudmunt van Jan van Horn van Luik ( ) met een zeer zwak gehalte, waarb'rj het zilver zo overyloedig aanwezig was dat er nauwelijks een goudkleur overbleef, Hij woog 1 sterling 17 t/4 as en werd in 1539 gevalideerd tegen 11 1/2 stuíver. Knapkoekr of postulaatgulden met een laag goudgehalte door postulaat Rudolf van Diepholt (L ) en bisschop van Utrecht ( ) met een afbeelding van een staande heilíge bisschop, zodat h'rj door het volk de b'rjnaam venruierf van knapkoek. Wij zouden nu spreken over een speculoos ventje. Dit manneke had een waarde van ll2 rijnsgulden. Kopken: populaire benaming van de zilveren 1 penn[ng stukken van de Hollandse graven Floris iv en Floris V in de 13de eeuw. Spaanse matten: uit het liedje van de ZÍlvervloot. Was de benaming voor de Spaanse B realen stukken met op beide zijden wapenschilden. Peerdeke: het eerst geslagen door hertog Karel van Gelre met als afbeelding een vorst te paard, Het was een zilveren munt ter waarde van 1/4 snaphaan en sinds het einde der 16de eeuw, ter waarde van I 112 stuiver. Rozenobel: Engels goudstuk geslagen van 1465 tot 1625 met een zeer hoog goudgehalte en een gewicht van 5 sterling gevalideerd tegen 10 sc in 1469 en 13 sc in 1495 en 14 sc 3 d in 1520 en 4 gd 5 st in 1539 en 5 gd in 1559 en B gd 2 st in 1607 en 11 gd in Saluut: een gouden munt door Hendrik VI van Engeland tussen 1421enI443 geslagen als koníng van Frankrijk in het door zijn troepen bezettegedeelte. Hij had een waarde van 6 sc 3 d in 1509 en 1 gd 18 st in 1526 en 2 gd 4 st in Schrikkelherger: is de Nederlandse benaming voor de Saksische Engelgroschen, geslagen uit het zilver van de Schreekenberg. In 1539 staan ze gevalideerd op 4 stuivers, Snaphaanr Ís een zilveren munt met de afbeelding van een rijdende hertog in 1509 geslagen door hertog Karel van Gelre. Later ook in Luik, Holland en Friesland geslagen. In 1539 gevalideerd voor 10 groten. Testoen: een zilveren munt met de kop van de vorst, voor het eerst geslagen in Milaan in 1474 en daarna ín heel West-Europa nagebootst. Wilbelmusschild: gouden schild van Willem VI van Holland geslagen van 1411 tot 1477 en tot in de 16de eeuw in de Nederlanden in omloop. Zest'half: is de populaire benaming voor de in de l8de eeuw veelvuldig circulerende ruiterschellingen van 1690, waarvan de koers in 1692 van 6 op 5 1/2 stuiver verlaagd was' 12. BIBLIOGMPHiE H. VERDUSSEN, Carte ov Liste, V. GAILLARD, Monnaies des comtes de Flandre, A. DE WiTTE, Hístoire monetaire des comtes de Louvain, dues de Brabant, V. TOURNEUR, Initiation á la numismatique, Duizendjaar muntslag te Brussel - Koninklijke Bibliotheek, J, CMB, De Munt te Leuven tot het einde der XVe eeuw, J. PORTEOUS, Aangernunt en nagemunt, J. DE MEY, Numismatic pocket, nrs. 1, 7, 18,27,28, 38 en 40' A. BASTIAENS, De muntslag der aartshertogen Albrecht en Isabella , 1981' J. BAERTEN, Muntslag en circulatie in de Zuidelijke Nederlanden, De rekenmunt in de Mechelse stadsrekeningen, Oudheidkundige kring, 1980' De munt in de Nederlanden - Konínklíjke Bibliotheek, 1983' Jaarboek van het E,G.M. P, 1983, 1984, 1985, 1986, 1987, Klinkende Munt, Elsevier, 1985, Van muntslag tot muntschat, Koninklijke Oudheidkundige Kring van het Land van Waas Munten en Penningen door de eeuwen heen, E.G.M.P. afdeling Mechelen, W. VAN ALSENOY, Veilingcatalogus nrs. 15 tot en met 21, Dit artikel werd gepubliceerd in Vlaamse Stam, t'rjdschrift voor familiegeschiedenis, maandblad van de Vlaamse Vereniging voor Familiekunde, jaargang 27, t99t blz en jaargang 28' t992 blz , Met kleíne aanpassingen. T4

18 BeeldemvatÊeenTottePtezierigeActívSteit (oftewet TPA'dag) I z"tf" lanss achter bekeken lijken gidsen op I "à"à"f"'*ensen (Diamantmuseum te I Grobbendonk) :'{i::r'u.l I Bn wie heeft er te diep in het glaasje gekeken? Jawel! ï Ooktijdens de lunch blijven ze nog hardnekkig ;iá';.*j"-";;s.nuitwissëlen'(hotelaldhemte Grolrbendonk) Oefl Eindelijk is de les gedaan en kunnen we ('ns met serleuze dingen gaan bezig houden, zoals lunchen bijvoorbeeld. {-.,.. door de heide, door dekempen... Bven de voeten vegenr went de heide rnoet ne\ies lrlijven. (Kesselse Heide) <-- vïehrèoeris&b i4 grmy (KB l6l4/le8d) Binnen enkele maanden - en nog vóór ons voigencj num-m-er í"tt;ào;; - zi3n oie háerlijke dagen weer daar: zonneschfn/ niet te warm, niet te kouá en met altijd een licht briesje in Ë;ó' ót i" weten wat bij fietsen in.groep mag en niet ;"";"Ë onoeistaano artikel wellicht nuttig' zeker als je met.",i gt.p het nieuwe fietsknooppuntennetwerk zou uitproberen. 15

19 Waar gaat het om? - om min. 15 fietsers en max. 150 fietsers - die samen in groep op de openbare weg fietsen - en dit voor ontspanningsdoeleinden Waar mogen wielertoeristen in groep rijden? Op alle wegen, uitgezonderd op autosnelwegen en autowegen Kleine groepen - min. 15 en max. 50 fietsers moeten de fíetspaden niet volgen - mogen voortdurend met twee naast elkaar rijden (zowel binnen als buiten de bebouwde kom -voorwaarde: max. 1 rijstrook (=rechter) of helft rijbaan en gemotoríseerd verkeer moet steeds gemakkelijk kunnen inhalen) - begeleidende auto mag zowel vooraan als achteraan - rijdt 30 m. voor en/of 30 m. achter de groep - 1 auto moet achter de groep - fietsers mogen worden begeleid door 2 wegkapiteins. Grote groepen - min. 51 en max moeten de fietspaden niet volgen - mogen met twee naast elkaar fietsen onder dezelfde voonvaarden als kleine groep - moeten door 2 auto's worden begeleid (30 m. voor en 30 m. achter) - begeleidíng verplícht door minstens 2 wegkapiteins Groepen van -15 of groepjes fietsers (-15) worden beschouwd als individuele fietsers met hun Índividuele rechten en plichten, voorzien in de wegcode (alg. verkeersreglement) - grote groepen (+150) splitsen zich in verscheidene kleine of grote groepen - bij tocht met éénzelfde traject wordt een tussenafstand / tíjd van een half uur aanbevolen. Begeleidende auto's - bestelwagen - dak: blauw bord met afbeelding bord A51 met eronder symbool in het wit van een fiets - bord is gericht vooraan naar de tegenliggers - achteraan naar de achteropkomers Wegkapiteins - min. 2l jaar - op linkerarm tricolore armband (horizontaal) - op gele strook in zwarte letters "wegkapitein" - een lijst (in het bezit van één wegkapitein) met deelnemers (naam + voornaam) bij vedrek tocht - waakt over het goede verloop van de fietstocht - mag op kruispunten zonder verkeerslichten het verkeer op de dwarswegen stilleggen om de groep met auto('s) te laten oversteken - gebruik van schijf met teken C3 met reflecterend materiaal Aansprakelijkheid - burgerfik - bij contract - 2 of meer partners - buiten contract: oorzakelijk verband schade - daad: 16

20 - rechtstreek of persoonlijk: door iets te doen of na te laten - onrechtstreeks: daden of nalatigheid van anderen voor wie men moet instaan of van zaken die men onder zijn bewaring heeft - strafrechteliik dader van een wettelijk strafbaar feit (bijv. opzettelijke slagen en verwondingen) - objectíeve aa nspra ke$kh eid bescherming zwakke weggebruikers - lichamelijke. schade Enkele nuttige adressen Fietsersbond Info fietsers in het buitenland Hopland 37 Federale Ministerie van Verkeer 2000 Antwerpen Aarlenstraat 104 tel. 03/ Brussel fax 03 I23t 4579 tel vragen@vici.fgov. be F. r*der;tie rr;n T. ïoeristische 6. fiidsengroeëêrin0en v r.lv. RaaeJ van Beheer Beveren 21 septenrbrr'02 I F/FISEVfi G/OSFTV : vragen. ênfll/oorden I Indien de groep zich verplaatst onder de leiding met Íemand van de vereniging of groep, waarbij de gids aansluit, valt de verantwoordelijkheid van de verplaatsing bij de begeleider van de groep. Onderstaande vragen hebben betrekking tot een toeristische gids die en verantwoordelijk is voor de verplaatsing van de groep en de toeristische uitleg. f. is er een vastgesteld minimum en I of maximum per gids? Geen vastgesteld aantal per gids, wel per soort groep. Er bestaan twee soorten groepen: klerne groep : min. 15 p. en max. 50 p. grote groep : min. 5l p, en max. 150 p 2. Is er een leeftijdsgrens? Wat met kinderen? Geen leeftlidsg rens. KÍn deren on der begeleidin g, 3. Zíjn seingevers (baankapiteins) noodzakelijk. Zo ja: wat zijn de voorschriften? Verplicht uanaf 51 personen Voorschriften: zie wegkapiteins 4. Wat met een volgwagen? Keine groepen : achteraa n Grote groepen: vooraan + achteraan 5. Moet de gids van op afstand herkenbaar zijn? L7

21 Juridisch neen maar is wel aan te raden. 6. Moet de gids over signalisatieborden beschikken? Zo ja: welke? Als wegkapitein: ja Verplichte afmetingen en reflecterend 7. Wanneer mag of moet de groep op de rijweg fietsen? Vanaf 15 p mag de groep het fretspad verlaten. B. Er is geen fietspad. Aan welke kant van de baan fietst men? Rechts 9. Men fietst op de baan: met hoeveel naast elkaar? Met maximum 2 personen 10. Men fietst op het fietspad: met hoeveel naast elkaar? Is niet bepaald. Men mag de fietser uit de andere richtíng niet hinderen, 11. Op welke wijze een baan oversteken? A: aan verkeerslichten: IÍchten hebben voorang B: zonder verkeerslichten: wegkapitein heeft de bevoegdherd 12,Wat met de melding: "het fíetsen gebeurt op eigen verantwoordelijkheid>? Is geldig zolang de aansprakelil'kheíd van anderen niet in het gedrang zou komen: - bi1'v. bij foutieve beslissingen wegkapiteins - Elk feit of incident dient afzonderfik beoordeeld te worden, 13. Wat doet de gids bij ongeval of bij technisch defect? - Moet de ganse groep wachten? Neen - Laat men iemand achter bij de betrokkene? Ja - Wat met een zieke of lichamelijk letsel? Politie (of 100) verwittigen 14. Je bezoekt een parlg een gebouw of iets dergelijks waar de fietsen verboden zijn. De fietsen blijven staan. Bij terugkeer is er een fiets gestolen. Wie is verantwoordelijk? Wat moet men voozien? GÍds is niet verantwoordelijk. Hat aatgta "Jlzarcn Qodiin'? De elektrrsche draadversperring aan de Belgirch-Nederlandse grens tfi'dens de Eerste Wereldoorlog Alp<tVa,r"np*te De geschiedschr'rjving geeft ons een vrij goed beeld van de meest diverse aspecten van de eerste grote wereldbrand Ín ons land. Omwille van het groot belang, van de intensiteit en van de menselijke tragiek van de gebeurtenissen aan het ijzerfront heeft vooral dit laatste de aandacht getrokken van vele historici. Op enkele zeldzame uitzonderíngen na rept de klassieke historiografie evenwel met geen woord over wat er zich tijdens de Eerste Wereldoorlog heeft afgespeeld aan de Belgisch-Nederlandse grens, meer speciaal in verband met de elektrische draadversperring die er geplaatst werd in Ter zake werd er inderdaad in België noch in het buitenland weinig of geen systematisch onderzoek verricht. In binnen- en buitenland zijn de feiten amper bekend. De aanleiding voor het plaatsen van de elektrische draadversperring De Duitse aanvalsplannen: Nederland blijft buiten schot Net vóór de Eerste Wereldoorlog beschikte Duitsland over het aanvalsplan von Schlieffen ( ). Tactisch steunde de Duitse militaire macht op een superioriteit aan vuurkracht: machinegeweren/ zware artillerie en grote effectieven. Strategisch steunde het op een aanval langs de vleugels: 27 legerkorpsen moesten de Belgische neutraliteit schenden en de linkeruleugel van de Fransen aanvallen. 1B