Follow-up van de conferentie QualityTime georganiseerd vanuit NCP EQAVET op 26 september 2011 bij de STC Groep te Rotterdam. Verslag voor deelnemers

Transcriptie

1 Follow-up van de conferentie QualityTime georganiseerd vanuit NCP EQAVET op 26 september 2011 bij de STC Groep te Rotterdam Verslag voor deelnemers Op woensdag 28 september 2011 vond het event QualityTIME plaats bij het Scheepvaart- en Transportcollege te Rotterdam. Het event werd door NCP EQAVET georganiseerd in samenwerking met de adviesgroep EQAVET. Het programma stond in het teken van een centrale vraag: Hoe geef je in de waan van de dag je kwaliteitszorg zo vorm dat de (mbo-)student echt centraal staat? De dag begon met een presentatie van Sophie Weisswange. Zij is beleidsmedwerker bij de Europese Commissie en lichtte kort de achtergrond van EQAVET toe. Vervolgens kregen deelnemers een voorproefje van drie Europese goodpractices. Franz Gramlinger uit Oostenrijk vertelde iets over peer review. Serban Iofuneso uit Roemenië deelde zijn kennis en ervaring met betrekking tot professionalisering van docenten. Tot slot presenteerde Leena Koski uit Finland de highlights van het Finse performance basedfunding systeem. Na deze zit werd het tijd om de deelnemers te activeren, we verplaatsen ons naar foyer waar Thea van den Boom (senior beleidsmedewerker OCW) een toelichting gaf op de prioriteiten zoals deze benoemd zijn door de adviesgroep EQAVET (te vinden in de backgroundpaper voor dit event). De vijf thema s die centraal stonden tijdens dit event zijn strategisch HR beleid, professionaliseren van docenten / teams voor de opleidingskwaliteit, meester en meister, cultuur van kwaliteitszorg en de PDCA binnen teams en tot slot transparantie en toegevoegde waarde. De deelnemers konden vervolgens (op basis van deze thema s) gespreksonderwerpen agenderen. Benieuwd naar de agendapunten? De gespreksverslagen zijn te downloaden via Na de lunch verzorgde Jim van den Beuken van Planetree een inspirerende presentatie waarin hij het Planetree concept uit de zorg toelichtte. Vervolgens presenteerden de vijf NLQAVET pilots zich aan het publiek. Binnen deze pilots wordt met opleidingsteams gewerkt aan het bevorderen van het kwaliteitsbewustzijn. Meer informatie hierover kunt u lezen op onze site. Tijd om weer aan de slag te gaan, het tweede deel van de open space. In dit deel lag de focus meer op het uitdiepen van de gesprekken van de ochtend en tot het komen van actiepunten. Wat kun je nou zelf doen om kwaliteitszorg te verbeteren en wat zouden andere moeten oppakken? Zie de samenvatting in de hiernavolgende pagina s! De dag werd afgesloten met een toespraak van Jeanette Noordijk, directeur BVE van OCW. Zij gaf aan dat ze uit in gesprekken met studenten, docenten en management terughoort wat er goed gaat en wat er fout gaat om kwalitatief goed beroepsonderwijs te realiseren. Ze benadrukt dat de implementatie van EQAVET in Nederland goed aansluit bij de nationale ontwikkeling en dat deze werkwijze vanuit het NCP met ingaan op eigen kwaliteitszorg initiatieven van scholen, verzamelen en uitwisselen de komende jaren wordt voortgezet. Hierna beschouwde Improvisatietheatervereniging Zoetelieve het thema kwaliteitszorg nog even vanuit een ander licht. We kijken terug op een geslaagd event. Het was een vol programma waarin een hoop thema s aangestipt zijn, een aantal hadden zelfs meer aandacht mogen krijgen. De resultaten van het event zijn besproken door de adviesgroep EQAVET. 1/7

2 Follow up event vanuit de adviesgroep EQAVET De adviesgroep EQAVET heeft de resultaten van de open space tijdens Quality TIME besproken en gelegd naast de 5 thema s in de backgroundpapers en de resultaten van de inventarisatie van het NLQAVET project. (bijlagen bij verslag) Op basis hiervan komt de adviesgroep tot de volgende punten voor follow up: - Cultuur omslag op teamniveau: o Docenten / opleidingsteams en studenten elkaar laten vinden; o Prikkelen door intrinsieke motivatie aan te spreken, dialoog te zoeken. Niet gericht op verantwoorden maar gericht op leren. o Dit geldt voor het reguliere beroepsonderwijs en CVET waarbij nadrukkelijk wel ingespeeld moet worden op de wensen van een andere doelgroep. o Gesproken is over het leren kennen van instrumenten die op dit vraagstuk inspelen d.m.v. workshop / bijeenkomsten en het stimuleren van pilots voor gebruik en implementatie, bijvoorbeeld kwaliteitshandvesten en planetree methodiek. o Van belang hierbij zijn het gebruik ervaringen en inzichten van gebruikers en het principe leren van elkaar. Tevens is het van belang dat de p-d-c-a hierin rond gemaakt wordt, bijvoorbeeld dat na een gesprek met studenten ook terugkoppeling wordt gegeven over het gebruik van de resultaten van een panelgesprek. Voor studenten is het van belang dat het gaat om een structurele voorziening omdat telkens weer nieuwe studenten zitting nemen in de leerling raden. - De toegevoegde waarde, leeropbrengst gezien de achtergrondkenmerken van deelnemers, meenemen in de PDCA en conceptualisering van kwaliteitszorg. Of wel hoe ga je om met diversiteit van deelnemerspopulatie. - Inzoomen op verband tussen minder interesse voor kwaliteitszorg en zwakkere opleidingen. Er is geconcludeerd dat tijdens de conferentie met name de believers aanwezig waren. Vraag is of samenhang is tussen niet belang inzien van kwaliteitszorg en zwakkere scholen/ opleidingen. In het kader hiervan is gesproken over het instellen van een buddy systeem / twinning / peer review: koppelen van achterblijvende teams aan andere teams waar het beter geregeld is. Gericht op leren en verbeteren; peers onderling, op vrijwillige basis. Gefaciliteerd door MBO15/ MBO diensten. - Uitwisselen van good practices: leren van elkaar d.m.v. het stimuleren van nationale peer learning, workshops. Aanknopingspunten voor invulling kunnen komen uit: speerpunten uit backgroundpapers, actiepunten dromen n.a.v. de inventarisatie NLQAVET hoe gaan andere instellingen ermee om. Het NCP kan een rol spelen om buitenlandse ervaringen hierbij te betrekken. Good practices kunnen een extra steun krijgen door deze als zodanig te benoemen en naar voren te brengen. Elementen van actiepunten dromen kunnen worden gekoppeld aan good practices. Van belang is dat hierbij zowel docenten, studenten als kwaliteitszorgmedewerkers betrokken worden. De volgende rollen worden benoemd door de adviesgroep - Taak van de adviesgroep EQAVET is promoten dat PDCA cirkel rondmaken van grootste belang is bij alle initiatieven. En nagaan of dit ook gebeurt. - Taken van MBO 2015/ MBO diensten om de aanbevelingen mee te nemen in het uitvoeringsplan. 2/7

3 - Taak van het NCP op basis van bovenstaande haar werkprogramma voor 2012 in te vullen. Samenwerking en synergie met MBO 2015 is hierbij van belang. 5 thema s in de backgroundpapers De adviesgroep EQAVET heeft in een eerste fase tien speerpunten benoemd. Tijdens de bespreking bleek dat het lastige aan kwaliteitszorg is, dat de thema s in de Plan cyclus goed gevuld zijn met doelen en voornemens. DO gebeurt ook nog wel, maar de Check en Act verdient aandacht. In de bespreking zijn er een vijftal thema s geïdentificeerd die tijdens het event zijn aangereikt aan deelnemers met daarbij het verzoek ook nieuwe thema s hieraan toe te voegen: 1. Strategisch HR beleid 2. Professionaliseren van docenten/team voor de opleidingskwaliteit. 3. Meester en Meister 4. Cultuur van kwaliteitszorg: - pdca binnen team 5. Transparantie & toegevoegde waarde De overige vijf thema s worden al aan andere tafels besproken of er zijn al acties op uitgezet. Bespreking op het evenement was daarom minder nodig. 6. VSV (goede afstemming, lob en voorlichting VO-MBO) 7. Onderwijs arbeidsmarkt (macrodoelmatigheid & responsiviteit) 8. Tools & instrumenten (ondersteunend aan de benoemde speerpunten) 9. Examinering (voldoende aandacht in o.a. actieplan focus op vakmanschap) 10. Kwaliteit van onderwijsproces (focus op implementatie) Zie de backgroundpapers voor de gehele tekst! 3/7

4 Resultaten van de open space tijdens Quality TIME Korte samenvatting - Docenten: niet vanuit verantwoorden / afrekenen maar leren door gesprek met studenten / mede-docenten, intervisie, van extrinsieke naar intrinsieke motivatie om te verbeteren aanspreken - Teams verantwoordelijk maken: kwaliteitsbewustzijn bevorderen, team eigen normen laten opstellen en deze ook publiceren. Management betrekken en rol in het stimuleren van kwaliteitsbewustzijn. Corrigerende mechanismen instellen / checks &balances (bijvoorbeeld studenten, examencommissies). Team laten starten vanuit eigen uitgangspunt. - Studenten / leerlingen: dialoog aangaan (verdieping van job monitor, bespreken en vertalen van resultaten) versus landelijke monitor. Register instellen om leren van elkaar mogelijk te maken, wat werkt wel / wat werkt niet. Gebruik van kwaliteitshandvesten in het MBO stimuleren waarin dialoog met studenten aandacht krijgt. Gebruik van panels met studenten. - Planetree model voor onderwijs door te leren van zorg sector en de relatie leerling-leraar centraal te stellen - Aandacht voor achterblijvers in kwaliteitszorg en de mogelijke rol van MBO15, MBO Diensten voor scholen met zwakkere opleidingen - In de kwaliteitszorg benadering altijd de toegevoegde waarde, leeropbrengst gezien de achtergrondkenmerken van deelnemers, meenemen. Ofwel hoe ga je om met diversiteit van deelnemerspopulatie. Verslagen van de Actieplanningsronde Onderwerp 1: Management en teams samen Voorgestelde actie Management maakt teams verantwoordelijk voor opbrengsten van alle studenten Management is betrokken op het kwaliteitsproces dat hiertoe beoogt te leiden. Wat is er nodig CvB stuurt middenmanagement goed aan in kwaliteitsbewustzijn. Middenmanagement stuurt teams goed aan in kwaliteitsbewustzijn. Kwaliteitsbewustzijn is: zorgen dat kwaliteit altijd in gedachten is. De normen zijn van jezelf! De kern van de normen ligt bij de instelling. De opleiding, je doet het niet omdat het voor een ander moet. Wie is daarbij nodig? 1. Uitgangspunt is: het beste uit de student te halen, uit iedere student. Dit is een ander paradigma dan zorgen dat het rendement het hoogste is. 2. Aan het begin van de studie vindt er een uitgebreide intake plaats, op grond waarvan de opleiding weet hoeveel begeleiding een student nodig heeft. Ze krijgen daartoe een kleur. 3. De top steunt het voorgaande en alles wat volgt. 4. Met docenten worden de uitkomsten van kwaliteits-enquêtes besproken. Als je dit een jaar of vier-vijf volhoudt, begint het vruchten af te werpen en gaan docenten zelf kwaliteitsvragen stellen of zien dat zij toch nog kunnen leren. 4/7

5 5. Binnen de instelling worden voldoende mechanismen ingesteld om te zorgen dat er ook naast docenten-enquêtes feedback is en check- en correctiemogelijkheden. Op inhoud en kwaliteit. Bijvoorbeeld de werking van de examencommissies. 6. Alle uitkomsten van de kwaliteitszorg worden op internet gepubliceerd: dit doe je voor jezelf als eerste, maar ook anderen mogen zien hoe het ervoor staat. Je doet het omdat je het zelf op orde hebt. Onderwerp 2: Studenten als volwaardig gesprekspartner Voorgestelde actie: Structuur van panels om in dialoog te komen met studenten/docenten/bedrijven. Communiceren wat het oplevert. Wat is er nodig: Vertrouwen dat het serieus genomen wordt. Vertellen wat je met inbreng gedaan hebt. Wie is daarbij nodig? Bereidheid van de leiding en gemotiveerde studenten. Visie & communicatief om verantwoordelijkheid te nemen. Welke eerste stappen gaat u nemen? Iedere school zet het op de jaarlijn. Hulp om goed draaiend studentenpanel op te zetten. Onderwerp 3: Hoe kunnen leerlingen/studenten en docenten worden betrokken bij kwaliteitszorg/verbetering Voorgestelde actie Kwaliteitsafspraken maken tussen docenten teams en studenten (raden) en studenten platforms Wat is er nodig Vertrouwen, laagdrempeligheid, transparantie in de organisatie. Organisatie van studenten betrokkenheid, o.a. lunches, terugkoppeling en luisterend oor bieden, begeleiding van studenten bij het proces bij docent evaluaties door studenten en deze bespreekbaar maken. Evaluaties bespreekbaar maken in POP s. Wie is daarbij nodig? Iedereen, management, docenten, studenten Welke eerste stappen gaat u nemen? Bespreken in adviesgroep EQAVET hoe scholen en studenten kunnen worden gestimuleerd hier vorm en inhoud aan te geven. En handvaten hiertoe kunnen worden ontwikkeld, bijv. toerusten studenten raden om dit proces te ondersteunen. (Zie de website de volledige verslagen uit de 1 e ronde Open Space!) 5/7

6 Resultaten van de inventarisatie van het NLQAVET project De resultaten van de inventarisatie: - Een spanning tussen leren en ontwikkelen versus in- en extern verantwoorden. - Beeld van management versus teams. - Het rondmaken van de P-D-C-A cyclus als belangrijkste uitdaging. - Ontbreken van substantiële betrokkenheid van bedrijven nauwelijks bij kwaliteitszorg (conclusie van belang voor de SBB). Kwaliteitszorgcoördinatoren geven veelal aan dat de visie van kwaliteitszorg gericht is op leren en ontwikkelen, de implementatie richt zich (echter) veelal op in- en externe verantwoording. De waarde van kwaliteitszorg, de vertaalslag naar wat levert het op en wat betekent het voor mijzelf wordt nog niet altijd gemaakt. Een cultuuromslag is nodig: het lijkt erop dat men eraan toe is te werken met instrumenten als de dialoog, waarderend auditen en appreciativeinquiry die een intrinsieke motivatie beogen aan te spreken. Kernpunten In ruim de helft van de instellingen is KWZ gefundeerd in een schriftelijk vastgelegde beleidsvisie. Het KWZ beleid in deze instellingen lijkt meer solide te zijn dan wanneer het beleid niet is vastgelegd. Zelf gestelde doelen vormen hier (mede) de motor voor de KWZ en niet vooral extern opgelegde doelen. KWZ speelt zich af in een spanningsveld van leren/verbeteren en (externe en intern) verantwoorden. Instellingen hebben de wens om KWZ vooral in te zetten voor verbeteringen. Desondanks blijken ze zich sterk te richten, cq te laten leiden door het verantwoorden bijvoorbeeld naar de Onderwijsinspectie. In een derde van de instellingen heeft de KWZ een zodanige impact dat er daadwerkelijk verbeteringen uit voortvloeien. Bij de overige tweederde van de instellingen lijkt de de KWZ vooral een functie te vervullen bij het (intern en extern) verantwoorden. Bij KWZ zijn de verschillende aspecten (opleidingen, examinering, opleiders, leeromgeving op school, leeromgeving in de praktijk en interne organisatie) beleidsmatig en qua uitvoering meestal niet aan elkaar gekoppeld. Dat geldt zelfs voor de aspecten opleidingen en examinering. Het bedrijfsleven wordt alleen in uitzonderlijke gevallen betrokken bij het opstellen van KWZ beleid en bij de uitvoering van de KWZ. De vormgeving en uitvoering van KWZ gebeurt vooral door het management en bestuur. KWZ dringt meestal beperkt door op de werkvloer. Uit de inventarisatie valt af te leiden dat de top meer gemotiveerd is om verbeteringen door te voeren op basis van de KWZ dan de werkvloer. De PDCA cyclus is een veelgebruikt instrument bij de KWZ maar vaak doorloopt men niet alle vier de fasen. Dit is een gemiste kans in het licht van het alom nagestreefde doel om te leren en te verbeteren. In een beperkt aantal instellingen worden alle stappen van de PDCA gezet. Het KWZ beleid wordt op de aspecten opleidingen en examinering in redelijke mate ook uitgevoerd. Op deze aspecten heeft de KWZ dan ook impact op de daadwerkelijke kwaliteit. De uitvoering van de KWZ is krachtiger als er consequent op gestuurd wordt door management en bestuur en als er voor gezorgd is dat opleidingsteams zich er betrokken bij voelen. Instellingen waar dat voor geldt doorlopen de PDCA volledig. 6/7

7 Bij de opzet van het KWZ beleid en bij de uitvoering heeft de staf een belangrijke rol. Het vermoeden ontstaat dat de staf meer dan de lijn en de werkvloer drager is van de KWZ. De KWZ heeft allereerst een impact in de zin van concrete verbeteringen (vooral op de aspecten opleidingen en examinering ) Dit betreft eerste orde leren (dat wil zeggen concrete instrumentele verbeteringen; denk bijvoorbeeld aan het gaan werken met toetsmatrijzen om de kwaliteit van de examinering te verbeteren). Van een meer overkoepelde impact, in die zin dat er een kwaliteitsbewustzijn ontstaat, is bij management en bestuur wel maar op de werkvloer weinig sprake (tweede orde leren, dat wil zeggen veranderingen in het systeem binnen de onderwijsinstelling; denk bijvoorbeeld aan versterking van het kwaliteitsbewustzijn ten aanzien van examinering bij managers en opleidingsteams). Het komt in de bij deze inventarisatie betrokken instellingen niet voor dat KWZ meer oplevert dan er in geïnvesteerd wordt. De ervaring is zelfs dat er vaak meer geïnvesteerd wordt dan het oplevert. 7/7