Symposiumvoorstel ORD 2015: Kwaliteit leraren: aantrekken kwaliteit, verhogen kwaliteit, en behouden kwaliteit

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Symposiumvoorstel ORD 2015: Kwaliteit leraren: aantrekken kwaliteit, verhogen kwaliteit, en behouden kwaliteit"

Transcriptie

1 Symposiumvoorstel ORD 2015: Kwaliteit leraren: aantrekken kwaliteit, verhogen kwaliteit, en behouden kwaliteit Inleiding Dit symposium bestaat uit drie presentaties gevolgd door een bespreking door een referent en een discussie met de zaal. De eerste presentatie gaat over een onderzoek waarin de taal- en rekenvaardigheden van leraren vergeleken worden met die van de rest van de beroepsbevolking. De tweede presentatie betreft een presentatie over onderzoek naar de effecten van de lerarenbeurs op hoger onderwijs deelname en afronding. De derde presentatie gaat over het uittredegedrag van oudere leraren naar ander werk of pensioen. De doelstelling van de sessie om het thema kwaliteit van leraren vanuit drie verschillende invalshoeken te belichten. Het is inmiddels evident uit de literatuur dat de kwaliteit van leraren bepalend is voor de prestaties van leerlingen. De kwaliteit van leraren kan in beginsel worden bevorderd door het aantrekken van leraren uit een zo hoog mogelijk segment van de vaardigheidsverdeling, door op- en bijscholing van bestaande leraren, en door het zo lang mogelijk behouden van goede leraren (en uittrede van minder functionerende leraren). De drie presentaties in dit symposium belichten achtereenvolgens deze drie mogelijke invloedfactoren op de kwaliteit van leraren. Het eerste paper heeft wetenschappelijke betekenis doordat vaardigheden van leraren in relatie tot die van de rest van de beroepsbevolking voor een groot aantal landen in kaart worden gebracht terwijl vrijwel al het eerdere onderzoek zich beperkt tot de situatie binnen 1 land. Daarnaast is vernieuwend dat aandacht wordt besteed aan de verdeling van vaardigheden van leraren, terwijl eerder werk zich vaak op gemiddelden richt. Een recent paper van Hanushek et al. (2014) laat zien dat verschillen in cognitieve vaardigheden van

2 leraren een belangrijke rol spelen in het verklaren van internationale verschillen in leerprestaties. Het tweede paper draagt bij aan de beperkt beschikbare literatuur over de effecten van publieke scholingsvouchers op scholingsdeelname. Vernieuwend is onder andere dat ook het effect op afronding wordt onderzocht. Belangrijke verschillen met eerdere voucherevaluatiestudies zijn dat de lerarenbeurs een veel groter voucher betreft qua waarde, dat verlofcompensatie aan de werkgevers ook deel uitmaakt van de voucherregeling, en dat het een specifieke hoog opgeleide doelgroep betreft. Het derde paper biedt inzicht in het uittredegedrag van leraren. Dit is met name van belang omdat de werkgevers in het onderwijs niet alleen de beste afgestudeerden willen aantrekken door selectie aan de poort, maar ook de beste oudere werkenden willen behouden om de kwaliteit van het onderwijs te waarborgen. Door een betere selectie uit de poort, i.e. het beïnvloeden van wie er vertrekken uit het onderwijs, kan de kwaliteit van het lerarenkorps worden beïnvloed. Bijdrage 1: Wie wordt er leraar? De kwaliteit van leraren is essentieel voor de ontwikkeling van menselijk kapitaal in de samenleving. Hoewel de kwaliteit van docenten lastig te meten is (Hanushek & Rivkin, 2006), blijken vaardigheden van leraren, zoals gemeten op capaciteitstoetsen, gerelateerd aan onderwijsproductiviteit (Metzler and Woessmann, 2012; Eide, Goldhaber and Brewer, 2004). Hanushek, Piopiunik & Wiederhold (2014) laten verder zien dat de cognitieve vaardigheden van leraren een belangrijke rol spelen in het verklaren van internationale verschillen in leerprestaties. 2

3 Het doel van dit onderzoek is om de vaardigheden van leraren in kaart te brengen. Ons artikel vergelijkt de verdeling van taal- en rekenvaardigheid van leraren in het primaire en secundaire onderwijs met die van de rest van de beroepsbevolking in 18 verschillende landen. Hiervoor maken we gebruik van data van het Programme for the International Assessment of Adult Competencies (PIAAC) en Adult Literacy and Lifeskills Survey (ALL), uitgevoerd door de OECD. Beide datasets bevatten representatieve steekproeven van de beroepsbevolking voor verschillende landen. De empirische strategie is tweeledig: (1) we vergelijken gemiddelde scores op de toetsen tussen leraren en niet-leraren voor verschillende landen; (2) we analyseren de verschillen in verdelingen van de scores tussen deze groepen. Hiertoe bepalen we het verschil in de percentielscores van leraren en die van de overige bevolking op de toetsen. Daarnaast controleren we in onze analyses voor verschillende variabelen die onze resultaten kunnen vertekenen of verklaren. Onze resultaten laten zien dat in bijna alle landen leraren bovengemiddeld scoren op taal- en rekenvaardigheid. Daarnaast laten onze analyses van de verschillen in de vaardigheidsdistributies zien dat leraren voornamelijk in de lagere percentielen hoger scoren dan de rest van de bevolking: de slechtst scorende leraren doen het veel beter dan de slechtst scorende andere respondenten. Aan het hoge uiteinde van de verdeling zien we dat de beste leraren in het voortgezet onderwijs niet minder goed scoren dan de beste andere respondenten, terwijl de beste leraren in het basisonderwijs ongeveer 0.1 standaarddeviatie lager scoren dan de beste andere respondenten. Deze resultaten hebben verschillende beleidsimplicaties. De hoge scores van de minst scorende leraren laten zien dat hogere toelatingseisen wellicht geen efficiënte manier is om de kwaliteit van het lerarenkorps te verbeteren. Aangezien het aanbod van leraren eindig is en 3

4 de laagst scorende leraren al veel hoger scoren dan het laagst scorende deel van de rest van de bevolking zorgt een verhoging van de toelatingseisen wellicht slechts voor marginale opbrengsten ten koste van een potentieel lerarentekort. De bevinding dat de hoogst scorende leraren nauwelijks lager scoren dan het hoogst scorende deel van de rest van de bevolking laat zien dat sommige mensen met hoge vaardigheden zich aangetrokken voelen tot het lerarenberoep terwijl ze op basis van hun vaardigheden in andere beroepen meer zouden kunnen verdienen. Voor beleidsmakers is het relevant te onderzoeken welke niet-monetaire aspecten van het lerarenberoep deze mensen waarderen. Als deze geïdentificeerd kunnen worden, zouden interventies om het beroep aantrekkelijker te maken voor mensen met hoge vaardigheden zich toe kunnen spitsen op deze factoren in plaats van meer traditionele instrumenten als salarisverhoging. Referenties Eide, E., Goldhaber, D., & Brewer, D. (2004). The teacher labour market and teacher quality. Oxford Review of Economic Policy, 20(2), Hanushek, E. A., Piopiunik, M., & Wiederhold, S. (2014). The value of smarter teachers: international evidence on teacher cognitive skills and student performance. NBER Working Paper No Hanushek, E. A., & Rivkin, S. G. (2006). Teacher quality. Handbook of the Economics of Education, 2, Metzler, J., & Woessmann, L. (2012). The impact of teacher subject knowledge on student achievement: evidence from within-teacher within-student variation. Journal of Development Economics, 99(2),

5 Bijdrage 2: Het effect van de lerarenbeurs op hoger onderwijs deelname en afronding Dit paper betreft een onderzoek naar de effecten van de lerarenbeurs op hoger onderwijs deelname en afronding en op de kans om in het onderwijs te blijven werken. De lerarenbeurs is in 2008 opgezet om professionele ontwikkeling van leraren te stimuleren. De lerarenbeurs is gericht op leraren van basisonderwijs tot hoger onderwijs. De lerarenbeurs betreft zowel een subsidie voor leraren voor de inschrijvingskosten, kosten van studiemateriaal en reiskosten, als een subsidie voor scholen om vervanging te bekostigen tijdens het studieverlof van de leraren met een beurs. Er is bijna 400 miljoen euro toegewezen aan 40 duizend leraren tussen 2008 en De effecten van de lerarenbeurs worden onderzocht met behulp van een zogenoemde (fuzzy) regressie discontinuïteit. Deze discontinuïteit in de kans om een beurs te krijgen is ontstaan door een maximum subsidiebudget in de eerste aanvraagronde in combinatie met een groter aantal aanvragen. Dat leidde ertoe dat circa een derde van de aanvragen niet kon worden gehonoreerd. De beurzen zijn vervolgens toegekend op basis van volgorde van binnenkomst. Na een bepaalde datum maakten aanvragers geen aanspraak meer op een lerarenbeurs in de betreffende aanvraagronde. De belangrijkste bevinding van het paper is dat er sprake is van een behoorlijke deadweight loss. Dat wil zeggen dat een belangrijk deel van de met lerarenbeurs gefinancierde opleidingen ook zouden zijn gedaan zonder de lerarenbeurs. De lerarenbeurs verdringt zowel reguliere scholingsbudgetten van scholen als eigen bijdragen van docenten. De geschatte deadweight loss bij de aanvragen in de eerste ronde ligt in de orde van procent. De deadweight loss ligt lager bij aanvragen voor opleidingen die nog niet gestart zijn en bij 5

6 langere opleidingen. Het afschaffen van de mogelijkheid om een beurs aan te vragen voor een opleiding die nog niet gestart is heeft de additionele scholingsdeelname van de lerarenbeurs met circa 5 procentpunt verhoogd. Dit paper voegt kennis toe aan de schaarse literatuur over de effecten van scholingsvouchers op scholingsdeelname. Twee eerdere studies over scholingsvouchers vinden een deadweight loss van 30 procent (Schwerdt et al., 2012) en van 60 procent (Hidalgo et al., 2015). In beide gevallen ging het om gerandomiseerde experimenten waarbij scholingsvouchers at random werden uitgedeeld. De doelgroepen waren gemiddeld lager opgeleid dan bij de lerarenbeurs en het betrof (veel) kleinere voucherbedragen. Referenties Angrist, J., and V. Lavy, 2001, Does Teacher Training Affect Pupil Learning? Evidence from Matched Comparisons in Jerusalem Public Schools, Journal of Labor Economics, vol. 19, no. 2, pp Chetty, R., J. Friedman & and J. Rockoff, 2014, Measuring the Impacts of Teachers II: Teacher Value-Added and Student Outcomes in Adulthood, American Economic Review, vol. 104, no. 9, pp Hanushek, E., and S. Rivkin, 2010, Using Value-Added Measures of Teacher Quality, American Economic Review, vol. 100, no. 2, pp Harris, D. and T. Sass, 2011, Teacher training, teacher quality and student achievement, Journal of Public Economics, vol. 95, no. 7, pp Hidalgo, D., H. Oosterbeek, and D. Webbink, 2015, The impact of training vouchers on lowskilled workers, Labour Economics, forthcoming. Jacob, B., and L. Lefgren, 2004, The Impact of Teacher Training on Student Achievement Quasi-Experimental Evidence from School Reform Efforts in Chicago, Journal of Human Resources, vol. 39, no. 1, pp Kane, T., and D. Staiger. 2008, Estimating Teacher Impacts on Student Achievement: An Experimental Evaluation, National Bureau of Economic Research Working Paper, no Rivkin, S., E. Hanushek, and J. Kain. 2005, Teachers, Schools and Academic Achievement, Econometrica, vol. 73, no. 2, pp

7 Schwerdt, G., D. Messer, L. Woessmann, and S. Wolter, 2012, The impact of an adult education voucher program: evidence from a randomized field experiment, Journal of Public Economics, vol. 96, pp Bijdrage 3 Uitstroom van leraren uit het onderwijs: selectie uit de poort De arbeidsmarkt voor leraren is van oudsher vrij gesloten. Uit een overzicht van het ROA (2013, tabel 2.5) blijkt dat de sector onderwijs van alle sectoren van de Nederlandse arbeidsmarkt de laagste uitstroom naar andere sectoren kent, namelijk 2,8% per jaar. Uit andere gegevens van het ROA (2013a) en het CAOP (2014) blijkt ongeveer driekwart van de leraren na hun afstuderen in het onderwijs te werken. Gemiddeld over de loopbaan blijft dat driekwart voor de leraren van de PABO, en ongeveer de helft voor de leraren met een tweedegraadsopleiding, afhankelijk van het vak waarin wordt lesgegeven. Enerzijds kan worden verwacht dat leraren die goed functioneren niet snel vertrekken naar een baan buiten het onderwijs en er graag lang willen blijven werken, daarbij gefaciliteerd door hun werkgever. Anderzijds kunnen er omstandigheden zijn die hen ertoe aanzetten om eerder uit te stromen. Deze omstandigheden kunnen betrekking hebben op bijvoorbeeld ontevredenheid over de uitdaging en de arbeidsomstandigheden, en de wellicht grotere mogelijkheden voor hen om in een baan buiten het onderwijs of als zelfstandige aan de slag te gaan. De uitstroom van deze groep kan ten koste gaan van de kwaliteit van het onderwijs. Maar ook leraren die minder goed functioneren of oudere leraren die hun kennis en vaardigheden onvoldoende op peil hebben gehouden, kunnen eerder op zoek gaan naar een baan buiten het onderwijs dan wel eerder met pensioen gaan. 7

8 Uit het onderzoek van Fouarge et al. (2013) wordt duidelijk dat werkgevers die het belangrijk vinden dat hun werknemers langer doorwerken, in hun personeelsbeleid meer aandacht besteden aan de inzetbaarheid van oudere werknemers. Montizaan et al. (2010) vinden dat alleen grote organisaties in de publieke sector, waaronder scholen, proberen in te spelen op een hogere pensioenleeftijd van hun werknemers door middel van het aanbieden van scholing. Kleine (school)organisaties hebben wellicht onvoldoende mogelijkheden om te investeren in de scholing van hun werknemers. In het hier voorgestelde onderzoek wordt nagegaan welke de kenmerken zijn van de (oudere) leraren zijn die uitstromen naar ander werk of met pensioen gaan, ten opzichte van degenen die blijven. De kenmerken hebben betrekking op onder meer hun kennis en vaardigheden, het functioneren in termen van bijvoorbeeld motivatie en leergierigheid, en de kwaliteit van de taken die leraren uitvoeren. De kenmerken van beide groepen kunnen verschillen door zowel zelfselectie van leraren als (impliciete) selectie door scholen ten gevolge van het gevoerde personeelsbeleid. Door een betere selectie uit de poort, i.e. het beïnvloeden van wie er vertrekken, kunnen scholen de kwaliteit van het lerarenkorps beïnvloeden. Er wordt zoveel mogelijk gedifferentieerd tussen de verschillende onderwijssectoren. Deze worden tevens vergeleken met andere sectoren binnen de publieke sector. Aan de hand van de uitkomsten van het onderzoek wordt gekeken naar waar de aanknopingspunten voor het professionaliseringsbeleid en het HRM-beleid van werkgevers in het onderwijs. De publicaties en databronnen die gebruikt worden zijn naast de (inter)nationale literatuur de ABP-enquête van het ROA (zie bijv. Fouarge et al., 2013) en het Personeels- en mobiliteitsonderzoek van het Ministerie van BZK (POMO, zie bijv. Stamet, 2013). 8

9 Referenties CAOP (2014), Fouarge, D., A. de Grip, R. Montizaan (2013), Duurzame inzetbaarheid en pensionering in de overheid en het onderwijs, ROA-R-2013/10, Maastricht. Montizaan, R., F. Cörvers, A. de Grip (2010), The effects of pension rights and retirement age on training participation: Evidence from a natural experiment, Labour Economics, Vol. 17, pp ROA (2013), De arbeidsmarkt naar opleiding en beroep tot 2018, ROA-R-2013/10, Maastricht. ROA (2013a), Arbeidsmarktinformatiesysteem, Stamet, Y. (2013), Duurzaam inzetbaar en mobiel, Secundaire analyse POMO 2012 voor het primair onderwijs, CAOP Research & Europa, maart, Den Haag. 9

Vaardigheden van Nederlandse leraren taal, rekenen, problemen oplossen

Vaardigheden van Nederlandse leraren taal, rekenen, problemen oplossen Vaardigheden van Nederlandse leraren taal, rekenen, problemen oplossen Bart Golsteyn Maastricht University School of Business and Economics Onderwijseconomie Achtergrond Leraren spelen een cruciale rol

Nadere informatie

Scholing voor oudere werknemers: literatuuroverzicht en kosten-baten analyse

Scholing voor oudere werknemers: literatuuroverzicht en kosten-baten analyse Scholing voor oudere werknemers: literatuuroverzicht en kosten-baten analyse Wim Groot & Henriette Maassen van den Brink In samenwerking met Annelies Notenboom, Karin Douma en Tom Everhardt, APE Den Haag

Nadere informatie

FORMELE GESPREKKEN, REGELDRUK EN REGELRUIMTE. Analyse op basis van het Personeels- en Mobiliteitsonderzoek mei 2016

FORMELE GESPREKKEN, REGELDRUK EN REGELRUIMTE. Analyse op basis van het Personeels- en Mobiliteitsonderzoek mei 2016 ARBEIDSMARKTPLATFORM PO. Van en voor werkgevers en werknemers FORMELE GESPREKKEN, REGELDRUK EN REGELRUIMTE Analyse op basis van het Personeels- en Mobiliteitsonderzoek 2014 mei 2016 1 Arbeidsmarktplatform

Nadere informatie

Evidence based: theorie en praktijk. Wim Groot Top Institute Evidence Based Education Research (TIER) Teachers Academy

Evidence based: theorie en praktijk. Wim Groot Top Institute Evidence Based Education Research (TIER) Teachers Academy Evidence based: theorie en praktijk Wim Groot Top Institute Evidence Based Education Research (TIER) Wat is evidence based onderwijs? Evidence based onderwijs is de filosofie dat onderwijsbeleid en -praktijk

Nadere informatie

Datum 09 september 2014 Betreft Aanbieding OESO-rapport Education at a Glance 2014 Onze referentie 659029

Datum 09 september 2014 Betreft Aanbieding OESO-rapport Education at a Glance 2014 Onze referentie 659029 >Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag.. Kennis IPC 5200 Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den Haag

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2013 2014 33 750 VIII Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (VIII) voor het jaar 2014 Nr. 120 BRIEF

Nadere informatie

In de komende decennia zal de vergrijzing

In de komende decennia zal de vergrijzing onderwijs Pensioenverwachtingen en menselijk kapitaal Door de recente veranderingen in het pensioenstelsel verwachten werknemers dat zij langer zullen moeten doorwerken. Oudere werknemers zijn hierdoor

Nadere informatie

Vertrekredenen jonge docenten in het vo

Vertrekredenen jonge docenten in het vo Vertrekredenen jonge docenten in het vo 1 Inhoudsopgave Inleiding I. Willen jonge personeelsleden het vo verlaten? II. Waarom verlaten jonge docenten het vo? Rob Hoffius, SBO Januari 2010 2 Verlaten jonge

Nadere informatie

Maastricht University, Educational Research & Development (ERD) School of Business and Economics. Dr. Maurice de Greef Prof. Dr. Mien Segers

Maastricht University, Educational Research & Development (ERD) School of Business and Economics. Dr. Maurice de Greef Prof. Dr. Mien Segers Eerste tussenevaluatie landelijke implementatie taaltrajecten Taal voor het Leven door Stichting Lezen & Schrijven op het gebied van sociale inclusie en leesvaardigheid Landelijke uitrolfase Dr. Maurice

Nadere informatie

Het Vlaamse secundair onderwijs internationaal vergeleken

Het Vlaamse secundair onderwijs internationaal vergeleken Het Vlaamse secundair onderwijs internationaal vergeleken Jeroen Lavrijsen Doctoraatsonderzoeker, HIVA - KU Leuven www.steunpuntssl.be Structuur secundair onderwijs Focus op twee kenmerken van het secundair

Nadere informatie

The Effectiveness of Community Schools: Evidence from the Netherlands

The Effectiveness of Community Schools: Evidence from the Netherlands The Effectiveness of Community Schools: Evidence from the Netherlands Proefschrift Marieke Heers (gepromoveerd 3 oktober in Maastricht; promotoren prof.dr. W.N.J. Groot en prof.dr. H. Maassen van den Brink)

Nadere informatie

Maastricht University, Educational Research & Development (ERD) School of Business and Economics. Dr. Maurice de Greef Prof. Dr. Mien Segers

Maastricht University, Educational Research & Development (ERD) School of Business and Economics. Dr. Maurice de Greef Prof. Dr. Mien Segers Eerste tussenevaluatie landelijke implementatie taaltrajecten Taal voor het Leven door Stichting Lezen & Schrijven op het gebied van sociale inclusie en leesvaardigheid Landelijke uitrolfase Dr. Maurice

Nadere informatie

Deeltijdwerken in het po, vo en mbo

Deeltijdwerken in het po, vo en mbo Deeltijdwerken in het po, vo en mbo 1. Inleiding In Nederland wordt relatief veel in deeltijd gewerkt, vooral in de publieke sector. Deeltijdwerk komt met name voor onder vrouwen, maar ook steeds meer

Nadere informatie

Europese vergelijking systemen van volwasseneneducatie en aanpak laaggeletterdheid

Europese vergelijking systemen van volwasseneneducatie en aanpak laaggeletterdheid Europese vergelijking systemen van volwasseneneducatie en aanpak laaggeletterdheid Dr. Maurice de Greef Prof. dr. Mien Segers 06-2016 Maastricht University, Educational Research & Development (ERD) School

Nadere informatie

CSRQ Center Rapport over onderwijsondersteunende organisaties: Samenvatting voor onderwijsgevenden

CSRQ Center Rapport over onderwijsondersteunende organisaties: Samenvatting voor onderwijsgevenden CSRQ Center Rapport over onderwijsondersteunende organisaties: Samenvatting voor onderwijsgevenden Laatst bijgewerkt op 25 november 2008 Nederlandse samenvatting door TIER op 5 juli 2011 Onderwijsondersteunende

Nadere informatie

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag

De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag >Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag.. Voortgezet Onderwijs Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ Den

Nadere informatie

Vaardigheden voor de toekomst: een economisch perspectief

Vaardigheden voor de toekomst: een economisch perspectief Vaardigheden voor de toekomst: een economisch perspectief Prof. Maarten Goos Universiteit Utrecht & KU Leuven VLOR Startdag, 17 september 2015 Het economische belang van vaardigheden 1. Vaardigheden en

Nadere informatie

Hoge werktevredenheid geen garantie voor doorwerken tot pensioen

Hoge werktevredenheid geen garantie voor doorwerken tot pensioen Hoge werktevredenheid geen garantie voor doorwerken tot pensioen 11 Meeste werknemers tevreden met het werk Acht op de tien werknemers (zeer) tevreden met hun werk Vrouwen vaker tevreden dan mannen Werknemers

Nadere informatie

CPB Document. Het effect van de lerarenbeurs op scholingsdeelname docenten. No 205. Marc van der Steeg, Roel van Elk, Dinand Webbink

CPB Document. Het effect van de lerarenbeurs op scholingsdeelname docenten. No 205. Marc van der Steeg, Roel van Elk, Dinand Webbink CPB Document No 205 Het effect van de lerarenbeurs op scholingsdeelname docenten Marc van der Steeg, Roel van Elk, Dinand Webbink Centraal Planbureau Van Stolkweg 14 Postbus 80510 2508 GM Den Haag Telefoon

Nadere informatie

Salarissen en competenties van MBO-BOL gediplomeerden: Feiten en cijfers

Salarissen en competenties van MBO-BOL gediplomeerden: Feiten en cijfers Research Centre for Education and the Labour Market ROA Salarissen en competenties van MBO-BOL gediplomeerden: Feiten en cijfers ROA Fact Sheet ROA-F-2014/1 Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt

Nadere informatie

Verhoging pensioenleeftijd, arbeidsongeschiktheid en menselijk kapitaal ontwikkeling

Verhoging pensioenleeftijd, arbeidsongeschiktheid en menselijk kapitaal ontwikkeling Verhoging pensioenleeftijd, arbeidsongeschiktheid en menselijk kapitaal ontwikkeling Raymond Montizaan 12-04-2018 r.montizaan@maastrichtuniversity.nl Lang zullen we leven! Lang zullen we gezond en gemotiveerd

Nadere informatie

Laatst bijgewerkt op 2 februari 2009 Nederlandse samenvatting door TIER op 25 mei 2011

Laatst bijgewerkt op 2 februari 2009 Nederlandse samenvatting door TIER op 25 mei 2011 Effective leesprogramma s voor leerlingen die de taal leren en anderssprekende leerlingen samenvatting voor onderwijsgevenden Laatst bijgewerkt op 2 februari 2009 Nederlandse samenvatting door TIER op

Nadere informatie

Workshop 3: Vaardigheden, ongelijkheid en armoede

Workshop 3: Vaardigheden, ongelijkheid en armoede Workshop 3: Vaardigheden, ongelijkheid en armoede PIAAC-studiedag 20/03/2014 Jeroen Lavrijsen & Ides Nicaise HIVA-KU Leuven www.steunpuntssl.be Vragen In welke mate worden de vaardigheden van de Vlaamse

Nadere informatie

Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt Ongelijke onderwijskansen in Nederland: is het onderwijsstelsel de schuldige?

Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt Ongelijke onderwijskansen in Nederland: is het onderwijsstelsel de schuldige? Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt Ongelijke onderwijskansen in Nederland: is het onderwijsstelsel de schuldige? Jaap Dronkers www.roa.unimaas.nl/cv/dronkers/nw_dronkers.htm Proloog in de jaren

Nadere informatie

Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt Geletterdheid: waarom is het belangrijk en welke regio s blijven achter?

Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt Geletterdheid: waarom is het belangrijk en welke regio s blijven achter? Geletterdheid: waarom is het belangrijk en welke regio s blijven achter? Rolf van der Velden Het PIAAC project Program for the International Assessment of Adult Competencies (PIAAC) van OECD. 24 landen;

Nadere informatie

HET WERK EN DE LEERBEHOEFTEN VAN LERARENOPLEIDERS

HET WERK EN DE LEERBEHOEFTEN VAN LERARENOPLEIDERS HET WERK EN DE LEERBEHOEFTEN VAN LERARENOPLEIDERS VELONCONGRES 2017 J.J.DENGERINK@VU.NL 1 LERARENOPLEIDERS UIT Noorwegen NTNU Trondheim Engeland UEL London Schotland U Aberdeen Ierland U Limerick Vlaanderen

Nadere informatie

AOW & PENSIOEN GERECHTIGDEN OP DE ARBEIDSMARKT

AOW & PENSIOEN GERECHTIGDEN OP DE ARBEIDSMARKT AOW & PENSIOEN GERECHTIGDEN OP DE ARBEIDSMARKT Resultaten tot nu toe TNO: Romy Steenbeek, Wendela Hooftman, Lennart van der Zwaan ROA: Didier Fouarge, Raymond Montizaan, Ineke Bijlsma DEEL I Omvang en

Nadere informatie

Werkloosheid in : stromen en duren

Werkloosheid in : stromen en duren Werkloosheid in 24 211: stromen en duren Wendy Smits, Harry Bierings en Robert de Vries Als het aantal mensen dat werkloos wordt groter is dan het aantal werklozen dat er in slaagt weer aan het werk te

Nadere informatie

Netspar nea papers. Didier Fouarge en Andries de Grip. Gaan 50-plussers meer investeren in hun scholing?

Netspar nea papers. Didier Fouarge en Andries de Grip. Gaan 50-plussers meer investeren in hun scholing? Netspar nea papers Didier Fouarge en Andries de Grip Gaan 50-plussers meer investeren in hun scholing? Didier Fouarge en Andries de Grip Gaan 50-plussers meer investeren in hun scholing? nea paper 54

Nadere informatie

Marjo Maas: fysiotherapeut / docent / onderzoeker Peer assessment De impact van peer assessment op het klinische redeneren en het klinisch handelen van fysiotherapeuten in opleiding en fysiotherapeuten

Nadere informatie

Menselijk kapitaal lijdt aan waardeverlies

Menselijk kapitaal lijdt aan waardeverlies Menselijk kapitaal lijdt aan waardeverlies Fouarge, D. & de Grip, A. 2011. Depreciatie van menselijk kapitaal. ROA-rapport (ROA-R-2011/1). Maastricht: Universiteit Maastricht. 1 Het ouder worden gaat gepaard

Nadere informatie

Werkloosheid Redenen om niet actief te

Werkloosheid Redenen om niet actief te Sociaal Economische Trends 2013 Sociaaleconomische trends Werkloosheid Redenen 2004-2011 om niet actief te zijn Stromen op en duren de arbeidsmarkt Werkloosheidsduren op basis van de Enquête beroepsbevolking

Nadere informatie

Wat draagt bij aan een gelukkig pensioen? Een vergelijking tussen Nederland, België, Denemarken en Zweden

Wat draagt bij aan een gelukkig pensioen? Een vergelijking tussen Nederland, België, Denemarken en Zweden Wat draagt bij aan een gelukkig pensioen? Een vergelijking tussen Nederland, België, Denemarken en Zweden Onderzoek van GfK november 2015 Inleiding Delta Lloyd is continu bezig het pensioenbewustzijn te

Nadere informatie

Duurzaam inzetbaar en mobiel Secundaire analyse POMO 2012 voor het primair onderwijs

Duurzaam inzetbaar en mobiel Secundaire analyse POMO 2012 voor het primair onderwijs afgelopen twee jaar is door onderwijsen en leerlingendalingen de onderwijsarbeidsmarkt duidelijk veranderd. Hierdoor wordt meer flexibiliteit van de inzet van leerkrachten noodzakelijk. Duurzaam inzetbaar

Nadere informatie

Notitie. Samenvatting

Notitie. Samenvatting Notitie datum onderwerp 28 februari 2012 Vraagimpuls voor de scholingsdeelname aan van NTRO/Ria van t Klooster SEO Economisch Onderzoek/Bert Tieben, Barbara Baarsma en Caroline Berden Samenvatting De strategische

Nadere informatie

TEVREDEN WERKEN IN HET PRIMAIR ONDERWIJS. Onderzoek naar de tevredenheid en werkbeleving van personeel in het primair onderwijs.

TEVREDEN WERKEN IN HET PRIMAIR ONDERWIJS. Onderzoek naar de tevredenheid en werkbeleving van personeel in het primair onderwijs. ARBEIDSMARKTPLATFORM PO. Van en voor werkgevers en werknemers TEVREDEN WERKEN IN HET PRIMAIR ONDERWIJS Onderzoek naar de tevredenheid en werkbeleving van personeel in het primair onderwijs april 2016 1

Nadere informatie

Vergrijzing en duurzame inzetbaarheid in het onderwijs

Vergrijzing en duurzame inzetbaarheid in het onderwijs Vergrijzing en duurzame inzetbaarheid in het onderwijs 1. Inleiding Nederland heeft te maken met vergrijzing van de Nederlandse (beroeps)bevolking. De overheid heeft hierdoor diverse maatregelen getroffen

Nadere informatie

Logopedie in het cluster 2 onderwijs

Logopedie in het cluster 2 onderwijs Logopedie in het cluster 2 onderwijs mw. E. Cox MA (NVLF) mw. E. Kunst-Verberne (NVLF) mw. M. Schulte (NVLF) dhr. R. Nannes (NVLF) 2 Aanleiding position statement Dit position statement gaat over de logopedische

Nadere informatie

Verkenning ophoging masters PO en VO Uitgevoerd op verzoek van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap

Verkenning ophoging masters PO en VO Uitgevoerd op verzoek van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap CPB Notitie 17 april 2014 Verkenning ophoging masters PO en VO Uitgevoerd op verzoek van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap CPB Notitie Aan: Ministerie van OCW Centraal Planbureau Van

Nadere informatie

Robots Lubos Galbavy.

Robots Lubos Galbavy. Robots Lubos Galbavy https://www.youtube.com/watch?v=wjgoqek21ts Robotisering: gaat dat werken? Prof. Ton Wilthagen i.s.m. Ellen Vasic Waar gaat het heen? Geeft aan media unavailable.. Doet ie het op jouw

Nadere informatie

16.1 De invloed van verschillende organisatiecontexten op de opleidingsfunctie

16.1 De invloed van verschillende organisatiecontexten op de opleidingsfunctie Inhoud 16 Interne randvoorwaarden 16.1 De invloed van verschillende organisatiecontexten op de opleidingsfunctie 16.2 Studiefaciliteitenregelingen 16.2-1. Scholing en vergoeding bij BZK Drs. S. Feenstra

Nadere informatie

Veranderingen in arbeidsparticipatie en zorggebruik. Een beschrijving van ontwikkelingen van 1997 tot 2008

Veranderingen in arbeidsparticipatie en zorggebruik. Een beschrijving van ontwikkelingen van 1997 tot 2008 Veranderingen in arbeidsparticipatie en zorggebruik. Een beschrijving van ontwikkelingen van 1997 tot 2008 Niels Schenk en Pearl Dykstra Erasmus Universiteit Rotterdam Mei 2013 INTRODUCTIE Onderzoek naar

Nadere informatie

De hbo er aan het werk

De hbo er aan het werk De hbo er aan het werk Hogescholen leiden op voor de arbeidsmarkt. Dat doen zij met succes. Het overgrote deel van de studenten vindt binnen 3 maanden een baan op minimaal hbo-niveau. Beroepen en functies

Nadere informatie

NIDAP biedt hogescholen ondersteuning bij het analyseren van de marktkansen voor de verschillende deeltijd en duale bachelor- en masteropleidingen.

NIDAP biedt hogescholen ondersteuning bij het analyseren van de marktkansen voor de verschillende deeltijd en duale bachelor- en masteropleidingen. Audits NIDAP biedt hogescholen ondersteuning bij het analyseren van de marktkansen voor de verschillende deeltijd en duale bachelor- en masteropleidingen. 2 De NIDAP Audit richt zich op deeltijd/duale

Nadere informatie

2011 - Postdoctoral researcher at the Lehrstuhl für Gesundheitsökonomie und - management of the Bergische Universität Wuppertal

2011 - Postdoctoral researcher at the Lehrstuhl für Gesundheitsökonomie und - management of the Bergische Universität Wuppertal CURRICULUM VITAE ANNEMARIE KÜNN-NELEN CONTACT DETAILS Office Address Bergische Universität Wuppertal Rainer-Gruenter-Str. 21, FN01 42119 Wuppertal Germany Phone: +49 (0)202-439-1383 Fax: +49 (0)202-439-1384

Nadere informatie

Goede inzetbaarheid oudere medewerkers vereist beter HR-beleid

Goede inzetbaarheid oudere medewerkers vereist beter HR-beleid Goede inzetbaarheid oudere medewerkers vereist beter HR-beleid Andries de Grip, Didier Fouarge en Raymond Montizaan Context Netspar Brief Het Nederlandse pensioenstelsel is de afgelopen jaren sterk veranderd:

Nadere informatie

MKB investeert in kennis, juist nu!

MKB investeert in kennis, juist nu! M201016 MKB investeert in kennis, juist nu! drs. B. van der Linden drs. P. Gibcus Zoetermeer, september 2010 MKB investeert in kennis, juist nu! MKB-ondernemers blijven investeren in bedrijfsopleidingen,

Nadere informatie

Gaan 50 plussers meer investeren in hun scholing? Didier Fouarge & Andries de Grip. ROA, Maastricht University. Samenvatting

Gaan 50 plussers meer investeren in hun scholing? Didier Fouarge & Andries de Grip. ROA, Maastricht University. Samenvatting Gaan 50 plussers meer investeren in hun scholing? Didier Fouarge & Andries de Grip ROA, Maastricht University Samenvatting Veranderingen in economische processen vragen van werknemers dat zij voortdurend

Nadere informatie

FORMATIEF TOETSEN IN DE KLAS: BEVORDERENDE EN BELEMMERENDE FACTOREN

FORMATIEF TOETSEN IN DE KLAS: BEVORDERENDE EN BELEMMERENDE FACTOREN FORMATIEF TOETSEN IN DE KLAS: BEVORDERENDE EN BELEMMERENDE FACTOREN ONDERWIJS RESEARCH DAGEN, ROTTERDAM, 26 MEI 2016 CHRISTEL H.D. WOLTERINCK WILMA B. KIPPERS KIM SCHILDKAMP CINDY L. POORTMAN FORMATIEF

Nadere informatie

1. Om te beginnen. Waarom dit boek?

1. Om te beginnen. Waarom dit boek? 1. Om te beginnen Waarom dit boek? Scholen werken binnen een context die steeds dynamischer en complexer wordt. Onderwijs wordt steeds meer geconfronteerd met complexe, wicked problemen en vraagstukken.

Nadere informatie

Projectdefinitie. Plan van aanpak

Projectdefinitie. Plan van aanpak Projectplan DOT2 Projectdefinitie ICT is niet meer weg te denken uit ons onderwijs (Hasselt, 2014). Als (toekomstige) leerkracht is het belangrijk dat je daar op inspeelt en kennis hebt van de laatste

Nadere informatie

Trainingsbeleid en pensioenverwachtingen

Trainingsbeleid en pensioenverwachtingen Trainingsbeleid en pensioenverwachtingen Raymond Montizaan Andries de Grip Didier Fouarge / Maastricht University Contact: r.montizaan@maastrichtuniversity.nl OUDEREN OP DE ARBEIDSMARKT: DUURZAME INZETBAARHEID

Nadere informatie

Het belang van leren programmeren

Het belang van leren programmeren Het belang van leren programmeren Han van der Maas HL Psychologie UvA CSO Oefenweb.nl opzet Pleidooi voor programmeeronderwijs Ontwikkelingspsychologisch perspectief Non-formeel leren (examen) Program

Nadere informatie

Monitor Haagse Lerarenbeurs. peildatum januari 2015

Monitor Haagse Lerarenbeurs. peildatum januari 2015 Monitor Haagse Lerarenbeurs peildatum januari 2015 Den Haag, april 2015 1 Introductie In december 2011 deed De Rode Loper onderzoek naar het percentage onbevoegd gegeven lessen in de Haagse regio. 1 Uit

Nadere informatie

Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt Was de Mammoetwet succesvol, ook vanuit interna5onaal perspec5ef?

Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt Was de Mammoetwet succesvol, ook vanuit interna5onaal perspec5ef? Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt Was de Mammoetwet succesvol, ook vanuit interna5onaal perspec5ef? Jaap Dronkers www.roa.unimaas.nl/cv/dronkers/nw_dronkers.htm Doelen van de mammoet wet Het

Nadere informatie

Paper 3 Onderzoeksinstrumenten

Paper 3 Onderzoeksinstrumenten Paper 3 Onderzoeksinstrumenten Auteur: Erik de Vries Gonggrijp September/oktober 2014 1 Inhoudsopgave 1: samenvatting paper 1 blz. 22 2: beschrijving van de onderzoeksmethode blz. 22 Literatuur blz. 28

Nadere informatie

PIAAC IN FOCUS 3: VOLWASSENEN MET ZWAK ONTWIKKELDE VAARDIGHEDEN: ONTWIKKELINGEN SINDS 1996

PIAAC IN FOCUS 3: VOLWASSENEN MET ZWAK ONTWIKKELDE VAARDIGHEDEN: ONTWIKKELINGEN SINDS 1996 PIAAC IN FOCUS 3: VOLWASSENEN MET ZWAK ONTWIKKELDE VAARDIGHEDEN: ONTWIKKELINGEN SINDS 1996 Samenvatting - Na het IALS onderzoek van 1996 (International Adult Literacy Survey) naar de vaardigheden van volwassenen

Nadere informatie

Pensioenversoberingen: In welke mate is gezondheid een belemmering voor het langer doorwerken? Dr. Raymond Montizaan, Maastricht University

Pensioenversoberingen: In welke mate is gezondheid een belemmering voor het langer doorwerken? Dr. Raymond Montizaan, Maastricht University Pensioenversoberingen: In welke mate is gezondheid een belemmering voor het langer doorwerken? Dr. Raymond Montizaan, Maastricht University Veel dynamiek in ons pensioensysteem Versobering vroegpensioensystemen:

Nadere informatie

Kwaliteit van gediplomeerde schoolverlaters van creatieve MBO-opleidingen

Kwaliteit van gediplomeerde schoolverlaters van creatieve MBO-opleidingen Kwaliteit van gediplomeerde schoolverlaters van creatieve MBO-opleidingen Johan Coenen Timo Huijgen Christoph Meng Ger Ramaekers ROA-R-2010/6 Colofon Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA).

Nadere informatie

Hoe gevoelig is de uittredeleeftijd voor veranderingen in het pensioenstelsel?

Hoe gevoelig is de uittredeleeftijd voor veranderingen in het pensioenstelsel? Hoe gevoelig is de uittredeleeftijd voor veranderingen in het pensioenstelsel? Didier Fouarge, Andries de Grip & Raymond Montizaan Contact: d.fouarge@maastrichtuniversity.nl WSE Arbeidsmarktcongres 2013,

Nadere informatie

Veronderstellingen deelname-effecten van een sociaal leenstelsel in het hoger onderwijs

Veronderstellingen deelname-effecten van een sociaal leenstelsel in het hoger onderwijs CPB Notitie 25 februari 2013 Veronderstellingen deelname-effecten van een sociaal leenstelsel in het hoger onderwijs Uitgevoerd op verzoek van Minister Bussemaker van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.

Nadere informatie

Voorlopige update PwC rapport 2013: Laaggeletterdheid in Nederland kent aanzienlijke maatschappelijke kosten

Voorlopige update PwC rapport 2013: Laaggeletterdheid in Nederland kent aanzienlijke maatschappelijke kosten 24 Voorlopige update PwC rapport 2013: Laaggeletterdheid in Nederland kent aanzienlijke maatschappelijke kosten Maart 2017 PwC is het merk waaronder PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. (KvK 34180285),

Nadere informatie

TPACK-NL vragenlijst een toelichting

TPACK-NL vragenlijst een toelichting TPACK-NL vragenlijst een toelichting Petra Fisser & Joke Voogt Universiteit Twente Curriculumontwerp & Onderwijsinnovatie http://www.tpack.nl In dit document is de Nederlandse versie van de TPACK vragenlijst

Nadere informatie

De arbeidsmarktpositie van afgestudeerden van het hoger beroepsonderwijs. HBO-Monitor 2007. G.W.M. Ramaekers

De arbeidsmarktpositie van afgestudeerden van het hoger beroepsonderwijs. HBO-Monitor 2007. G.W.M. Ramaekers De arbeidsmarktpositie van afgestudeerden van het hoger beroepsonderwijs HBO-Monitor 2007 G.W.M. Ramaekers Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde

Nadere informatie

Uw brief van Ons kenmerk Contactpersoon Zoetermeer. FEZ/IR/2001/24182 van Rijn 13 juni 2001

Uw brief van Ons kenmerk Contactpersoon Zoetermeer. FEZ/IR/2001/24182 van Rijn 13 juni 2001 OC enw De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Postbus 20018 2500 AE 's-gravenhage Ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschappen Europaweg 4 Postbus 25000 2700 LZ Zoetermeer Telefoon

Nadere informatie

An Economic Perspective on School Dropout Prevention using Microeconometric Techniques

An Economic Perspective on School Dropout Prevention using Microeconometric Techniques An Economic Perspective on School Dropout Prevention using Microeconometric Techniques Sofie J. Cabus Top Institute for Evidence Based Education Research TIER-Maastricht University Definitie voortijdig

Nadere informatie

Symposiumvoorstel Onderwijs Research Dagen 2013

Symposiumvoorstel Onderwijs Research Dagen 2013 Symposiumvoorstel Onderwijs Research Dagen 2013 1. Auteurs Jaap Roeleveld, Kohnstamm Instituut, Universiteit van Amsterdam (jroeleveld@kohnstamm.uva.nl) Ed Smeets, ITS, Radboud Universiteit Nijmegen (e.smeets@its.ru.nl)

Nadere informatie

8. Nederlandse Samenvatting

8. Nederlandse Samenvatting 8. Nederlandse Samenvatting 164 Chapter 8: Nederlandse Samenvatting Marketeers hebben over het algemeen veel moeite met het verdedigen van de marketinguitgaven, ze ontbreken de kunde of de wil om de impact

Nadere informatie

Figuur 1: aandeel mannelijke studenten in instroom bij de pabo s in 2010 (bron: HBO-Raad, bewerking sbo)

Figuur 1: aandeel mannelijke studenten in instroom bij de pabo s in 2010 (bron: HBO-Raad, bewerking sbo) Analyse: mannelijke studenten op de pabo Mannelijke studenten zijn ondervertegenwoordigd op de pabo s. Bovendien vallen relatief meer mannen uit dan vrouwen. In 2009 was ongeveer 13 procent van de gediplomeerde

Nadere informatie

Jacobs is verbonden aan de UvT en UvA. Webbink is verbonden aan het CPB. De auteurs bedanken Arnold Verkade voor onderzoeksassistentie.

Jacobs is verbonden aan de UvT en UvA. Webbink is verbonden aan het CPB. De auteurs bedanken Arnold Verkade voor onderzoeksassistentie. Rendement onderwijs blijft stijgen Bas Jacobs en Dinand Webbink b.jacobs@uva.nl; h.d.webbink@cpb.nl Jacobs is verbonden aan de UvT en UvA. Webbink is verbonden aan het CPB. De auteurs bedanken Arnold Verkade

Nadere informatie

Arbeidsmarktkansen van afgestudeerden: het perspectief van werkgevers

Arbeidsmarktkansen van afgestudeerden: het perspectief van werkgevers Arbeidsmarktkansen van afgestudeerden: het perspectief van werkgevers Martin Humburg, Rolf van der Velden en Annelore Verhagen Achtergrond Menselijk kapitaal drijvende kracht economie: veel verwacht van

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Artikel 2. Toepassing Kaderregeling subsidies OCW, SZW en VWS

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Artikel 2. Toepassing Kaderregeling subsidies OCW, SZW en VWS STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 62002 1 november 2017 Regeling van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 24 oktober 2017, nr. PO/1237137,

Nadere informatie

De maatschappelijke opbrengst van de bibliotheek. Marjolein Oomes, Koninklijke Bibliotheek Amersfoort,

De maatschappelijke opbrengst van de bibliotheek. Marjolein Oomes, Koninklijke Bibliotheek Amersfoort, De maatschappelijke opbrengst van de bibliotheek Marjolein Oomes, Koninklijke Bibliotheek Amersfoort, 02-11-2015 Gegevensverzameling Naam en/of datum Agenda Doel en opbouw van het onderzoeksprogramma Inzichten

Nadere informatie

De eerste baan is niet de beste

De eerste baan is niet de beste De eerste baan is niet de beste Auteur(s): Velden, R. van der (auteur) Welters, R. (auteur) Willems, E. (auteur) Wolbers, M. (auteur) Werkzaam bij het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA)

Nadere informatie

De hbo er aan het werk

De hbo er aan het werk De hbo er aan het werk Hogescholen leiden op voor de arbeidsmarkt. Dat doen zij met succes. Het overgrote deel van de studenten vindt binnen 3 maanden een baan op minimaal hbo-niveau. Beroepen en functies

Nadere informatie

Mobiliteit van leraren tussen onderwijssectoren

Mobiliteit van leraren tussen onderwijssectoren Mobiliteit van leraren tussen onderwijssectoren Versie 2 Datum 15 oktober 2018 Status Definitief Onze referentie 1427719 Colofon Directie Projectnaam Contactpersoon Kennis/DUO Mobiliteit leraren Ministerie

Nadere informatie

Hierbij bied ik jullie het advies aan over de invulling van de cao-afspraak (zie bijlage).

Hierbij bied ik jullie het advies aan over de invulling van de cao-afspraak (zie bijlage). Drs. S.J. de Groot Muntstraat 5 3512 ET Utrecht inlichtingen Drs. S.J. de Groot telefoon 030-230 69 60 e-mail s.degroot@onderwijscooperatie.nl bijlage(n) 1 briefnummer projectcode datum 26.09.2015 Onderwerp

Nadere informatie

Langdurig ziekteverzuim van werknemers met een chronische ziekte of beperking Geeke Waverijn, Mieke Rijken

Langdurig ziekteverzuim van werknemers met een chronische ziekte of beperking Geeke Waverijn, Mieke Rijken Deze factsheet is een uitgave van het NIVEL. De gegevens mogen met bronvermelding (Langdurig ziekteverzuim van werknemers met een chronische ziekte of beperking, G. Waverijn & M. Rijken, NIVEL, januari

Nadere informatie

M200616. De winstpotentie van personeelsbeleid in het MKB

M200616. De winstpotentie van personeelsbeleid in het MKB M200616 De winstpotentie van personeelsbeleid in het MKB dr. J.M.P. de Kok drs. J.M.J. Telussa Zoetermeer, december 2006 Prestatieverhogend HRM-systeem MKB-bedrijven met een zogeheten 'prestatieverhogend

Nadere informatie

M Scholing in het MKB. Waarom, hoe gevonden en bekostigd en wat knelt er? drs. W.D.M. van der Valk

M Scholing in het MKB. Waarom, hoe gevonden en bekostigd en wat knelt er? drs. W.D.M. van der Valk M200605 Scholing in het MKB Waarom, hoe gevonden en bekostigd en wat knelt er? drs. W.D.M. van der Valk Zoetermeer, juli 2006 Scholing in het MKB Een overgrote meerderheid van de bedrijven in het MKB besteedt

Nadere informatie

Sociaal-economische gezondheidsverschillen en werk

Sociaal-economische gezondheidsverschillen en werk Sociaal-economische gezondheidsverschillen en werk Lex Burdorf, hoogleraar Determinanten van Volksgezondheid Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Academische Werkplaats Publieke Gezondheid CEPHIR

Nadere informatie

Extreem weinig meisjes in de natuurkundeklas: slecht voor meisjes, goed voor jongens

Extreem weinig meisjes in de natuurkundeklas: slecht voor meisjes, goed voor jongens Extreem weinig meisjes in de natuurkundeklas: slecht voor meisjes, goed voor jongens Samenvatting In natuurkunde 12 liepen de prestaties van meisjes nog steeds achter bij die van jongens. Dit hangt samen

Nadere informatie

Alleenstaande moeders op de arbeidsmarkt

Alleenstaande moeders op de arbeidsmarkt s op de arbeidsmarkt Moniek Coumans De arbeidsdeelname van alleenstaande moeders is lager dan die van moeders met een partner. Dit verschil hangt voor een belangrijk deel samen met een oververtegenwoordiging

Nadere informatie

Ouderbetrokkenheid in het onderwijs: Wat leren ouders aan hun kinderen?

Ouderbetrokkenheid in het onderwijs: Wat leren ouders aan hun kinderen? Ouderbetrokkenheid in het onderwijs: Wat leren ouders aan hun kinderen? Sofie Cabus Maastricht University 17 november 2016 Academische Werkplaats Publieke Gezondheid Limburg Overzicht van de presentatie

Nadere informatie

Grote dynamiek in kleinschalig ondernemerschap

Grote dynamiek in kleinschalig ondernemerschap Grote dynamiek in kleinschalig ondernemerschap J. Mevissen, L. Heuts en H. van Leenen SAMENVATTING Achtergrond van het onderzoek Het verschijnsel zelfstandige zonder personeel (zzp er) spreekt tot de verbeelding.

Nadere informatie

VOORBEELD. Uw lesobservatie en de leerlingvragenlijst. Naam docent: Lerarenopleiding Rijksuniversiteit Groningen

VOORBEELD. Uw lesobservatie en de leerlingvragenlijst. Naam docent: Lerarenopleiding Rijksuniversiteit Groningen Uw lesobservatie en de leerlingvragenlijst Een terugkoppeling ten behoeve van uw professionele ontwikkeling Naam docent: VOORBEELD Lerarenopleiding Rijksuniversiteit Groningen juli 2016 Inhoudsopgave Inleiding...

Nadere informatie

Het effect van docentkenmerken op leerprestaties van leerlingen: overzicht van een recente literatuurstudie

Het effect van docentkenmerken op leerprestaties van leerlingen: overzicht van een recente literatuurstudie Het effect van docentkenmerken op leerprestaties van leerlingen: overzicht van een recente literatuurstudie Dit hoofdstuk is een verkorte en op enkele punten aangevulde Nederlandstalige bewerking van de

Nadere informatie

Minder instroom in, meer uitstroom uit arbeidsmarkt

Minder instroom in, meer uitstroom uit arbeidsmarkt Minder instroom in, meer uitstroom uit arbeidsmarkt 07 Arbeidsmarktmobiliteit geringer dan in voorgaande jaren Bijna miljoen mensen wisselen in 2008 van beroep of werkgever Afname werkzame door crisis

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds handelende in overeenstemming met de Staatssecretaris van Economische Zaken;

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds handelende in overeenstemming met de Staatssecretaris van Economische Zaken; STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 23399 9 mei 2016 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 18 april 2016, nr. PO/K&L/870588, tot

Nadere informatie

Vooral beste leerlingen blijven achter. Niveau onderwijs daalt. Nederlandse onderwijsprestaties in perspectief. CPB Policy Brief 2011/05

Vooral beste leerlingen blijven achter. Niveau onderwijs daalt. Nederlandse onderwijsprestaties in perspectief. CPB Policy Brief 2011/05 Niveau onderwijs daalt Vooral beste blijven achter CPB Policy Brief 2011/05 Nederlandse onderwijsprestaties in perspectief Marc van der Steeg Niels Vermeer Debby Lanser Samenvatting Het Nederlands onderwijs

Nadere informatie

Innovatie, ontwikkelingen en samenwerking. Een blik op het micro-mkb op basis van de Innovatief Personeelsbeleid-vragenlijst.

Innovatie, ontwikkelingen en samenwerking. Een blik op het micro-mkb op basis van de Innovatief Personeelsbeleid-vragenlijst. Innovatie, ontwikkelingen en samenwerking. Een blik op het micro-mkb op basis van de Innovatief Personeelsbeleid-vragenlijst. Ferry Koster, Daan Bloem en Petra van de Goorbergh ICOON#11 November 2017 Het

Nadere informatie

INTERSECTORALE MOBILITEIT vrijdag 7 oktober Cees Schoenmakers / Directeur CKO / Voorzitter LOS

INTERSECTORALE MOBILITEIT vrijdag 7 oktober Cees Schoenmakers / Directeur CKO / Voorzitter LOS INTERSECTORALE MOBILITEIT vrijdag 7 oktober 2011 Cees Schoenmakers / Directeur CKO / Voorzitter LOS INTERSECTORALE MOBILITEIT Individueel of collectief regelen? Intersectorale mobiliteit vanuit twee standpunten

Nadere informatie

Digitale grenzen en mogelijkheden van laaggeletterden en laagopgeleiden

Digitale grenzen en mogelijkheden van laaggeletterden en laagopgeleiden Digitale grenzen en mogelijkheden van laaggeletterden en laagopgeleiden Presentatie voor We leren altijd!, 10 jaar ETV.nl 5 maart 2014 Willem Houtkoop (willem.houtkoop@ecbo.nl Waar hebben we het over Verschillende

Nadere informatie

ROA Rapport. Nederland in leerstand ROA. Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt ROA Research Centre for Education and the Labour Market ROA

ROA Rapport. Nederland in leerstand ROA. Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt ROA Research Centre for Education and the Labour Market ROA ROA Nederland in leerstand ROA Rapport ROA-R-2018/4 Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt ROA Research Centre for Education and the Labour Market ROA NEDERLAND IN LEERSTAND ROA-R-2018/4 Didier

Nadere informatie

De relatie tussen leerkrachten-tekort en de taal- en natuurkundekennis en -vaardigheden van 15 jarige leerlingen.

De relatie tussen leerkrachten-tekort en de taal- en natuurkundekennis en -vaardigheden van 15 jarige leerlingen. De relatie tussen -tekort en de taal- en natuurkundekennis en -vaardigheden van 15 jarige leerlingen. Jaap Dronkers 1 Leerstoel International comparative research on educational performance and social

Nadere informatie

Voor Arbeid en Kansen (VAK) Plan van aanpak bij een gemeente. Het succes van samenwerking

Voor Arbeid en Kansen (VAK) Plan van aanpak bij een gemeente. Het succes van samenwerking Voor Arbeid en Kansen (VAK) Plan van aanpak bij een gemeente Het succes van samenwerking Het project VAKwerk Doel van het project: het optimaliseren van kansen op werk door te investeren in de kansen door

Nadere informatie

Richtlijn inschaling zij-instromers

Richtlijn inschaling zij-instromers Richtlijn inschaling zij-instromers Route: Staf, d.d. Bestuur, voorlopig besluit, d.d. 4 maart 2019 Directieoverleg, d.d. 14 maart 2019 GMR, d.d. 21 maart 2019 (verzenddatum 6 weken vooraf; d.d. 8 maart

Nadere informatie

In deze wijzigingsregeling staat de versoepeling van de voorwaarden voor toekenning van een lerarenbeurs en de aanpassing van de subsidieplafonds

In deze wijzigingsregeling staat de versoepeling van de voorwaarden voor toekenning van een lerarenbeurs en de aanpassing van de subsidieplafonds Min. circ. PO/K&L/870588 van 18 april 2016 betr. wijziging van de Regeling lerarenbeurs voor scholing, zij-instroom en bewegingsonderwijs 2009 2017 in verband met de versoepeling van de voorwaarden voor

Nadere informatie

Wat doen ingenieurs en wat verdienen ze ermee?

Wat doen ingenieurs en wat verdienen ze ermee? 8 Wat doen ingenieurs en wat verdienen ze ermee? 80 8 Wat doen ingenieurs en wat verdienen ze ermee? Arnaud Dupuy en Philip Marey Na hun afstuderen kunnen ingenieurs in verschillende soorten functies aan

Nadere informatie

Summary in Dutch. Samenvatting

Summary in Dutch. Samenvatting Samenvatting In de theorie van het menselijk kapitaal zijn kennis en gezondheid uitkomsten van bewuste investeringsbeslissingen. Veel van de keuzes hieromtrent lijken in de praktijk echter niet weldoordacht.

Nadere informatie