Gefundeerd schooladvies dankzij Consulent Jonge Risico Kinderen (CJRK)

Transcriptie

1 Gefundeerd schooladvies dankzij Consulent Jonge Risico Kinderen (CJRK) Consulenten jonge risicokinderen (CJRK s) zijn experts op het gebied van onderwijs aan jonge kinderen. Zij geven advies aan ouders, scholen en professionals. Omdat een doorstroom van peuters richting onderwijs niet altijd vanzelfsprekend is. Door Anja van Vliet, provinciaal coördinator VTO-Vroeghulp Friesland en Susan Osterop, landelijke coördinator Vroeg, Voortdurend, Integraal In de jaren 70 van de vorige eeuw was er een kloof tussen kleuteronderwijs en de lagere scholen en ontbrak een overdracht voor zorgkinderen. Dat kon slecht uitpakken voor het kind, op school én thuis. Nadat deze overdracht was geregeld, verplaatste de kloof zich afgelopen decennia naar de voorschoolse periode en het onderwijs. Zorgkinderen in de voorschoolse periode lopen zo nog steeds een groot risico op uitval. De behoefte aan multidisciplinair overleg over de vraag van een zorg/risicokind op het gebied van onderwijs en zorg is dan ook groot. In Friesland zijn in verschillende regio s sinds enkele jaren consulenten jonge risicokinderen (CJRK s) werkzaam. Zij zijn experts op het gebied van onderwijs aan jonge kinderen en geven advies aan ouders, scholen, professionals, daar waar een overgang naar onderwijs niet vanzelfsprekend is. Deze functionarissen participeren in de multidisciplinaire VTO-Vroeghulpteams in Friesland. Op deze manier wordt VTO-Vroeghulp versterkt door de onderwijsexpertise. Immers, veel kinderen die worden aangemeld bij VTO-Vroeghulp hebben ook een schooldagbestedingsvraag. Een CJRK werkt vanuit een Samenwerkingsverband Primair Onderwijs. Innovatie binnen de Integrale Vroeghulp Dit praktijkvoorbeeld Consulent Jonge Risico Kinderen is de uitwerking van bouwsteen 6 (zorg & onderwijs) van Vroeg, Voortdurend, Integraal (VVI). In de periode is de regio Friesland een pilotregio geweest voor de innovatie VVI, uitgevoerd binnen het Transitieprogramma in de Langdurende Zorg. Dit is een innovatie op de netwerken Integrale Vroeghulp gericht op ketens van vroege signalering, diagnostiek, zorg, onderwijs en ondersteuning voor kinderen met een beperking en hun ouders.

2 Doel van het initiatief Het leggen van een verbinding tussen onderwijs en zorg voor zorgkinderen in de voorschoolse periode is een initiatief van VTO-Vroeghulp Friesland en de Samenwerkingsverbanden Primair Onderwijs Friesland. Partners binnen het samenwerkingsverband van VTO-Vroeghulp zijn: Jeugdgezondheidszorg GGD-Fryslân Jeugdhulp Friesland MEE Friesland Medisch Centrum Leeuwarden Bureau Jeugdzorg Friesland Antonius Ziekenhuis Revalidatie Friesland Ziekenhuis Tjongerschans De Friese Kinderdagcentra (Talant) Ziekenhuis NijSmellinghe GGZ Lentis Jonx Ziekenhuis Talma Sionsberg GGZ Virenze Drachten De Friese Samenwerkingsverbanden Primair Onderwijs Doel is om zorgkinderen met een schoolvraag zowel in de voorschoolse periode als in de basisschoolperiode te begeleiden naar een passende vorm van onderwijs en afstemming met scholen te realiseren over de mogelijkheden voor het betreffende kind. Hiermee worden onderwijs en zorg in zowel de voorschoolse als de schoolse periode geschakeld in de keten. De provincie Friesland ondersteunt deze verbinding voorschools-vroegschools door deze CJRK s middels projectsubsidie 3 jaar te co-financieren. Beschrijving van de CJRK in de praktijk Het doel van VTO-Vroeghulp is het Vroeg Tijdig Onderkennen van ontwikkelingsproblematiek en/of gedragsproblematiek bij kinderen van 0-7 jaar en in een zo vroeg mogelijk stadium hulp verlenen aan kind en ouder(s)/verzorgers. Juist voor kinderen met een beperking is een multidisciplinaire afweging vanuit zowel de zorg als het onderwijs van belang voor een juiste keuze voor school of dagbesteding. In Friesland wordt het belang van een betere samenhang tussen zorg en onderwijs onderkend. Voor een bepaalde categorie zorgkinderen is het belangrijk dat school is toegerust op de zorgbehoefte van een kind. Dit is niet alleen in het belang voor de ontwikkeling van het kind, maar ook voor de school. VTO-Vroeghulp heeft met de CJRK onderwijsexpertise in de VTO-Vroeghulpteams opgenomen. De CJRK heeft een brede onderwijsexpertise rondom jonge kinderen en bespreekt de hulpvragen van het kind met school. Zij kan het gedrag en de zorgbehoefte van jonge kinderen goed observeren en deze interpreteren, mede gebruikmakend van de expertise van de overige VTO-Vroeghulp-deelnemers.

3 De CJRK kan een onderwijs-zorgarrangement opstellen met alle relevante informatie over het kind. Deze informatie bestaat uit eigen observaties, gesprekken met bijvoorbeeld de peuterspeelzaalleidster en voor het onderwijs relevante informatie uit besprekingen met het VTO-Vroeghulpteam. Alles gebeurt in overleg met de ouders. Het arrangement maakt inzichtelijk wat een kind nodig heeft en de school kan op basis daarvan een goede inschatting maken óf en hoe zij hieraan kunnen voldoen. Zo kan de haalbaarheid van noodzakelijke extra zorg of begeleiding worden bepaald en de wijze waarop dit kan worden ingevuld. Wanneer blijkt dat niet aan de zorgbehoeften van een kind kan worden voldaan, kan vroegtijdig een andere passende dagbesteding worden gevonden. Resultaten van deze aanpak In Friesland krijgen alle voorschoolse zorgkinderen met een dagbestedingsvraag een goed onderbouwd school- of dagbestedingsadvies. Dit is zorgvuldig besproken met ouders en school of zorgaanbieder. Voorschoolse zorgkinderen met een onderwijsvraag krijgen een onderwijs-zorgarrangement, waarin zeer genuanceerd is aangegeven wat de onderwijs-zorgbehoefte is van het kind. Hiermee worden misplaatsingen voorkomen. Dat komt ten goede aan de onderwijskwaliteit van de scholen en de ontwikkeling van het kind. Er is een goed werkbaar en goed ontwikkeld format onderwijs-zorgarrangement en het streven van VTO-Vroeghulp Friesland is dat elk schooladvies geëvalueerd wordt door school en ouders. (mits ouders hier toestemming voor geven) Onderwijs en zorg De verbinding tussen onderwijs en zorg zou vroeg moeten beginnen. Dit is één van de uitgangspunten van de consulent jonge risico kinderen (CJRK). Een kind met ontwikkelings- en/of gedragsproblematiek dat naar school gaat, levert doorgaans vragen op waar ouders zich soms al zorgen over maken ver voordat het kind vier jaar wordt. In de voorschoolse periode kan besproken worden welke schoolkeuze het beste is voor het kind. Is een diagnose (nog) niet bekend, dan kunnen er onderzoeken geïnitieerd worden door het VTO-Vroeghulpteam en kan het kind worden geobserveerd. Deze samenwerking met Primair Onderwijs en

4 het VTO-Vroeghulpteam kan ervoor zorgen dat een kind niet verdrinkt in het onderwijs en dat het zo vroeg mogelijk de juiste plek in het onderwijs krijgt. In de praktijk blijkt het ook prettig te werken voor de leerkracht die een kind die extra aandacht behoeft in de groep krijgt. Er kan meteen adequaat op de onderwijs-zorgbehoefte van het kind worden ingestoken. Deskundigheid consulent jonge risico kinderen De CJRK s hebben brede kennis van zowel de normale als de daarvan afwijkende ontwikkeling van jonge kinderen van 3-6 jaar en van onderwijsbehoeften die daaruit voortvloeien. Zij hebben ervaring met de voorschoolse periode van kinderen, in de vorm van contacten met of werkzaamheden binnen peuterspeelzalen en/of kinderopvang en een ruime ervaring met de onderbouw van de basisschool. Daarnaast heeft de consulent kennis van de mogelijkheden van andere onderwijsvormen, waaronder het SBO en Speciaal onderwijs en middels de gedeelde kennis in de VTO-Vroeghulpteams van de mogelijkheden die een KDC en MOD bieden. Onderwijs-zorgarrangement Om de leerkracht en de intern begeleider een goed beeld van het kind te geven wordt er gebruikgemaakt van een onderwijs-zorgarrangement. Hiermee worden de hulpvragen van het kind en de extra zorg in kaart gebracht. Het kan de begeleiding op school, en andere instellingen, verbeteren doordat het probeert duidelijk aan te geven waar de specifieke behoeften van het kind liggen. De CJRK vult dit arrangement in op basis van de reeds bij het VTO- Vroeghulpteam beschikbare gegevens en observatie op de voorschoolse instelling. Daarmee kan ook mede bepaald worden of de school of instelling deze zorg kan leveren. Is dit niet het geval, dan zal er gekeken worden wat er nodig is om dit wel te kunnen laten plaatsvinden of welke instelling dit wel kan verzorgen, zodat er voldoende tegemoet gekomen kan worden aan datgene wat het kind extra nodig heeft om te komen tot een evenwichtige ontwikkeling. Het format van dit onderwijs-zorgarrangement is nog niet geheel uitontwikkeld. In samenwerking met het landelijk programma Vroeg Voortdurend en Integraal zal hier de komende periode nog aandacht aan besteed worden. Intensieve samenwerking De CJRK werkt intensief samen met de casemanagers van VTO-Vroeghulp. De casemanager is de vaste contactpersoon tussen ouder(s) en het VTO- Vroeghulpteam. De casemanager is meestal al betrokken bij het gezin doordat deze op huisbezoek is geweest en de hulpvragen heeft geïnventariseerd. Als de CJRK een gesprek heeft met de ouders is de casemanager hier in principe bij aanwezig. Deze functionaris is hierdoor een stabiele continue factor gedurende het VTO-Vroeghulptraject. Deze werkwijze wordt door ouders als zeer prettig ervaren.

5 Casus: Meike kan in haar eigen dorp naar school Meike is een meisje van bijna vier jaar met het syndroom van Bardet Biedl als haar ouders haar aanmelden bij VTO-Vroeghulp. Door haar aandoening heeft zij veel te maken gehad met dokters en ziekenhuizen. Zij heeft een afwijking aan hart en nieren en haar gezichtsvermogen wordt langzaam minder. Meike wordt binnenkort geopereerd aan haar vingers. Haar motoriek is minder ontwikkeld: ze is onhandiger dan leeftijdsgenootjes en valt vaker. Haar ouders vragen zich af of hun dochter naar dezelfde basisschool in het dorp kan als haar oudere zus. Op dat moment bezoekt Meike nog een peuterspeelzaal in het dorp. Goed kijken naar mogelijkheden en onmogelijkheden Op verzoek van het multidisciplinair team VTO-Vroeghulp observeert de Consulent Jonge Risico Kinderen (CJRK) Meike op de peuterspeelzaal en geeft advies over de mogelijkheden voor regulier basisonderwijs. In haar hele houding is te zien dat Meike afhankelijk is. De leidster ziet wel ontwikkeling, maar de consulent ziet tijdens de observatie weinig initiatief. De problemen in haar taal en motoriek vallen op en ze heeft op uiteenlopende punten ondersteuningsbehoefte. De CJRK twijfelt of regulier basisonderwijs haalbaar is. De CJRK bespreekt haar bevindingen in het VTO-Vroeghulpteam en stelt een psychologisch onderzoek voor om meer over Meikes mogelijkheden te weten te komen. Het VTO-Vroeghulpteam ondersteunt dit. De casemanager, die vanuit VTO-Vroeghulp de vaste contactpersoon is voor de ouders, en de CJRK bespreken het verslag met Meikes ouders. Die gaan akkoord met het advies en er wordt een psychologisch onderzoek gedaan. Hieruit blijkt dat Meike een IQ van 79 heeft en mogelijk pervasieve ontwikkelingsproblemen. In de vragenlijst van de peuterleidster scoort Meike op alle onderdelen normaal. Wel heeft de leidster zorgen hoe het zal gaan als Meike ouder wordt en de handicap duidelijker zichtbaar wordt voor andere kinderen. Nu gaat het goed met extra begeleiding. Een eerlijk gesprek met school In een afspraak met de intern begeleidster van de dorpsschool bespreekt de CJRK haar bevindingen en Meikes onderwijs- en zorgbehoeften. Na bespreking met het voltallige onderwijsteam laat de school weten dat Meike welkom is. Ze komt helaas nog niet in aanmerking voor een rugzakje, maar REC3 (het

6 regionale expertise centrum voor scholen voor zeer moeilijk lerende kinderen) stelt wel vijf keer een ambulant begeleider beschikbaar om preventief te kijken hoe het met Meike gaat en in te schatten wat zij extra nodig heeft. Het stokje in vertrouwde handen overdragen Drie maanden nadat Meike op de basisschool is gestart, neemt de casemanager van VTO-Vroeghulp contact op met haar ouders en de school. Bij vraagtekens of problemen kan de CJRK nog een keer op school komen kijken en advies geven. Het gaat gelukkig heel goed met Meike en het dossier bij VTO-Vroeghulp kan worden gesloten. De zorg verloopt nu via de zorgstructuur van de school.