Samen leren samenleven: radicalisering en actief burgerschap

Transcriptie

1 Samen leren samenleven: radicalisering en actief burgerschap Sarah Bossaert - Karin Heremans - Dilys Vyncke 5 februari 2016 (Dag SO)

2 Inhoud 1. Visie en ondersteuningsaanbod GO! Sarah Bossaert 2. Radicalisation Awareness Network (RAN) Karin Heremans 3. Burgerschap Dilys Vyncke

3 Visie en ondersteuningsaanbod GO! Sarah Bossaert Beleidscoördinator PPGO!, diversiteit en gelijke kansen (afdeling Beleid en Strategie, GO!)

4 GO! visie Radicalisering Goedgekeurd juli Uitdagingen in onze scholen Radicalisering van individuele jongeren vermijden Omgaan met diversiteit, o.a. gevoelige/actuele onderwerpen bespreekbaar maken. Maatschappelijke context Syriëstrijders (en terugkeerders) Terreurdreiging (dreigende) polarisering

5 GO! visie Radicalisering Omschrijving radicalisering? Radicalisering is het proces waarbij een leerling in toenemende mate bereid is om alles in de strijd te gooien voor een samenleving die niet strookt met onze democratische rechtsorde. Hij/zij identificeert zich steeds meer met extreem gedachtengoed, geraakt steeds meer overtuigd van zijn/haar eigen gelijk, vervreemdt steeds meer van wie er anders of genuanceerder over denkt en is steeds meer geneigd om zijn/haar denken in handelen om te zetten. De groep die uiteindelijk geweld (terrorisme) gebruikt is klein. bron: NB: radicalisering is niet exclusief verbonden is aan één etnische, culturele, religieuze of politieke bevolkingsgroep. Vbn: dierenrechten-, links-, rechts- en islamitische radicalisering.

6 GO! visie Radicalisering Mogelijke oorzaken? Weinig consensus Het religieuze aspect Frustraties wegens discriminatie en gebrek aan perspectief Geopolitieke context Psychische problematiek Geen eenduidige profielen Veel beïnvloedende factoren Verloop van proces kan erg verschillen per individu

7 GO! visie Radicalisering Vraag-aanbodmodel (gebaseerd op model Collin Melis). Bron: Wienke, D. en O. Ramadan (2011). Polarisatie en radicalisering bij jongeren; Vragen en antwoorden ten behoeve van professionals, werkzaam in eerstelijnsorganisaties en in het onderwijs. olarisatie-en-radicalisering-bijjongeren.html

8 GO! visie Radicalisering GO! visie: PPGO! als uitgangspunt School als oefenplaats om samen te leren samenleven Krachtlijnen visie 1. Betrokkenheid en verbondenheid realiseren 2. Preventieve aanpak 3. Multidisciplinaire aanpak 4. Actief burgerschap

9 GO! ondersteuningsaanbod Concrete initiatieven Versterkt inzetten op Actief Burgerschap cfr. vernieuwd PPGO! Samen leren Samenleven Interlevensbeschouwelijke dialoog versterken Onthaal en begeleiding ouders Professionalisering Nascholingen, o.a. traject radicalisme en extremisme Draaiboek voor CLB-medewerkers Informatie en kennis delen: Mailadres:

10 GO! visie en ondersteuningsaanbod Vragen of suggesties?

11 Radicalisation Awareness Network (RAN) en Train de Trainer Karin Heremans Co-chair RAN education Beleidscoördinator preventie-radicalisering GO! (afdeling Beleid en Strategie, GO!) Directie GO! Atheneum Antwerpen

12 Never before have we faced such a challenge as the world waking up to the reality of our young people falling prey to extremism and pressure is mounting on educators to skill themselves up and be ready to respond Kelly Simcock, vice-president RAN

13 RAN Europe Radicalisation Awareness Network : Holding difficult conversations- Empowering Educators and schools * Manifesto for Education, Paris 17 maart 2015 * Center For Excellence, november 2015, 9 WG s

14 RAN Network of Networks Exit Local Authorities Education Communication & Narratives RAN SC Centre of Excellence Police & Law enforcement Health & Social Services Youth, Families & Communities Member State & third country support Issue & policy papers Editorial board RAN Plenary & HLC Thematic events & study visits Prison & Probation Remembrance of Victims External events RAN Collection

15 Manifest van het onderwijs, Parijs 17 maart en 4 maart 2015 Manchester: 90 docenten uit EU-staten - Onderwijs democratische basiswaarden - Actief burgerschap - Kritisch denken - Omgaan met conflicten en onrechtvaardigheden in de maatschappij 17 maart 2015 Parijs : Oproep tot actie: -Om leerkrachten te ondersteunen in hun professionele rol -Interventie en preventie op korte en lange termijn! eerste vergadering ooit tussen alle EU-onderwijsministers

16 1. De leerkracht Sleutelrol Ondersteuning docenten bij de uitbreiding van hun capaciteiten Investeer in trainingen Voer moeilijke gesprekken Bied alternatieven Zet docentennetwerken en hotlines op Ontdek online Getuigenissen van slachtoffers of voormalig extremisten

17 2. De school De school is een sociaal veilige en respectvolle leeromgeving Preventie is fundamenteel en een prioriteit Formuleer een heldere visie Innoveer met o.a kritisch denken, democratische waarden, Gebruik online hulpmiddelen Investeer in buitenschoolse activiteiten Ondersteun leerkrachten met trainingen Creëer een veilige leeromgeving Maak sterke partnerschappen Betrek studenten bij preventie

18 3. De partners Scholen kunnen het niet alleen Partnerschappen maken de bestrijding krachtiger Samenwerking tussen scholen, politie en justitie: belangrijk maar gevoelig Ouders en familie van leerlingen zijn waardevolle partners NGO-s en andere organisaties kunnen nuttig zijn Hulporganisaties en initiatieven vanuit de gemeenschap bieden alternatieven Ook toekomstige leerkrachten moeten opgeleid worden

19 4. De overheid De overheid als verantwoordelijke om >Een duurzaam perspectief aan te bieden >Maatwerk mogelijk te maken >Te faciliteren in preventie Formuleer een duurzaam antwoord Definieer succes op verschillende niveaus Accepteer maatwerk in scholen Bevorder innovatie op een grotere schaal Investeer in de toekomst

20 4 meetings in 2016 Meeting Q1: Opvoeders krachtiger maken en leerkrachten ondersteunen. Meeting Q2: Het ontwikkelen van een individuele en collectieve weerbaarheid tegen gewelddadig extremisme Meeting Q3: De school als organisatie, als een sociaal veilige en gezonde gemeenschap Meeting Q4: Schoolpartners

21 Train de Trainer, wat hebben we geleerd? Radicalisering is een langzaam proces en verhult diepere andere problemen FASERING : 1. Zich afzetten tegen democratische waarden en samenleving = Paradox tussen denken en doen. 2. Plots zeer gelovig worden, in woorden en in daden. 3. Obsessief op het internet zitten. 4. Verkopen van bezittingen - vermageren. 5. Breuk met vrienden en verwanten. (1 vertrouwenspersoon) Deradicalisering is maatwerk! cfr sekte

22 Ontwikkelingsmodel van Bateson Logische niveaus Missie Identiteit Waarden / overtuigingen Probleem van de dubbele identiteit Capaciteiten Gedrag Omgeving

23 Bron: radar.nl

24 Radicalisering als groepsproces Terrorisme Steun aan en bereid tot geweld Rechtvaardiging geweld Actief worden / actie ondernemen Beleefd onrecht, achterstelling groep Groepsidentificatie

25 Een oema, verschillende religieuze stromingen / interpretaties Bron: radar.nl Soennieten Sji ieten Malikieten Shafi ieten Hanafieten Hanbalieten Reguliere Hanbalieten Wahhabieten/ Salafisten a-politieke salafisten (puristen of royalisten) Erkennen politiek gezag Saudi s (zeer loyaal) politieke salafisten / Haraki s (pragmatici - geëngageerd) Accepteren gezag in moslimlanden, doch kritische houding Salafi-Jihadi s / Takfiri s / Jihadisten (AQ/ISI/ISIS/ISIL) Verketteren alle regimes in moslimlanden EXTREMISTEN Extreme EXTREMISTEN Jabhat al Nusra (AQ in Syrië) ISIS / ISIL (voorheen AQ in Irak) / Daesh Sinds 28 juni 2014: ISIS roept Islamitische Staat of Kalifaat uit: Dawla Islamiyyah, landsdelen van Syrië en Irak. Jihadisten zeggen Dawla, wij Daesh, ISIS/ISIL of IS

26 6 Oorzaken van Gewelddadig Extremisme RAN, 2 Februari, Amsterdam 1. Individuele socio-psychologische factoren, zoals grieven omtrent uitsluiting; een sterk gevoel van onrechtvaardigheid; gevoelens van vernedering; rigide zwart-wit denken; complotstheorieën; slachtofferrol 2. Sociale factoren, zoals marginalisatie en discriminatie; beperkte sociale mobiliteit; schoolse achterstand; werkloosheid; criminaliteit 3. Politieke factoren kernverhaal van Het Westen is in oorlog met de Islam filtert buitenlandse conflicten (Bosnië, Tjetchenië, Iraq, Syrië, Palestina). Het hoofddoekenverbod; cartoon crisis; Islamofobie

27 6 Oorzaken van Gewelddadig Extremisme 4. Ideologische en religieuze dimensies, zoals het geloof in apocalyptische profetieën; gewelddadige interpretatie van de Djihad; het gevoel dat de Islam belegerd is en een wens om de Oema te verdedigen; het standpunt dat het Westen immoreel secularisme vertegenwoordigt 5. Culturele en identiteitscrisissen, waaronder culturele marginalisatie; gebrek aan verbondenheid met thuis of de samenleving waar de ouders uit afkomstig zijn; deze crisissen bestendigen religieuze solidariteit met Moslims wereldwijd 6. Traumas en andere triggermechanismen, zoals psychologische familietraumas, FTF s met PTSD; afwezige of overleden ouder

28 3 Drijfveren tot Gewelddadig Extremisme 1. Groepsdynamica, zoals charismatisch leiderschap; broederlijkheid; groepsdenken; zelf-isolement; contra-culturele elementen 2. Radicaliserende ronselaars/groomers, zoals haat-predikers; anderen die azen op de kwetsbaarheid van jongeren; manipulatie; ondergrondse studiegroepen; gevangenis 3. Rol van de sociale media, ivm verbondenheid; virtuele deelname; echo-kamer voor gelijkgezinden; het versnelt radicalisatie

29 Tools voor elke school - Maak radicalisering bespreekbaar - Wees ervan bewust dat deradicaliseren maatwerk is - Focus op een sociaal veilige leer-en leefomgeving en dialoog - Focus op verbondenheid ( sense of belonging) - Begeleid leerlingen bij een positieve identiteitsontwikkeling en kritisch denken - Investeer ook in groepsprocessen - Maak een team van leerkrachten met verschillende competenties - Kennis van de islam is belangrijk ( doch geen must! ) - Investeer in geschiedenislessen - Ontwikkel brede en open scholen ( haal de wereld in je klas!) - Aarzel niet om ouders te betrekken - Investeer in netwerken en partnerschappen - Focus op actief wereldburgerschap

30 Vragen of suggesties?

31 Dilys Vyncke Pedagogisch adviseur SO Moderne vreemde talen Regioadviseur SGR 6 Rivierenland Voorzitter WG Burgerschap in het GO!

32 Stelling Met leerlingen die onaanvaardbare uitspraken doen in de klas gaan we best zo om A. we stellen uitsluitend vragen B. we keuren af en verwijzen naar het vernieuwd PPGO! en de 25 GO!- waarden C. we keuren af en spreken vanuit ons hart D. we benoemen het probleem en bespreken het later

33 Stelling We moeten eerst bepalen wat we allemaal verstaan onder respect vooraleer we de discussie aangaan over het gebrek aan respect van jongeren.

34 Stelling Praten over zaken die indruisen tegen de geloofsovertuiging van leerlingen heeft geen zin.

35 Stelling Sommige leerplannen bieden totaal geen ruimte om aan burgerschapsvorming te doen.

36 Stelling A. Eerst burgerschapsvorming, dan pas leerplanrealisatie. B. Eerst leerplanrealisatie, dan pas burgerschapsvorming.

37 Stelling Leren over de democratie en het belang van gaan stemmen heeft geen zin als leraren leerlingen niet mee laten beslissen over leerinhouden, aanpak en evaluatie.

38 Stelling Sommige onderwerpen zijn belangrijker om te behandelen dan andere, herinneringseducatie en diversiteit zijn bv. belangrijker dan wereldburgerschap.

39 Stelling Acties opzetten op school om anderen te helpen, heeft geen zin als we niet eerst aan jongeren vragen waarmee ze solidair willen zijn.

40 Stelling Sommige leraren laat je best niet praten met leerlingen over waarden en normen.

41 Stelling Pas wanneer burgerschap in de leermiddelen verwerkt wordt, zal er echt iets kunnen veranderen op grote schaal.

42 Stelling Burgerschapsvorming gaat niet zozeer over inhouden, maar wel over het versterken van het kritisch vermogen van jongeren. Dat betekent in de eerste plaats kritisch mogen zijn tegenover het schoolreglement.

43 Stelling Het grote probleem is dat je veel tijd nodig hebt om te achterhalen wat bij jongeren leeft en wat ze denken en die tijd hebben we op school gewoonweg niet.

44 Meer weten? Ondersteuning nodig? De werkgroep Burgerschap staat voor je klaar Virtuele ruimte Burgerschap op Smartschool Ondersteuning op maat, vakgebonden fiches, burgerschapsbooster, vorming, quiz, wiki