Tekst: Wilbert Bekkema
|
|
- Melissa Kuiper
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Over passend onderwijs bestaan bij leerkrachten en ouders nog steeds zorgen over de werkbaarheid en het beoogde succes. Wilbert Bekkema, leerkracht in groep 6 en student Master SEN gedrag op Hogeschool Windesheim, betoogt dat passend onderwijs goed kan werken, mits de leerkracht en schoolorganisatie berekend zijn op de (extra) taken. Tekst: Wilbert Bekkema Wat wordt er bedoeld met inclusief of passend onderwijs? Volgens de Algemene Rekenkamer (2013) is het doel tweeledig: De kinderen met een extra ondersteuningsbehoefte moeten zich ontwikkelen naar hun mogelijkheden, zoveel mogelijk binnen het reguliere onderwijs. Daarnaast moeten er hogere opbrengsten worden gehaald. Dit vertoont veel overeenkomsten met handelingsgericht werken (Van Meersbergen & De Vries, 2013). Uitgangspunten zijn samenwerking met ouders, de onderwijsbehoeften van het kind centraal stellen, de leerkracht als spil zien en constructief samenwerken met externen. Passend onderwijs moet er dus voor zorgen dat alle leerlingen een plek in het onderwijs krijgen die zo goed mogelijk past bij hun individuele behoeftes. Maar worden deze doelen wel gehaald? Verschillende leerkrachten van De Helmstok in Lelystad maken zich zorgen over de gevolgen van passend onderwijs. Zij vragen zich af of alle kinderen wel voldoende tot hun recht komen en voelen zich tekort schieten in het bedienen van al die kinderen. Het voelt alsof je heel veel ballen tegelijk in de lucht moet houden, aldus een leerkracht. Ook onder ouders van De Helmstok leven deze zorgen. In een enquête geven 34 ouders aan zich af te vragen of het onderwijs passend is voor alle kinderen. Hierin staan ze niet alleen. Landelijk hebben 793 mensen een petitie ondertekend (Pluijgers-Zwaneveld, 2014) waarin zorgen worden uitgesproken over de grootte van de klassen, de werkdruk bij leerkrachten en het gebrek aan budget. In De Telegraaf schrijft Mantel (2009) dat scholen onvoldoende handen in de klas hebben om de nodige zorg te leveren. Deze vragen leven ook in de politiek. Siderius en Flentge (2014) van de SP vinden dat in het onderwijs onvoldoende zorg gegeven kan worden en de klassen te groot zijn. Volgens D66 is het niet redelijk te verwachten dat scholen aan de ene kant zorgleerlingen opnemen en aan de andere kant bovengemiddeld presteren (Backer, 2012). Zelfs de Algemene Rekenkamer (2013) erkent dat kinderen met speciale onderwijsbehoeften de gemiddelde opbrengst omlaag halen. De zorgen worden dus breed gedeeld en moeten serieus genomen worden. Clark, Dyson, Millward en Robson (1999) erkennen het verschil tussen de gemakkelijke theorie en de complexe praktijk. Zij zien dat op veel scholen de invoer van passend onderwijs moeizaam verloopt. Toch zijn er verschillende redenen te noemen waardoor passend onderwijs prima kan passen.
2 Ten eerste is passend onderwijs een sociaal moeilijk veranderingsproces dat met vallen en opstaan doorlopen wordt. Dit proces is nog niet ten einde waardoor nog geen goede eindconclusie getrokken kan worden (Clark, Dyson, Millward & Robson, 1999). Ten tweede hebben verschillende onderzoekers een vergelijking gemaakt tussen klassen met en klassen zonder kinderen met speciale onderwijsbehoeften (Kalambouka, Farrell, Dyson & Kaplan, 2007; Ruijs, Van der Veen en Peetsma, 2010; Roeleveld, Smeets, Ledoux, Wester & Koopman, 2013). Het blijkt dat passend onderwijs nauwelijks effect heeft op de leerresultaten en het sociaal-emotioneel functioneren. Wat dat betreft is er dus geen bezwaar. De verwachting is zelfs dat kinderen beter gaan scoren, doordat de cyclus analyseren, diagnosticeren, uitvoeren en bijstellen wordt gebruikt (Van Meersbergen & De Vries, 2013). Terwijl ik voordoe hoe de staartdeling werkt, wordt door Lydia en Marriët de kleding van de andere meisjes besproken. Lydia heeft ADHD en reageert impulsief, wat me irriteert. Na de instructie loop ik een ronde om Peter, met ADD, en Annewil, geen diagnose maar we maken ons wel zorgen, snel te laten starten. Ondertussen komen Hans en Evelien aan mijn bureau voor verlengde instructie. Gerben, met Asperger, en Celine, meerbegaafd, zijn al bijna klaar. Vanuit mijn ooghoeken zie ik dat Nathan, een gewone, gemiddelde leerling, een vraag heeft. Ik gebaar dat ik nu geen tijd heb, dus werkt hij braaf verder. Lydia en Marriët tekenen grappige poppetjes en laten de omgeving meegenieten. Ik stuur het instructiegroepje terug en loop boos bij de dames langs. Daarna begin ik mijn loopronde bij Peter en Annewil. Ik zie niet dat Lydia weer heel andere dingen zit te doen. Maar als ik bij haar tafel kom, zie ik een schrift vol poppetjes. U legt het niet goed uit. Een blik op de klok vertelt dat het 10 uur is, tijd voor de medicijnen van Bob. Daarna gaan we opruimen en fruit eten. In een flits zie ik dat Nathan zijn schrift weglegt. Ik heb hem niet geholpen Is dit de praktijk van het passend onderwijs? Een ander punt van zorg over de invoering van passend onderwijs was dat er minder geld beschikbaar zou zijn (Pluijgers-Zwaneveld, 2014). In de enquête noemt ouder E.K. het een bezuinigingsmaatregel. De Algemene Rekenkamer (2013) stelt hier echter tegenover dat het geld anders verdeeld wordt, zodat er meer vrijheid ontstaat voor scholen. Verder zou er door het passend onderwijs sprake zijn van te grote klassen. Terwel (1997) betoogt dat er een verband bestaat tussen leerresultaten en groepsgrootte. Hij legt de grens van het aantal leerlingen echter bij 35. Dit argument doet daardoor niet ter zake, want in Nederland zijn er gemiddeld 16 gewogen leerlingen per leraar (Centraal Bureau voor Statistiek, 2012, p. 38). Bovendien heeft de groepsgrootte nauwelijks effect op de kwaliteit van het onderwijs (Hattie, 2003). De Algemene Rekenkamer (2013) voegt toe dat niet de groepsgrootte als moeilijk wordt ervaren, maar het aantal kinderen met een extra ondersteuningsbehoefte. Daarom is het belangrijk dat de leerkracht zich professionaliseert, bijvoorbeeld als gedragsspecialist (Algemene Rekenkamer, 2013).
3 Passend onderwijs is dus goed mogelijk, mits er een effectieve leerkracht voor de groep staat. Deze heeft een groot effect op de prestaties van leerlingen (Hattie, 2003; Marzano, Marzano & Pickering, 2010; Algemene Rekenkamer, 2013). Ouder H. H. vindt het een uitdaging voor de leerkracht om de diversiteit aan leerlingen passend te bedienen. Een effectieve leerkracht draagt volgens Marzano, Pickering en Pollock (2013) zorg voor een goede instructie, organisatie, relatie en differentiatie. Een goede instructie wordt gegeven via het zogenoemde directe instructiemodel (Van Meersbergen & De Vries, 2013). Ook draagt het gebruik van coöperatieve werkvormen volgens Hattie (2003) bij aan hogere leeropbrengsten. Het gaat erom dat de leerlingen betrokken zijn bij de les (Van der Wolf & Van Beukering, 2011). Door goed onderwijs worden gedragsproblemen voorkomen (Clark, Dyson, Millward & Robson, 1999). Een goede organisatie begint met klassenmanagement. Hierin zijn vaste regels en routines belangrijk (Marzano, Marzano en Pickering, 2010; Onderwijsraad, 2010). Dit zijn bijvoorbeeld regels voor het binnenkomen of het opruimen. Van der Wolf en Van Beukering (2011) benadrukken in dit kader de voorbeeldrol van de leerkracht. Hij biedt een uitdagende leeromgeving waarin kinderen succeservaringen opdoen (Onderwijsraad, 2010). Een goede organisatie van de zorgstructuur op schoolniveau is echter een voorwaarde (Clark, Dyson, Millward & Robson, 1999; Algemene Rekenkamer, 2013). Een goede leerkracht werkt vanuit een relatie met zijn leerlingen en ouders. Dit wordt zichtbaar in een positieve benadering (Onderwijsraad, 2010). Er wordt uitgegaan van onderwijsbehoeften (Pameijer, Van Beukering & De Lange, 2011) en van mogelijkheden en talenten (Van Meersbergen & De Vries, 2013). Hierdoor ontstaat ruimte voor bijvoorbeeld praktische opdrachten. Daarnaast geeft de leerkracht effectieve feedback, gericht op de taak, op het proces en op zelfregulering (Hattie en Timperley, 2007). De kinderen van groep 6 van De Helmstok vinden het fijn als hun leerkracht tijd en aandacht voor ze heeft. Ook humor vinden ze erg belangrijk. Verder differentieert de leerkracht. Het onderwijs wordt passend gemaakt voor de verschillende leerlingen. Dit kan door het aanpassen van het niveau, hoeveelheid werk of in de mate van zelfstandig of coöperatief werken (Van Meersbergen & De Vries, 2013). Leerkrachten die op deze manier werken ervaren minder werkdruk (Van der Wolf & Van Beukering, 2011). Er ontstaat succeservaring, waardoor er geen sprake van twijfel aan het eigen functioneren is maar juist plezier in het lesgeven. Dit vertaalt zich naar de kinderen, zodat er sprake van een positieve vicieuze cirkel is.
4 Is passend onderwijs passend? Er waren zorgen over te grote klassen, te weinig geld en een te hoge werkdruk. Het blijkt echter dat passend onderwijs goed mogelijk is, mits er een effectieve leerkracht in een goede schoolorganisatie staat. Nadat ik verteld heb dat we gaan leren hoe we grote getallen delen, laat ik de kinderen via de werkvorm Placemat uitzoeken hoeveel zakken snoep er nodig zijn voor een traktatie aan de hele school. Bij het werken hebben de kinderen verschillende rollen. Doordat ze leider is, is Lydia erg taakgericht. Gerben en Celine zitten in verschillende groepjes en leggen uit. Nathan voelt zich trots dat hij kan vertellen dat hij een staartdeling gebruikt. Ondertussen geef ik tijdens mijn loopronde feedback aan Peter dat hij zo betrokken hulp biedt. Ik vind het heerlijk dat deze werkvorm, die ik in een coachingsgesprek van mijn gedragsspecialist heb geleerd, zo goed werkt. Dat vertel ik aan de kinderen. Na 5 minuten staat de timer op 0 en worden de kinderen vanzelf stil. Marriët helpt Lydia door haar aan te tikken. De presentatoren leggen kort hun strategie uit. Daarna wordt via zelfstandig werken ingeoefend. Dankzij de Beertjesmethode zijn Lydia en Annewil snel aan het werk. Het stoplicht helpt herinneren aan het fluisteren. Ondertussen is de onderwijsassistent binnengekomen om met het plusgroepje te gaan werken, zoals in het groepsplan staat. Ik loop mijn vaste ronde langs alle kinderen en help Evelien. Passend onderwijs? Dat past prima! Wilbert Bekkema is leerkracht in groep 6 op De Helmstok te Lelystad en student Master SEN gedrag op Hogeschool Windesheim. Algemene Rekenkamer (2013). Kunnen basisscholen passend onderwijs aan? Backer, J. (2012) Passend Onderwijs legt risico s bij leerling, docent en ouder. Centraal Bureau voor Statistiek (2012). Jaarboek onderwijs in cijfers. Clark, C., Dyson, A., Millward, A., & Robson, S. (1999). Theories of Inclusion, Theories of Schools: deconstructing and reconstructing the 'inclusive school'. British Educational Research Journal. 25(2),
5 Hattie, J. (2003). Teachers make a difference. What is the research evidence? Australian Council For Educational Research. University Of Auckland. Hattie, J., & Timperley, H. (2007). The power of feedback. Review Of Educational Research, 77, Kalambouka, A., Farrell, P., Dyson, A., & Kaplan, I. (2007). The impact of placing pupils with special educational needs in the mainstream schools on the achievement of their peers. Educational Research. 49(4), Mantel, A. (2009, 19 november). Gewone kind dupe passend onderwijs. De Telegraaf. Marzano, R.J., Marzano, J.S. & Pickering, D.J. (2010). Wat werkt: Pedagogisch handelen & klassenmanagement. Evidence-based strategieën voor iedere leraar. Vlissingen: Bazalt. Marzano, R.J., Pickering, D.J. & Pollock, J.E. (2013). Wat werkt in de klas. Didactische aanpak. Didactische strategieën die aantoonbaar effect hebben op leerprestaties. Vlissingen: Bazalt. Van Meersbergen, E. & De Vries, P. (2013). Handelingsgericht werken in passend onderwijs. Achtergronden, aanpak en hulpmiddelen. Utrecht: Perspectief uitgevers. Onderwijsraad. (2010). De school en leerlingen met gedragsproblemen. Den Haag: Onderwijsraad. Pameijer, N., Van Beukering, T., & De Lange, S., (2011). Handelingsgericht werken: een handreiking voor het schoolteam. Den Haag / Leuven: Acco. Pluijgers-Zwaneveld, A (2014, 13 december). Uitstel passend onderwijs. Roeleveld, J., Smeets, E., Ledoux, G., Wester, M. & Koopman, P. (2013). Prestaties en loopbanen van zorgleerlingen. Secundaire analyses op COOL-data ten behoeve van evaluatie Passend Onderwijs. Rapport 896, projectnummer Amsterdam: Kohnstamm Instituut. Ruijs, N.M., Van der Veen, I., & Peetsma, T.T.D. (2010). Inclusive education and students without special educational needs. Educational Research 52(4), Siderius, T. & Flentge, E. (2014). Zorgleerlingen in het nauw. Een inventarisatie onder 700 betrokkenen bij de invoering van het zogenaamde passend onderwijs. Terwel, J. (1997). Grenzen aan de groep? Een onderwijspedagogisch perspectief op leren in contexten. Wolf, K. van der & Beukering, T. van (2011). Gedragsproblemen in scholen. Het denken en handelen van leraren. Leuven/Den Haag: Acco.
Symposiumvoorstel Onderwijs Research Dagen 2013
Symposiumvoorstel Onderwijs Research Dagen 2013 1. Auteurs Jaap Roeleveld, Kohnstamm Instituut, Universiteit van Amsterdam (jroeleveld@kohnstamm.uva.nl) Ed Smeets, ITS, Radboud Universiteit Nijmegen (e.smeets@its.ru.nl)
Nadere informatieonderwijs, de ontwikkelingen op een rij
onderwijs, de ontwikkelingen op een rij Veel scholen zijn begonnen met het werken met groepsplannen. Anderen zijn zich aan het oriënteren hierop. Om groepsplannen goed in te kunnen voeren is het belangrijk
Nadere informatieArjan Clijsen, Noëlle Pameijer & Ad Kappen
Met handelingsgericht werken opbrengstgericht aan de slag 1. Inleiding Arjan Clijsen, Noëlle Pameijer & Ad Kappen Wat is de samenhang tussen handelingsgericht werken (HGW) en opbrengstgericht werken (OGW)?
Nadere informatieVeel en weinig verwijzende scholen. Annemieke Mol Lous Hogeschool Leiden Cluster Educatie Maart 2012 SKOE Enschede
Veel en weinig verwijzende scholen Annemieke Mol Lous Hogeschool Leiden Cluster Educatie Maart 2012 SKOE Enschede Toename labelling + verwijzing Inmiddels is er iets mis met ruim 10 % van de leerlingen
Nadere informatieHoe observeer je in de klas?
Hoe observeer je in de klas? Een vliegende start Donderdag 15 oktober 2015 Rosanne Zwart Welkom en voorstellen Ik begeleid startende docenten Ik werk op een school Ik werk op een universiteit of Hogeschool
Nadere informatieOntmoetingsdag HGW. HGW en gedrag: een uitdaging? 15 september 2011 te Gent Noëlle Pameijer, schoolpsycholoog
Ontmoetingsdag HGW HGW en gedrag: een uitdaging? 15 september 2011 te Gent Noëlle Pameijer, schoolpsycholoog 1 Doel en werkvormen Hoe is HGW toe te passen bij gedrag? doen we al Nu ook nog Theorie met
Nadere informatieWerkdocument Checklist positieve factoren in een Transfer-/Trajectklas
Werkdocument Checklist positieve factoren in een Transfer-/Trajectklas Doel Dit werkdocument is bedoeld voor scholen in het voorgezet onderwijs die een initiatief voor passend onderwijs aan het opzetten
Nadere informatieMasterclass Handelingsgericht Werken voor IB ers en rekenspecialisten
Masterclass Handelingsgericht Werken voor IB ers en rekenspecialisten 15 september 2010 9.00 16.00 Berber Klein Henk Logtenberg & Liesbeth van Well Agenda (1) 1. Introductie 1.1: Voorstellen 1.2: Warming
Nadere informatieDirecte feedback in digitale leermiddelen; succes gegarandeerd?.
Directe feedback in digitale leermiddelen; succes gegarandeerd?. Kwaliteit van feedback Auteur: Pepijn Dousi Digitale leermiddelen hebben een grote toegevoegde waarde in het basisonderwijs. Kinderen vinden
Nadere informatieSchoolportret samenwerkingsverband Roermond. vo- docenten over Passend onderwijs (vmbo tot en met gymnasium)
Schoolportret samenwerkingsverband Roermond vo- docenten over Passend onderwijs (vmbo tot en met gymnasium) Schoolportret samenwerkingsverband Roermond vo- docenten over Passend onderwijs (vmbo tot en
Nadere informatiePassend onderwijs vanuit de leraar bezien
Passend onderwijs vanuit de leraar bezien Onderzoek vanuit de Algemene Onderwijsbond 30 oktober 2013 1 Inleiding Na aanleiding van de tweede voortgangsrapportage passend onderwijs benoemde staatssecretaris
Nadere informatieBehandel een kind zoals die is, en het zal zo blijven. Behandel het kind zoals het kan zijn, en het zal zo worden.
Het Kindgesprek. Behandel een kind zoals die is, en het zal zo blijven. Behandel het kind zoals het kan zijn, en het zal zo worden. 1 Inleiding. Door gesprekken met kinderen te voeren willen we de betrokkenheid
Nadere informatieCreatief leiding geven en Opbrengstgericht werken
Creatief leiding geven en Opbrengstgericht werken SOK, 7 december 2012 Harm Klifman 1 Wat gaan we doen? Vaststellen wat Opbrengst Gericht Werken(OGW) is Onderzoeken waarom OGW een trend is Als opstapjes
Nadere informatieHandelingsgericht werken: Signaleren en ouderbetrokkenheid
Programma Handelingsgericht werken: Signaleren en ouderbetrokkenheid Op de lijn HGW in vogelvlucht Onderwijsbehoeften Signaleren adhv casus Samenwerken met ouders Wat werkt? Tirza Bosma Onderwijscentrum
Nadere informatiehelga.bellaert@vsko.be WAT WERKT OP SCHOOL? IN DE KLAS? R. MARZANO John Hattie Visible Learning, 2009 University of Auckland, New Zealand INHOUD Belangrijkste invloeden op leerprestaties op basis van 800
Nadere informatieDe opbrengst van Opbrengstgericht Werken
De opbrengst van Opbrengstgericht Werken 21 september 2011 Yvonne Leenders Juffrouw Marieke, op weg naar school.. Iedere landelijke onderwijsvernieuwing of - verandering vraagt van leraren. Meerdere landelijke
Nadere informatieEmpowerment bij Rekengesprekken
Pagina 1 Empowerment bij Rekengesprekken Pedagogisch-didactische fijn-afstemming bij leerlingen met Rekenproblemen in het Primair Onderwijs van 9 12 jaar. Want je denkt pas als je praat. Denken in je eentje
Nadere informatieInhoudsopgave. Voorwoord... 6
Inhoudsopgave Voorwoord... 6 1 Actuele beleidsontwikkelingen... 9 1.1 Opbrengstgericht werken... 10 1.2 De referentieniveaus taal en rekenen... 11 1.3 Passend onderwijs... 12 1.4 Samenvatting... 13 1.5
Nadere informatieHandelingsgericht en opbrengstgericht werken
Handelingsgericht en opbrengstgericht werken 1 e Schoolpsychologencongres! 15 maart 2013 Hotel Casa 400 Amsterdam Noëlle Pameijer, schoolpsycholoog, SWV Annie M.G. Schmidt te Hilversum 1 Stelling 1 HGW
Nadere informatieExcellent onderwijs nader bekeken Kees Vernooij
Excellent onderwijs nader bekeken Kees Vernooij EXCELLENT ONDERWIJS NADER BEKEKEN Dr. Kees Vernooij Lector emeritus Effectief taal- en leesonderwijs Kenniscentrum Expertis Motto Excellente scholen zijn
Nadere informatieCommuniceren en samenwerken
Special Samen sterker dan alleen Communiceren en samenwerken Een constructieve samenwerking tussen leerkrachten en ouders is cruciaal bij het bevorderen van schoolsucces. Hoe geef je het communiceren en
Nadere informatieHandelingsgericht werken
Handelingsgericht werken 16-09-2013 Waarom en hoe Door: Jose Oosterheert Uitgangspunten van HGW 1. Onderwijsbehoeften 2. Systematisch en transparant 3. Doelgericht werken 4. Transactioneel kader 5. Constructieve
Nadere informatieOpbrengstgericht Werken in de praktijk. De leerkracht aan het woord
Opbrengstgericht Werken in de praktijk. De leerkracht aan het woord Schoolpsychologencongres, Amsterdam 15 maart 2013 Drs. Klaartje Kuitenbrouwer kkuitenbrouwer@hetabc.nl Opbrengstgericht Werken (OGW)
Nadere informatieRTI als model om leerprocessen te sturen. RTI als model om leerprocessen te sturen. Wat is RTI?
RTI als model om leerprocessen te sturen Bij de workshop: RTI als model om leerprocessen te sturen RTI als model om leerprocessen te sturen Inhoud van deze workshop: Wat is RTI Achtergrond RTI Overeenkomsten
Nadere informatieZes tips voor betere feedback. Dr. Linda Keuvelaar van den Bergh Fontys Opleidingscentrum Speciale Onderwijszorg (OSO)
Zes tips voor betere feedback Dr. Linda Keuvelaar van den Bergh Fontys Opleidingscentrum Speciale Onderwijszorg (OSO) Doelen Jullie hebben kennis over: Kenmerken van goede feedback De situatie m.b.t. feedback
Nadere informatieConsolideren en innoveren. Lunteren 27 maart 2013. Voorstellen. Terugblik 2006-2007. Doel workshop. Stand van zaken 2013. Stand van zaken 2006
Voorstellen Consolideren en innoveren. Lunteren 27 maart 2013 Enschede en Oldenzaal: 41 basisscholen en 2 speciale basisscholen. (9500 leerlingen) Openbaar, christelijk, islamitisch en algemeen-neutraal
Nadere informatieJaarplan o.b.s. De Boomhut 2015-2016
Jaarplan o.b.s. De Boomhut 2015-2016 Inleiding Elk jaar stellen wij als team van o.b.s. De Boomhut gezamenlijk een jaarplan op. Vanuit de evaluatie van het vorige jaarplan, gekoppeld aan de strategische
Nadere informatieNakijkwerk in uitvoering
Feedback Evaluatie Correctie Nakijkwerk in uitvoering 2 FEED de BACK Een grote stapel schriften ligt te wachten op uw rode pen. Elke dag weer. i n Team klas Voelt u zich wel eens schuldig, als u werk van
Nadere informatieLocatie Sprang-Capelle Rembrandtlaan ES Sprang-Capelle T Locatie Landgoed Driessen Burgemeester van Casterenstraat GA
SCHOOLONDERSTEUNINGSPROFIEL Koningsschool Wat is het schoolondersteuningsprofiel en waar dient het voor? Het schoolondersteuningsprofiel beschrijft welke ondersteuning wij kinderen kunnen bieden die op
Nadere informatieOpbrengstgericht werken Kansen en valkuilen. Panama conferentie. Guuske Ledoux Kohnstamm Instituut, UvA 19 januari Inhoud
Opbrengstgericht werken Kansen en valkuilen Panama conferentie Guuske Ledoux Kohnstamm Instituut, UvA 19 januari 2011 Inhoud Achtergronden en omschrijving Wat doen scholen al? Voordelen Vormen van analyse
Nadere informatieOpbrengstgericht werken bij andere vakken. Martine Amsing, Marijke Bertu, Marleen de Haan
Opbrengstgericht werken bij andere vakken Martine Amsing, Marijke Bertu, Marleen de Haan Doel Leerkrachten kunnen een les tekenen of geschiedenis ontwerpen volgens de uitgangspunten van OGW die ze direct
Nadere informatieUTRECHT, 13/11/2015. Monique Baard. Noëlle Pameijer
SWPBS HGW UTRECHT, 13/11/2015 Monique Baard Noëlle Pameijer Overeenkomsten SWPBS & HGW Startopdracht: Waar zien jullie overeenkomsten? Hoe kunnen zij elkaar versterken? Het SWPBS kader: vijf pijlers 1.
Nadere informatieBijeenkomst 1 Maatwerktraject onderwijskundig begeleider
Bijeenkomst 1 Maatwerktraject onderwijskundig begeleider Opbrengst-en handelingsgericht werken Ad Kappen, Gerdie Deterd Oude Weme Programma 16.00 16.15 17.30 17.45 18.30 20.30 opening Marielle lezing ogw
Nadere informatieBasisonderwijs Differen'ate via het ADI model en het geïntegreerd zelfstandig werk
Basisonderwijs Differen'ate via het ADI model en het geïntegreerd zelfstandig werk GEÏNTEGREERDE ZORG OP SCHOOL vanuit onderwijskundig perspectief! GOEDE PREVENTIEVE BASISZORG FASE 0 BGT goede preventieve
Nadere informatieOnderwerpen presentatie
Wat Werkt? Voor het team is duidelijk geworden dat zij als leerkrachten de belangrijkste schakel zijn om opbrengsten te verhogen. Ze onderschrijven dat ze in staat moeten zijn om een goede instructie te
Nadere informatieSimeacongres 12 december. Handelingsgericht werken (ppt gebaseerd op Pameijer en 1 zorgroute, zie beschrijving workshop Aartje Bouman Fontys OSO
Simeacongres 12 december Handelingsgericht werken (ppt gebaseerd op Pameijer en 1 zorgroute, zie beschrijving workshop Aartje Bouman Fontys OSO Programma Welkom en toelichting: interactie!!!! Inventarisatie
Nadere informatieSamenwerken aan schoolsucces
Professionalisering Handelingsgericht werken Samenwerken aan schoolsucces Handelingsgericht werken (HGW) biedt een heldere en positieve handreiking voor leerkrachten. Het bestaat al ruim tien jaar, inmiddels
Nadere informatieBox 1: Matrix Handelingsgericht werken Schoolwide Positive Behavior Support Oplossingsgericht werken
Kees Dijkstra (Windesheim), Els de Jong (Hogeschool Utrecht) en Elle van Meurs (Fontys OSO). 31 mei 2012 Box 1: Matrix Handelingsgericht werken Schoolwide Positive Behavior Support Oplossingsgericht werken
Nadere informatieGoedlopende groep, weinig ordeverstoring en prettige relaties!
4 Wat werkt - Pedagogisch handelen & klassenmanagement Beknopte uitgave Goedlopende groep, weinig ordeverstoring en prettige relaties! Toepasbaar onderzoek Kan ik ervoor zorgen dat het gedrag van mijn
Nadere informatieZelfstandig werken op CBS Ichthus. Beleidsdocument over zelfstandig werken
Zelfstandig werken op CBS Ichthus Beleidsdocument over zelfstandig werken vastgesteld teamvergadering 12 feb 2013 Inleiding In de missie van CBS Ichthus is opgenomen dat we onze leerlingen willen laten
Nadere informatiePassend Onderwijs. Invoering Handelingsgericht werken (HGW) POM, Jaarbeurs, 20 april 2015
Passend Onderwijs Invoering Handelingsgericht werken (HGW) POM, Jaarbeurs, 20 april 2015 Noëlle Pameijer, school-, kinder- en GZ-psycholoog, SWV Unita en Annie M.G. Schmidt school 1 HGW: recente ontwikkelingen?
Nadere informatieDoelstellingen professionaliseringstraject Het SWV heeft als doelstellingen voor het professionaliseringstraject geformuleerd:
projectplan professionaliseringstraject Samenwerkingsverband VO Zuid-Kennemerland 2014-2016 Mendelcollege Doelstellingen professionaliseringstraject Het SWV heeft als doelstellingen voor het professionaliseringstraject
Nadere informatieHandelingsgericht werken in de klas & samenwerken met ouders
Handelingsgericht werken in de klas & samenwerken met ouders Nationale Dyslexie Conferentie 3 april 2013, Ede Noëlle Pameijer, schoolpsycholoog, SWV Annie M.G. Schmidt te Hilversum 1 Doel en opzet Aandachtspunten
Nadere informatieMarzano (2003) Scholen maken het verschil
Programma Effectieve directe instructie Opfrismiddag 20 oktober 2010 Dortie Mijs Wat is het IGDI-model? Verdieping op twee aspecten: - Doelen formuleren - Werken met IGDI in een combinatiegroep Voorbereiden
Nadere informatieSCHOOLONDERSTEUNINGSPROFIEL
SCHOOLONDERSTEUNINGSPROFIEL SCHOOLJAAR 2017-2018 Clara Fabriciusschool 1 Voorwoord Voor u ligt het Schoolondersteuningsprofiel (SOP) van basisschool Clara Fabriciusschool. Iedere school stelt een SOP op,
Nadere informatieSWPBS en HGW in curriculum lerarenopleiding
SWPBS en HGW in curriculum lerarenopleiding Inleiding Het LEOZ (Landelijk Expertisecentrum Onderwijs en Zorg) is een samenwerkingsproject van: Fontys Hogescholen, Opleidingscentrum Speciale Onderwijszorg,
Nadere informatieDe basis voor de ondersteuning van elk kind ligt gewoon in de klas.
Ook kinderen met leerproblemen kunnen met plezier naar school. Basis voor Passendonderwijs De basis voor de ondersteuning van elk kind ligt gewoon in de klas. Wat is dan precies die basis? Denk daarbij
Nadere informatieBox 4: Evaluatie HGW in het handelen van de student tijdens stage
Kees Dijkstra (Windesheim), Els de Jong (Hogeschool Utrecht) en Elle van Meurs (Fontys OSO). 31 mei 2012 Box 4: Evaluatie HGW in het handelen van de student tijdens stage U kunt dit schema gebruiken om
Nadere informatieSchoolondersteuningsprofiel: is onze school de passende plek voor uw kind?
Schoolondersteuningsprofiel: is onze school de passende plek voor uw kind? Wat is het schoolondersteuningsprofiel en waar dient het voor? Het schoolondersteuningsprofiel beschrijft welke ondersteuning
Nadere informatieZie de leerling! interactie tussen leerkracht en leerling
Zie de leerling! interactie tussen leerkracht en leerling Charlaine Reval, Karla Uitewaal Inhoud Het belang van leerkracht - leerlingrelatie Pedagogisch klimaat en klassenmanagement als fundament Mentale
Nadere informatieMarlies Baeten Centrum voor Professionele Opleiding en Ontwikkeling en Levenslang Leren
STIMULEREN VAN LEREN IN STUDENTGERICHTE LEEROMGEVINGEN? Marlies Baeten Centrum voor Professionele Opleiding en Ontwikkeling en Levenslang Leren Probleemgestuurd leren Projectonderwijs Casusgebaseerd onderwijs
Nadere informatiekwaliteitskaart Relatie leerkracht - leerling - ouders
kwaliteitskaart Omgaan met verschillen Relatie leerkracht - leerling - ouders SBO & (V)SO Een warme en hechte relatie met de leerkracht biedt een leerling emotionele ondersteuning en veiligheid. Dit leidt
Nadere informatieHandelingsgerichte ontwikkelingsperspectieven in het basisonderwijs. 24 maart 2010
Handelingsgerichte ontwikkelingsperspectieven in het basisonderwijs 24 maart 2010 Programma Wat is een ontwikkelingsperspectief (OPP) Voor wie een OPP? Waarom van een OPP? Wanneer een OPP opstellen? Hoe
Nadere informatieOmdat elk kind telt en groeit met plezier ; dat is de titel van het strategisch beleidsplan 2013-2018 van onze Stichting Proo.
Jaarplan 2013-2014 VOORWOORD Omdat elk kind telt en groeit met plezier ; dat is de titel van het strategisch beleidsplan 2013-2018 van onze Stichting Proo. Met die titel dagen wij onszelf uit en ieder
Nadere informatieWorkshop Kindgesprekken ONderWIJZEnde Woensdag
Workshop Kindgesprekken ONderWIJZEnde Woensdag Najaarsconferentie SPPOH 09-11-2016 Ellen Aanen-Zilvold Doelen Aan het eind van deze workshop hebben jullie basale kennis en gespreksvaardigheden om kindgesprekken
Nadere informatieVisie op ouderbetrokkenheid
Visie op ouderbetrokkenheid Basisschool Lambertus Meestersweg 5 6071 BN Swalmen tel 0475-508144 e-mail: info@lambertusswalmen.nl website: www.lambertusswalmen.nl 1 Maart 2016 Inleiding: Een beleidsnotitie
Nadere informatieHeikamperweg AZ Asten-Heusden
Heikamperweg 1 5725 AZ Asten-Heusden bbs.antonius@prodas.nl www.antonius-heusden.nl Beste geïnteresseerde in de kwaliteiten van BBS. Antonius, Kwalitatief en passend onderwijs verzorgen is een opdracht
Nadere informatieHandelingsgerichte diagnostiek (HGD) Wat is verbeterd sinds 2004? 1. Meer evidence-based 5-9-2014. maar wat voor evidentie (Van Yperen, 2014)?
Handelingsgerichte diagnostiek (HGD) Ontmoetingsdag 2014, Antwerpen Recente ontwikkelingen HGD & relatie met handelingsgericht werken (HGW) Noëlle Pameijer, school/kinderpsycholoog, stichting Elan & samenwerkingsverband
Nadere informatieHandelingsgericht werken Marnix Academie vrijdagmatinee
Handelingsgericht werken Deel 1: Recente ontwikkelingen & ervaringen Deel 2: Ouderbetrokkenheid Marnix Academie vrijdagmatinee 24/1/2014, 13.00 16.00 uur Noëlle Pameijer, school/kinderpsycholoog, SWV en
Nadere informatieEffectief onderwijs. Onderzoek in vogelvlucht. ROC Mondriaan, Strategisch Beleidscentrum, Marja van Knippenberg
Effectief onderwijs Onderzoek in vogelvlucht ROC Mondriaan, Strategisch Beleidscentrum, Marja van Knippenberg Effectief onderwijs Veel onderzoek met verschillende onderzoeksopzetten in verschillende settings:
Nadere informatieVrij aanbod opleidingen/cursussen/workshops schooljaar 2012-2013
stafbureau Lyceumstraat 2B I, 7572CP Oldenzaal tel: 0541 580 350 fax: 0541 580 360 www.konot.n Vrij aanbod opleidingen/cursussen/s schooljaar 2012-2013 Naam opleiding/onderwerp/thema Uitgevoerd door Wanneer
Nadere informatieStijgen/Dalen. Effectief rekenonderwijs
Effectief rekenonderwijs Stijgen/Dalen 1. Eén persoon stelt een gesloten vraag 2. Is het antwoord op jou van toepassing; ga je staan. Is het niet bij jou van toepassing: blijf je zitten. Kan ook met voorwerp/
Nadere informatie36. Masterstudenten als bruggenbouwers tussen onderwijs en schoolpraktijk
36. Masterstudenten als bruggenbouwers tussen onderwijs en schoolpraktijk DE MASTERLERAAR ALS BRUGGENBOUWER Marco Snoek en Gonny Farley-Reijnen DE LERAAR ALS SLEUTEL Lerarenbeurs, Masterambitie OCW, Initiatieven
Nadere informatieFeedbacktool. Feestelijke lancering op het SOK-congres. De theorie. Nijverheidsstraat 10 > 1000 Brussel T >
Feedbacktool Feestelijke lancering op het SOK-congres Nijverheidsstraat 10 > 1000 Brussel T 02 894 74 70 > www.scholierenkoepel.be De theorie > 1 Onderzoek 1: leerkrachten zijn de sleutel Invloed op schoolprestaties
Nadere informatieAchtergrond. Missie Onze missie op basis van deze situatie luidt:
Achtergrond Basisschool De Regenboog staat in de wijk Zuid-west in Boekel en valt onder het bestuur van Zicht PO. Evenals de andere scholen onder dit bestuur gaan wij de komende periode vorm geven aan
Nadere informatieOndersteuningsprofiel Passend Onderwijs Analyse en beleid deel II
Ondersteuningsprofiel Passend Onderwijs Analyse en beleid deel II 1. Domein Onderwijs Beeldvorming domein Onderwijs: Wat zien wij? Pedagogisch Handelen: Er ligt een stevig pedagogisch fundament, waarin
Nadere informatieWerkproces 1: Interpersoonlijk competent: De leerkracht is zich bewust van zijn houding en gedrag en de invloed daarvan op de groep.
Werkproces 1: Interpersoonlijk competent: De leerkracht is zich bewust van zijn houding en gedrag en de invloed daarvan op de groep. Competentie 1.1: Stimuleert een respectvolle omgang binnen de groep.
Nadere informatieHOE HET WERK VAN PROF. JOHN HATTIE HET HANDELINGSGERICHT WERKEN OP UW SCHOOL KAN VERDIEPEN
HOE HET WERK VAN PROF. JOHN HATTIE HET HANDELINGSGERICHT WERKEN OP UW SCHOOL KAN VERDIEPEN SCHOLEN DIE WERKEN VANUIT DE UITGANGSPUNTEN VAN HANDELINGSGERICHT WERKEN (HGW), STEMMEN HUN AANPAK EN AANBOD AF
Nadere informatieRonde 3. Op Woordenjacht: creatief en effectief werken aan woordenschatuitbreiding. 1. Inleiding
Ronde 3 Barbara van der Linden Fontys Fydes Contact: b.vanderlinden@fontys.nl Op Woordenjacht: creatief en effectief werken aan woordenschatuitbreiding 1. Inleiding Kinderen zijn echte woordenkrachtpatsers.
Nadere informatieSchoolondersteuningsprofiel van
Schoolondersteuningsprofiel van 1. Inleiding De Zwaluw ligt aan de rand van het dorp Nes aan de Amstel. De school telt rond de 100 leerlingen, die zijn verdeeld over 5 groepen. In het gebouw zijn ook een
Nadere informatieSchoolondersteuningsprofiel. 12ZQ00 De Bongerd
Schoolondersteuningsprofiel 12ZQ00 De Bongerd Inhoudsopgave Toelichting... 3 DEEL I INVENTARISATIE... 6 1 Typering van de school... 7 2 Kwaliteit basisondersteuning... 7 3 Basisondersteuning... 8 4 Deskundigheid
Nadere informatiePassend onderwijs en weloverwogen beslissen. Praten over leerlingen op basis van een ontwikkelingsperspectief en onderwijsbehoefte.
Passend onderwijs en weloverwogen beslissen. Praten over leerlingen op basis van een ontwikkelingsperspectief en onderwijsbehoefte. Door Elena Carmona van Loon Onderwijs- Zorgstructuur Een heldere structuur
Nadere informatieBijlage persbericht Simulatieprogramma s RdMC voor 1-zorgroute
Bijlage persbericht Simulatieprogramma s RdMC voor 1-zorgroute Het Ruud de Moor Centrum (RdMC) van de Open Universiteit, heeft in een samenwerkingsverband een tweede simulatieprogramma ontwikkeld voor
Nadere informatieSchoolondersteuningsprofiel. 14GF00 De Zeester
Schoolondersteuningsprofiel 14GF00 De Zeester Inhoudsopgave Toelichting... 3 DEEL I INVENTARISATIE... 6 1 Typering van de school... 7 2 Kwaliteit basisondersteuning... 7 3 Basisondersteuning... 8 4 Deskundigheid
Nadere informatieSchool- Ondersteunings Profiel
School- Ondersteunings Profiel Naam school Jan Jaspers Ingevuld d.d. 1-okt-18 Ingevuld door Linda Zijlstra Typering van de school als onderwijsondersteuningsvoorziening Wat vinden wij belangrijk op de
Nadere informatieVSLW Themaprofielen. Thema s. Omgaan met verschillen, Pesten, Opbrengstgericht werken en Ouderbetrokkenheid
VSLW Themaprofielen Thema s Omgaan met verschillen, Pesten, Opbrengstgericht werken en Ouderbetrokkenheid pagina 2 van 45 Inleiding De expertgroep van het VSLW project heeft voor de vier thema s een themaprofiel
Nadere informatieIn gesprek over lesobservaties: mentorrollen en feedback strategieën
In gesprek over lesobservaties: mentorrollen en feedback strategieën Velon 17 maart 2017 Joris Beek & Itzél Zuiker g.j.beek@uu.nl / i.zuiker@uu.nl Het onderzoek Een sterk begin: Inductieprogramma Lesobservatie
Nadere informatieJan Coppieters. PVOC Oost-Vlaanderen
Jan Coppieters PVOC Oost-Vlaanderen Ik weet hoe ik leerbereidheid van leerlingen kan beïnvloeden Ik kan de verwachtingen van leerlingen over het eigen presteren gunstig beïnvloeden Ik kan een gunstige
Nadere informatieHoe volgt en begeleidt Montessori-Zuid de leerlingen?
Hoe volgt en begeleidt Montessori-Zuid de leerlingen? Opbrengstgericht onderwijs, een verzamelnaam voor het doelgericht werken aan het optimaliseren van leerlingprestaties. systeem van effectieve schoolontwikkeling
Nadere informatieKINDEREN DIE MEER KUNNEN
KINDEREN DIE MEER KUNNEN INLEIDING Op de IJwegschool staat het kind centraal. Het onderwijs wordt aangepast aan het kind en niet andersom. Doordat de leerkrachten handelingsgericht werken waarbij de onderwijsbehoeften
Nadere informatieLesplanformulier. Les wordt gegeven in een open ruimte met ronde tafels en een computergedeelte. Een les duurt 50 minuten
Lesplanformulier naam student : Aukelien Stalman opleiding : docent GZW jaar : 3 naam school : Gomarus College Assen coach : klas : 1 datum van de les: mei 2017 Lesonderwerp: Biologie stevigheid en beweging
Nadere informatieHandelingsgericht werken
Handelingsgericht werken HGW en Passend Onderwijs: kansen en belemmeringen? De week van de IB-er 5 november 2012, Zwolle Noëlle Pameijer, school/kinderpsycholoog, SWV Annie M.G. Schmidt 1 Doelen bijdrage
Nadere informatieONDERWIJS EN INNOVATIE OP DE LINDERTE
ONDERWIJS EN INNOVATIE OP DE LINDERTE Onderwijs zoals we dat vroeger kenden, bestaat al lang niet meer. Niet dat er toen slecht onderwijs was, maar de huidige maatschappij vraagt meer van de leerlingen
Nadere informatieRAPPORT ONDERZOEK REKENEN-WISKUNDE O.B.S. DE KAMELEON
RAPPORT ONDERZOEK REKENEN-WISKUNDE O.B.S. DE KAMELEON School : o.b.s. De Kameleon Plaats : Drachten BRIN-nummer : 14XM Onderzoeksnummer : 94578 Datum schoolbezoek : 13 september 2007 Datum vaststelling
Nadere informatieTOEGANKELIJK ONDERWIJS Universal Design for Learning. Leerlingen zijn verschillend! Diversiteit is de realiteit! Uitdaging voor elke leerkracht
TOEGANKELIJK ONDERWIJS Universal Design for Learning Bjorn Carreyn Filip Dehaene Hendrik Despiegelaere Mieke Theys Leerlingen zijn verschillend! Diversiteit is de realiteit! Uitdaging voor elke leerkracht
Nadere informatieHandelingsgericht Werken. Onderwijsdag Enschede 20 maart 2012 Maria Bolscher
Handelingsgericht Werken Onderwijsdag Enschede 20 maart 2012 Maria Bolscher Doelen Kennismaking met de uitgangspunten HGW Reflecteren op uitgangspunten HGW Zicht op de betekenis van HGW op de eigen praktijksituatie
Nadere informatieWerken aan instructievaardigheden
Werken aan instructievaardigheden Stichting Katholiek Onderwijs Enschede 20 maart 2012 Fred Kramer Voorstellen: Fred Kramer ruim 25 jaar basisschoolervaring in groep 1-8 4 jr bovenschools taalconsulent
Nadere informatieHandelingsgericht werken in passend onderwijs: gedragsvraagstukken
13 mei 2015 Knapzakdag Almere Erik van Meersbergen Handelingsgericht werken in passend onderwijs: Contact via e-mail h.vanmeersbergen@fontys.nl 1 Programma 1. HGW in passend onderwijs (PO) 2. PO en de
Nadere informatieSchool Ondersteuningsprofiel De Startbaan - 2 oktober 2014
De Startbaan - 2 oktober 214 1B. Onderwijskundig concept van de school Onderwijskundig concept van de school Onze school zet de laatste jaren in op kwaliteitsgericht coachen. Daarbij gaan we uit van de
Nadere informatie2/09/15 DOEL INHOUD. Hoe kunnen we met HGW concreet aan de slag in het secundair onderwijs?
Hoe kunnen we met HGW concreet aan de slag in het secundair onderwijs? Mieke Meire Kris Loobuyck DOEL Je ontwikkelt een handelingsgerichte attitude. Je gaat op een concrete manier aan de slag met de uitgangspunten
Nadere informatieDatagebruik voor instructieverbetering: kansen en valkuilen
Datagebruik voor instructieverbetering: kansen en valkuilen Gert Gelderblom 1 Dr. Gert Gelderblom 2 1 Mei 2018 3 Criminaliteit in Nederland gedaald naar niveau van 1980 4 2 5 6 3 7 8 4 Sterke basisscholen
Nadere informatie1 De leraar creëert een veilig pedagogisch klimaat
KIJKWIJZER PEDAGOGISCH-DIDACTISCH HANDELEN IN DE KLAS School : Vakgebied : Leerkracht : Datum : Groep : Observant : 1 De leraar creëert een veilig pedagogisch klimaat (SBL competenties 1 en 2) 1.1* is
Nadere informatieDoen wat werkt! Verbeterplan OBS Daltonschool Jan Ligthart januari OBS Dalton Jan Ligthart Leeuwerikstraat JB Zutphen
Doen wat werkt! Verbeterplan OBS Daltonschool Jan Ligthart januari 2017 OBS Dalton Jan Ligthart Leeuwerikstraat 1 7203JB Zutphen Inhoudsopgave Inleiding 3 Aanleiding 3 Doelstellingen 4 Planningsoverzicht
Nadere informatieOnderwijsondersteuningsprofiel
Onderwijsondersteuningsprofiel Naam school GBS De Morgenster Ingevuld op Januari 2014 Typering van de school als onderwijsondersteuningsvoorziening De Morgenster is een basisschool op gereformeerde grondslag
Nadere informatiePassend onderwijs: Haute couture of Zeeman? Annemieke Mol Lous Lector passend onderwijs/ Inclusive education Hogeschool Leiden April 2013
Passend onderwijs: Haute couture of Zeeman? Annemieke Mol Lous Lector passend onderwijs/ Inclusive education Hogeschool Leiden April 2013 Deze presentatie: Lectoraat passend onderwijs / Inclusive Education
Nadere informatieMaatwerk Voor Latente Talenten? Uitblinken op alle niveaus
Maatwerk Voor Latente Talenten? Uitblinken op alle niveaus Onderwerpen Wat is talent? Instrumenten om talent te herkennen? Kennis en vaardigheden docenten? (On)Mogelijkheden in het (voortgezet) onderwijs?
Nadere informatie1.3. Leerkrachten kennen de 7 uitgangspunten en passen enkele uitgangspunten bewust en systematisch toe.
1. Uitgangspunten HGW 2. Reflectie 3. Communicatie Implementatie HGW-OGW Leerkrachten Fase 1 Fase 2 Fase 3 Fase 4 1.1. Leerkrachten kennen de 7 uitgangspunten van HGW niet maar passen deze (gedeeltelijk)
Nadere informatieRAPPORT VAN BEVINDINGEN TUSSENTIJDS KWALITEITSONDERZOEK. Leeuwenhartschool
RAPPORT VAN BEVINDINGEN TUSSENTIJDS KWALITEITSONDERZOEK Leeuwenhartschool Plaats : Oud-Beijerland BRIN nummer : 06UQ C1 Onderzoeksnummer : 288946 Datum onderzoek : 14 juni 2016 Datum vaststelling : 6 juli
Nadere informatieZelfregulatie in het basisonderwijs; de rol van de docent
Move to make a difference Zelfregulatie in het basisonderwijs; de rol van de docent Alien van der Sluis en Arjan Pruim Introductie Quiz(je) Beetje theorie Praktijk Gesprek Rondje la Rondje langs de velden
Nadere informatieProblematiek op basisscholen in achterstandswijken is fors
ABN AMRO FOUNDATION SEMINAR 2019 ONGELIJKE KANSEN IN HET ONDERWIJS Problematiek op basisscholen in achterstandswijken is fors MWM2 5-4-2019 Inhoudsopgave Achtergrond en aanpak p. 3 Management summary p.
Nadere informatie