seeds&sharing Krachtpatser Stayer RZ Nagano RZ blijft allervroegste Streven naar gezonde toekomst Productmagazine Paprika September 2013

Transcriptie

1 seeds&sharing Productmagazine Paprika September 2013 Krachtpatser Stayer RZ Nagano RZ blijft allervroegste Streven naar gezonde toekomst

2 In deze uitgave 4 Leendert Moerman Stayer RZ kan sjouwen 6 Jaap Vink Succesvol met Davos RZ en Sven RZ 16 Westland Peppers Daredevil RZ voor peperteelt 3 Keuze 5 Geen 7 Met 8 Davos 9 Nagano voor Inzell RZ is keuze voor kwaliteit anthocyaan bij Allrounder RZ Sven RZ draai gevonden in geel RZ presteert prima onder folie en belichting RZ blijft de allervroegste Falco RZ: zo hoort een paprika eruit te zien Redwing RZ gedijt goed in de hitte Sapporo RZ: ideaal voor export naar UK en Japan Succesvol in groen met Pursuit RZ RZ een veilige keuze met goede resultaten Redline RZ presteert goed onder zware omstandigheden Succesvolle start met zoete punt Samen streven naar een gezonde toekomst Rijk Zwaan blijft investeren in R&D en kwaliteit Koreaanse paprikateelt 20 blijft groeien Paprika s Rijk Zwaan inspireren 21 toekomstige top-koks 22 Zien groeien, doet goed eten 23 Contactgegevens Uitgelicht Nieuw U heeft weer een gloednieuw magazine over paprika s van Rijk Zwaan in handen. Met interviews en artikelen over nieuwe ontwikkelingen in de sector. Maar dit keer ook met een nieuwe vormgeving, én nieuwe naam. Seeds & Sharing is de nieuwe titel van dit magazine. En die hebben we natuurlijk niet zomaar gekozen. De vorige naam was RZ Seeds & Services. Dit is en blijft een hele toepasselijke titel, want het is precies wat we al jaren aan onze partners leveren. Aan die services verandert dan ook niets, maar waarom dan toch een andere naam? Sharing staat voor delen. En zoals u weet doen we dat graag. Het delen van kennis, maar ook het delen van ambities. De ambitie om het maximale rendement uit onze rassen te halen, maar ook de ambitie om groenten met elkaar lekkerder, gezonder en makkelijker bereidbaar te maken. En zo bij te dragen aan een verhoging van de wereldwijde groenteconsumptie. Bij die gezonde ambitie, hoort ook een nieuwe vormgeving: fris en eigentijds. Natuurlijk blijft het ook in dit nieuwe jasje gaan om de inhoud. Daarom wens ik u met deze eerste Seeds & Sharing paprika vooral weer veel leesplezier en inspiratie. Marcel Barten Managing Director Rijk Zwaan Nederland Keuze voor Inzell RZ is keuze voor kwaliteit Sinds 1998 telen de broers Robert en Albert Solleveld gele paprika s in De Lier. De kleur geel werd toentertijd gekozen omdat met die kleur net wat makkelijker kwaliteit kan worden gesneden. Kwaliteit is vanaf dat moment dan ook de rode draad geweest voor Kwekerij Parasol, met als logische afzetpartner Quality Queen. De afgelopen 10 jaar is Kwekerij Parasol flink bezig geweest. In 2003 werd er een kas bijgebouwd, in 2005 werd het oude kasdeel vernieuwd, en in 2006 werd gezamenlijk geïnvesteerd in een logistiek en verpakkingscentrum van Quality Queen in Maasdijk. Op 2 lagen van elk 4000 m 2 is het daar dagelijks een komen en gaan van vruchtgroenten in een bonte verzameling dozen, kisten en ander fust. De meeste van onze paprika s gaan naar het Verenigd Koninkrijk, waar kleur en vorm extra belangrijk zijn, weet Robert. Daarom zoeken we ook rassen die aan het hoge niveau kunnen voldoen. Voor de verse markt zijn 2-punters bijvoorbeeld niet gewenst. Maar we leveren ook aan snijderijen, en die willen weer absoluut geen anthocyaanverkleuring. Een reepje gele paprika met anthocyaan in een verpakte salade kan immers echt niet. Mooi geblokt Aangezien Parasol erg kritisch is op de kwaliteit, schakelt het bedrijf niet zo maar over naar een ander ras. Pas twee jaar geleden verving het bedrijf het voormalige standaardras voor geel. Inzell was voor ons toen eigenlijk de enige optie, vertelt Robert. We zijn niet op de cijfers afgegaan, maar puur op wat we op de sorteerder zagen. En dat was een hele mooie vorm, geen anthocyaanverkleuring, en een heel laag binnenlandpercentage. Opvallend is onder meer dat ook de vruchten van de zijtakken mooi geblokt zijn. Inzell RZ Parasol Peppers De Lier 4,6 ha Zaaidatum 2 nov. t/m 12 nov Plantdatum 21 dec t/m 2 jan Stengelsysteem 3 stengels Stengeldichtheid 7.2 stengels/m 2 Hoewel Inzell dus puur voor de kwaliteit werd gekozen, is ook in productie inmiddels een goede slag gemaakt. Vergeleken met ons vorige ras oogsten we zo n 2 kilo meer, weet Albert. Bovendien heeft Inzell een prettig gewas om in te werken. Het is wat gerekter dan andere rassen, waardoor je makkelijker kunt snijden. En een voordeel is ook de snelle doorkleuring in het handelskanaal, waardoor je prima twee keer per week kunt snijden. Een specifiek teeltrecept heeft Inzell niet - elk jaar is immers anders -, maar op groei telen is volgens Albert het devies. Zelfs in juli stellen we nooit een voornacht onder de 18 graden in. Goede zetting In de derde week van juli heeft Parasol net een recordweek achter de rug: 1,85 kilo per m 2. Door de lange winter is het gewas dan ook wat hozeriger dan vorig jaar. Ook de productie ligt half juli nog een dag of 10 achter. Toch valt het op hoe makkelijk Inzell nog zet bij donker weer, zegt Albert. Bovendien geeft Inzell ook bij hoge producties nog voldoende grofheid. Hoe we uitkomen zal uiteindelijk afhangen van het laatste zetsel. Hoe dan ook blijft Parasol voorlopig trouw aan de kwaliteit van Inzell. Het is een keuze voor continuïteit, besluit Robert. Je laat misschien een kilo liggen ten opzichte van het ras Stayer RZ maar die proberen we terug te pakken door te telen waar onze markt om vraagt. Albert (links) en Robert Solleveld. 2 3

3 Krachtpatser Stayer RZ kan sjouwen Geen anthocyaan bij Allrounder RZ Leendert Moerman uit Bergschenhoek zette vier jaar geleden als eerste Nederlandse teler zijn bedrijf vol met Stayer RZ. En nog steeds teelt hij met veel plezier dit ras. Een mooie plant om naar te kijken, vindt hij. En hij is gemakkelijk te lezen; hij laat zien of hij het naar zijn zin heeft. Dit jaar staat Stayer zij aan zij met nieuwkomer Allrounder RZ. Rijk Zwaan volgt nauwlettend de verrichtingen van nieuwkomer Allrounder RZ, voorheen RZ. Deze gele paprika past prima in het segment van Stayer RZ en laat al verschillende voordelen zien. Dit teeltseizoen testte Leendert Moerman het ras op grotere schaal. Het areaal voor komend jaar hangt helemaal af van het beschikbare zaad. Het is genieten voor Moerman. Half augustus Stayer kenmerkt zich door een mooie plant met Op 3 december plantte Leendert Moerman plantbelasting, niet meer tegengekomen. rijden volle karren prachtige gele paprika s van een groot bladoppervlak, Allrounder daarentegen 2 hectare Allrounder op zijn bedrijf in Over het algemeen blijven de vruchten van de kas naar de verpakkingsloods. Het oogst- is aanzienlijk schraler. Het is wat dat betreft een Bergschenhoek. Hij hanteerde een 3-stengelsys- boven wel wat breder dan van onderen. personeel kan het nauwelijks bijbenen. En dan lastiger ras om te telen, hij staat iets zwakker op teem met een dichtheid van 6,9 takken per m². Dit in combinatie met een schraler gewas hangt er ook nog zat klaar. Dit seizoen heeft zijn wortels en is wat vatbaarder voor narigheid. Moerman kijkt terug op een geslaagde teelt. kan bij rechtstreekse lichtinstraling leiden de teler het kasoppervlak verdeeld tussen Allrounder is een mooie nieuwkomer met goede tot snellere verbranding. Met een diffuus- oudgediende Stayer en nieuwkomer Allrounder, Stayer staat garant voor een prima kwaliteit perspectieven. Qua arbeid en productie gaat dit coating en wat schermen kun je dit voorheen RZ. Allrounder presteerde vruchten en een goede productie. Alleen die ras gelijk op met gele paprika Stayer. De vruchten probleem grotendeels voorkomen. eerder prima in een proef en Moerman liet de anthocyaanverkleuring op sommige paprika s zijn mooi egaal en anthocyaanverkleuring komt kans niet onbenut om samen met Rijk Zwaan blijft lastig. Gelukkig zijn we er tot nu toe goed niet voor. Zeker dit laatste kenmerk zal veel De planten van Allrounder zijn langer dan het ras op grotere schaal te testen. De klimaats- doorheen gerold. Helaas zie ik bij dit zetsel wel mensen interesseren. gemiddeld, het top- en draaiwerk neemt instellingen zijn afgestemd op Stayer en de weer her en der een rode gloed verschijnen, echter niet meer tijd in beslag. Ik laat teler houdt productie- en arbeidsgevens van even afwachten nog. Anthocyaanverkleuring bij De paprika s van Allrounder kleuren goed geel. mijn medewerkers wel altijd extra beide rassen nauwkeurig bij. Allrounder heb ik nog niet gezien. Wel gaf dit ras Zelfs in de bewaarperiode komt de vrucht de letten op de steeltjes van de papri- Bladoppervlak tijdens de proef van vorig jaar een wat minder geblokte vrucht. Ik had dan ook zo mijn twijfels eerste dagen naar je toe. Het behoudt z n glans meer dan ik gewend ben. Met de vruchtvorm is ka s. Hoe grover de vruchten, hoe stugger dit steeltje wordt. Soms zijn Iedereen die de glasopstand van Moerman en heb een doosje meegegeven aan de handel. het oppassen. Tijdens mijn eerste proeven wilde ze zelfs rot. Het is wel makkelijk weg binnenkomt ziet meteen waar de paden Stayer Die vonden het geen probleem. De vruchtvorm deze wel eens te taps toelopen. Dit jaar ben ik te snijden hoor. Zolang de oogsters eindigen en waar Allrounder begint. De planten is trouwens dit seizoen helemaal bijgetrokken. dat probleem, waarschijnlijk vanwege een lagere hun ogen maar goed open houden. van Allrounder zijn ongeveer een halve meter Qua productie lopen de twee aardig gelijk op. langer, beaamt de teler. Maar ondanks het De eerste productie hadden we in week 12. lengteverschil vinden de jongens het niet erg om Stayer toonde als eerste de vruchtjes en nog in dat gewas te werken. Ook de padregistratie geen week later zagen we ze ook in Allrounder. maakt duidelijk dat handelingen als toppen Deze laatste bleef tot het tweede zetsel wat en draaien bij de nieuwkomer niet meer tijd achter in vruchtgewicht. Vanaf het derde zetsel vragen dan bij Stayer. Ten aanzien van arbeid ligt het vruchtgewicht juist ongeveer 10 gram verschillen de twee gewassen dus nauwelijks, hoger bij Stayer. Deze heeft dan weer een de planten daarentegen ogen wel heel anders. hogere plantbelasting dan Allrounder, ongeveer 40 tegenover stuks in week 32. Kracht Ja, Stayer is en blijft een echte krachtpatser. Stayer RZ en Allrounder RZ Leendert Moerman Ook nu in de nazomer sjouwt hij zonder veel problemen al die vruchten mee. Een fijn ras om Bergschenhoek 1,6 ha Stayer 2,0 ha Allrounder 0,2 ha kleine proeven Zaaidatum 18 okt Plantdatum 3 dec Stengelsysteem Stengeldichtheid v-systeem met 3 stengels 6,9 stengels/m² te telen. Zou ik alleen die nieuwkomer hebben staan, dan zou ik meer op kracht telen. Ik heb het gevoel dat hij iets koeler geteeld kan worden. En dit jaar ben ik al gestart met het aanbrengen van een diffuuscoating. Omdat Allrounder wat breder geschouderd is, vangt hij meer licht en heeft hij daardoor sneller last van verbranding. Peter Schuring, werknemer bij Leendert Moerman, ziet o.a. tijdens het sorteren goede kwaliteit Stayer en Allrounder voorbij komen. 4 5

4 Opnieuw goed seizoen met Davos RZ Met Sven RZ draai gevonden in geel In 2011 behoorde Jaap Vink bij de eerste telers die het zagen zitten in Davos RZ. Toen ging het nog om een grote proef van 2 hectare, inmiddels teelt hij hem al voor het tweede jaar als hoofdras voor rood. Ik heb nooit meer aan Davos getwijfeld. Het is een veelzijdig ras dat op veel vlakken goed scoort. In 2012 teelde Jaap Vink voor het eerst gele paprika s, op ruim 2 hectare. Met het ras Inzell RZ gekozen om zijn kwaliteit vielen de resultaten echter niet mee: in het gematigde Friese klimaat was het gewas moeilijk generatief te krijgen. Dit seizoen probeerde hij het met twee andere rassen: Sven RZ en Allrounder RZ. prima voor de teler. Ik schat dat we Vanaf de start loopt het dit seizoen een stuk beter, doordat hij meer lengte maakt. Het nadeel is voor ongeveer 85% 85 ers oogsten. vooral met Sven. Er staat een mooi, vol en groen alleen dat de paprika s voor ons eigenlijk te grof Maar eigenlijk staat de sorteerder altijd gewas en er komen mooie paprika s vanaf. zijn, met name voor de flowpacks. weer net wat anders afgesteld, omdat we veel verschillende soorten afzet Hij groeit wat sterker dan Davos RZ (zie andere pagina), maar heeft niet zulke extremen nodig als Meer snelheid hebben. Met fijne 80 ers kunnen we de Inzell. Sven wordt bij Vink samen met Davos en Alles bij elkaar blijft Sven voor Vink dan ook het meeste kanten op, en die oogsten we Allrounder in één kas geteeld. We hebben toch best passende ras voor geel. Eigenlijk is het voor met Davos het meest. onze eigen teeltstrategie, die laten we normaal volgend jaar de enige optie die zowel qua kwaliteit Weinig toppen gesproken niet van een ras afhangen. Bij Sven zouden dag- en nachttemperatuur wel iets meer als qua grofheid aan onze eisen voldoet. Bovendien kan hij redelijk goed met extremen Een kenmerk van Davos blijft wel uit elkaar mogen, maar op zich zet hij van omgaan. Volgend jaar zouden we misschien nog het slapgaan van de koppen, na het zichzelf heel makkelijk. Allrounder moet wel echt een oksel lager beginnen, om zo wat sneller in indraaien of na een grote weersover- wat generatiever gestuurd worden. balans te komen. Mocht er dan een volledige kas gang. Inmiddels weet ik dat het geen kwaad doet en het gewas altijd weer Dikwandig met gele paprika s worden gevuld, dan zou de teler de plant wat slanker wegzetten en nog wat meer op bijtrekt, maar als tuinder is het nu Vergeleken met Inzell zit er het hele seizoen wat snelheid telen. Maar uiteindelijk moet de natuur eenmaal geen fijn gezicht. Hoewel het meer topwerk in het gewas van Sven, en is hij qua het toch doen, we zullen nooit zetting forceren. draaien dus wel eens tot kopzorgen gewaslengte juist wat compacter. De vruchtkwali- En dat is bij Sven ook niet nodig. Met de fijne 80 ers van Davos RZ kan Jaap Vink alle kanten op. De veelzijdigheid van Davos zit voor Uiteindelijk pakt de situatie echter nog leidt, bevalt Davos qua gewaswerk nog altijd heel goed. Er zit heel weinig topwerk in. teit van Sven zit op hetzelfde hoge niveau als die van Inzell. De vruchtvorm is ideaal en de vruchten zijn behoorlijk dikwandig, waardoor ze makkelijk Dit seizoen pakt de combinatie van rode en gele paprika s goed uit bij Jaap Vink. Vink in de goede productie, kwaliteit, prima uit voor Vink. Door de vertra- in de doos passen. Voor het overgrote deel gaat snelheid en gemiddeld vruchtgewicht. ging kwamen we min of meer in een Al met al is verbetering voor Davos nog het om 80 ers, waarbij ze wel wat fijner zijn dan de Verder is een voordeel van het ras dat anticyclisch ritme terecht, wat qua niet zo maar gevonden. We doen wel vruchten van Inzell vorig jaar waren. Dit is een voor- je een vlakke teeltlijn aan kunt houden. prijsvorming prima was. Bovendien is regelmatig proeven, maar ik stap niet deel voor onze afnemers, want daardoor kunnen Vanaf de start zet hij makkelijk en je het gewas wel altijd in balans blijven zo snel over. Ook mijn afnemer zou er ze prima verwerkt worden in een flowpack. hoeft niet ver weg te zakken. Doordat staan. Een bloemetje wordt bij Davos dan achter moeten staan, en ook die is je er lekker op door kunt telen, loopt altijd een vruchtje, ook al aborteert nu heel tevreden over Davos. Ook de productie van Sven gaat goed, ziet Vink de plantbelasting ook niet zo snel op. hij daarna alsnog. Als het licht dan begin augustus. Hij produceert beter dan Inzell Altijd in balans eenmaal komt, ben je meteen aan de beurt! vorig jaar, al behoort hij niet tot de allersnelste. Gemiddeld komt hij ongeveer een week na Davos. Ondanks de lange en donkere winter lijkt het voor Vink een succesvolle teelt te worden. We zijn gestart op het vijfde oksel. Redelijk laat dus, om eerst de plant te laten opbouwen. Daarna wilden we 1 oksel leeglaten, maar dat werden er uiteindelijk 3! Zeker hier in het noorden bleef het lang De kwaliteit van Davos is het hele jaar weer prima. Voor neusrot is hij niet gevoelig. Toevallig denken we er vandaag, voor het eerst in drie jaar, over om een keer te schermen, zegt Vink op de warmste dag van het jaar. Al is het niet de grofste paprika, het Davos RZ en Sven RZ Vink Sion Friesland 9 ha Zaaidatum 21 okt Plantdatum 8 en 10 dec Stengelsysteem 2 stengels Ook de productie van Allrounder gaat goed, al zag dat er in eerste instantie niet naar uit. Het was een beetje een slungelplant, die moeilijker in zetting kwam en grote gaten tussen de zetsels liet zien. Maar vanaf het moment dat we gingen oogsten, begon hij ons te verrassen. De paprika s blijven nu komen, waarbij de grofheid en snelheid de moeizame start compenseren. Bovendien is donker, daar doe je dan weinig aan. vruchtgewicht is ook in de zomer nog Stengeldichtheid 6,7 stengels/m 2 het gewas van Allrounder makkelijk te bewerken, 6 Rijk Zwaan Seeds&Sharing Paprika September

5 Nagano RZ blijft de allervroegste Daaf Steentjes vraagt zich hardop af of de term allemansvriend negatief klinkt. Want dat is toch de omschrijving die de teelttechnisch directeur van Kwekerij De Wieringermeer aan Davos RZ wil meegeven. Een regelmatig ras, met mooie paprika s, dat ook nog eens goed produceert. In 2010 en 2011 teelde Gerrit Bergwerff ook al Nagano RZ. De teler kon daar prima mee uit de voeten, maar miste in zijn generatieve kas wel wat groei. Vorig jaar maakte hij daarom een uitstapje naar Davos RZ, om vervolgens weer terug te keren bij Nagano. Door meer op groei te telen hebben we nu grovere vruchten en meer strekking. Daaf Steentjes (links) met teeltadviseur Marcel van Koppen. Davos RZ presteert prima De ervaringen met Davos waren op zich prima, vertelt Bergwerff. De productie en kwaliteit waren net zo goed als die van Nagano, en ook qua behoorlijk boven de 200 gram, daarmee zijn ze zelfs zwaarder dan die van Davos vorig jaar. En ook de kwaliteit is dit seizoen weer prima. onder folie en belichting vruchtgewicht was er niet veel verschil. Wel is Nagano wat geblokter: daardoor vallen de vruchten van 180 gram in de zomer wat eerder in Meer strekking De extra groeikracht zorgt ook voor meer strekking in Naast 10 hectare traditioneel, heeft Kwekerij De Eerlijke groeier de 85-sortering. En het belangrijkste voordeel van Nagano blijft toch zijn snelheid. Het scheelt maar het gewas, en daarmee een betere arbeidsprestatie. Al blijft er in Nagano wel wat meer topwerk zitten. Wieringermeer dit jaar ook 10 hectare Davos onder Davos toonde zich geschikt voor zowel de teelt 2 of 3 dagen met Davos, maar vergeleken met Maar dat weten we. Normaal gesproken kunnen belichting staan. Steentjes: Door zijn regelmatige onder licht als folie. Het is een eerlijke groeier. andere nieuwe rassen kan het verschil wel 6 of 7 we dit goedmaken met de grofheid en vroegheid. zettingspatroon leek dit ras ons geschikt om onder Daarmee bedoel ik dat hij zelf de balans zoekt dagen zijn: dat is een belangrijk voordeel! We hebben net weer een zetsel weg waar we daar belichting te telen. En inderdaad, dankzij de 5000 lux-lampen zaten we bij de voorjaarsproductie aan tussen groei en generativiteit. Je kunt hem vlot telen. Zelf vind ik het belangrijk om een plant vroeg Lange winter optimaal van konden profiteren! het voorkantje. Het vervroegt het hele systeem met te belasten. De zetting in de derde oksel oogsten Aan het eind van vorig seizoen besloot Bergwerff dan Tijdens het interview, op de laatste dag van juli, ongeveer 2 weken en zo hopen we te profiteren van we groen. De vierde dunnen we en de vrucht in de ook terug te keren naar Nagano. De insteek was om staat het gewas nog steeds erg naar zijn zin. Door betere prijzen. Tot april werkte Steentjes met de vijfde oksel laten we uitgroeien. Davos houdt ook op dezelfde manier te beginnen als in 2011, maar door het hete weer hebben we even een periode gehad belichting: Een mooi systeem: je bent flexibeler in wel van een voornacht. We hanteren 17 C tot 18 C, het donkere weer viel er weinig te dunnen. Vooral in van iets lichtere vruchten, maar ook toen oogstten je aansturing. bij 18 C zie je aan de kop en de bloemen al dat het week 10 en 11 verliep de zetting heel moeilijk, waarbij we nog voor 80% 85 ers. Het gewicht neemt nu al Tempo draaien vruchtgewicht eerder onder druk komt te staan. Daarna stoken we in één lijn op naar de dag. Nee, de relatief late zaaidatum niet in ons voordeel was. Daardoor hadden we wat meer gewas en werd de weer toe, net als de regelmaat. De hozerigheid van het begin is er nu ook zo goed als uit, en sowieso is De onbelichte Davos werd tot week 7 geteeld onder geen nanacht. Een plant moet een paar uur rust productie wat hozeriger. de plantbelasting nooit boven de 50 uitgekomen. vast ac-folie. Dat doen we al jaren zo. We hebben hebben om op spanning te komen. Na de langste Meestal ligt die dit seizoen tussen de 35 en 45 er vooraf goed over nagedacht. De eerste beslis- dag loopt het zetsel soms lastig. Steentjes topt de In de loop van het seizoen kreeg Bergwerff met vruchten per m 2. Door met het gewaswerk af en toe sing die je moet nemen, is volgens mij gelijk de plant dan iets korter en haalt de zijvruchtjes weg. Nagano echter toch het juiste spoor te pakken. Mede een vruchtje van een scheut mee te nemen, maar belangrijkste: een goede perforatie. Wij kozen voor We sturen dan op stamvruchten en houden er door zijn strategie om meer een groeiklimaat na te vooral doordat er meer groei in het gewas zit. Je moet 10:10 en aan de buitenrand 40:40. Daarbij zijn wij niet in de eerste plaats onder folie gaan telen om gas te besparen, maar om de teelt beter te kunnen één per oksel aan. Davos heeft een iets vegetatieve inslag en dus moet je hem zeker in het najaar generatief telen. streven. Tussen 6 en 9 uur s ochtends proberen we wat minder luchtig te telen; meer dan andere jaren hebben we naar de temperatuur in de kop gekeken. Nagano een beetje leren telen, en dat krijgen we nu steeds beter voor elkaar. Gerrit Bergwerff is weer terug bij Nagano RZ. controleren. Je kunt planttechnisch tempo draaien Het gevolg was onder meer te zien in het gemiddeld en bent niet helemaal afhankelijk van gas. De telers van De Wieringermeer laten Davos niet vruchtgewicht. Tot en met week 29 zaten we Davos RZ Kwekerij De Wieringermeer Middenmeer 20 ha Zaaidatum belicht 9 okt Zaaidatum onbelicht 16 okt Plantdatum belicht 20 en 21 nov Plantdatum onbelicht 29 en 30 nov Stengelsysteem 2 stengels te grof worden. We houden van een fijne, snelle bloem. Een op tempo geteelde Davos produceert mooie paprika s met iets taps toelopende vorm. Naarmate de vruchten fijner worden, komt die vorm meer tevoorschijn. Door het koude voorjaar oogstten we tot en met week 28 meer dan 80% 80-ers, met een gemiddeld vruchtgewicht van 180 tot 200 gram. Een toegankelijk maatje. Grove soorten zijn er al zat! Nagano RZ Gerrit Bergwerff Maasdijk 1,4 ha Zaaidatum 12 nov Plantdatum 3 jan Stengelsysteem 2 stengels Stengeldichtheid 6,6 stengels/m 2 Stengeldichtheid 6,7 stengels/m 2 8 9

6 Falco RZ: zo hoort een paprika eruit te zien Redwing RZ gedijt goed in de hitte vrucht werkt en tegelijkertijd ook zichzelf in stand De mooi glimmende, donkerrode kleur. De iets taps toelopende vrucht kan houden. Je kunt hem dan ook het beste met met ronde hals. Falco RZ viel vorig jaar positief op in de proeven van tempo telen. Wij hanteren een korte voornacht paprikakwekerij Personal Vision. En aangezien het vruchtformaat van 18 C. Na twee à drie uur gaan we al opstoken prima past bij de doelstelling om onder meer de Engelse markt te naar de dagtemperatuur. We willen een lange dag, voorzien van voldoende 70 ers, besloot het bedrijf dit jaar 3,5 hectare zonder specifiek te pieken. De gewaslengte van Falco te planten. Een beslissing die goed uitpakt. Falco is gemiddeld en de arbeidsbehoefte redelijk intensief. We doen 1 keer per 16 dagen een rondje door de kas om alles te toppen en te draaien en De voordelen van een groot bedrijf en de sfeer van een familiebedrijf. 1 tot 1,5 keer per week gaan we rond om te snijden. Met die insteek sloegen Koen en Geert Neyens (broers) en Jos en Wim We hebben dit seizoen ook enkele keren groen Wuyts (vader en zoon) de handen in elkaar. De samenwerking Het groeikrachtige gewas van Redwing RZ bevalt Jos Wuyts goed. gesneden. verloopt prima, mede omdat ze dezelfde visie hebben op het telen van paprika s. Een visie waar het ras Redwing RZ prima bij past. niet de makkelijkste, en moet je soms even iets Door de generativiteit van het ras, geeft Falco omlaag in temperatuur. Maar zodra de plant in balans jaarrond veel vruchten. In het voorjaar kwam staat gaat het prima. Volgend jaar willen de telers hij wel wat traag op gang. Zodra de zomer Alle paprika s van de Verenigde Groentetuinders waarschijnlijk 1 oksel lager starten. Dan denken we zich aandiende, bloeide hij op en ging hij in de (VGT) 7 hectare geel en 8 hectare rood worden wat makkelijker in balans te komen. En als bonus zesde versnelling! Daaruit blijkt zijn licht- en afgezet via de Mechelse Veilingen. Gemiddeld zouden we dan nog wat eerder aan de markt zijn. temperatuursafhankelijke karakter. Tot eind juni oogstten we vruchten van 185 tot 190 gram. genomen willen onze afnemers een wat grovere paprika, weet Jos. Een aanzienlijk deel van onze Lekkerste die er is In juli zakte het gewicht iets en nu in augustus zitten productie wordt in België afgezet, maar vanwege de De eerste vruchten van Redwing wogen tussen de we op 165 gram. Door de hete en zonnige zomer- kwaliteit en grofheid gaat er bijvoorbeeld ook een 220 en 230 gram. Tijdens het interview op de eerste Roel Klapwijk perioden is de plantbelasting nu aanzienlijk hoger, deel naar Canada. Het is dan ook niet zo gek dat het dag van augustus ligt het gemiddeld vruchtgewicht Bedrijfsleider Roel Klapwijk wilde de alles- met fijnere en lichtere vruchten als resultaat. Je in Canada populaire ras Redwing zo goed past bij de op 185 gram. Behalve de goede grofheid, is opvallend beslissende maand augustus afwachten voordat ziet nu ook iets meer verschil in grootte. Normaal Belgische telers. Vergeleken met ons vorige hoofdras aan de vruchten van Redwing de mooie donkerrode hij zich uitsprak over Falco. Nu toont hij zich gesproken blinkt Falco uit in uniformiteit en geeft hij vooral bij hoge temperaturen een betere kleur, de dikwandigheid die bijdraagt aan de goede oprecht tevreden over de relatief nieuwe rode produceert hij nagenoeg evenveel 70 ers als 80 ers. kwaliteit. Hij is groeikrachtig en heeft een goede productie en de goede smaak. Het is absoluut de paprika. Hij is heel goed de warme periode in juli Dat was voor ons ook een van de belangrijkste bladbedekking. Mede daardoor is hij heel sterk lekkerste die er is, weet Jos. We organiseren wel uitgekomen. Een prima kwaliteit en mooi in balans. redenen om dit ras op grote schaal te planten. tegen neusrot en stippen! eens eigen smaakproeven en dan komt hij er unaniem Ik heb slechts enkele neusrotvruchten en brandplekjes gezien. Ook de houdbaarheid bleef goed. Uit onze eigen proeven blijkt dat Falco langer Die belofte maakt hij ook zeker waar. 3-stengelsysteem In balans Om te zorgen voor een regelmatige oogst, verdelen als beste uit! Opvallend is verder dat de vruchten pas laat hun volume krijgen. Als hij begint te kleuren groeien de vruchten nog verder door, hoewel dat geen zijn stevigheid behoudt dan gemiddeld. Het is We wilden al vanaf de tweede oksel de eerste de telers de kas in 2 delen. Op de ene 4 hectare voordeel is bij het oogsten van groene vruchten. echt een paprika zoals een paprika hoort te zijn. Tempo vruchten laten zetten, maar die hebben het uiteindelijk niet gedaan. Toen zijn we bij de derde oksel begonnen. Die pakte hij wel en vervolgens wordt op het vierde oksel gestart, op de andere 4 hectare op het 5 e en 6 e oksel. Dit jaar kwam het gewas wel wat moeilijker in balans, in verband met Luchten en stoken In theorie zou de groeikracht van Redwing bij een Ik beschouw het gewas van Falco als generatief, ook de vierde. De vijfde hebben we schoongemaakt het donkere weer. Bij die omstandigheden is Redwing dalende plantbelasting een hoge worteldruk kunnen groeikrachtig. Het is een plant die goed op z n en een week later ging nummer zes al zetten. veroorzaken. In de praktijk heeft Jos echter nog We hebben de plant laten gaan en hij is daarna nauwelijks een krimpscheur kunnen ontdekken. Falco RZ Personal Vision Bleiswijk 3,5 ha Zaaidatum 20 okt Plantdatum 21 nov Stengelsysteem 3 stengels Stengeldichtheid 7 stengels/m² het hele jaar netjes in balans gebleven. Het is altijd even aftasten met zo n nieuw ras. Voor ons gold dat extra omdat we ook met een ander systeem werkten. Dit jaar telen we voor het eerst met drie stengels in plaats van twee. De jonge planten kwamen vier weken oud binnen. Kostentechnisch is dat natuurlijk interessant en Falco past prima bij deze methode. Uiteindelijk zijn wij zeer tevreden met dit ras en zien we er zeker potentie in. Redwing RZ Verenigde Groentetuinders (VGT) Rijkevorsel (B) 8 ha Zaaidatum 20 okt Plantdatum half dec Stengelsysteem 4 stengels Stengeldichtheid 6,8 stengels/m² Als de kwaliteit zo goed blijft is het ras voor Jos een blijvertje. Met als belangrijkste leerpunt dus om het gewas wat eerder te belasten. Ik verwacht dan ook nog wat minder topwerk te hebben, want dat is wel een minpuntje van het ras. Al gaat het indraaien dan weer heel makkelijk. Verder zal hij aan zijn strategie niet veel veranderen. Gewoon per dag de stand van het gewas bekijken en sturen door luchten en stoken. 10 Rijk Zwaan Seeds&Sharing Paprika September

7 Sapporo RZ: ideaal voor export naar UK en Japan Succesvol in groen met Pursuit RZ In Nederland zien we de laatste jaren een sterke trend naar grove rassen. Daarbij zijn in alle kleuren veel fijne paprikarassen van de markt verdwenen. Zet deze trend verder door of behouden we gespecialiseerde bedrijven voor de fijnere afzetmarkten? Sapporo RZ blijft sowieso een goede keuze. Sinds vorig jaar teelt Hans van Haeff een combinatie van rode en groene paprika s, met name om zijn arbeid en energie wat beter te spreiden. Waar hij in zijn rode deel met Nagano RZ kiest voor snelheid, zoekt hij in groen vooral zekerheid. Pursuit RZ is daarvoor tot nu toe de beste optie. Sapporo weet als geen ander rood paprikaras Omdat ik van huis uit niet gespecialiseerd ben in groeikracht met een zeer goede vruchtzetting te groen oogsten, zocht ik vorig jaar vooral naar een combineren. Onder generatieve omstandigheden écht groen ras, vertelt Hans. Dus met een trage is een plantbelasting van meer dan 50 vruchten doorkleuring en een goede productie. Hij ging onder per m 2 gemakkelijk te realiseren. Dit maakt van meer af en op ervaringen van collega s en besloot Sapporo dan ook één van de meest productieve en Pursuit te zetten. Een prima keuze bleek achteraf. regelmatige rode rassen van dit moment. Het is een Zoals we gehoopt hadden hoef je met Pursuit maar echte stuksgever. De doorkleuring van Sapporo is één keer in de 10 dagen rond. Dan oogst je het hele razendsnel en het ras is uitermate geschikt voor een Het telen met een voornacht werkt positief bij seizoen vruchten van goede kwaliteit en een mooie, vroege zaaidatum. De stevige vruchten hebben een Sapporo, zeker in de tweede helft van de teelt. donkergroene kleur. Verder geeft het ras weinig goede houdbaarheid en een mooie glans. Sapporo topwerk en weinig lengtegroei, waardoor je lang is een echt kwaliteitsras. Met een areaal van zo n 15 hectare, heeft Sapporo lopend kunt blijven oogsten. Makkelijk te telen Het gewas van Sapporo kenmerkt zich door een gemakkelijke teeltwijze. Zowel de groei als de zich het afgelopen jaar in Nederland weten te handhaven. Daarnaast hebben we dit ras in teeltgebieden zien groeien waar op stuksproductie wordt geteeld, zoals in UK. Sapporo is het ideale ras voor Drie oksels schoon Alles bij elkaar was er dan ook voldoende reden om ook dit jaar weer Pursuit te telen. Mede door het Het donkere voorjaar zorgde ervoor dat de productie dit jaar aanvankelijk wat hozerig en laat op gang kwam: in week 13. De vruchten waren met 200 gram Hans van Haeff oogst met Pursuit RZ mooie, donkergroene vruchten. vruchtzetting verlopen gemakkelijk. Wel is het van export naar de fijnere markten. Door de plantbelas- donkere weer besloot de teler wel wat later zetting wel meteen mooi grof, dat was echt super. Daarna belang om de plantbelasting enigszins te reguleren. ting niet ver boven de 50 vruchten per m 2 te laten toe te laten. In 2012 lieten we nog wel eens vruchten hebben we lang op 180 à 190 gram gezeten en nu in Wanneer de plantbelasting ver door de 50 vruchten oplopen en door te werken met een voornacht, toe op het derde oksel, nu hebben we de eerste de zomer wegen ze gemiddeld 155 tot 160 gram; nog per m 2 schiet, is het raadzaam om vruchtdunning kan meer dan 90% van de vruchten tussen de drie oksels helemaal schoon gemaakt. Belangrijk steeds voldoende grof. Wel zien we nu wat neusjes, toe te passen. Probeer dan zoveel mogelijk 140 en 180 gram geoogst worden. Kortom, met is namelijk om bij Pursuit vanaf het begin tempo te maar begin augustus is het hier in Belfeld dan ook vruchten aan de hoofdstengel aan te houden en Sapporo produceer je de ideale paprika voor houden. Om diezelfde reden hebben we de eerste bijna 38 graden geworden Schermen doet de teler De doorkleuring van Sapporo RZ is razendsnel. vruchten in het eerste oksel van de zijtakken. deze afzetmarkten. vruchten er zo snel mogelijk afgehaald, en tot mei met nachttemperaturen van 19 à 20 graden gewerkt. Later in het seizoen is de teler vervolgens wel wat echter niet, meer ziet hij in het aanhouden van langere toppen, om zo het gewas zélf het werk te laten doen. Voor de rest van het seizoen vindt hij dat gewas er generatiever gaan sturen. Dan wil ik niet teveel overigens goed uitzien. Het staat nog voldoende op massa in het gewas, en houd ik de luchtlijn dicht op de vrucht. de stooklijn. Lang lopen Voor de toekomst blijft de teler kijken naar nieuwe rassen, maar met Pursuit weet hij in ieder geval wat hij heeft. De beperkte lengte blijft een belangrijk Pursuit RZ Hagrow Belfeld 1,6 ha Zaaidatum 14 nov Plantdatum 30 dec Stengelsysteem 4 stengels voordeel. Dit jaar hebben we tot eind juli lopend kunnen oogsten. Draaien is met het gedrongen gewas weliswaar wat lastiger, maar dat is een kwestie van het personeel goed instrueren. Als het ras volgend jaar inderdaad voor het derde seizoen terugkomt, heeft hij het gevoel dat de teeltlijn wel staat. Mede doordat ik op 4 stengels teel wil ik hem dan weer niet te vroeg belasten. En als ze er eenmaal aanzitten: Stengeldichtheid 7.1 stengels/m 2 meteen tempo houden! 12 13

8 Over de grens Redline RZ presteert goed onder zware omstandigheden Na jarenlang als verpakkingsmanager in de tuinbouw te hebben gewerkt, besloot de Canadees Parm Badesha samen met zijn familie een volgende stap in het leven te zetten. Vorig jaar kocht hij zijn eigen kas van 6 hectare groot, om hier vervolgens op de helft paprika te gaan telen en op de andere helft komkommer. Jasbir en Parm Badhesa hebben hun draai als telers gevonden RZ een veilige keuze met goede resultaten Als rode paprikaras koos Parm voor Redline RZ, voor geel zag hij de meeste potentie in Baselga RZ. De ervaringen met laatstgenoemde waren niet slecht, want in zijn eerste jaar als teler wist hij een prima productie te halen. Toch wilde hij voor dit seizoen verdere verbetering, met name op gebied van arbeid en vruchtvorm. Samen met een teler die hem in zijn eerste jaar hielp, besloot hij een kans te geven aan nieuwkomer RZ. Dit jaar telen we hem op 0,5 hectare. Naast Baselga, zodat we de rassen goed met elkaar kunnen vergelijken. Geen speciale aanpak In het midden van de zomer kan Parm al de eerste conclusies trekken. Bij het oogsten komen er uit het gewas van RZ telkens weer extra kilo s. Hij heeft niet alleen een hoger gemiddeld vruchtgewicht, maar geeft vooral ook meer stuks. In totaal liggen we qua productie nu 2,5 kilo voor op vorig jaar, en dat zit vooral in de meeropbrengst van RZ. Dit is extra bijzonder aangezien Canada net als Nederland met een donker voorjaar te maken had. Maar daar had het gewas nauwelijks last van. Ook positief vindt Parm het arbeidsplaatje. Topwerk zit er maar weinig in RZ Parm Badesha Mt. Lehman Vegetable Farm, Vancouver (Ca) 0.5 ha Zaaidatum 5 nov Plantdatum 15 dec Stengelsysteem Stengeldichtheid 3 stengels 6,8 stengels/m² Als een nieuwkomer in de tuinbouw, ziet Parm het als belangrijk pluspunt dat RZ relatief makkelijk te telen is. Baselga moet over het algemeen wat sneller geteeld worden, met RZ kunnen we het wat rustiger aan doen. De zetting verloopt heel makkelijk, daarom is een normale voornacht voldoende. Voor zover het klimaat het toelaat tenminste, want in de zomer is het niet altijd makkelijk om de temperatuur te laten zakken... Goed formaat Ook over de kwaliteit van de vruchten is Parm tevreden. We zien bijna geen vormafwijkingen en de paprika s hebben een opmerkelijk glanzend gele kleur. Het gewicht en het formaat voldoen goed aan de wensen van de markt. Voor meer dan 80% gaat het om de in Canada gebruikelijke XL klasse, die normaal gesproken de beste prijzen geven. Het vruchtgewicht is redelijk vergelijkbaar met dat van Baselga: 220 tot 230 gram aan het begin van het seizoen en nog steeds rond de 200 gram in de zomer. Parm kijkt met vertrouwen vooruit naar het volgende seizoen, waarin hij opnieuw zal kiezen voor een combinatie van paprika en komkommer. Omdat komkommer een vroeger gewas is werkt deze combinatie prima voor ons. Voor geel weet hij nu al dat hij volledig over zal schakelen op RZ. De productie is prima, de planten staan er goed bij en mijn personeel is blij. Als teler kan ik nog steeds veel leren, en weet ik dat RZ een veilige keuze is. Ik zie heel veel toekomst in dit ras! Redline en Redwing staan nu elk op 3 hectare. En één ding is zeker: de rassen zijn dit jaar serieus getest. Zeker in de maand juli, toen de provincie Ontario werd geteisterd door een combinatie van forse hitte en regen, en de luchtvochtigheid soms opliep tot 100%. Ik was er echt van onder de indruk hoe het gewas hier mee omging, herinnert Adam zich. Zelfs met een zware plantbelasting ontstonden er geen problemen. Van scheuren of pitting hebben we niets gezien. Zelf denk ik dat dit komt door het wortelsysteem, dat doet denken aan dat van een komkommerplant. Je ziet dat ook aan de kokosmat waar ik op teel: die is aan de zijkanten opvallend wit. Van meeldauw heb ik trouwens ook geen last gehad. Makkelijke zetting Als Adam Redline en Redwing met elkaar vergelijkt, is Redline de meest generatieve van de twee. Met name in het donkere voorjaar bleek deze eigenschap een voordeel. De zetting verliep bij Redline toen wat makkelijker, wat uiteindelijk resulteerde in een productievoorsprong van 1,5 kilo per m 2. Inmiddels zitten we in de elfde productieweek, en hebben we al 12,7 kilo weg. Gedurende het interview kijkt Adam al weer vooruit naar het najaar. Als de dagen straks weer korter worden, denk ik dat Redline opnieuw zal profiteren van zijn generatieve inslag. Beide rode rassen worden geteeld onder plastic, wat zorgt voor een vegetatieve invloed. Met Redline is het wat makkelijker om balans te houden. Maar omdat het hier zo heet en vochtig kan zijn, proberen we alsnog zo generatief mogelijk te sturen. Dat betekent veel CO 2 doseren en van 9 uur s avonds tot middernacht een dip Redline RZ Adam Suder Kingsville, Ontario (Ca) 3 ha Redline RZ Zaaidatum 5 dec Plantdatum 3 jan Stengelsysteem 2 stengels Stengeldichtheid 3,5 planten per m² Na in 2012 een jaar gele paprika s te hebben geteeld, moest de Canadese paprikateler Adam Suder voor dit seizoen opnieuw bekijken welk ras hij zou kiezen voor rood. Omdat Redline RZ en Redwing RZ beide bekend staan om hun goede prestaties in hete zomers, besloot hij beide rassen een kans te geven. in de temperatuur. Toen we in juli te maken hadden met nachttemperaturen van 22 of 23 graden, was dat echter nog niet zo eenvoudig. Maar we doen wat we kunnen. Vruchtformaat Ronduit indrukwekkend onder deze omstandigheden is het vruchtgewicht van zowel Redline als Redwing. Beide wegen midden in de zomer gemiddeld nog zo n 230 gram, dat is echt heel bijzonder! Redline geeft daarbij nog een iets grovere sortering. Ook de kwaliteit van beide rassen stemt Adam tevreden. We oogsten niet veel klasse II en de vruchten hebben een mooie blokvorm. Redline is van de twee nog het meest geblokt. Ook op gebied van arbeid is Redline iets in het voordeel. De hoogte van het gewas is vergelijkbaar, maar in Redline zit wat minder topwerk. Terwijl de bladeren wel groot genoeg zijn om het gewas te beschermen. Alles bij elkaar heeft Adam zijn keuze voor volgend jaar dan ook al gemaakt. Ik ga dan voor Redline op de volledige 6 hectare! 14 Rijk Zwaan Seeds&Sharing Paprika September

9 Daredevil RZ een blijvertje voor peperteelt Succesvolle start met zoete punt oogsten we minder klasse II. Dat we Firma P. Boekestijn & Zn. werd in 1930 opgestart door Hendrik Boekestijn, die minder hoeven weg te gooien heeft John Ammerlaan in Maasland was een van de eerste gele paprikatelers die het een paar jaar toen nog van alles wat teelde. Inmiddels staat de derde generatie aan het roer ook een positief effect op de netto geleden al helemaal zag zitten in het huidige hoofdras Stayer RZ. Dat pionieren is typisch en is het bedrijf flink geprofessionaliseerd. Maar door de keuze voor diverse opbrengst. Verder kleuren de vruchten voor de ondernemer. Niet bang om iets nieuws te proberen, stapte hij vorig seizoen ook in soorten pepers, speciale paprika s en snackpaprika s hebben de broers Pieter, relatief traag door, wat een voordeel de teelt van zoete puntpaprika. Dolf en Henk nog altijd een breed assortiment. is bij het groen oogsten. Als Pieter één verbeterpunt moet noemen is dat de kortige vruchten die het ras Verdeeld over drie kassen, teelt John nu blok- Palermo vorig jaar werd verkozen tot wel eens kan geven Maar dit is in de paprika s, pepers en zoete puntpaprika s. lekkerste paprika van Nederland, was praktijk niet echt een probleem, omdat Achter de keuze voor dat laatste product zit een voor de teler natuurlijk een mooie stimulans. we zulke brede afzetmogelijkheden mooi verhaal, met in de hoofdrol Carla, de vrouw Extra voordelen van het ras zijn onder meer het hebben. van John. Zij kwam de zoete puntpaprika twee typische deukje in de vrucht wat mijn afnemer Jaarrond jaar geleden tegen in de supermarkt en zei: dát is een mooi product voor jou! Kort erna belde ik naar heel mooi vindt en de goede doorkleuring in het handelskanaal. Op dit moment wordt ongeveer 40% van de 9 hectare kassen van mijn afnemer Van Nature, en wat bleek? Ze zochten er net een teler voor, omdat er de dag ervoor een Vraaggestuurd WestlandPeppers, verdeeld over ander was afgehaakt! En dus ging John in overleg Dit jaar vergrootte John het areaal Palermo RZ twee locaties, ingevuld door pepers. met Rijk Zwaan, bestelde hij voor 1,5 hectare dan ook van 1,5 naar 3,5 hectare. Mijn afnemer Om klanten jaarrond van dezelfde Palermo RZ en nam hij een voorlichter in de arm was tevreden en zelf ben ik dat ook. Wat wil je Pieter Boekestijn is blij met de stabiele groei van Daredevil RZ. productkwaliteit te kunnen voorzien, met ervaring in zoete puntpaprika. nog meer? Voor volgend jaar zal het areaal weer In onze familie zijn we niet zo van de Het is een beetje een ielige plant, met werkt het bedrijf samen met teeltbedrijven in Mexico en Spanje. De Op zetting werken in gezamenlijk overleg bepaald worden. Zoals hij dat ook al jaren voor de pepers doet, produceert monocultuur, zegt Pieter Boekestijn minder grof blad. Dat maakt het gewas volgende uitdaging is om binnen Dat laatste bleek geen overbodige luxe, want de teler op basis van de vraag. Daar moeten we met gevoel voor understatement. ook wel wat kwetsbaarder; rupsen het gewas peper het volledige kleur- het eerste seizoen was best even wennen. In in de hele keten kritisch naar kijken, ik ben blij dat En het zit ook wel in de familie om kunnen een behoorlijk probleem enpakket te kunnen aanbieden, het algemeen zit er gewoon meer groei in het Rijk Zwaan dat ook doet. We kunnen daar gewoon te produceren wat de markt vraagt. vormen en in het gewaswerk moet je vertelt Pieter. Hij hoopt dan ook dat gewas, waardoor je meer op zetting moet werken. een open discussie over hebben. Helemaal aan Bij pepers kan dat niet anders. We wat subtieler te werk gaan. Omdat er er veredelingsbedrijven zullen blijven Daardoor hoort er ook een ander temperatuurre- het eind van de keten heerst in ieder geval tevre- werken veel met contracten, maar vaak wat minder groei in de planten die peper de aandacht geven die dit gime bij, met een diepere voornacht, en een andere denheid, nu de vrouw van John haar zin heeft moeten ook vaak gaatjes opvullen. Bijna alles wordt verpakt, en telkens weer met andere wensen, dus daarbij moet je enorm klantgericht zijn. zit, is de uitdaging in het voorjaar een voldoende sterke plant neer te zetten. Daarom was het bedrijf ook zo blij met de resultaten van Daredevil RZ. Een mooie product verdient. Daredevil is het bewijs dat daar mooie resultaten uit kunnen komen. Want ik ben ervan overtuigd dat dit voor de komende stengeldichtheid. Bovendien hangen de vruchten langer aan de plant, en duurt het dus langer voor je aan het oogsten bent. Maar het belangrijkste verschil is misschien nog wel het arbeidsplaatje. gekregen. Ook zelf genieten we er volop van: een heerlijke smaak en boordevol vitamine C! John Ammerlaan is er trots op de lekkerste paprika van Nederland te telen. In de afgelopen 10 jaar bereikte groot voordeel van dit ras is juist zijn jaren een blijvertje is. Als je het goed wilt doen heb je ongeveer 1,5 keer WestlandPeppers daarmee langzaam stabiele groei. Daardoor wordt hij ook zo veel werk als bij gewone paprika. Er zit meer maar zeker de positie van dé peperspecialist van Nederland, waarbij de wel wat langer, maar dat is in onze kas geen probleem. Het gewas is goed Minder klasse II lengtegroei en meer topwerk in, en als jij bij zoete punt een oogstsnelheid van 100 kilo per uur haalt standaard Spaanse peper de hoof- hanteerbaar en de koppen breken niet ben je een hele vent. dteelt is. Vergeleken met vroeger is makkelijk. de teelt hiervan in Nederland steeds Bezuinigen op arbeid is echter geen optie, bena- minder versnipperd. De bedrijven zijn Daredevil kwam bovendrijven in de drukt John. We maken elke week een extra rondje: dus groter geworden, maar de vraag is eigen proeven van WestlandPeppers om de mindere kwaliteit weg te dunnen en de daarbij ongeveer gelijk gebleven. in Eigenlijk scoorde hij meteen vruchten recht te hangen. Want als die een blaadje Groei op alle punten een plusje, zegt Pieter. Naast zijn goede gewaseigenschappen of andere vrucht tegenkomen, heb je meteen een kromme paprika. Uiteindelijk compenseer je dat Vergeleken met dat van de blokpaprika, is ook de kwaliteit beter dan die van extra werk via de oogstprestatie en kwaliteit. In dit die de broers Boekestijn ook jaren ons vorige ras. De houdbaarheid tweede seizoen zet John dit jaar de puntjes op de i. hebben geteeld, is het gewas van een is beter, en de vruchten zijn wat Mede dankzij de pure CO 2 van OCAP en de difuse peper behoorlijk anders opgebouwd. dikwandiger en mooi recht. Bovendien coating verloopt de teelt van Palermo prima. Dat 16 Rijk Zwaan Seeds&Sharing Paprika September

10 Samen streven naar een gezonde toekomst Rijk Zwaan blijft investeren in R&D en kwaliteit Rijk Zwaan groeit, en dat doet de wereld om het bedrijf heen ook. Dit biedt mogelijkheden maar brengt tevens extra verantwoordelijkheden met zich mee. Rijk Zwaan heeft de ambitie om hier iets mee te doen. Directeur Marco van Leeuwen: Alleen sámen met onze partners kunnen we die ambitie waarmaken. Rijk Zwaan blijft zowel in De Lier als in Fijnaart de andere locatie van Rijk Zwaan in Nederland investeren. Groei en nieuwe, snelle ontwikkelingen op onderzoeksgebied maken uitbreiding noodzakelijk. Een gezamenlijke uitdaging: de groeiende wereldbevolking blijven voorzien van voldoende gezond voedsel. Rijk Zwaan kenmerkt zich al jarenlang door een gezonde groei. Een duidelijke uiting hiervan is het nieuwe hoofdkantoor in De Lier, dat eind vorig jaar in gebruik werd genomen. De bouw hiervan werd lang uitgesteld, want al sinds de oprichting in 1924 geeft het bedrijf prioriteit aan investeringen in R&D. De afgelopen jaren hebben we bijvoorbeeld nieuwe veredelingsfaciliteiten gebouwd in Nederland, Spanje en Turkije, maar ook geïnvesteerd in productielocaties in Tanzania en Mexico, vertelt Marco van Leeuwen. Dat investeren doen we omdat we volop kansen zien. Kansen voor producten met een hogere opbrengst, meer resistenties, een betere smaak en makkelijkere verwerkbaarheid. Midden in de maatschappij Natuurlijk bieden die verbeterde producten kansen op commercieel succes, zowel voor Rijk Zwaan als voor telers en andere schakels in de keten. Kansen liggen er echter ook op een heel ander vlak. Dat blijkt uit dochterbedrijf Rijk Zwaan Afrisem in Tanzania, waarmee Rijk Zwaan de unieke insteek heeft om specifieke rassen te ontwikkelen voor de lokale Afrikaanse groenteteelt. Het is volgens Marco één van de voorbeelden van de veranderende positie die Rijk Zwaan inneemt: niet alleen midden in de groentesector, maar ook midden in de maatschappij. Wij hebben de kennis en de tools in handen om een aantal grote uitdagingen waar de wereld voor staat aan te pakken en op te lossen. En daar moeten we iets mee doen. Ondervoeding, overgewicht en obesitas aanpakken met gezonde groenten; de druk op ecosystemen verminderen door toepassing van nieuwe teelttechnieken en de groeiende wereldbevolking blijven voorzien van voldoende gezond voedsel. Partnerships Marco van Leeuwen: We staan midden in de groentesector en midden in de maatschappij. Essentieel bij deze uitdagingen is de keuze voor lange termijn samenwerking en partnerships, gebaseerd op wederzijds vertrouwen en win-win. Een aanpak die Rijk Zwaan al jaren volgt: bij het adviseren en begeleiden van telers, maar ook bij de vele succesvolle ketenprojecten. Alleen door de gezamenlijke aanpak leiden deze initiatieven wereldwijd en in de hele keten tot succes. Het is ook de basis geweest voor de start van Lovemysalad.com: het social salad network van Rijk Zwaan waar consumenten en telers, verwerkers, chefs en andere professionals samenkomen om elkaar te inspireren met hun passie voor groenten. Doel van dit platform is een verhoging van de wereldwijde groenteconsumptie: een heel concrete uiting van de gezonde ambities van Rijk Zwaan. Inmiddels heeft Love my Salad al meer dan fans op Facebook: ook daar is dus sprake van flinke groei. Marco benadrukt hierbij dat groei voor Rijk Zwaan geen doel op zich is. Maar het is voor ons wel een voorwaarde om te kunnen blijven investeren in kennis, mensen en partnerships, en daarmee in een gezonde toekomst. Voor telers én de opvolgende schakels in de keten, tot en met de miljoenen consumenten die we willen laten delen in de verse, gezonde en smaakvolle groenten waarvoor we met onze rassen de basis leggen. Onderzoek naar ziektes In De Lier wordt hard gewerkt aan de uitbreiding van het fytopathologisch onderzoekscentrum. De huidige locatie wordt uitgebreid met een nieuwe kas en een aantal cellen. Met deze nieuwbouw speelt Rijk Zwaan in op de snel groeiende vraag naar resistentietoetsen. Grotere capaciteit Vorig jaar nam Rijk Zwaan al een nieuw logistiek centrum in gebruik, inmiddels is de volgende fase van dit project in volle gang. In het Zaadtechnologisch Centrum (ZTC) vindt de ontvangst, bewerking, opslag en verpakking plaats van de zaden van Rijk Zwaan. Versnellen veredelingscyclus De vestiging in Fijnaart wordt uitgebreid met een fytotrongebouw, waar in kweekcellen planten worden opgekweekt voor het laboratorium. Dankzij het gebruik van deze techniek kan de ontwikkeling van ouderlijnen versneld worden

11 Over de grens Paprika s Rijk Zwaan inspireren toekomstige top-koks Mede door ondersteuning van de overheid heeft de Koreaanse paprikateelt zich snel kunnen ontwikkelen. Zowel het teeltniveau als het areaal vertoont al jaren een stijgende lijn. Omdat het ook aan de afzetkant goed zit, blijven de toekomstverwachtingen bovendien prima. Begin juni vonden de koksexamens van het Zadkine college in Rotterdam plaats. Rijk Zwaan stelde voor deze acte van bekwaamheid een compleet assortiment paprika ter beschikking als gezond ingrediënt voor de gerechten die de studenten moesten klaarmaken. Koreaanse paprikateelt blijft groeien Korea is traditioneel geen paprikaland; zo n 20 jaar geleden ontstond er echter toch interesse in het product. Telers zagen in dat er met Japan een interessante afzetmarkt naast de deur lag, vertelt areamanager Hans Bouman. Tot dan toe werd dat land onder meer beleverd door Nederland; de Koreanen realiseerden zich dat zij het als buren veel makkelijker konden. De overheid ondersteunde deze ambitie en betaalde een deel van het transport naar Japan. Ook de subsidierondes voor kassenbouw werden voornamelijk gebruikt voor de paprikateelt. In combinatie met de injectie van een flinke dosis kennis, met name via Nederlandse consultants, nam de Koreaanse paprikateelt een flinke vlucht. Het teeltniveau heeft inmiddels een flinke inhaalslag gemaakt en de Koreaanse teler haalt al jaren prima winstmarges. Hoogwaardig plastic De ontwikkeling van het teeltniveau is goed zichtbaar aan de kilo-opbrengst. In korte tijd ging die van 15 naar 20 tot 25 kilo per m 2. Voor een groot deel zit dit in de betrokkenheid van Nederlandse veredelingsbedrijven, kassenbouwers en consultants, weet Hans. Van simpele plastic kassen is het niveau naar hoogwaardig plastic gegaan, en tegenwoordig worden er ook glazen kassen gebouwd. Bijna alles staat op substraat, waarvan het meeste op kokosmatten. Parallel aan de technische ontwikkeling neemt ook de kennis nog steeds verder toe. Zo leren telers bijvoorbeeld de waarde van niet te zuinig stoken. Ook de introductie van nieuwe rassen helpt de Koreaanse paprikateelt steeds verder. Over het algemeen past het Nederlandse assortiment redelijk goed in Korea Nagano RZ en Sven RZ zijn hoofdrassen in rood en geel maar er worden ook rassen geselecteerd speciaal voor Korea. Specifieke aandachtspunten hierbij zijn resistentie tegen bijvoorbeeld CMV en meeldauw en tolerantie tegen de koude nachten. In Korea wordt namelijk gestookt op olie, en dat is een dure brandstof. Binnenlandse afzet Rijk Zwaan veredelaar Thijs Reinen (rechts) is regelmatig op bezoek bij de Koreaanse distributeur Mr. Han. Een groot voordeel van Korea is de relatief hoge instraling, vooral in de winter. Het land is wel heel bergachtig, zodat de vlakke delen intensief voor land- en tuinbouw worden gebruikt. In de afgelopen tien jaar nam het areaal er met ongeveer 100 hectare toe naar nu zo n 350 hectare. De paprikateelt is met name geconcentreerd in het zuidelijke deel van het schiereiland. In de zomer is het daar te warm en vochtig, maar in de winter is het gebied prima geschikt om paprika s te telen. In de zomer wordt er geteeld in de hooglanden in het binnenland, zodat Korea jaarrond paprika s kan telen. De export naar Japan groeit nog steeds, maar de grootste groei zit inmiddels in de binnenlandse consumptie. Waar tien jaar geleden nog 80% van de paprika s naar Japan geëxporteerd werd, is dat nu nog maar ongeveer de helft. Koreanen houden heel erg van groenten, en zien steeds meer de veelzijdigheid van de paprika in. De groene paprika laten ze links liggen, maar de kleuren zijn erg populair. Met de stijgende populariteit van verse salades zullen de kansen voor paprika bovendien alleen nog maar verder toenemen. Het doel van Rijk Zwaan was om aanstormend culinair talent bewust te laten zijn van de enorme variatie én mogelijkheden in groenten. Paprika s en pepers, met al hun kleuren, smaken, vormen en culinaire toepassingen, zijn hiervan een prachtig voorbeeld. Rijk Zwaan leverde voor de examens rode en gele geblokte en zoete punt paprika, rode kappia en rode pepers. De verschillende types paprika vinden hun oorsprong in o.a. Italië, Turkije en Mexico. Hierdoor leerden de studenten dat verschillende culturen invloed hebben op de smaak, vorm en grootte van groenten. Ideale smaakcombinatie Aan de hand van een magic ingrediënten box maakten 40 studenten met diverse kooktechnieken een 5-gangenmenu klaar. Ketenmanager Maarten van der Leeden van Rijk Zwaan: Paprika s waren een vast onderdeel van het menu, maar de studenten zochten zelf naar de ideale smaakcombinatie. De verwachtingen waren hoog, want de talentvolle studenten werken een groot deel van de week Op zoek naar de ideale smaakcombinatie. bij gerenommeerde restaurants als bijvoorbeeld sous-chef. De ervaring die ze op school opdoen, passen ze direct in de praktijk toe. De gerechten werden in het Zadkine restaurant geserveerd. Het is erg inspirerend om de studenten met de groenten aan de slag te zien. We hebben op deze manier een gezonde bijdrage kunnen leveren aan de koksexamens, aldus Maarten. Talentvolle student In diverse categorieën, waaronder groenten, werd een prijs uitgereikt voor het beste gerecht. Joelle van den Berg ontving de 1 e prijs in de categorie groenten met een paprika-amuse, gemaakt met de zoete puntpaprika van Rijk Zwaan

12 Zien groeien, doet goed eten Contactgegevens Het is algemeen bekend dat veel mensen te weinig groenten eten. En het Nederland Disclaimer is ook geen nieuws dat de grootste uitdaging ligt in het gedrag van kinderen. Supermarktketen SPAR besloot de handschoen op te pakken, en ontwikkelde met de zaden en kennis van Rijk Zwaan een vooruitstrevend project rondom schooltuintjes. promotie. Maar voor SPAR is het de investering zeker waard. Er zijn kinderen die serieus denken dat komkommers uit een fabriek komen; van het proces van kweken en groeien hebben zij geen weet. We vinden het belangrijk hier iets aan te doen, en kinderen te betrekken bij de teelt van bepaalde groenten. Uit onderzoek blijkt namelijk dat ze die groenten daardoor ook liever gaan eten! Juanita van Bon, projectmedewerker communicatie bij SPAR. Rudy van den Berg Mobiel: +31 (0) Ronald van den Bulk Mobiel +31 (0) Kees de Jong Mobiel +31 (0) Marcel van Koppen Rijk Zwaan Nederland B.V. Burgemeester Crezéelaan 40 Postbus 40, 2678 ZG De Lier, Nederland Telefoon +31 (0) Er bestaan verschillende niveaus van specialisatie in interacties tussen planten en ziekten of plagen. Het identificeren van derge lijke specialisatie vereist ingewikkelde analysemethodes. Vaststellen of een plant al of niet is aangetast door een speci fieke belager, kan afhangen van de gebruikte analysemethode. Het is belangrijk, in het algemeen, te benadrukken dat de specialisatie van belagers van tijd tot tijd en van plaats tot plaats kan variëren, afhankelijk is van milieufactoren en dat nieuwe biotypen van plaagveroorzakers of fysio s van pathogenen kunnen ontstaan die resistentie kunnen doorbreken. Immuniteit Een plantenras wordt niet aangetast door een specifieke plaag of ziekte. Resistentie Het vermogen van een plantenras om de groei en ontwikkeling van een specifieke plaag of ziekte te beperken alsmede de schade die zij veroorzaakt in vergelijking met vatbare planten rassen onder vergelijkbare milieuomstandigheden en plaag- of ziektedruk. Deze plantenrassen kunnen echter wel enige ziektesymptomen of schade vertonen onder hoge plaag- of ziektedruk. Kinderentertainer Bobbie verzorgde de kick-off van het groentetuintjesconcept op een school in Dongen. Groenten en fruit zijn de blikvangers van onze winkels, in Nederland zijn we namelijk vooral de buurtwinkel voor dagelijks gemak, vertelt Juanita van Bon, projectmedewerker communicatie van SPAR. Bevestiging komt uit de vele positieve reacties op het initiatief. De franchisers die er aan meedoen zijn enthousiast en vinden het leuk om op deze manier hun lokale betrokkenheid te kunnen tonen. Belangrijk hierbij is dat ze niet te omzetgericht denken, maar inzien wat je met een paar tientjes al kunt bereiken. De enorm positieve reacties van deelnemende scholen, leerkrachten en ouders Mobiel +31 (0) m.van.koppen@rijkzwaan.nl Ton Berkers Mobiel +31 (0) t.berkers@rijkzwaan.nl België Twee niveaus van resistentie worden gedefinieerd Hoge resistentie (HR) plantenrassen beperken de groei en ontwikkeling van een specifieke plaag of ziekte onder normale plaag- of ziektedruk sterk in vergelijking met vat bare rassen. Deze plantenrassen kunnen echter wel enige ziektesymptomen of schade vertonen onder hoge plaag- of ziektedruk. Intermediaire resistentie (IR): plantenrassen beperken de groei en ontwikkeling van een specifieke plaag of ziekte, maar kunnen meer symptomen vertonen in vergelijking met hoog resistente rassen. Intermediair resistente plantenrassen zullen minder ernstige ziektesymptomen of schade vertonen dan vatbare plantenrassen onder vergelijkbare milieuomstandigheden en/of plaag- of ziektedruk. We zien het als onze maatschappelijke taak om de leefbaarheid in de buurten rondom onze winkels te verbeteren. Daarom waren we enthousiast geworden door het idee kinderen zélf groenten te laten telen, en daardoor uiteindelijk de consumptie te verhogen. Er waren al initiatieven in die richting, maar daarbij ging het om betaalde zadenpakketten. Vanwege het maatschappelijk belang ervan vonden we dat zo n activiteit voor scholen eigenlijk gratis zou moeten zijn. spreken wat dat betreft boekdelen. En dan is er nog de aandacht die het initiatief in lokale media krijgt. Dit project heeft voor SPAR geen omzetdoel, maar levert wel positieve PR op! Bovendien krijgen we als retailer weer wat meer inzicht in wat kinderen leuk en lekker vinden. Groeien met partners Het schooltuinenproject groeit snel, Ton Berkers Mobiel +31 (0) t.berkers@rijkzwaan.nl Accountmanagers Benelux Rijk Zwaan Belgium nv Westkaai Merksem, België Telefoon +32 (0) info@rijkzwaan.be Vatbaar Het onvermogen van plantenrassen om de groei en ontwikkeling van een specifieke plaag of ziekte te beperken. Indien in een resistentiecode t.a.v. een bepaald ras wordt verwezen naar bepaalde biotypen of stammen waartegen resistentie wordt geclaimd, dan betekent dit dat geen resistentie wordt geclaimd tegen andere biotypes of stammen van dezelfde plaag of ziekte. Indien in een resistentiecode niet wordt verwezen naar biotypen of stammen waartegen resistentie wordt geclaimd, dan betekent dit dat resistentie alleen wordt geclaimd tegen bepaalde niet nader gespecificeerde biotypen of stammen. Sinds februari kunnen de franchisers van SPAR ervoor kiezen gratis schooltuintje-pakketten te leveren aan basisscholen en kinderopvangcentra, totaal scholen. Met de geleverde grond, zaden en gereedschap kunnen de kinderen zelf producten als snackkomkommertjes en Salanova -sla zien groeien en wellicht zelfs naar scholen en zal Met meer dan winkels in in de toekomst nog op verschillende 35 landen is SPAR één van de grootste manieren kunnen worden uitgebreid, foodretailers ter wereld. SPAR wil bijvoorbeeld door het toevoegen in Nederland de buurtwinkel van extra activiteiten. Voorwaarde voor dagelijks gemak zijn, hierbij is wel de ondersteuning van die bijdraagt aan de partners. Daarom is SPAR blij dat, via Gygga leefbaarheid. Accountmanager trade & retail Maarten van der Leeden Mobiel +31 (0) m.van.der.leeden@rijkzwaan.nl Accountmanager plantenkwekers Peter Reinders Beschrijvingen, illustraties, teeltadviezen en elke andere infor matie in welke vorm dan ook van Rijk Zwaan, bijvoorbeeld over de houdbaarheidsdatum, zaai-, planten oogstdata, zijn zo nauwkeurig mogelijk afgestemd op ervaringen in proeven en praktijk. Rijk Zwaan aanvaardt echter in geen enkel geva aansprakelijkheid voor schade die voortvloeit uit het gebruik van zulke beschrijvingen, illustraties, teeltadviezen en informatie. De koper/gebruiker is zelf verantwoordelijk voor de juiste opslag van de zaden en dient zelf te beoordelen of de zaken en teeltadviezen geschikt zijn om voor de beoogde teelten respectievelijk onder de lokale omstandigheden te worden gebruikt. deze vervolgens oogsten en lekker opeten. Gedurende het groeiseizoen voorziet SPAR de kinderen van tips door wekelijks een nieuwsbrief te versturen. Innoventures, ook Rijk Zwaan actief bij het project betrokken is. Met Rijk Zwaan s initiatief Love My Salad, hebben ze immers hetzelfde doel. Mobiel +31 (0) p.reinders@rijkzwaan.nl Opname van een ras in deze uitgave betekent niet auto matisch dat dit ras beschikbaar is voor exploitatie; het kan alleen voor beproeving beschikbaar zijn. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Rijk Zwaan ( Verhoging consumptie Natuurlijk kost de organisatie van zo n groot project Naast kennis en ervaring, is hun bijdrage natuurlijk ook de kwalitatief hoogwaardige zaden, die ervoor zorgen dat er bij de teelt weinig mis kan gaan en De foto's in deze uitgave demonstreren de types waartoe de genoemde rassen behoren en niet alle rassen als zodanig. Deze foto s vormen geen enkele garantie, expliciet noch impliciet, t.a.v. de prestaties van het gewas. tijd en geld, vooral voor materialen, logistiek en het voor kinderen vooral leuk is! 22 23

13 Met Sven RZ heb ik m n draai gevonden. Jaap Vink Vink Sion Wilt u reageren op artikelen uit deze RZ Seeds & Sharing? Stuur dan een naar m.de.veen@rijkzwaan.nl. Uw reactie wordt zeer op prijs gesteld. Rijk Zwaan Nederland B.V. Burgemeester Crezéelaan KX De Lier Nederland Rijk Zwaan Belgium nv Westkaai Merksem België