UTRECHT MILLENNIUM GEMEENTE. Evaluatie uitvoering Raadsbesluit

Transcriptie

1 UTRECHT MILLENNIUM GEMEENTE Evaluatie uitvoering Raadsbesluit

2 UTRECHT MILLENNIUM GEMEENTE Evaluatie Uitvoering Raadsbesluit Projectnummer januari 2015 Auteurs: Dr. Janine Caalders Maarten Kruger, MSc. Aangeboden aan: Desirée van de Ven Hoofd Internationale Zaken Gemeente Utrecht Postbus CE UTRECHT BUITEN, Bureau voor Economie en Omgeving Achter Sint Pieter 160 NL-3512 HT Utrecht (0)

3 INHOUD 1. INLEIDING Vraagstelling en scope onderzoek Gehanteerde begrippen Methodiek Leeswijzer 5 2. BELEIDSRECONSTRUCTIEEN INSTRUMENTEN Beleidsreconstructie Beleidsinstrumenten& interventielogica Indicatoren Conclusie instrumenten en beleidsreconstructie OUTPUT&EVALUATIE DOELBEREIK Output en resultaten per instrument Bereik van de doelgroepen Conclusie output, prestaties &doelbereik EVALUATIE DOELTREFFENDHEID & DRAAGVLAK Evaluatie doeltreffendheid Evaluatie doelmatigheid Maatschappelijk draagvlak CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN Conclusies Aanbevelingen en thema s 35 BIJLAGEN 39 Bijlage 1 Interviewleidraad voor subsidieontvangers 39 Bijlage 2 - Lijst gesprekspartners 40 Bijlage 3 overzicht van alle projecten 41 2

4 1. INLEIDING Post-2015 Ontwikkelingsagenda van de Verenigde Naties De doelen op nieuwe VN ontwikkelingsagenda zijn onder te brengen in vier dimensies. - Inclusieve sociale ontwikkeling: voedsel, onderwijs, voorkomen kinder- en moedersterfte, gendergelijheid, water & sanitair - Inclusieve economische ontwikkeling: uitroeien ongelijkheid in inkomen en toegang tot voedsel, creeren voldoende en gepast werk - Vrede en Veiligheid: tegengaan conflicten en geweld, toegang tot natuurlijke bronnen) - Duurzaam Milieu: beschermen biodiversiteit, tegengaan klimaatverandering, weerbaarheid tegen natuurrampen De agenda is aanzienlijk verruimd ten opzicht van de eerdere Millenniumdoelen. Richtten de vorige Millenniumdoelen zich vooral op de allerarmsten in de minst ontwikkelde landen, in de nieuwe agenda is de scope verbreed en wordt erkend dat veel onderwerpen juist ook in (nieuwe) middeninkomen-landen spelen, als China, Indonesië, Brazilië en India. Er wordt in de nieuwe agenda o.a. aandacht besteed aan de toenemende impact van economische, financiële, voedsel- en klimaatcrises op de internationale verhoudingen. 1.1 Vraagstelling en scope onderzoek In opdracht van de Gemeente Utrecht evalueerde Bureau BUITEN de activiteiten die zijn uitgevoerd in het kader van Utrecht Millennium Gemeente van 2008 tot en met Achtergrond Utrecht Millennium Gemeente Sinds 2007 is Utrecht Millennium Gemeente. Daarmee maakt Utrecht zich, net als ongeveer 180 andere gemeenten in Nederland, hard voor realisatie van de Millennium Development Goals (vanaf nu: MDGs) van de Verenigde Naties (VN). Utrecht beoogt hiermee: - Ondersteunen van particuliere initiatieven in de stad. - Stimuleren van mondiale bewustwording in de stad. - Bijdragen aan duurzame ontwikkeling wereldwijd. Sinds 2010 is Utrecht bovendien Fairtrade Gemeente, een label voor gemeenten die hebben aangetoond zich in te zetten voor eerlijke handel. En Utrecht is door de Hoge Commissaris voor Mensenrechten van de VN uitgeroepen tot Mensenrechtenstad. In 2016 worden de MDGs herzien (zie kader). De post-2015 ontwikkelingsagenda zal vier dimensies krijgen: sociaal, economisch, milieu en veiligheid & rechtsorde. De evaluatie van Utrecht Millennium Gemeente vindt mede plaats met het oog op deze herziening. Doel evaluatie Deze evaluatie heeft een drieledig doel: 1. Inzicht in de resultaten van het gemeentelijke beleid 2. Inzicht in het maatschappelijk draagvlak voor het beleid 3. Aanknopingspunten voor de invulling van post-2015 beleid Onderzoeksvragen De volgende onderzoeksvragen worden in dit rapport beantwoord en vormen de leidraad voor de evaluatie: 1. Reconstructie beleidskader: wat waren de beleidsdoelen en welke instrumenten heeft de gemeente ingezet om die doelen te realiseren? 2. Hoeveel geld heeft de gemeente uitgegeven en hoeveel ambtelijke capaciteit is ingezet? 3. Welke activiteiten zijn uitgevoerd door de gemeente en door derden? 4. Wat was de output en wat was het resultaat van de activiteiten? 5. In hoeverre zijn de beoogde doelgroepen bereikt en/of actief betrokken? 6. Wat was de rol van de gemeente, hoe zag de organisatie eruit en hoe beoordelen partners de samenwerking met de gemeente? 7. Hoe verhouden de kosten van de activiteiten zich tot de baten? 8. In hoeverre zijn de juiste instrumenten ingezet? 3

5 9. In hoeverre is er sprake van maatschappelijk draagvlak voor Utrecht Millennium Gemeente? 10. Wat zijn karakteristieke elementen van de Utrechtse aanpak? 1.2 Gehanteerde begrippen Voor een beleidsevaluatie is het wenselijk om inzicht te bieden in de interventielogica: welke instrumenten heeft de beleidsmaker ingezet om de gestelde doelen te bereiken. Deze logica is geëxpliciteerd in het beleid, of wordt voor de evaluatie in beeld gebracht via een beleidsreconstructie. Op basis van de beleidsreconstructie hebben we een aantal indicatoren bepaald om de output van de activiteiten te kunnen bepalen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen verschillende soorten doelen van beleid: strategische doelen (bv. verminderen van de armoede in de wereld), operationele doelen (bv. meer Utrechters die Fairtrade producten kopen) en projectdoelen (bv. organisatie van een festival). De effecten kunnen eveneens op deze verschillende niveaus worden gemeten: de output is het directe effect van de uitgevoerde actie (een festival), het resultaat zit op het niveau van de operationele doelen, en de impact meet het hoogste niveau van de strategische doelen (zie figuur 1.1), Beleidsevaluaties richten zich op doelbereik (mate waarin de beleidsdoelen zijn bereikt), doeltreffendheid (mate waarin deze beleidsdoelen dankzij het beleid zijn bereikt) en doelmatigheid (efficiëntie van het beleid). Figuur 1.1: Output, resultaat en impact Om de resultaten van het beleid te toetsen moeten we dus onder andere de relatie leggen tussen de beleidsdoelen, de instrumenten die de gemeente heeft ingezet en de mate waarin de doelen dankzij die beleidsinstrumenten zijn bereikt (doeltreffendheid). Voor Utrecht Millennium gemeente is een evaluatie van de impact op het hoogste niveau (de mate waarin de activiteiten bijdragen aan het bereiken van de Millenniumdoelen en aan duurzame ontwikkeling wereldwijd) niet zinvol. Ook de directe relatie tussen de activiteiten en de mate waarin er sprake is van mondiale bewustwording in de stad is lastig te beoordelen. Dit wordt immers grotendeels bepaald door heel andere factoren (krant, tv, vakanties, studie, gesprekken, etc.). Daarom hanteren we in dit onderzoek een licht aangepaste definities van doeltreffendheid en doelmatigheid: - Doelbereik: is het beleid uitgevoerd zoals vooraf gepland? - Doeltreffendheid: is het aannemelijk dat het uitgevoerde beleid bijdraagt aan het behalen van de beleidsdoelen? - Doelmatigheid: hoe (kosten)efficiënt was de uitvoering? 1.3 Methodiek We beantwoorden de onderzoeksvragen door de volgende stappen langs te lopen: - beleidskader en interventielogica reconstrueren en evalueren (vraag 1; hoofdstuk 2) 4

6 - overzicht opstellen van beschikbare instrumenten gemeente (vraag 2; hoofdstuk 2) - uitgevoerde activiteiten en prestaties analyseren en de regeling evalueren op doelbereik(vraag 3, 4, 5; hoofdstuk 3) - doeltreffendheid, doelmatigheid en maatschappelijk draagvlak evalueren (vraag 6, 7, 8, 9; hoofdstuk 4) - Utrecht met andere gemeenten vergelijken(vraag 10; hoofdstuk 4) - conclusies trekken over doeltreffendheid en beleidsaanbevelingen formuleren Bronnen en geïnterviewde partijen Voor de desk research en de beleidsevaluatie hebben wij ons gebaseerd op de volgende bronnen: - Raadsbesluit Utrecht Millennium Gemeente Raadsbesluit Utrecht Fairtrade Gemeente Jaar- en projectverslagen Utrecht Millennium Gemeente Projectplannen, samenwerkingsovereenkomsten en jaarverslagen Team 2015 Utrecht: Jaarplannen, samenwerkingsovereenkomsten en jaarverslagen Fairtrade Utrecht: Jaarverslagen Centrum voor Internationale Samenwerking (COS) Utrecht Overzicht projecten gefinancierd uit Voorlichtingsregeling Jaarverslagen Impulsis Verdubbelingsregeling: Tussenrapportage GAIA Bewonerspanel 2011 (Millenniumdoelen), 2013 (Fairtrade) en 2014 (Millennium Gemeente) Voor de evaluatie van de subsidieregelingen hebben wij een selectie gemaakt van 5 aanvragers, goed voor 17 projectentussen 2008 en 2013 (9 van de Voorlichtingsregeling, 8 van de Verdubbelingsregeling). Hiernaast hebben we met verschillende partijen gesproken over de rol van de gemeente, de Utrechtse aanpak en de visie van de betrokkenen op het beleid na Bijlage 1 bevat een overzicht van geïnterviewde partijen. In de periode zijn op verschillende momenten wijzigingen doorgevoerd in de inzet van instrumenten. Wij benoemen deze waar bekend en relevant, en leggen in de evaluatie de nadruk op het functioneren van de instrumenten zoals die in de periode van kracht waren. 1.4 Leeswijzer In hoofdstuk 2 bespreken we de beleidsinstrumenten die de gemeente Utrecht als Millenniumgemeente tot haar beschikking heeft en reconstrueren we het beleid. Hoofdstuk 3 bestaat uit een overzicht van de output en prestaties van de verschillende activiteiten. In dit hoofdstuk evalueren wij ook het doelbereik van de regeling, in dit rapport geformuleerd als de mate waarin de beleidsactiviteiten zijn uitgevoerd zoals deze vooraf als doel zijn gesteld. In hoofdstuk 4 wordt vervolgens de doeltreffendheid en de doelmatigheid van de activiteiten geëvalueerd en bespreken we het maatschappelijke draagvlak voor het gemeentebeleid. Ook geven we een 5

7 6 doorkijk naar het beleid van twee andere Millenniumgemeenten: Eindhoven en Tilburg. De conclusies van de beleidsevaluatie en de aanbevelingen komen in hoofdstuk 5 aan bod, evenals een aanzet voor de scenario s voor en een voorstel voor het vervolgtraject om deze scenario s met alle betrokken partijen verder te verkennen.

8 2. BELEIDSRECONSTRUCTIE EN INSTRUMENTEN In dit hoofdstuk besteden we aandacht aan de manier waarop het beleid tot stand is gekomen en presenteren we een overzicht van de beleidsinstrumenten die gemeente Utrecht tot haar beschikking heeft in het kader van Utrecht Millennium Gemeente. Om de beleidsreconstructie op te stellen hebben we de collegebesluiten, beleidsdocumenten en jaarverslagen geanalyseerd en hebben we met beleidsmedewerkers van de afdeling Internationale Zaken van de Gemeente Utrecht gesproken. 2.1 Beleidsreconstructie De activiteiten van de Gemeente Utrecht in het kader van Utrecht Millennium Gemeente zijn niet in één enkel besluit geformuleerd, maar zijn ontstaan vanuit verschillende achtergronden: Utrecht Millennium Gemeente, Utrecht Fairtrade Gemeente en de stedenband Utrecht-León. Utrecht Millennium Gemeente In 2007 besloot de gemeenteraad om Utrecht tot Millennium Gemeente te verklaren en hier voor de periode budget voor vrij te maken. De volgende drie acties vormen onderdeel van dit besluit: 1. Duurzaam inkoop-, milieu- en energiebeleid in het licht van de MDG 2. Ondersteunen van particuliere initiatieven bij fondswerving voor projecten die bijdragen aan de Millenniumdoelen, op de volgende manieren: Aanpassen en intensiveren van de al bestaande subsidieregeling voor voorlichtingsactiviteiten, zodat particuliere initiatieven kunnen worden ondersteund. Verdubbelingsregeling voor particuliere initiatieven. Oprichting van een lokaal platform 3. Aanleg van een CO 2 compensatiebos in León, Nicaragua. Ook in 2007 besloot het college van B&W om de CO 2 -uitstoot door vliegreizen van medewerkers te compenseren. Tot slot is de doelstelling dat Utrecht in 2030 energieneutraalmoet functioneren uitgewerkt in het programma Utrechtse Energie Utrecht Fairtrade Gemeente In 2008 besloot de gemeenteraad tot de oprichting van een platform bestaande uit maatschappelijke partijen en ondernemers, met als doel dat Utrecht in 2009 de titel Fairtrade Gemeente zou verkrijgen. Vanuit dit platform de Fairtrade Utrecht is een campagne opgezet en activiteitenplan gemaakt, om ervoor te zorgen dat Utrecht de titel zou verkrijgen. 7

9 Stedenband Utrecht-León Utrecht heeft sinds 1983 een stedenband met León. Dit is gestart als een maatschappelijk initiatief, dat inmiddels door de gemeente Utrecht ondersteund wordt. In het kader van de stedenband werken verschillende diensten van de gemeente samen met de gemeente León, en ondersteunt Utrecht de Stichting Vriendschapsband Utrecht-León. In augustus 2011 heeft het college van B&W besloten om in elk geval tot eind 2015 het beleid in León Zuidoost voort te zetten. 2.2 Beleidsinstrumenten en interventielogica Het beleid van Utrecht Millennium Gemeente omvat verschillende instrumenten 1 : - Team 2015 Utrecht - Fairtrade Utrecht - Verdubbelingsregeling met Impulsis - Financieringsregeling Voorlichting Millenniumdoelen (kort: Voorlichtingsregeling) - GAIA-subsidie - Duurzaam inkoop-, milieu- en energiebeleid - De stedenband Utrecht-León CO 2 klimaatbos Voor Team 2015 Utrecht, Fairtrade Utrecht, de Verdubbelingsregeling, de Voorlichtingsregeling en GAIA reconstrueren we de interventielogica. Hierin beschrijven we voor elk beleidsinstrument de output, het resultaat dat hierop volgt en de impact die dit idealiter heeft (zie figuur 1.1 en paragraaf 1.2 voor de definities). Figuur 2.1 toont een schematische weergave van de beleidsreconstructie. Utrecht Millennium Gemeente bestaat uit drie verschillende besluiten (Utrecht Fairtrade Gemeente en Stedenband Utrecht-León) die aanleiding hebben gegeven voor het instellen van een aantal beleidsinstrumenten. Voor elk van deze instrumenten is een aantal expliciete doelen geformuleerd. Deze doelen worden verderop in deze paragraaf toegelicht. Het oranje kader geeft de focus van dit onderzoek aan. Alle instrumenten komen aan bod, met uitzondering van de stedenband en het klimaatbos. De evaluatie van deze beide instrumenten wordt uitgevoerd door de Universiteit Utrecht/ ontwikkelingsgeografie. Het inkoop-, milieu- & energiebeleid van de gemeente komt in legio beleidsvelden terug en is daardoor moeilijk één interventielogica te vatten is. Hiervoor hebben wij dan ook geen beleidsreconstructie opgesteld. De evaluatie op doelbereik en doeltreffendheid het inkoop-, milieu- & energiebeleid is gebaseerd op onze indrukken aan de hand van de gesprekken met 1 Deze lijst betreft de instrumenten die eind 2014 van kracht waren. Sinds 2008 is het instrumentarium steeds aangepast als de actualiteit daar om vroeg. Zo was de gemeente tot 2012 (voor het instellen van Team 2015 Utrecht) zelf actief in het communiceren van de doelen van MDG, bijvoorbeeld via het uitbrengen van een Millenniumkrant. 8

10 Doelen Instrumenten Besluiten & beleidsachtergrond betrokkenen, en niet, zoals bij de andere instrumenten, op een evaluatie op output, resultaat en impact. Figuur 2.1: Beleidsachtergrond, instrumenten en doelen per instrument en focus van de evaluatie Utrecht Millennium Gemeente + Utrecht Fairtrade Gemeente + Stedenband Utrecht-León Team 2015 Fairtrade Utrecht Verdubbelingsregeling Voorlichtingsregeling GAIA Beleid (inkoop, milieu, energie) Stedenband León Klimaatbos León Mondiale bewustwording Ondersteunen & verbinden PI's Meer vraag/ aanbod Fairtrade (Media) aandacht Fairtrade Ondersteuning PI's gericht op OS Bijdrage aan realiseren MDGs Ondersteuning PI's Utrecht Mondiale bewustwording Ondersteuning PI's duurzame & eerlijke handel Stimuleren Fairtrade/ duurzame producten Mondiale bewustwording Ondersteuning León Compensatie CO2 uitstoot Team 2015 Utrecht Achtergrond In 2012 is Team 2015 Utrecht opgericht, een stichting met twee hoofddoelen: het vergroten van het mondiale bewustzijn in Utrecht en het ondersteunen van Private Initiatieven (PI) die zich hiermee bezighouden. De gemeente ondersteunde Team 2015 Utrecht in 2012 met ongeveer en in 2013 en 2014 met ongeveer , waarvan 67% voor personeelskosten (twee zzp-ers zijn elk een halve dag per week actief voor Team 2015 Utrecht) en 33% voor activiteiten. Het bestuur van Team 2015 Utrecht bestaat uit vertegenwoordigers van de doelgroep, met een onafhankelijk voorzitter. Interventielogica Door lokale evenementen te organiseren en door in de lokale media zichtbaar te zijn (output), heeft Team 2015 Utrecht als doel om de Utrechtse burgers en het Utrechtse bedrijfsleven te bereiken (resultaat). Doordat de 2 BEdragen zijn inclusief BTW 9

11 Utrechtse inwoners en bedrijven van de Millenniumdoelen op de hoogte worden gebracht, wordt uiteindelijk hun mondiale bewustzijn vergroot (impact). Criteria Fairtrade Gemeente Elke gemeente kan zichzelf uitroepen tot Millennium Gemeente. Het predicaat Fairtrade gemeente daarentegen, moet je verdienen. 1. Er is een lokale werkgroep van vrijwilligers die zich inzetten om Fairtrade in de gemeente onder de aandacht te brengen 2. De gemeenteraad en de verschillende gemeentelijke afdelingen nemen Fairtrade op in hun beleid en handelen hier naar. 3. In winkels en horeca in de gemeente zijn Fairtrade producten te vinden. 4. Lokale bedrijven en organisaties gebruiken Fairtrade producten en organiseren activiteiten om de kennis over en de betrokkenheid bij Fairtrade te vergroten. 5. Er is media-aandacht voor de evenementen die de werkgroep organiseert. 6. De werkgroep zet initiatieven op om Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen te stimuleren. Door het organiseren van trainingen, workshops en netwerkbijeenkomsten (output) beoogt Team 2015 Utrecht om de Utrechtse particuliere initiatieven die een bijdrage leveren aan de Millenniumdoelen te verbinden en te ondersteunen. Doordat de aangesloten particuliere initiatieven via Team 2015 Utrecht in contact komen met bedrijven en andere organisaties ontstaan kansen voor samenwerking(resultaat). Door de trainingen en workshops verkrijgen (output) de particuliere initiatieven nieuwe vaardigheden, zoals fondswerving(resultaat). De nieuwe contacten en vaardigheden stellen de particuliere initiatieven in staat om hun activiteiten beter uit te voeren en zo een bijdrage aan de Millenniumdoelen te leveren(impact). Fairtrade Utrecht Achtergrond In 2009 is de stichting Fairtrade Gemeente Utrecht (verder genoemd Fairtrade Utrecht) opgericht als onderdeel van de landelijke campagne Fairtrade Gemeenten en de internationale campagne Fairtrade Towns. De activiteiten in de stichting worden uitgevoerd door het campagneteam van Fairtrade Utrecht, bestaande uit circa tien vrijwilligers (exclusief twaalf vrijwilligers in het Fair Fashion Festival Team) en één coördinator die een vergoeding voor ongeveer 5 uur per week ontvangt. De stichting wordt gefinancierd door de Gemeente Utrecht, aangevuld met fondsen en sponsoring vanuit het Utrechtse bedrijfsleven. De bijdrage van de Gemeente Utrecht bedraagt per jaar. De afgelopen jaren was van dit bedrag ca. 60% voor activiteiten bestemd en 40% voor personeel. Interventielogica Door mediapubliciteit te genereren in de lokale media, evenementen te organiseren om Fairtrade onder de aandacht te brengen en door lokale Fairtrade-ambassadeurs aan te trekken(output) beoogt de stichting om de bekendheid van Fairtrade producten te vergroten onder de inwoners van Utrecht en onder horecaondernemers en winkeliers(resultaat). Zo wordt uiteindelijk zowel het aanbod van Fairtrade producten van horeca en winkels als de vraag naar Fairtrade producten door bedrijven, instellingen, inwoners en toeristen vergroot (impact). Daarnaast heeft de stichting elk jaar als doel om de in 2010 behaalde titel Fairtrade Gemeente te behouden, door aan de zes criteria voor Fairtradegemeente te voldoen (zie kader hiernaast). Verdubbelingsregeling Achtergrond Met de verdubbelingsregeling financiert de gemeente Utrecht samen met Impulsis sinds 2008 particuliere initiatieven die actief zijn in ontwikkelingslanden. Impulsis beheert de regeling en de gemeente en Impulsis financie- 10

12 ren in principe ieder de helft van de totale subsidie die wordt verleend 3. De bijdrage van de gemeente bedraagt gemiddeld over de jaren per jaar. Interventielogica De financiële bijdrage van de gemeente en van Impulsis(output)stelt particuliere initiatieven in staat om projecten in ontwikkelingslanden op te zetten, uit te breiden en te verbeteren(resultaat). Deze projecten leveren een bijdrage aan het behalen van de Millenniumdoelen en op ontwikkeling aldaar (impact). Voorlichtingsregeling Achtergrond Via de Financieringsregeling Voorlichting Millenniumdoelen (in dit rapport afgekort tot: Voorlichtingsregeling) ondersteunt de gemeente particuliere initiatieven in de stad Utrecht. Tot 2010/2011 werd de regeling door COS beheerd onder de naam regeling Mondiale Bewustwording. Sinds 2012 worden de aanvragen beheerd door Team 2015 Utrecht, adviseert de onafhankelijke projectencommissie over de subsidietoewijzing en beheert de gemeente Utrecht het subsidiegeld. Per jaar is beschikbaar (in ). Interventielogica Dankzij de Voorlichtingsregeling worden projecten ondersteund (output)die de inwoners van Utrecht informeren over de Millenniumdoelen of in bredere zin over mondiale ontwikkelingen(resultaat). Hierdoor dragen de projecten bij aan de mondiale bewustwording van de inwoners van Utrecht(impact). GAIA Achtergrond GAIA (Global Awareness in Action) is een Europees project gefinancierd door EuropeAid dat Utrecht in samenwerking met de gemeenten Malmö, Newcastle en Nieuwegein uitvoert. Het project is in 2012 gestart en loopt tot en met GAIA heeft als doel om de bewustwording over duurzaamheid te vergroten en kennis te delen over het realiseren van duurzame gedragsveranderingen. De activiteiten van GAIA liggen veelal in het verlengde van de met name Fairtrade Utrecht. De coördinatie van het project is in handen van SWEDESD (Swedish International Centre of Education for Sustainable Development). Voor de gehele projectduur ( ) draagt de gemeente Utrecht bij aan cofinanciering, op een totaalbudget van circa Interventielogica Binnen het GAIA project worden internationale workshops en toekomstateliers georganiseerd(output). Zo wisselen de aangesloten partners kennis uit over teweegbrengen van gedragsverandering gericht op duurzaamheid en worden specifieke thema s/projecten om duurzaam gedrag te be- 3 Aanvankelijk gold hiervoor een andere verdeling, en werd ook een deel uit andere bronnen bijgedragen. 11

13 werkstelligen, verder uitgewerkt (resultaat). Ook organiseren de projectpartners van GAIA evenementen en campagnes die direct de doelgroep (de inwoners van de aangesloten steden) bereiken (output). Doel van deze activiteiten is om het bewustzijn over duurzaamheid onder de inwoners te vergroten (resultaat). De beoogde impact van zowel de kennisdeling over het realiseren van duurzaam gedrag als van de evenementen en campagnes voor de inwoners van de verschillende steden, is een verandering richting duurzamer gedrag. Inkoop-, milieu- en energiebeleid gemeente Utrecht De gemeente Utrecht levert ook zelf een bijdrage aan de Millenniumdoelendoor de principes van duurzaamheid en Fairtrade terug te laten komen in het inkoop-, milieu- en energiebeleid. Zo neemt de afdeling Concerninkoop bij aanbestedingen van boven honderdduizend euro de Fairtradeaspecten mee, daarbij geadviseerd door de afdeling Internationale Zaken. Naast het inkoopbeleid komen duurzaamheids- en Fairtradeprincipes terug in een groot aantal andere beleidsvelden van de gemeente. Zo wordt de CO 2 -uitstoot door vliegreizen in dienstverband gecompenseerd via de Stichting Trees for Travel. In het programma Utrechtse Energie is de doelstelling om in 2030 een klimaatneutrale gemeente te zijn verder uitgewerkt. Dit programma heeft onder meer implicaties op het gebied van woningbouw, ruimtelijke ordening, economische zaken, mobiliteit, energieopwekking, en milieuzaken. Stedenband Utrecht-León en klimaatbos De gemeente Utrecht geeft jaarlijks subsidie aan de Stichting Vriendschapsband Utrecht-León, waarmee mondiale bewustwording in Utrecht wordt gestimuleerd en waarmee een bijdrage wordt geleverd aan armoedebestrijding in León. Ook bestemt de gemeente jaarlijks voor de gemeentelijke samenwerking. Hiermee is onder andere het klimaatbosproject in León ondersteund. Daarnaast droeg de gemeente jaarlijks bij aan een woningbouwproject. De stedenband en het klimaatbos komen in deze evaluatie niet meer aan bod, die zijn in een rapport van de Universiteit Utrecht apart geëvalueerd. 2.3 Indicatoren Voor Team 2015 Utrecht, Fairtrade Utrecht, de Verdubbelingsregeling en de Voorlichtingsregeling hebben we indicatoren geformuleerd om de mate van doeltreffendheid te kunnen bepalen. Deze indicatoren zijn overeenkomstig de interventielogica uitgesplitst naar outputindicatoren (wat is de directe uitkomst van de activiteit?), resultaatindicatoren (wat is het directe resultaat van deze uitkomst?) en impactindicatoren (wat is de impact van het project?). Tabel 2.1 geeft de indicatoren per instrument weer. 12

14 Impact Resultaat BehoudFairtradetitel Output Tabel 2.1: Indicatoren van doeltreffendheid per beleidsinstrument Team 2015 Utrecht Fairtrade Utrecht Verdubbelingsregeling Voorlichtingsregeling GAIA Aantal verbonden PIs Cursussen/events voor PIs Goed functionerende PIs met een breed netwerk aan andere PIs en bedrijven PIs leveren een bijdrage aan behalen MDGs Evenementen en publiciteit Meer bekendheid MDGs Mondiale bewustwording Aantal Fairtrade evenementen Mediapubliciteit (online/ lokaal) Aantal ambassadeurs Meer bekendheid Fairtrade & meer bereidheid Fairtrade producten te (ver)kopen Meer vraag Fairtrade Meer aanbod Fairtrade Aantal ondersteunde projecten PIs kunnen hun activiteiten (beter) uitvoeren Bijdrage aan behalen MDGs Inwoners van Utrecht worden voorgelicht over MDGs Mondiale bewustwording Aantal ondersteunde projecten Toekomstateliers & inter- evenementen Campagnes en nationale workshops over duurzaamheid Meer kennis over gedragsbeinvloeding in duurzaamheid Meer bewustzijn onder burgers over duurzaamheid Verduurzaming van het gedrag van de inwoners van de partnersteden 2.4 Conclusie instrumenten en beleidsreconstructie Beleidsdoelen en instrumenten 1: Wat waren de beleidsdoelen en welke instrumenten heeft de gemeente ingezet om die doelen te realiseren? Resumerend zijn dit de belangrijkste beleidsdoelen van de verschillende instrumenten van het beleid Utrecht Millennium Gemeente: Versterken van particuliere initiatieven in Utrecht, door financiële steun, trainingen en netwerkmogelijkheden Vergroten van de mondiale bewustwording onder de inwoners van Utrecht Bijdragen aan het behalen van de Millenniumdoelen Vergroten van de vraag naar en het aanbod van Fairtrade producten in de stad Utrecht. Voor het ondersteunen en verbinden van particuliere initiatieven is Team 2015 Utrecht in het leven geroepen en bestaan er twee subsidieregelingen: de Verdubbelingsregeling, voor een bijdrage aan het behalen van de Millenniumdoelen en de Voorlichtingsregeling, voor het vergroten van mondiale bewustwording. Team 2015 Utrecht draagt tevens direct bij aan het vergroten van de mondiale bewustwording door de activiteiten die zij organiseert en de publiciteit die zij hierbij genereert. Fairtrade Utrecht heeft naast behoud van de titel Utrecht Fairtrade Gemeente als doel om de vraag naar en het aanbod van Fairtrade producten in de gemeente Utrecht te vergroten, door voorlichtingscampagnes en mediapubliciteit. 13

15 Uitgaven gemeente en ingezette ambtelijke capaciteit 2. Hoeveel geld heeft de gemeente uitgegeven en hoeveel ambtelijke capaciteit is ingezet? De gemeente heeft per jaar (2014) een budget beschikbaar van ongeveer voor de in dit rapport geëvalueerde instrumenten van Utrecht Millennium Gemeente: voor Team 2015 Utrecht voor Fairtrade Gemeente Utrecht voor de Verdubbelingsregeling voor de Voorlichtingsregeling Daarnaast is er nog voor gemeentelijke samenwerking met León beschikbaar, voor de vriendschapsband, en diverse activiteiten in Utrecht, waaronder de productie van chocolade afkomstig uit León. Dit brengt het totaalbudget voor Utrecht Millennium Gemeente in 2014 op De cofinanciering van de gemeente aan het GAIA project ( totaal over de hele periode ) en de inspanningen voor het verduurzamen van het inkoop-, milieu- en energiebeleid zijn hierbij niet meegerekend. Binnen de afdeling Internationale Zaken zijn twee beleidsmedewerkers betrokken bij de coördinatie van de activiteiten. Hun totale takenpakket is echter (veel) breder dan de activiteiten van Utrecht Millennium Gemeente alleen, waardoor de totale ambtelijke capaciteit voor de activiteiten naar schatting rond de 0,5 FTE ligt. 4 Bedragen zijn afgerond op duizendtallen, zijn inclusief BTW en betreffen het beschikbare budget vooraf (dit kan soms afwijken van het daadwerkelijk bestede bedrag) 5 Tot en met 2011 bedroeg de jaarlijkse begroting , met het wegvallen van het COS in 2011 is bezuinigd. 14

16 3. OUTPUT&EVALUATIE DOELBEREIK 3.1 Output en resultaten per instrument In dit hoofdstuk zetten we per beleidsinstrument de belangrijkste output en prestaties op een rij. We gebruiken hiervoor de jaar- en de projectverslagen en de interviews als bron. Ook beoordelen we per instrument het doelbereik. Zoals eerder aangegeven is een evaluatie van het bereiken van de beleidsdoelen op het hoogste niveau de mondiale bewustwording van de Utrechters en de bijdrage aan het behalen van de millenniumdoelen gezien de scope van dit onderzoek niet relevant. Daarom beoordelen we onder doelbereik in dit rapport in hoeverre de vooraf voorgenomen activiteiten daadwerkelijk tot uitvoering zijn gekomen. De volgende onderzoeksvragen worden in dit hoofdstuk behandeld: 3: Welke activiteiten zijn uitgevoerd door de gemeente en door derden? 4: Wat was de output en wat was het resultaat van de activiteiten? Team 2015 Utrecht Eind 2014 waren 85 Utrechtse initiatieven aangesloten bij Team 2015 Utrecht. 6 Dit is een groei ten opzichte van eind 2013 (75 organisaties) en eind 2012 (33 organisaties). Dit aantal ligt weliswaar iets lager dan het streven van 100 aangesloten organisaties, maar Team 2015 Utrecht geeft aan dat zij, gezien de vele slapende organisaties tevreden is met dit resultaat (in de database van Team 2015 Utrecht staan 125 Utrechtse organisaties ongeveer 70% daarvan is dus aangesloten bij Team 2015 Utrecht). Uit de interviews met Team 2015 Utrecht en met aangesloten stichtingen komt ook naar voren dat de projectuitvoerders een goed beeld hebben van het landschap aan lokale stichtingen en initiatieven die zich bezighouden met de Millenniumdoelen. Voor de aangesloten organisaties heeft Team 2015 Utrecht drie netwerkbijeenkomsten georganiseerd, waarbij respectievelijk 47, 25 en 22 organisaties aanwezig waren: 1. Introductiebijeenkomst. Hier is de aangesloten initiatieven onder meer gevraagd aan welke vorm van ondersteuning zij behoefte hebben. 2. Bijeenkomst over publiciteit. Naar aanleiding van de eerste bijeenkomst is een PR toolkit ontwikkeld, welke op de tweede bijeenkomst werd gelanceerd. Ook heeft een aantal organisaties best practices gedeeld over het genereren van publiciteit. 6 Team 2015 Utrecht is op het moment van schrijven (januari 2015) bezig PIs te contacteren. Het aantal aangesloten PIs ligt daardoor nu mogelijk hoger. 15

17 3. De derde bijeenkomst richtte zich op het verbinden van particuliere initiatieven met het bedrijfsleven. PIs konden hulpvragen formuleren, op basis waarvan De Slinger matches met bedrijven heeft gezocht. In totaal zijn er zeven matches tussen PIs en bedrijven gemaakt. Hiernaast organiseerde Team 2015 Utrecht ook een kerstpakkettenmarkt, waar in totaal 22 aangesloten organisaties duurzame en Fairtrade (kerst)producten aanboden aan Utrechtse organisaties en bedrijven. Deze organisaties en bedrijven konden op deze markt kerstpakketten bestellen. Zo zijn er 50 kerstpakketten besteld. In 2014 is Team 2015 Utrecht bij 17 activiteiten zichtbaar geweest in de vorm van een banner of aanwezigheid van (één van de) projectuitvoerders, en in 2013 bij 14 activiteiten. Een voorbeeld van zichtbaarheid is de film Millenniumgemeente in Beeld die op RTV Utrecht en UStad TV is uitgezonden en bij bioscoop t Hoogt als voorfilmpje te zien is geweest. Ook stond Team 2015 Utrecht drie keer in het lokale huis-aan-huisblad Utrecht Dichtbij. Doelbereik: zijn de activiteiten uitgevoerd zoals vooraf gepland? Ons oordeel over het doelbereik van Team 2015 Utrecht is positief. De doelen die waren gesteld voor de prestaties van Team 2015 Utrecht een groot aantal aangesloten organisaties, netwerkbijeenkomsten en trainingen voor de organisaties en meerdere evenementen waarbij Team 2015 Utrecht zichtbaar is zijn op hoofdlijnen gehaald. Fairtrade Utrecht Het campagneteam van Fairtrade Utrecht organiseert meerdere evenementen om Fairtrade bij verschillende doelgroepen horeca, winkels en inwoners onder de aandacht te brengen. Een voorbeeld is het in 2013 georganiseerde Fair Fashion Festival, in samenwerking met de stichting Young & Fair. Tijdens dit festival kregen Utrechtse kledingwinkels de kans om hun fair fashion producten aan het Utrechtse publiek te presenteren. In het kader van het GAIA project is het evenement niet alleen in de binnenstad, maar ook in Kanaleneiland georganiseerd. Doel hiervan was om de doelgroep vrouwen van allochtone afkomst te bereiken. Een ander voorbeeld van een evenement dat veel publiciteit heeft gegenereerd is de Fair Fashion Swap. Fairtrade Utrecht werkte ook hierbij samen met stichting Young& Fair, met als doel het winkelend publiek tweedehands kleding aan te bieden en zo aandacht te vragen voor het duurzaam omgaan met kleding. Er zijn twee Fairtrade-ambassadeurs in Utrecht: restaurant dekleinebaron en de Fairtrade Domkerk. DeKleineBaron serveert veel Fairtrade producten, hanteert een duurzame bedrijfsvoering, en draagt dit ook uit naar de klanten en de directe omgeving. Uit de gesprekken met Fairtrade Utrecht komt naar voren dat de verkiezing tot Fairtrade ambassadeur een effectieve manier is om Fairtrade onder de aandacht te krijgen, gezien de vele media-aandacht die dit genereert en de zichtbaarheid van Fairtrade 16

18 die het restaurant uitdraagt. Doel van Fairtrade Utrecht is dan ook om het aantal Fairtrade ambassadeurs uit te breiden. Het aantal mediaberichten lag in 2014 (68 publicaties) en 2013 (44 publicaties) ver boven de doelstelling van 5 mediapublicaties per jaar. In het oog springende mediapublicaties in 2013 waren de artikelen in het Algemeen Dagblad Utrecht (over het Fair Fashion Festival en over de Fairtrade titel van dekleinebaron) en in dagblad Trouw (Fair Fashion Festival). Hieruit blijkt dat met name de grotere, aansprekende evenementen en festivals zich lenen voor persaandacht. Het aantal aanbieders (winkels en horeca) van Fairtradeproducten dat in de database van Fairtrade Utrecht is opgenomen en op de website is gepubliceerd stijgt. In januari 2015 lag dit aantal op 255, versus 195 in het jaar ervoor. Utrecht heeft sinds 2010 elk jaar de titel Fairtrade Gemeente heeft weten te behouden. Aan de doelen omtrent aanbod van Fairtrade producten in winkels en horeca, media-aandacht, en het laten terugkomen van Fairtrade principes in het gemeentelijk beleid wordt dus voldaan. Doelbereik: zijn de activiteiten uitgevoerd zoals vooraf gepland? Wij beoordelen het doelbereik van Fairtrade Utrecht als zeer positief. De doelen die in samenspraak met de gemeente zijn gesteld zijn, vooral qua gegenereerde media-aandacht, ruimschoots behaald. Bovendien heeft Utrecht elk jaar de titel Fairtrade Gemeente behouden. Verdubbelingsregeling Impulsis Tussen 2008 en 2013 heeft de gemeente Utrecht vanuit de verdubbelingregeling 45 projecten gefinancierd van 29 verschillende aanvragers. Het gaat om een totaalbedrag van ongeveer , ofwel ongeveer gemiddeld per jaar. De gemeentelijke bijdrage varieerde van tot euro en lag gemiddeld op ongeveer (zie tabel 3.1). Impulsis geeft aan dat het aantal aanvragen het budget overschrijdt. De genoemde bedragen worden verdubbeld door Impulsis. De activiteiten van stichting Los Cachorros zijn een voorbeeld van een ondersteund project. De meerjarige bijdrage van de gemeente en Impulsis wordt gebruikt om in de Peruaanse stad Ayacucho straatwerk, voorlichting en opvang voor straatkinderen te financieren. Een ander voorbeeld is de Stichting LiveBuild, die in verschillende projecten in Kameroen de bouw en inrichting van een school en voorlichting over hygiëne en watermanagement heeft verzorgd. Impulsis toetst de aanvragen aan de hand van strikte criteria voor Ontwikkelingssamenwerking, en geeft alleen goedkeuring als de inschatting vooraf is dat de projecten een duurzame bijdrage leveren aan de MDG s in het betreffende land. Ook levert Impulsis waar nodig advies aan de PI s. Deze rol overlapt deels met die van Team 2015 Utrecht. 17

19 Tabel 3.1: Factsheet Verdubbelingsregeling Impulsis Subsidie Verdubbelingsregeling Impulsis Looptijd subsidieregeling ** Laagste bijdrage Hoogste bijdrage Gemiddelde bijdrage Overzicht per jaar Jaar Totale bijdrage gemeente Aantal projecten Totaal * Gemiddeld per jaar ,5 * Dit is enkel de gemeentelijke bijdrage (zonder de bijdrage van Impulsis). ** Bedragen 2014 zijn niet in dit overzicht opgenomen Doelbereik: zijn de activiteiten uitgevoerd zoals vooraf gepland? Uit de gesprekken met de subsidieaanvragers voor de verdubbelingsregeling en uit de analyse van de projectverslagen blijkt dat de activiteiten worden uitgevoerd zoals afgesproken met Impulsis en de gemeente en dat de projectdoelen worden behaald. Voorlichtingsregeling Millenniumdoelen Vanuit de Voorlichtingsregeling Millenniumdoelen heeft de gemeente Utrecht tussen 2008 en projecten gefinancierd, van 35 verschillende organisaties 7, voor een totaalbedrag van ongeveer Het subsidiebedrag varieerde van 160 tot euro en bedroeg gemiddeld (zie tabel 3.2). In 2011 zijn minder projecten zijn uitgevoerd dan in de andere jaren. Dit komt door het faillissement van het COS, dat de toenmalige regeling Mondiale Bewustwording coördineerde. Hiermee is een deel van het geld dat bestemd was voor de regeling, niet als subsidie uitgekeerd. De projecten die vanuit de Voorlichtingsregeling zijn gefinancierd bestaan onder meer uit een modeshow van duurzaam geproduceerde kleding uit Tsjaad (stichting Mo move ), een serie lezingen voor studenten en andere geïnteresseerden over internationaal relevante maatschappelijke en politieke thema s (SIB Utrecht), en een campagne op straat ter promotie van duurzaam geproduceerde kleding (Stoere Vrouwen). 7 Een paar organisaties heeft zowel geld uit de verdubbelingsregeling als geld uit de voorlichtingsregeling ontvangen (voor verschillende activiteiten). 18

20 Tabel 3.2: Factsheet Voorlichtingsregeling Millenniumdoelen Subsidie Voorlichtingsregeling Millenniumdoelen(voorheen regeling Mondiale bewustwording) Looptijd subsidieregeling Laagste bijdrage 160 Hoogste bijdrage Gemiddelde bijdrage* Overzicht per jaar Jaar Totale bijdrage gemeente Aantal projecten * Totaal Gemiddeld per jaar * Het betreft hier enkel gemeentelijke bijdragen, niet totale projectkosten Doelbereik: zijn de activiteiten uitgevoerd zoals vooraf gepland? De projecten worden voor zover wij hebben kunnen nagaan voltooid conform de projectaanvragen en de afspraken met de gemeente. GAIA In het kader van het GAIA project zijn verschillende workshops georganiseerd (in Malmö, Newcastle en Utrecht) waarin de internationale partners hun expertise op het gebied van duurzame gedragsverandering delen. Ook is in Utrecht een aantal toekomstateliers georganiseerd, waarin verschillende partijen samen een concrete maatregel om duurzaam gedrag te bewerkstelligen, verder uitwerken. Een voorbeeld van een thema voor het toekomstatelier is de tijdelijke Winterkas op de Uithof in Utrecht, waar lezingen, workshops en symposia rondom duurzaamheid zullen worden georganiseerd. Naast de kennisdelingsworkshops en de toekomstateliers zijn er ook evenementen voor inwoners van Utrecht (en de andere aangesloten steden) georganiseerd vanuit GAIA. De editie van het Fair Fashion Festival die in 2013 Kanaleneiland plaatsvond is een voorbeeld hiervan, evenals de voor 2015 geplande campagne gericht op duurzaamheidsbewustwording onder producenten samen met Stoere Vrouwen, Lekker Utregs en Fairtrade Utrecht wordt georganiseerd. Doelbereik: zijn de activiteiten uitgevoerd zoals vooraf gepland? Voor een oordeel over het doelbereik van GAIA is het nog te vroeg, het project loopt nog tot en met Uit gesprekken met de coördinator van GAIA binnen de gemeente Utrecht blijkt dat de beoogde tussenresultaten 19

21 zoals de workshops, kennisateliers en het Fair Fashion Festival zijn gerealiseerd, maar veel andere projecten, zoals de Winterkas, lopen nog. Inkoop-, milieu- en energiebeleid gemeente Utrecht Voor het inkoop-, milieu- en energiebeleid van de gemeente Utrecht baseren we ons op gesprekken met Fairtrade Utrecht, het bestuur en de projectuitvoerders van Team 2015 Utrecht en de beleidsmedewerker Internationale Zaken die de Utrecht Fairtrade campagne coördineert. Wij formuleren geen oordeel over het doelbereik, omdat een analyse van het gehele inkoop-, milieu- en energiebeleid buiten de scope van de evaluatie valt. Een belangrijk resultaat is dat het Fairtrade-aspect onderdeel is van het inkoopbeleid van de gemeente Utrecht. De afdeling Concerninkoop vraagt bij aanbestedingen boven honderdduizend euro advies aan de afdeling Internationale Zaken over de Fairtrade aspecten, die bij de beslissing moeten worden meegewogen. Ook koppelt Concerninkoop sinds kort terug op welke wijze het Fairtrade advies in de aanbestedingsprocedure is meegenomen. De beleidsmedewerker van de gemeente Utrecht vraagt hiervoor soms om input aan Fairtrade Utrecht. Tabel 3.3: Factsheet alle instrumenten Utrecht Millennium Gemeente 9 Team 2015 Fairtrade Utrecht Verdubbelingsregeling Voorlichtingsregeling Budget Totale uitgaven Belangrijkste output aangesloten 255 organisaties in organisaties fairtrade database 31 zichtbare activiteiten mediapublicaties 3 netwerkbijeenkomsten, gemiddeld 31 PIs 2 Fairtrade Ambassadeurs per bijeenkomst 45 projecten 55 projecten 29 organisaties 35 organisaties per project per project Ambtelijke capaciteit +/- 0,5 FTE exclusief projecten (GAIA) Naast het inkoopbeleid komt ook in het programma Utrechtse Energie duurzaamheid terug in het gemeentebeleid. In dit programma zijn de doelstelling om in 2030 een klimaatneutrale gemeente te zijn verder uitgewerkt. Een gedetailleerde evaluatie van de vordering van dit programma valt echter buiten de scope van deze evaluatie. Tabel 3.3 vat voor Team 2015 Utrecht, Fairtrade Utrecht, en de beide subsidieregelingen het budget en de belangrijkste output samen. 8 De bedragen en aantallen zijn van toepassing op de volgende perioden: Team 2015: medio (activiteiten/bijeenkomsten: ) Fairtrade Utrecht: (mediapublicaties ) Verdubbelingsregeling: Voorlichtingsregeling: Bedragen zijn afgerond op duizendtallen, inclusief BTW en betreffen het beschikbare budget (dit kan soms afwijken van het daadwerkelijk bestede bedrag) 20

22 3.2 Bereik van de doelgroepen 5. In hoeverre zijn de beoogde doelgroepen bereikt en/of actief betrokken? Doelgroep PIs Utrecht werkt net als een aantal andere gemeenten met een Team 2015 Utrecht. De bedoeling van deze Teams is om een platformfunctie te vervullen, en een link te zijn tussen de initiatieven en de gemeentelijke organisatie. Het Team in Utrecht is goed aangehaakt op de doelgroep PI s, die daarmee goed betrokken is bij het beleid. Doelgroep burgers Verschillende particuliere initiatieven geven aan dat de doelgroep die met de voorlichtingsactiviteiten, evenementen en publicaties wordt bereikt, soms nog eenzijdig is. Veelal zijn het hogeropgeleide en internationaal georiënteerde burgers die op de verschillende initiatieven afkomen. Dit hangt grotendeels samen met de onderwerpen waarover het gaat. Wel moet worden opgemerkt dat Team 2015 Utrecht en Fairtrade Utrecht veel inspanningen verrichten om wel een brede doelgroep te bereiken. Zo is het Fair Fashion Festival in het kader van de GAIA subsidie in Kanaleneiland georganiseerd, nadat het eerder al in de binnenstad plaatsvond. Dit draagt bij aan het bereiken van een bredere doelgroep. Een positieve observatie is verder dat Team 2015 Utrecht en Fairtrade Utrecht veel studenten en jongeren weten aan te trekken. Vaak hebben particuliere initiatieven actief in de ontwikkelingssamenwerking en daarbuiten moeite om jongeren aan hun organisaties te verbinden. Ook de stichtingen die vanuit de Voorlichtingsregeling worden gefinancierd, worden in meerdere gevallen (mede) door studenten en jongeren gerund. Dit is een van de redenen dat de VNG vindt dat Utrecht een voorbeeldfunctie heeft voor andere gemeenten (waar de doelgroep veelal vooral bestaat uit ouderen). Mediabereik De particuliere initiatieven, Team 2015 Utrecht en Fairtrade Utrecht zijn zich bewust van het feit dat slechts een deel van de Utrechtse burgers met hun activiteiten wordt bereikt en zij proberen dit te veranderen. Om ook andere mensen te bereiken (niet enkel de hogeropgeleide, internationaal georiënteerde Utrechter) heeft Team 2015 Utrecht bijvoorbeeld een film over de Millenniumdoelen laten afspelen als voorfilmpje in filmtheater t Hoogten op RTV Utrecht. Het mediabereik van met name Fairtrade Utrecht is zeer goed. Ook Team 2015 Utrecht heeft een aantal keren de media bereikt. Voor de particuliere initiatieven geldt dat vooral de kleinere, vrijwillige organisaties moeite hebben met het genereren van publiciteit in de traditionele (lokale) media, zoals lokale radio- en televisiezenders en lokale huis-aan-huis-kranten. Om hier in te ondersteunen heeft Team 2015 Utrecht een PR tool ontwikkeld. 21

23 Doelgroep bedrijven De doelgroep bedrijven wordt bereikt door Fairtrade Utrecht, en er is sprake van een stijgende lijn. Team 2015 Utrecht is, mede op verzoek van de PI s, gestart met het versterken van de contacten met het bedrijfsleven (kerstpakkettenmarkt en matching van PIs aan Utrechtse bedrijven). 3.3 Conclusie output, prestaties en doelbereik Zowel Team 2015 Utrecht als Fairtrade Utrecht komt de werkafspraken met de gemeente na, en projecten die vanuit de beide subsidieregelingen gefinancierd worden, worden conform de projectaanvraag uitgevoerd. Een uitzondering hierop is de Voorlichtingsregeling in 2011, toen niet al het geld dat voor subsidie bestemd was aan projecten is verleend. Dit hing samen met het faillissement van het COS, dat de regeling beheerde. Over het bereiken van de doelgroep concluderen we dat Team 2015 Utrecht, Fairtrade Utrecht en de projecten die vanuit de Voorlichtingsregeling worden gesubsidieerd, erin slagen om veel jongeren en studenten te bereiken. Utrecht wijkt hierin in positieve zin af van veel andere gemeenten, waar vooral ouderen worden bereikt. Ook wordt er aandacht besteed aan het bereiken van andere groepen dan hoogopgeleide, internationaal georiënteerde Utrechters, onder andere vanuit het GAIA project. Dit blijft, vanwege de aard van het onderwerp, lastig. 22

24 4. EVALUATIE DOELTREF- FENDHEID EN DRAAGVLAK In dit hoofdstuk evalueren we de activiteiten van Utrecht Millennium Gemeente op doeltreffendheid en doelmatigheid. Ook kijken we naar het draagvlak onder de Utrechtse bevolking voor het beleid Utrecht Millennium Gemeente. Het valt buiten het bereik van deze evaluatie om zelf te meten in hoeverre de beleidsdoelen op het hoogste niveau daadwerkelijk zijn behaald. Daarom beoordelen wij voor ieder instrument of het aannemelijk is dat de uitgevoerde activiteiten een substantiële bijdrage leveren aan de beoogde impact. 4.1 Evaluatie doeltreffendheid Team 2015 Utrecht: Kunnen de aangesloten particuliere organisaties hun activiteiten beter uitvoeren dankzij de ondersteuning van Team 2015 Utrecht? Het beoogde resultaat van de activiteiten en bijeenkomsten die Team 2015 Utrecht voor de aangesloten initiatieven organiseert, is dat de particuliere initiatieven goed uitgerust zijn qua vaardigheden en netwerk, zodat zij uiteindelijk een bijdrage kunnen leveren aan het behalen van de Millenniumdoelen dan wel aan het vergroten van het mondiale bewustzijn van de inwoners van Utrecht. Uit een enquête (opgesteld en uitgevoerd door Team 2015 Utrecht in 2014), ingevuld door 36 van de 125 aangeschreven organisaties, komt naar voren dat driekwart van de respondenten tevreden is over de manier waarop Team 2015 Utrecht initiatieven ondersteunt. Met name het feit dat de stichting vraaggestuurd werkt en een goed beeld heeft van de behoeften van de aangesloten organisaties, wordt gewaardeerd. Ook de makelaarsfunctie die Team 2015 Utrecht heeft in het verbinden van particuliere initiatieven onderling en met het bedrijfsleven wordt genoemd als meerwaarde. Wel komt uit gesprekken met enkele grotere/professionelere aangesloten organisaties naar voren dat de activiteiten van Team 2015 Utrecht voor hen minder nut hebben dan voor de kleinere clubs. De grotere organisaties beschikken vaak al over de vaardigheden waarin Team 2015 Utrecht trainingen aanbiedt, zoals fondsenwerving en projectaanvragen schrijven. Ook hebben zij al genoeg ingangen in het bedrijfsleven. Netwerkbijeenkomsten zoals de kerstmarkt hebben zij minder hard nodig dan de kleinere organisaties, voor wie dit type activiteiten mits voldoende bezocht door de bedrijven - wel van toegevoegde waarde kan zijn. 23

25 Uit de gesprekken met Team 2015 Utrecht blijkt dat deze kerstmarkt qua opzet en interesse vanuit de particuliere initiatieven geslaagd was, maar dat het animo van de bedrijven enigszins tegenviel. Uiteindelijk zijn er minder kerstpakketten verkocht dan vooraf gehoopt. Een van de gesprekspartners merkte op dat de samenwerking met Slinger niet veel meerwaarde heeft gehad. Veel stichtingen kennen zelf genoeg bedrijven en Team 2015 Utrecht zou net zo goed zelf de rol van smeerolie tussen bedrijven en stichtingen op zich kunnen nemen. Resumerend is ons oordeel over de doeltreffendheid van de ondersteuning die Team 2015 Utrecht aan particuliere initiatieven biedt, tamelijk positief. De meerwaarde is het grootste voor de kleinere organisaties. Vergroten de activiteiten die Team 2015 Utrecht organiseert en de (media-) aandacht die de stichting genereert, het mondiale bewustzijn van de Utrechtse bewoners? Het doel van de activiteiten voor inwoners van Utrecht die Team 2015 Utrecht organiseert is om de bekendheid met de Millenniumdoelen en daarmee het mondiale bewustzijn te laten toenemen. Uit een peiling onder het bewonerspanel blijkt dat het aantal respondenten dat bekend is met de Millenniumdoelen is gestegen van 23% in 2011 naar 29% in Dit is een indicatie dat de bekendheid met de Millenniumdoelen stijgt, maar of het mondiale bewustzijn ook toeneemt, kan op basis hiervan niet worden beoordeeld. Wij achten het waarschijnlijk dat Team 2015 Utrecht op bescheiden schaal mondiale bewustwording stimuleert. Uit de geanalyseerde jaarverslagen blijkt dat de activiteiten die bedoeld zijn om mondiale bewustwording onder de inwoners van Utrecht te creëren, een relatief groot bereik hebben. Hetzelfde geldt voor de mediapublicaties zoals de film over de Millenniumdoelen die op RTV Utrecht en in filmtheater t Hoogt is getoond. Dit grote bereik maakt de bijdrage aan de mondiale bewustwording aannemelijk. Fairtrade Utrecht Is het aannemelijk dat de activiteiten van Fairtrade Utrecht en de (media)aandacht die zij genereert, leiden tot meer vraag naar en aanbod van Fairtrade producten in Utrecht? Het beoogde resultaat van de evenementen, Fairtrade ambassadeurs en mediapublicaties is dat de bekendheid van Fairtrade vergroot wordt onder zowel inwoners als het bedrijfsleven van Utrecht, zodat de vraag naar en het aanbod van Fairtrade producten toeneemt. Uit een bewonersenquête blijkt dat de bereidheid om Fairtrade producten te (ver)kopen in Utrecht vrij hoog ligt. Zo blijkt uit een enquête onder het bewonerspanel uit juni 2013 dat 74% van de respondenten wel eens Fairtrade producten koopt. Dit percentage ligt bovendien hoger dan landelijk: uit onderzoek van het NCDO (Nationale Commissie voor Internationale Samenwerking en Duurzame Ontwikkeling) blijkt dat in % van de 24

26 huishoudens Fairtrade levensmiddelen kopen (vergeleken met 49% in 2010 en 42% in 2009). Het aantal bedrijven dat Fairtrade producten aanbiedt en op de website van Fairtrade Utrecht is opgenomen is de afgelopen jaren eveneens gestegen (zie H 3). Bekendheid met het belang en de impact van Fairtrade heeft als effect dat consumenten meer Fairtradeproducten kopen. Zo blijkt uit het bewonerspanel dat 40% van de respondenten die nooit Fairtradeproducten kopen, dit wel zou doen als zij zeker weten dat Fairtrade zin heeft, dus bijdraagt aan eerlijke handel en daarmee aan betere levensomstandigheden in de productieladen. Bovendien geeft 34% van de mensen die al Fairtrade producten kopen aan, dit vaker te doen als zij zeker zijn van het nut. Beide bevindingen zijn indicaties dat voorlichting gericht op het zichtbaar maken van de impact van het kopen van Fairtrade producten de vraag naar Fairtrade vergroot. Het is aannemelijk dat de Fairtrade-evenementen, -campagnes en de media-aandacht van Fairtrade Utrecht op bescheiden schaal bijdragen aan een grotere vraag naar en aanbod van Fairtradeproducten. Verdubbelingsregeling Hebben de particuliere initiatieven de subsidie vanuit de Verdubbelingsregeling nodig voor het leveren van een bijdrage aan de Millenniumdoelen? Het resultaat dat met de verdubbelingsregeling beoogd wordt is dat particuliere initiatieven projecten kunnen uitvoeren in ontwikkelingslanden. Wij achten het waarschijnlijk ervan uitgaande dat de activiteiten zijn uitgevoerd zoals in de aanvragen beschreven dat de ondersteunde projecten daadwerkelijk een bijdrage leveren aan het realiseren van de Millenniumdoelen, zij het uiteraard op zeer lokale schaal. De vraag is dus, of deze projecten enkel met steun van de Gemeente Utrecht en Impulsis kunnen worden uitgevoerd. Uit de gesprekken met de verschillende aanvragers komt naar voren dat veel van de activiteiten niet of in een andere (beperktere) vorm - zouden kunnen plaatsvinden zonder de ondersteuning vanuit de verdubbelingsregeling. Weliswaar zijn er veel andere particuliere fondsen beschikbaar, maar de concurrentie is groot en een volledige projectfinanciering vanuit de fondsen is allerminst zeker. Zonder Verdubbelingsregeling zouden zeker niet alle projecten doorgang hebben kunnen vinden. Voorlichtingsregeling Hebben de particuliere initiatieven de Voorlichtingsregeling nodig voor het leveren van een bijdrage aan de mondiale bewustwording? De particuliere initiatieven die worden ondersteund hebben veelal een klein budget (in de orde van grootte van enkele duizenden euro s) en de activiteiten worden op vrijwillige basis uitgevoerd. Hoe bescheiden de subsidie vanuit de Voorlichtingsregeling dus lijkt, voor deze organisaties is de bijdrage vaak substantieel. 25

27 GAIA Uit gesprekken met de coördinator van GAIA binnen de gemeente Utrecht blijkt dat de activiteiten bijdragen aan de beoogde impact - kennisdeling over het realiseren van duurzame gedragsverandering. Zo wordt er op basis van de workshops een toolbox gecreëerd voor innovatieve manieren van gedragsbeïnvloeding op het gebied van duurzaamheid, waar alle partnersteden inspiratie uit kunnen halen. Een uitgebreide evaluatie op doeltreffendheid is niet aan de orde in dit rapport omdat het project nog loopt. Inkoop-, milieu- en energiebeleid Gemeente Utrecht In sommige gevallen heeft het meenemen van het Fairtrade aspect in het inkoopbeleid daadwerkelijk tot een toegenomen vraag naar Fairtrade producten geleid. Een goed voorbeeld hiervan is het feit dat de koffie en thee die op het Stadhuis wordt geserveerd, Fairtrade is. Dit is ook een vereiste om de titel Fairtrade Gemeente te behouden en in die zin een goede stok achter de deur. In andere gevallen is het belang van Fairtrade nog ondergeschikt aan andere belangen, en wordt het advies vanuit Fairtrade slechts in beperkte mate overgenomen. Het valt te overwegen om in een eerdere fase en structureler de expertise van Fairtrade Utrecht et betrekken. Uit de verschillende gesprekken die we hebben gevoerd blijkt meer in algemene zin dat steeds meer mensen binnen de gemeente Utrecht belang hechten aan het thema Fairtrade, maar dat het nog niet volledig is ingebed in de gemeente. Een voorbeeld is dat het niet mogelijk bleek om de Fairtrade kerstpakketten die Team 2015 Utrecht samen met een aantal aangesloten initiatieven heeft samengesteld, als optie voor de Utrechtse medewerkers aan te bieden. Een eenduidig oordeel over de doeltreffendheid het inkoop-, milieu- en energiebeleid van de gemeente Utrecht is niet te geven, omdat we niet het hele palet aan beleidsinspanningen hebben geanalyseerd. Wat echter naar voren komt in de gesprekken is dat de activiteiten, zoals het inkopen van Fairtrade koffie en thee, een doeltreffende manier is om de beleidsdoelen, zoals het vergroten van het gebruik van Fairtrade producten, te bereiken. De uitdaging ligt erin om ervoor te zorgen dat Fairtrade aspecten nog vaker en nog sterker worden meegewogen in de overige beleidsvelden van de Gemeente. 4.2 Evaluatie doelmatigheid Verhouding kosten-baten 7. Hoe kan de verhouding tussen kosten en baten worden beoordeeld? Ons inziens valt de verhouding tussen kosten en baten positief uit en is het beleid Utrecht Millennium Gemeente dus doelmatig. Met beperkte ambtelijke inzet en gemeentelijke kosten is veel gerealiseerd. Dit geldt zowel 26

28 voor de activiteiten van de coördinator Internationale Zaken als voor de projectuitvoerders van Team 2015 Utrecht en Fairtrade Utrecht. Voor wat betreft de activiteiten die georganiseerd worden met een bijdrage vanuit de Voorlichtingsregeling geldt dat het over het algemeen gaat om kleinschalige projecten die een beperkt publieksbereik hebben (van ongeveer 50 tot enkele honderden personen). Er zijn uitschieters naar boven, zoals sommige activiteiten van LiveBuild (deze organisatie heeft meer dan 2500 volgers op Facebook). Bij veel projecten is sprake van cofinanciering (zowel bij de verdubbelingsregeling als bij de voorlichtingsregeling). Cofinanciering vindt vaak plaats door particuliere fondsen, in de vorm van een eigen bijdrage van de organisaties zelf en door de inzet van vrijwilligers. Daarnaast is er bij de verdubbelingsregeling altijd sprake van cofinanciering in geld: Impulsis draagt in de regel eenzelfde bedrag bij aan de particuliere initiatieven als de gemeente zelf. Voorbeeld spin off: Fairtrade Utrecht 2013 en 2014 De ,- financiële bijdrage van de gemeente Utrecht heeft in 2013 een totaalbedrag van ongeveer aan sponsoring opgeleverd (sponsoring in natura en kortingen) en 1840 uren inzet van vrijwilligers, als ook ongeveer in cash. In 2014 is euro opgehaald aan sponsoring, en daarbovenop bedraagt de geschatte waarde van de gekapitaliseerde vrijwilligersuren Fairtrade Utrecht voldoet hiermee in beide jaren ruimschoots aan de gestelde voorwaarde van de raad om het startkapitaal te verdubbelen. Uit de interviews met subsidieaanvragers blijkt bovendien dat het belang van de subsidie verder strekt dan het uitgekeerde bedrag. Wanneer de gemeente Utrecht een project ondersteunt, is dat vaak een aansporing voor andere fondsen om ook een bijdrage te leveren. De financiële bijdragen die de gemeente via beide subsidieregeling levert, hebben dus ook een multipliereffect: de gemeentesubsidie werkt financiele bijdragen en bijdragen in (vrijwillige) uren van derden in de hand. Rol gemeente en samenwerking met partners 6. Wat was de rol van de gemeente en hoe zag de organisatie eruit en hoe was de samenwerking tussen de partners en de gemeente? De samenwerking met de gemeente wordt vanuit Team 2015 Utrecht en Fairtrade Utrecht als positief ervaren. De gemeente behoudt gepaste afstand en laat beide organisaties redelijk vrij in hun dagelijkse werkzaamheden. Wel denkt de coördinator Internationale Zaken ook inhoudelijk mee bij het opstellen van de samenwerkingsovereenkomsten en bij het bepalen van de koers van beide stichtingen. Ook toont zij betrokkenheid bij de activiteiten van beide stichtingen en bezoekt zij (vaak in haar eigen 27

29 tijd) evenementen die Team 2015 Utrecht en Fairtrade Utrecht organiseren. De rol van de coördinator wordt door alle gesprekspartners binnen en buiten de gemeente genoemd als heel positief en actief. Zij is zeker een van de drijvende krachten achter het succes van het beleid. Tegelijkertijd is het beleid breder ingebed in de gemeentelijke organisatie, en is het binnen en buiten de gemeente zodanig verankerd dat het niet (alleen) hangt aan de inzet van een persoon. Naast de coördinator zijn binnen de gemeente ook een tweede beleidsambtenaar en twee managers goed op de hoogte en ingevoerd. In de Voorlichtingsregeling heeft de gemeente inhoudelijk een kleine rol. De projectaanvragen worden beoordeeld door de projectencommissie, de administratie van deze taak ligt bij de projectuitvoerders van Team 2015 Utrecht. Het advies van de projectencommissie wordt in de regel door de gemeente overgenomen. Ook Impulsis, die voor de gemeente de Verdubbelingsregeling beheert en de projectaanvragen beoordeelt, beschouwt de samenwerking met de gemeente als prettig. In principe kan Impulsis vrij zijn taak uitvoeren, maar de coördinator vanuit de gemeente denkt mee waar nodig en gewenst. Gebruik van instrumenten 8. Zijn de juiste instrumenten ingezet? 10. Wat zijn karakteristieke elementen van de Utrechtse aanpak? Het instrumentarium voor Mondiale Bewustwording in Utrecht is een combinatie van instrumenten die landelijk worden ingezet (Team 2015 Utrecht, Fairtrade Utrecht), met een unieke Utrechtse invulling. Het Utrechtse tintje bestaat bijvoorbeeld uit de nauwe relatie tussen Team 2015 Utrecht en de gemeente, de professionele aanpak vanuit Team 2015 Utrecht en Fairtradegemeente (met deels betaalde coördinatoren) uit de grote betrokkenheid van jongeren en de aansluiting bij actuele thema s die media-aandacht kunnen genereren. Hierop is en wordt vanuit de gemeente bewust gestuurd. Ook focust de gemeente op één stedenband, wat afwijkt van andere Millenniumgemeenten zoals bijvoorbeeld Eindhoven en Tilburg die meerdere stedenbanden hebben (Tilburg) of hadden (Eindhoven). Voor de projecten die buiten Utrecht plaatsvinden maakt Utrecht, net als Breda, gebruik van de kennis en capaciteit van Impulsis (Wilde Ganzen / Edukans / ICCO): professionals op het gebied van internationale samenwerking. Daarmee wordt niet alleen een deel van het werk uitbesteed, er vindt ook nog eens verdubbeling van de projectgelden plaats. De regeling staat open voor alle Utrechtse initiatieven wereldwijd en vormt daarmee een goede aanvulling op de stedenband. De beperking is dat alleen projecten in aanmerking komen in die landen waar Impulsis actief is. De Voorlichtingsregeling is laagdrempelig en is aantrekkelijk voor het organiseren van relatief kleinschalige activiteiten. De regeling sluit daarmee 28

30 goed aan bij de wensen een groot deel van de doelgroep, tegelijkertijd is er sprak van versnippering door de vele losse projecten die worden uitgevoerd. Beleid voor Mondiale Bewustwording, gemeente Eindhoven De Gemeente Eindhoven heeft onlangs haar beleid voor Mondiale Bewustwording vernieuwd. Lange tijd concentreerde dit beleid zich rond een aantal stedenbanden. De stichtingen die deze stedenbanden beheerden waren vaste subsidiepartners van de gemeente, en daarnaast zette de gemeente ook ambtelijke uren in, met name voor de stedenband met Chinandega. Daarnaast waren er vaste subsidierelaties met drie organisaties in Eindhoven, te weten de Wereldwinkel, het Vredesbureau, en de stichting Switch (het vroegere COS), en was er een subsidieregeling voor kleine projecten in de stad. Er waren meerdere FTE s beschikbaar binnen de ambtelijke organisatie voor coördinatie van het beleid en voor ondersteuning. Inmiddels zijn de stedenbanden afgebouwd* en is er nog 0,5 fte beschikbaar voor de uitvoering van het beleid. Conform de wens van de gemeenteraad sluit het nieuwe beleid aan bij het DNA van de stad en is de relatie met het bedrijfsleven versterkt. Jongeren en onderwijs zijn ook belangrijke doelgroepen, die de gemeente meer dan voorheen wil betrekken. Samengevat is het doel van beleid het vergroten van mondiale bewustwording in Eindhoven door: - Het stimuleren van mondiaal burgerschap onder Eindhovense burgers en bedrijven; - Het stimuleren van mondiale partnerschappen en netwerken; - Het verbinden van het beleid voor mondiale bewustwording aan het economische beleid, door synergie te zoeken met handelsrelaties en -belangen. Dit laatste wordt vooral vormgegeven door een koppeling te leggen met Brainport. De PIs in de stad zijn bezig met de oprichting van een platform, conform de wens van de gemeente. Het totale budget bedraagt ongeveer ,- en is gelijk gebleven. * Er is nog wel een jumelage met de Franse stad Bayeux, die voortkomt uit WOII. Deze is vooral cultureel van aard. Beleid voor Internationale Samenwerking, gemeente Tilburg De Gemeente Tilburg is bezig met vernieuwing van het beleid voor internationale samenwerking. Op dit moment heeft de gemeente zeven langjarige subsidierelaties, waarvan zes met stedenbanden, en daarnaast een subsidieregeling voor projecten. Er is een werkgroep Fairtrade Gemeente actief, die gecoördineerd wordt door Switch (het vroegere COS). Het is vooralsnog de intentie van de gemeente om de stedenbanden die betrekking hebben mondiale bewustwording te behouden. De gemeente wil de subsidieregeling wel meer openstellen voor andere organisaties in de stad. Daarnaast wil de gemeente het beleid koppelen aan de nieuwe post 2015 VN doelen. Ook wil de gemeente meer jongeren bereiken. Het beleid voor mondiale bewustwording was sterk verweven met het internationale economische beleid. De gemeente kiest nu voor ontvlechting, ook omdat de verwevenheid tot onduidelijkheid leidt in de (politieke) beeldvorming. Het totale budget bedraagt ongeveer ,-; er is geen bezuinigingsdoestelling. 29

31 Utrecht heeft goede instrumenten ingezet, die over het algemeen prima blijken te werken. De keuzes die zijn gemaakt hebben voor- en nadelen, net al een keuze voor andere instrumenten dat zou hebben. De keuze is prima te verantwoorden in het licht van de beleidsdoelstellingen. De Utrechtse aanpak wordt nationaal beschouwd als een voorbeeld voor andere gemeenten: in 2009 is Utrecht verkozen tot meest inspirerende Millennium Gemeente. Redenen hiervoor waren onder meer dat Utrecht het bedrijfsleven, scholen en stichtingen betrekt in haar projecten, omdat de gemeente in het oog springende activiteiten organiseert en de tastbare samenwerking met zusterstad León in Nicaragua als onderdeel van het beleid. Uit de evaluatie van de Universiteit Utrecht blijkt dat de stedenband Utrecht-León overwegend positief wordt beoordeeld en dat ook die als een voorbeeld wordt beschouwd voor andere steden. In 2012 is Utrecht door Navanethem Pillay, de Hoge Commissaris voor Mensenrechten van de VN, bovendien uitgeroepen tot de eerste Nederlandse Mensenrechtenstad. Dit vanwege de lokale mensenrechtenagenda (2011) en de manier waarop daarin internationale thema s op lokaal niveau worden geconcretiseerd. 4.3 Maatschappelijk draagvlak 9. In hoeverre is er sprake van maatschappelijk draagvlak voor Utrecht Millennium Gemeente? Huidig maatschappelijk draagvlak Van de inwoners van Utrecht die aan het onderzoek hebben meegedaan, is 29% bekend met de Millenniumdoelen (in 2011 was dit 23%). Het aantal bewoners dat bekend is met de Milenniumdoelen stijgt dus gestaag. Dat Utrecht Millennium Gemeente is, weet 13% van het panel. Desondanks vindt 62% van de respondenten het belangrijk of heel belangrijk dat de gemeente de Millenniumdoelen ondersteunt. Deze bevinding geeft aan dat het maatschappelijke draagvlak potentieel vrij groot is. Een groot deel van de Utrechters kan zich vinden in het feit dat de gemeente Utrecht zich inspant voor het behalen van de Millenniumdoelen en mondiale bewustwording onder inwoners. Het feit dat maar weinig mensen ervan afweten betekent echter ook dat het beleid door het grootste gedeelte van de inwoners van Utrecht niet direct zal worden gemist als het wordt afgebouwd. Relevante trends en ontwikkelingen Naast een analyse van het maatschappelijk draagvlak voor Utrecht Millennium Gemeente op dit moment is het ook belangrijk om de trends en ontwikkelingen in het oog te houden, die het draagvlak zowel maatschappelijk als politiek gezien in de toekomst mogelijk versterken dan wel ondermijnen. 30

32 Allereerst is er sprake van een duidelijke toename van bewust consumeren, zowel op het gebied van duurzaamheid en milieubelasting als op het gebied van Fairtrade. Uit de enquête van het NCDO blijkt bijvoorbeeld dat in de jaren het aantal huishoudens dat Fairtrade levensmiddelen aanschaft met ruim 30% is toegenomen. Deze trend biedt mogelijkheden voor Fairtrade Utrecht om haar doelen te bereiken en eventueel nieuwe, ambitieuzere doelen te stellen. Utrecht is een internationale stad. In een samenleving waarin mensen met verschillende culturele achtergronden samenleven, en waar dit bij tijd en wijlen ook spanningen oplevert is het nut van mondiale bewustwording goed uit te leggen. De directe aanleiding van deze evaluatie, de herziening van de Millenniumdoelen van de VN na 2015, kan kansen opleveren voor Utrecht Millennium Gemeente. De vier thema s van de nieuwe agenda (inclusieve sociale ontwikkeling, inclusieve economische ontwikkeling, vrede & veiligheid en duurzaamheid) bieden kansen voor een meer thematische insteek van het beleid Utrecht Millennium Gemeente. Bijvoorbeeld als de gemeente de instrumenten toespitst op één van deze vier thema s of elk jaar een ander thema kiest. Dit kan helpen het beleid beter uitlegbaar te maken en kan profiel geven aan Utrecht Millennium Gemeente. Een andere trend die onder andere de Vereniging Nederlandse Gemeente (VNG) signaleert is dat internationaal zich steeds meer van een apart beleidsveld ontwikkelt tot een geïntegreerd thema dat in alle gemeentelijke afdelingen een rol speelt. Dit biedt kansen om de thema s duurzaamheid en Fairtrade meer nog dan nu het geval is, in het gemeentelijke beleid te verweven. Tot slot liggen er kansen in de toenemende populariteit van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO). Dit kan leiden tot meer verbindingen tussen particuliere initiatieven en het bedrijfsleven. Er is echter ook een aantal trends dat het politieke en maatschappelijke draagvlak voor het beleid van Utrecht Millennium Gemeente mogelijk doet afnemen. Zo is het landelijke overheidsbudget voor ontwikkelingssamenwerking afgenomen, wat ook zijn weerslag kan hebben op het lokale politieke draagvlak voor ondersteuning van ontwikkelingssamenwerking. Ook is de rol van de gemeente aan verandering onderhevig en heeft de gemeente als bestuursorgaan vanaf 2015 veel nieuwe taken, waardoor Mondiale Bewustwording in de verdrukking kan komen. Bovendien kan de integratie van de thema s internationaal, Fairtrade en Duurzaamheid in de andere gemeentelijke afdelingen ertoe leiden dat de relevantie en daarmee het draagvlak voor Internationale Zaken en Utrecht Millennium Gemeente als apart beleidsveld afneemt. Tot slot kunnen de post-2015 Millenniumdoelen het profiel van Utrecht Millennium Gemeente ook juist minder scherp maken. Het aantal doelen neemt immers toe en de focus van de Millenniumdoelen ligt niet meer alleen op ontwikkelingslanden maar ook op opkomende economieën in Zuidoost Azië en Latijns Amerika. Een nog bredere profilering van de Millenniumdoelen van de VN 31

33 32 kan mits binnen het beleid Utrecht Millennium Gemeente geen thematische en/of geografische focus wordt aangebracht het profiel van Utrecht Millennium Gemeente nog minder scherp maken en daarmee het maatschappelijk draagvlak doen afnemen.

34 5. CONCLUSIES EN AANBEVE- LINGEN In dit hoofdstuk zetten we de conclusies op een rij en formuleren we enkele aanbevelingen voor de individuele instrumenten en voor Utrecht Millennium Gemeente als geheel. Ook schetsen we hoe een mogelijk vervolgtraject voor het bepalen van het beleid na 2015 er voor de Gemeente Utrecht uit kan zien. 5.1 Conclusies Tabel 5.1 geeft een samenvatting van de conclusies in de vorm van sterktes en zwakten. Beleidsreconstructie en interventielogica Het beleid van Utrecht Millennium Gemeente is organisch opgebouwd als een beleidswolk. Instrumenten voortkomend uit verschillende besluiten Utrecht Millennium Gemeente, Utrecht Fairtrade Gemeente en de Stedenband met León, Nicaragua zijn onder één noemer geplaatst. Door deze organische opbouw konden oude en nieuwe initiatieven gemakkelijk geaccommodeerd worden. De keerzijde is dat het totaal aan instrumenten complex is om kort uit te leggen. Het profiel van Utrecht als Millennium Gemeente is niet heel scherp. Hierdoor kan het moeilijker zijn om aan de inwoners over te dragen dat Utrecht Millennium Gemeente is en wat dit inhoudt. Output De output van zowel Team 2015 Utrecht als Fairtrade Utrecht is conform de werkafspraken met de gemeente en de projecten die vanuit de beide subsidieregelingen gefinancierd worden zijn volgens de projectaanvragen uitgevoerd. Wel is in 2011 geld dat voor de Voorlichtingsregeling bestemd was, niet aan projecten verleend vanwege het faillissement van het COS, dat de regeling beheerde. Fairtrade maakt inmiddels onderdeel uit van het inkoopbeleid van de gemeente Utrecht. De indruk is dat dit nog wel verder kan worden versterkt. Bereik van de doelgroep Team 2015 Utrecht, Fairtrade Utrecht en de projecten uit de Voorlichtingsregeling slagen erin om veel jongeren en studenten te bereiken. Dit maakt de stichtingen dynamisch en aantrekkelijk om bij aan te sluiten. Ook wordt er aandacht besteed aan het bereiken van een diverse doelgroep, onder andere vanuit het GAIA project. Toch blijft het voor veel particuliere initiatieven lastig om een groep anders dan hoogopgeleide internationaal georiënteerde Utrechters te berei- 33

35 ken met de verschillende activiteiten. Dit hangt samen met de aard van de beleidsdoelen: het is een uitdaging om doelen die in tijd en afstand ver van de inwoners van Utrecht staan (de Millenniumdoelen) voor een breed publiek aansprekend te maken. In vergelijking met andere gemeenten scoort Utrecht hier wel goed. Bedrijfsleven, jongeren en scholen zijn meer dan gemiddeld aangehaakt. Vooral kleine organisaties geven ook aan moeite te hebben met het genereren van media aandacht. Een paar grotere en professionele organisaties weet wel goede media aandacht te krijgen voor hun activiteiten en maakt ook gebruik van sociale media. Fairtrade Utrecht had een uitzonderlijk goed media bereik in 2013, in verband met een aantal evenementen. Tabel 5.1: SWOT van Utrecht Millennium Gemeente Sterke punten Groot draagvlak onder de Utrechtse bevolking Goed in de stad ingebed en aangehaakt op lokale initiatieven Beleid is organisch opgebouwd, inspelend op actualiteit (strategie uit OS) Actieve en betrokken coördinator, die kansen benut. Veel aandacht voor bereik diverse doelgroepen en veel jongeren betrokken Utrecht heeft voorbeeldfunctie voor andere gemeenten Doeltreffend beleid: activiteiten dragen veelal bij aan beleidsdoelen (bewustwording, ondersteuning stichtingen) Continuïteit en lokale kennis/netwerk Team 2015 Utrecht Kosten-batenverhouding erg positief Multipliereffect: vooral in vrijwillige inzet in PIs, ook in financiële bijdrage Kansen Toename bewust (duurzaam/fairtrade) consumeren Urgentie: de wereld in de stad (multiculturele samenleving) Post-2015 doelen: scherpere profilering Trend: Internationaal van apart beleidsveld naar meer geïntegreerd MDGs in gemeentelijk beleid (Fairtrade/duurzaamheid) verweven Veel bedrijven doen aan MVO; verbindingen PIs& bedrijfsleven als trend Zwakke punten Beleidswolk / Palet aan instrumenten is moeilijk kort uit te leggen in media, politiek, etc. Lastig om verre doelen (in tijd en locatie), dichtbij en zichtbaar voor burgers te maken Beleid nog beperkt verweven in gemeente (in andere beleidsvelden) Beleid leunt sterk op inzet van coördinator (maar is wel breder gedragen binnen de ambtelijke organisatie) Lokale media bereiken lastig voor PIs(vooral voor individuele PIs en kleine stichtingen) Voortdurende uitdaging om een diverse doelgroep te bereiken Bedreigingen Trend: budget en draagvlak voor OS neemt af (nationaal en voor OS als gemeentetaak) Trend van terugtrekkende overheid/discussie over de rol van gemeenten Trend: Internationaal van apart beleidsveld naar meer geïntegreerd in alle gemeentediensten en activiteiten Relevantie van OS/MDG als apart beleidsveld kan afnemen Post 2015 doelen meer geïntegreerd, hoe zorgen voor scherpere profilering als Millennium Gemeente? 34

36 Doeltreffendheid Zowel Team 2015 Utrecht als Fairtrade Utrecht heeft aantoonbaar bijgedragen aan het behalen van de gestelde beleidsdoelen. Dat geldt ook voor de Verdubbelingsregeling en de Voorlichtingsregeling. De Voorlichtingsregeling sluit goed aan bij een groot deel van de doelgroep, vanwege de laagdrempeligheid van de regeling. Tegelijkertijd is het bereik van de vele kleine projecten (stichtingen) vaak wel beperkt. Team 2015 Utrecht heeft als belangrijke taak het ondersteunen van particuliere initiatieven in de stad. Ze heeft vooral toegevoegde waarde voor de kleinere en minder professioneel georganiseerde stichtingen en verenigingen. Draagvlak Het thema mondiale bewustwording heeft een groot draagvlak onder burgers, en de trends wijzen erop dat dit draagvlak naar de toekomst toe verder toeneemt. De bekendheid van Utrecht Millenniumgemeente is matig (13%), evenals de bekendheid met de Millenniumdoelen (29%), het draagvlak ervoor is echter wel erg hoog: het beleid wordt gesteund door meer dan 60% van de Utrechtse bevolking (Utrecht monitor). Afgezet tegen trends en ontwikkelingen (zie tabel 5.1) biedt dit goede aanknopingspunten voor het verder versterken van de betrokkenheid van Utrechtse burgers naar de toekomst toe. Kosteneffectiviteit Het budget voor de door ons geëvalueerde activiteiten bedraagt ongeveer op jaarbasis. Daarnaast is er ongeveer 0,5 FTE ambtelijke capaciteit beschikbaar voor coördinatie en ondersteuning. Met dit bedrag weten Team 2015 Utrecht, Fairtrade Utrecht en de Private Initiatieven een veelvoud aan menskracht en middelen te activeren. De bedragen van de verdubbelingsregeling worden bovendien standaard aangevuld met middelen vanuit Impulsis. Rol van de gemeente Het beleid zoals dat gevoerd is kan tot voorbeeld dienen voor andere Utrechtse beleidsvelden die onder de noemer Utrecht maken we samen' bezig zijn met een nieuwe rol voor de overheid. De gemeente geeft in haar beleid voor Mondiale Bewustwording heldere kaders, en laat daarbinnen veel ruimte aan invulling door het veld. Dat zorgt dat de energie in de stad optimaal de ruimte krijgt om te profiteren van de instrumenten die de gemeente biedt. De coördinator is goed aangehaakt, en zorgt ervoor de gemeente en veld op een natuurlijke manier in de pas blijven lopen. 5.2 Aanbevelingen en thema s Op basis van onze conclusies en bevindingen geven we een aantal aanbevelingen, die richting kunnen geven aan de invulling van het beleid na Gezien de aard van onze opdracht en het gevolgde proces kunnen 35

37 we niet in alle gevallen al richtinggevende uitspraken doen. We benoemen dan wel de thema s waarover nadere keuzes moeten worden gemaakt. Behoud het goede De Utrechtse aanpak heeft zich bewezen als een effectieve en efficiënte benadering, die voor veel draagvlak en betrokkenheid, ook van jongeren en bedrijven. Succesfactoren die hieraan ons inziens hebben bijgedragen zijn: - Een goede en betrokken coördinator vanuit de gemeente, die weet in te spelen op de actualiteiten goed weet wat er speelt in de stad en in het beleidsveld. - Een flexibel beleidskader, dat het mogelijk maakt om nieuwe instrumenten in te zetten als de situatie daarom vraagt. - Een professionele aanpak Team 2015 Utrecht en Fairtrade door betaalde (freelance) coördinatoren en een groot aantal betrokken vrijwilligers. - Een subsidieregeling (Voorlichtingsregeling) die laagdrempelig is en goed aansluit bij de behoeften van de doelgroep. - Beoordeling van de aanvragen door de projectencommissie van Team 2015 Utrecht, subsidieverlening door de gemeente. Ten slotte hebben we de indruk hoewel we dat niet expliciet geëvalueerd hebben - dat de Stedenband Utrecht-León, als vlaggenschip van het beleid, een positief effect heeft op de bekendheid van Utrecht als Millenniumgemeente. Toekomst verdubbelingsregeling: Impulsis onzeker De samenwerking met Impulsis voor de Verdubbelingsregeling beoordelen wij ook als positief: het beoordelen van de aanvragen door professionals op het gebied van internationale samenwerking leidt tot kwalitatief goede projecten. Waar nodig krijgen de PIs aanvullend advies vanuit Impulsis voor het verbeteren van hun aanpak. Vanwege de veranderde koers van het Rijk is het echter nog onzeker of de samenwerking in de huidige vorm kan blijven bestaan. Synergie Fairtrade Utrecht en Team 2015 Utrecht Er is een verschil in de rol van Team 2015 Utrecht en die van Fairtrade Utrecht. Team 2015 Utrecht is vooral gericht op ondersteuning van (kleine) stichtingen, terwijl Fairtrade Utrecht zorgt voor meer draagvlak, bekendheid en media-aandacht voor eerlijke handel. De beide organisaties zijn daarmee deels aanvullend. Zeker waar het gaat om het samenwerken met / bereiken van bedrijven is meer kruisbestuiving mogelijk tussen de beide organisaties. Samenwerking Wellicht kunnen de subsidieregelingen een rol spelen in het verder versterken van de samenwerking tussen overheid, maatschappelijke organisaties en bedrijven. De manier waarop deze verschillende partijen elk een 36

38 eigen rol hebben gespeeld in relatie tot de stedenband Utrecht-Leon kan hierbij als voorbeeld dienen. Verder vergroten van de zichtbaarheid en bekendheid Het thema biedt nog veel kansen om meer mensen te bereiken en te betrekken. Het draagvlak is heel goed, de bekendheid veel minder. Hieronder doen we wat suggesties over de manier waarop de zichtbaarheid zou kunnen worden vergroot. - De gemeente Utrecht is op veel onderdelen een voorbeeld of inspiratie voor andere gemeenten. De successen mogen breder uitgemeten en vaker in de krant! - De projecten die worden uitgevoerd onder de voorlichtingsregeling zouden aan zichtbaarheid kunnen winnen door (op onderdelen) te kiezen voor een thematische aanpak. Dat biedt bijvoorbeeld kansen om gezamenlijk naar buiten te treden (lokale media, scholen). In de netwerkbijeenkomsten heeft men kennisgemaakt met elkaar en in enkele projecten, zoals de Fairtrade Fashion Week, wordt al samengewerkt. Veel kleine particuliere initiatieven hebben inhoudelijke raakvlakken en door samen te werken kunnen grotere projecten worden gerealiseerd, met meer publieksbereik. Ook is fondsenwerving door de grotere exposure makkelijker. Een manier om kleinere initiatieven te verbinden is om de aangesloten initiatieven gezamenlijk wat grotere thematische evenementen te laten organiseren en hier eventueel ook subsidiegeld vanuit de Voorlichtingsregeling voor beschikbaar te stellen. - Ondersteun de aangesloten organisaties in het genereren van (media)aandacht, bijvoorbeeld door een samenwerkingsverband met enkele lokale media en met de communicatiekanalen van de gemeente. Er kan bijvoorbeeld een vaste plek in de huis-aan-huiskrant of op de website van de gemeente Utrecht worden ingericht waar wisselend steeds over een ander project of over een andere stichting wordt gepubliceerd. Een thematische insteek - bijvoorbeeld rondom duurzaamheid of één Millenniumdoel kan hierbij helpen. Initiatief kan liggen bij de gemeente, uitvoering vanuit de gezamenlijke initiatieven (Team 2015 Utrecht en/of Fairtrade Utrecht). - Vind nog meer Fairtrade Ambassadeurs à la dekleinebaron. Dit levert veel zichtbaarheid in de media op en vergroot de bekendheid en het draagvlak van Fairtrade producten onder de restaurant- of horecabezoekers. - Laat in voorlichtingsactiviteiten de impact van Fairtrade producten voor de lokale producent prominent naar voren komen. Consumenten zijn meer geneigd om Fairtrade te kopen als zij weten dat het zin heeft. - Verdubbelingsregeling: leg nadruk op lokale exposure/voorlichting (in Utrecht). Zo blijft er ook maatschappelijk draagvlak voor de projecten die vanuit de verdubbelingsregeling worden vergoed. Post 2015: focussen, verbreden, integreren of scheiden? Om een boodschap goed te kunnen communiceren helpt het om focus aan te brengen, zodat bij voorkeur in een zin duidelijk gemaakt kan worden 37

39 wat de kern is. Waar dat bij de Millenniumdoelen nog wel mogelijk was, is de post 2015 VN Ontwikkelingsagenda juist sterk verbreed en valt er milieu/duurzaamheid, vrede en veiligheid, Fairtrade ( inclusieve economische groei ) onder, naast de meer traditionele doelen voor ontwikkelingssamenwerking ( inclusieve sociale groei ). Het gevaar is dat daarmee in de beeldvorming alle goede doelen op één hoop komen. Hoe hiermee om te gaan is een belangrijke vraag voor de komende maanden, een vraag die overigens speelt in heel veel (Millennium)gemeenten. Het gaat hierbij om: - de inhoud van het beleid en de manier waarop dit binnen de gemeente wordt gepositioneerd (waar wil Utrecht in het kader van het Millenniumbeleid aan bijdragen); - de manier waarop dit wordt vertaald in instrumenten (wel of niet nauwere samenwerking tussen / samenvoeging van Team 2015 Utrecht, Fairtrade Utrecht, Stedenband en wellicht ook Milieucentrum en andere duurzaamheidsinstellingen). Eén club die lokale particuliere initiatieven in raad en daad bijstaat, met daarbinnen een thematische subgroep (Fairtrade) en een geografische focus (León, Nicaragua), voor extra profiel? - de communicatie en beeldvorming naar inwoners en naar de media. Rol van de gemeente In de nieuwe VN agenda, en ook door de Europese Unie, wordt het belang van de lokale overheid binnen het werkveld Mondiale Bewustwording en Ontwikkelingssamenwerking een steeds grotere rol toegedicht. Omdat ontwikkelingsopgaven zich niet beperken tot de armste landen, maar juist ook spelen in (steden in) middeninkomenslanden, is het lokale niveau bij uitstek van belang om deze problemen aan te pakken. Een peer-to-peer aanpak, zoals de aanpak binnen de stedenband Utrecht-Leon, is daarvoor bij uitstek geschikt. Het past in deze lijn om het Millenniumgemeente beleid te positioneren als onderdeel van de visie die de gemeente heeft op het functioneren van Utrecht als internationale stad. In bredere zin komt uit de evaluatie naar voren dat de gemeente nog een wat gespleten persoonlijkheid heeft al het gaat over de thema s mondiale bewustwording en eerlijke handel. Aan de ene kant stimuleert ze initiatieven en bedrijven in de stad, aan de andere kant worstelt de gemeentelijke organisatie ook met het thema. Het is ook daarom goed om naar de toekomst toe de rol van partner (en niet alleen die van geldschieter of opdrachtgever) vol te houden. De gemeente kan immers ook leren van de manier waarop bedrijven in de stad hun rol invullen. De rol ven de gemeente binnen het Millenniumbeleid is een voorbeeld van Utrecht maken we samen en kan daarmee een voorbeeld en inspiratie zijn voor andere beleidsthema s in de stad. 38

40 BIJLAGEN Bijlage 1 Interviewleidraad voor subsidieontvangers 1. Wat doet de organisatie en hoe zijn jullie betrokken geraakt bij de organisatie? 2. Kunnen jullie de activiteiten nader toelichten? 3. Wat was de doelgroep en het bereik van de activiteit? 4. Hoe zijn jullie op de hoogte geraakt van het bestaan van de regeling? 5. Is er sprake geweest van tussentijdse sturing/begeleiding vanuit Team 2015 Utrecht en / of Impulsis en/of de gemeente Utrecht? 6. Hoe groot schat je de kans dat de activiteit ook zonder subsidie was doorgegaan? 7. Zouden jullie behoefte hebben aan andere vormen van begeleiding of ondersteuning vanuit Team 2015 Utrecht/Impulsis/Gemeente of wordt dit al aangeboden? 8. Bij welke andere subsidieregelingen en fondsen hebben jullie eerder aanvragen gedaan? 39

41 Bijlage 2 - Lijst gesprekspartners - Gemeente Utrecht: coördinator Internationale Zaken - Gemeente Utrecht: adviseur Internationale Zaken / projectcoördinator GAIA - Team 2015 Utrecht: coördinatoren - Team 2015 Utrecht: bestuur - Projectencommissie Voorlichtingsregeling Millenniumdoelen - Fairtrade Utrecht: coördinator campagneteam - Fairtrade Utrecht: bestuur - VNG: coördinator Campagne Millenniumgemeente - Impulsis: verantwoordelijke beheer verdubbelingsregeling - Projectindieners / subsidieontvangers (5) - Universiteit Utrecht / evaluatoren stedenband Utrecht-León 40

42 Bijlage 3 overzicht van alle projecten Projecten gefinancierd vanuit de Voorlichtingsregeling, Jaar Aanvrager Naam project Bijdrage gemeente 2008 Diaconie van het citypastoraat Domkerk Wereldmaaltijd Happietaria Utrecht Happietaria voor dovenproject in Liberia en een weeshuis in Zuid Afrika Stichting de Ragweek Ragweek: sportproject Kenia Stichting De 'Stoere Vrouwen' Duurzame middag (Debat over Fairtrade) Stichting TimuKota Informatieavonden over Ghana en India Stichting TitanE Voorlichting duurzame ontwikkeling in de Molukse Archipel Debatcentrum Tumult in Utrecht Tumult: Lezing door Professor Trin Minh-ha over niet westerse kunst: Debatcentrum Tumult in Utrecht Tumult: Lezing Noreena Hertz over globalisering Debatcentrum Tumult in Utrecht Tumult: WomenSpeak! Bottom up lessons over geweld tegen vrouwen Junior Kamer Utrecht Nothing but Nets: muskietennettentegen Malaria SIB Utrecht StruggleforPeace, congres over Mensenrechten Stichting Bklva Benefietfeest voor Soedan Stichting Jongerentheater Link Uitwisseling Jongerentheater Link Utrecht en de Keniaanse theatergroep KPAG Stichting Tzadokah Tzadokah home Hogeschool voor de Kunsten Stichting Youth Service Initiative: Benefietconcert voor basisscholen in Ghana AEGEE studentenvereniging Congres over Millenniumdoelen Ayni Bolivia-Nederland over ICT in onderwijs in ontwikkelingslanden Beixo Fietstour ikv de veiling SIB Utrecht Lezingenprogramma collegejaar SIW Vrijwilligerscentrale Klompendans versus flamenco Stichting de Ragweek Openingsactiviteit 2010 voor internationaal goed doel Stichting LAFF Latin American Film Festival debatten bij Latijns Amerikaanse films Stichting Multi-Pass Fototentoonstelling gehandicapten in Senegal Warchild Warchild met Radio 538 op Vredenburg INESPO Internationale Duurzaamheidsolympiade SIB Utrecht Lezingenprogramma collegejaar SIW Vrijwilligerscentrale Multiculturele markt INESPO Internationale Duurzaamheidsolympiade Nacht van de Fooi Nacht van de fooi Pure jute Pure Jute en het careerevent SIB Utrecht Lezingenprogramma collegejaar Stichting de Ragweek Ragweek Stichting vrouwen in Burundi Culturele avond in oktober voor geitenproject voor vrouwen in Burundi Team 2015 Utrecht Gouden Gids online tool UUMUN Race to Cooperation

43 Projecten gefinancierd vanuit de Voorlichtingsregeling, Jaar Aanvrager Naam project Bijdrage gemeente 2013 Fairtrade Utrecht Mo'move modeshow van couturier AbdoulBour SIB Utrecht Lezingenprogramma collegejaar Stichting De Ragweek Ragweek Stichting De 'Stoere Vrouwen' StoereVrouwen promoten Eerlijke Kleding Stichting Jongerentheater Link Stichting Jong en Duurzaam Masterclass duurzame ontwikkeling Stichting LiveBuild 24uurLiveBuild Stichting Nacht van de Fooi Nacht van de fooi Stichting Skampa SkampaKids Stichting the Cornerstone Foundation Filmvoorstelling Sylvestre's story UUMUN Race to Cooperation Beyond Borders Media Fairtrade Utrecht Fairtrade Utrecht SIB Utrecht Lezingenprogramma collegejaar Stichting Jong en Duurzaam Young & Fair masterclass Stichting LiveBuild Stichting UPACT UrTurnMobile

44 Projecten gefinancierd vanuit de Verdubbelingsregeling met Impulsis Jaar Aanvrager Naam project Bijdrage gemeente 2008 Actie Utrechts Stedelijk Gymnasium Bouw meisjeshostel Dumka Stichting Actie Calcutta Educatief bos El Coroza Stichting Guacamaya, Actie Basisschool de Klim Stichting AgriDynamic Poultry Training Centre in Cameroon Stichting Oeku Ondersteuning innovatie jeugdzorg in Oekraïne Stichting Sint Thomas Computer, Internet en Bibliotheek scholen in Zuid India Zendingscommissie Utrecht-west Drinkwaterfilter project op Bali Buurtcomité Voordorp Vooruit Onderwijsverbetering / IntercambioVoordorp - Leon zuidoost, Nicaragua Indonesië Stichting Lakon Bewustwording en ontwikkeling door intercultureel theater Katholieke Scholenstichting Utrecht Capaciteitsopbouw door samenwerking leraren Atjeh, Indonesië SIB Utrecht Lezingscyclus Stichting HopefulChildren Cambodja Praktijklessen voor de kinderen Cambodja Stichting Los Cachoros, Peru Welzijn van straatkinderen in Peru Stichting Rajori Drinkwaterproject op zonne-energie in Sawendi, Indonesië BuraKimakLokita Voluntary Association inventory school and public library Katholieke Scholenstichting Utrecht Quality improvement basic education Aceh Nacht van de Fooi Nacht van de fooi 2010 in acht steden Stichting HopefulChildren Cambodja Better facilities through solar energy Stichting Los Cachoros, Peru Care and shelter for streetchildren in Ayacucho Stichting Raja educationstreetchildren Youth Service Initiative Activiteitencentra in gemeenschappen AGRIDYNAMIC Chickenfarming Cameroon Stichting GotongRoyong MCK project Central Java Stichting HopefulChildren Cambodja Sanitary facilities for the school in Angroka village Stichting LiveBuild, Kameroen Tinto water rehabilitation project Stichting NME Mundial NME Mundial Stichting Oekraïne Kiev Utrecht Capacity building in youth care Stichting Raja Proactive transforming juvenile children Stichting Touché Dans mee met Touchee voor Warchild Stichting Vriendschapsband Utrecht-León Project microcredit and project domestic violence/aids Stichting HopefulChildren Cambodja School, a must for every child! Stichting LiveBuild, Kameroen Nkeng School project Stichting Los Cachoros, Peru Streetchildren get a future Stichting Oekraïne Kiev Utrecht Starting a life of your own Stichting Quality Centre, Malawi Book on Community Development The Amazon Fund, Bolivia Milieu educatie voor lokale jeugd Universiteit Utrecht, Zuid-Afrika Upgrading St. John s school Stichting AgriDynamic Community Revolving Library Bamessing Cameroon Stichting GotongRoyong Water and sanitary facilities Stichting HopefulChildren Cambodja Hopeful children centre Stichting LiveBuild, Kameroen Children s Hygiene Intervention Program Stichting Los Cachoros, Peru Streetchildren get a future Stichting NME Mundial Milieu- en landbouwonderwijs Stichting Puntned Local psychiatric capacity building Garowe MHC Stichting Raja Counseling van getraumatiseerde straatkinderen Studio GroovE Rubbertrees for a Family House

45