Document Luchtkwaliteit. Nicolet Baas. Concept Commissieplan 2013 voor normcommissie 'Luchtkwaliteit'

Transcriptie

1 Document DOCUMENT COMMISSIE SECRETARIS Luchtkwaliteit Nicolet Baas DATUM Nederlands Normalisatie-instituut NEN Cluster Milieu Postbus GB Delft Vlinderweg AX Delft T (015) F (015) milieu@nen.nl TITEL Concept Commissieplan 2013 voor normcommissie 'Luchtkwaliteit' BIJGAAND WORDT U TOEGEZONDEN: ter kennisneming ter goedkeuring; einddatum: ter commentaar; einddatum: (geen tegenbericht betekent akkoord) (geen tegenbericht betekent akkoord) ter behandeling op komende vergadering: 10 oktober 2012 TOELICHTING

2 Commissieplan 2013 normcommissie 'Luchtkwaliteit' Datum ALGEMENE GEGEVENS 1.1 Commissie Luchtkwaliteit 1.2 Werkgebied Normalisatie van meetmethoden op het gebied van luchtkwaliteit, dat wil zeggen: - emissiemetingen; - werkplekatmosfeermetingen; - binnen- en buitenluchtmetingen; - geurmetingen; - algemene methoden voor metingen in lucht. 1.3 Belang Normalisatie op het gebied van de luchtkwaliteit is hoofdzakelijk van belang in relatie tot wet- en regelgeving. Voor de normcommissie Luchtkwaliteit zijn met name de volgende richtlijnen en besluiten van belang: Europees: Richtlijn inzake industriële emissies (Industrial Emission Directive (IED) Europese Richtlijn betreffende de luchtkwaliteit en schonere lucht voor Europa (2008/50/EG) Europese 4 e dochterrichtlijn luchtkwaliteit (2004/107/EG) Europese richtlijn inzake nationale emissieplafonds (NEC, 2001/81/EG) Europese richtlijn inzake broeikasgasemissierechten (2003/87/EG) Europese richtlijn betreffende de tenuitvoerlegging van maatregelen ter bevordering van de verbetering van de veiligheid en gezondheid van de werknemers op het werk (89/391/EG) Europese richtlijn betreffende de bescherming van de gezondheid en de veiligheid van werknemers tegen risico's van chemische agentia op het werk (98/24/EG) Europese verordening betreffende de instelling van een Europees register inzake de uitstoot en overbrenging van verontreinigende stoffen(european Pollutant Release Transfer Register; E- PRTR; 2005/166/EG) + Richtsnoerendocument EG-verordening Registratie, evaluatie en autorisatie van chemische stoffen (REACH, 2007) Nationaal: (Bovenstaande Europese richtlijnen zijn in onderstaande besluiten en regelingen geïmplementeerd.) Wet Milieubeheer/Wabo Activiteitenbesluit (algemene regels o.a. m.b.t emissies naar lucht) Regeling algemene regels voor inrichtingen milieubeheer AMVB en regeling "Niet in betekende mate bijdragen" (NIBM) Regeling beoordeling luchtkwaliteit Regeling Projectsaldering AMVB Derogatie AMVB Gevoelige bestemmingen Nederlands Normalisatie-instituut Vlinderweg 6, 2623 AX Delft, NL Postbus 5059, 2600 GB Delft, NL Telefoon +31 (0) , Fax +31 (0) , Internet:

3 Besluit emissie-eisen stookinstallaties A (Bees A) Regeling meetmethoden emissie-eisen stookinstallaties milieubeheer A Besluit emissie-eisen middelgrote stookinstallaties (BEMS) Uitvoeringsregeling emissie-eisen middelgrote stookinstallaties milieubeheer Besluit verbranden afvalstoffen (Bva) Regeling meetmethoden verbranden afvalstoffen Uitvoeringsbesluit EG-verordening PRTR en PRTR-protocol Uitvoeringsregeling EG-verordening PRTR en PRTR-protocol Oplosmiddelenbesluit omzetting EG-VOS-richtlijn milieubeheer Besluit handel in emissierechten Regeling monitoring handel in emissierechten Nederlandse emissierichtlijn lucht (NeR) Arbowet Arbobesluit Arboregeling Arbobeleidsregels Uitvoeringswet REACH

4 2 COMMISSIESTRUCTUUR EN RELATIES 2.1 Nationale structuur Commissie Naam 390 Beleidscommissie Milieu Normcommissie Luchtkwaliteit Normsubcommissie Emissiemetingen en Algemene Aspecten Normsubcommissie Geurmetingen Normsubcommissie Werkplek- en Buitenluchtmetingen Werkgroep Asbest in lucht Expertgroepen structuur Expertgroep Naam 1 Wbb * Strategie van monsterneming en algemene aspecten van metingen 2 Wbb Meting van deeltjes 3 Wbb Meting van vezels 4 Wbb Meting van anorganische stoffen 5 Wbb Meting van organische stoffen 6 Emissie Strategie van monsterneming en algemene aspecten van metingen 7 Emissie Meting van deeltjes 8 Emissie Meting van anorganische stoffen 9 Emissie Meting van organische stoffen 10 Algemene aspecten Prestatiekenmerken, kwaliteitszorg, certificering van meetinstrumenten 11 Werkplek Huidblootstelling 12 Werkplek Biologische agentia 13 Geur Geur * Wbb = werkplek-binnenlucht-buitenlucht In Bijlage C staat een inhoudelijke toelichting op de expertgroepen. 2.2 Internationale relaties Commissie Naam Binding CEN/TC 137 Assessment of Workplace Exposure to chemical and biological Agents P* CEN/TC 264 Air Quality P ISO/TC146 Air Quality P SC 1 Stationary Source emissions SC 2 Workplace Atmosphere SC 3 Ambient Air SC 4 General Aspects SC 5 Meteorology SC 6 Indoor Air * P = 'participating member' 2.3 Relaties met derden Naam Platform Kwaliteit Luchtmetingen Platform Geur

5 3 COMMISSIESAMENSTELLING Ledenbestand per Naam Organisatie Belanghebbende Functie Categorie Dhr. Hoogland Tata Steel - Voorzitter - Mw. Baas NEN - Secretaris - Dhr. Houtzager (vz TNO Lid - Werkplek en Buitenluchtmetingen) Mw. Martin Infomil I&M, Emissie Lid 3a, 9 Mw. Mulder VNCI Industrie 2b, Dhr. Grefhorst RvA RvA Agendalid 8 Dhr. Severijnen Provincie Limburg IPO Lid 2b, Dhr. Sneek Quenda Lid - (vz Emissiemetingen) Dhr. Tempelman TNO-Aarde, Milieu Agendalid 7, 9 (WG Asbest in lucht) en Ruimte Shr. Stoeltie/Dhr. Schepers Tauw NLingenieurs & VKL Lid 1b, 3b, 4b Dhr. Schokker Vereniging Industrie Lid 2b, Afvalbedrijven Dhr. Visser GGD Amsterdam Overheid Lid 2a, Dhr. Braams I&M I&M Agendalid 9 Dhr. Krijgsheld I&M I&M Agendalid 9 Dhr. Aronds - - Erelid - Laatste evaluatie samenstelling normcommissie : Eerstvolgende evaluatie samenstelling normcommissie : 2016 Stakeholdersanalyse - indeling categorieën Als hoofdproduct benoemd: meetmethoden voor milieuanalyses Stakeholders Omschrijving 1a Directe gebruikers Eindgebruiker van dienst, proces of product: Degene die de meetbureaus/adviesbureaus/laboratoria inhuurt voor het uitvoeren van de metingen (industrie en overheid) 1b 2a 2b 3a 3b Brancheorganisaties directe gebruikers Voorwaarde scheppende organisaties / opdrachtgevers Brancheorganisaties van voorwaarde scheppende partijen Adviserende organisaties Brancheorganisaties van adviserende partijen Als groep, in de vorm van belangenorganisaties. VKL Organisaties die de voorwaarden bepalen waaraan het product of dienst moet voldoen. Bijv. opdrachtgevers. Overheid (GGD Amsterdam) Wetmatige voorwaarden worden door wetgevende instanties bepaald (zie onder 9). Industrie (VNCI, VA) en overheid (IPO) Organisaties die andere belanghebbenden inhoudelijk kunnen adviseren (bijv. ingenieursbureaus, adviesbureaus, consultancy). Overheid (InfoMil) NL Ingenieurs

6 4a Uitvoerende / toepassende / dienstverlenende organisaties Productnormalisatie: organisaties die het product gebruiken / toepassen in hun dienstverlening naar de eindgebruiker toe (bijv. aannemer, installateur). nvt 4b Brancheorganisaties van uitvoerende / dienstverlenende / toepassende partijen Dienstennormalisatie: organisaties die een proces of dienst verlenen aan de eindgebruiker (bijv. schuldhulpverlener). VKL en NL ingenieurs 5a Producenten / leveranciers van hoofdproduct Bij productnormalisatie is dit de hoofdproducent / hoofdleverancier. nvt Bij dienstennormalisatie wordt deze categorie niet gebruikt. De rol van producent / leverancier wordt vervuld door de uitvoerende, dienstverlenende organisatie. 5b Brancheorganisaties van producenten / leveranciers van hoofdproduct nvt 6a Producenten / leveranciers van aanhangende producten en diensten Bij productnormalisatie betreft dit producenten / leveranciers van producten die als grondstof, halffabrikaat of rest-/afvalstof in de productketen voorkomen. nvt 6b Brancheorganisaties van producenten / leveranciers van aanhangende producten en diensten Bij dienstennormalisatie betreft het de aanbieders van aanvullende diensten. - 7 Onderzoek- en kennisinstellingen Instellingen die zonder direct commercieel belang kennisleverancier zijn of onderzoek verrichten. Bijv. onderwijsinstellingen, laboratoria, onderzoeksinstellingen. TNO 8 Controlerende instanties Bijv. inspectiediensten, certificeringinstellingen. RvA 9 Wetgevende instanties Overheden. Overheid (I&M Immissie en Emissie), Europese Commissie 10* Bestaande/nieuwe initiatiefnemers 11* Contextbepalers groter geheel Partijen die alternatieve initiatieven ondernemen vergelijkbaar met NEN. (normen, certificatieschema s, richtlijnen etc.). InfoMil, OIML, CROW Organisaties (bijv. stichtingen, platforms) die op generieke wijze betrokken zijn. Platform Luchtkwaliteit, Linkedin Groepen, Schone Lucht voor iedereen, Nederlandse Stichting Luchtkwaliteit, VVM sectie Lucht *Organisaties met generieke of completerende betrokkenheid bij normalisatie in plaats van stakeholders in de enge betekenis van het woord.

7 Stakeholdersanalyse - logboek Organisatie/stakeholdercategorie Reden van geen deelname 4 PUBLICATIES Een lijst met de gepubliceerde normen die onder beheer van deze commissie vallen, is op verzoek bij NEN verkrijgbaar.

8 5 WERKPROGRAMMA, DOELSTELLINGEN EN GEPLANDE ACTIVITEITEN 5.1 Focus 2013 De doelstelling voor 2012 is het verder versterken van de Nederlandse invloed op het mondiale en Europese normalisatieproces door een actieve rol van Nederland binnen ISO en CEN. De inbreng in mondiale en Europese normalisatie vindt plaats volgens de zogenaamde participatieladder. De positie van Nederland als voorzitter van TC 146 Air Quality en ISO/TC 146/SC 1 'Stationary source emissions' en sinds 2011 ook van CEN/TC 264 Air quality draagt hieraan in positieve zin bij. Daarnaast heeft Nederland diverse secretariaten van commissies en werkgroepen in handen. Bovendien zijn diverse experts actief binnen CEN- en ISO- werkgroepen op het gebied van emissiemetingen, geurmetingen, binnenlucht-, buitenlucht- en werkplekmetingen. Zo kunnen de ontwikkelingen binnen ISO (mondiaal) in relatie tot CEN (Europese normalisatie) en de Europese wet- en regelgeving kritisch worden gevolgd. Mandaatwerkzaamheden In 2012 is een start gemaakt met de voorbereidingen voor twee mandaten, M/461 Nanotechnologies en M/503 Particulate Matter. In het kader van het nanotechnologie mandaat zullen >30 normen worden ontwikkeld, waaronder negen normen over (huid)blootstelling aan nanodeeltjes op de werkplek. NEN begeleidt de ontwikkeling van de normen voor dit deel van het mandaat. Het fijn stof mandaat betreft drie normen, resp. een automatische methode voor de bepaling van PM 10/2,5, methode voor de bepaling van EC/OC in PM 2,5 en anionen/kationen in PM 2,5. NEN begeleidt het traject van laatstgenoemde norm. Daarnaast zijn diverse Nederlandse experts betrokken bij de ontwikkeling van deze normen. De validatiewerkzaamheden voor deze normen gaan in 2013 van start (zie verder onder meerjarenfocus). Stakeholdersanalyse Op basis van het nieuwe financiële beleid zoals dat door de normcommissie Luchtkwaliteit in 2012 is geïntroduceerd, ligt de focus op een evenwichtige samenstelling van de normcommissie Luchtkwaliteit. Voor een effectieve uitvoering van de taken en verantwoordelijkheden van de normcommissie (zie bijlage A) is het van belang dat zo mogelijk alle (vertegenwoordigers) van belanghebbende partijen rond de tafel zitten en invloed uitoefenen op de ontwikkeling van nationale en internationale normen en/of het actief bijdragen aan de Europese en/of mondiale normalisatietrajecten. NEN is i.s.m. de subcommissieleden in 2012 gestart met een stakeholderanalyse om na te gaan of alle belanghebbende partijen voldoende zijn vertegenwoordigd. Voor 2013 zal dit mogelijk leiden tot een verbreding van de samenstelling van de normcommissie.

9 5.2 Meerjarenfocus Hoge prioriteit Algemeen De uitvoerbaarheid van normen In de Europese wet- en regelgeving worden eisen vastgesteld aan de meetonzekerheid van meetmethoden. Dit kan resulteren in een complexe, kostbare meetmethode, wat consequenties heeft voor de uitvoerbaarheid van een norm. Het is wenselijk om hier tijdens het opstellen van de norm rekening mee te houden en richting aan te geven. Afstemming meettechniek en emissie-eisen Er is in de afgelopen jaren een tendens ontstaan dat de meettechniek van de uitvoering van emissiemetingen van stationaire bronnen niet meer kan voldoen aan de emissie-eisen die in de wetgeving worden gesteld en daaraan gelieerde normen (zware metalen, dioxines en detectielimiet). Door de steeds strengere eisen die aan emissies gesteld worden, wordt het voor meetbureaus en bedrijven steeds moeilijker om deze emissies nauwkeurig genoeg te kunnen meten. Met het afronden van een inventarisatie wordt door de subcommissie Emissiemetingen inzichtelijk gemaakt waar de problematiek zich vooral manifesteert. Op basis daarvan wordt een plan van aanpak opgesteld al dan niet in samenwerking met de VKL/PKL. Versterken NL inbreng in internationale normalisatie Eén van de aandachtspunten is een actieve rol van Nederland binnen ISO en daarmee het vasthouden van de invloed op het mondiale en Europese normalisatieproces (via Vienna Agreement). Op deze manier is er ook sprake van een positieve, indirecte bijdrage aan de totstandkoming van een mondiaal handelssysteem in emissierechten en wordt er op effectieve manier gehandeld in het belang van de Nederlandse experts. De inzet van de Nederlandse Praktijkrichtlijn bij Europese en Internationale normen in Nederland Europese en internationale normen zijn vaak complex en de Engelse taal kan een probleem zijn voor de mensen die ermee werken. In dat geval zou een Nederlandse Praktijkrichtlijn (NPR) kunnen dienen als praktische leidraad. (Voorbeeld: NPR 8114:2010 bij EN 14181) Aandachtspunt in het werkveld Geur is de signalering van aandachtspunten in de bestaande methodieken. Mogelijk brengt de ontwikkeling van NTA 9065 bijvoorbeeld nieuwe vraagstukken aan het licht waarbij normdocumenten een rol zouden kunnen spelen. Een ander aandachtspunt is de commissiesamenstelling en aanvulling door betrokkenheid van andere partijen, bijvoorbeeld uit stakeholdersgroepen die nu mogelijk ondervertegenwoordigd zijn. Europees/mondiaal Periodieke en continue debietmetingen Binnen CEN en ISO wordt gezamenlijk een norm ontwikkeld voor periodieke en continue debietmetingen (CEN/TC 264/WG 23 en ISO/TC 146/SC 1). Deze ontwikkeling wordt actief gevolgd. (Trede 4) Natchemische methoden en instrumentele methoden (bijv. HCl, SO 2, NH 3 ) De onzekerheid van natchemische methoden is dusdanig groot dat ze in de praktijk niet goed bruikbaar zijn. Binnen CEN wordt een instrumentele methode ontwikkeld voor SO 2. (CEN/TC 264/WG 16). De ontwikkeling wordt actief gevolgd. (Trede 4) FTIR instruments Binnen CEN wordt een norm ontwikkeld voor de bepaling van rookgasemissies met gebruik van FTIR (CEN/TC 264/WG 36). Deze ontwikkeling wordt passief gevolgd. (Mogelijk Trede 4)

10 Stofmetingen Binnen CEN worden de normen voor automatische en handmatige methoden voor stofmetingen herzien (NEN-EN en -2) (CEN/TC 264/WG 5). Deze ontwikkeling wordt actief gevolgd. (Trede 4) Certificatie van automatische meetsystemen Binnen CEN wordt gestart met deel vier van de norm voor certificatie van automatische meetsystemen (NEN-EN ) (CEN/TC 264/WG 16). Deze ontwikkeling wordt actief gevolgd. (Trede 4) Wet- en regelgeving en samenwerking CEN-ISO De Europese wet- en regelgeving vormt het richtsnoer voor het werk van de subcommissie Werkplek- en buitenluchtmetingen, zoals de Europese richtlijnen luchtkwaliteit voor buitenluchtmetingen en het grenswaardenstelsel voor werkplekmetingen. Daarnaast is de samenwerking tussen CEN en ISO van belang. Voornamelijk op het gebied van binnenluchtmetingen, de ISO serie Indoor air, worden veel EN-ISO normen ontwikkeld. (Samenstelling) fijn stof in buitenlucht en op de werkplek Ter ondersteuning van de implementatie van de Europese Richtlijn voor luchtkwaliteit is het fijn stof mandaat (M/503) opgesteld. In het kader van dit mandaat worden binnen CEN/TC 264 normen ontwikkeld voor een automatische methode voor de bepaling van PM 10/2,5, een methode voor de bepaling van EC/OC in PM 2,5 en anionen/kationen in PM 2,5, resp. door WG 15, WG 34 en WG 35. Nederland heeft het voorzitterschap van WG 15 en WG 34 (+ NL secretariaat). In 2011 hebben WG 34 en WG 35 een Technical Report gepubliceerd over anionen/kationen en EC/OC in PM 2,5. Deze documenten zullen de basis vormen voor de Europese normen. In 2013 wordt gestart met het validatiewerk voor de ontwikkeling van de normen. (Trede 4) Daarnaast wordt binnen CEN/TC 264 gewerkt aan de ontwikkeling van normen voor ultrafijne deeltjes in buitenlucht. Het gaat hierbij zowel om deeltjesaantallen als om de verdeling van de deeltjesgrootte. Overmatige concentratieniveaus van zwevend stof op de werkplek kunnen gezondheidsrisico's opleveren voor werknemers. Binnen CEN/TC 137/WG 3 'Particulate matter' worden daarom normen ontwikkeld voor het meten van de stoffigheid van bulkmaterialen. (Trede 4) (Arbeids)blootstelling aan nanodeeltjes Er bestaat nog veel onzekerheid over de effecten van de blootstelling aan nanodeeltjes. In dit kader is mandaat M/461 Nanotechnologies opgesteld voor de ontwikkeling van diverse normen op het gebied van nanotechnologie. Het betreft hier normen voor zowel de karakterisering en monsterneming van nanomaterialen als blootstelling aan nanodeeltjes. Binnen dit mandaat zullen in totaal negen normen worden ontwikkeld over (huid)blootstelling aan nanodeeltjes op de werkplek. NEN voert het secretariaat van deze werkgroepen (CEN/TC 137/WG 3 en WG 6) en zal de ontwikkeling van deze normen begeleiden. (Trede 4) Herziening NEN EN Odour concentration by dynamic olfactometry. De herziening wordt uitgevoerd in CEN/TC 264/WG 2 met een Nederlandse voorzitter en secretariaat van NEN. Ook zijn NL experts actief in deze WG (Trede 5) Gridmethode en de pluimmethode De normen voor de geurbepaling met de gridmethode en de pluimmethode worden ontwikkeld in CEN/TC 264/WG 27. Ook zijn NL experts actief in deze WG (Trede 4) Nationaal NTA 8399 VOS Emissies met IR + Engelse vertaling De werkgroep NTA VOS Emissies werkt aan de ontwikkeling van een NTA met richtlijnen voor het correcte gebruik van de infraroodcamera in de detectie van VOS emissies. Deze NTA zal het eerste normdocument over de dit onderwerp in Europa zijn. Het is dan ook de ambitie van de subcommissie om deze NTA op Europees normalisatieniveau in te dienen. De noodzaak tot een Engelse vertaling van NTA 8399 is dan ook evident.

11 Evaluatie NTA 7379:2012 Binnen werkgroep NTA PEMS is afgesproken dat NTA 7379:2012 na één jaar zal worden geëvalueerd. De evaluatie vindt plaats in 2013 en zal bestaan uit het inventariseren van ervaringen op basis waarvan de NTA 7379 kan worden herzien. Een en ander in relatie tot de Europese ontwikkelingen op het gebeid van PEMS. Herziening NPR 8114:2010 Binnen CEN vindt de revisie plaats van de norm over kwaliteitsborging va automatische meetsystemen, NEN-EN 14181:2004 Op basis hiervan is het evident dat NPR 8114:2010 voor de Nederlandse praktijk hierop wordt aangepast. In aanvulling hierop worden de ervaringen met NPR 8114:2010 geïnventariseerd en meegenomen in de herziening. Herziening NVN 2818 In 2012 is besloten NVN 2818 "Geurkwaliteit - Sensorische bepaling van de hedonische waarde van een geur met een olfactometer" te herzien. Een van de onderdelen van de herziening is de overgang van meerdere methoden in het normdocument naar één methode Minder hoge prioriteit Europees/mondiaal Automatische meetsystemen voor broeikasgassen Binnen ISO worden onder meer normen ontwikkeld over broeikasgassen (ISO/TC 146/SC 1/WG 25). Nederland heeft van deze werkgroep het voorzitterschap en secretariaat in handen. (Trede 5) Ammoniak in rookgas Mondiaal wordt een nieuwe norm ontwikkeld voor de bepaling van de massaconcentratie van ammoniak in rookgas (ISO/TC 146/SC 1/ad hoc WG ammonia). De ontwikkeling wordt passief gevolgd. (Trede 2 of 4) Biogeen CO 2 in rookgas Binnen ISO/TC 146/SC 1 is een 'new work item' voorgesteld voor het bepalen van het biogene deel van CO 2 in rookgas aan de hand van de zogenaamde 'Balance method' (ISO/TC 146/SC 1/WG 26). Nederland heeft van deze werkgroep het voorzitterschap en secretariaat in handen. (Trede 5) Geur binnen ISO/TC ISO/DIS Indoor air - Sensory testing of indoor air - ISO/NWIP Interior air of road vehicles - Part 7: Odour determination in interior air of road vehicles and test chamber air of trim components by olfactory measurements Aandachtspunt is naast Nederlandse inbreng ook verkennen of meer partijen bij de normalisatie van deze methoden betrokken willen zijn. Nationaal Het detecteren van lekkages met behulp van LDAR (Leak Detection and Repair) Met behulp van LDAR kan snel bepaald worden waar de koolwaterstoflekkages van een installatie vandaan komen. Deze techniek vormt een aanvulling op de Europese meetmethode voor vluchtige emissies van dampen geproduceerd door apparatuur en lekkage van leidingen. Als de LDAR methode voldoende getest is, dan kan worden besloten of hiervoor een NTA zal worden opgesteld of dat bestaande normen zullen worden aangepast. Industriële fijn stofemissies NTA 8029 Bepaling en registratie van industriële fijn stof emissies en de bijbehorende database.worden jaarlijks geëvalueerd. Op basis van opgedane ervaring worden NTA 8029 en de bijbehorende database geëvalueerd en zonodig aangepast en/of aangevuld.

12 5.2.3 Mogelijk nieuwe onderwerpen - Continue metingen van dioxinemetingen; - NEN norm voor het gebruik van koelers mbt NOx metingen. 5.3 Nationaal werk Nationaal wordt dit werk vormgegeven door de secretariaatsvoering van de normcommissie Luchtkwaliteit en de normsubcommissies Emissiemetingen", Geurmetingen en "Werkplek- en Buitenluchtmetingen. Daarnaast wordt de samenwerking met InfoMil gecontinueerd door o.a. het organiseren van de jaarlijkse NEN-InfoMil bijeenkomst, en neemt NEN actief deel aan het Platform Kwaliteit Luchtmetingen en het Platform Geur. In 2013 worden 2 vergaderingen belegd. De normcommissie is eindverantwoordelijk voor de nationale normen op het gebied van Luchtkwaliteit is verantwoordelijk voor Nederlandse inbreng en strategiebepaling in Europese en mondiale normalisatie coördineert en stuurt de diverse normsubcommissies aan stemt haar werkzaamheden af met andere commissies en organisaties die aan luchtkwaliteit gerelateerde onderwerpen werken Het werken aan normen is gedelegeerd aan de experts in de normsubcommissies. De strategische keuzes over het inhoudelijke programma worden gemaakt door de normcommissie (zie bijlage A voor de taken en verantwoordelijkheden van de normcommissie). 5.4 CEN/CENELEC werk De Europese en internationale normalisatie ontwikkelingen op het gebied van emissie-, geur-, buitenlucht- en werkplekmetingen worden actief gevolgd. Op Europees niveau voert Nederland het voorzitterschap van: CEN/TC 264 'Air quality' Op Europees niveau voert Nederland het voorzitterschap en/of secretariaat van: CEN/TC 264/WG 2 'Revision EN 13725:2003'(NL oorzitterschap en secretariaat); CEN/TC 264/WG 11 'Diffusive samplers' (NL voorzitterschap en secretariaat); CEN/TC 264/WG 12 'Determination of SO 2, NO 2, O 3 and CO in ambient air' (NL voorzitterschap en secretariaat); CEN/TC 264/WG 34 Anions and cations in PM 2,5 (NL voorzitterschap en secretariaat); CEN/TC 264/WG 37 'PEMS'(NL voorzitterschap en secretariaat); CEN/TC 137/WG 3 'Particulate matter' (= fijn stof op de werkplek) (NL secretariaat). Het werken aan normen is gedelegeerd aan de experts in de normsubcommissies (zie bijlage C). 5.5 ISO/IEC werk Op internationaal niveau voert Nederland het voorzitterschap en secretariaat van: ISO/TC 146/SC 1 'Stationary source emissions' ISO/TC 146/SC 1 Biomass and fossil derived CO 2 ISO/TC 146/SC 1 GHG-AMS (Greenhouse gases automated measuring systems) Het werken aan normen is gedelegeerd aan de experts in de normsubcommissies (zie bijlage C).

13 6 LIDMAATSCHAPPEN VAN WERKGROEPEN 6.1 Lidmaatschappen van Europese werkgroepen De lidmaatschappen van Europese werkgroepen zijn uitbesteed aan leden van de onderliggende subcommissies. Zie voor een overzicht het betreffende commissieplan. 6.2 Lidmaatschappen van mondiale werkgroepen De lidmaatschappen van mondiale werkgroepen zijn uitbesteed aan leden van de onderliggende subcommissies. Zie voor een overzicht het betreffende commissieplan 7 EVALUATIE EN VOORTGANGSRAPPORTAGE Evaluatie over het voorgaande jaar Een evaluatie en de voortgang van de activiteiten van het commissieplan van het voorgaande jaar is terug te vinden in de jaarrapportage. Deze wordt jaarlijks onder de commissieleden verspreid. De rapportage bevat een aantal onderdelen: Ontwikkelingen binnen diverse deelgebieden van NEN-Milieu. Lijst van gepubliceerde normontwerpen en normen per deelgebied. Per trimester wordt de voortgang van zaken gegeven en nieuwe onderwerpen toegelicht van alle commissies, vallend onder de beleidscommissie 390 Milieu. Meer informatie over een specifieke NEN-commissie is op verzoek bij NEN verkrijgbaar. 8 BEGROTING EN FINANCIERING 8.1 Begroting In totaal worden voor de normcommissie Luchtkwaliteit voor de secretariële werkzaamheden 38 dagen begroot (zie bijlage B voor de taken en verantwoordelijkheden van het secretariaat). Activiteiten 2013 Dagen Basisactiviteiten, zoals: 34 vergaderingen, ledenbeheer, communicatie, documentenstroom, volgen nationaleen internationale ontwikkelingen en bijwonen internationale vergaderingen Projectactiviteiten, zoals: 4 organisatie workshop/infomiddag Totaal activiteiten ,- De totale begroting voor deze commissie voor 2013 komt hiermee op EUR (excl. BTW). 8.2 Financiering Per 2013 is het nieuwe financiële beleid van de normcommissie Luchtkwaliteit (390146) van kracht. Dit betekent voor 2013 dat 75% van het programma van de normcommissie Luchtkwaliteit door het ministerie van I&M wordt gefinancierd en dat daarmee 25% voor rekening komt van de normcommissie zelf. Het aandeel van de normcommissie wordt over de commissieleden verdeeld volgens het participatiemodel met een zogenaamde 'differentiële bijdrage'. Dit houdt in dat de kosten gelijk worden verdeeld over het totaal aantal commissieleden (aantal stoelen per normcommissie). Het participatiemodel 'differentiële bijdrage' heeft de volgende uitgangspunten: a het participatiemodel geldt voor de normcommissie en voor alle onderliggende subcommissies;

14 b c d e f g h de financiële bijdrage vindt plaats per 'stoel' (bv twee commissieleden van dezelfde organisatie betalen voor twee stoelen); de financiële bijdrage is gebaseerd op de programmabegroting voor normalisatieactiviteiten die jaarlijks vooraf wordt vastgesteld; de financiële bijdrage is inclusief een bepaalde financiële afdracht 1 aan de normcommissie die jaarlijks vooraf wordt vastgesteld; de voorzitter van de normcommissie en de subcommissies zijn vrij van financiële bijdrage aan hun eigen commissies; de voorzitter van de subcommissie is als lid van de normcommissie vrij van financiële bijdrage aan de normcommissie (zie d); commissieleden namens I&M (bijvoorbeeld InfoMil) zijn vrij van financiële bijdrage; de financiële bijdrage van agendaleden is bepaald op de helft van de financiële bijdrage van 'gewone' commissieleden (met een minimum van 500,- per/jr). Naar verwachting komt de financiële bijdrage voor 2013 te liggen tussen de 1000,- en 1.500,- per stoel.. 1 De inhoudelijke en organisatorische relatie tussen de normcommissie Luchtkwaliteit en de onderliggende subcommissies komt ook tot uiting in een financiële bijdrage van de subcommissies aan de normcommissie. Deze bijdrage per subcommissie wordt gezamenlijk door de commissieleden van de betrokken subcommissie gedragen, zonder af te doen aan de overige genoemde uitgangspunten.

15 BIJLAGE A - TAKEN EN VERANTWOORDELIJKHEDEN NORMCOMMISSIE De normcommissie is verantwoordelijk voor de totstandkoming van nationale normen. Het opstellen van normen is gedelegeerd aan subcommissies maar de normcommissie blijft eindverantwoordelijk voor de te publiceren norm(en). De normcommissie is verantwoordelijk voor de Nederlandse inbreng en strategiebepaling in Europese en mondiale normalisatie, veelal uitgevoerd door de onderliggende subcommissies. Zij treedt op als schaduwcommissie voor CEN/TC 137 Assessment of Workplace Exposure to chemical and biological Agents, CEN/TC 264 Air Quality en ISO/TC 146 Air Quality. De normcommissie is verantwoordelijk voor de algemene coördinatie en sturing van het normalisatieprogramma op het gebied van lucht. Hieronder valt het coördineren en aansturen van de diverse subcommissies alsook het afstemmen van de verantwoordelijkheden van de normcommissie met de subcommissies. De normcommissie kan subcommissies en werkgroepen oprichten en benoemt de leden van deze subcommissies/werkgroepen. De normcommissie zorgt voor afstemming van haar werkzaamheden met andere normcommissies en organisaties die aan luchtkwaliteit gerelateerde onderwerpen werken. De normcommissie is verantwoordelijk voor de definitie van de informatiebehoefte. De normcommissie definieert op beleidsniveau welke onderwerpen voor normalisatie in aanmerking komen.

16 BIJLAGE B: TAKEN EN VERANTWOORDELIJKHEDEN SECRETARIAAT Secretariaatsvoering en ondersteuning standaardisatie/normalisatie activiteiten Organisatie normcommissievergaderingen. Opstellen agenda (in samenwerking met de voorzitter). Bijwonen vergadering. Verslaglegging vergadering. Contact onderhouden normcommissieleden. Verzorgen documentenstroom. Ledenbestand normcommissie (administratie en aantrekken nieuwe leden). Bewaken kwaliteitseisen Redactie van (concept)normen (conform NEN-eisen): - normtechnische adviezen; - verwerken werkdocument in NEN-template; - in overleg met deskundige verwerken van commentaar na openbare kritiekronde. Bewaken onderlinge consistentie van samenhangende normen (wetgeving). Communicatie Intern: binnen NEN-Milieu en tussen NEN-Milieu en NEN-clusters voor andere vakgebieden. Extern: informeren en betrekken van relaties. Breed: informeren van belanghebbende partijen. Bevorderen gebruik en implementatie van normen. Coördinatie op nationaal en internationaal niveau Onderhouden netwerk op beleidsmatig en uitvoerend niveau, nationaal en internationaal (CEN, ISO). Overleg en terugkoppeling met financiers. Coördinatie extern; overleg met andere commissies en belanghebbende partijen. Deelname aan CEN- en ISO-werk: Nederlandse inbreng verzorgen door: - commentaar leveren en stemmen; - inbrengen van Nederlandse standpunten bij internationale vergaderingen via Nederlandse delegatieleden of door directe deelname; - overname van CEN- en ISO-normen; - inbrengen van nieuwe Nederlandse initiatieven bij CEN of ISO.

17 BIJLAGE C: OVERZICHT NATIONALE EXPERTGROEPEN LUCHTKWALITEIT Nationale expertgroep 1 - Wbb* - Strategie van monsterneming en algemene aspecten van metingen Te volgen internationale werkgroepen Dhr. Hafkenscheid RIVM theohafkenscheid@rivm.nl CEN/TC 137 WG 2 General requirements for measuring procedures Dhr. Kromhout - IRAS - H.Kromhout@uu.nl CEN/TC 264 WG 11 Diffusive samplers for the determination of gases and vapours Mw. Pensis Ankerpoort NV - Ingeborg.Pensis@sibelco.com CEN/TC 264 WG 18 Open path optical measurement methods Dhr. Severijnen - prov. Limburg m.severijnen@prvlimburg.nl CEN/TC 264 WG 26 Emissions into indoor air Mw. Voogt TNO - marita.voogt@tno.nl ISO/TC 146 SC 2 WG 1 Particle size-selective sampling and analysis Dhr. Du Buy Buro Blauw frank.dubuy@buroblauw.nl ISO/TC 146 SC 2 WG 9 Sampling pump performance Dhr. De Jonge - GGD Amsterdam ddjonge@ggd.amsterdam.nl ISO/TC 146 SC 6 WG 6 Ventilation rate measurement ISO/TC 146 SC 6 WG 11 Performance tests for sorption * Wbb=werkplek-binnenlucht-buitenlucht ISO/TC 146 SC 6 WG 19 Investigation of constructions 2 - Wbb - Meting van deeltjes Dhr. Bakker ECN f.bakker@ecn.nl CEN/TC 137 WG 3 Particulate matter Dhr. Galenkamp TaTa Steel henk.galenkamp@tatasteel.com CEN/TC 264 WG 15 PM 2.5 µm mass fraction of particulate matter in ambient air Dhr. Hafkenscheid RIVM CEN/TC 264 WG 32 Particle number concentration and particle size distribution Dhr. De Jonge GGD Amsterdam - ddjonge@ggd.amsterdam.nl ISO/TC 146 SC 2 WG 1 Particle size-selective sampling and analysis Dhr. Kromhout - IRAS Mw. Pensis Ankerpoort NV Dhr. Peters RPS advies jan-willem.peters@rps.nl Dhr. Severijnen prov. Limburg Mw. Voogt TNO

18 3 - Wbb - Meting van vezels Dhr. Peters RPS advies ISO/TC 146 SC 3 WG 1 Determination of asbestos fibre content Dhr. Tempelman TNO TNO jan.tempelman@tno.nl ISO/TC 146 SC 6 WG 4 Asbestos / Mineral Fibres 4 - Wbb - Meting van anorganische stoffen ISO/TC 146 SC 2 WG 4 Inorganic fibres ISO/TC 146 SC 2 WG 7 Silica Dhr. Bakker ECN CEN/TC 264 WG 11 Diffusive samplers for the determination of gases and vapours Dhr. Boeckhout Tauw con.boeckhout@tauw.nl CEN/TC 264 WG 12 Reference method for determination of CO, NO2, SO2 and O3 in ambient air Dhr. Hafkenscheid RIVM CEN/TC 264 WG 34 Anions and cations in PM2,5 Mw. Voogt TNO ISO/TC 146 SC 2 WG 2 Inorganic particulate matter 5 - Wbb - Meting van organische stoffen ISO/TC 146 SC 3 WG 8 Determination of ozone UV method ISO/TC 146 SC 6 WG 15 Sampling strategy for CO2 Mw. Baldan VSL abaldan@vsl.nl CEN/TC 264 WG 21 Measurement method for B[a]P Dhr. Bakker ECN CEN/TC 264 WG 35 EC/OC in PM2,5 Dhr. Boeckhout Tauw ISO/TC 146 SC 2 WG 4 Organic vapours Dhr. Brocke - Forbo (CE+B70N/TC 264/WG 7 + WG 26) Dhr. Hafkenscheid RIVM Dhr. Houtzager TNO - marc.houtzager@tno.nl ISO/TC 146 SC 6 WG 3 ISO/TC 146 SC 6 WG 2 Determination of formaldehyde in indoor air Determination of volatile organic compounds (VOCs) in indoor air ISO/TC 146 SC 6 WG 12 Semi-volatile organic compunds in building products ISO/TC 146 SC 6 WG 13 VOCs in car interiors ISO/TC 146 SC 6 WG 16 VOC detectors

19 ISO/TC 146 SC 6 WG 18 Flame retardants 6 - Emissie - Strategie van monsterneming en algemene aspecten van metingen Dhr. Burgers Infomil : aanspreekpunt CEN/TC 264 WG 9 (+ subgr) Quality Assurance of automated Measurements pnwi EN 14181rev Dhr. Spies - Tauw Dhr. Peeters - prov. Limburg Dhr. te Pas prov. Gelderland Dhr. Sneek Quenda Dhr. Visser Prov. N-Brabant Dhr. Van der Gaag DCMR Emissie - Meting van deeltjes CEN/TC 264 WG 23 Manual and automatic measurement of velocity and volumetric flow in ducts pren ISO pren ISO Dhr. Spies - Tauw : aanspreekpunt ISO/TC 146 SC 1 WG 26 WD Dhr. De Ridder - NEa Dhr. te Pas prov. Gelderland Dhr. Sneek Quenda Dhr. Schrijvers Tata Steel Dhr. Visser Prov. N-Brabant Emissie - Meting van anorganische stoffen Dhr. Wolters - DSM : aanspreekpunt CEN/TC 264 WG 4 Total gaseous organic carbon (emissions) pren Dhr. Burgers - Infomil Dhr. Spies - Tauw Dhr. Sneek Quenda Dhr. Schrijvers Tata Steel Dhr. Visser Prov. N-Brabant Dhr. Noortman Bureau Veritas Emissie - Meting van organische stoffen ISO/TC 146 SC 1 WG 19 (disbanded) N 2 O ISO 7935:1992 (?)

20 Dhr. Spies - Tauw : aanspreekpunt CEN/TC 264 WG 3 HCL Emission / Manual Method EN 13649rev pnwi Dhr. Burgers InfoMil ISO/TC 146 SC 1 WG 9 (disbanded) ISO (SR) ISO (SR) ISO/TC 146 SC 1 ad WG Ammonia WD Algemene aspecten - Prestatiekenmerken, kwaliteitszorg, certificering van meetinstrumenten Dhr. Hafkenscheid RIVM : aanspreekpunt ISO/TC 146 SC 1 WG 25 Greenhouse gases - automated measurement systems DIS DIS Dhr. Spies - Tauw Dhr. Smit EmissionCare Dhr. Van der Gaag DCMR ISO/TC 146 SC 4 General aspects ISO 11222:2002 (SR) ISO 14956:2002 (SR) Dhr. Sneek Quenda Werkplekatmosfeer Huidblootstelling Dhr. Kromhout - IRAS ISO/TC 146 SC 2 WG 8 Assessment of contamination of skin and surfaces from airborne chemicals 12 Wbb Biologische agentia Biomonitoring Mw. Wouters - IRAS - i.wouters@uu.nl CEN/TC 264 WG 28 Airborne m.o.'s in ambient air Dhr. Snepvangers - Athene Octua - athenenoctua.advies@xs4all.nl CEN/TC 264 WG 29 GMO's in ambient air Dhr. Samson - CBS - r.samson@cbs.knaw.nl CEN/TC 264 WG 30 Biomonitoring methods with flowering plants CEN/TC 264 WG 31 Biomonitoring methods with mosses and lichens ISO/TC 146 SC 6 WG 10 Fungi