Studiesucces 2.0. Aan welke knoppen gaan we draaien?. Verlag van een inspirerende bijeenkomst bij hogeschool Windesheim in Zwolle.

Transcriptie

1 Studiesucces 2.0. Aan welke knoppen gaan we draaien?. Verlag van een inspirerende bijeenkomst bij hogeschool Windesheim in Zwolle. Onderzoekers van de onderzoekslijn hebben op 12 november deelgenomen aan het congres Studiesucces 2.0. Aan welke knoppen gaan we draaien?, georganiseerd door hogeschool Windesheim in Zwolle. Het ochtendprogramma bestond uit meerdere sprekers uit het vakgebied en een discussieronde met minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Jet Bussemaker. Het middagprogramma bestond uit workshoprondes over studiesucces. Hieronder volgt een verslag van deze dag. Plenair gedeelte Claire Boonstra, Operation Education Het programma begon met een presentatie gegeven door Claire Boonstra, mede-oprichtster van Operation Education. Claire benadrukt in haar presentatie dat er vaak 1 pad als het ideale wordt bestempeld en dat daarvan afwijken vaak een probleem is, terwijl het volgens Operation Education juist waardevol is om te kijken naar individuele talenten. Ze geeft als voorbeeld dat zij zelf niet echt in de manager stijl paste binnen Unilever en dat ze er uiteindelijk achter kwam dat dit te maken had met verschillende persoonlijkheidsaspecten het bedrijf belangrijk vindt, er zijn namelijk kwaliteiten die passen binnen leiderschap en kwaliteiten die passen binnen management. Zij bezat meer leiderschapskwaliteiten terwijl het bedrijf de nadruk legde op management kwaliteiten. Claire s boodschap is dus vooral om niet te gestructureerd te werk te gaan: er is niet maar 1 pad dat juist is. Binnen het onderwijs moet men goed af vragen wat er het doel is van onderwijs. Hiervoor heeft Claire een stappenplan ontwikkeld dat vragen stelt over het onderwijs, zoals het waarom achter

2 bepaalde aspecten uit het onderwijs. Uit de schoolwaardenkompas (die men vooraf aan de conferentie ingevuld had) blijkt namelijk dat onderwijs in de praktijk helemaal niet zo persoonlijk is, terwijl men aangaf dit juist wel heel belangrijk te vinden. De meeste mensen uit de zaal scoorden in het gele vlak dat naast meer dan boven en persoonlijk meer dan collectief als onderwijs idealen had. Ron Bormans, voorzitter College van Bestuur Hogeschool Rotterdam Ron Bormans gaat in op een aantal onderwerpen die goed gaan in het hbo, zoals de aansluiting op de arbeidsmarkt, en een aantal onderwerpen waar het minder goed gaat, zoals de diplomarendementen die dalen en de verhouding tussen studenten met een mbo en havo achtergrond. De jeugd is veranderd, maar ook het hbo is veranderd. Hoe kunnen we ons als hbo verbinden met deze nieuwe jeugd? Mogelijkheden liggen er met betrekking tot het versterken van de binding, tonen van empathie in combinatie met het stellen van hoge verwachtingen en het invoeren van profielen waardoor niet iedereen rechtstreeks voor een opleiding toelaatbaar is. Docenten zijn de dragers, zij maken het verschil en kunnen voor verandering zorgen, maar zullen daarin wel optimaal ondersteunt moeten worden. Plenaire sessie Jet Bussemaker (Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) en Thom de Graaf (Voorzitter Vereniging Hogescholen) In dit gedeelte van de plenaire sessie hield de dagvoorzitter een interview met de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Jet Bussemaker, en de voorzitter van de Vereniging Hogescholen, Thom de Graaf. In het begin van het interview wordt ingegaan op hetgeen de vorige spreker, Ron Bormans (voorzitter College van Bestuur van de Hogeschool Rotterdam) vertelde, namelijk dat de docent centraal dient te staan bij het bevorderen van studiesucces. In het algemeen wordt gesteld dat de docent kan zorgen voor binding in de klas en uitdaging voor de studenten. Thom de Graaf gaat verder in op datgene wat er specifiek goed gaat aan de Hogeschool Rotterdam, namelijk de Associate Degree opleidingen die het goed doen aan deze instelling, en een goed platform bieden voor bijvoorbeeld studenten die uitvallen in de Bachelor. De minister gaat in op de invloed van de sociaal-economische positie van de student in hoeverre dit het studiesucces kan beïnvloeden. Bussemaker stelt voor dat voor mbo ers andere carrièrepaden saillant moeten worden gemaakt dan doorstromen naar het hbo. Een dergelijke doorstroom moet altijd mogelijk zijn voor degenen die dit willen en kunnen, maar de Minister stelt voor dat er duidelijker wordt gemaakt dat je met een mbo-diploma ook goed uit de voeten kunt op de arbeidsmarkt. Thom de Graaf haakt hier op in door bij de doorstroom van mbo naar hbo een onderscheid te maken tussen enerzijds toelaatbaarheid en anderzijds toegankelijkheid. Hij noemt hierbij dat in bepaalde profielen de uitval namelijk wel erg hoog is bij doorstromers vanuit het mbo. De Graaf noemt tevens dat in het trilemma binnen het hoger onderwijs als het gaat om rendement dat omhoog moet, uitval dat omloog moet en kwaliteit dat omhoog moet, wat hem betreft kwaliteit altijd voor gaat, en dat er wat betreft rendement daarom realistische verwachtingen moeten worden gesteld. Tot slot wordt er nog ingegaan op de gemaakte prestatieafspraken. Bussemaker benadrukt dat dit voor nu moet worden gezien als een experiment en dat het belangrijk is om de resultaten hiervan goed af te wachten voordat er conclusies worden getrokken. Rob Verhofstad, bestuurder Hanzehogeschool Groningen De laatste spreker van het ochtendprogramma vertelde over de Hanze-aanpak, ingevoerd in alle schools van de Hanzehogeschool Groningen. Kenmerkend voor deze aanpak is dat het zich enkel richt op de factoren waarop men invloed heeft. Vier factoren die van invloed zijn op studiesucces worden onderscheiden: landelijke beleids- of stelselgebonden factoren, instellingsgebonden factoren,

3 opleidingsgebonden factoren en studentgebonden factoren. De Hanze-aanpak, die gebaseerd is op de PCDA-cyclus, richt zich enkel op de opleidings- en studentgebonden factoren. Deze wordt als volgt uitgewerkt. PLAN: analyse van zowel cijfers als panelgesprekken. DO: het zo precies mogelijk uitvoeren van een gemaakte afspraak. CHECK: evalueren (een effectmeting uitvoeren en de uitkomsten analyseren). ACT: aanpassen naar aanleiding van de uitkomsten. In zijn presentatie benadrukt hij een tweetal valkuilen. Wat regelmatig gebeurt is dat de analyse wordt overgeslagen. Er worden in zo n geval cijfers bekeken en direct een maatregel bedacht. Wat ook voorkomt is dat de evaluatie wordt overgeslagen. In dit geval wordt een nieuwe maatregel ingevoerd voordat de uitkomsten van de vorige maatregel bekend zijn. De boodschap van Rob Verhofstad moge duidelijk zijn, het is van groot belang om de cyclus af te maken. De Hanzehogeschool verwacht de effecten van deze methodiek in 2017/2018. Workshoprondes Daniëlle Schwartz, Renate van Mossel en Arnout de Leeuw (Windesheim), de studiesuccesscan. Bij hogeschool Windesheim hebben ze een stresstest ontwikkeld voor studiesucces: de studiesuccesscan. Het doel van de studiesuccesscan is om met een systematische aanpak opleidingen inzicht te geven in studiesucces bevorderende maatregelen. Hiervoor hebben ze de PDCA-cyclus van de Hanze Methodiek concreter uitgewerkt. Daarin wordt ook gebruik gemaakt van een checklist gebaseerd op de studiesucces checklist van het ICLON. Dergelijke instrumenten, zoals de studiesuccesscan, als ook de Hanze Methodiek, zijn voor onze onderzoekslijn inspiratie om ook een methode te ontwikkelen waarmee we op een systematische manier onderzoek kunnen doen naar studiesucces. Kariene Mittendorf (Saxion), bouwstenen voor SLB Dr. Kariene Mittendorf, associate lector verbonden aan Saxion hogeschool, gaf in haar workshop over studieloopbaanbegeleiding (SLB) middels een zestal bouwstenen aan waar het volgens haar om gaat bij succesvolle SLB. 1) Visie. Een visie op SLB moet geformuleerd worden en besproken worden in het docententeam. 2) Middelen en randvoorwaarden. Maak enkel docenten met affiniteit voor SLB, SLB er. 3) Leeromgeving voor de student. Hoe geef je SLB inhoud en vorm en hoe organiseer je het? 4) Vormgeving onderwijs. Hoe past SLB in het curriculum? 5) Instrumenten. Wat gebruik je ervoor? Denk bijvoorbeeld aan een intakegesprek. 6) Competenties van actoren. Professionalisering van docenten en verwachtingen over SLB vooraf uitwisselen. De presentatie gaf aanzet tot discussie. Verschillende zaken spelen bij verschillende opleidingen een rol. Vragen als is het wijsheid om wel of geen studiepunten toe te kennen aan SLB?, hoe kun je SLB ers professionaliseren? en is het niet beter om SLB verplicht te stellen voor docenten? kwamen aan bod. Jacqueline Hoogenboom, Annelies Ranzijn en Irene Witteman (Inholland), Grip op langstuderen Vanuit Inholland werd een workshop gegeven over verschillende projecten die sinds het schooljaar binnen Inholland zijn ingezet voor langstuderen. Een aantal van deze projecten zijn besproken door Jacqueline Hoogenboom; projecten die elk een specifieke focus hebben. Zo kan aan de hand van een talentenmeting in kaart worden gebracht wat specifieke talenten zijn van de student, in hoeverre deze talenten eigenlijk wel matchen met de opleiding waar hij of zij zit en hoe het zit met de studiebelastbaarheid van de student. Een ander project dat is besproken betreft Spirit Coaching. De naam zegt het al, het is bedoeld om de student weer spirit te geven bij het afronden van de studie. Samen met een coach volgen deelnemers

4 een traject van enkele weken, bestaande uit onder meer een persoonlijke intakegesprek en verdiepende workshops. Annelies Ranzijn gaf vervolgens een overzicht van het statusgesprek dat langstudeerders bij Inholland kunnen volgen. Aan de hand hiervan kan een student het advies krijgen om te stoppen of om door te gaan, en aan de hand van dit advies worden passende vervolgtrajecten voorgesteld. Irene Witteman lichtte dit aan het einde van de workshop middels een case, aan de hand van een fictieve student, het advies dat hij heeft gekregen en het traject dat hij na het statusgesprek heeft gevolgd. In dit geval was het een traject waarbij de fictieve student stopte met de studie, maar met behulp van een job coaching traject in kaart bracht wat zijn volgende stap zou zijn in het leven. Rutger Kappe (Inholland) en Evelyne Meens (Fontys), de studiekeuzecheck: heeft het gewerkt? Rutger Kappe en Evelyne Meens gaven een presentatie over het effect van de studiekeuzecheck. Rutger Kappe vertelde over een onderzoek uitgevoerd door Maura van der Molen tijdens haar stage: het in kaart brengen van het aanbod aan studiekeuzecheck activiteiten door hogescholen in Nederland. Hierbij werd een handige landkaart tool gebruikt waarop precies te zien was welke hogeschool welk programma aanbood: de verschillende aspecten van SKC lichtten op wanneer een bepaalde hogeschool deze aanbood. De 5 te onderscheiden categorieën waren: Wat voor soort SKC wordt er aangeboden? Is de SKC verplicht? Wordt er een individueel gesprek aangeboden? Is het advies bindend? En worden de SKC resultaten gebruikt voor Studieloopbaan begeleiding? Ook had Rutger al wat informatie over de waardering van SKC activiteiten van zowel studenten (gemiddeld een 7) als docenten ( gemiddeld een 7) binnen de randstad hogescholen. Evelyne Meens vertelde over haar onderzoek naar studiesucces binnen Fontys Hogeschool en over 2 factoren zie zij onder andere meenam in haar onderzoek; motivatie en de besluitvorming stijl achter de studiekeuze. Ook gaf zij aan dat de tevredenheid van docenten en studenten afneemt gedurende het jaar en dat de SKC aan Fontys een nog onvoldoende realistisch beeld van de opleiding schetst: studenten slaan het advies dan ook vaak in de wind. Doel om dit de komende jaren te gaan verbeteren. Geke de Graaf, Marion Busscher en Faraz Atefeh (Hanzehogeschool Groningen), Studiesucces voor en met studenten. In deze workshop is ingegaan op een aantal good practices van de Hanzehogeschool Groningen, waaronder good practices waarin ouderejaars studenten worden ingezet om het studiesucces van jongerejaars studenten te verhogen. Ouderejaars studenten kunnen, na selectie, worden aangesteld als student-assistent en krijgen betaald voor onder andere het geven van bijles als ook om als buddy op te treden. In de workshop is ingegaan op de concrete uitwerking van deze good practices. Daarnaast is een good practice besproken waarin 80% aanwezigheid verplicht is. Haalt de student deze aanwezigheid niet, dan verspeelt de student zijn recht op een tweede kans. Deze good practices brengen onze onderzoekslijn op ideeën en geven handvaten om dergelijke good practices, waar nodig en mogelijk, ook binnen Inholland toe te passen. Marjolijn Lamot en Rianne Vink (HU), studentparticipatie Hogeschool Utrecht doet veel op het gebied van studentparticipatie. In deze workshop werd een scala aan activiteiten/structuren besproken en werd het een en ander toegelicht door een bestuurlijk actieve student die voor de gelegenheid aanwezig was. Marjolijn Lamot en Rianne Vink zijn zelf in dienst van de hogeschool Utrecht als adviseur studentparticipatie. Enkele voorbeelden: studentenpanels, studentassistentschappen, stagiairs, klassenvertegenwoordiging, studievereningen, commissies, MOP ( mannen op de pabo ), studentencoach, buddy-systemen, autumn course (trainingsweekend voor bestuurlijk actieve studenten) en jaarvertegenwoordiging. De ervaringen in Utrecht zijn zeer positief. Studenten zijn welwillend om deel te nemen aan genoemde extracurriculaire activiteiten. Advies aan andere hogescholen om de succesfactor te vergroten is om dergelijke initiatieven/structuren goed te

5 faciliteren. Jaqueline van Rennes en Barbara van de Swaluw (Inholland), Decentrale Selectie Mondzorgkunde De studie Mondzorgkunde is een decentrale selectie studie. Dat houdt in dat zij niet het reguliere SKC programma gebruiken, maar een eigen aangepaste selectieprocedure. Voorafgaand aan de presentatie wordt benadrukt dat de verschafte informatie vooral verkregen is uit 4 jaar werkervaring. De decentrale selectie procedure werd dus al gebruikt voordat de studiekeuzecheck activiteiten op grote schaal bij andere opleidingen uitgevoerd werden binnen Inholland. De decentrale selectie procedure bestaat uit: 1. Het schrijven van een handgeschreven motivatiebrief (juist handgeschreven, omdat uit handschrift informatie over nauwkeurigheid gehaald kan worden) en 2. Gesprekken voeren met een geselecteerd aantal mensen en hieruit ongeveer 70 selecteren die mogen beginnen aan de opleiding. Belangrijk is volgens Jacqueline van Rennes dat studenten tijdens het gesprek een goed beeld hebben van het beroepenveld; dat ze wel weten wat mondzorgkunde inhoudt en waar je voor opgeleid wordt. Elke docent voert gesprekken en het doel hiervan is om de binding tussen studenten en docenten te bevorderen. Docenten die gesprekken voeren zijn meteen al veel bekender bij studenten en wanneer studenten dan op de opleiding verschijnen is er al een band. Binnen de 4 instellingen binnen Nederland die mondzorgkunde aanbieden zijn nogal wat verschillen: in Amsterdam en Utrecht melden zich meer allochtone studenten aan (bijna 80%), terwijl in Arnhem en Groningen veel meer studenten van autochtone afkomst zijn, hier moet soms wel rekening mee gehouden worden bij decentrale selectie procedures, in sommige culturen wordt mondzorgkunde bijvoorbeeld als een statusberoep gezien.