De asielinstroom in Nederland Facts & Figures november 2015

Transcriptie

1 De asielinstroom in Nederland Facts & Figures november November 2015, ministerie van Veiligheid en Justitie 1

2 Creëren van voldoende opvang; een gezamenlijke opgave Het ministerie van Veiligheid en Justitie en het ministerie van Binnenlandse Zaken werken nauw samen om met de gemeenten, de provincies en de veiligheidsregio s voldoende adequate opvang te organiseren voor de opvang van asielzoekers. Het aantal asielzoekers is sinds het voorjaar van 2015 explosief gestegen. Dat legt een grote druk op het Centraal Orgaan opvang asielzoekers en de gemeenten. In dat kader is het van het grootste belang dat de opgave waarvoor we ons gesteld zien bij alle betrokkenen helder op het netvlies staan en dat de verantwoordelijkheden van de verschillende partijen volstrekt helder zijn. Ontwikkelingen in de instroom De instroom heeft zich dit jaar, afgezet tegen de twee voorgaande jaren, als volgt ontwikkeld. prognose 2015 De prognoses voor 2016 laten zien dat er zeker ook volgend jaar een behoorlijke instroom van asielzoekers te verwachten is. We gaan momenteel uit van een gelijk aantal als in Uiteraard is dit sterk afhankelijk van vele factoren, waar onder de situatie in andere landen. 2

3 Opvangcapaciteit & bijbehorende verantwoordelijkheden Er zijn verschillende typen opvang: Crisisnoodopvang: Hierbij gaat het om locaties, zoals sporthallen, die ook voor incidenten, rampen of crisis worden gebruikt door bevolkingszorg. Deze opvang is in beginsel bedoeld voor 72 uur, waarna asielzoekers kunnen doorstromen naar de andere vormen van opvang. Ook komt het voor dat aan gemeenten wordt gevraagd de periode van 72 uur te verlengen, totdat er een nieuwe plek is gevonden voor de betreffende groep. Soms volgt er na 72 uur een volgende groep, die dan ook voor 72 uur wordt opgevangen. De gemeente is verantwoordelijk voor de inrichting van - en de dagelijkse gang van zaken rondom de crisisnoodopvang. COA is systeemverantwoordelijk. Noodopvang: Bij de noodopvang betreft het sobere opvanglocaties met veelal minder voorzieningen die, bij voorkeur, zes tot twaalf maanden opvang kunnen bieden aan grote groepen asielzoekers. Hierbij valt te denken aan hallen (zoals in Goes of Zwolle), locaties voor paviljoens (Heumensoord plaatsen, Zaandam 500 plaatsen), voormalige penitentiaire inrichtingen (Alphen aan de Rijn plaatsen, de Koepel in Haarlem 400 plaatsen), etc. Bij voorkeur gaat het om locaties in de directe nabijheid van een potentiële tijdelijke of reguliere opvanglocatie. Reguliere opvang (AZC): In de regulier opvang gaat het om een asielzoekerscentrum (AZC) dat door het COA wordt geëxploiteerd voor een termijn vanaf twee jaar met een opvangcapaciteit tot personen. Het kan gaan om langdurige opvanglocaties (tot 30 jaar) en tijdelijke opvanglocaties (tot 5 jaar). Er wordt hard gewerkt om nieuwe AZC s mogelijk te maken. De mogelijkheid wordt onderzocht om flexibel om te gaan met 500+, bijvoorbeeld door kleinere vestigingen van in ieder geval 100+ als onderdeel te zien van een grote vestiging (het satellietmodel). Incidenteel worden ook recreatieparken, migrantenhuisvesting of vergelijkbare accommodaties benut. De exploitatie wordt deels door de verhurende eigenaar gevoerd (voor circa of meer personen). Het COA opent pas een locatie, nadat het gemeentebestuur hier mee heeft ingestemd en er onderlinge afspraken zijn gemaakt. Bestuurlijke instemming is essentieel voor het creëren van draagvlak voor een asielopvanglocatie. Het COA faciliteert de gemeente met informatie en ervaring opgedaan bij andere 3

4 trajecten. Er is nog nimmer een opvanglocatie afgedwongen via de rechterlijke weg, maar altijd op basis van een professionele bestuurlijke samenwerking. De verantwoordelijkheidsverdeling van de verschillende betrokken partijen is hierbij (op hoofdlijnen geschetst) als volgt: Burgemeester De burgemeester is de verantwoordelijke bestuurder voor de handhaving van de openbare orde en de hulpverlenende taak van de politie. De burgemeester heeft in dat kader het gezag over de politie (artikel 172, eerste lid, Gemeentewet en artikel 11 Politiewet 2012). De burgemeester is verantwoordelijk voor de tolerantiegrenzen met betrekking tot de openbare orde. Hij of zij stelt deze vast in afstemming met de officier van justitie. Gemeente De gemeente verzorgt op verzoek van het COA de crisisnoodopvang, maar ook de huisvesting van statushouders. Tevens is de gemeente een belangrijke partner in het realiseren van reguliere en noodopvanglocaties. Het gemeentebestuur heeft een belangrijke rol in de communicatie over opvang. Dit in nauwe samenwerking met het COA en andere partners. De gemeente heeft tevens een rol in zowel de maatschappelijke begeleiding als arbeidsmarkttoeleiding van vergunninghouders. Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) Het COA is verantwoordelijk voor de opvang, begeleiding en uitstroom (uit de opvang) van asielzoekers in Nederland. In opvanglocaties is het COA verantwoordelijk voor de begeleiding, leefbaarheid en veiligheid. Het schakelt daarvoor ook andere organisaties in, zoals Vluchtelingenwerk Nederland, particuliere beveiligingsbedrijven, etc. Veiligheidsregio De veiligheidsregio kan met haar crisisstructuur en organisatie een rol spelen in het organiseren en in goede banen leiden van de opvang. Hierbij kunnen de voorbereidingen in het kader van Bevolkingszorg vanuit de crisisbeheersing worden benut. Meer concreet gaat het dan om het in samenspraak met de gemeenten organiseren van crisisnoodopvanglocaties als dat op een gegeven moment noodzakelijk is. Provincie Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het huisvesten van vluchtelingen die een vergunning hebben gekregen om (tijdelijk) in Nederland te mogen verblijven ( vergunninghouders ). Op basis van het inwoneraantal krijgt elke gemeente een taakstelling, die halfjaarlijks door het Rijk wordt vastgesteld. De provincies houden daarop toezicht. Inzet van de overheid De nu noodzakelijke capaciteit wordt gevonden door crisisnoodopvang en noodopvang te creëren in de gemeenten. Er zijn op dit moment (begin november 2015) een 60-tal asielzoekerscentra met een totale capaciteit van , 35-tal noodopvang met een totale capaciteit van en een wisselend aantal locaties voor crissinoodopvang. Een totale lijst van de asielzoekerscentra en de noodopvanglocaties vindt u aan het einde van dit document. 4

5 Het is de intentie van de overheid om de inzet van de crisisnoodopvang plaatsen zoveel als mogelijk te beperken. Deze opvang heeft immers als nadeel dat deze zeer tijdelijk is en de asielzoekers regelmatig moeten verhuizen naar andere opvanglocaties. Om die reden wordt nu vooral ingezet op het creëren van noodopvangcapaciteit en op een zogenaamde sluitende aanpak, waarbij naar oplossingen voor de hoge instroom wordt gekeken door de keten van binnenkomst tot huisvestingals geheel te bezien in plaats van op de verschillende onderdelen van de keten te focussen. Coördinatie van de inspanningen van de verschillende partijen is hierbij van groot belang. Casus sluitende aanpak In Noord Brabant heeft de CdK, mede op verzoek van de Veiligheidsregio s binnen de provincie, het Platform Opvang Vluchtelingen ingesteld (POV). Dat platform heeft als doel om als één Brabantse overheid te streven naar voldoende opvangplekken voor asielzoekers en statushouders. Dit platform bestaat uit vertegenwoordigers van de drie veiligheidsregio s namens de gemeenten, het COA, medewerkers van het Kabinet van de commissaris van de Koning, en van betrokken afdelingen in het provinciaal apparaat waaronder communicatie en Ruimte (statushouders). Het platform werkt vanuit het besef dat de opvang van asielzoekers een voortdurend proces is dat vooralsnog geen einde kent. De vraag naar opvang wordt beïnvloed door de sterk variërende getallen, mensen die zich melden en het gegeven dat er nieuwe locaties nodig zijn omdat het gebruik van bestaande locaties in een aantal gevallen beëindigd wordt. Noodopvang heeft de eerste prioriteit op dit moment. Een tweede Brabants spoor is het onderzoeken van mogelijkheden voor het versneld huisvesten van vergunninghouders waardoor plaatsen vrijkomen in de AZC s. Noord Brabant neemt in de aanpak de gehele keten van opvang mee. Door de Brabantse aanpak is het mogelijk om opvanglocaties in een breder perspectief te zien. Hierdoor is een betere spreiding te realiseren in de provincie over de politiedistricten. Huisvesting in gemeenten 5

6 Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het huisvesten van vluchtelingen die een vergunning hebben gekregen om (tijdelijk) in Nederland te mogen verblijven ( vergunninghouders ). Dit is geregeld in de Huisvestingswet. Op basis van het inwoneraantal krijgt elke gemeente een taakstelling, die halfjaarlijks door het Rijk wordt vastgesteld. De provincies houden daarop toezicht. In de praktijk spelen woningcorporaties een belangrijke rol bij de huisvesting van vergunninghouders. Gemeenten en corporaties doen hun best om aan de forse toename van de vraag te kunnen voldoen. In oktober zijn er meer dan 2700 vergunninghouders gehuisvest. In de afgelopen jaren was dat aantal niet eerder zo hoog. Tegelijkertijd weten we dat om achterstanden te voorkomen eigenlijk maandelijks 3400 vergunninghouders gehuisvest moeten worden. De achterstand loopt dus nog steeds verder op. Tot 1 jan 2016 zijn er nog ruim te huisvesten vergunninghouders. Versneld huisvestingscapaciteit realiseren Op dit moment (november 2015) verblijven vergunninghouders in de reguliere opvang die door zouden kunnen stromen naar een woning, zoals hiervoor bedoeld, in de gemeente. Doordat de uitstroom achterblijft bij de instroom houden deze personen opvangplekken bezet die we hard nodig hebben voor asielzoekers die zich nu melden voor een asielaanvraag. Om de druk op de reguliere woningmarkt te ontlasten is het aldus van belang dat versneld extra huisvestingscapaciteit wordt gerealiseerd, bijvoorbeeld door leegstaand vastgoed (kantoren of zorgvastgoed) te transformeren tot wooneenheden. Dit kunnen sobere niet zelfstandige - woonvoorzieningen zijn. Een andere vorm van huisvesting betreft de zogenaamde gzza s,oftewel de gemeentelijke zelf zorg arrangementen. Bij een zelfzorgarrangement gaat het niet om de reguliere huisvestingsprocedure die al bekend is bij de gemeenten. Het gaat om tijdelijke huisvesting in gemeenten voor vergunninghouders die nog niet zijn uitgeplaatst naar een gemeente. Het COA levert vergunninghouders aan de gemeente en de gemeente stelt tijdelijke huisvesting beschikbaar. Hierbij kan gedacht worden aan vakantiehuizen op een camping. De gemeente kan ook gebruikmaken van het aanbod van gastgezinnen. Hoe verder? Naar het zich laat aanzien zal het tekort aan plekken voor de opvang van asielzoekers aan het eind van het jaar oplopen tot rond de Het vergt dus nog een behoorlijke inspanning van velen wil de overheid voorkomen dat er dagelijks gezocht moet worden naar plaatsen en we genoodzaakt zijn crisisnoodopvangplaatsen te creëren om eenieder die recht heeft op opvang die ook te kunnen bieden. Ook voor volgend jaar zal de druk op de noodzakelijke capaciteit aanzienlijk zijn. Het aantal asielzoekers dat zich meldt blijft hoog en ook de nareis van gezinsleden van asielzoekers die (tijdelijk) mogen blijven vereist een inspanning van de gemeente. 6

7 Opvanglocatie COA d.d. 19 november 2015 Locatie Gemeente Veiligheidsregio Provincie Reguliere opvang COA Noodopvang COA Aantal Aalden Coevorden Drenthe Drenthe x 30 Alkmaar Alkmaar Holland Noord Holland x 500 Almelo Almelo Twente Overijssel x 383 Almere Almere Flevoland Flevoland x 816 Alphen aan den Alphen ad Rijn DJI Rijn Hollands Midden Zuid-Holland x 960 Amersfoort Amersfoort Utrecht Utrecht x 293 Amsterdam GNO Amsterdam Amsterdam-Amstelland Holland x 1133 Apeldoorn Apeldoorn en Oost- Gelderland Gelderland x 480 Arnhem De Berg Arnhem Gelderland Midden Gelderland x 400 Arnhem-Vreeden Arnhem Gelderland Midden Gelderland x 329 Azelo Hof van Twente Twente Overijssel x 340 Baexem Leudal Limburg-Noord Limburg x 425 en Oost- Beekbergen Apeldoorn Gelderland Gelderland x 30 Bellingwolde 'De Grenshof' Bellingwedde Groningen Groningen x 253 Bergen aan Zee Bergen Holland Noord Holland x 100 en Oost- Borculo Berkelland Gelderland Gelderland x 130 Midden- en West- Breda Breda Brabant Brabant x 400 Budel Cranendonck Brabant-Zuidoost Brabant x 235 Budel Cranendonk Cranendonck Brabant-Zuidoost Brabant x 1500 Burgum Tytsjerksteradiel Fryslân Fryslân x 520 Delfzijl Delfzijl Groningen Groningen x 430 Den Haag Den Haag Haaglanden Zuid-Holland x 40 Den Haag Den Haag Haaglanden Zuid-Holland x 400 Den Helder Doggershoek Den Helder Holland Noord Holland x 640 Den Helder MK Den Helder Holland Noord Holland x 268 Deventer Deventer IJsselland Overijssel x 50 en Oost- Doetinchem Doetinchem Gelderland Gelderland x 576 Drachten Smallingerland Fryslân Fryslân x 337 Dronten Dronten Flevoland Flevoland x 1356 Duinrell Wassenaar Haaglanden Zuid-Holland x 750 Echt Echt-Susteren Limburg-Noord Limburg x 412 Ede Ede Gelderland Midden Gelderland x 300 Eerbeek Brummen en Oost- Gelderland Gelderland x 30 Eindhoven Eindhoven Brabant-Zuidoost Brabant x 700 Emmen Emmen Drenthe Drenthe x 650 Geeuwenbrug Westerveld Drenthe Drenthe x 124 Midden- en West- Gilze en Rijen Gilze en Rijen Brabant Brabant x 1192 Goes Goes Zeeland Zeeland x 302 Grave Grave Brabant-Noord Brabant x 672 Groningen Groningen Groningen Groningen x 375 Gulpen Landsrade Gulpen-Wittem Zuid-Limburg Limburg x 250 7

8 Haarlem de Koepel Haarlem Kennemerland Hapert Bladel Brabant-Zuidoost Heerhugowaard Heerhugowaard Holland Noord Holland x 393 Brabant x 30 Holland x 590 Heerlen Heerlen Zuid-Limburg Limburg x 348 Hengelo Hengelo Twente Overijssel x 135 en Oost- Hoenderloo Apeldoorn Gelderland Gelderland x 30 Holten Rijssen-Holten Twente Overijssel x 30 Hoogeveen Hoogeveen Drenthe Drenthe x 1000 Katwijk Katwijk Hollands Midden Zuid-Holland x 1170 Kolham Slochteren Groningen Groningen x 144 Utrechtse Leersum Heuvelrug Utrecht Utrecht x 675 Leeuwarden x 560 Leeuwarden Maagdepalm Leeuwarden Fryslân Fryslân x 20 Leiden Leiden Hollands Midden Zuid-Holland x 250 Luttelgeest Noordoostpolder Flevoland Flevoland x 1400 Maastricht Maastricht Zuid-Limburg Limburg x 610 Middelburg Middelburg Zeeland Zeeland x 330 Musselkanaal Stadskanaal Groningen Groningen x 530 en Oost- Nieuw Milligen Apeldoorn Gelderland Gelderland x 30 Nijmegen Nijmegen Gelderland-Zuid Gelderland x 373 Nijmegen Heumensoord Nijmegen Gelderland-Zuid Gelderland x 2952 Midden- en West- Oisterwijk Oisterwijk Brabant Brabant x 451 Ommen Ommen IJsselland Overijssel x 362 Onnen Haren Groningen Groningen x 480 Ootmarsum Dinkelland Twente Overijssel x 230 Oranje Midden-Drenthe Drenthe Drenthe x 700 Oude Pekela Pekela Groningen Groningen x 500 Overberg Utrechtse Heuvelrug Utrecht Utrecht x 193 Overloon Boxmeer Brabant-Noord Brabant x 800 Pagedal Stadskanaal Groningen Groningen x 538 en Oost- Putten Putten Gelderland Gelderland x 30 Reuver Beesel Limburg-Noord Limburg x 30 Rosmalen 's-hertogenbosch Brabant-Noord Brabant x 500 Schalkhaar Deventer IJsselland Overijssel x 660 Scheerwolde Steenwijkerland IJsselland Overijssel x 35 St. Annaparochie het Bildt Fryslân Fryslân x 431 Sweikhuizen Schinnen Zuid-Limburg Limburg x 242 Ter Apel Vlagtwedde Groningen Groningen x 1387 Midden- en West- Tilburg Tilburg Brabant Brabant x 225 Utrecht Utrecht Utrecht Utrecht x 440 Vaals Vaals Zuid-Limburg Limburg x 30 Veenhuizen Noordenveld Drenthe Drenthe x 600 Velp Rheden Gelderland Midden Gelderland x 250 Venlo Venlo Limburg-Noord Limburg x 480 en Oost- Vierhouten Nunspeet Gelderland Gelderland x 60 8

9 Vledder Westerveld Drenthe Drenthe x 180 Wageningen Wageningen Gelderland Midden Gelderland x 328 Weert Weert Limburg-Noord Limburg x 1000 en Oost- Winterswijk Winterswijk Gelderland Gelderland x 501 Zaandam Zaanstad Zaanstreek-Waterland Holland x 500 Zaandam (Zaanstad) Zaanstad Zaanstreek-Waterland Holland x 377 Zeist Zeist Utrecht Utrecht x 364 Zweeloo Coevorden Drenthe Drenthe x 450 Zwolle Zwolle IJsselland Overijssel x 400 9