Onderzoek Bestrijdingsmiddelen en Omwonenden

Transcriptie

1 Onderzoek Bestrijdingsmiddelen en Omwonenden Dr Mark Montforts Programmaleider Bestrijdingsmiddelen en omwonenden

2 Opdracht Advies 'Gewasbescherming en omwonenden' van Gezondheidsraad: Omwonenden maken geregeld melding van klachten Nederland nauwelijks onderzoek verricht naar blootstelling of gezondheidseffecten De Gezondheidsraad adviseert blootstellingsonderzoek, om daarna, op geleide van de uitkomsten, verder te kijken naar gezondheidseffecten. Opdracht van departementen aan het RIVM: Verkrijgen van gegevens over mogelijke blootstelling van omwonenden van teelten met een intensief gebruik van gewasbeschermingsmiddelen 2 Bestrijdingsmiddelen en omwonenden

3 Randvoorwaarden De aanpak mag achteraf niet ter discussie staan Omwonenden, wetenschap, andere partijen Wetenschappelijk verantwoord State-of-the-art methodieken Voldoende omvang (zeggingskracht) Maatschappelijk verantwoord Objectief (incidenten versus algemeen gebruik) Voldoende omvang (verschillende situaties) Rekening houden met ervaring en perspectief van direct betrokkenen 3 Bestrijdingsmiddelen en omwonenden

4 Inrichting van het onderzoek Departementen zijn opdrachtgever van RIVM RIVM coördineert het onderzoek Onderzoek ontwikkeld en uitgevoerd door een consortium Onderzoek begeleid door Klankbordgroep van stakeholders, eigen voorzitter Begeleidingsgroep van wetenschap & ervaringsdeskundigen Externe wetenschappelijk reviewers Werkbezoeken aan ervaringsdeskundigen. Opzet en uitvoering van het onderzoek is transparant met Vragenformulier en Q&A Beschrijvingen van taken en werkwijzen Verklaringen van belangen van deskundigen 4 Bestrijdingsmiddelen en omwonenden

5 Het consortium Alterra Stichting Centrum voor Landbouw en Milieu (CLM) Institute for Risk Assessment Sciences (IRAS) Praktijkonderzoek Plant & Omgeving (PPO) Plant Research International (PRI) Radboud Universitair Medisch Centrum Nijmegen (Radboudumc) RIKILT Schuttelaar & Partners TNO Universitair Medisch Centrum Groningen 5 Bestrijdingsmiddelen en omwonenden

6 De Klankbordgroep Mw D Brunt WING (voorzitter) Dhr J van Wenum - LTO Nederland Mw R Fournell - Stichting Bollenboos Dhr M Visschers - De Natuur- en Milieu Federaties Mw J Visser - GGD Nederland Dhr J Ottenheim - NEFYTO Mw M Jacobs - Vereniging Leefmilieu Dhr S van der Veek - Gemeente Schagen (NH) Dhr M Steeghs - NVWA Dhr A Schöppink - Bewonersgroep Bloemberg Dhr A Hoogendijk KAVB Mw M Nelemans Ministerie van IenM (toehoorder) Mw W van Enst Copernicus Instituut (observator) 6 Bestrijdingsmiddelen en omwonenden

7 Doel, vraagstelling Doel: kwantificeren van blootstelling aan bestrijdingsmiddelen (BMs) van omwonenden van teelten waar deze (intensief) worden toegepast. Specifieke vraagstelling: Wat zijn de concentraties aan BMs in het buiten- en binnenmilieu van omwonenden? Wat is de persoonlijke blootstelling aan BMs van omwonenden? Wat zijn de blootstellingsbronnen en routes die bijdragen aan deze omgevingsconcentraties en persoonlijke blootstelling? Wat is de blootstelling aan BMs over het jaar en verschillende gebieden in Nederland? 7 Bestrijdingsmiddelen en omwonenden

8 Doel, vraagstelling Het is niet mogelijk om alle omwonenden en alle BMs te meten. Daarom een combinatie nodig van: Omgevingsmonitoring (buiten-, binnenshuis) Persoonlijke metingen (extern, intern) Blootstellingsmodellen Duiden van de blootstellingsroutes Inter- en extrapolatie van de gegevens 8 Bestrijdingsmiddelen en omwonenden

9 Keuzes Gewassen 2015: fruitteelt (appel / peer), bollen Intensief gebruik BMs Verschillende applicatiemethoden Bestrijdingsmiddelen (N ~10) Intensief gebruik Meetbaar in diverse media Locaties (n=15) Cluster van huizen (n= ~12 per locatie) rond een teelt < 250m van een veld met een over-representatie van huizen < 50m Meer locaties indien nodig om gewenst aantal personen (400) te bereiken Omwonenden Omwonenden inclusief telers (die daar wonen); volwassenen en kinderen 1 volwassene en kind per huishouden 9 Bestrijdingsmiddelen en omwonenden

10 Bestrijdingsmiddelen zijn altijd en overal aanwezig, dit zijn zogenaamde achtergrondconcentraties. Nabij landbouwgrond zijn de concentraties naar verwachting hoger. Door op verschillende afstanden te meten, krijgen we daar inzicht in. 10 Bestrijdingsmiddelen en omwonenden

11 Omwonenden kunnen worden blootgesteld vanuit verschillende percelen. Het onderzoek stelt de bewoner centraal en houdt er rekening mee dat de blootstelling vanuit verschillende bronnen kan komen. 11 Bestrijdingsmiddelen en omwonenden

12 Protocol A, B en C 12 Bestrijdingsmiddelen en omwonenden

13 Protocol A (n=~12 huishoudens per locatie) 7 dagen 7 dagen 2 dagen Spot Urine (ochtendurine) Buitenluchtmonsters (HVS + monsterwisselaar) Vegetatie-tuin Bodem Oogstbare gewassen Binnenshuis Veegmonsters [vloer/roostermat, raamkozijn] Settled dust [1 wk, 1 lange termijn] 13 Bestrijdingsmiddelen en omwonenden

14 Protocol B (n=~4 huishoudens per locatie) Metingen protocol A plus op de dag van spuittoepassing: Persoonsgebonden meting: Urinemonsters direct na toepassing Inhalatoire blootstelling middels persoonlijke monstername (draagbaar pompje) Dermale blootstelling middels veegmonsters van handen Buitenshuis: Luchtconcentraties waarbij gas en druppel wordt gescheiden Depositiemonster in de tuin (bijv. Petrischaal met filter) Binnenshuis: Stationaire luchtconcentraties 14 Bestrijdingsmiddelen en omwonenden

15 Protocol C experimentele setting Huidige drift en verdampingsmodellen hebben een aantal onzekerheden Afstand Verticaalprofiel Invloed emissiebeperkingen op blootstelling (75% reductie vanaf 2016) Noodzakelijk voor Inrichten locaties voor protocol A en B (afstanden) Inrichten opstelling meetapparatuur (verticaalprofiel) Interpretatie van metingen in meetprotocol A en B Doorvertaling naar andere situaties Vergelijk blootstelling in residentie versus buiten 15 Bestrijdingsmiddelen en omwonenden

16 Contextuele informatie Variable Method A B C Professional pesticide use Diary Details on application from farmers Diary and registration forms Details on urine collection Diary + + Demographic characteristics Questionnaire + + Life style Diary / Questionnaire + + Time activity patterns Diary + + Pesticide use at home Diary + + Awareness of spray events Diary + + Diet, specifically consumption of home grown produce Diary + + Meteorological conditions Measurements 16 Bestrijdingsmiddelen en omwonenden

17 Extrapolatie Op basis van bestaande modellen en de metingen zullen blootstellingsmodellen worden ontwikkeld die de blootstelling aan BMs kunnen voorspellen. Dat is nodig omdat: Niet alle BMs kunnen worden gemeten Niet alle gewassen kunnen worden bemeten Niet alle meteorologische (en andere) omstandigheden kunnen worden meegenomen Niet alle gebieden kunnen worden bemeten. 17 Bestrijdingsmiddelen en omwonenden

18 Wat levert dat op? Beschrijvende statistieken van omgevingsconcentratie en persoonlijke blootstelling aan BMs op basis van metingen en model extrapolaties. Antwoord op vragen: Wat zijn de concentraties aan BMs in de buiten- en binnenmilieu van omwonenden? Wat is de persoonlijke blootstelling aan BMs van omwonenden? Wat zijn de blootstellingsbronnen en routes die bijdragen aan omgevingsconcentraties en persoonlijke blootstelling? Wat is de blootstelling aan BMs over het jaar/verschillende gebieden in Nederland? 18 Bestrijdingsmiddelen en omwonenden

19 Fasering tijd WP A RIVM management B RIVM Maatschappij C RIVM Integratie 1 Consortium design 2 Selecties 3a Monsters leefomgeving 3b Monsters biomonitoring 4 Analyses 5 Modellering 6 Communicatie 7 Veldwerk 2e helft 1e helft 2e helft 1e helft 2e helft 1e helft 2e helft 1e helft 2e helft 19 Bestrijdingsmiddelen en omwonenden Date_Text

20 Design en toetsing Design is ontwikkeld door de 10 partijen Externe reviewers hebben beoordeeld: score 3.2 op schaal 1-4 Aanpassingen zijn gemaakt in design n.a.v. commentaar Nationale Begeleidingsgroep heeft (aangepaste) voorstel beoordeeld: goed onderzoek, maar. Aanpassingen zijn doorgevoerd. Klankbordgroep heeft geadviseerd over het aangepaste voorstel. 20 Bestrijdingsmiddelen en omwonenden

21 Design en aanpassingen Design is beoordeeld door 16 externe reviewers (USA, CA, AU, FR, DE, UK, IT, SP, CH, BE) voor alle expertises (biomonitoring, epidemiologie, veldmetingen, lucht, modelleren, risicocommunicatie). Zeer relevant en wetenschappelijk robuust, aanbevelingen voor: Aandacht voor communicatie naar deelnemers (RIVM) Aandacht voor sturing op consortium (RIVM, WP1) Studie naar kinetiek metabolieten bij de mens (WP3b) Cross-validatie laboratoria (WP4) Fasering (pilots) Zeer sterk onderzoeksteam (score 3.9 uit 4) 21 Bestrijdingsmiddelen en omwonenden

22 Design en aanpassingen (2) Begeleidingsgroep 18 deskundigen op alle expertisegebieden (NL, BE, DK) 6 ervaringsdeskundigen (telers en omwonenden) Onderzoek relevant en doortimmerd Fasering aanbrengen voorbereidend werk - METC Meer modelleren in selectiefase Includeren jeugdigen impact op aantal locaties Extreme situaties beter bekijken (druppel, driftreductie) Veldwerk biomonitoring complex dus kwetsbaar (extra veldwerker) Aandacht voor communicatie onderzoek als geheel (taak RIVM) Onzekerheidsanalyse hele onderzoek (taak RIVM) 22 Bestrijdingsmiddelen en omwonenden

23 Design en aanpassingen (3) Klankbordgroep 15 januari Onderzoek diepgang en is grondig. Open houding wordt gewaardeerd. Fasering is belangrijk. Consequentie (2018 opleveren) is acceptabel. Wel meteen starten. Aandacht communicatie. Betrek gemeenten, organisaties, lokale media, GGD, huisartsen Gedrag bewoner centraal. Andere routes blootstelling (fietsers)? Sociologische kennis benutten rond onderzoek Betrek KBG in middelselectie en bij andere cruciale momenten. Wens mobiele brigade en korte termijn maatregelen Focus op kennis. Wegnemen van zorgen staat los daarvan. Houd wel rekening met integratie van resultaten en opkomende maatschappelijk vragen. 23 Bestrijdingsmiddelen en omwonenden