Samenvatting businessplannen topsectoren 2025

Transcriptie

1 Samenvatting businessplannen topsectoren 2025

2 Overzicht samenvattingen Inhoud Topsector Creatieve industrie... 2 Topsector Agri&Food:... 4 Topsector HTSM:... 5 Topsector Tuinbouw & Uitgangsmaterialen... 7 Topsector LSH... 8 Topsector Logistiek Topsector Energie Topsector Water Topsector Chemie... 20

3 Topsector Creatieve industrie Nederland is in 2025 als de meest creatieve economie van Europa. Om deze ambitie te verwezenlijken zijn er de afgelopen jaren door de creatieve industrie, onder aanvoering van het Topteam meerdere strategische agenda s opgesteld. Doelen zijn het stimuleren van kennis en innovatie, human capital, internationalisering van de sector en crossovers tussen creatieve sectoren onderling en andere sectoren van onze economie. In de afgelopen 5 jaar zijn hiermee grote stappen gezet: de creatieve industrie wordt steeds breder erkend als bron voor innovatie, welvaart en welzijn. Daar zijn we trots op. Het Topteam, de Federatie Dutch Creative Industries en de Dutch Creative Council zetten de komende jaren in op het verder versterken van de economische en maatschappelijke impact van de creatieve industrie. Speerpunten hierbij zijn de lancering van het Tweede Creatief Manifest 2016, het verbeteren van de samenwerking binnen creatieve industrie en de crossovers met andere sectoren, het versterken van het draagvlak en de uitvoeringskracht voor de opgestelde agenda s en extra focus op innovatieve oplossingen voor urgente maatschappelijke uitdagingen. Kortom: de creatieve industrie als kwartiermaker van vernieuwing! Ambitie creatieve industrie voor 2025 in cijfers De totale toegevoegde waarde van de creatieve industrie stijgt de komende 10 jaar 1,25 keer sneller dan de Nederlandse economie als geheel De creatieve industrie maakt ruim 3% van het BBP uit Het aantal fte in de sector stijgt naar Een groter deel van de omzet/tijd van creatieve bedrijven wordt besteed aan innovatie en R&D. De internationale omzet verdubbelt Het Topteam Creatieve Industrie, de Federatie Dutch Creative Industries en de Dutch Creative Council focussen zich op de volgende drie onderwerpen: 1) Kennis en innovatie - Relevante wetenschappelijke inzichten weten vanzelfsprekend hun weg weten te vinden naar de creatieve industrie, en de sector zelf weet op zijn beurt de onderzoeks- en kennisagenda voortdurend te voeden en inspireren. Focus ligt op het oplossen van de grand societal challenges van de Europese Unie en het versterken van het innovatie- en concurrentievermogen van de creatieve industrie zelf en de Nederlandse economie. Door: Bruggen slaan tussen onderzoek, creativiteit en ondernemerschap Stimulering van ontwerpend onderzoek Goed creatief opdrachtgeverschap door bedrijven en overheid 2) Opschaling en internationalisering - Nederlandse Creatieve bedrijven en hun opdrachtgevers schalen succesvol op en zien het buitenland als een vanzelfsprekende en aantrekkelijke afzetmarkt en zijn in staat succesvol te concurreren op kansrijke buitenlandse markten. Buitenlandse creatieve bedrijven zien Nederland als een aantrekkelijke vestigingsplaats. Door:

4 Een ambitieus internationaliseringprogramma Bevorderen van incubators creatieve starters en snelle groeiers Benutting en onderbouwing van de meerwaarde van de creatieve industrie 3) Talentontwikkeling en ondernemerschap - Een ondernemende en verbindende leercultuur waarbinnen het onderwijsveld en het bedrijfsleven gezamenlijk optrekken om de creatieve beroepsbevolking van 2025 op te leiden en deze toekomstgericht door te ontwikkelen. Daarbij ligt de nadruk op het ontwikkelen van creatief vermogen in combinatie met ondernemerschap en onderzoekend vermogen in de hele onderwijsketen, en op een levenlang leren. Door: Ontwikkeling van 21st century skills in het onderwijs en creatieve bedrijven Randvoorwaarden Randvoorwaarde is dat de typische eigenschappen (diversiteit, MKB en zzp ers, waarde van intellectueel eigendom) van de creatieve industrie worden erkend en dat er meer ruimte komt voor experiment en maatwerk. De sector wil actief samenwerken met andere (top)sectoren en door de inzet van de conceptuele en verbeeldingskracht die de creatieve industrie eigen is urgente maatschappelijke opgaven helpen oplossen in binnen- en buitenland. Daarvoor moet de slagkracht en samenhang van de bestaande creatieve infrastructuur als hefboom voor creatieve bedrijven, opdrachtgevers en financiers bij de ontwikkeling van nieuwe oplossingen en verdienmodellen verder worden uitgebouwd. Voorbeelden samenwerking creatieve industrie met zorg, energie, high-tech en retail: Het komende decennium vraagt om nieuwe vormen van samenwerking over sectoren heen. Onverwachte benaderingen en perspectieven leiden zo tot vernieuwende oplossingen. Deze nieuwe combinaties tussen sectoren hebben de potentie om ook grotere en meer complexe vraagstukken op te lossen. In een cross-over werkt de creatieve industrie samen met experts en belanghebbenden buiten de creatieve sector aan maatschappelijke en complexe vraagstukken. Vanuit het kennis- en innovatienetwerk CLICKNL zijn in een viertal cross-overs als speerpunten binnen de topsector Creatieve Industrie - van start gegaan: CROSS-OVER CREATE HEALTH: Hoe kunnen we kennis ontwikkelen over zorginnovaties om gezond en actief ouder te worden? En hoe schalen we deze op zonder dat de zorgkosten stijgen? CROSS-OVER CREATE ENERGY: Hoe komen we van een centrale energievoorziening naar duurzame decentrale intelligente systemen met lokale opwekking, opslag en onderling delen van energie? Hoe kan de creatieve industrie bijdragen aan de transitie in de energiesector? CROSS-OVER SMART INDUSTRY / HIGH-TECH: Where Tech meets Creative meets Business Savviness Hoe kunnen de creatieve en high tech industrie samen aantrekkelijke kansrijke nieuwe producten, diensten en processen ontwikkelen? CROSS-OVER SMART RETAIL / DE NIEUWE WINKELSTRAAT: Hoe kunnen we winkels en winkelgebieden in Nederland voorbereiden op een toekomst waarin de grenzen tussen de fysieke en de online wereld vervagen?

5 De publicaties Cross-over Works geven actuele voorbeelden van bijzondere samenwerkingsprojecten tussen de creatieve industrie en de andere topsectoren. Projecten die hebben geleid tot mooie vondsten die de maatschappij een beetje verder helpen: van games en toiletten die levens redden tot spijkerbroeken die de zee opschonen. CLICKNL, Dutch Creative Council, Federatie Dutch Creative Industries, de Kamer van Koophandel en het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie laten met deze reeks zien wat de toegevoegde waarde van design kan zijn. Dat wordt niet alleen geïllustreerd met succesvolle cases, maar ook met een aantal verdiepende essays waarin vak-experts zich over grotere vragen buigen. Concrete voorbeelden staan op: Topsector Agri&Food: De vraag Onze wereld staat de komende decennia voor een enorme uitdaging. In 2050 moeten 9 miljard mensen worden gevoed, die door de stijgende welvaart ook nog eens meer en anders gaan consumeren. Naar verwachting gaat de consumptie van hoogwaardige eiwitten als zuivel, vlees en eieren zelfs verdubbelen. Tegelijkertijd neemt de beschikbare hoeveelheid landbouwgrond eerder af dan toe en worden grondstoffen als water en energie steeds schaarser. Verder stellen consument en maatschappij met het stijgen van de welvaart toenemende eisen aan de kwaliteit, diversiteit en veiligheid van het voedsel en de manier waarop dit wordt geproduceerd. Onze bijdrage De Nederlandse Agri&Food sector heeft een sterke uitgangspositie om hier een antwoord op te kunnen geven. In ons land waren grond en grondstoffen altijd al schaars, de welvaart relatief hoog en de arbeid duur. Daarbij heeft de sector zich moeten ontwikkelen in een van de meest dichtbevolkte gebieden ter wereld met een kritische bevolking en veeleisende consumenten. Voortdurende vernieuwing door onderzoek en innovatie was (en is) dan ook cruciaal om aan de behoefte te kunnen blijven voldoen. Dit heeft ertoe geleid dat we in Nederland voedsel weten te produceren met de minste grond en grondstoffen en met de minste uitstoot aan broeikasgassen. Dit uiteraard binnen de maatschappelijke context met aandacht en zorg voor dierenwelzijn, leefbaarheid, milieu en klimaat. Het is die duurzame, innovatieve aanpak die de Nederlandse sector wereldwijd in het centrum van de aandacht en de (groei)mogelijkheden plaatst. Om tot de beste oplossingen te komen werken bedrijfsleven, overheid en kennisinstellingen nauw samen in wat heet de gouden driehoek. Via technologische en sociale innovaties werken we aan de ontwikkeling van duurzame innovatieve voedselsystemen, met focus op gezondheid, smaak en gemak, die een gezonde levensstijl ondersteunen. En door het wereldwijd delen van onze unieke kennis en kunde op het gebied van agri & food, leveren we een significante bijdrage aan de voedselzekerheid in de wereld. Kracht van Nederland De innovaties in de Agri&Food sector zijn gericht op een veerkrachtige toekomst. De Nederlandse productiviteit, kwaliteit en veiligheid van voedsel hebben geleid tot een mondiaal leidende positie van de sector. Nederland is tweede exporteur van voedsel ter wereld en steeds meer ook van kennis en technologie. Hierdoor neemt de kracht van de sector toe en zijn we een

6 sterke pijler onder de Nederlandse economie met een bijdrage van 10% van het bruto nationaal product en 10% van de werkgelegenheid. Ambitie Partijen binnen de Agri&Food sector werken nauw samen met een gemeenschappelijke ambitie: via een niet-aflatende inzet en voortdurende innovatie voldoen aan een groeiende behoefte in de samenleving. Voor ons betekent dat iedere dag zorgen voor voldoende, veilig en gezond voedsel en zo een bijdrage leveren aan de voedselzekerheid in Nederland en de wereld. Een wereld waarin de komende 40 jaar meer voedsel nodig is dan in de afgelopen 4000 jaar. Ten aanzien van de groei in toegevoegde waarde is de ambitie om tot 2025 in te zetten op een jaarlijkse groei van 3% en daarmee structureel beter te presteren dan de rest van de Nederlandse economie. In euro s betekent dit in een toename van 42 miljard in 2012 naar 62 miljard in Ten aanzien van de export wordt ingezet op een sterke groei van 5% per jaar. De ambities zijn de export te laten groeien van 55 miljard in 2012 naar 105 miljard in 2025 en het verschil tussen onze huidige nummer-2 positie en die van de nummer 1 (de VS) te verkleinen. De Topsector Agri&Food heeft ambitieuze doelstellingen geformuleerd om de verduurzaming van de sector verder te versterken. Bij de uitvoering sluit de Topsector zo veel mogelijk aan op de lopende trajecten van de Alliantie Verduurzaming Voedsel (AVV), de Uitvoeringsagenda Verduurzaming Veehouderij (UDV) en het Initiatief Duurzame Handel (IDH). De geformuleerde ambities voor Kennis en Innovatie worden behouden. In de ambities voor publieke en private R&D-uitgaven is een benchmark met andere landen aanwezig: Leidend in hoogste private R&D-uitgaven (als % van het bruto binnenlands product)van nummer 2 naar nummer 1 in de EU. Leidend in publieke R&D uitgaven (% van BBP); van nummer 5 naar nummer 3 in EU. Daar is ook de 400 mln aan investeringen voor Publiek-Private Samenwerkingsprojecten (50/50 bijdragen) in 2020 aan gerelateerd. Topsector HTSM: De Nederlandse topsector High Tech Systemen en Materialen (HTSM) ontwikkelt en produceert hoogwaardige eindproducten, halffabricaten, componenten en materialen voor klanten over de hele wereld. Nederlandse hightech producten zijn intelligent, nauwkeurig en efficiënt, en worden wereldwijd toegepast in bijvoorbeeld medische apparatuur, halfgeleiderproductie, auto s, logistieke systemen, vliegtuigen, satellieten en energiesystemen. In heel Nederland zijn circa mensen in de hightech sector werkzaam, die in 2012 voor 45 miljard aan export hebben gegenereerd en 3,6 miljard in R&D hebben geïnvesteerd. Daarmee is deze topsector van alle andere topsectoren de grootste exporteur van goederen en goed voor ruim 50% van de private R&D-investeringen in heel Nederland. De huidige marktontwikkelingen verschaffen Nederland een uitstekende positie. De vraag naar hightech producten blijft wereldwijd toenemen, ook vanwege de toenemende koopkracht. Veel

7 eindproducten bestaan voor een steeds groter deel uit elektronica, software en nieuwe materialen. In de auto-industrie is bijvoorbeeld in de afgelopen tien jaar het aandeel van elektronische componenten en -systemen in de bill-ofmaterials met 50% gestegen. Deze ontwikkelingen, die ook door de Europese Commissie erkend wordenzijn gebaseerd op sleuteltechnologieën die in Nederland stevig geworteld zijn: micro-/nano-elektronica, nanotechnologie, fotonica, geavanceerde materialen en halfgeleiders. Nederland is niet alleen een top hightech land vanwege de toptechnologie, die in nichemarkten wereldwijd hoog gewaardeerd wordt. Ook onze Nederlandse cultuur speelt een belangrijke rol. De eeuwenoude Nederlandse cultuur van creativiteit, pragmatisme, ondernemerschap, openheid en de bereidheid tot samenwerking is bij uitstek geschikt voor oplossingen van complexe vraagstukken. Nederland is een land waar volop geëxperimenteerd kan worden. Dat heeft tot aansprekende resultaten geleid, zoals bijvoorbeeld de microscoop en de slimme versnellingspook. En nu de navigatiesystemen en MRI-scanners. Het zijn allemaal voorbeelden van sector-overschrijdende en cross-sectorale oplossingen, gecombineerd met de Nederlandse creativiteit en de wil en het gemak om samen te werken. En de Nederlandse drive om wereldwijd te concurreren en topkwaliteit te leveren. Visie / Global Challenges, Smart Solutions De wereld staat voor een aantal grote uitdagingen: vergrijzing en daardoor stijging van de zorgkosten, omschakeling van fossiele brandstoffen op schone energie, voedselvoorziening voor een sterk groeiende wereldbevolking en de beschikbaarheid van schoon (drink)water, de groeiende mobiliteit van de mensheid, haar veiligheid, en daarbij de zorg om het klimaat. Nederland, en de topsector Hightech Systemen en Materialen (HTSM) in het bijzonder, speelt een essentiële rol in het bedenken en realiseren van oplossingen voor deze wereldwijde maatschappelijke uitdagingen. De Nederlandse hightech sector is ervan overtuigd dat Nederlandse (doorbraak)technologieën zoals 3D-printen, robotica, ultieme connectivity door het internet der dingen (IoT), de toepassing van Big Data, en de explosief toenemende rekenkracht onmisbaar zijn voor duurzame oplossingen voor deze internationale maatschappelijke uitdagingen. De mix van deze hightech en culturele eigenschappen maakt Nederland bijuitstek de place to be voor oplossingen voor wereldwijde maatschappelijke uitdagingen op het gebied van gezondheid, energie, mobiliteit, veiligheid en het klimaat. Daarom is onze pay-off: Global Challenges, Smart Solutions. Je moet in Nederland zijn voor de oplossingen van maatschappelijke uitdagingen die wereldwijd gaande zijn. Het is ons ultieme streven om als Nederlandse topsector High Tech Systemen en Materialen internationaal tot de top te blijven behoren, en wereldwijd een cruciale bijdrage aan het oplossen van maatschappelijke uitdagingen te leveren. De Nederlandse hightech sector heeft de ambitie de export te verhogen, van 41,3 miljard in 2010 tot 74,6 miljard in Met het ontwikkelen, maken, en de export van hightech producten is de sector een essentiële motor en aanjager van de Nederlandse economie.

8 Topsector Tuinbouw & Uitgangsmaterialen Algemeen De kennisinstellingen binnen de topsector blijven mondiaal nummer 1 in excellente plantenwetenschappen. Nieuwe ontwikkelingen in wetenschap op de kennisvelden genetica, plantenfysiologie en fytopathologie en implementatie van deze technieken in Tuinbouw & Uitgangsmaterialen met gebruik van high-tech technieken zoals genomics, sensor technologie en bioinformatie hebben de innovatievoorsprong van de sector in Nederland verder verstevigd. Het percentage bedrijven dat participeert in publiek-private samenwerkingsprojecten is ten opzichte van 2015 verdubbeld in 2019 en verdrievoudigd in Investeren in R&D door private bedrijven is in 2030 toegenomen. Meer en beter met Minder De topsector heeft mondiaal de meest duurzame tuinbouwproductieketens, met aandacht voor plant en technologie. De topsector heeft haar wereldmarktleiderschap op het gebied van uitgangsmaterialen (waaronder groentezaden, pootaardappelen) verder uitgebouwd. Samenwerkende waardeketens Met een focus op toegevoegde waarde, productvernieuwing, duurzaamheid en een nieuwe marktbenadering zet de topsector de werelduitdagingen om in kansen en verzilvert ze. Gezondheid en Welbevinden De topsector biedt dagelijks toegang tot een gezond plantaardig voedingspakket tegen een betaalbare prijs en realiseert een gezonde werk-, leef- en leeromgeving. Voedselveiligheid De topsector staat voor betaalbaar garanderen van veiligheid bij consumptie van plantaardige producten.

9 Voedselzekerheid De topsector is een wereldwijd erkende koploper op het gebied van opbrengstzekerheid door de hele tuinbouwproductieketen, op basis van robuuste rassen en intelligente teelten verwerkingsmethoden. De tuinbouw zorgt door de beschikbaarheid van de vitaminen, vezels en mineralen (in groente- en fruitgewassen) voor een belangrijke aanvulling naast de energie- en eiwitinname in een gebalanceerd dieet. Dit heeft een grote impact voor de 2 miljard mensen die wereldwijd aan malnutrition leiden. Topsector LSH De visie, doelstelling en ambitie van de topsector LSH, tegenwoordig genaamd Health~Holland; H~H; zijn recentelijk verwoord in het Kennis en Innovatie Agenda (KIA) van de topsector (zie Het leidmotief is aangescherpt tot: invest in new evidence-based Life Sciences and Health R&D for vital functioning citizens in a healthy economy. Als belangrijkste rol en focus voor H~H denken wij nog meer dan voorheen aan: stimulating and facilitating stakeholders and partners and their activities in the sector in public-private partnerships on topics initiated by enterprises that contribute to master societal challenges. Trends en ontwikkelingen Een belangrijke verandering t.o.v. de vorige update is dat we de sector, zoals hierboven vermeld, breder insteken dan voorheen. Daarnaast zet H~H in op grotere PPSen en PPSen met groeipotentie. Op deze manier faciliteren we de creatie van meer gebundelde kritische massa en slagkracht rondom onderzoeksgebieden waarin Nederland reeds excelleert. Een voorbeeld hiervan is OncoXL, een virtueel PPS in oprichting met een beoogd budget van 25 mln per jaar, waarin de toponcologen van Nederland en de beste valorisatiespecialisten met elkaar samenwerken. Andere initiatieven in deze richting bewegen zich op het gebied van antimicrobiële resistentie, hart- en vaatziekten en hersenen & cognitie. Naast deze grotere initiatieven faciliteert H~H ook het opzetten van kleinere, zgn. kweekvijver PPSen, die later kunnen uitgroeien tot grotere samenwerkingsverbanden, waarin Nederland het verschil kan maken. Deze kweekvijver PPSen worden vooral i.s.m. andere topsectoren ontwikkeld. Inmiddels is een tweetal van dergelijke crossover-projecten van start gegaan. Een betreft de samenwerking met de topsector Creative Industrie op het gebied van e-health en dementie/eenzaam ouder worden. De ander is met Agrofood ontwikkeld in een breder Europees verband binnen het JPI- Healthy Diet for a Healthy Life, op het gebied van intestinal microbiomics. Momenteel wordt gewerkt aan andere crossover PPS-en met HTSM en Chemie en wordt samenwerking verkent met Logistiek. Belangrijke ontwikkeling is de verdere versterkte band en samenwerking met de LSH-regio s en het HBO en de zich ontwikkelende samenwerking met de VWS-proeftuinen. H~H richt haar pijlen vooral op de maatschappelijke uitdagingen rondom gezondheid, functioneren en welzijn, inclusief gezond voedsel. Op alle fronten van de health-waardeketen

10 ziet H~H ontwikkelingen waarin Nederland een bijdrage kan leveren. Veel nieuwe ontwikkelingen richten zich op preventie met o.a. nieuwe vroeg-diagnosetechnieken, maar ook op cure gebied met nieuwe medicijnen op basis van bv. organoïden en niet te vergeten de ontwikkelingen in non-invasieve technieken. Op care-gebied is Nederland op vele fronten al koploper met vele werkzame concepten en haar unieke zorgsysteem (van jeugdgezondheidszorg, 1ste lijn tot en met acute care). H~H werkt nauw samen met de brancheorganisaties en de ministeries van EZ en VWS om de preventie en care-exportmogelijkheden te verkennen en vooral te vergroten. Wellicht de grootste uitdaging en nieuwe ontwikkeling voor de H~H sector heeft te maken met big data, oftewel data integratie en stewardship, het koppelen van de toenemende hoeveelheid data op alle terreinen van de H~H sector, teneinde de efficiëntie en effectiviteit van de gehele sector te verbeteren. H~H en de enabler IT werken hierbij nauw samen. Een andere niet-te-onderschatten trend is dat vele private en publieke partijen die voorheen niet of in beperkte mate waren aangesloten bij de topsector nu gaan meebewegen en actiever gaan deelnemen in een aantal H~H activiteiten, waarvan deelname in PPSen het meest prominent is. Zo is en wordt de samenwerking met de gezondheidsfondsen en patiëntenverenigingen sterk verbeterd, wordt constructief gepraat met charity-foundations, zorgverzekeraars en in de nabije toekomst met pensioenfondsen, etc. Het belang en de slagkracht van H~H komt mede tot uiting doordat 2 van de 4 icoonprojecten (Organoïden en Bioneedle) zijn gevallen binnen onze topsector. Vertaling in ambities In de KIA van H~H zijn de ambities voor de periode helder in concrete milestones verwoord. Illustratief voor onze ambitie en de realisatie daarvan is de toename van de TKIgrondslag: van 16 mln in 2013, naar 40 mln in 2014 oplopend tot 80 mln in 2018 of eerder. Het is echter vooralsnog te vroeg om een lijn door te trekken naar Op alle fronten (preventie-cure-care) wordt gestreefd naar uitbouw op gebieden waar Nederland het verschil kan maken, zowel wat betreft R&D als marktaandeel en exportmogelijkheden. Een nieuwe aspect vormt, zoals hierboven is vermeld, de ambitie in de preventie en zorgsector, die grotendeels nog in getallen en cijfers moet worden uitgedrukt. Het voert daarom nu te ver om te speculeren over concrete toegevoegde waarde en toename in export richting de prioriteitslanden, alsmede over investeringen in innovatie tussen 2015 en Grofweg kan gezegd worden dat naar alle waarschijnlijkheid de bedrijvigheid een lichte groei zal vertonen, dat het MKB versterkt wordt door instrumenten als MIT, VFF, diverse Venture fondsen, etc., en dat vooral de export van preventie en zorginnovaties zal toenemen. Wat is daarvoor nodig? Wat vooral nodig is dat de verschillende stakeholders en partners het belang van samenwerking blijven onderschrijven en steunen. Geconstateerd kan worden dat het proces om gezamenlijk op te trekken/treden tussen de relevante partijen binnen H~H de laatste paar jaar sterk is verbeterd. Een faciliterende rol van de betrokken ministeries met name ook interdepartementaal! en H~H governance en bureau in dit proces blijft onontbeerlijk en dient krachtig te worden voortgezet, bij voorkeur voorzien van adequate gevalideerde monitorgegevens die de onontbeerlijke spiegel- en benchmarksturingsinformatie moeten bieden. De uitkomst van de

11 Nationale Wetenschapsagenda, waar het thema gezondheid een prominente rol speelt, zal daar hopelijk mede richting aan geven. Topsector Logistiek Topsector Logistiek draagt op drie manieren bij aan het BNP van Nederland: 1) door de door de toegevoegde waarde en werkgelegenheid in de logistieke sector zélf, 2) als enabling functie voor import, export en ontwikkelingssamenwerking vanuit alle (Top)sectoren en 3) als belangrijke pijler onder het aantrekkelijke vestigings- en ondernemingsklimaat in Nederland. In 2012 heeft de Topsector Logistiek een bijdrage van 53,0 mld. toegevoegde waarde en arbeidsplaatsen in het BNP. Trends. Big data en toename mogelijkheden ICT om keten overstijgende bundeling en samenwerking tussen ketens te realiseren (incl. afstemming inspectie en toezicht en de minimale verstoring van ketens). Door consolidatie van goederenstormen zijn de mogelijkheden om alternatieve modaliteiten als binnenvaart en wegvervoer (flexibel) in te zetten groter. Digitalisering en verknoping van de goederenstroom informatiestroom en financiële stroom. Smart Industry (technologie) en impact op logistiek: veranderingen binnen en tussen supply chains. Maatschappelijke uitdaging voor mobiliteit en transport in relatie tot bereikbaarheid en duurzaamheid: transport van noodzakelijk kwaad tot duurzaam goed. Fysiek Internet (metafoor). Gestandaardiseerde en gedistribueerde structuur van het digitale internet, die wordt toegepast op het fysieke transport en de logistiek: optimalisatie van goederenstromen op basis van de beschikbaarheid van alle (uitwisselbare) logistieke hardware: distributiecentra, voertuigen etc. Automatische voertuigen (platooning in vrachtverkeer). Uitdagingen stadsdistributie (leefbaarheid, bereikbaarheid) en e-commerce (business modellen B2C). Maatschappelijke uitdagingen. Innovaties binnen de Topsector Logistiek creëren veelal bedrijfseconomische baten voor bedrijven (logistiek dienstverleners en verladers) en dragen bij aan het oplossen van maatschappelijke vraagstukken over bereikbaarheid en duurzaamheid. Logistieke innovaties zijn ook op een andere manier van belang voor Nederland: onze kennis van logistiek, innovatieve vervoersconcepten en ketenregie draagt eraan bij dat buitenlandse bedrijven zich in ons land willen vestigen (en kennis en kunde uit Nederland betrekken). Een voorbeeld van zo n innovatie in de logistieke sector is de ontwikkeling van zogenaamde Cross Chain Control Centers (4C). In een 4C worden informatiestromen slim gekoppeld aan

12 goederenstromen. Door deze gegevens uit te wisselen tussen verschillende logistieke ketens, kan transport gezamenlijk (ketenoverstijgend) worden georganiseerd. Door grotere volumes zijn er bijvoorbeeld meer mogelijkheden om spoor en binnenvaart in te zetten als alternatief voor wegvervoer en kan ook de beladingsgraad van voer- en vaartuigen groeien. Dat leidt niet alleen tot kostenbesparing, maar ook tot een betere bereikbaarheid en een duurzamere afwikkeling van goederenstromen. Voorbeelden van betrokken verladers zijn: FrieslandCampina, Heinz en Hero (Agrofood). Ambities: De ambitie is dat Nederland in 2020 een internationale toppositie heeft: (1) in de afwikkeling van goederenstromen, (2) als ketenregisseur van (inter)nationale logistieke activiteiten en (3) als land met een aantrekkelijk innovatie- en vestigingsklimaat voor het verladende en logistieke bedrijfsleven. De actieagenda van de Topsector Logistiek is gericht op 12 actielijnen (Topteam Logistiek) en 6 roadmaps (TKI Logistiek). Daarmee zijn de vijf hoofdthema s van de Topsectorenaanpak gedekt: innovatie en kennis, regeldruk, internationaal, human capital en maatschappelijke aspecten. Een aantal actielijnen is gericht op de enabling functie van logistiek en nadrukkelijk opgesteld vanuit een perspectief van verladers (alle andere (Top)sectoren): bijvoorbeeld trade compliance and border management, NLIP en 4C (ketenoverstijgende bundeling). Tegen de achtergrond van de ambities en doelstellingen van het Bedrijvenbeleid van het kabinet en de Topsector Logistiek is een uitgangspunt dat innovatie gericht moet zijn op vernieuwingen op basis waarvan Nederland en het Nederlands (verladende) bedrijfsleven daadwerkelijk een grote voorsprong kunnen nemen op de concurrenten (België en Duitsland): onderscheidende en doorbrekende vernieuwingen (niet evolutionair). Daarbij is de uitdaging om drie type bedrijven te betrekken: - innovatieve dienstverleners in de logistieke sector (koplopers), - innovatieve verladende bedrijven (leader firms vanuit alle sectoren) en - bedrijven met nieuwe logistieke concepten gebaseerd op ICT (smart enablers). Uitgaande van de kenmerken van de logistieke sector - w.o. relatief veel MKB-bedrijven, druk op winstmarges in transport, verladende partijen veelal als aanjager en initiator van innovatie in ketens - en haar enabling functie voor alle andere (Top)sectoren is een uitgangspunt bij het uitwerken van de innovatiethema s binnen de Topsector Logistiek: brede toepassing van innovaties in de logistieke sector (én in andere sectoren waarin verladers zitten) dient gefaciliteerd te worden door een combinatie van gerichte communicatie en een disseminatieprogramma. Daarmee worden ook de (MKB)-bedrijven die zelf niet innovatief zijn bereikt. De bestaande structuur met Kennisdistributiecentra (KDC s), op de Hogescholen met een lectoraat logistiek, als verbinding tussen kennisontwikkeling en (regionaal) bedrijfsleven is daarbij bruikbaar. Wat is daarvoor nodig?

13 Borging van integraal beleid (brede actieagenda, blijvende inzet op alle 5 hoofdthema s van de Topsectorenaanpak en de synergie en samenhang). Continuïteit. Continuïteit in de bijdragen vanuit overheid, ondernemers en onderzoeksinstellingen. Tijdige beschikbaarheid van Rijksmiddelen om het Meerjarenprogramma , ook in de komende jaren goed uit te kunnen voeren. Verdere stroomlijning en vereenvoudiging van gebruik en toegang tot instrumenten (ook in samenhang tussen nationaal en regionaal). (Nog) bredere betrokkenheid van bedrijven, ook buiten de logistieke sector: - innovatieve dienstverleners in de logistieke sector (koplopers), - innovatieve verladende bedrijven (leader firms vanuit alle sectoren) en - bedrijven met nieuwe logistieke concepten gebaseerd op ICT (smart enablers). Verdere toename (private) cofinanciering. (Verdere) verhoging draagvlak actieagenda en grotere beschikbaarheid uitvoeringscapaciteit binnen de logistieke sector. Bureaukosten TKI en programmasecretariaat en organiserend vermogen en ondersteuning van actielijnen ( alles buiten projectniveau ) is volledig publiek gefinancierd. Gekoppeld aan de innovatieketen van fundamenteel, toegepast en experimenteel onderzoek een samenhangende inzet op kennisdisseminatie en valorisatie. Ook om betrokkenheid MKB te vergroten. Inzet op communicatie en zichtbaarheid van logistiek, bijvoorbeeld door inzet op het ontwikkelen van fieldlabs in het kader van Smart Industry met daarbij een actieve rol van de mainports (HbR en Schiphol Group). Topsector Energie 1) Waar staat de sector voor/focus van beleid De Topsector Energie is de drijvende kracht achter de innovaties nodig voor de transitie naar een betaalbaar, betrouwbaar en duurzaam energiesysteem. Dit doet de Topsector Energie door het stimuleren van innovaties die de transitie naar een volledig duurzame energievoorziening versnellen, waarmee we nieuwe bedrijvigheid creëren en de internationale concurrentiepositie versterken. Dit gebeurt samen met partijen uit het bedrijfsleven, kennisinstellingen, maatschappelijke organisaties en overheden. 2) Ambities van de sector Ons energiesysteem is in transitie gedreven door klimaatverandering, schaarste, en de behoefte aan een betaalbare, betrouwbare en duurzame energievoorziening maken fossiele brandstoffen plaats voor duurzame, hernieuwbare bronnen. Dit heeft consequenties voor de wijze waarop energie wordt opgewekt, getransporteerd, opgeslagen, geconsumeerd en bespaard. Methoden van duurzame opwekking, integratie van energiedragers, de mogelijkheden van ICT en het gedrag van energiegebruikers veranderen. Hierdoor kennen energie innovaties niet alleen een technologisch karakter, maar spelen ook economische en sociale aspecten een belangrijke rol. Vanuit de dubbele doelstelling (energietransitie en groei) sluiten de ambities van de sector aan bij het Energieakkoord en de Europese energiedoelstellingen. Energieakkoord doelstellingen 2020/2023: o 16% duurzame energie in 2023

14 o 100PJ energiebesparing in 2020 tov niveau 2013 o extra banen netto in de energiesector o In 2030 heeft NL top tien positie in internationale Clean Tech ranking o In 2020 vier keer meer economische waarde energietechnologieketen tov 2010 Europese doelstelling 2050: o volledig duurzame energievoorziening o 80-95% reductie CO2-uitstoot tov niveau ) Belangrijkste resultaten afgelopen jaar Innovatie Door de TKI s wordt aan een groot aantal projecten gewerkt in alle TRL-fasen 1. Zo vindt op de diverse programmalijnen zowel fundamenteel onderzoek plaats (vaak via NWO) als ook R&D, waarbij ECN en TNO vaak zijn betrokken als ook demonstraties via regelingen als de SDE+ voor innovatie en de Demonstratieregeling Energie-innovatie. Innovatie richt zich immers niet alleen op nieuwe technologie, maar ook op het verbeteren en goedkoper maken van bestaande technologie. Valorisatie vergt bovendien een goed oog voor de veranderingen in het energiesysteem en op sociale ontwikkelingen: hoe willen mensen energie gebruiken. Een aantal highlights: Het afgelopen jaar is door een aantal energie-intensieve bedrijven een programmalijn opgestart rond Power2products, waarin innovaties worden gestimuleerd om meer van elektriciteit gebruik te maken. Op het gebied van procesintensificatie (optimaliseren van warmte- en stofoverdracht) is samen met 8 internationale partners een voorstel ingediend onder Horizon2020. Efficiënter gebruik maken van warmte en (rest)stoffen draagt bij aan de energiebesparing in de industrie. In het voorjaar is in Hengelo de eerste pyrolysefabriek geopend in Nederland. Het aantal deelnemers aan innovatieprojecten binnen BBE is gegroeid naar TRL = technology readiness level: de fasering van innovatie van fundamenteel onderzoek tot marktrijpheid.

15 Rond systeemintegratie is een viertal rapporten afgerond, waarover op 21 april een goedbezochte conferentie is gehouden. De rapporten bieden inzicht in de kansen voor flexibilisering van de energievoorziening (waaronder opslag). De algemene indruk is dat innovatie bijdraagt aan een steeds toenemende uitwisselbaarheid tussen energiedragers, waardoor balancering van netten eenvoudiger kan worden. Rond small scale LNG zijn 6 projecten gestart met 19 bedrijven, die zich vooral richten op veiligheid in transport en opslag. Dit is onder meer van belang voor de rol die LNG kan spelen in het goederenvervoer (ook over water). Rond CCUS (carbon capture utilization and storage) zijn binnen CATO met innovatieve oplossingen kostenreducties in de afvang van wel 30% gerealiseerd. De innovaties rond windenergie op zee richten zich vooral op de gewenste kostprijsreductie. Zo zijn windmetingen met LIDAR (lasertechniek) en composietenstudies voor rotorbladen uitgevoerd. Het TKI wind op zee werkt nauw samen met collega s in Engeland (Carbon trust, ORE Catapult), Duitsland (Fraunhofer, RAVE) en Denemarken (DTU), waarmee internationale projecten onder H2020 worden geïnitialiseerd. Demonstratie van volledig met inkjet printing gemaakte tandem organische zonnecellen (van belang voor roll-to-roll fabricage en ook voor de nieuwe perovskiet-gebaseerde PVtechnologie). Fabricage van een innovatief, esthetische aantrekkelijk, lichtgewicht PV-dak-element met geïntegreerde verstevigings- en (click-on, click-off) bevestigingsconstructie. Projecten op het gebied van IPIN 9intelligente netten), PowerMatching Cities en de Green deal Smart Energy cities Smart grids projecten op het snijvlak van laadinfrastructuur voor elektrische voertuigen en energiemanagement in de gebouwde omgeving In de gebouwde omgeving worden technieken rond warmtepompen en warmteopslag, multifunctionele energiezuinige bouwdelen en energieprestatiemeting ontwikkeld (o.m. het belang van ventilatie in relatie tot energiebesparing). Het TKI EnerGO is aangesloten bij het Europese netwerk Energy Efficiency in Buildings In mei is een goedbezochte conferentie gehouden over vier onderzoeken, die in het kader van systeemintegratie zijn uitgevoerd en die richting geven aan de (innovatie)opgaven rond de te verwachten systeemveranderingen in de energiemarkt. Op 1 oktober 2015 wordt een symposium georganiseerd rond de onderzoeken op het gebied van sociale innovaties relevant voor de wijze waarop energie in de toekomst gebruikt gaat worden en welke maatschappelijke en ruimtelijke impact dit mag hebben. Human Capital Eén van de mijlpalen betreft de samenwerking met HBO (waaronder Centres of Expertise) aan de gezamenlijke topsector-hbo onderzoeksagenda. Deze HBO-onderzoeksagenda is ook bouwsteen voor de Kennis- en Innovatieagenda van de Topsector Energie, die in juni gereed is gekomen. Een andere mijlpaal is de CETT (community of energy top talents), waarmee beurzen voor toptalenten wordt verbonden aan de bijdrage die deze toptalenten kunnen leveren aan het nadenken over energievraagstukken en het promoten van bèta-opleidingen. MKB

16 De topsectoren Energie en Chemie richten met Innovatielink een platform op, waarmee MKBondernemers beter en sneller geholpen worden. Innovatielink is erop gericht de vraag van de MKB-er centraal te stellen en advies te geven op welke wijze die vraag beantwoord kan worden middels praktische tips, verwijzingen naar de juiste partijen en de verbinding met de innovatieopgaven van de TKI s. Dit vergt zowel expertise op het inhoudelijke terrein van Energie en Chemie als ook inlevingsvermogen in de vraag van MKB en een ruim netwerk aan mensen en mogelijkheden. Internationaal De internationale agenda van de Topsector Energie betreft zowel de internationale kennisagenda (met wie wordt multi- en bilateraal samengewerkt: IEA, ERAnetten, Horizon2020, buitenlandse kennisinstellingen) als de exportagenda. Voor de exportagenda is de marketingslogan sustainable urban delta ontwikkeld (de oplossingen voor onze eigen duurzame leefomgeving kunnen we ook exporteren), die nu breder voor Holland-branding gehanteerd gaat worden. Momenteel wordt gewerkt aan de product-markt combinaties, die deze marketing inhoud gaan geven. 4) Blik op de toekomst KIA Op de website van de Topsector Energie is de Kennis- en Innovatieagenda te vinden ( die de basis vormt voor het Innovatiecontract voor de komende twee jaar en vooruit kijkt naar de innovatiebehoefte voor de genoemde energietransitiedoelen. Energierapport Eind 2015 presenteert het kabinet een Energierapport waarin op hoofdlijnen wordt aangegeven hoe in Nederland invulling kan worden gegeven aan de Europese energiedoelstellingen De ambitieuze doelstellingen zijn alleen te realiseren als er voldoende aandacht is voor de innovaties die ons helpen bestaande duurzame technologieën slimmer en goedkoper te maken, nieuwe technologieën te introduceren, de businesscases voor innovatieve oplossingen op orde te krijgen en het nieuwe energiesysteem te passen in nieuwe sociale arrangementen en consumentvoorkeuren. De uitkomsten van een maatschappelijke dialoog rond het energierapport en de evaluatie van het Energieakkoord, zoals die in 2016 gaat plaatvinden, vormen voor de Topsector Energie de leidraad voor de prioritering van activiteiten in de komende jaren. Maar dat laat onverlet, dat de resultaten van de Topsector Energie tot dusver vertrouwen bieden, dat energie-innovatie een belangrijke bijdrage aan het energiesysteem van de toekomst gaat leveren.

17 Topsector Water Maatschappelijke en economische uitdagingen. Wateruitdagingen oplossen om de wereld welvaart en veiligheid te verhogen, dat is waar Topsector Water aan werkt. Dit op een zodanige wijze dat het verbonden wordt met de kennis, kunde en verdienkansen van de topsectoren. Door sterke verstedelijking, groei van de wereldbevolking en veranderende leefpatronen neemt de vraag naar schoon water mondiaal enorm toe en verergert de vervuiling. Het veranderende mondiale klimaat heeft daarbij grote lokale invloed op de water beschikbaarheid en weersomstandigheden. Het World Economic Forum ziet water als een van de grootste uitdagingen voor de komende decennia. De Nederlandse watersector heeft cruciale kennis en kunde in huis om deze problematiek mee op te lossen. Samen met andere topsectoren en andere landen is de watersector in staat aansprekende, duurzame oplossingen voor de komende generaties te realiseren. Wat Nederland zit niet in 1 sector maar juist in de cross-overs. Doelstelling en agenda. Topsector Water is gebouwd op de pijlers maritieme technologie, watertechnologie en deltatechnologie. Zij stelt zich als doel om Nederland verder te ontwikkelen als "centre of excellence" op watergebied en de export stevig te laten groeien door kennis- en innovatieontwikkeling op de thuismarkt. De Kennis en Innovatieagenda Topsector Water , de Exportagenda en de Human Capital agenda zijn hierbij leidend. De te hanteren koers en activiteiten zijn dynamisch en flexibel mede gezien snelle marktveranderingen. De agenda is integraal en heeft betrekking op: * het (door) ontwikkelen van kennis (een blauwe route in de NWA) en het toepassen en commercialiseren van innovaties op watergebied; * het mobiliseren van Nederlandse overheden als inkoper en (meedenkend) kadersteller van een proeftuin voor waterinnovaties; * het enthousiasmeren, opleiden en "bedrijfsklaar" maken van knappe waterhoofden en handen voor nu en in de toekomst; * het bouwen van internationale watercoalities en het promoten en vermarkten van Nederlandse wateroplossingen in en met het buitenland; * het ontwikkelen van een icoonproject voor Nederland als " Sustainable Urban Delta", de groenste stad van de wereld, samen met andere topsectoren. Highlights Als we terugkijken naar de afgelopen jaren is er veel bereikt. De integrale manier van programmeren heeft geleid tot nieuwe verbindingen; nieuwe partijen die met elkaar spreken: "Sustainable Urban Delta's", focus voor gezamenlijke inzet en profilering van topsectoren. Met meerdere Topsectoren tezamen (Water, Agrofood, Tuinbouw, Energie, Logistiek en Creatieve industrie) zet Nederland erop in om voor snel verstedelijkende delta's oplossingen te bieden. Dit is waar Nederland sterke expertise heeft, zich wereldwijd onderscheidt en grote exportkansen heeft. De Rijksbrede Maritieme Strategie , met daarin ook aandacht voor kennis en innovatie is vastgesteld en zal leiden tot gezamenlijke programmering en prioriteitstelling.

18 De start van het Nationaal Kennis en Innovatieprogramma Water en Klimaat (NKWK), waarin overheden, bedrijfsleven en kennisinstellingen samenwerken aan het klimaatbestendig en waterrobuust maken van Nederland op innovatieve en duurzame wijze. De economische cijfers over de afgelopen periode zijn voor Topsector Water niet eenduidig. Zo wordt de grote dienstensector nog niet meegenomen in de CBS cijfers, terwijl meerdere Nederlandse ingenieursbureaus en kennis instellingen bij de wereldtop horen op gebied van water. Ook bedrijven met minder dan 250 werkzame personen ( groot deel van de Watertechnologie) worden nog niet meegenomen in de CBS cijfers. Topsector Water heeft Ecorys gevraagd helderheid in de afbakening te krijgen. Hun rapportage wordt met het CBS kortgesloten. Kennis en innovatie: * De succesvolle uitvoering van het Kennis en Innovatiecontract met in totaal 250 miljoen Euro aan inzet voor waterinnovaties. Met bijna de helft private bijdrage is Topsector Water de op een na grootste Topsector wat betreft private bijdragen; * NWA: de watersector heeft een groot aantal vragen voor de Nationale Wetenschapsagenda geformuleerd, die goed aansluiten bij wereldwijd en over sectorgrenzen spelende thema's als winnen op zee en de duurzame (water) stad van de toekomst; * TKI Maritiem werd door Rathenau instituut beoordeeld als een van de succesvolste voorbeelden van het nieuwe beleid, zo stelde Marin haar onderzoek faciliteiten beschikbaar aan veelbelovende startende ondernemingen; * KWR heeft de mogelijkheid aangegrepen meer onderzoek in samenwerking met het bedrijfsleven te doen; * De continuiteit van Wetsus is duurzaam versterkt door een verbinding aan te gaan met Topsector Water en NWO. De intentieverklaring tussen de drie partijen werd op 22 juni 2015 getekend; * De oplevering van de Deltagoot van Deltares oktober 2015, wereldwijd een unieke onderzoeksfaciliteit, die de opmaat biedt voor nieuw gezamenlijk toegepast onderzoek binnen de topsector. Proeftuin Nederland: * Ecoshape/ BwN: Het Ecoshape consortium brengt kennis over Building with Nature in nieuwe projecten in binnen- en buitenland. Voorbeelden zijn de " zandige pilot" van Rijkswaterstaat en Ecoshape aan de Houtribdijk bij Lelystad, de Markerwadden en de monitoring van de Zandmotor. * Water en Energie: samenwerking binnen de TKI Wind op zee voor Offshore wind. De Blue Energy centrale op de Afsluitdijk, waar op innovatieve en schaalbare wijze energie wordt gewonnen door het verschil in zoutconcentratie tussen zout en zoet water. De Tidal energy proefopstelling welke geinstalleerd is in de Oosterscheldekering. Het realiseren van energiefabrieken bij de realisatie van nieuwe waterzuiveringen.samenwerking binnen TKI Gas voor LNG als brandstof voor schepen. * Water en Agri-Food: de Stichting Noordzeeboerderij heeft uit haar zeewierboerderij 10 km voor de kust van Texel het eerste zeewier geoogst. Internationalisering:

19 * Ondanks dat de afstemming van cijfers tussen CBS, Ecorys, Maritieme monitor en WEX (Water Export Index) nog niet is afgerond, wijzen wel alle indicatoren op een groei van de export van 2011 tot 2014 van 15%. Als alleen de omzet van Nederlandse juridische entiteiten door verkoop buiten Nederland wordt meegenomen (CBS definitie) bedroeg de export in 2014 Euro 7 miljard. Als ook de omzet van buitenlandse entiteiten, welke vanuit Nederland worden aangestuurd en met Nederlandse kennis wordt gegenereerd, wordt meegenomen, bedraagt de export in 2014 ongeveer het dubbele hiervan. * De Topsector aanpak is mede aanzet geweest tot een stevige samenwerking tussen de ministeries van Buitenlandse Zaken, Infrastructuur en Milieu en Economische Zaken om de internationale positionering van de watersector te helpen verstevigen, o.a. door de inzet van een watergezant. Hierin krijgt ook de verbinding van water met land en tuinbouw en energie een duidelijke plaats. * M.b.t. exportfinanciering nemen bedrijven uit Topsector Water actief deel in de Rijkscommissie Financien. Het belang van de EKV en EKG (Export Krediet Verzekering en Export Krediet Garanties) voor de maritieme maakindustrie en de internationale waterbouwers is zeer groot. Een aantal verbeteringen zijn gerealiseerd, maar van een level playing field in de EU is nog geen sprake. * Het Kernteam Export & Promotie timmert aan de weg met haar jaarlijks 3x3x3 aanpak ( 3 internationale beurzen, 3 inkomende missies, 3 uitgaande missies) met bijbehorende landenfocus. Het gezamenlijk optreden heeft o.a. voor projecten in Indonesie tot een duidelijke Nederlandse profilering en opdrachten geleid. Human Capital: Topsector Water bestaat uit zo'n 86 duizend personen, welke in in 2014 in Nederland op de loonlijst staan, wat neerkomt neer op ca 80 duizend fte's. Een groei van 10% van 2011 naar 2014 (Ecorys). Betrekken we daarbij ook de bedrijven met minder dan 250 medewerkers, expats en de diensten sector compleet, dan ligt dit aantal tweemaal zo hoog. Topsector Water heeft veel energie, enthousiasme en bewustzijn gemobiliseerd bij scholieren, studenten en waterwerkers met de organisatie van het Wereld Water College en de Water Wissel Week gedurende de afgelopen drie jaren in diverse regio's. De aansluiting tussen bedrijfsleven en onderwijs is verder verbeterd door de twee Centres of Expertise (CoE) op hbo-niveau en de twee Centra voor Innovatief Vakmanschap (CIV) op mboniveau. Werkgevers binnen Topsector Water stellen topsectorbeurzen beschikbaar als bijdrage aan het Techniekpact. Inmiddels zijn sinds 2013 al zo'n 100 topsectorbeurzen verstrekt. Ambitie en blik op de toekomst Kennis en Innovatie * De uitrol van het Kennis en Innovatiecontract in de 3 TKI's van Topsector Water (Maritieme technologie, Deltatechnologie en Watertechnologie) in samenwerking met de TKI's van aanpalende topsectoren ( Agri&Food, Tuinbouw, Energie, Logistiek en Creatieve Industrie) op het vlak van maatschappelijk belangrijke crossovers (water en voedsel, water en energie, veilig en duurzaam vervoer).

20 * Actief aansluiten bij de NWA routes, waarbij gestreefd wordt de vele water gerelateerde vragen te bundelen in een "Blauwe route" in aansluiting op de " Blue Growth" en " Blue Economy" in de EU. * Topsector Water maakt veel gebruik van de lange termijn kennisbasis van de TO2-instituten, met name Deltares en Marin, maar ook TNO, DLO en ECN in het kader van cross sectorale initiatieven. De inzet van de overheid voor deze lange termijn kennisbasis voor toegepast onderzoek in Nederland daalt al jaren. Topsector Water wil dat deze trend wordt gekeerd, want het toegepast onderzoek van de TO2-instituten is van direct belang voor innovaties en de export positie van ons bedrijfsleven. * Na de succesvolle bijeenkomst van het European Innovation Partnership on Water (EU) in Leeuwarden (feb. 2016), zorgen dat bij de Innovatie Expo tijdens het EU voorzitterschap met als thema de "Stad van de Toekomst" een succes wordt, waarbij water een dominant thema zal zijn. Proeftuin Nederland * Het verder ontwikkelen van een gaaf icoonproject dat alle topsectoren verbindt voor Nederland als SUD (Sustainable Urban Delta/ Sustainable Urban Development), hierbij de mogelijkheden van de Noordzee als energiebron van wind, water en zon en als bron van voedsel verder uitwerken. Een succesvol icoonproject moet gezamenlijk (toegepast) onderzoek stimuleren, een groeiende omzet op de Nederlandse thuismarkt en daarna exportmarkten genereren. * Versnellen van geplande projecten op de Nederlandse thuismarkt. Zeker nu de investeringen van olie en gas multinationals sterk teruglopen, kan de overheid als launching customer voor een stuk compensatie en kennis behoud zorgen, b.v. Min I&M met het hoogwaterbeschermingsprogramma, Koninklijke Marine met nieuwe fregatten en onderzeeboten, Rijksrederij met vervanging van vaartuigen. * In de RDE+ regeling voor energie transitie enkele % vrijmaken voor nieuwe kansrijke initiatieven, zoals getij energie en energie uit zout-zoet verschillen. Export * Aan de weg blijven timmeren met de jaarlijkse 3x3x3 aanpak (3 internationale beurzen, 3 inkomende missies, 3 uitgaande missies). * Met kracht de IWA ( Internationale Water Aanpak van de ministeries van I&M, BuZa en EZ) verder uitrollen op zo'n wijze dat de internationale verantwoordelijkheid die Nederland wil en kan dragen voor de mondiale waterproblematiek structureel verbonden wordt met de kennis, kunde en verdienkansen van Topsector Water. * Exportfinanciering: de maritieme maakindustrie en de internationale waterbouw projecten zijn kapitaal intensief. De investeringen en risico's zijn groter dan bij reguliere transacties, terwijl het verkrijgen van financiering via banken moeilijker is geworden. De omzet van Atradius betreft voor meer dan 50% bedrijven en projecten uit Topsector Water. Het kunnen aanbieden van competitieve financiering is vaak doorslaggevend bij het binnenhalen van orders. Topsector Water streeft naar minimaal een level playing field binnen de EU m.b.t. de rol van de overheid om financiering te faciliteren. Human Capital Naast het doorzetten van de succesvolle activiteiten uit de afgelopen jaren, zoals Wereld Water College, CoE's, CIV's en nog 50 topsector beurzen, wordt voorgesteld: