De waarde van Alert4you voor positief jeugdbeleid
|
|
- Christiana Brabander
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 De waarde van Alert4you voor positief jeugdbeleid Werkatelier 5: Alert4you in uw gemeente Op woensdag 7 december vond het vijfde werkatelier vanuit de Alert4you community plaats. Ruim 75 deelnemers uit de kinderopvang, jeugdzorg, CMO s, gemeentes en het ministerie kwamen naar deze bijeenkomst, met als onderwerp: welke waarde heeft de Alert4you aanpak voor positief jeugdbeleid op gemeentelijk niveau? Els Rienstra, bestuurslid van het Kinderopvangfonds en voorzitter van de Raad van Bestuur van Parlan, heet de aanwezigen welkom en stelt de verschillende mensen voor die vanmiddag aan het woord zullen komen. Vervolgens geeft zij een korte impressie van de ontwikkelingen rondom Alert4you en de rol van het Kinderopvangfonds hierbij. Alert4you is drie jaar geleden gestart met drie pilots; nu zijn er inmiddels al vele andere initiatieven. Het is een mooie bottom-up beweging die groeit. Het klopt en het werkt, dat heeft onderzoek van het Nederlands Jeugdinstituut (NJi) en het Kohnstamm Instituut aangetoond. De beweging breidt zich uit: van 0-4 jaar naar de leeftijdsgroep 0-12 jaar en daarmee komen ook nieuwe sectoren in beeld van kinderopvang/buitenschoolse opvang, jeugdzorg en school. Gemeentes krijgen een belangrijke rol op het gebied van de jeugdzorg. Momenteel denken gemeentes hier veel over na en ontwikkelen visies op dit gebied. Maar uiteindelijk gaat het om concreet werk en daarbij kan de werkwijze van Alert4you ondersteunend zijn. In het werkatelier zullen de wethouders van twee gemeentes twee casussen inbrengen. Door middel van adviezen aan hen willen we zorgen dat het steeds beter kan en wordt. Wie zijn er vandaag Gerdi Meyknecht, landelijk programmaleider van Alert4you, houdt een inventarisatie wie er allemaal in de zaal zitten. Er is een grote groep uit de kinderopvang en ongeveer evenveel mensen uit de jeugdzorg. Ook zijn er mensen die betrokken zijn bij gemeentelijke processen en mensen van CMO s. Er wordt gekeken hoe de aanwezigen verdeeld zijn over de regio s en het blijkt dat Noord-Holland goed vertegenwoordigd is. Gerdi gaat na wat de verwachtingen zijn van het werkatelier. Er worden verschillende zaken genoemd, zoals: een aantal aanwezigen hoopt vanmiddag tips mee te krijgen; een aanwezige van de gemeente Hoorn, waar ze bezig zijn met de vreedzame school, hoopt meer te horen over borging en transitie vanuit een gemeentelijk perspectief;
2 iemand merkt op: het is goed dat de kinderopvang de expertise vanuit de jeugdzorg kan gebruiken, maar het zou nog mooier zijn als we alle kinderen volledig binnen de kinderopvang kunnen plaatsen en jeugdzorg helemaal inpassen in de kinderopvang, zodat de jeugdzorg als instantie overbodig wordt. Gerdi geeft nog een schets van de ontwikkelingen van Alert4you tot nu toe en Sijke Dijkstra (Yorneo) geeft een voorbeeld uit regio Drenthe hoe in de praktijk de samenwerking tussen Speelwerk en Yorneo verloopt. Daaruit blijkt hoe belangrijk het is om aan te sluiten bij de behoeften van de medewerkers in de kinderopvang en ook van de ouders. Ook is heel belangrijk dat de medewerkers van kinderopvang en jeugdzorg als collega s samenwerken (collegiale consultatie). Erik Heijmans (Parlan) merkt op dat er in het begin een kleine toename kan zijn van kinderen die worden doorgestuurd naar de jeugdzorg (niet schrikken!), maar uiteindelijk ziet hij dat er minder kinderen worden aangemeld: zijn wachtlijst bij het MKD van 24 kinderen is inmiddels verdampt, nadat hij is gaan samenwerken met de kinderopvang. Dat zal wellicht niet één op één toe te schrijven zijn aan deze samenwerking, maar het is wel opvallend! Er wordt gevraagd of plaatsing in de jeugdzorg korter kan door samenwerking met de kinderopvang. Dat is zeker zo, zo nodig met begeleiding door een jeugdzorg collega. Elkaar kennen (op medewerkers- en organisatieniveau) is daarom extra belangrijk. Er wordt gevraagd wat de rol is van de gewone pedagogen binnen de kinderopvang. Deze kunnen toch ook coaching on the job doen? Sijke antwoordt dat dat natuurlijk zo is en dat het uitgangspunt steeds moet zijn dat je blijft kijken wat er nodig is vanuit de jeugdzorg, waarbij wordt aangesloten bij wat er al is op de kinderopvang. De jeugdzorg moet goed luisteren Terug naar het doel van vandaag: Gitta Griffioen (Jarabee) vertelt dat we vandaag een leeromgeving willen creëren. Er is maar één manier om te ontdekken wat werkt en dat kan door met elkaar te praten. Vooral ophalen wat werkt om gezamenlijk te leren! Positief jeugdbeleid Micha de Winter (Universiteit Utrecht) schetst het theoretisch kader. Er is een beweging gaande in de jeugdzorg, van landelijk niveau naar provincies en nu naar gemeentes. De grote kans van deze transitie is de koppeling tussen de verschillende werkvelden te ontwikkelen, stimuleren, creëren. Men moet ook echt anders gaan werken. In transitieprocessen staat de inhoud centraal. Micha: Het gaat om drie dingen: inhoud, inhoud, inhoud! Maak het vooral niet te moeilijk met allemaal structuren, netwerken enzovoort. Micha beschouwt het als een grote kans.
3 De problemen in de jeugdzorg kenmerkt hij als de tendens tot problematisering (het tegenwoordig voor alle gedragingen namen hebben en labels aan willen hangen, at-risk benadering) en het langs elkaar heen werken. De epidemiologie van probleemgedrag is stabiel de afgelopen jaren, maar toch is de vraag enorm toegenomen. Hoe is dit te verklaren? Het lijkt erop dat spanningen en problemen die inherent zijn aan opvoeding sneller dan anders gelabeld en geëtiketteerd worden. Hij refereert aan de pedagoog Langeveld: opvoeding als strijdtoneel. Die spanning is er bij opvoeding, dat is zo en dat hoort zo: pijnloos opvoeden bestaat niet, dat is een illusie. Problemen in de jeugdzorg werden tot voor kort in de jeugdzorg zelf opgelost, met efficiëntie-en procesmaatregelen. Maar er moet ook worden gekeken naar de bronnen waar de kinderen zitten en dat is dus de kinderopvang. Er wordt te vaak naar individuele kinderen gekeken, maar de ontwikkeling van het individuele kind is sterk verbonden met de kwaliteit van de sociale netwerken om het kind heen. Rijke sociale netwerken/omgevingen zijn zeer belangrijke beschermende factoren voor bijvoorbeeld kindermishandeling. Onder andere kinderopvang en scholen maken deel uit van deze sociale netwerken. Micha maakt een kritische kanttekening: het is niet zomaar goed om de jeugdzorg binnen te halen in de kinderopvang, er kleven risico s aan, zoals het te snel problematiseren van gedrag en daardoor te snelle doorverwijzing naar de jeugdzorg. Het gaat erom dat er expertise wordt ingebracht om gedrag te normaliseren : niet elk gedrag dat afwijkt van het normale is problematisch. Er moet worden geleerd om verschillen tussen kinderen te accepteren. Dus het gaat er niet alleen om dat generalisten worden ondersteund door specialisten, maar ook dat de specialisten leren van de generalisten: mensen uit de kinderopvang kunnen hun collega s uit de jeugdzorg vertellen dat gedrag niet altijd geproblematiseerd moet worden! Casus 1 Gemeente Enschede In de eerste casus staat de vraag van Jeroen Hatenboer, wethouder (talent- en stedelijke ontwikkeling) van de gemeente Enschede, centraal. Hij constateert dat er teveel mensen zijn van wie talenten nooit zijn ontdekt of gestimuleerd terwijl die zeker aanwezig zijn. Zijn vraag is: Hoe kan ik mensen die gewoon aan het werk zijn, helpen? Wat is nodig en hoe kan ik het op de bestuurstafel leggen om dat daadwerkelijk te laten werken? Oftewel: hoe kun je de talenten van kinderen blijven ontwikkelen door verschillende instanties heen? De aanwezigen gaan in groepen uiteen om oplossingen te bedenken voor de vraag van Jeroen. Reacties en oplossingen Gemeente, blijf af van de 80% waar het goed mee gaat. Reactie van Jeroen: het gaan niet om die 80% maar om die 20%, dat dat vermindert naar bijvoorbeeld 10%. Hoogwaardig sociaal netwerk. Alert4you als passend onderwijs voor 0-4 jaar. Door de kwaliteit van de sociale netwerken te creëren en te verbeteren, krijg je actieve en participerende burgers. Micha:
4 Formuleer de kaders niet alleen in termen van willen verminderen, maar juist dingen (welzijn, talenten) willen vergroten. Negatief jeugdbeleid is wat we nu doen. Maar positief jeugdbeleid is wat we echt willen. Moeten alle partijen bij elkaar aan tafel of juist niet? Wellicht is het beter om meer buurtgericht te werken met de organisaties die inde sociale netwerken van kinderen zitten, zoals kinderopvang en school. Organisaties werken vaak naast of na elkaar, dat is het probleem. Leg je oor te luisteren bij de kinderopvang of de school wat er leeft, welke problemen er zijn. Iedereen moet een open vizier hebben en de schotten van eigen belangen omlaag halen. Het gaat erom mensen bij elkaar te brengen en zo het opvoedingsklimaat versterken. Overdragen van informatie: niet overdragen wat fout is en wat er met het kind aan de hand is, maar wat de goede dingen van het kind zijn. Idee: ga als kinderopvang wanneer het kind 4 jaar is geworden na een paar maanden nog eens kijken op de basisschool van dat kind. Gemeente, zorg dat je een keten maakt, zodat er samengewerkt kan worden. Begin bij de basis, dat zijn de ouders. Betrek de ouders en wijs hen op hun verantwoordelijkheid. Wat is de verhouding van een gemeente tot zijn burgers? De gemeente moet zorgdragen voor zijn burgers. Momenteel staan er te veel instanties en lagen tussen de burgers en de bestuurders. Kijken naar beleidseffectiviteit, hoe versterk je de sociale netwerken? Gezamenlijke visie ontwikkelen. Niet in het systeem gaan wroeten als gemeente maar effectief kijken naar de inhoud. Versterken van het pedagogisch klimaat moet bovenaan staan (kijkend naar aanbevelingen van de commissie Gunning staan deze ergens onderaan). Jeroen: mag talentontwikkeling hier ook bij? Gemeente moet zelf ook ontschotten. Hiermee geef je als gemeente een voorbeeld. Jeroen: bij ons heet dat opgroeien en ontwikkelen, dus dat hebben we al. Van denken naar doen Micha is van de visie en de stip op de horizon, Peter Paul Doodkorte is meer van hoe gaan we dat nou bereiken? Maar... dat wil niet zeggen dat ik geen visie heb. Het begint in elke opvoeding met een omgeving waarin wordt gestimuleerd! Hij vertelt over zijn eigen ervaring: toen hij zijn eerste kind kreeg, schakelde hij vaak zijn ouders als expert in. Maar zij stimuleerden hem zelf oplossingen te bedenken. En bij zijn tweede kind ging het stukken beter.
5 Peter Paul vindt het belangrijk dat ouders niet het CJG kennen, maar de personen die er werken en dat ze deze persoon ook kunnen aanspreken. Verder vindt hij dat de overheid premies zet op problemen, zo begint het labelen. Hij stelt: verbied organisaties om te werken met doelgroepen. Hij benadrukt de kracht van het gezonde verstand! Mensen moeten weer zelf gaan nadenken en niet steeds maar protocollen willen volgen. Het is onzin om burgers voor te spiegelen dat er risicoloos kan worden geleefd. Risico s horen bij het leven. Je moet ouders het vertrouwen durven teruggeven. Het moet duidelijk zijn dat mensen elkaar mogen aanspreken op verantwoordelijkheden en dat ze niet meteen afgerekend worden als er een keer iets niet helemaal goed gaat Hij realiseert zich dat zijn verhaal erg retro klinkt: versimpelen, heb vertrouwen in elkaar, vertrouw je medewerkers. Casus 2 - Gemeente Almere Ineke Smidt, wethouder (participatie, zorg en inkomen) vertelt dat de focus van de gemeente Almere echt bij de jeugd ligt en dat ze daar al heel veel goeds doen. Ze wil vanavond graag naar huis met concrete plannen en ideeën van de deelnemers! De wethouder geeft aan waar ze tegenaan lopen in Almere: de verwezenlijking van één gezin één plan is niet makkelijk door de verschillende belangen van de verschillende instellingen. Wat daarnaast lastig is: pedagogisch medewerkers hebben totaal geen hiërarchische status; ze worden niet serieus genomen wanneer ze aankloppen bij instanties. De aanwezigen geven de wethouder een aantal adviezen: Zorg dat iedereen elkaars expertise kent. Wanneer je dan tegen problemen aanloopt, kun je elkaar vinden en inroepen. De start ligt bij de professionals, die gaan bij elkaar kijken en bespreken wat ze willen. Gedeelde pedagogische visie: men vindt zich wel in elkaar in het belang van het kind en gezin, al hebben scholen heel andere invalshoeken (katholiek, openbaar, Montessori, etc.). Betrek ouders! Onderhandel over wat ieder heeft te bieden: dealen. Als we van zorgkinderen af willen, dan moeten we ook af van dat zorginstellingen zich teveel willen profileren. Bij samenwerking tussen verschillende instellingen is het van belang om wederkerigheid te creëren.
6 Handelen naar de geest van de wet en niet naar de letter van de wet begint bij zelfvertrouwen van alle professionals. Vertrouwen is het kernwoord! Durf dit te geven aan elkaar. Het is belangrijk dat burgers zelf bepalen voor welke jeugdzorgaanbieder ze kiezen. Het moeilijke is dat je als gemeente moet formuleren welk resultaat je wilt bereiken. Onderwijs is in vergelijking met de kinderopvang teveel gefocust op resultaten en besteedt te weinig aandacht aan sociale en persoonlijke competenties. Leraren en pedagogisch medewerkers zijn de mensen die de frontoffice zijn, hier hoef je niet per se voor naar bijvoorbeeld het CJG. Terugblik op het werkatelier Gitta Griffioen sluit de dag af met een korte terugblik: was vandaag een goede leeromgeving? Welke inzichten zijn er verworven? Gezond verstand is belangrijk en ga niet problematiseren. Wat een verademing moet het zijn als je het over de inhoud gaat hebben. Als een spiegel voor een andere kijk. We moeten weer leren rijden zonder tomtom : ga niet op de automatische piloot, maar bedenk zelf waar je heen wilt en hoe je daar komt. Het was een prettig gestructureerde chaotische situatie. Heel veel dingen kwamen bij elkaar, niet alleen wat we willen voor het kind, maar ook wat we te doen hebben met de gemeente en andere organisaties. Daarbij is duidelijk dat je elkaar dan hard nodig hebt. Mooie discussie en prikkelend initiatief. Maar ook valkuilen: het ging toch weer vooral over problemen. Als er problemen zijn is het te laat! We hebben in Nederland geen goede eerste pedagogische lijn. Meer herkenbare figuren (mensen) in plaats van instituties (wrap around care). Alle betrokkenen bij gezinnen zitten allemaal in een gevangenisje van hun eigen systeem, hier ligt de rol van de gemeente om dit beter te coördineren. Gerdi bedankt iedereen en meldt dat er volgend jaar zeker wordt doorgegaan met deze werkateliers en dat er door Alert in de BSO ook meer contacten zullen komen met het onderwijs. Marielle komt terug op wat Micha heeft gezegd over de snellere doorverwijzing als de jeugdzorg binnenkomt in scholen of kinderopvang. We weten dat dat in de Alert4you-praktijk juist niet gebeurt: de pedagogisch medewerkers voelen zich meer gesteund en er wordt (daardoor) minder doorverwezen.
MEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind
MEE Nederland Raad en daad voor iedereen met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave
Nadere informatieNypels Speelt. 8 ingrediënten voor verbindend samenwerken
Nypels Speelt 8 ingrediënten voor verbindend samenwerken Inleiding Het Nypels wordt steeds leuker, doe jij ook mee? Nypels Speelt, onder die titel wordt op een nieuwe manier gewerkt aan de betrokkenheid
Nadere informatieDe Piramide van Pavlov, de interactiedriehoek en de rubrics
De Piramide van Pavlov, de interactiedriehoek en de rubrics Hoe kunnen we gedragsproblemen in het onderwijs substantieel verminderen? Een integrale benadering voor op de werkvloer leidt tot minder ervaren
Nadere informatieBrochure. Kindcentrum
Brochure Kindcentrum Positive Action Positive Action is een programma waarmee kinderen ondersteund en uitgedaagd worden in het ontwikkelen van hun unieke talenten. Het gaat daarbij niet alleen over goede
Nadere informatieOuderbetrokkenheid in het voortgezet onderwijs
Ouderbetrokkenheid in het voortgezet onderwijs Een goede relatie tussen ouders en school komt het leerresultaat ten goede en dat is wat we allemaal willen! Convenant Impuls Kwaliteitsverbetering Onderwijs
Nadere informatiePedagogisch PACT. Jeugd in Onderzoek Maandag 13 maart Marielle Balledux en Jolanda Spoelstra Nederlands Jeugdinstituut
Pedagogisch PACT Een PACT tussen professionals uit onderwijs, opvang en zorg Jeugd in Onderzoek Maandag 13 maart 2017 Marielle Balledux en Jolanda Spoelstra Nederlands Jeugdinstituut Deze workshop 16.00-17.00
Nadere informatieReflectiegesprekken met kinderen
Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen
Nadere informatieKLEINE MENSEN GROTE WENSEN
KLEINE MENSEN GROTE WENSEN Voor de betere kinderopvang DOOR DE OGEN VAN KINDEREN Dit boekje laat je kinderopvang zien door de ogen van kinderen. Een praktische gids voor iedereen die nadenkt over de opvang
Nadere informatieWist je dat... Nieuwsbrief Opvoedwinkel Twinkeltje maart 2015. In deze nieuwsbrief:
Nieuwsbrief Opvoedwinkel Twinkeltje maart 2015 In deze nieuwsbrief: Wist je dat... Thema's en cursussen in maart Lezersvraag: "Moet ik mijn zoon verplichten met andere kinderen te spelen?" Mamatijd Moeders
Nadere informatieWaarde-volle zorg is ook nog JONG!
Waarde-volle zorg is ook nog JONG! LOC maakte een nieuwe visie op de zorg. Die heet Waarde-volle zorg. Allerlei mensen herkennen zich daar in. Dat komt doordat die gaat over dingen die voor ons allemaal
Nadere informatieLiefde, voor iedereen gelijk?
Seksuele diversiteit graad 2 Lesvoorbereiding Liefde, voor iedereen gelijk? Bij lesmateriaal, bij deze les op de site, vind je het nodige lesmateriaal voor deze les: Print de verhalen 'Het geheim van Mirjam'
Nadere informatieTKM Online, april 2012
TKM- enquête onder ruim 1.400 professionals Het zwarte gat na een melding Marie-José Linders voor Tijdschrift Kindermishandeling 'Je ziet niet hoe het verder gaat met een kind. Wat gebeurt er? Wat doen
Nadere informatieOpvoeden en opgroeien doen we samen
s a m e n met ouders Opvoeden en opgroeien doen we samen Dé brede taalschool Het Kompas Het Kompas vindt het belangrijk dat de kinderen zich welkom, veilig, gesteund en gewaardeerd voelen. Op iedere basisschool
Nadere informatieIk-Wijzer Ik ben wie ik ben
Ik ben wie ik ben Naam: Lisa Westerman Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Lisa Westerman... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Lisa,
Nadere informatieCommunicatie op de werkvloer
Communicatie op de werkvloer Voor een goede communicatie op de werkvloer is het noodzakelijk dat we letterlijk dezelfde taal spreken. Een goede kennis van het vakjargon is dan ook erg belangrijk. Net zo
Nadere informatieHet spel der democratische opvoeding Wat vooraf ging: Aan de hand van de 4 pijlers deden de ambassadeurs van Triodus samen goed voor later en de werkgroep wat iedere kindwijzerorganisatie deed, inventariseren!
Nadere informatieDecentralisaties Servicepunt71/HRM ondersteunt bij veranderende eisen aan ambtenaren
Decentralisaties Servicepunt71/HRM ondersteunt bij veranderende eisen aan ambtenaren Door: Martine van Dijk A+O fonds Gemeenten / Fotografie: Kees Winkelman Net zoals bij alle gemeenten, raken de decentralisaties
Nadere informatiePassend Onderwijs voor de kinderen op school: samen met ouders en leerkracht
Passend Onderwijs voor de kinderen op school: samen met ouders en leerkracht Vanaf 1 augustus is de Wet passend onderwijs van kracht. De school van uw kind/uw school is aangesloten bij het samenwerkingsverband
Nadere informatieWaar een wil is, is een Weg!
5 tips om moeiteloos voor jezelf te kiezen en een stap te zetten. Waar een wil is, is een Weg! - Lifecoach http://www.facebook.com/arlettevanslifecoach 0 Je bent een ondernemende 40+ vrouw die vooral gericht
Nadere informatieKoningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande
Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie
Nadere informatieDe keuze van Apeldoorn: een CJG over de volle breedte. Interview met wethouder Paul Blokhuis
De keuze van Apeldoorn: een CJG over de volle breedte Interview met wethouder Paul Blokhuis 2015 Nederlands Jeugdinstituut Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door
Nadere informatieInhoud van de ochtend
Inhoud van de ochtend 1. Introductie in Pedagogisch kader 2. Begeleiden van de groep 3. Ontwikkelingsgericht werken 4. Pauze (15 minuten) 5. Kinderparticipatie 6. Vragen over andere onderwerpen 7. Voornemens
Nadere informatieDeel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties
Preek Gemeente van Christus, Het staat er een beetje verdwaald in dit hoofdstuk De opmerking dat ook Jezus doopte en leerlingen maakte. Het is een soort zwerfkei, je leest er ook snel overheen. Want daarna
Nadere informatieOrganiseren van samenwerking in het jeugddomein
Organiseren van samenwerking in het jeugddomein De overkoepelende resultaten van vier afstudeeronderzoeken Publiek Management In opdracht van Integraal Toezicht Jeugdzaken (ITJ) hebben vier studenten Bestuurs-
Nadere informatieRichtlijn / info voor ouders. Uithuisplaatsing. Richtlijnen jeugdhulp en jeugdbescherming. NVO, BPSW en NIP
Richtlijn / info voor ouders Uithuisplaatsing Richtlijnen jeugdhulp en jeugdbescherming NVO, BPSW en NIP Inleiding Een kind opvoeden is niet makkelijk. Zo kan het zijn dat uw kind meer of andere zorg nodig
Nadere informatieGrenzeloze vrijheid? Discussiebijeenkomst tienerclub
Grenzeloze vrijheid? Discussiebijeenkomst tienerclub Leeftijd: 12-16 jaar Tijdsduur: 1 uur Doelen - De jongeren denken na over de betekenis van de muur tussen Israël en de Palestijnse gebieden in het dagelijks
Nadere informatieUtrecht, Gooi & Vecht. Ondersteuning bij leven met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind
Utrecht, Gooi & Vecht Ondersteuning bij leven met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave Wat betekent het dat uw kind moeilijk lerend is en wat 3
Nadere informatieWaarderend observeren gezinsgericht werken. Bureau Jeugdzorg Zaandam
Waarderend observeren gezinsgericht werken Bureau Jeugdzorg Zaandam Colofon: Naam organisatie: Auteur en contactpersoon: Contactgegevens: A.G. Advies B.V. drs. Amy-Jane Gielen A.G. Advies B.V. Tel: 06-204
Nadere informatieOndersteuning aan kind en gezin in Lelystad
Ondersteuning aan kind en gezin in Lelystad Voor ouders, kinderen en jongeren Vragen over opvoeden en opgroeien? Veel ouders twijfelen of ze het juiste doen of hoe ze iets moeten aanpakken. Als ouder staat
Nadere informatieOndersteuning aan kind en gezin in Lelystad
Ondersteuning aan kind en gezin in Lelystad Voor ouders, kinderen en jongeren Opvoeden is een mooie taak, maar niet altijd eenvoudig. Een peuter die bang of dwars is. Uw kind die niet goed meekomt op school.
Nadere informatieBij zorgen over de ontwikkeling of het gedrag van uw kind van 0-7 jaar. Integrale Vroeghulp Regio Arnhem, Nijmegen en Tiel
Bij zorgen over de ontwikkeling of het gedrag van uw kind van 0-7 jaar. ONS KIND ONTWIKKELT ZICH ANDERS. ER KLOPT IETS NIET, MAAR WAT? IK MAAK ME ZORGEN OVER ONS KIND, MET WIE KAN IK DIE DELEN? Onze jongste
Nadere informatieEffectieve opgroei- en opvoedhulp
Effectieve opgroei- en opvoedhulp Op weg naar een nieuw stelsel VNG regioconferenties mei 2011 Jo Hermanns UvA HU H&S Consult Tom van Yperen UU Nederlands Doorsneejeugd in Nederland vaart wel Hoogste welbevinden
Nadere informatieWorkshop Handleiding. Verhalen schrijven. wat is jouw talent?
Workshop Handleiding Verhalen schrijven wat is jouw talent? Inhoudsopgave Hoe gebruik je deze workshop? Hoe kun je deze workshop inzetten in je klas? Les 1: Even voorstellen stelt zich kort voor en vertelt
Nadere informatieRapportage sociaal-emotionele ontwikkeling Playing for Success
Rapportage sociaal-emotionele ontwikkeling Playing for Success Leercentrum Nijmegen Oberon, november 2012 1 Inleiding Playing for Success heeft, naast het verhogen van de taal- en rekenprestaties van de
Nadere informatie10 tips voor begrijpelijke AWBZ-formulieren
0 tips voor begrijpelijke AWBZ-formulieren Dit is een uitgave van: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Directie Postbus 0011 00 ea Den Haag www.rijksoverheid.nl Maand 0 B-0000 0 tips
Nadere informatieOnderzoek POD en Sport
2015 Onderzoek POD en Sport Inhoud Inleiding... 2 Conclusie... 3 Aanbevelingen... 6 Het bestuur... 7 Jeugdtrainers... 8 Jeugdleden... 9 Vrijwilligers... 10 Ouders... 11 Resultaten... 12 1 Inleiding Het
Nadere informatieAls je nog steeds hoopt dat oplossingen buiten jezelf liggen dan kun je dit boekje nu beter weg leggen.
Theoreasy de theorie is eenvoudig. Je gaat ontdekken dat het nemen van verantwoordelijkheid voor je eigen denken en doen dé sleutel is tot a beautiful way of life. Als je nog steeds hoopt dat oplossingen
Nadere informatieDO'S EN DON'TS VOOR OUDERS
WWW.PESTWEB.NL DO'S EN DON'TS VOOR OUDERS Kinderen en jongeren willen je hulp, als je maar (niet)... Wat kinderen zeggen over pesten Kinderen gaan over het algemeen het liefst met hun probleem naar hun
Nadere informatieEn, wat hebben we deze les geleerd?
Feedback Evaluatie Team 5 En, wat hebben we deze les geleerd? FEED BACK in de klas En, wat hebben we deze les geleerd? Leerkracht Marnix wijst naar het doel op het bord. De leerlingen antwoorden in koor:
Nadere informatieamersfoort Hoe bereik ik CJG Amersfoort?
amersfoort Folder voor ouders van 0-8 jarigen Bezoekadres Heiligenbergerweg 36, 3816 AK Amersfoort T 033 47 94 000, E info@cjgamersfoort.nl I www.cjgamersfoort.nl carta U kunt binnenlopen bij CJG Amersfoort.
Nadere informatieDe jeugd-ggz in het gedecentraliseerde jeugdstelsel
De jeugd-ggz in het gedecentraliseerde jeugdstelsel Beschikbaar, bereikbaar, betrouwbaar en in beweging Peter Dijkshoorn Bestuurder Accare bestuurslid GGZNederland Amersfoort 23 april 2015 2 transformatiedoelen
Nadere informatieRotterdams Ambassadrices Netwerk
De ambassadrice als werver van inburgeraars 1. Inleiding; eigen ervaringen 2 A. Wat is werven 2 B. Het belang van werven 2 C. Verwachtingen 3 D. Rollenspel 4 E. Opdracht 4 2. Voortraject: 4 A. Doel 4 B.
Nadere informatieGedragscode. Gewoon goed doen
Gedragscode Gewoon goed doen 2 Inhoudsopgave pagina 1. Missie, ambitie en kernwaarden 4 2. Gewoon goed doen 5 3. Waarom een gedragscode? 6 4. Omgaan met de patiënt/klant: respectvol en gastvrij 7 5. Professioneel
Nadere informatieAlert4You: jeugdzorg vergroot deskundigheid kinderopvang
Alert4You: jeugdzorg vergroot deskundigheid kinderopvang Kinderopvang leert beter in te spelen op opvallend gedrag 17 september 2010 Marielle Balledux, Marjan de Lange, Cécile Chênevert, Su en Kwok Omdat
Nadere informatieContouren van een nieuw jeugdstelsel
Contouren van een nieuw jeugdstelsel Tom van Yperen Nederlands Jeugdinstituut / Universiteit Utrecht 26 mei 2011 te Den Haag t.vanyperen@nji.nl Huidige jeugdstelsel (vereenvoudigd) Zie ook: www.nji.nl
Nadere informatieDEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!
DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het
Nadere informatielevend en dood tegelijk
levend en dood tegelijk levend en dood tegelijk lezing over NAH in een gezin 9 april 2015 Carina van Welzenis alias Karin van Leeuwen 28 december 2004 rtl nieuws Twee bomen geraakt Een enorme klap, daarna
Nadere informatieCurriculum Vitae Paula Ingelse
Curriculum Vitae Paula Ingelse Paula Ingelse is opvoedkundige en werkt vanuit eigen praktijk LiefdevolleLeiding. Ze adviseert gezinnen met vragen én zorgen rond het grootbrengen van hun kinderen. Ze is
Nadere informatiede jeugd is onze toekomst
de jeugd is onze toekomst vereniging van groninger gemeenten Bestuursakkoord Jeugd 2008-2012 In veel Groninger gemeenten zijn er kinderen met problemen. En daarvan krijgen er te veel op dit moment niet
Nadere informatieWat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.
Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me
Nadere informatieBrochure. Primair onderwijs. Brochure. Primair onderwijs
Brochure Primair onderwijs Brochure Primair onderwijs Positive Action Positive Action is een programma waarmee kinderen ondersteund en uitgedaagd worden in het ontwikkelen van hun unieke talenten. Het
Nadere informatieSessie 1: Bert Wienen. Symposium: arrangeren binnen regulier onderwijs
Symposium: arrangeren binnen regulier onderwijs Woensdag 24 februari was er een symposium over Arrangeren binnen het regulier onderwijs. Hoe regel je een goede samenwerking tussen jeugdzorg, school en
Nadere informatieWat heeft dit kind nodig?
ADHD PDD-NOS Leerstoornis Gedragsstoornis Team Wat heeft dit kind nodig? Lynn leest in haar leesboek. Tegelijkertijd tikt ze constant met haar pen op haar tafel. Dat doet ze wel vaker. De kinderen van
Nadere informatieMEE Utrecht, Gooi & Vecht. Ondersteuning bij leven met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind
MEE Utrecht, Gooi & Vecht Ondersteuning bij leven met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind
Nadere informatieEffectieve samenwerking: werken in driehoeken
Effectieve samenwerking: werken in driehoeken Werken in driehoeken is een wijze van samenwerking die in elke organisatie, projectteam en netwerk mogelijk is. Het maakt dat we kunnen werken vanuit een heldere
Nadere informatieIk-Wijzer Ik ben wie ik ben
Ik ben wie ik ben Naam: Johan Vosbergen Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Johan Vosbergen... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Johan,
Nadere informatievooruitkomen + Hulp na seksueel misbruik
> vooruitkomen + Hulp na seksueel misbruik OUDERS & OPVOEDERS Als er binnen uw gezin sprake is van seksueel misbruik, heeft dat grote invloed. Er is veel verdriet, boosheid, wantrouwen en schuldgevoel.
Nadere informatieTrainingen, workshops en coaching
Trainingen, workshops en coaching Aanbod 2015-2016 professionals en gemeenten Beschermen & Versterken Trainingen, workshops en coaching De Jeugd- & Gezinsbeschermers zet zich in voor de bescherming van
Nadere informatiePedagogisch beleid in Brede School de Waterlelie, Prinsenhof te Leidschendam
Pedagogisch beleid in Brede School de Waterlelie, Prinsenhof te Leidschendam Inleiding: ATB de Springplank, een algemeen toegankelijke basisschool en Vlietkinderen, maatwerk in kinderopvang, beiden gehuisvest
Nadere informatieZelfbeeld. Het zelfvertrouwen wordt voor een groot deel bepaald door de ideeën die het kind over zichzelf heeft: het zelfbeeld.
Zelfbeeld Het zelfvertrouwen wordt voor een groot deel bepaald door de ideeën die het kind over zichzelf heeft: het zelfbeeld. Een kind dat over het algemeen positief over zichzelf denkt, heeft meer zelfvertrouwen.
Nadere informatieInhoudstafel Luistermoment La J Kinderen Lees dit alvorens te beginnen... 2 Doel van de activiteit... 2 Overzicht... 2 Praktische voorbereiding...
Inhoudstafel Luistermoment La J Kinderen Lees dit alvorens te beginnen... 2 Doel van de activiteit... 2 Overzicht... 2 Praktische voorbereiding... 2 Voorbereiding... 2 Locatie... 2 Materiaal... 2 Veel
Nadere informatieKids2b. Een koffer vol bagage. Kleine kinderen worden groot. REIS vormt de kern van ons handelen; RES PEC VOOR. Het pedagogisch beleid
Op REIS met Kids2b Kids2b Kids2b is zeer verheugd dat u uw kind aan ons toevertrouwd. Wij begrijpen dat het voor S I E R u als ouder een grote stap is om een deel van de zorg en opvoeding van uw kind te
Nadere informatieSamen sterk: onderwijs, kinderopvang en jeugdhulp. Neja conferentie. 28 maart 2019
Samen sterk: onderwijs, kinderopvang en jeugdhulp 1 Neja conferentie 28 maart 2019 Annemiek Veen (Kohnstamm Instituut) Moniek Zijm & Daphne Leemans (MOC t Kabouterhuis) Programma 2 Achtergrond Alert4you
Nadere informatieDoelgroep GRIP biedt hulpverlening aan gezinnen die op meerdere gebieden complexe problemen hebben.
Praktijkvoorbeeld GRIP-team - Hengelo GRIP is een vernieuwende vorm van hulpverlening voor multiprobleemgezinnen, die sinds 2011 wordt ingezet. Kenmerken zijn: zonder indicatie, intensief en vrijwillig.
Nadere informatieLesbrief 14. Naar personeelszaken.
http://www.edusom.nl Thema Op het werk Lesbrief 14. Naar personeelszaken. Wat leert u in deze les? Wanneer u zeggen en wanneer jij zeggen. Je mening geven en naar een mening vragen. De voltooide tijd gebruiken.
Nadere informatieMats Werkt! WWW.MATSWERKT.NL DÉ CURSUS VOOR HET BEGELEIDEN VAN MENSEN MET EEN ARBEIDSBEPERKING OP DE WERKVLOER.
Mats Werkt! DÉ CURSUS VOOR HET BEGELEIDEN VAN MENSEN MET EEN ARBEIDSBEPERKING OP DE WERKVLOER. WWW.MATSWERKT.NL Mats werkt: Dé cursus voor het begeleiden van mensen met een arbeidsbeperking op de werkvloer.
Nadere informatieMaak zelf geld. Lesvoorbereiding. Verwondering. Kennis
Geld graad 1 Lesvoorbereiding Maak zelf geld Print 1 keer het verhaal Isaura s droom, Toon Isaura's foto op het smartboard Print de Braziliaanse munt, de real uit. Verwondering Lees het verhaal Isaura
Nadere informatieKINDCENTRA 2020 HET INITIATIEF
KINDCENTRA 2020 HET INITIATIEF 10 e jaarcongres Brede School 23 april 2015 o Welkom! o Even voorstellen: o Martijn van der Kroef, directeur bestuurder KinderRijk (Amstelveen en Amsterdam) o René Peeters,
Nadere informatieKnabbel en Babbeltijd.
Knabbel en Babbeltijd. (zorg ervoor dat je deze papieren goed leest, uitprint en meeneemt naar de VBW) Het thema van deze VBW-week is Zeesterren. Het thema is de titel van de week (dus geen kreet of korte
Nadere informatieleren omgaan met Diversiteit In je gemeente
Geloven kun je niet alleen! Stap 1 Jouw kijk op de wereld 15 min. Kijken in de spiegel naar jezelf Wat vind je van je eigen lichaam? Wat vind je mooi? Als je zou mogen kiezen, welk deel zou je dan weghalen?
Nadere informatiePeuters: lief maar ook wel eens lastig
Peuters: lief maar ook wel eens lastig Informatie voor ouders Het Centrum voor Jeugd en Gezin ondersteunt met deskundig advies, tips en begeleiding. Een centraal punt voor al je vragen over opvoeden en
Nadere informatieZelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W
Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W 1 Naam student: Studentnummer: Datum: Naam leercoach: Inleiding Voor jou ligt het meetinstrument ondernemende houding. Met dit meetinstrument
Nadere informatiePlan voor een scholingsaanbod CJG: in en vanuit het CJG
Plan voor een scholings CJG: in en vanuit het CJG Uitgaan van de eigen kracht van ouders en kinderen, die eigen kracht samen versterken en daar waar nodig er op af en ondersteunen Het scholingsplan CJG
Nadere informatieKindervergadering Zo gaat het bij ons!
Pedagogisch kader kindercentra 4 13 jaar Kindervergadering Zo gaat het bij ons! Introductie voor de groepsleiding Is kinderinspraak belangrijk? Denken vanuit de groep is logisch en praktisch, maar toch
Nadere informatieWorkshop communicatie
Workshop communicatie Feedback is collegiale ondersteuning of toch niet? Wat wil de beroepsvereniging betekenen voor Verzorgenden en Verpleegkundigen? Wij willen onze beroepsgroepen in staat stellen hun
Nadere informatie> NASLAG WERKWINKEL LEERLINGEN IN DE SCHOOLRAAD Studiedag Leerlingen en school: partners in crime? 24-04-3013
> NASLAG WERKWINKEL LEERLINGEN IN DE SCHOOLRAAD Studiedag Leerlingen en school: partners in crime? 24-04-3013 Leerlingen uit het secundair onderwijs mogen vertegenwoordigd zijn als partner op de schoolraad.
Nadere informatieBouwsteen 7: niet in je eentje Bij wie kan ik terecht?
Bouwsteen 7: niet in je eentje Bij wie kan ik terecht? Als onthaalouder sta je meestal alleen voor een groep kinderen. Net daarom is het belangrijk om te kunnen steunen op andere mensen of organisaties.
Nadere informatieEffectieve opvoed- en opgroeihulp
Effectieve opvoed- en opgroeihulp Jo Hermanns Met de doorsneejeugd in Nederland gaat het erg goed Het hoogste welbevinden ter wereld Tevreden met thuis en school Jeugd eet steeds minder ongezond Jongere
Nadere informatieGezinsinterventie Gezinsgesprekken voor gezinnen waarbij de ouder psychische problemen heeft
Gezinsinterventie Gezinsgesprekken voor gezinnen waarbij de ouder psychische problemen heeft Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Zorgen en vragen 1 Gezinsinterventie 2 Tien praktische
Nadere informatieFamilie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie.
Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie. De cliënt krijgt een groot vel papier en kleurkrijt. De opdracht is: Teken je gezin van herkomst rond de etenstafel. Een werkvorm
Nadere informatieAlert4You: jeugdzorg vergroot deskundigheid kinderopvang
Foto: Herbert Wiggerman Kinderopvang leert beter in te spelen op opvallend gedrag Alert4You: jeugdzorg vergroot deskundigheid kinderopvang Door Marielle Balledux, Marjan de Lange, Cécile Chênevert en Su
Nadere informatieTijdens de video- hometraining worden verschillende begrippen gebruikt. In de bijlage geven we een korte omschrijving van deze begrippen.
Bijlage 11 Voorbeeld informatie VHT: Bouwstenen voor geslaagd contact Informatie Video - hometraining Belangrijke begrippen initiatieven herkennen volgen ontvangstbevestiging beurt verdelen leidinggeven
Nadere informatieVisie op transitie. De jeugdzorg komt naar de gemeente. De jeugdzorg komt naar de gemeente. Naar een samenhangend regionaal aanbod
Visie op transitie Naar een samenhangend regionaal aanbod Den Helder, 6 juli 2012 Uitgangspunten en bestuurlijke rol Niet alleen transitie Ook een transformatie Uitgangspunten en Uw bestuurlijke visie:
Nadere informatieHoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen
Hoofdstuk 2 Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen 48 Gangbare uitdrukkingen bij contact maken en onderhandelen De meeste zinnen die in dit overzicht staan, zijn formeel. U kunt deze
Nadere informatie3. Principes ophalen en groeperen: wat is voor de groep dus effectief samenwerken?
FCE / Stichting Opleidingskunde 2007 Een groep interviewen met de waarderende methode Bijvoorbeeld over samenwerken... 1. Thema scherp (het gaat in dit voorbeeld over effectief samenwerken ) 2. In kleine
Nadere informatieLesdoelen: Werkvormen: Benodigdheden: Prentenboeken: Les 10: Hoe zeg ik nee. Lesoverzicht. Basis
Les 10: Hoe zeg ik nee Lesoverzicht Lesdoelen: Kinderen weten het verschil tussen prettige en onprettige situaties en kunnen deze herkennen. Kinderen weten dat ze onprettige aanrakingen mogen weigeren.
Nadere informatieNieuwsbrief Centrum voor Jeugd en Gezin Roosendaal
Nieuws voor professionals op het gebied van opvoeden en opgroeien 10 Nieuwsbrief Centrum voor Jeugd en Gezin Roosendaal In deze nieuwsbrief vindt u als professional, informatie over de ontwikkelingen van
Nadere informatieDe Klankhof t Kofschip waar iedereen tot zijn recht komt
Positionering De Klankhof en t Kofschip, Etten-Leur Kernwoorden: Je mag er zijn Vertrouwen Positief kijken naar jezelf en anderen Meervoudige intelligentie Samen de merkbelofte van De Klankhof t Kofschip:
Nadere informatieMeldcode kindermishandeling
Meldcode kindermishandeling een training voor professionals www.viermin.nl De training Meldcode Kindermishandeling richt zich op: - Signaleren: het kunnen, willen en durven signaleren van kindermishandeling
Nadere informatieNummer 1 December 2011. Cursusaanbod 2012 Gedeeld verdriet Mindfulness Laat je zelf zien
Nummer 1 December 2011 Cursusaanbod 2012 Gedeeld verdriet Mindfulness Laat je zelf zien LANDELIJK HEEFT 16% VAN DE JONGEREN PSYCHOSOCIALE PROBLEMEN. Scoop richt zich bij coaching, counseling en training
Nadere informatieSamenvatting reacties regionale raadsbijeenkomst 2 oktober 2013 van 19.30 tot 22.00 uur
Samenvatting reacties regionale raadsbijeenkomst 2 oktober 2013 van 19.30 tot 22.00 uur Aanwezig: 27 raadsleden ( 3 uit Boekel, 5 uit Landerd, 3 Sint-Oedenrode, 8 uit Uden, 8 uit Veghel 5 wethouders jeugdbeleid
Nadere informatieVisie in de praktijk
Gastlessen voor studenten 2 e leerjaar PW 3 en 4 Pedagogisch kader kindercentra 0-4 jaar - Docentenhandleiding Visie in de praktijk Gastles visie in de praktijk - Docentenhandleiding Theorie over dit onderwerp:
Nadere informatieVerslag onderzoek Wat Werkt - deel 3
Verslag onderzoek Wat Werkt - deel 3 ideeën van familie en bekenden bij het geven van steun Ervaringen en ideeën van familie en bekenden bij het geven van steun Jos de Kimpe Carlijn Nieuwenhuis FEBRUARI
Nadere informatieConflicthantering en mediation
Conflicthantering en mediation Casus 3 Personeel en Organisatie/ Humanresourcesmanagement bussum 2010 De setting: verzekeringsmaatschappij ZBA De verzekeringsmaatschappij ZBA (Zekerheid Boven Alles) sluit
Nadere informatieSAMEN SCHOLEN in Ter Aar
SAMEN SCHOLEN in Ter Aar op weg naar het Integraal Kind Centrum - KOERSNOTITIE Versie 20 juni 2017 Invoegen en verbinden De drie basisscholen in Ter Aar zijn sinds schooljaar 2015/2016 op zoek gegaan naar
Nadere informatieAanwijzingen voor de nabespreking van de praktijkopdrachten. Praktijkopdracht: Logboek bijhouden. Praktijkopdracht: Versmallen of blijven leren
Aanwijzingen voor de nabespreking van de praktijkopdrachten Praktijkopdracht: Versmallen of blijven leren Nabespreking: De antwoorden op de vragen kunnen plenair of in groepjes van 3 à 4 personen uitgewisseld
Nadere informatieAls wij dit soort vragen stellen dan gaan wij uit van de talenten en mogelijkheden van cliënten.
Hand-out Workshop oplossingsgericht gesprekvoeren. Wat is oplossingsgericht werken? Volgens Mahlberg&Sjöblom (2011) wordt er over het algemeen uit gegaan van een probleem gerichte benadering. Een probleem
Nadere informatieOPBOUW ZELFSTANDIGE BASISHOUDING BIJ KINDEREN
OPBOUW ZELFSTANDIGE BASISHOUDING BIJ KINDEREN Afspraak 1. Maak samen met de kinderen afspraken over wat zelfstandig gedaan mag worden met betrekking tot naar de wc gaan, handen wassen, drinken, eten, de
Nadere informatieSamen opvoeden in de buurt.
Samen opvoeden in de buurt. Praktische trainingen voor speeltuinvrijwilligers. 0035 NUSO A5 brochure Folder Opvoeden (3).indd 1 24-02-12 10:07 0035 NUSO A5 brochure Folder Opvoeden (3).indd 2 24-02-12
Nadere informatie