23 augustus 2015 Vredebergkerk

Transcriptie

1 23 augustus 2015 Vredebergkerk Laten we de Heer om ontferming over de nood van de wereld en zijn naam prijzen, want zijn barmhartigheid kent geen einde. Heer die onze toevlucht zijt omwille van alle vluchtelingen en ontheemden bidden wij u. Om mensen die nergens welkom zijn om mensen die zich nergens thuis voelen om persoonlijke drama s die zich voltrekken in duizendvoud en meer Christus die de dood vernietigd hebt omwille van alle mensen die leven in de schaduw van de dood. omwille van wie afscheid moeten nemen en loslaten om wie zoeken in het duister naar houvast en vertrouwen om ons stervelingen Heer die in uw goedheid ons de weg wijst omwille van allen die dwalen en de weg kwijt zijn. omwille van hen die psychisch lijden onder een ziekte of iets uit het verleden omwillen van hen die gevangen zitten in kerkers van schuld, schaamte of een gevoel van minderwaarheid Om heel uw mensheid, heel uw schepping in nood, bidden wij u allen tesamen afgesloten met de Kyrië en Gloriahymne (lied 299 e ) Gebed voor het opengaan van de Schriften. Verborgen God, wij leven met het oog op U, ons hart is vol verlangen naar uw aanwezigheid. Hoor daarom ons bidden. Kom met het levenslicht van uw Geest in ons midden. Dan zullen wij opbloeien in uw warme liefde. Door Jezus Christus, onze Heer, Amen Moment met de kinderen Vandaag gaan de Bijbelverhalen uit het Oude en uit het Nieuwe Testament over brood. En toen ik de dienst aan het voorbereiden was moet ik denken aan de eerste keer dat ik voor mocht gaan in een avondmaalsdienst. Het moet ergens in oktober of november 2001 geweest zijn. Eigenlijk weet ik er

2 bijna niks meer van. Ik weet alleen wat er na de dienst gebeurde. Bas, een jongen van 7 jaar kwam naar de predikantenkamer, waar de diakenen de bekers van het avondmaal aan het opruimen waren. Hij keek naar de zak met stukjes brood die over waren. En hij bleef er maar naar kijken. Zijn hand ging ook al bijna naar de zak toe. Heb je honger, Bas? vroeg ik. Nee, knikte Bas. Er was wel iets, maar dat kon hij niet zomaar uitleggen. Toen kwam z n moeder de ruimte binnen. Ze zag Bas en ze zag de zak met brood en ze wist meteen wat er aan de hand was. Bas, zo legde ze uit, was erg bang voor terroristische aanslagen. Hij had op de televisie gezien dat er mensen waren die expres twee torens hadden laten instorten. Hij kon er s avonds niet meer goed van slapen. Hij had bedacht dat als hij maar veel avondmaalsbrood zou eten, dat Jezus dan bij hem zou zijn om hem te beschermen. Zou dat werken denken jullie? Vandaag gaan wij een verhaal uit de bijbel lezen waarin de leerlingen van Jezus brood uitdelen aan mensen die honger hebben. Eerst waren ze bang geweest dat ze niet genoeg hadden, maar Jezus had gezegd dat ze gewoon maar moesten beginnen. En ik geloof dat als wij dat nu doen, goed zorgen voor mensen die honger hebben of arm zijn, of geen huis hebben, dat God dan dichtbij ons is, en dat we dan ook niet bang hoeven te zijn. Over dat vertrouwen gaan we nu een lied in canon zingen. Kinderlied: Ik stel mijn vertrouwen op de Heer mijn God (rode bundel 87) 2 Koningen 4: Op een keer kwam iemand uit Baäl-Salisa Elisa opzoeken. Hij bracht twintig gerstebroden voor de godsman mee, gebakken van meel uit de nieuwe oogst, en een zakje vers graan. Elisa droeg zijn bediende op dit als maal aan de profeten voor te zetten. 43 Toen de bediende protesteerde dat het beslist niet genoeg was voor honderd personen, zei Elisa nogmaals: Zet het de profeten voor, ze zullen er een maaltijd aan hebben. Want dit zegt de HEER: Ze zullen ervan eten en nog overhouden ook. 44 Toen zette zijn bediende het de profeten voor, en zij aten ervan en hielden nog over, zoals de HEER had gezegd. Lied: 390: 1, 2 en 3 Marcus 8: Toen er op een keer weer een grote menigte bijeen was, en ze niets meer te eten hadden, riep hij de leerlingen bij zich en zei tegen hen: 2 Ik heb medelijden met al die mensen, want ze zijn nu al drie dagen bij me en hebben niets meer te eten. 3 Als ik hen met een lege maag naar huis stuur, zullen ze onderweg bezwijken; sommigen zijn immers van ver gekomen. 4 Zijn leerlingen antwoordden: Maar hoe zou iemand hen hier, in deze verlatenheid, van genoeg brood kunnen voorzien? 5 Hij vroeg hun: Hoeveel broden hebben jullie? Zeven, antwoordden ze. 6 Hij zei tegen de mensen dat ze op de grond moesten gaan zitten; hij nam de zeven broden, sprak het dankgebed uit, brak de broden en gaf ze aan de leerlingen om ze aan de mensen uit te delen, en dat deden ze. 7 Ze hadden ook een paar kleine vissen bij zich; hij sprak er het zegengebed over uit en zei dat ze ook de vissen moesten uitdelen. 8 De mensen aten tot ze verzadigd waren; de leerlingen haalden op wat er van het eten overschoot: zeven manden vol. 9 Er waren ongeveer vierduizend mensen. Toen stuurde hij hen weg. 2

3 10 Meteen daarna stapte hij met zijn leerlingen in de boot en voer naar het gebied van Dalmanuta. 11 Daar kwamen de farizeeën op hem af, en ze begonnen met hem te discussiëren. Om hem op de proef te stellen, verlangden ze van hem een teken uit de hemel. 12 Jezus slaakte een diepe zucht en zei: Waarom verlangt uw soort mensen een teken? Ik verzeker u: aan mensen als u zal zeker geen teken gegeven worden! 13 Hij liet hen staan waar ze stonden, stapte weer in de boot en voer naar de overkant. 14 De leerlingen waren vergeten genoeg brood mee te nemen; ze hadden maar één brood bij zich in de boot. 15 Hij waarschuwde hen: Pas op, hoed je voor de zuurdesem van de farizeeën en voor de zuurdesem van Herodes. 16 Ze hadden het er met elkaar over dat ze geen brood hadden. 17 Toen hij dit merkte, zei hij: Waarom praten jullie erover dat je geen brood hebt? Begrijpen jullie het dan nog niet, en ontbreekt het jullie aan inzicht? Zijn jullie dan zo hardleers? Lied 942: 3 18 Jullie hebben ogen, maar zien niet? Jullie hebben oren, maar horen niet? Weten jullie dan niet meer 19 hoeveel manden vol stukken brood jullie hebben opgehaald toen ik vijf broden brak voor vijfduizend mensen? Twaalf, antwoordden ze. 20 En toen ik zeven broden brak voor vierduizend mensen, hoeveel manden vol stukken brood hebben jullie toen opgehaald? Zeven, antwoordden ze. 21 Toen zei hij: Begrijpen jullie het dan nog niet? Marcus 8: Lied: 390: 5 en 4 (volgorde omgekeerd) Overweging (daarna zingen we lied 800: 1, 3 en 4) Gemeente van onze Heer Jezus Christus, Alles draait om brood, grote hoeveelheden brood. Waartoe dient al dat brood eigenlijk? En had u niet ook een beetje het gevoel van: hé, gaat het nu alweer over brood. Dat hebben we pas toch nog gehoord? En kloppen die aantallen wel? Het ging toch om 5 broden en 2 vissen? 5 weken geleden stond er inderdaad ook een verhaal over de wonderbare spijziging op het rooster, maar omdat Marcus er twee keer over schrijft, lezen wij er ook twee keer over. Zo gaan we stap voor stap door het evangelie van Marcus. En als er herhalingen voorkomen in de bijbel, dan betekent exegese dat je op zoek gaat naar de betekenis van die herhaling. Het kan natuurlijk een vergissing zijn, deze herhaling, maar omdat Jezus aan het einde van de perikoop over beide spijzigingsverhalen spreekt is het in ieder geval duidelijk dat het verhaal niet per ongeluk twee keer in het evangelie terecht is gekomen. Wanneer je naar de aantallen kijkt, dan lijkt het tweede spijzigingsverhaal minder groot dan het eerste verhaal. Daar was sprake van 5 broden en 2 vissen die voldoende waren voor een menigte van 5000 mensen, waarbij er na afloop 12 manden over waren. In dit verhaal is sprake van 7 broden die genoeg zijn voor 4000 mensen, waarna er maar 7 manden over zijn. Wanneer je deze aantallen echter leest vanuit de joodse getalssymboliek, dan is het duidelijk dat 4 meer is dan 5 en 7 meer dan 12. De vijf en de 12 staan voor Israel, terwijl de 4 en de 7 staan voor de 4 windstreken en voor de volheid. Je zou kunnen zeggen: Het heil werd eerst aan Israel geschonken, maar nu verspreidt het zich over de 4 windstreken en over de hele mensheid. Daarom vond de eerste spijziging ook plaats in Galilea, aan Israels kant van het meer. Deze tweede 3

4 spijziging vindt plaats aan de overkant, in het land van de heidenen. Het is daar dat Jezus het brood aan de volkeren, de gojim uitdeelt. En met deze verbreding van Israel naar heel de wereld, verschuift er nog iets. In het eerste verhaal over de wonderbare spijziging wordt duidelijk verwezen naar het verleden, naar het oude testament. Zo kijkt Jezus daar bijvoorbeeld met een herderlijke blik naar de schare en krijgt de spijziging ook iets van de vervulling van het visioen van Jesaja. Als er in de perikoop van vandaag verwezen wordt, dan is dat naar een gebeurtenis die eigenlijk nog moet komen. Wanneer Marcus in vers 6 schrijft: en hij, Jezus, nam de zeven broden, sprak het dankgebed uit, brak de broden en gaf ze aan de leerlingen, dan is dat een duidelijke verwijzing naar En wanneer we aan het begin van de perikoop lezen dat de mensen al drie dagen bij Jezus zijn, dan worden we onwillekeurig ook gebracht bij die drie dagen rond Jezus dood en opstanding. Marcus, die alles zoveel jaren nadat het gebeurt is opschrijft, kan niet anders dan af en toe iets van het vervolg laten doorschemeren. Dat is geen vergissing, maar is iets van het geheimenis waar hij de lezers in wil meenemen. De hele geschiedenis met Jezus was natuurlijk een voortdurend leerproces geweest, waarvan de leerlingen pas achteraf echt iets waren gaan begrijpen. In het verhaal over de spijziging van de 4000 de leerlingen nog hardleers. Jezus zegt: Jullie hebben ogen, maar zien niet! Jullie hebben oren, maar horen niet! Het lijkt me gezien deze woorden niet toevallig dat het spijzigingverhaal bij Marcus precies staat tussen het verhaal waarin de doofstomme weer gaat horen en een blinde weer gaat zien. En waar de menigte die van verre komt zich laat voeden tot zij verzadigd is, ontstaan er direct daarna heftige twistgesprekken met de Farizeeërs. Je zou kunnen zeggen dat de evangelist niet vlucht voor de realiteit. De grote daden van Jezus worden niet door iedereen met bewonderend applaus begroet. De farizeeërs willen Jezus op de proef stellen, ze willen hem uit zijn tent lokken, omdat ze er niet van overtuigd zijn dat de wonderkrachten-van-jezus, afkomstig zijn van God. Daarom verlangen ze een teken vanuit de hemel. Maar Jezus weigert hen een teken te geven. Wat heeft het voor zin als ze hem toch alleen maar onderuit willen halen. Daarom keert Jezus hen de rug toe en stapt weer in de boot op weg naar de overkant. Maar in de boot stuit hij ook op onbegrip, en nog wel bij zijn leerlingen. Hebben ze dan niets geleerd van het wonder? Daar hadden ze toch kunnen groeien in vertrouwen? Maar het eerste waar ze aan denken als ze varen is of er wel genoeg brood is. Zou dat het zuurdesem van de Farizeeën zijn, of van Herodes? Denken in termen van ja-maar en dat-lukt-nooit In plaats van vol te zijn van het wonder en van het brood dat leven geeft, hebben ze het meteen over: wat als we niet genoeg hebben? En: Redden we het wel? Jezus vraagt hen: weten jullie dan niet meer hoeveel manden vol stukken brood jullie ophaalden toen ik 5 broden brak voor 5000 mensen? En toen ik 7 broden brak voor 4000 mensen? Begrijpen jullie het dan nog niet? Het onbegrip van de leerlingen is groot, maar tegelijk ook zo herkenbaar. Hoe kun je voorbij je eerste levensbehoefte denken. Hoe kun je vertrouwen als je niet kunt voorzien in je basisbehoeften? Zouden wij niet precies hetzelfde reageren? Brood uitdelen is leuk, maar als het gaat over vragen je eigen leven, je eten, je toekomst, dan kiezen wij allemaal toch voor zekerheid. Maar juist omdat de vraag naar brood uiteindelijk een vraag is naar leven i.p.v. de dood, is het zo 4

5 wezenlijk om die verwijzingen naar wat komen gaat mee te nemen in het verstaan van de tekst. De spijziging van de 4000 begint niet voor niets met de woorden: en hij nam een brood, sprak het zegengebed uit, brak het brood en deelde het uit. Het zijn dezelfde woorden die Jezus gebruikt tijdens het laatste avondmaal. En hij voegt er dan op die avond aan toe: Neem hiervan, dit is mijn lichaam. Brood uitdelen aan mensen van alle windstreken van de aarde, brood uitdelen aan wie honger hebben, dat is niet even wat anders doen, het is niet een goeie daad omdat je nog net wat tijd of geld over had. Het is zelfs niet een uitvloeisel van je geloof. Brood delen is de kern van het evangelie, daar begint het mee. Met Jezus die het brood des levens is. Met Jezus die zichzelf uitdeelt. Zijn leven en dood zijn een dwaasheid in de ogen van velen. Zijn opstanding uit de dood is beslist geen teken dat iedereen overtuigt. Het vraagt geloof om te zien en te horen. Het vraagt om toewijding met heel je hart, met heel je verstand en met al je krachten. Doe dit tot mijn gedachtenis Ik denk dat die opdracht tot doen de sleutel kan zijn tot het verstaan van het verhaal. Of beter gezegd dat het doen van die opdracht ons de ogen en oren kan openen. Tot drie keer toe corrigeert Jezus zijn leerlingen wanneer zij hun hoofd laten hangen en zeggen dat er niet genoeg is om de aanwezigen te voeden. Tot drie keer toe willen zij zich neerleggen bij de ongelukkige situatie. Maar Jezus beveelt hen om te handelen; om in te zamelen en te delen. Hij spreekt zijn zegen uit over dat wat er gedeeld wordt en het beetje voedsel dat er is, blijkt genoeg om een menigte te kunnen verzadigen. De leerlingen krijgen niet eerst uitleg over het wonder. Garantie of het zal lukken hebben ze niet. Ze krijgen niet eerst een teken uit de hemel, zoals de Farizeeërs dat willen. Jezus vraagt om gewoon maar te beginnen. Om brood te delen met de hongerigen. Om je niet te laten afremmen in je ontferming en je mededogen, om niet te klein te denken over je eigen mogelijkheden, maar te doen wat goed is met de middelen en mogelijkheden die je hebt. Zo is de wonderbare spijziging geen bewijs uit de hemel om iedereen te overtuigen. Geen truc die Jezus een paar keer heeft uitgevoerd. Zo n teken wordt toch niet opgemerkt door mensen die ziende blind zijn en horende doof. De wonderbare broodvermenigvuldiging is een hemelse opdracht tot een manier van leven in vertrouwen. En tegelijk is het een belofte: het brood dat wij delen is gemeenschap met het lichaam van Christus. Het is Jezus zelf die wij zullen ontmoeten, wanneer wij brood delen. Ga het maar doen, zegt het verhaal ons geef wat je hebt en vertrouw erop dat het genoeg is. God zal je zegenend nabij zijn. Amen Lied 800: 1, 3 en 4 Inzameling van gaven Laten wij danken en bidden. Liefdevolle God, Wij danken U voor de rust en de vrede, waarin wij leven en elkaar kunnen ontmoeten. 5

6 Voor de vrijheid waarin wij ons geloof kunnen beleven en voor de zekerheid onder ons bestaan. Wij danken U, want u roept mensen in uw dienst beweegt mensen tot mededogen, vraagt ons om het spoor te volgen van Jezus uw kind een weg van ontferming en vrede, een reis van Genesis naar Openbaring, een tocht van chaos naar mensenland, minste met de minsten, broeder en zuster van hen die lijden en verschopt worden. Maak ons vaardig om recht te doen en lief te hebben, zodat ééns onze wereld en wij allen samen zullen staan in het volle licht van uw gerechtigheid. Wij danken u voor concrete blijde gebeurtenissen: Dat Ron van der Lelij weer hersteld is en weer koster kan zijn na een vervelende ziekteperiode in Tjechië. Dat Jenny Vierdag vorige week goed opgevangen kon worden nadat zij onwel werd in de kerk en dat er niet iets ernstigs aan de hand was. Heer, zo zijn er wel meer zaken waar we dankbaar om zijn. In ons gebed willen wij ook met u delen waar wij ons grote zorgen over maken. Wij denken aan de grote stromen vluchtelingen en ontheemden die nergens welkom zijn en zoveel riskeren voor een toekomst die ook onzeker is. Heer, help ons dat wij wereldwijd meer naar elkaar om te zien. Dat wij de leefomstandigheden en het welzijn verbeteren in landen als Syrië, Irak en Afganistan en dat wij in vluchtelingen altijd onze medemensen blijven zien ook al komen ze in grote hoeveelheden op ons af. Wij bidden U voor de zieken in en om onze gemeente. Voor mensen die moeilijke behandelingen moeten ondergaan en voor mensen die een lange weg van herstel en revalidatie moeten gaan. Wees allen nabij o Heer. Geef hen vertrouwen en kracht en maak ons vaardig om hen bij te staan. Wees in het bijzonder bij hen voor wie het leven zo kwetsbaar is geworden. Wij noemen u de namen van Lous Gijsbers en Joke Meurs. Wij bidden u voor allen die na een periode van vakantie nu hun werk weer opvatten. Sommigen met plezier, anderen met tegenzin. Help ons allen om onze taken, betaald of vrijwillig, 6

7 steeds naar eer en geweten te kunnen doen en geef dat ons werk bijdraagt aan het welzijn van mens en milieu. - stil gebed - gezamenlijk gebeden "Onze Vader" We sluiten nu af met een heel vertrouwd slotlied: Eens als de bazuinen klinken. Slotlied: 769: 1, 2 en 6 Wanneer je weggaat van hier een nieuwe week in met nieuwe uitdagingen en nieuwe kansen weet je dan gedragen door de zegen van de Heer: de genade van onze Heer Jezus Christus en de liefde van God en de gemeenschap van de heilige Geest, zij met u allen. 7