Samenvatting beslispunten 3. Inleiding Visie en uitgangspunten 7

Transcriptie

1 1

2 Inhoudsopgave Samenvatting beslispunten 3 Inleiding 5 1. Visie en uitgangspunten Visie zelf-samen-gemeente De tien uitgangspunten Inhoudelijke samenhang 8 2. Een toegankelijke en inclusieve samenleving Preventie Bevordering sociale samenhang Bevordering vrijwillige inzet Voorlichting en informatie Bevordering (vroeg)signalering Toeleiding Het toeleidingsproces De kenmerken van het Gesprek Waar staan we nu? Ondersteuningsaanbod Gezamenlijke uitgangspunten van het ondersteuningsaanbod Positief opgroeien en opvoeden De Jeugdwet Doelgroep Aanbod Zelfstandig (blijven) wonen De nieuwe Wmo Doelgroep Aanbod Arbeidsparticipatie naar vermogen De Participatiewet Doelgroep Aanbod Organisatie en financiën Algemene uitgangspunten bij de organisatie van het ondersteuningsaanbod Keuzes bij de vormgeving van het ondersteuningsaanbod Financiën 36 Bijlagen Bijlage 1: Begrippenlijst/terminologie 39 Bijlage 2: De 10 uitgangspunten 40 Bijlage 3: Schematisch proces Participatiewet 43 Bijlage 4: Indeling doelgroepen arbeidsparticipatie naar vermogen 44 Bijlage 5: Planningsoverzicht 45 2

3 Samenvatting beslispunten 1. Te investeren in de samenleving door: het stimuleren van burgerinitiatieven en het in de praktijk verbinden en doelgericht(er) maken van activiteiten en faciliteiten ten behoeve van sociale samenhang. het bevorderen van vrijwillige inzet en informele hulp in het algemeen en de makelaarsfunctie voor maatschappelijke stages in het bijzonder; toegankelijke en adequate publieksinformatie en voorlichting; het vaardiger maken van met name vrijwilligers in het signaleren van (mogelijke) sociale problemen bij inwoners plus algemeen bekende en laagdrempelige mogelijkheden tot melding en advisering. 2. De beschreven methodiek van Het Gesprek te hanteren in de toeleiding naar passende oplossingen voor inwoners die hun weg niet zelf kunnen vinden of hun problemen niet zelf kunnen oplossen. En deze methodiek via een groeimodel te implementeren in een integrale toegang. 3. Als kenmerken van het ondersteuningsaanbod in het algemeen vast te stellen: binnen wettelijke kaders zo ontschot en zo gewoon/normaal mogelijk (niet direct specifiek); zo dichtbij of bereikbaar mogelijk; met voldoende keuzemogelijkheden voor gebruikers, waarbij rekening wordt gehouden met identiteit. 4. Als onderdelen c.q. kenmerken van het ondersteuningsaanbod in het kader van Positief opgroeien & opvoeden/de Jeugdwet vast te stellen: De gemeente investeert in aanvulling op de verantwoordelijkheid van ouders- in het versterken en onderhouden van een jeugdhulpstructuur waarin signalen maximaal worden opgepikt. In het bijzonder wordt hiertoe de hulpstructuur van het passend onderwijs en die van de gemeente op elkaar aangesloten; Een ambulant team zal generalistische hulp in de thuissituatie bieden aan multiprobleemgezinnen; De uitwerking van het Advies- en Meldpunt Huiselijk geweld en Kindermishandeling, jeugdbescherming en 24-uurs spoedzorg worden in regionaal verband opgepakt. 5. Als onderdelen c.q. kenmerken van het ondersteuningsaanbod in het kader van Zelfstandig (Blijven) Wonen/de nieuwe Wmo vast te stellen: Kortdurende oplossingsgerichte hulp; Op het voldoende kunnen voeren van een gestructureerd huishouden gerichte coaching of ondersteuning. Bij coaching is het versterken en vergroten van het sociale netwerk een vereiste; eenvoudige schoonmaakondersteuning wordt in principe niet meer als gemeentelijke vangnetvoorziening aangeboden, waarbij de gemeente mensen tegemoet komt wanneer zij de kosten van eenvoudige schoonmaakondersteuning niet kunnen dragen; Op participatie of op ontlasting van de mantelzorger gerichte lokale, niet-arbeidsmatige, (dag)activiteiten, met daarbij inbegrepen het er voor zorgen dat de doelgroep naar de activiteiten komt. 6. Als onderdelen c.q. kenmerken van het ondersteuningsaanbod in het kader van Arbeidsparticipatie naar vermogen/de Participatiewet vast te stellen: Het verbreden en verdiepen van werkgeversgericht werken in een werkgeversservicepunt met zowel een lokale als regionale component. De kern van werkgeversdienstverlening is het realiseren van de juiste match en het verleiden en ontzorgen van de werkgever; 3

4 Faciliteren van werkgevers bij het geschikt maken van werk en het begeleiden van mensen met een arbeidsbeperking; Lokale aanbieders spelen een belangrijke rol bij de uitvoering op het gebied van werk en participatie. Het nieuwe werkbedrijf is één van de uitvoeringsorganisaties; Van niemand wordt het onmogelijke gevraagd, maar zolang de potentiële werknemer nog geen duurzaam regulier werk heeft, accepteert hij alle werkzaamheden en activiteiten die passen in een traject naar regulier werk (wederkerigheid, tegenprestatie naar vermogen); Onderzoeken of en welke dienstverlening wordt aangeboden aan niet-uitkeringsgerechtigden (nuggers). 7. Met betrekking tot PersoonsGebonden Budget vast te stellen: Een PGB wordt in principe niet bij leden van het sociale netwerk besteed, tenzij dit aantoonbaar tot een betere kosten/kwaliteit-verhouding leidt; Binnen Arbeidsparticipatie naar vermogen/de Participatiewet wordt het instrument van een PGB niet aangeboden 8. Het rijksbudget per decentralisatie als taakstellend te hanteren, waarbij voor de gemeentelijke vangnetvoorzieningen een open-eindfinanciering geldt. 4

5 Inleiding Er is in Nederland een decentralisatieproces gaande ten aanzien van de ondersteuning van en zorg voor mensen met problemen of beperkingen. In dit proces wordt de verantwoordelijkheid voor de organisatie van deze ondersteuning op het schaalniveau van de gemeente neergelegd. Dit decentralisatieproces is begin deze eeuw gestart met de invoering van de Wet Werk en Bijstand (WWB) en de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en wordt nu verder vorm gegeven in een drietal grote decentralisaties met een (geplande) ingangsdatum van 1 januari 2015: 1. Gemeenten worden verantwoordelijk voor alle jeugdhulp die nu onder het rijk, de provincies, de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) en de Zorgverzekeringswet (Zvw) valt. De decentralisatie van de jeugdzorg naar gemeenten is een gevolg van de wens om de jeugdzorg bij de bestuurslaag te beleggen die het dichtst bij jeugdigen en hun opvoeders staat. Ook vloeit de decentralisatie voort uit de wens om één financieringsstroom tot stand te brengen. 2. Extramurale begeleiding en dagbesteding worden uit de AWBZ geschrapt en er komt een nieuwe Wmo. Met de nieuwe Wmo wordt de gemeente verantwoordelijk voor maatschappelijke ondersteuning van inwoners op een breder terrein. 3. De Participatiewet wordt ingevoerd. Met de Participatiewet wil het kabinet bereiken dat zoveel mogelijk mensen participeren in de samenleving. De Participatiewet voegt de Wet werk en bijstand (WWB), de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) en een deel van de Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten (Wajong) samen. Er is straks dus één regeling voor iedereen die (nog) in staat is om te werken. Met deze decentralisatie van Rijkstaken krijgt de gemeente de verantwoordelijkheid voor een groot deel van de maatschappelijke ondersteuning aan inwoners; jeugdigen, volwassenen en ouderen. De achterliggende gedachte is dat gemeenten het beste in staat zijn om de individuele inwoners effectief te (laten) ondersteunen. De eigen verantwoordelijkheid van mensen moet hierbij centraal staan; inwoners zijn, samen met hun sociale netwerk, in de eerste plaats zelf verantwoordelijk. Voor de huidige verzorgingsstaat komt een participatiesamenleving in de plaats. Het uitgangspunt is dat alle inwoners mee moeten (kunnen) doen in de samenleving. Als daarbij beperkingen worden ervaren, moeten zij hiervoor eerst zelf oplossingen vinden, hierbij eventueel gebruik makend van hun sociale netwerk. Door de eigen kracht van inwoners te benutten en deze te faciliteren en stimuleren om zelf verantwoordelijkheid te nemen, kan de gemeente zich richten op de vangnetfunctie voor die inwoners die het niet zelf of samen kunnen oplossen. Behalve inhoudelijke overwegingen zijn er ook redenen van organisatorische aard voor de decentralisaties: de huidige regelingen zijn ondoorzichtig, bureaucratisch en er is sprake van een zekere mate van overlap. Met de decentralisaties krijgen gemeenten meer de mogelijkheid om de ondersteuning op lokaal niveau te hervormen. De verwachting is dat gemeenten in een nieuw sociaal domein ondersteuning en zorg eenvoudiger en goedkoper kunnen organiseren. De decentralisaties gaan dan ook gepaard met efficiencykortingen. Met de overheveling van taken, verantwoordelijkheden en financiën wordt de positie van gemeenten aanzienlijk verstevigd om adequaat op hulpvragen van inwoners in te spelen. De decentralisaties maken het gemeenten mogelijk om dwarsverbanden te leggen tussen jeugdhulp, de nieuwe Wmo en het domein van werk en inkomen. Totstandkoming beleidskader Dit beleidskader is tot stand gekomen op basis van inzichten die zijn opgedaan tijdens verschillende lokale en regionale bijeenkomsten, werkbezoeken en meeloopdagen bij allerlei maatschappelijke partijen en werkgevers. De Wmo-raad is steeds betrokken gedurende het proces en heeft adviezen geleverd voor dit beleidskader. Er zijn klankbordbijeenkomsten geweest met maatschappelijke organisaties, aanbieders, werkgevers en inwoners. In eerste instantie is input verzameld. Vervolgens 5

6 is feedback gevraagd op de denkrichtingen die op basis van de eerder geleverde input zijn ontstaan. Het voorliggend beleidskader is het resultaat van dit proces. Leeswijzer Met dit beleidskader worden de kaders van het beleid in het sociale domein geschetst. Dit beleidskader kent de volgende opbouw: De gezamenlijke visie (zelf-samen-gemeente) en uitgangspunten van de drie decentralisaties. In hoofdstuk 2 is er aandacht voor veranderingen in de samenleving die een kanteling in het sociale domein noodzakelijk maken. Hierbij komen aspecten als het belang van sociale samenhang, het bevorderen van vroegsignalering en vrijwillige inzet aan de orde. Hoofdstuk 3 gaat over de toeleiding; het bevat een groeimodel om tot een integrale toegang tot ondersteuning te komen. Vervolgens wordt in hoofdstuk 4 eerst gezamenlijk en dan per decentralisatie ingegaan op de kenmerken van het specifieke ondersteuningaanbod. Als laatste wordt in hoofdstuk 5 beschreven welke uitgangspunten er worden gehanteerd bij het organiseren van het ondersteuningsaanbod en wordt ingegaan op de financiën. In bijlage 5 staat een planningsoverzicht met alle verordeningen die nog naar de gemeenteraad toekomen en alle actieplannen en onderzoeken die in dit beleidskader zijn toegezegd. Ter kennisname Het gaat bij de drie decentralisaties op dit moment deels nog om voorgenomen Rijksbeleid. Op 2 december 2013 is het wetsvoorstel invoering Participatiewet aan de Tweede Kamer aangeboden. Van de nieuwe Wmo is op het moment van schrijven alleen de conceptwettekst in omloop. Tevens is op 6 november 2013 bekend geworden dat de persoonlijke verzorging toch niet naar gemeenten (naar de nieuwe Wmo), maar naar zorgverzekeraars wordt overgeheveld. Het wetsvoorstel Jeugdwet is op 17 oktober 2013 door de Tweede Kamer aangenomen. Hierdoor is het mogelijk u ten aanzien van jeugd, naast dit beleidskader, ook een regionaal en een lokaal beleidsplan voor te leggen. Rondom de financiën heerst tevens nog geen duidelijkheid; bekend is dat de decentralisaties overkomen met een korting, maar wat het precieze budget zal zijn voor de gemeente Barneveld, is nog niet bekend. Dit maakt eveneens dat de inhoud van dit beleidskader onder voorbehoud is. 6

7 1. Visie en uitgangspunten De gemeente Barneveld wil de uitdaging om de effectiviteit en efficiency in het sociaal domein te verhogen oppakken. Hierbij is het belangrijk de samenhang tussen de verschillende decentralisaties te versterken. Dit begint met een gedeelde visie en de daarbij behorende uitgangspunten en hieruit voortvloeiend dit integrale beleidskader. 1.1 Visie: zelf-samen-gemeente Wij willen dat inwoners van de gemeente Barneveld optimale kansen krijgen op het ontwikkelen of bevorderen van zelfstandigheid en daarmee op deelname aan de samenleving. Eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid vormen hierbij het uitgangspunt. Omzien naar elkaar en onderlinge zorgzaamheid zijn van groot belang. Zo nodig draagt de gemeente zorg voor een vangnet van ondersteunende voorzieningen. De visie wordt kan worden vertaald in de volgende opgaven bij de drie decentralisaties: 1. Bijdragen aan versterking van de zelfredzaamheid van inwoners. 2. Bijdragen aan versterking van de samenleving. 3. Bieden van een gemeentelijk vangnet van ondersteunende voorzieningen. Hierin zit de drieslag zelf samen gemeente. Het motto voor beleid en uitvoering binnen het sociaal domein is: op eigen kracht waar mogelijk, ondersteuning en zorg indien nodig. Daarbij is sprake van een omslag, een kanteling: meer door inwoners zelf en samen laten doen, minder door de gemeente laten doen (of laten betalen). Meer zelf en samen dus en minder gemeente. Van inwoners wordt, meer dan voorheen, eigen verantwoordelijkheid en initiatief verwacht. 1.2 De tien uitgangspunten In het bestuurlijk vastgestelde visiedocument Zelf-Samen-Gemeente zijn tevens tien uitgangspunten geformuleerd voor het beleid ten aanzien van de drie decentralisaties 1 : 1. Ondersteuning is gebaseerd op de eigen kracht en de eigen verantwoordelijkheid van inwoners Ga eerst na wat de inwoner zelf kan (met hulp vanuit de naaste omgeving) en bepaal daarna of verdere ondersteuning of zorg nodig is. 2. Bij ondersteuning is vrijwillige en professionele inzet in optimale verhouding Zoek naar de ideale verhouding tussen ondersteuning door vrijwilligers en professionele hulp. 3. Bij ondersteuning is er een doordachte balans van collectieve en individuele ondersteuning Doe collectief wat collectief kan en bied individuele hulp als dit nodig is. 4. Ondersteuning is gericht op de vraag achter de vraag Richt je samen met de inwoner op de werkelijke vraag en een passende oplossing in plaats van dat het aanbod de vraag stuurt. 5. Bij ondersteuning is sprake van integraal werken Werk zo nodig samen om tot een samenhangend en volledig ondersteuningplan te komen, waarin de regie duidelijk is geregeld. 6. Ondersteuning is niet vrijblijvend, maar resultaatgericht Definieer duidelijke, te behalen resultaten van de ondersteuning en spreek af hoe die te behalen. 1 Zie voor een uitgebreide uitleg van de uitgangspunten bijlage 2. 7

8 7. Bij ondersteuning is ruimte voor generalistisch vakmanschap Creëer ruimte voor de goed opgeleide deskundige generalist om te werken en te handelen volgens haar of zijn kennis, ervaring en vaardigheden. 8. Ondersteuning krijgt zo veel mogelijk lokaal vorm Lokaal wat kan, regionaal wat moet. 9. Bij ondersteuning wordt rekening gehouden met de identiteit van inwoners Zorg vindt zo veel mogelijk plaats met inachtneming van de eigen identiteit van inwoners. 10. De ondersteuning is zo nodig er op af Benader zo nodig ook mensen die niet om ondersteuning kunnen, durven of willen vragen. De hierboven genoemde uitgangspunten voor ondersteuning van inwoners met problemen of beperkingen staan niet zomaar in deze volgorde. De visie zelf-samen-gemeente komt erin op een gebalanceerde wijze tot uitdrukking. De visie en de uitgangspunten vormen voor een ieder betrokken bij ondersteuning of zorg binnen het sociale domein het kader en het vertrekpunt voor de dagelijkse praktijk. 1.3 Inhoudelijke samenhang Naast de gezamenlijke visie op en uitgangspunten ten aanzien van het sociale domein is er ook inhoudelijke samenhang tussen de drie decentralisaties aangebracht. Daarbij is de doelgroep en het doel dat hen verbindt leidend. Immers kan verwacht worden dat onze inwoners zichzelf niet tot een type decentralisatie rekenen, maar zich onderdeel voelen van een groep inwoners die hetzelfde voor ogen hebben: mee kunnen doen in de samenleving. Jeugdigen en hun ouders die vooral op positieve wijze willen opgroeien en opvoeden, inwoners die kunnen en willen werken binnen de mogelijkheden die hun gegeven zijn en inwoners die met wat hulp zelfstandig thuis kunnen en willen wonen. De verbindingen tussen de decentralisaties zijn in onderstaand schema weergegeven. Figuur 1: Inhoudelijke samenhang tussen de drie decentralisaties 8

9 2. Een toegankelijke en inclusieve samenleving De klassieke verzorgingsstaat is aan het kantelen. De overheid is niet (meer) in staat om in termen van rechten alle inwoners van de wieg tot aan het graf te verzorgen. Voor de verzorgingsstaat komt de participatiesamenleving in de plaats: inwoners bevorderen met elkaar en voor elkaar zelfredzaamheid en participatie. Dit geldt ook voor mensen met vragen of problemen op het gebied van opgroeien en/of opvoeden, potentiële werknemers en inwoners die hulp of ondersteuning nodig hebben bij het zelfstandig (blijven) wonen. Deze cultuuromslag vraagt een investering. Een toegankelijke en inclusieve samenleving waarin iedereen erbij hoort en naar vermogen meedoet, waar problemen vroegtijdig worden onderkend en ondervangen, ontstaat niet vanzelf. We stimuleren daarom sociale samenhang, informele hulp, voorlichting, informatie en (vroeg)signalering. 2.1 Preventie Mensen moeten zo zelfstandig en volwaardig mogelijk kunnen functioneren en deelnemen aan de samenleving. Gebreken in de fysieke maatschappelijke omgeving die deze volwaardige deelname beperken worden door de gemeente zo veel mogelijk opgelost of voorkomen waarbij de tweeëntwintig Verenigde Naties (VN) Standaardregels voor Gelijke Kansen (Agenda 22, 1993) als richtlijn dienen. Hierbij kan ondermeer worden gedacht aan de geschiktheid en toegankelijkheid van de openbare ruimte en (woon)gebouwen. Ook de drie decentralisaties beogen zelfstandige en volwaardige participatie van mensen met beperkingen in hun zelfredzaamheid vanwege diverse problemen, (chronische) aandoeningen en handicaps. Preventie, het voorkomen van (verergering van) die beperkingen, is dan ook van belang. Onze bijdrage aan preventief beleid is gericht op drie niveaus: Algemeen beleid: het onderkennen van oorzakelijke factoren en het voeren van algemeen beleid waardoor de kans op uitval wordt verkleind. Bijvoorbeeld door te investeren in verbetering van sociale samenhang en burgerkracht. Groepsbeleid: het tijdig signaleren van risicogroepen en beginnende problematiek en het voeren van risicogericht beleid. Individueel beleid: het zodanig ondersteunen of coachen van inwoners met beperkingen in het zelfstandig functioneren dat verergering wordt tegengegaan en (re-)integratie als zelfstandig deelnemer aan de samenleving wordt gerealiseerd. De eerste twee, het macro- en meso-niveau, worden vooral in dit hoofdstuk uitgewerkt en het microniveau, de laatstgenoemde, in de hoofdstukken gericht op toeleiding en het ondersteuningsaanbod. 2.2 Bevordering sociale samenhang De gemeente Barneveld gaat voor een sociale en vitale samenleving. Het vergroten van de sociale samenhang in de samenleving draagt hiertoe bij. Sociale samenhang behoort tot het werkterrein van het sociaal-cultureel werk. Hieraan wordt door de gemeente Barneveld jaarlijks ± 30 per inwoner besteed (in gemeenten in dezelfde grootteklasse is dat ± 53). De Barneveldse score met betrekking 9

10 tot de sociale kwaliteit van de woonomgeving is gedaald van een 7,0 in 2005 naar een 6,6 in 2009 (het landelijk gemiddelde is een 6,3). In 2010 is één en ander nader onderzocht. In het onderzoeksrapport Kracht en Kwetsbaarheid, sociale samenhang en leefbaarheid in de gemeente Barneveld komen onder andere de volgende conclusies naar voren: Er zijn in Barneveld veel sterke sociale structuren en er is sprake van een grote bereidheid elkaar (binnen de eigen gemeenschap) te helpen. Inwoners zijn terughoudend met het inschakelen van (professionele) hulp. Eenzaamheid komt regelmatig voor, zowel onder jonge als onder oude(re) inwoners en zowel onder kerkelijke, als onder niet-kerkelijke inwoners. Er bestaan veel goede initiatieven van organisaties om eenzaamheid tegen te gaan. De samenwerking hiertussen kan nog beter worden afgestemd. Bepaalde groepen (allochtonen, mensen met lichamelijke beperkingen (vaak ouderen) en (niet kerkelijken) in de samenleving kunnen om verschillende reden lastig(er) maatschappelijk participeren. In aansluiting op deze conclusies willen we de komende jaren inzetten op de volgende aspecten van sociale samenhang: Vergroten van onderlinge bekendheid. Elkaar ontmoeten en kennen; dat is de basis voor de samenleven en verantwoordelijkheid naar elkaar voelen. Zodat niemand zich eenzaam hoeft te voelen. Vergroten van onderling begrip en acceptatie. Bevordering van de dialoog tussen verschillende bevolkingsgroepen is van belang, zodat vooroordelen of stigma s verdwijnen. Vergroten van onderlinge hulp, in zowel praktische als sociale zin. Speciale aandacht is hierbij nodig voor het tegengaan van vraagverlegenheid; het vragen van hulp is voor veel mensen moeilijker dan het bieden van hulp. De nodige inzet kan per buurt, wijk of dorp verschillen. Er wordt al veel gedaan: het open en accommodatiegebonden jongerenwerk en de combinatiefunctionarissen, het initiatief van lokale basisscholen Ontmoeten is gewoon DOEN, Ontmoetingscentrum Bronveld, het Buurtbudget, het pilotproject Uit Wijken, een initiatief als Dag van de Dialoog en ontmoetingsactiviteiten van Welzijn Barneveld voor senioren. Meer bekendheid geven aan de diverse activiteiten, er meer samenhang in brengen en meer doelgerichtheid in het aanbod ontwikkelen, is nodig. Evenals het aanboren van burgerkracht en het ruimte geven aan burgerinitiatieven. Ook de aanwezige/beschikbare verschillende gebouwen en faciliteiten zouden (beter) benut moeten kunnen worden. Met andere woorden: er zal meer samenhang, synergie en focus moeten ontstaan. Waar nodig, zal de gemeente investeren in het vergroten van onderlinge bekendheid van, onderling begrip en acceptatie en onderlinge hulp in buurten, wijken en dorpen. Niet zo zeer door het opzetten van iets nieuws, maar door het stimuleren van burgerinitiatieven en het in de praktijk verbinden en doelgericht(er) maken van (reeds bestaande) activiteiten en faciliteiten. Dit wordt nader uitgewerkt in een actieplan. 2.3 Bevordering vrijwillige inzet In verband met de drie decentralisaties is ook het vergroten van vrijwillige inzet belangrijk. We streven naar een samenleving waarin het vanzelfsprekend is om als vrijwilliger actief te zijn. Terwijl nu door professionals hulp en ondersteuning wordt geboden, zal, waar dit mogelijk en verantwoord is, steeds vaker worden verwacht dat vrienden, buren en andere vrijwilligers (delen van de) hulp en ondersteuning bieden. Informele initiatieven bereiken bepaalde kwetsbare inwoners(groepen) vaak ook eerder en beter dan het aanbod van professionele organisaties. Je inzetten voor elkaar is een effectieve manier om de zelfredzaamheid en participatie te versterken. Een aantal wijkplatforms heeft dat al opgepakt. 10

11 Daarom wordt geïnvesteerd in de schakel- en expertisefunctie die Welzijn Barneveld heeft ten aanzien van de bevordering van vrijwillige inzet en informele hulp in het algemeen en de makelfunctie voor maatschappelijke stages in het bijzonder (ook als de middelen daarvoor door het Rijk uit het gemeentefonds worden gehaald). 2.4 Voorlichting en informatie Voor zelfredzaamheid en maatschappelijke participatie is kennis van in de maatschappij aanwezige mogelijke oplossingen voor vragen of problemen die mensen hebben een voorwaarde. Informatie is overal te vinden maar soms is door de bomen het bos niet meer te zien. Voor mensen die er zelf of met hulp van anderen niet uitkomen, zijn er in de gemeente Barneveld (de website van) het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) en het Servicepunt Werk, Zorg en Inkomen voor informatie en advies. Instrumenten zijn bijvoorbeeld ook de digitale sociale kaart ( Wijzer Zorg en Welzijn ) en de aansluiting op de landelijke website Regelhulp. Bovendien worden projecten uitgevoerd die gericht zijn op het actief informeren van mensen met als doel preventie en bewustwording, zoals het (vrijwillig) huisbezoek aan 75-jarigen. De gemeente blijft investeren in toegankelijke en adequate publieksinformatie en -voorlichting. Het doel is om daarbij nadrukkelijker ook niet gemeentelijk gefinancierde oplossingen voor vragen of problemen van inwoners voor het voetlicht brengen. 2.5 Bevordering (vroeg)signalering We willen door bij te dragen aan preventief beleid zoveel mogelijk voorkomen dat mensen gebruik moeten maken van gemeentelijke vangnetvoorzieningen. Anderzijds moeten mensen die een gemeentelijke vangnetvoorziening nodig hebben die kunnen vinden. Het moet niet zo zijn dat het beroep op het gemeentelijk vangnet klein is, omdat mensen de weg er naar toe niet weten of (letterlijk en figuurlijk) niet over de drempel (kunnen) komen. Er wordt dan ook niet alleen geïnvesteerd in voorlichting en informatie over in de maatschappij aanwezige oplossingen voor de beperkingen die mensen ondervinden, maar ook in het bevorderen van het gevoelig zijn voor niet-pluis -signalen. Inwoners, vrijwilligers en professionals; iedereen kan signalen van verkommering en verloedering als intermediair oppikken en doorgeven. Horen, zien en niet zwijgen is het credo. Bij signalen van bijvoorbeeld opvoedingsverlegenheid of van (kinder)mishandeling, eenzaamheid, depressie, dementie of stille armoede, kunnen mensen worden gemotiveerd om iets te ondernemen, of hulp te zoeken. Zo nodig kan er hulp ingeschakeld worden. Handelingsverlegenheid van de signaleerders moet daarbij worden tegengegaan. (Vroeg)signalering vindt ook plaats wanneer professionals vindplaatsgericht werken. Dit wil zeggen dat professionals actief zijn op de plaatsen waar inwoners die tot risicogroepen behoren toch al komen, zoals de school, de huisarts of het consultatiebureau. Maatschappelijke partijen maken samenwerkingsafspraken zodat niet-pluis -signalen adequaat worden opgepikt en zo nodig aangepakt. De mogelijkheden tot het melden van signalen zijn bekend en advisering daarover dient zo laagdrempelig mogelijk te zijn. 11

12 3. Toeleiding Inwoners van Barneveld met een probleem of (ondersteunings)vraag op het gebied van zelfredzaamheid, (arbeids)participatie en positief opvoeden en opgroeien, moeten de weg naar de juiste ondersteuning goed weten te vinden of daar naartoe geleid worden. Bij toeleiding gaat het om het geheel van activiteiten die uiteindelijk leiden tot een ondersteuningsaanbod van passende oplossingen voor de inwoner. De visie zelf-samen-gemeente is hierbij leidend en de tien uitgangspunten worden hierin geoperationaliseerd. 3.1 Het toeleidingsproces Hieronder wordt het toeleidingsproces schematisch weergegeven. Het laat zien hoe inwoners tot een ondersteuningsaanbod komen. Figuur 2: Schematische weergave van het toeleidingsproces De gemeente organiseert de toeleiding zo, dat inwoners zoveel mogelijk in staat gesteld worden om zelf, of met behulp van anderen, de weg naar een passende oplossing te vinden. De toeleiding begint in de samenleving, met het signaleren van problemen, het ondernemen van actie daarop en het geven van informatie en advies. Hierin heeft iedereen in de samenleving een rol: buurtgenoten, vrijwilligers, huisartsen, hulpverleners, maatschappelijke organisaties, kerken en gemeente. Publieksvoorlichting kan ondersteunen bij de toeleiding van inwoners naar passende oplossingen. Als op deze manier geen passende oplossing wordt gevonden, kan de inwoner zich melden of aangemeld worden voor een gesprek. Bij de melding wordt de vraag verkend en nagegaan of deze met informatie en advies kan worden opgelost. Als bij de melding blijkt dat spoed geboden is, wordt er direct actie ondernomen. Is er meer nodig dan informatie en advies of is er geen sprake van een acute noodsituatie, dan wordt het 12

13 Gesprek gepland. Het Gesprek vindt plaats tussen de gespreksvoerder 2 en de inwoner(s) en één of meer betrokken derden, waarin via oplossingsgerichte vraagverheldering een maatwerkarrangement wordt gemaakt van alle passende oplossingen, waarvan de gemeentelijke vangnetvoorzieningen onderdeel kunnen zijn. Er kan cliëntondersteuning ingezet worden als er hulp nodig is bij het realiseren van het maatwerkarrangement. 3.2 De kenmerken van Het Gesprek Het Gesprek is een bepalend onderdeel van de toeleiding naar passende oplossingen voor inwoners die hun weg niet zelf kunnen vinden of hun problemen niet zelf kunnen oplossen. Het moet daarom aan hoge kwaliteitseisen voldoen. We benoemen hieronder de kenmerken en voorwaarden van het Gesprek. Het Gesprek wordt gevoerd door competente gespreksvoerders 3 in dienst van, of onder regie van de gemeente. Zij zijn specialisten in vraagverheldering en generalisten als het gaat om kennis van het ondersteuningsaanbod (de oplossingen). Aan het Gesprek kunnen bij voorkeur naast de desbetreffende inwoner één of meer betrokken derden (bijvoorbeeld mantelzorgers) deelnemen. In het Gesprek vindt oplossingsgerichte vraagverheldering plaats, dat wil zeggen: geen indicatiestelling, maar in dialoog zorgvuldig kijken naar wat iemand nodig heeft, gericht op resultaat, in beeld brengen van ervaren problemen en mogelijke oplossingen. Daarbij wordt uitgegaan van mogelijkheden en worden mensen gestimuleerd om zelf na te denken over oplossingen. Het Gesprek is, indien aan de orde, gericht op het systeem, bijvoorbeeld om overbelasting van de mantelzorg te voorkomen. Het Gesprek brengt oplossingen in beeld in de volgorde zelf-samen-gemeente. Wat kan iemand zelf of samen met behulp van eigen sociale netwerk, met het maatschappelijk middenveld of de voor de doelgroep algemeen toegankelijke voorzieningen? Als deze oplossingen niet volstaan, is het Gesprek ook de toegang naar de gemeentelijke vangnetvoorzieningen. Bij het inventariseren van oplossingen komt leerbaarheid nadrukkelijk aan de orde: wat kan iemand (nog) leren door middel van een training of cursus? Ook wederkerigheid komt in het Gesprek aan de orde: wat kan iemand voor een ander of voor de samenleving betekenen? De gespreksvoerder doet als dat nodig is een beroep op externe specialistische deskundigheid. Het resultaat van het Gesprek is een maatwerkarrangement van alle activiteiten die bijdragen aan de oplossing. Voor de afweging van passende oplossingen wordt nagegaan of mensen in staat zijn zaken zelf te regelen. Voor de afweging van een passend maatwerkarrangement wordt ook nagegaan of mensen het zelf kunnen betalen. Indien nodig biedt de gespreksvoerder nazorg om te borgen dat het maatwerkarrangement daadwerkelijk uitgevoerd wordt. 2 In het jeugddomein is het kernteam van CJG@home vooralsnog de poortwachter naar ambulante en specialistische hulp. Het bestaat uit een medewerker van nu nog bureau jeugdzorg (BJZ), het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG), een Algemeen Maatschappelijk Werker (AMW), een orthopedagoog en een Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige (SPV-er). 3 De gespreksvoerder is vergelijkbaar met de regisseur uit het regisseursmodel van Prof. Dr. J. Telgen. Zie voor meer informatie nov.pdf 13

14 3.3 Waar staan we nu? Jeugdwet: Ouders en jeugdigen met een probleem of ondersteuningsvraag op het gebied van opvoeden of opgroeien kunnen terecht bij het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) voor informatie en advies en toeleiding naar algemeen toegankelijke vormen van ondersteuning. Om te onderzoeken hoe toeleiding naar de huidige geïndiceerde (specialistische) vormen van ondersteuning onder de Jeugdwet vanuit de gemeente vorm zou kunnen krijgen is een experiment ambulante hulp, zonder indicatie van Bureau Jeugdzorg gestart. De resultaten van dit experiment worden verwacht in De aansluiting van toeleiding tot ondersteuning bij opvoeden en opgroeien vindt plaats op basis van de ervaringen die op worden gedaan in de praktijk, zoals in dit experiment. Zie voor een nadere toelichting op deze werkwijze het lokale beleidsplan Positief opvoeden en opgroeien in Barneveld Nieuwe Wmo: In de uitvoering van de huidige Wmo wordt nu al gewerkt met het Gesprek. De ervaringen met deze nieuwe, gekantelde werkwijze laten zien dat dit een goede manier is om de beleidsdoelstelling zelf-samen-gemeente en de vastgestelde uitgangspunten te realiseren. Voor de invoering van de nieuwe Wmo wordt gewerkt aan het verder professionaliseren van deze werkwijze om ook de nieuwe taken goed te kunnen uitvoeren. Participatiewet: Het toeleidingsproces zoals geschetst is ook bruikbaar om in gesprek te gaan met inwoners in het kader van arbeidsparticipatie naar vermogen. Er wordt eerst met de inwoner onderzocht wat hij/zij op eigen kracht kan bereiken, of met behulp van anderen uit zijn of haar netwerk. Er worden resultaten vastgelegd en oplossingen besproken. Zo kan de poortwachtersfunctie op een goede manier worden ingevuld. Gemeentelijke re-integratie- en inkomensvoorzieningen zijn het vangnet voor wie niet zelfstandig werk kan vinden of in eigen levensonderhoud kan voorzien. Onderdeel van het Gesprek voor mensen met een vraag of probleem op het gebied van arbeidsparticipatie kan zijn de toegangstoets om vast te stellen wat het arbeidsvermogen is en het verbeterpotentieel daarvan. Er zijn stappen gezet om de werkwijze in de uitvoering van de huidige WWB aan te laten sluiten op de methodiek van het Gesprek. Voor de uitvoering van de Participatiewet gaan we verdere integratie van de toeleiding vormgeven. Integraal werken bij de toeleiding De gemeente gaat de integrale toeleiding vormgeven in een groeimodel. De eerste stap daarin is de integratie van de toeleiding voor de nieuwe Wmo en de Participatiewet in de loop van Beslissingen ten aanzien van de toegang voor ondersteuning bij opvoeden en opgroeien volgen later. Op termijn zal de toeleiding integraal vormgegeven worden vanuit de gedachte één meldpunt, éénmaal gegevens verstrekken, één plan. Het model zoals weergegeven in figuur 2 (zie bladzijde 12) is de basis voor de manier waarop dit gerealiseerd kan worden. 14

15 4. Ondersteuningsaanbod 4.1 Gezamenlijke uitgangspunten van het ondersteuningsaanbod Voorzieningen is de term die zowel in de Jeugdwet als in de nieuwe Wmo en de Participatiewet wordt gebruikt voor het aanbod dat een oplossing biedt voor vragen bij opvoeden en opgroeien, en bij beperkingen ten aanzien van zelfredzaamheid en/of (arbeids)participatie. Er kunnen twee soorten voorzieningen worden onderscheiden: (voor de doelgroep) algemeen toegankelijke voorzieningen en gemeentelijke vangnetvoorzieningen. Algemeen toegankelijke voorziening Algemeen toegankelijke voorzieningen betreft aanbod van diensten of activiteiten dat, zonder voorafgaand (uitgebreid) onderzoek naar de behoeften, persoonskenmerken en mogelijkheden van de gebruikers afgenomen kan worden. Deze voorzieningen zijn voor iedereen laagdrempelig aanwezig en beschikbaar, zonder een beschikking van de gemeente. Ze zijn gericht op het versterken van (pedagogische) zelfredzaamheid en participatie. Algemene voorzieningen kunnen door mensen, bedrijven of maatschappelijke organisaties worden aangeboden zonder financiële betrokkenheid van de gemeente of kunnen door de gemeente worden gefinancierd. Voorbeelden van algemene voorzieningen voor kwetsbare inwoners zonder gemeentelijke betrokkenheid zijn lotgenotengroepen van bijvoorbeeld ouders met een autistisch kind, de onderlinge hulpdiensten van kerken (bijvoorbeeld Draagt Elkanders Lasten ) of activiteiten van andere maatschappelijke organisaties als De Zonnebloem en het Rode Kruis of een maatschappelijk initiatief als Hulp aan elkaar. Voorbeelden van algemene voorzieningen die subsidie van de gemeente Barneveld krijgen zijn: Home-start waarbij ervaren opvoeders, opvoeders met vragen thuis bezoeken, het Maatjesproject, de Klusserij, het School Maatschappelijk Werk (SMW) en het Centraal Meldpunt Vrijwillige Hulp van Welzijn Barneveld. Algemeen toegankelijke voorzieningen zonder (financiële) betrokkenheid/bemoeienis van de gemeente hebben de voorkeur. In de gemeente Barneveld gebeurt er al heel veel goeds mede dankzij sponsoring door lokale bedrijven of fondsen. Ook kerken (of andere religieuze organisaties) bieden vanuit diaconaal of missionair oogpunt ook buiten de eigen kring ondersteuning aan zwakkeren in onze samenleving. Wanneer particuliere initiatieven of organisaties toch een beroep willen of moeten doen op (aanvullende) financiering door de gemeente, zal deze onder voorwaarden kunnen worden verleend en met concrete, resultaatgerichte prestatieafspraken. Een voorwaarde voor financiering zou ook kunnen zijn dat van de ontvanger een bijdrage (in natura) wordt verlangd bij de re-integratie van inwoners met een bijstandsuitkering. Wanneer het activiteiten betreft die mensen zonder problemen/beperkingen zelf zouden kunnen uitvoeren of regelen èn zelf zouden kunnen betalen, is het uitgangspunt dat door de organisator een marktconforme eigen bijdrage van de deelnemers wordt gevraagd. Met name de kosten die worden gemaakt om de activiteit te organiseren (indirecte kosten), komen in aanmerking voor financiering. Een collectieve aanpak kan zowel groepsgewijze ondersteuning betreffen, als een ondersteunende voorziening voor het collectief. Dit wil zeggen een voorziening die voor alle inwoners toegankelijk is, ook voor mensen met opvoed- en opgroeivragen, problemen of beperkingen. Ondersteuning in een groep kan effectiever zijn dan individuele hulp (denk bijvoorbeeld aan lotgenotencontact, maar ook aan het opbouwen van persoonlijke netwerken). Bovendien hoeft er niet voor ieder type probleem een specifieke voorziening te zijn. 15

16 Zo biedt de gemeente in het kader van de week van de opvoeding via het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) thema-bijeenkomsten aan over opvoeden. In relatie tot arbeid en inkomen zijn er de uitstroomgroepen voor uitkeringsgerechtigden met een beperkte afstand tot de arbeidsmarkt 4. Het uitgangspunt is: algemene voorzieningen worden verder uitgebreid en zijn voorliggend op gemeentelijke vangnetvoorzieningen. Gemeentelijke vangnetvoorzieningen Gemeentelijke vangnetvoorzieningen zijn er voor mensen met vragen bij opvoeden en opgroeien en/of een beperking die zich niet op eigen kracht of met hulp van de sociale omgeving redden. Het gaat hier om door de gemeente, op basis van een beschikking, verstrekte individuele voorzieningen die aan de behoefte van het individu zijn aangepast (denk aan specialistische jeugdhulp, rolstoelen, specifieke persoonlijke ondersteuning, woningaanpassingen of jobcoaching op maat). Of men toegang heeft tot een dergelijke voorziening hangt altijd af van de individuele kenmerken van de persoon met vragen bij opvoeden en opgroeien en/of een beperking al dan niet in relatie tot arbeidsparticipatie. Gemeentelijke vangnetvoorzieningen kunnen onderdeel zijn van het maatwerkarrangement dat in het Gesprek door de inwoner en zijn sociale netwerk met een gemeentelijk gespreksvoerder wordt opgesteld. Kenmerken van voorzieningen Of het nu algemeen toegankelijke, of gemeentelijke vangnetvoorzieningen betreft; ze dienen binnen wettelijke kaders zo ontschot en zo gewoon/normaal mogelijk (niet direct specifiek) en zo dichtbij of bereikbaar mogelijk te zijn, met inachtneming van de identiteit van de inwoner. Het huidige gesegmenteerde aanbod behoeft hierbij niet per se in stand gehouden te worden. Idealiter is iedereen, met of zonder opvoed- of opgroeivragen, (arbeids)beperking of aandoening, welkom in bijvoorbeeld een buurthuis of bij een sportvereniging. Natuurlijk moet er wel deskundigheid in zo n buurthuis aanwezig zijn en zo nodig enigszins aangepaste activiteiten. De soort beperking of aandoening moet niet bepalend zijn voor de soort voorziening. Voorzieningen moeten in de buurt, maar in ieder geval goed bereikbaar zijn. Mantelzorg Voor het mogelijk maken van het langer in de eigen leefomgeving kunnen blijven wonen van hulpbehoevende inwoners is ondersteuning van mantelzorgers van groot belang. Er moet daarom rekening worden gehouden met de behoeften, mogelijkheden en belastbaarheid van de mantelzorger. Mantelzorgondersteuning wordt geboden op verschillende niveaus. Dit kan in de vorm van algemeen toegankelijke voorzieningen zoals het huidige Steunpunt Mantelzorg van Welzijn Barneveld voor informatie, advies, steun (bijvoorbeeld door lotgenotencontact). Maar ook in de vorm van respijtzorg zoals mantelzorgvervanging (onder andere geregeld door zorgverzekeraars) en dagopvang van hulpbehoevenden ter voorkoming van overbelasting. De gemeente wordt in de nieuwe Wmo tevens verantwoordelijk voor een jaarlijkse blijk van waardering voor mantelzorgers voor hun inzet. Deze blijk van waardering vindt plaats in natura. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan vrijkaartjes of tegoedbonnen. 4 Deze collectieve voorziening zal onder de Participatiewet verder uitgebreid worden. Bovendien zal onderzocht worden of de uitstroomgroepen ook opengesteld worden voor niet-uitkeringsgerechtigden. Zie voor meer informatie bladzijde

17 4.2 Positief opgroeien en opvoeden Jeugdwet De Jeugdwet legt de bestuurlijke en financiële verantwoordelijkheid voor de jeugdhulp in één hand: die van de gemeente. De wet schrijft de reikwijdte van de opgave van gemeenten na de transitie voor: het voorkomen van, de ondersteuning/hulp en zorg bij opgroei- en opvoedingsproblemen, psychische problemen en stoornissen, de uitvoering van de kinderbeschermingsmaatregelen en de jeugdreclassering Figuur 3: oude versus nieuwe situatie In figuur 3 is schematisch de oude versus de nieuwe situatie weergegeven. Nu nog provinciaal gefinancierde jeugdzorg, Zvw gefinancierde jeugd-ggz, AWBZ gefinancierde zorg voor jeugdigen met een Licht Verstandelijke Beperking (LVB) en de activiteiten die nu nog onder prestatieveld 2 van de huidige Wmo vallen (op preventie gerichte ondersteuning van jeugdigen met problemen met opgroeien en van ouders met problemen met opvoeden 5 ), worden geregeld in de Jeugdwet 6. Het idee hierachter is dat gemeenten maatwerk kunnen leveren en de zorg voor jeugd kunnen afstemmen op het beleid voor werk en inkomen, onderwijs, sport en veiligheid. De wet geeft de gemeenten veel vrijheid in de manier waarop ze hun jeugdbeleid vorm geven. Tegelijkertijd bewaakt de Transitiecommissie Stelselherziening Jeugd (TSJ) de voortgang van de decentralisatie. Als instrument daarvoor heeft de TSJ een stelselmeter ontwikkeld. De stelselmeter bevat negen doelstellingen die een gemeente minimaal gerealiseerd moet hebben om de zorg voor jeugd verantwoord te kunnen uitvoeren. Behalve de eisen van een beleidscyclus, budget, een systeem voor toeleiding, sturing op kwaliteit en effectiviteit en organisatie van samenwerking, zijn er ook drie doelstellingen die specifiek betrekking hebben op het aanbod. Het zijn: Een passend en dekkend jeugdhulpaanbod. De continuïteit van zorg is gedurende de stelselwijziging gewaarborgd. De gemeente voert jeugdbescherming en jeugdreclassering verantwoord uit. 5 Onder dit prestatieveld vallen vijf functies: informatie & advies, signalering, toeleiding naar het hulpaanbod, licht pedagogische hulp en coördinatie van zorg op lokaal niveau. 6 Hulpmiddelen voor jeugdigen (zoals bijvoorbeeld een rolstoel) blijven vallen onder de Wmo. 17

18 4.2.2 Doelgroep De doelgroep van de Jeugdwet is jeugdigen van 0-18 jaar met een mogelijke uitloop tot 23 jaar. De uitloop tot 23 jaar geldt voor jeugdigen die ten tijde van de achttiende verjaardag in een Justitiële Jeugdinrichting verblijven en voor wie nog nazorg is geboden. Ook vallen jeugdigen van 18 tot 23 jaar onder de jeugdwet bij wie voor het achttiende levensjaar was gestart met jeugdhulp die nog afronding behoeft. Dit geldt ook voor jeugdigen waarvan voor het achttiende jaar is bepaald dat er jeugdhulp noodzakelijk is. Tot slot geldt de Jeugdwet ook voor jeugdigen bij wie de jeugdhulp voor het achttiende levensjaar afgelopen was, maar bij wie binnen een half jaar de noodzaak blijkt tot hervatting van de hulp. In onderstaande tabel is te zien dat 8% van de Barneveldse jeugdigen van 0 tot 23 jaar gebruik maken van de huidige jeugdhulp. Dit percentage ligt boven het gemiddelde van de Food Valley (6%) en onder het landelijke gemiddelde (9,5%). Tabel 1: Aantal en % jeugdhulp gebruikende jeugdigen ten opzichte van totaal aantal jeugdigen 0-23 jaar (2012, CBS) Aantal jeugdigen Aantal jeugdhulp gebruikers % jeugdhulp gebruikers Barneveld ,0% Food Valley ,0% Nederland ,5% In de onderstaande tabel zijn de gegevens over het gebruik van de huidige jeugdhulp in Barneveld schematisch weergegeven. Er zijn voor zover nu bekend geen jeugdigen in Barneveld die van gesloten jeugdzorg gebruik maken. Tabel 2: Aantal en % jeugdhulp gebruikende jeugdigen per type jeugdhulp (2012, CBS) Aantal jeugdigen % jeugdigen Zvw (jeugd-ggz) % AWBZ (VG en langdurige jeugd-ggz) % Provinciaal gefinancierde hulp (Jeugd & Opvoedhulp 128 9% Maatregel (jeugdbescherming of reclassering) 131 9% AMK 62 4% Totaal % In de startfoto Zorg voor jeugd in Barneveld (november 2013) is een gedetailleerd overzicht van het huidige jeugdhulpgebruik te vinden. De opgave van de gemeente is om de huidige inzet van jeugdhulp te heroverwegen om vervolgens een evenwichtige zorgconsumptie te realiseren, waarbij maximaal gebruik wordt gemaakt van ondersteuning uit de directe omgeving van de inwoner. Er wordt Food Valley breed al ervaring mee opgedaan via het experiment Ambulant zonder indicatie van Bureau Jeugdzorg (BJZ) en met de pilots Nazorg na jeugdzorg, Zeggenschap over hulp en Versterken basisstructuur. De opbrengsten ervan komen ter beschikking van de afzonderlijke gemeenten Aanbod De volgende typen ondersteuning worden onderscheiden: Preventie; licht en vrij toegankelijk (CJG). Niet vrij toegankelijke jeugdhulp in het gezin Niet vrij toegankelijke jeugdhulp buiten het gezin (bijvoorbeeld pleegzorg of residentiële hulp). Gedwongen hulpverlening (jeugdbescherming en/of jeugdreclassering). 18

19 In het belang van alle inwoners stimuleert de gemeente de samenleving en voert positief jeugdbeleid uit. De gemeente is - in aanvulling op de verantwoordelijkheid van ouders - verantwoordelijk voor een gezonde en veilige ontwikkeling van alle jeugdigen en draagt zorg voor voldoende basisaanbod van informatie en advies gericht op preventie. (Vroeg) signalering door betrokken inwoners en professionals moet optimaal worden gefaciliteerd. Voor 15% van de Barneveldse jeugdigen is naast preventie en signalering lichte ondersteuning nodig, omdat er een verhoogd risico op problemen bestaat. De gemeente organiseert voor deze gezinnen vrij toegankelijk licht ondersteuningsaanbod via het CJG. Om optimaal in te kunnen spelen op signalen uit de samenleving is afstemming en samenwerking met de verschillende zorgnetwerken van belang. Dit geldt met name voor aansluiting bij het onderwijs als belangrijke vindplaats, Integrale Vroeghulp en het Veiligheidshuis. Afstemming tussen jeugdhulp en Passend Onderwijs is noodzakelijk. De gemeente investeert daarom in het versterken en onderhouden van een jeugdhulpstructuur waarin signalen maximaal worden opgepikt. In het bijzonder wordt hiertoe de hulpstructuur van het passend onderwijs en die van de gemeente op elkaar aangesloten. Intensieve ambulante ondersteuning is voor ongeveer 4,5% van de jeugdigen nodig. De gemeente maakt dit mogelijk via het ambulant team. Het is een team van ambulant hulpverleners die verschillende specialismen vertegenwoordigen, maar naar de gezinnen toe optreden als generalist. Gezinnen met meervoudige problemen hebben via het ambulant team te maken met één hulpverlener die via zijn team over know-how op verschillende terreinen beschikt (bijvoorbeeld schuldhulpverlening en verslaving). In Barneveld zal één ambulant team opereren. Het heeft de functie van wat in grotere gemeenten een sociaal wijkteam, sociaal team of wijkteam wordt genoemd. Een ambulant team, dat nu nog opereert onder de noemer ambulant team van CJG@home, zal generalistische hulp in de thuissituatie bieden aan multi-probleemgezinnen. Deze hulp is relatief duur en daardoor niet vrij toegankelijk. De gespreksvoerder in dienst van de gemeente 7 beoordeelt of dergelijke intensieve ondersteuning noodzakelijk is. Hulptoewijzing en aanbod worden gescheiden in het geval van dure hulp: de gemeente geeft hiervoor een beschikking af. 0,5% van de jeugdigen uit Barneveld heeft waarschijnlijk hulp nodig waar een specialistische component in zit. In deze gezinnen spelen problemen op meerdere levensgebieden zoals schulden, huiselijk geweld en werkloosheid. Ook kan er in deze gezinnen sprake zijn van een (gedeeltelijke) overname van de opvoeding door mensen uit het netwerk (netwerkpleegzorg), pleegouders of professionals (residentiële jeugdzorg). Het specialistische deel van de geboden hulp is niet vrij toegankelijk. De gemeente geeft hiervoor een beschikking af. Welke specialistische voorzieningen lokaal, dan wel regionaal worden ingekocht vraagt een nadere uitwerking, omdat nu nog onduidelijk is wat de wet verplicht ten aanzien van samenwerking en wat wordt aangeboden voor gezamenlijke inkoop. Op regionaal niveau wordt gewerkt aan een toeleidingsprotocol. In figuur 4 (zie bladzijde 20) is schematisch weergegeven welke doelgroepen onderscheiden worden en hoe de inzet van de gemeente zich tot deze groepen verhoudt. Waar intensievere ondersteuning en/of ingrijpen noodzakelijk is (naar schatting bij 0,5% van de jeugdigen) kan er sprake zijn van een inperking dan wel opheffing van het gezag via een kinderbeschermingsmaatregel. Ook kan de rechter tot jeugdreclassering besluiten als er sprake is van een strafbaar feit. In dat geval spreken we van gedwongen hulpverlening. 7 Het huidige kernteam van CJG@home. 19