Mantelzorg Nieuwsbrief

Transcriptie

1 Mantelzorg Nieuwsbrief Nummer 4 december 2010 Voorwoord Thema: Domotica- technische snufjes en aanpassingen in huis Wat is Domotica? Domotica is een verzamelterm voor allerlei technische snufjes en aanpassingen in huis die het wonen of zorg verlenen makkelijker maken. Het woord is een samentrekking van Domus = huis en elektronica. Onder de term Domotica valt alle denkbare techniek in huis. Domotica Om heel simpel te beginnen: Het licht gaat aan als je voor de deur staat! Maar er zijn nog veel meer toepassingen, bijvoorbeeld: op afstand te bedienen verwarming, inbraakbeveiliging en personenalarmering en beeld- en luisterverbindingen. In deze nieuwsbrief vindt u heel veel praktische voorbeelden en informatie over waar u terecht kunt. Waarom domotica?in het interview kunt u lezen wat domotica kan betekenen. Domotica-toepassingen kunnen zorgen dat mensen met een beperking of chronische ziekte langer thuis en/of zelfstandig kunnen blijven wonen. Het bevordert de zelfredzaamheid en zorgt dat mensen zich vrijer voelen en veiliger. Het kan uw taken als mantelzorger verlichten en u kunt met een geruster gevoel weggaan. Dagje uit 24 mei 2011 Al 5 jaar lang is er een dagje uit georganiseerd voor mantelzorgers uit de regio Oost Veluwe. Met bussen gaan we naar een bestemming waar bijzondere dingen te zien en te doen zijn. Ook wordt goed gezorgd voor de inwendige mens. Er is veel contact tussen mantelzorgers en het wordt altijd als een hele waardevolle dag ervaren. Waar we dit jaar naar toe gaan hoort u later, maar noteer alvast de datum 24 mei Ontspanning In de rubriek Respijtzorg blikken we terug op de activiteitendag voor jonge mantelzorgers. Ook wijzen we u op diverse mogelijkheden om er even tussen uit de gaan om nieuwe energie op te doen en de mogelijkheden voor vervangende zorg. Terugblik Dag van de Mantelzorg 10 november was weer de jaarlijkse Dag van de Mantelzorg. Het van dit jaar was Op eigen wijze zorgen De Steunpunten in de regio Oost Veluwe zorgden op eigen wijze voor de mantelzorgers in hun gemeente. In deze nieuwsbrief ziet en leest u per gemeente hoe dat werd gedaan. Het was overal weer een geslaagde dag, waarop voor mantelzorgers werd gezorgd in plaats van dat ze zelf zorgden. Dat is de bedoeling van de Dag van de Mantelzorg: Een blijk van waardering tonen voor de mantelzorg die u verleent. Aankondigingen In de agenda vindt u weer veel bijeenkomsten in de regio. U bent van harte welkom! Ook voor een persoonlijk gesprek kunt u terecht bij het Steunpunt Mantelzorg in uw gemeente. Tot slot wensen wij u prettige feestdagen en een goed Nieuw Jaar toe. Karin Fennes, Gretha Groen, Conny Kalker, Pauline Steeghs, Fennie Tiemens en Tineke Vollebregt

2 Interview Domotica is echt een uitkomst! Joost en Anneke wonen in een Fokuswoning. Anneke heeft een progressieve spierziekte. Ze kan op dit moment -zoals ze zelf zei- zelfstandig eten, ademen en denken. Voor de rest is ze in alles afhankelijk van anderen. Wat niet wil zeggen dat ze niks meer onderneemt. Ze doet van alles buitenshuis, juist dankzij de hulpmiddelen die ze heeft. Ik bel aan bij de voordeur van het wooncomplex en daar kondig ik via een spreek-luisterverbinding aan dat ik er ben voor het interview. Normaliter kan Anneke vanuit hun appartement op de 1e verdieping de deur openen via haar omgevingsbediening. Maar op dit moment is die naar de reparateur. Joost laat mij binnen. Op het bed van Anneke zie ik een een stuk of 7 afstandsbedieningen liggen, die ze nu allemaal nodig heeft omdat haar omgevingsbediening stuk is. De eerste vraag aan Joost spreek dan voor zich. Wat betekent het voor jou dat de omgevingsbediening stuk is? Voor mij betekent het dat ik weer terug ben bij af. Ik ben weer constant nodig. Anneke is meteen weer helemaal onthand. Ze is nu weer echt gehandicapt! Beperkt in haar mogelijkheden. Het is heel vervelend dat hij nu, na een half jaar al kapot is, terwijl het een heel duur ding is. Ze heeft nog wel haar oude omgevingsbediening, maar die kan minder. Hij kan bijvoorbeeld niet de deur openen, bellen, Fokus inschakelen en de pc bedienen. Bovendien is hij niet goed ingesteld. We hebben al gebeld met de leverancier om te vragen hoe lang de reparatie zal duren en wanneer ze langs komen om de oude afstandsbediening opnieuw in te stellen. Tot nu toe hebben ze daarop nog geen antwoord. Men vond dat we ongeduldig waren door na 1 dag al te bellen. Ze beseffen niet hoe nodig we die omgevingsbediening hebben. Domotica is echt een uitkomst! Het geeft ons beiden zoveel vrijheid! Joost met Anneke s mantel Wat kan de omgevingsbediening en wat niet? Met de nieuwe, die nu stuk is kun je deuren openen, gordijnen dicht doen, bellen, de computer bedienen, de tv aanzetten en het bed bedienen. Maar het is beslist niet zo dat ik niet meer nodig ben. Techniek kan de handen aan het bed echt niet vervangen. Er blijft genoeg voor mij over, ondanks dat we in een Fokuswoning wonen en we een bepaald (geïndiceerd) aantal uren hulp krijgen van de mensen die hier 24 uur per dag zorg verlenen. Er wacht altijd een taak. Als we samen thuis komen moet ik als mantelzorger eerst Annekes mantel uit doen en dat is geen gewone mantel maar een hele ingewikkelde. Kijk maar. (Hij laat de mantel zien.) Als we thuis komen is Anneke zo moe, dat zij altijd eerst geholpen moet worden. Ik kan niet eerst even zelf naar de wc gaan. Je belt ook niet voor elk wissewasje de Fokusmensen, want dan ben je zo door je uren heen. En je hebt ook altijd wachttijden, want er zijn het grootste deel van de dag maar 2 mensen om iedereen in het complex te helpen. Dus komt er toch veel op mij neer naast de gebruikelijke taken, zoals het huishouden. s Nachts help ik haar ook met verschonen en vervangen van de stoma enzovoort. Daarom is het zo fijn dat Anneke sinds een half jaar deze omgevingsbediening heeft. Ik kan dan overdag af en toe even in de huiskamer gaan zitten en/of mijn eigen dingen doen en zij redt zichzelf door haar hulpmiddelen. Wat ging er aan vooraf aan de huidige situatie? In 1987, zeven maanden na de geboorte van onze jongste, die nu 22 is, begon Anneke te sukkelen met haar gezondheid. Toen kwam het hele huishouden en de verzorging van de kinderen helemaal op mij neer. De combinaties van werk en zorgen maakte dat ik zelf na 2 jaar een hersenvliesontsteking kreeg, veroorzaakt door chronische vermoeidheid. Je bent eigenwijs en wilt alles zelf doen en kunnen. Je wilt hulp van buitenaf zo lang mogelijk uitstellen. Maar je ontkomt er niet aan. Wat we als meest schrijnend hebben ervaren was dat we een hulp foto s van onze kinderen moesten meegeven omdat zij de kinderen van school zou halen zonder dat ze onze kinderen kende.en dan je kinderen vertellen dat ze niet met vreemde mensen mee mogen gaan! Wat voor ondersteuning kregen jullie? Pas toen ik zelf ziek werd kregen we huishoudelijke hulp. Daarvoor werd dat afgewezen omdat ik het zelf zou kunnen doen. Ondertussen ging de gezondheid van Anneke achteruit. In 1990 werd pas de uiteindelijke diagnose gesteld. We kregen toen een aanbouw aan onze eigen woning en ook steeds meer huishoudelijke hulp. De persoonlijke 2

3 verzorging bleef ik zelf doen. Na verloop van tijd werkte de werkgever steeds minder mee. In het begin kon ik nog wel eens tussendoor naar huis gaan om Anneke te verschonen, of te helpen met iets. Maar collega s kregen steeds minder begrip. Onze kinderen zijn ook wel eens ziek zeiden ze dan. Vanaf dat moment moesten we zoeken naar andere oplossingen. We zijn toen goed geholpen door een ergotherapeut. Zij keek samen met ons welke hulpmiddelen we zouden kunnen gebruiken. Het begon met krukken, daarna 2 armsteunen op de rolstoel en zo ging het steeds verder. De ergotherapeut liet ons hulpmiddelen uitproberen. Ze hielp ons ook bij de aanvraag van hulpmiddelen via de gemeente en via de zorgverzekeraar. We hadden in 1990 dan ook al omgevingsbediening, maar dat was een hele simpele, b.v. om de deur te openen. Op den duur was dat niet meer voldoende. We wilden graag in een Fokuswoning wonen en kwamen daar ook voor in aanmerking. We hebben toen heel erg gevochten om dat gedaan te krijgen in onze woonplaats maar dat is niet gelukt. Dus waren we genoodzaakt te verhuizen naar een andere plaats. Hoe ging het na de verhuizing? Het is heel mooi dat we nu in een Fokuswoning wonen omdat er 24 uurs zorg is. Dat verlicht een hoop zorg en geeft veel vrijheid in combinatie met de domotica, die hier al zat en die we nog zelf hebben aangeschaft. Maar onze dochter was in het begin niet blij met de verhuizing en ik zelf kreeg meer reistijd naar mijn werk. Uiteindelijk nekte mij dat in combinatie met de zorg, die toch veel bleef vergen. In 2008 ben ik daarom vervroegd gestopt met werken. De rek is er bij mij uit. En de druk blijft groot. Ik ben wel heel inventief geworden door de situatie. Ik pas zelf dingen aan, zodat ze beter bij Anneke passen. Ik zette b.v. een drinkslangetje van een aangepaste beker over op een thermosfles zodat ze ook warme dranken kan drinken. Ja, je wordt heel inventief. Je wordt ook heel mondig van de situatie. Sinds we hier wonen hebben we geen hulp meer bij het aanvragen van zorg of hulpmiddelen, want we hebben daarin inmiddels zelf ervaring genoeg. We kennen de weg naar het zorgloket en naar de ziektekosten verzekering maar al te goed. Welke hulpmiddelen zijn vergoed en door wie? Een aantal hulpmiddelen werd vergoed door de WMO en kon je aanvragen bij het WMO/Zorgloket. Bijvoorbeeld aanpassingen in de badkamer of keuken. Zo was ik gisteren nog bij het Zorgloket voor een nieuwe badmat. Wat zou het toch mooi zijn als er één loket zou zijn. Liefst digitaal, zodat je het van huis uit kunt regelen. Eén loket waar je alles kunt regelen, zowel de aanvragen voor de ziektekostenverzekering als voor de WMO. Nu moet je zelf achter zoveel aan. Je moet steeds maar knokken. En daar wordt je wel eens moe van. Veel elektronische hulpmiddelen zijn vergoed via onze ziektekostenverzekering, omdat we aantoonden dat we het echt nodig hebben. Je hebt er soms wel een lange adem voor nodig. De speciale computer die Anneke heeft is eerst afgewezen, maar in hoger beroep hebben we hem toch gekregen. Als je dan eenmaal in de molen zit is er ook veel mogelijk. Je moet wel bereid zijn om sommige dingen zelf aan te schaffen ( b.v. de motor om de gordijnen automatisch te sluiten of de spraakherkenning). Dan krijg Geen spelletjes voor yuppen je andere dingen ook voor elkaar ( zoals de omgevingsbesturing) Het is wel zo dat de zorgverzekeraar ook vaak wil bepalen welk merk je aanschaft. Gelukkig mochten we wel een Gewa aanschaffen, want dat is een topmerk. Je bestelt ze dan via het hulpmiddelencentrum van je zorgverzekering, bij ons de IZA. Als je dingen toch zelf moet betalen kan het trouwens wel de moeite zijn om in Emmerich in Duitsland dingen te kopen bij een zorgwinkel want daar is het veel goedkoper. Domotica verwennerij of een recht? Wij vinden dat je niet moet zeggen dat je recht op hulpmiddelen hebt, maar je moet aantonen dat je ze echt nodig hebt. Nodig voor de verzorgde, omdat het de zelfredzaamheid en participatie aan de samenleving bevordert. Nodig om mij als mantelzorger te ontlasten! Als ik het langer volhoud bespaart dat op den duur veel geld, want als ik ook ( weer ) ziek wordt kost het de gemeenschap meer. Domotica kan mogelijk maken dat er minder professionele zorg nodig is. We moeten af van het idee dat domotica spelletjes zijn voor yuppen ; het is voor veel mensen een noodzakelijke investering die veel zorgkosten bespaart. Het is jammer dat niet iedereen (ook hulpverleners niet) op de hoogte is van de mogelijkheden van Domotica. Wat zou je andere mantelzorgers aanraden? Zet je wensen op een rij. Bepaal wat je nodig hebt. De aanpassingen die je doet of de middelen die je aanschaft moeten goed bij je passen. Laat je goed voorlichten door b.v. een ergotherapeut. Als je aanvraag wordt afgewezen, accepteer dat niet zo maar, maar teken bezwaar aan. Als je dat zelf moeilijk vindt, schakel dan hulp in van anderen, van vrienden of bekenden of b.v. een mantelzorgmakelaar of een ergotherapeut of een andere organisatie. Domotica wordt hopelijk heel gewoon en voor iedereen bereikbaar Hoe zie je de toekomst? Ik ben soms best eens angstig voor wat er nog komen gaat, op het gebied van het verloop van de ziekte en de vraag hoe lang kunnen we hier nog blijven wonen houdt ons bezig? We maken ons ook zorgen om de bezuinigingen in de zorg en de gevolgen die dat voor ons (en anderen) zal hebben. Maar we kunnen veel aan door onze woonsituatie en de Domotica die aan ons beiden de vrijheid geven om onze eigen dingen te doen. Een goed samenspel van techniek en persoonlijke verzorging en jarenlange samenwerking maakt dat we een goed team zijn! We hopen ook dat Domotica in de toekomst heel gewoon zal worden en gemakkelijk bereikbaar voor iedereen. En dat dit interview daaraan meehelpt.

4 Thema Domotica, wat betekent dat? Het woord domotica is een samentrekking van het Latijnse woord domus (huis) en tica wat afkomstig is van informatica en elektronica. In een woning met domotica worden zorgtaken, communicatie, ontspanning en andere huiselijke bezigheden, door talrijke elektrische apparaten en netwerken gemakkelijker gemaakt. Domotica betekent niet dat de handen aan het bed verdwijnen. Sterker nog, domotica kan ervoor zorgen dat mantelzorgers meer aandacht voor de zieke of oudere kunnen hebben, omdat het de zelfredzaamheid bevorderd. Vaak wordt gedacht dat domotica ingewikkeld en duur is, maar dat hoeft niet. Uiteraard zijn er wel dure systemen en veel hulpmiddelen, die niet vergoed worden, maar er zijn ook veel simpele niet al te dure dingen die het leven makkelijker en veiliger maken. Doe de Domoticatoets! Op de website staat een toets die informatie geeft over de technologische mogelijkheden, die er zijn om langer zelfstandig te blijven wonen en om u als mantelzorger en de verzorgde een veilig gevoel te geven. Met de toets stelt u zelf uw persoonlijk advies samen. Het doorlopen van de Domoticatoets duurt ongeveer 15 minuten. Het is de moeite waard om die toets te doen, want het geeft veel praktische informatie. U krijgt een persoonlijke advies aan het einde van de toets met alle mogelijkheden van hulpmiddelen en ook informatie over de kosten ( richtprijzen uit 2006). Ook wordt aangegeven waar u hiervoor terecht kunt. tip In dit artikel behandelen we de vier s waarover de Domoticatoets gaat en noemen we een aantal voorbeelden van hulpmiddelen. 1 Thuis veilig zijn Dit hoofdstukje van de toets gaat over Hoe kunt u uw huis zo veilig mogelijk maken? Er worden praktische oplossingen gegeven zoals vlakke toegangspaden, goede verlichting, elektrische sloten, (met afstandsbediening of smartcard etc). Ook worden allerlei middelen voor inbraakbeveiliging genoemd. Een paar voorbeelden lichten we hieronder nader toe: Automatische routeverlichting Dit is een lamp met een sensor. Als de sensor beweging bemerkt, springt de lamp aan. Als er een tijdje geen beweging is waargenomen, springt de lamp automatisch weer uit. Als u meerdere sensoren bevestigt, kunt u een soort looproute creëren. Prijsindicatie: vanaf 25,- Verkrijgbaar bij elektronicaspeciaalzaken en doe-het-zelfzaken. Eenvoudige videotelefoon Er zijn eenvoudige video-intercomsystemen die u zelf kunt installeren. Als er iemand aanbelt, kunt u op de videotelefoon zien wie er voor de deur staat en met diegene spreken. Als u dan een elektrisch of elektronisch slot heeft, kunt u de deur automatisch openen. De systemen zijn verkrijgbaar bij een bouwmarkt voor Videotelefoon professioneel Er zijn ook ingewikkeldere systemen die installateurs moeten installeren. Vraag een (elektro-) technisch installatiebedrijf naar de mogelijkheden en kijk op blz 7 onder particuliere bedrijven. Prijsindicatie Personenalarmsysteem Een klein kastje, meestal naast de telefoon of aan de wand, met een alarmknop waarmee via de telefoonaansluiting een verbinding kan worden gelegd met een aantal door u vooraf gekozen telefoonnummers. Een door u ingesproken tekst wordt afgedraaid. De prijs is inclusief kleine alarmknop die men bij zich kan dragen. Het is mogelijk om een knop of een trekkoord toe te voegen waarmee alarm kan worden geslagen. Verkrijgbaar via Zorgloket en/of thuiszorgorganisaties. Prijsindicaties Personenalarmsysteem met melding naar een centrale Een klein kastje, meestal naast de telefoon, met een alarmknop waarmee via uw telefoonaansluiting verbinding kan worden gelegd met een alarmcentrale. Er wordt een spreekluisterverbinding tot stand gebracht zodat u vanuit het hele huis verstaanbaar bent. Prijsindicatie (incl. hals-pols-zender) + abonnement ( per maand). De prijs is inclusief kleine afstandsbediening waarmee u met één druk op de knop alarm kunt slaan. Het is ook mogelijk om een alarmknop elders in het huis of een trekkoord in bijvoorbeeld douche of toilet toe te voegen of er een valdetector bij te gebruiken (prijsindicaties ). Informatie bij huisarts, zorgloket of de lokale thuiszorgorganisatie. 4

5 2Thuis slim communiceren Technologie biedt mogelijkheden om vanuit uw huiskamer gemakkelijk contact met anderen te houden. Een babyfoon Het klinkt misschien gek, maar het is een heel praktische oplossing als u degene waarvoor u zorgt in de gaten wilt houden als u even weg bent of in een andere ruimte. Een babyfoon heeft een bereik van 50m tot 400m. U kunt de ontvanger dus vaak ook bij de buren neer zetten. Bepaalde babyfoons zijn uitgerust met een camera. Prijsindicatie: Van 80,- tot 250,- en verkrijgbaar bij elektronica- of babyspeciaalzaken. Draadloos bellen Met een telefoon met DECT technologie kunt u via uw vaste lijn thuis draadloos bellen, ook is het naar andere toestellen in huis. Er zijn varianten met grote en verlichte toetsen, grote displays, extra luide beltonen, bellampje (om ook te zien dat er wordt gebeld) en een alarmknop. In de meeste elektronicazaken zijn DECT telefoons verkrijgbaar en ook via Prijsindicaties 40 tot 200. Senioren telefoon Er zijn verschillende soorten mobiele telefoons voor ouderen, die extra gemakkelijk zijn in gebruik. Er zijn verschillende varianten, zoals een eenvoudig mobieltje met een beperkt aantal knoppen (3 tot 8voorgeprogrammeerde nummers) een knop voor de centrale die u doorverbindt met wie u maar wilt, en een alarmknop, zodat men meteen weet waar u zich bevindt. Door de luide toon en de trilling merkt u het altijd als u gebeld wordt. Prijsindicatie:Van 90,- tot 120,- (exclusief abonnement of beltegoed) Verkrijgbaar via of een thuiszorgwinkel. Kijk in de mantelzorggids op blz.91 voor een winkel in uw gemeente of kijk op Gratis bellen via internet Via Internet kunt u gratis bellen (door VOIP= Voice Over IP technologie). Ook met meerdere mensen tegelijk. U hebt een softwarepakket nodig dat u kunt installeren op de computer. Daarmee kunt u via een speciale VOIP-telefoon bellen. Er zijn speciale starterspakketten, waarbij u software, een headset, microfoon en beltegoed ineen krijgt. Informeer bij een elektronicazaak. Of kijk op Computer Via de computer kunt u en, op internet zoeken en de belastingaangifte doen. Een mogelijkheid om met andere mantelzorgers digitaal in contact te komen is via het digitaal contactpunt op Mezzonieuws Beeldbellen Een technologische oplossing als beeldbellen kan de mantelzorg verlichten. De beeldtelefoon is een gewone telefoon met een beeldscherm. Hiervoor is geen computer nodig, maar wel een Internetaansluiting. De beller ziet degene die gebeld wordt in het beeldscherm van de telefoon. En de gebelde ziet de beller op het beeldscherm van de beeldtelefoon, PC of laptop. Voordelen van beeldtelefonie minder reizen en minder reistijd vaker en intensiever contact iemands gezichtsuitdrukking geeft vaak extra informatie over hoe het met deze persoon gaat met een beeldtelefoon kunt u op afstand een oogje in het zeil houden zodat de inwonende mantelzorger zich even kan terugtrekken of er even opuit kan trekken Doordat er ook beeld is, kan ik in één oogopslag zien in welke stemming ze verkeert, en of ze al is aangekleed. Doordat we elkaar in de ogen kunnen kijken, hebben we beter contact. Daardoor maak ik me nu minder zorgen. Lees het volledige artikel in De Mantelzorger van Juli 2010, het ledenblad van Mezzo, verkrijgbaar via de Steunpunten Mantelzorg. Leden van Mezzo krijgen 50,- korting en betalen 299,- voor de beeldtelefoon inclusief software voor vier computer- of laptopaansluitingen en inclusief een abonnement van 12 maanden. (Niet-leden betalen 349,-) Meer over beeldbellen op: beeldtelefoon of bel met de mantelzorglijn van Mezzo tel

6 3 Thuis gemak genieten Er zijn allerlei hulpmiddelen om het u gemakkelijker te maken. Bijvoorbeeldaangepaste toiletten, mengkranen, raambediening etc. U kunt sommige woningaanpassingen aanvragen via het WMO loket van uw gemeente. Kijk in de mantelzorggids op blz 51. Systemen Er zijn systemen in de handel, waarmee u met één druk op de knop al uw verlichting en apparatuur aan- of uit kunt schakelen zonder dat u daarvoor alle afzonderlijke schakelaars langs gaat. Zo weet u zeker dat u geen lamp bent vergeten als u uw huis verlaat. Informatie bij een doe-het-zelfzaak of bouwmarkt. Huis-automatiseringssysteem Om alles tegelijk goed geregeld te hebben bestaat er ook een huis-automatiseringssysteem, dat bestaat uit een kleine computer in de meterkast die schakelaars in de stopcontacten kan aan- en uitschakelen. Mogelijke functies van een dergelijk systeem: personenalarmering, inbraakalarmering, nachtoriëntatieverlichting, in-/uitschakelen van verlichting. Dit systeem moet door een installateur worden aangelegd, is verkrijgbaar via particuliere bedrijven. (zie blz 7) en kost ongeveer Thuis gezond zijn Bij dit wordt gesproken over het belang van goede ventilatiesystemen en de mogelijkheden van lichttherapielampen. Andere praktisch voorbeelden: Programmeerbare thermostaat Hiermee kunt u de temperatuur automatisch laten regelen. Soms zijn er opties om ook de verlichting en de zonwering te regelen en kunt u ook inbraakbeveiliging koppelen aan de thermostaat. Informeer bij een (elektro-) technisch installatiebedrijf naar de mogelijkheden Gemotoriseerde of automatische zonwering en /of gordijnen. Dit kan handig zijn als de kracht in de handen of armen afneemt. Uw zonwering of rolluik kan elektrisch worden opgehaald of neergelaten Pillendoos met alarmfunctie De medicijnen worden in het juiste vakje van de pillendoos gestopt. Het vakje wordt afgesloten. De pillendoos wordt ingesteld op het juiste tijdstip. Als de medicijnen moeten worden ingenomen, gaat er een alarmsignaal af. Prijsindicatie: van 18,- tot 200,- Verkrijgbaar bij Thuiszorgwinkels of via Of informeer bij huisarts of apotheek. Tips Zorg op afstand Steeds meer zorgorganisaties in het land doen zorg op afstand. In Deventer is Zorggroep Solis onlangs gestart met het revalideren met EvoCare. Na een persoonlijk intake, krijgt de cliënt een therapiecomputer mee naar huis, met daarop de software met een individueel therapieprogramma. De bediening van de computer gaat gemakkelijk met een touch-screen. Gedurende het oefenen worden er door de computer filmpjes en foto s gemaakt. Via een GPRS-verbinding worden deze naar de therapeutencomputer van de fysiotherapeut gestuurd. De therapeut geeft via de computer feedback op de oefeningen en/of geeft antwoord op vragen van de cliënt. Oproep: Graag horen wij of er in de regio Oost Veluwe mensen of organisaties zijn die ervaring hebben met zorg op afstand-projecten. Het juiste hulpmiddel Ga uw hele huis na en bepaal in welke ruimte u wel eens een moeilijke of gevaarlijke situatie tegenkomt. (U kunt de domoticatoets hiervoor gebruiken.) Een andere goede manier om te kijken waar domotica iets voor u kan betekenen is om de dag eens door te nemen. Zet eens op papier waar u moeite mee hebt vanaf het moment dat u opstaat, tot het moment dat u naar bed gaat. Door de dag en de nacht zo systematisch door te nemen zijn knelpunten en mogelijkheden goed inzichtelijk te maken. U kunt dit ook doen samen met een consulent van het, een mantelzorgmakelaar of een ergotherapeut. Samen kunt u ook bekijken waar u terecht kunt voor aanschaf of eventuele vergoeding van het hulpmiddel. Kosten Laat u voordat u iets aanschaft goed voorlichten over de kosten. Zijn er bijkomende kosten of is er alleen aanschaf? Soms is apparatuur in aanschaf goed te betalen, maar zijn de kosten voor onderhoud en servicekosten of achterwacht (van bv. een alarmeringssysteem) erg kostbaar. Informeer vooraf altijd bij het WMO/Zorgloket of uw Zorgverzekeraar of u de kosten kunt declareren. Hoe eerder hoe beter Voor alle hulpmiddelen bij dementerenden geldt: hoe vroeger de hulpmiddelen geïntroduceerd worden, hoe beter. Het is belangrijk dat u vaak genoeg laten zien hoe een hulpmiddel werkt, maar ook belangrijk dat de dementerende zoveel mogelijk zelf het werk met de hulpmiddelen doet. Let wel: meerdere hulpmiddelen met alarmsignalen kunnen verwarring veroorzaken. tip

7 Waar kunt u terecht? Informatie en aanschaf WMO Zorgloket in uw gemeente Voor woningaanpassingen, zoals een, een elektrische deuropener of een lichtflitsbel kunt u proberen bij het zorgloket vergoeding te krijgen. U kunt hier ook terecht voor personenalarmering. In Apeldoorn kunt u voor personenalarmering terecht bij Paraat tel Zorgverzekeraar Informeer altijd informeren of een artikel wat u wilt aanschaffen vergoed wordt en wat de voorwaarden zijn. Ergotherapeuten Zij kunnen u helpen bij het bepalen van wat voor u handig zou zijn om aan te schaffen. Ook geven zij informatie over waar u terecht kunt. Zie bladzijde 33 van de Mantelzorggids voor meer informatie en adressen in de regio. Thuiszorgorganisaties en thuiszorgwinkels Voor de aanvraag van hulpmiddelen voor mobiliteit en elementen voor de woning. Kijk op bladzijde 51 en 90 van de mantelzorggids. MEE- Veluwe MEE biedt ondersteuning aan mensen met een beperking en/of chronische ziekte en hun omgeving. Kijk op bladzijde 19 van de mantelzorggids. Woningbouwvereniging Voor informatie over (zorg)woningen met domotica. Kijk in uw gemeentegids. Patiëntenverenigingen Patiëntenorganisaties hebben soms ook informatie over hulpmiddelen die u kunt gebruiken. Kijk op Stichting Smart Homes Dit is een landelijk expertisecentrum voor het opbouwen, uitwisselen en verspreiden van kennis op het gebied van slimme woningen en slim wonen (o.a. domotica). Ze hebben modelwoning waar u domotica kunt uitproberen. Duizelseweg 4 A in Eersel tel Particuliere bedrijven QuoVadis Nederland BV Nw. Baarnstraat AD Baarn Tel: Realive Van Hetenstraat 67D Deventer Tel RTD Het Dorp B.V. Heijenoordseweg GC Arnhem Tel Handige websites Beolarm BV Apeldoorn Berkensingel AK Vaassen Tel : Vahlkamp Veedrift HS Helmond Tel Ouderenwinkel Van Hetenstraat 67 C 7415 TT Deventer Tel: Voor communicatie en gevoel van veiligheid. Webwinkel voor o.a. gezondheidsproducten, hulpmiddelen, veiligheidsproducten. Eenvoudig een professioneel installatiebedrijf bij u in de buurt vinden. Veel informatie en producten op het gebied van Domotica. Vele hulpmiddelen voor dementerenden. Bij de zorg voor iemand zijn vaak veel verschillende mensen betrokken. Zowel mantelzorgers, professionele zorgaanbieders als vrienden en kennissen. Het kan dan lastig zijn de zorg op elkaar af te stemmen. Caren is een gratis website die daarbij kan helpen. Errata / Aanvullingen Mantelzorggids In de mantelzorggids die in juli is uitgekomen staat helaas een foutje. Op pagina 34 en 94 staat bij het telefoonnummer van de Kap Dit moet zijn ( dus een 9 in plaats van een 8). Met dank aan degene die deze onjuistheid aan ons heeft doorgegeven. Ziet u andere onjuistheden in de mantelzorggids dan horen wij dat graag!

8 Respijtzorg Activiteitendag voor jonge mantelzorgers Vrijdag 22 oktober was er voor kinderen en jongeren van 7 tot en met 17 weer Mijn Dag, een sportief, creatief en vooral gezellig gratis dagje op het terrein van Scouting St Victor in Apeldoorn. 30 jongeren hadden een geweldige dag met graffity spuiten, theatersport en streetdance. Ook jongeren die betrokken waren bij het theaterproject in Apeldoorn en de activiteitenmiddag in Voorst deden mee. Alle jongeren gaven aan dat ze volgend jaar graag weer meedoen en dat er wel meer van dit soort activiteiten georganiseerd mogen worden. Zorgeloosweg Zorgeloosweg.nl is bedoeld voor mensen met een zorgbehoefte die graag op vakantie willen. Ze hebben een breed aanbod van accommodaties naar mate van zorgbehoefte. Dit varieert van standaard accommodaties voor de familie, aangepaste hotelkamers tot vakantiewoningen waarbij de benodigde hulp verplaatst wordt naar het vakantieadres. Voor meer informatie kijk op of bel telefoon In de mantelzorggids vindt u op blz 91 meer vakantieadressen. Vervangende zorg Als u er zelf een paar dagen tussen uit gaat wil u goede vervangende zorg. U kunt hiervoor terecht bij organisaties in uw regio. Zie mantelzorggids blz 34 of bij de Stichting Handen in Huis Tel Logeerhuis Twente Logeerhuis Twente biedt ontspanning én leert anderen tijd te nemen voor zichzelf. Ontspannen kun je leren. Als er balans is tussen geven en nemen, is iedereen daar bij gebaat; verzorgde en mantelzorger. Logeerhuis Twente biedt individuele arrangementen en groepsarrangementen. Er zijn verschillende mogelijkheden: 1. zorgvrager blijft thuis met zorg en mantelzorger komt naar Twente. 2. zorgvrager komt naar Twente en mantelzorgers gaat elders of blijft thuis 3. zorgvrager en mantelzorger komen beiden naar Twente. De zorgtaken worden gedaan door vrijwilligers of van ingeschakelde thuiszorg (PGB of natura). Verpleeghuiszorg kan niet worden geboden. De kosten zijn 40,00 euro per dag. Mantelzorgers die bij Menzis verzekerd zijn kunnen een deel van de kosten vergoed krijgen. Voor meer informatie: Tel Zorg voor jezelf Dagen Deze arrangementen worden ontwikkeld door de nieuwe Stichting Op Kracht (voorheen door Mezzo). Kijk voor meer informatie op december 2010 Creatief Kerstarrangement in Epe januari 2011 In stilte het jaar beginnen in Doetinchem februari 2011 Kuren en badderen in Nieuweschans februari 2011 Even tijd voor... mezelf in Epe februari 2011 Ontspanning binnen handbereik? in Doetinchem maart 2011 Ik ben weer creatief! in Epe maart 2011 Lentekuren in Nieuweschans maart 2011 Fietsend het voorjaar tegemoet in Oisterwijk april 2011 Goed omgaan met tijd en energie Noordwijk 125 Informatie en reserveren via de boekingslijn van Mezzo Bent u verzekerd bij Zorgverzekeraar Menzis (EV* = Extra Verzorgd - 2, 3 of 4)? Dan kunt u dit arrangement achteraf vergoed krijgen als u het vooraf aanvraagt.

9 Dag van De Mantelzorg 2010 Ruim 220 mantelzorgers namen deel aan de diverse activiteiten die er werden georganiseerd in de regio In Apeldoorn werden de mantelzorgers ontvangen met koffie en gebak. Zangduo t Canbesso trad op, er waren stands, een fotopresentatie en natuurlijk gelegenheid om met elkaar een praatje te maken. Na de gezamenlijke lunch sprak wethouder Blokhuis de mantelzorgers toe en uitte zijn grote waardering. s Middags kon men deel nemen aan één van de workshops: Kleur en stijl, verhalen vertellen, schilderen met acrylverf, decoraties van fietsbanden, Thaise yogamassage, wandeling met gids en een café met oud Hollandse spelen. De gezellige dag werd afgesloten met een drankje. In Brummen kregen mantelzorgers een exclusief avondje uit aangeboden. Een professioneel theatergezelschap presenteerde de voorstelling Over de Kopzorg. Een voorstelling over en voor mantelzorgers waar heerlijk om gelachen kon worden, maar die ook veel (h)erkenning bood. Na afloop kon worden nagepraat onder het genot van een drankje. Er werden ongeveer 150 Bloemetjes voor de Zorg bezorgd bij mantelzorgers, die waren aangemeld. Wethouder Bruning overhandigde het eerste bloemetje. Schilderen met acrylverf in Apeldoorn Saxofoonmuziek in Epe In Epe stond de middag in het teken van zorgen voor. Wethouder Berkhoff zorgde voor een warm welkom en bracht symbolische de eerste bloemengroet door het overhandigen van een bloemetje aan de oudste mantelzorger in de gemeente Epe. Daarna stonden op het programma Zorgen voor een goed verhaal door het Vertelgenootschap en Zorgen voor een vrolijke noot en een lach met Clown Puk en saxofoonmuziek. Met een slotwoord over Zorgen voor blije gezichten sloot de directeur van de SWO/E de middag af. Tot slot konden mantelzorgers napraten met een hapje en een drankje onder het motto Zorgen voor goede contacten. Donderdag 11 november brachten vrijwilligers ongeveer 200 bloemetjes rond naar mensen die waren aangemeld als mantelzorgers. In Heerde opende de wethouder Bögerman de middag. Daarna konden de aanwezigen kiezen uit verschillende activiteiten. Men kon hapjes maken of naar een pedicure voor uitleg over voetproblemen en voetmassage. Een fysiotherapeute deed nekmassage. Een professionele organizer gaf tips over hoe men meer tijd voor zichzelf kan overhouden. Verder een wandeling de Bonenburg onder leiding van een vrijwilliger van het Gelders Landschap. Aan het eind van de middag werden de zelfgemaakte hapjes genuttigd met een drankje erbij. Na afloop kreeg iedereen een boekje met informatie en recepten mee. Dit boekje werd toegestuurd aan alle ingeschreven mantelzorgers, die niet aanwezig konden zijn. In Voorst kwamen de mantelzorgers naar Linthorst Culinair in Twello voor een Tapas-workshop. Vanaf uur was iedereen welkom. Na een openingswoordje, onder het genot van een kop koffie met wat lekkers werd de groep in subgroepjes verdeeld om samen met de kok per groepje Tapas te maken. Rond uur werd het buffet met de zelfgemaakte Tapas geopend en onder het genot van een drankje werden de Spaanse lekkernijen genuttigd. De dag werd afgesloten met koffie/thee en nougat. Bij het vertrek ontvingen de mantelzorgers een receptenboekje met de Tapas. Mantelzorgers, die ingeschreven staan bij het, kregen een verrassing opgestuurd met de nieuwsbrief. Over de Kopzorg in Brummen Tapas in Voorst

10 Boeken Had ik het maar geweten Dit boek, gebaseerd op de ervaringen van vele familieleden van dementerenden en deskundigen bevat 95 tips voor de mantelzorgers, ondergebracht in zes tische hoofdstukken ( Wat is dementie?, Omgaan met gedragsverandering, Aanpassingen in de leefomgeving, hoe de eigen grenzen te bewaken en Als het thuis niet meer gaat ). Vele nieuwe inzichten, technieken en hulpmiddelen komen aan de orde zoals bijvoorbeeld een telefoon met extra grote (snel-)toetsen waarop foto s geplakt kunnen worden, rookmelders, dwaalbeveiliging, geautomatiseerde pillendozen. (NBD Biblion recensie) Auteur: Ruud Dirkse en Caro Petit. Prijs 22,50 Handig bij zelfstandig Een hulpmiddelengids voor mensen met geheugenproblemen en dementie. Deze gids is te downloaden op de site van de Dienst Wonen, Zorg en Samenleven - gemeente Amsterdam Het gaat om hulpmiddelen: die de veiligheid bevorderen zoals fornuis-knopbeschermers, magneetsloten op kastjes, die helpen om dingen niet te vergeten,zoals de praatknop die het gebruiksgemak van apparaten bevorderen, zoals een eenvoudige afstandsbediening die helpen om zaken te onthouden, zoals speciale kalenders en klokken). die achteraf helpen, zoals een sleutelvinder of een SOS-armband Handig bij zelfstandig Hulpmiddelengids veilig en zelfstandig wonen voor mensen met geheugenproblemen en dementie Deze gids is te downloaden op U kunt ook langskomen bij het, want daar is de gids ook verkrijgbaar. Enkele voorbeelden uit deze gids Fototelefoon met afsluitklep nummers Als mijn broer mij wil bellen, draait hij steeds verkeerde telefoonnummers. Ook al ligt er een boekje met de nummers van familie naast de telefoon. Hij kan de goede nummers niet intoetsen. Ik heb nu een fototelefoon voor hem gekocht. Daarop staan de foto s van mij, zijn buurvrouw en de verpleegster. Hij hoeft alleen de hoorn op te pakken en de foto in te toetsen van wie hij wil spreken. Sinds hij deze telefoon gebruikt, heeft mijn broer geen problemen meer met telefoneren. Hij belt nu weer graag naar ons. Telefoonbel flitslamp De flitslamp geeft lichtsignalen als er wordt gebeld. Prijsindicatie: Vanaf 27,- Bovenstaande telefoons en nog veel meer soorten zijn verkrijgbaar via de site Tijdschakelklok De tijd wordt ingesteld op de tijd waarop de lamp of een ander apparaat aan of uit moet gaan. Het apparaat gaat nu iedere dag aan of uit op een bepaalde tijd. Prijsindicatie: vanaf 3,99 Verkrijgbaar bij Doe-het-zelfzaken en elektronicaspeciaalzaken. Doorgangmelder De doorgangmelder wordt, onopvallend, staand of hangend bevestigd naast bijvoorbeeld het bed, de voordeur of de trap. Zodra de dementerende voorbij de sensor van de doorgangmelder loopt wordt een alarmtoon (klok of muziek) afgespeeld. Prijsindicatie:Vanaf 72,- (exclusief batterijen) Verkrijgbaar bij Doe-het-zelfzaken. Deuralarm gekoppeld aan pieper/mobiele telefoon Het deuralarm wordt met een magneetcontact op de deur bevestigd. Zodra de dementerende het huis verlaat en de deur opent, wordt via een zendunit een (bestaand)oproepsysteem geactiveerd. De mantelzorger krijgt via de mobiele telefoon of via een pieper melding van de opening van de deur. Prijsindicatie: vanaf 442,- Verkrijgbaar bij particuliere bedrijven. Zie blz. 7. Bed of Vloeralarm Het bedalarm wordt op het bed en het vloeralarm onder de mat/vloerbedekking gelegd. Zodra de bewoner op het vloeralarm gaat staan, wordt een alarmsignaal doorgezonden naar een pieper/mobiele telefoon. Prijsindicatie: vanaf 284,- Draadloos: vanaf 455,- Verkrijgbaar bij particuliere bedrijven. Zie blz. 7. Het GPS-apparaat Dit GPS systeem kan hulp bieden als de dementerende naar buiten gaat en niet meer altijd de weg terug weet. Als de dementerende naar buiten gaat draagt hij/zij het GPS-apparaatje bij zich. Via een gsm-verbinding of een GPRS-verbinding kan de mantelzorger via internet kijken waar de bewoner is. Als de bewoner de weg kwijt is of te lang van huis weg blijft, kan de mantelzorger hem/haar komen halen. Prijsindicatie: vanaf 300,- aanschafkosten en 20 per maand. Te bestellen via 10

11 Agenda Apeldoorn Gespreksgroepen Gespreksgroepen voor mensen met een dementerende partner (i.s.m. Alzheimer Nederland) Maandagmiddag uur januari, 7+21 februari, 7+21 maart, 4+18 april Vervolggroep 1 Dinsdagmiddag uur 4 januari, 1 februari, 1 maart, 5 april Vervolggroep 2 Dinsdagmiddag u 18 jan, 15 feb, 15 maart, 12 april Gespreksgroep mensen met een dementerende ouder (i.s.m. Alzheimer Nederland) Woensdagavond uur 5 januari, 2 februari, 2 maart, 6 april Gespreksgroep mantelzorgers Woensdagavond uur 19 jan, 16 feb, 16 maart, 20 april Cursussen Versterk je Netwerk Dinsdagavond uur 1+15 februari, 15 maart, april Mindfulness (i.s.m. GGNet) Dinsdagmiddag uur 4+11 januari, 18 februari Donderdagavond uur januari, februari, maart Thema bijeenkomsten Omgaan met hulpverleners Dinsdagavond 1 maart u. Koffieochtend Elke laatste woensdagochtend van de maand van uur +Punt Orden, Germanenlaan januari, 23 februari, 30 maart, 27 april Ontspannende middag We organiseren regelmatig een ontspannende activiteit. 8 februari van u. tot u. informatiebijeenkomst 4daagse Apeldoorn Voor cursussen, avonden en gespreksgroepen en ontspannende activiteiten geldt: informatie en aanmelding De Kap Regentesselaan 2-B Telefoon: Brummen Inloop- en telefonisch spreekuur U kunt terecht bij het WMO-loket Wegwijs van Stichting Welzijn Brummen. Maandag t/m vrijdag in Eerbeek (Tjark Riks Centrum) van u. en in Brummen (Plein 5) van u. tel Bijeenkomsten Aan Tafel! donderdag 13 januari, 10 februari, 10 maart en 8 april in Eerbeek Nieuwjaarsbijeenkomst 55+ met speelgoed uit het verleden. Zaterdag 22 januari van u. in Brummen Kerstmaaltijd donderdag 16 december van u. in de Wheme te Hall Elke laatste donderdag van de maand Samen Eten in de Wheme te Hall. Kosten 8 euro p.p. Van tot u. Elke 3e donderdag van de maand samen eten in het Tjark Rikscentrum te Eerbeek Kosten 8 euro p.p. Van tot u. Informatie over deze bijeenkomsten: Stichting Welzijn Brummen tel Epe Maandelijkse ontmoetingsochtend donderdag 20 januari, 17 februari, 17 maart, 21 april van u U bent van harte welkom voor een praatje, informatie, advies en contact met andere mantelzorgers in de Eper Gemeente Woning, Stationsstraat 25 in Epe. Informatie: Heerde Inloopspreekuur Fennie Tiemens, consulent Steunpunt Mantelzorg is op maandagmiddag in het gemeentehuis. Verder gedurende de week telefonisch en op afspraak bereikbaar op tel Koffie-inloop Heeft u vragen op het gebied van mantelzorg of wilt u uw verhaal kwijt, u bent van harte welkom op de donderdag van u. bij Hanzeheerd Brinkhoven. Voorst Ontmoetingsbijeenkomst voor Mantelzorgers dinsdag 25 januari van u. donderdag 3 maart van u. Informatie en opgave: mantelzorgconsulent Conny Kalker. Tel: op maandag en dinsdag van u. en op donderdag van u. U kunt dan ook binnen lopen voor een praatje of bellen om een afspraak te maken voor een persoonlijk gesprek. Alzheimercafé U bent zonder opgave vooraf welkom bij het Alzheimercafé in: Apeldoorn Dinsdag 11 jan, 8 feb, 8 maart en 12 april van tot u. Woonzorgcentrum de Loohof, Koning Lodewijklaan 2. Informatie: tel Deventer Maandag 17 jan, 21 feb, 21 maart en 18 april van u. Zalencentrum de Horst, Kerkstraat 5. Informatie: tel Heerde Maandag 10 jan, 14 feb, 14 maart en 11 april van u. De Spikke, Stationsstraat 8. Informatie: tel of Zutphen Woensdag 19 jan, 16 feb, 16 maart en 20 april van u. De Born, Oude Bornhof Informatie: tel

12 Steunpunten Apeldoorn Wij vinden het bijzonder leuk om aan te kondigen dat wij van 12 t/m 15 juli 2011 met mantelzorgers en vrijwilligers van de Kap deel willen nemen aan een echte Apeldoornse traditie: de wandel 4daagse. Het lijkt misschien een beetje vroeg om daar al aandacht voor te vragen. Maar u begrijpt dat mee doen aan zo n prestatietocht ook een goede voorbereiding vraagt. Bent u nieuwsgierig en wilt u meer weten? Kom dan naar de informatiebijeenkomst op dinsdagmiddag 8 februari van uur bij De Kap. Brummen De activiteiten die Stichting Welzijn Brummen organiseert staan open voor mantelzorgers. Bijvoorbeeld: Samen Eten Hall of Aan Tafel! in Eerbeek in. Verder is er een Nieuwjaarsbijeenkomst van de activiteitenclub voor 55-plussers met een tentoonstelling speelgoed uit het verleden. Kijk in de agenda op blz 11 voor meer informatie. Het kan met u naar een passende oplossing zoeken voor vervangende zorg, bijvoorbeeld door een vrijwilliger van Schakel. Informatie Stichting Welzijn Brummen: tel Heerde Elke maand is er voor mantelzorgers een creatieve activiteit in creatief centrum de Hank te Heerde. Zo is in oktober met veel plezier een pindakaasparadijs in elkaar gezet. Een bezigheid waar alle aandacht bij nodig was en men even de zorgen kon vergeten. Een paar woorden zijn genoeg om tijdens de koffiepauze je zorgen met een ander te delen. Verder was er 25 november een rondleiding met uitleg over mogelijkheden bij vakantiecentrum én zorghotel ECR Groot Stokkert te Wapenveld. Voorst Het had voor mantelzorgers in oktober een bijeenkomst over palliatieve sedatie georganiseerd. Verder is er een stadwandeling gemaakt en konden mantelzorgers een ochtend porselein schilderen. Deze activiteiten werden goed bezocht en erg gewaardeerd. Ook in 2011 worden weer activiteiten georganiseerd. Informatie volgt nog. Contactgegevens Apeldoorn Regentesselaan 2-B 7316 AC Apeldoorn k.fennes@dekap.nl Karin Fennes Brummen Graaf van Limburg Stirumplein CE Brummen p.steeghs@welzijnbrummen.nl Pauline Steeghs Stichting Welzijn Ouderen Epe Epe Stationsstraat CP Epe (tot u) (na u) stp.mantelzorg@swoepe.nl Gretha Groen MANTELZORG, Meestal vanzelfsprekend altijd bewonderenswaardig maar niet altijd gemakkelijk Heerde en Vrijwillgerswerk Marktstraat JE Heerde info@depluheerde.nl Fennie Tiemens Voorst Kortenaerstraat WR Twello c.kalker@mensenwelzijn.nl Conny Kalker Colofon Redactieadres De Kap, Regentesselaan 2-B 7316 AC Apeldoorn Tel: e- mail: t.vollebregt@dekap.nl Uitgave: Samenwerkende Steunpunten Mantelzorg Oost-Veluwe Oplage: 2800 ex. Frequentie: 4 maal per jaar Vormgeving: Vananna Design, De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden stukken te wijzigen. Volgende Nieuwsbrief verschijnt 15 april Kopij moet voor 5 maart binnen zijn op de redactie. 12 Wanneer is de SWO/E te bereiken? De Stichting Welzijn Ouderen Epe (SWO/E) is alle werkdagen van uur uur telefonisch te bereiken op info@swoepe.nl Website: epe Consulent Mantelzorg: Mevr. M. onclin - eysink Smeets Bereikbaar op maandag en donderdag telefoon: / mantelzorgepe@gmail.com Stichting Welzijn Ouderen Epe