NOTA INTEGRAAL HANDHAVINGSBELEID

Transcriptie

1 NOTA INTEGRAAL HANDHAVINGSBELEID Horst aan de Maas en Venray Op weg naar meer zelfregulering Een appèl aan de eigen verantwoordelijkheid van burgers, bedrijven en instellingen

2 Bestuurlijke samenvatting Inleiding Doelen en beleidsuitgangspunten Beleidscyclus integrale handhaving Beleidscyclus Bestuurlijke vaststelling beleid, probleemanalyse en programma Probleemanalyse Prioriteitenstelling Jaarlijks Handhavingsuitvoeringsprogramma (HUP) Voorgenomen activiteiten en nalevingsstrategie Afstemming met bestuursrechtelijke en strafrechtelijke handhavingspartners Monitoring Periodieke evaluatie en rapportage Handhavingsinstrumenten Organisatie gemeentelijke handhaving Scheiding vergunningverlening en handhaving Kennisdriehoek Mandaatregeling Protocollen Vastleggen van werkprocessen Kwaliteitshandboek Bereikbaarheids- en beschikbaarheidsregeling Roulatiesysteem Afspraken met handhavingspartners Borging capaciteit en middelen Toekomstige ontwikkelingen Bijlagen Weergave van de beleidscyclus (p.10) Nadere uiteenzetting verschillende strategieën Methodiek monitoring Handhavingsinstrumenten Communicatieplan: communicatiedoel, doelgroepen en communicatiemiddelen Begripsomschrijving Lijst van afkortingen

3 Bestuurlijke samenvatting Voor u ligt het Integrale handhavingsbeleid van de gemeenten Horst aan de Maas en Venray. Dit beleidsplan is de opvolger van het eerdere Integraal Handhavingsprogramma (IHHP). Het tijdsverloop en nieuwe wet- en regelgeving waren aanleiding voor deze actualisatie. Het IHHP is geëvalueerd en de resultaten daarvan zijn betrokken bij het opstellen van het voorliggende beleidsplan. Daarnaast is gebruik gemaakt van de informatie die is verkregen uit sessies met raad- en commissieleden (vlak voor de gemeentelijke herindeling), wijk- en dorpsraden en het bedrijfsleven. Het beleidsplan wordt ter vaststelling aangeboden aan de raad van beide gemeenten. Voor dit beleidsplan is de ten behoeve van het IHHP uitgevoerde risicoanalyse geactualiseerd. Dit, samen met wensen vanuit de maatschappij en bestuur, vormt een heel belangrijke pijler voor het stellen van de prioriteiten in de komende jaren. In een jaarlijks op te stellen handhavingsuitvoeringsprogramma (HUP) worden de prioriteiten vertaald naar actie. Het jaarlijkse HUP wordt vastgesteld door de colleges van burgemeester en wethouders van beide gemeenten en ter kennis gebracht van de gemeenteraden. Het beleidsplan bevat algemene doelstellingen en beleidsuitgangspunten die grotendeels hun basis vinden in eerder geformuleerde paradigma s. Deze luiden als volgt: Zelfredzaamheid en participatie Vertrouwen en verantwoordelijkheid Differentiatie en maatwerk Kennisdelen en samenwerken Deze uitgangspunten, oorspronkelijk van Horster origine, worden in de beide gemeenten onderschreven. Ze vormen het fundament voor de volgende beleidsuitgangspunten en doelstellingen: 1. Appelleren aan de eigen verantwoordelijkheid 2. Preventie gaat boven repressie 3. Draagvlak creëren 4. Klantgericht handelen 5. Alleen noodzakelijke en handhaafbare kaders stellen In de hoofdtekst zijn deze paradigma s en beleidsdoelstellingen en uitgangpunten verder uitgeschreven. In het jaarlijkse HUP worden deze doelstellingen nader geconcretiseerd en zoveel als mogelijk meetbaar geformuleerd. De gemeenten Horst aan de Maas en Venray voeren hun handhavingstaken uit op basis van de volgende visie: De gemeenten Horst aan de Maas en Venray stellen een gezonde, veilige, leefbare en groene leefomgeving centraal. Handhaving is één van de middelen om de kwaliteit van wonen, leven en werken te behouden en te versterken. Het bestuur streeft naar een gestructureerd en integraal handhavingsbeleid waarbij preventief beleid voorop staat. De betrokkenheid en het eigen verantwoordelijkheidsbesef van de burgers, bedrijven en instellingen moeten daarbij worden vergroot. Als de preventieve inzet (informatievoorziening) niet werkt en het geschonken vertrouwen wordt beschaamd, 3

4 volgt daadwerkelijke handhavend optreden. Zo krijgt iedereen de aanpak die hij/zij verdient. Bij de inzet van handhavingsinstrumenten wordt dus primair ingezet op cross compliance, d.w.z. medewerking van ondernemer, gepaard aan een preventieve insteek vanuit de overheid. Mochten deze middelen niet tot het gewenste resultaat leiden dan worden repressieve middelen ingezet. Het beleidsplan bevat naast visie, doelstellingen en prioriteiten ook de werkwijzen hoe met geconstateerde overtredingen wordt om gegaan en welke strategieën daarbij worden gevolgd. Ook wordt invulling gegeven aan de vele eisen die hogere regelgeving (met name de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo)) aan de gemeentelijke taakuitvoering stelt. Zo wordt er vanaf nu gewerkt middels een landelijk ontwikkelde beleidscyclus waarbij onder meer sprake is van monitoring, periodieke evaluatie en rapportage. De gemeenten Horst aan de Maas en Venray willen bij de uitvoering van hun handhavingstaken zoveel als mogelijk integraal werken en daarbij intensief samenwerken met respectieve handhavingspartners. Daarmee wordt efficiënt gewerkt en wordt de toezichtlast voor de doelgroep van handhaving beperkt. Door werkwijzen te standaardiseren wordt de kwaliteit van de handhaving geborgd. Om de burger maximaal van dienst te kunnen zijn wordt er voor het hele werkveld dat valt onder de werkingssfeer van de Wabo een bereikbaarheidsregeling ingesteld. Bij de inzet van capaciteit voor handhaving wordt toegewerkt naar een vaste kern met een flexibele schil. De flexibele schil zal worden gevormd door tijdelijke inhuurkrachten waarmee flexibel kan worden ingespeeld op een wisselende vraag. Dit zal tot uitdrukking worden gebracht in het jaarlijkse HUP. Met name ontwikkelingen rond de oprichting van een netwerk RUD op de schaal van Limburg Noord en de implementatie van landelijke kwaliteitscriteria voor vergunningverlening en handhaving zullen de komende jaren veel inzet vergen. 4

5 1. Inleiding De gemeenten Horst aan de Maas en Venray hebben sinds 1 april 2005 via een gemeenschappelijke regeling hun handhavingscapaciteit gebundeld. De bundeling betreft zowel de uitvoering (toezicht en handhaving) als juridische, administratieve en beleidsmatige ondersteuning. In het verleden is gezamenlijk beleid geformuleerd op het gebied van milieu. Er is tot op heden geen samenhangend en integraal handhavingsbeleid geformuleerd voor alle beleidsvelden. Wel is in 2006 het Integraal Handhavingsprogramma (IHHP) vastgesteld. Hierin zijn een aantal beleidsaspecten geregeld. Het IHHP is eenmalig verlengd voor Recent is het IHHP geëvalueerd en de resultaten van deze evaluatie zijn betrokken bij het opstellen van het voorliggende integrale handhavingsbeleid. Daarbij zijn ook de beleidsuitgangspunten en doelstellingen opnieuw tegen het licht gehouden. Vanaf 2008 zijn er jaarlijks op grond van het IHHP uitvoeringsprogramma s handhaving vastgesteld. Ook op grond van het voorliggende integrale handhavingsbeleid wordt er jaarlijks een handhavingsuitvoeringsprogramma (HUP) opgesteld. De integrale benadering van dit beleidsplan houdt in dat handhaving op de genoemde beleidsvelden als het ware wordt gebundeld. Naast de interne samenvoeging en samenwerking zal ook (meer) met externe partners op het gebied van handhaving worden samengewerkt. Het voorliggende beleidsplan is interactief tot stand gekomen. Tijdens de voorbereiding heeft er een raadsdebat plaatsgevonden (vlak voor de gemeentelijke herindeling) en is het IHHP (bestuurlijk) geëvalueerd, is er een ondernemersavond georganiseerd en zijn burgers betrokken, vertegenwoordigd door dorps- en wijkraden. Alle betrokkenen hebben input geleverd, die in het beleidplan is verwerkt. De afronding van het beleidsplan is vertraagd als gevolg van de implementatie van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) en het landelijke traject om te komen tot de oprichting van Regionale Uitvoeringsdiensten (RUD s). In hoofdstuk 2 van dit beleidsplan komen de (geactualiseerde) doelstellingen aan bod. Hoofdstuk 3 gaat in op de gehanteerde beleidscyclus. In hoofdstuk 4 worden de handhavingsinstrumenten behandeld en hoofdstuk 5 gaat over de gemeentelijke organisatie. Het onderhavige integrale handhavingsbeleid is opgesteld aan de hand van de kwaliteitseisen voor toezicht en handhaving die in het Besluit omgevingsrecht (Bor) en de Ministeriële regeling omgevingsrecht (Mor) zijn opgenomen. Het Bor en de Mor maken onderdeel uit van de Wet algemene bepalingen omgevingrecht (Wabo) die op 1 oktober 2010 in werking is getreden. Het beleidsplan geeft de gemeente ook houvast en richting bij de inrichting van de Regionale Uitvoeringsdienst (RUD), een proces dat uiterlijk 1 januari 2013 met de oprichting van een RUD voltooid dient te zijn. 5

6 2. Doelen en beleidsuitgangspunten Hieronder zijn de doelstellingen en beleidsuitgangspunten voor het integrale handhavingsbeleid voor de gemeenten Horst aan de Maas en Venray geformuleerd. Deze zijn mede gebaseerd op de coalitieakkoorden van beide gemeenten en op een bijeenkomst die met vertegenwoordigers van beide raden heeft plaatsgevonden. Voor een verslag van het betreffende debat wordt verwezen naar bijlage 6.1. Een belangrijke overeenkomst in beide coalitieakkoorden is dat de verantwoordelijkheid voor de naleving van regels primair neergelegd bij bedrijven, burgers en instellingen. In de gemeente Horst aan de Maas is er onder de titel Innovatie als katalysator gezocht naar wegen om binnen de huidige economische situatie welke nopen tot bezuinigingen te zoeken naar innovatieve mogelijkheden om met minder middelen hetzelfde of meer te doen. In dat kader zijn er een aantal uitgangspunten/paradigma s geformuleerd: Zelfredzaamheid en participatie Vertrouwen en verantwoordelijkheid Differentiatie en maatwerk Kennisdelen en samenwerken Door de gemeente Venray worden deze uitgangspunten onderschreven. Omdat het formuleren van doelen en beleidsuitgangspunten voor dit integrale handhavingsbeleidsplan mede is gebaseerd op de uitgangspunten uit het rapport Innovatie als katalysator worden deze in bijlage nader omschreven. Uit het bovenstaande wordt de volgende visie geformuleerd die geldt voor de uitvoering van de gemeentelijke toezicht en handhavingstaken: Visie: De gemeenten Horst aan de Maas en Venray stellen een gezonde, veilige, leefbare en groene leefomgeving centraal. Handhaving is één van de middelen om de kwaliteit van wonen, leven en werken te behouden en te versterken. Het bestuur streeft naar een gestructureerd en integraal handhavingsbeleid waarbij preventie voorop staat. De betrokkenheid en het eigen verantwoordelijkheidsbesef van de burgers, bedrijven en instellingen moeten daarbij worden vergroot. Als de preventieve inzet (informatievoorziening) niet werkt en het geschonken vertrouwen wordt beschaamd, volgt daadwerkelijke handhavend optreden. Zo krijgt iedereen de aanpak die hij/zij verdient. Op basis van de hierboven genoemde stukken en geformuleerde visie is gekomen tot de volgende doelstellingen en beleiduitgangspunten: 6 a. Appelleren aan de eigen verantwoordelijkheid.

7 Bedrijven, burgers en instellingen zijn primair zelf verantwoordelijk voor de naleving van regels. Niet de overheid maar de bedrijven, burgers en instellingen zijn verantwoordelijk. Wanneer iemand een omgevingsvergunning aanvraagt en krijgt voor bijvoorbeeld het bouwen van een woning of aanbouw, dan is hij/zij zelf verantwoordelijk om volgens vergunning te bouwen en zodoende een veilig bouwwerk te creëren. Bepalend is dat de ondernemer zijn eigen verantwoordelijkheid neemt en dit niet laat afhangen van de (kans op) controle. Deze aanpak heeft gevolgen: de verantwoordelijkheid ligt op de plek waar dat hij thuishoort. Het bestuur is niet de primair verantwoordelijke voor burgers en ondernemers die willens en wetens de regels overtreden. Wanneer het vertrouwen, dat de overheid aan bedrijven, burgers en instellingen geeft, wordt geschaad dan treedt de overheid consequent en hard op. De handelwijze leidt tot controles met name die gericht zijn op zwakke schakels in de keten. Dit betekent dat beschikbare capaciteit slimmer en efficiënter wordt ingezet. b. Preventie gaat boven repressie. In plaats van langdurige, tijdrovende en geldverslindende bestuursrechtelijke procedures wordt primair ingezet op preventie. Doelgroepen van handhaving moeten weten wat zij moeten doen om normconform te handelen. Voorlichting en communicatie zijn daarbij belangrijke instrumenten. Alleen wanneer iemand weet wat er verwacht wordt kan hij of zij de eigen verantwoordelijkheid nemen. Indien noodzakelijk wordt naleving afgedwongen. Daarbij wordt een keuze gemaakt voor het instrument waarbij met zo min mogelijk inzet maximaal resultaat wordt bereikt. Daarbij gaat het om een keuze tussen de bestuursrechtelijke instrumenten, maar ook om de keuze tussen bestuursrecht en strafrecht. Preventie is ook kritisch zijn op eigen regelgeving, waarbij telkens de vraag wordt gesteld of het nodig is om de regel in die mate en omvang te stellen en wat daarvan het beoogde resultaat en de kwaliteit dient te zijn. c. Draagvlak creëren. Draagvlak voor het toepassen van handhavingsbeleid wordt bereikt door duidelijk te zijn en te doen wat wordt gezegd. De vraag om vast te stellen wat moet worden gedaan maar ook waar de prioriteiten liggen is mede afhankelijk van wat er speelt bij burgers, ondernemers (vertegenwoordigd in branche en belangenorganisaties), instellingen, scholen en verenigingen. Zij kunnen bouwstenen leveren voor beleid en uitvoering. Daarnaast moet transparantie worden nagestreefd en ervoor worden gezorgd dat er sprake is van rechtsgelijkheid. Grote verschillen zijn uit den boze met de nuance dat enige regionale afstemming mogelijk blijft (coleur locale). Resultaten die worden behaald mogen naar buiten toe worden uitgedragen. Voor ondernemers komt daar nog bij dat vooraf over toezichtsmethodiek, -frequentie, - strategie en inhoudelijke onderwerpen gecommuniceerd moet worden. Dit leidt al tot een vermindering van de toezichtsdruk. Dit is een voordeel dat de ondernemer verdient door een proactieve opstelling. d. Klantgericht handelen. Een dienstbare opstelling van de overheid is van wezenlijk belang. Deze opstelling kan worden bereikt door mee te denken en in te spelen op de situatie en door snel en consequent te handelen. Denken van buiten naar binnen. De overheid fungeert als aanspreekpunt voor de burger en dient 24 uur per dag bereikbaar te zijn. Op deze manier voelt de burger zich veilig en ontstaat vertrouwen in en begrip voor handhaving. Een 7

8 gevoel van veiligheid creëert een leefbare omgeving. Er is meer aandacht nodig voor de aanpak van overlastfeiten in de openbare ruimte. e. Alleen noodzakelijke en handhaafbare kaders stellen. Uitgangspunt is dat er enkel besluiten worden genomen en regels gelden die handhaafbaar zijn. Voor de situaties dat er daadwerkelijk ook gehandhaafd moet worden wordt zorg gedragen voor voldoende en deskundige capaciteit. Burgers kunnen indien nodig een beroep op handhaving doen, 24 uur per dag en 7 dagen per week. Overbodige regels worden geschrapt. Gedogen wordt tot een minimum beperkt. De meer concrete, operationele (en meetbare) doelstellingen worden op basis van de hierboven opgenomen algemene doelen en beleidsuitgangspunten opgenomen in het integrale jaarlijkse handhavingsuitvoeringsprogramma (HUP). 8

9 3. Beleidscyclus integrale handhaving 3.1 Beleidscyclus Handhaving is een dynamisch proces, waarbij vanuit die dynamiek moet worden bezien of de achtergrond en de kaders, gevormd door het beleid, nog van toepassing zijn. Het gaat niet alleen erom dat de gestelde doelen worden nagestreefd en wordt nagegaan of deze ook zijn gehaald, maar ook om het volgen van het beleid zelf. Het is immers mogelijk dat het beleid aanpassing behoeft. Als een bepaalde methodiek of strategie niet voldoende blijkt te werken, zal een andere moeten worden gekozen en zal het beleid hierop (moeten) worden aangepast. Voor het integrale handhavingsbeleid geldt de volgende beleidscyclus: Tot op heden werd deze beleidscyclus door de gemeenten Horst aan de Maas en Venray niet in volle omvang toegepast. De eisen die aan de gemeentelijke taakuitvoering op het gebied van toezicht en handhaving worden gesteld op grond van de Wabo zijn in de figuur aangegeven, waarbij wordt verwezen naar de betreffende artikelen uit het Besluit omgevingsrecht (Bor). Deze beleidscyclus wordt ook wel de dubbele regelkring genoemd. De verschillende stappen, die hierin zijn terug te vinden, moeten ook elk zelf in een document zijn neergelegd en zijn uitgewerkt. Zij vormen samen het beleid (bovenste kring) en het 9

10 uitvoeringsprogramma (onderste kring) en kennen als gemeenschappelijke deler het programma en de organisatie. In de volgende paragrafen komen de verschillende stappen uitvoeriger aan bod. Voor een korte beschrijving van de cyclus wordt verwezen naar bijlage Bestuurlijke vaststelling beleid, probleemanalyse en programma Belangrijk onderdeel van het beleid is het bepalen van de problemen, die met niet naleving van de regels zijn gemoeid. Hiertoe is een probleemanalyse uitgevoerd. De analyse zal door de colleges van burgemeester en wethouders worden vastgesteld. Het beleidsplan zelf wordt vastgesteld door de raden van beide gemeenten. In hoofdstuk 2 zijn de globale(re) doelstellingen vermeld. Vanuit deze startpositie worden aan de hand van de probleemanalyse en prioriteitenstelling de concrete doelstellingen geformuleerd welke worden vastgelegd in het jaarlijkse handhavingsuitvoeringsprogramma (HUP). Het jaarlijkse HUP wordt door burgemeester en wethouders vastgesteld Probleemanalyse Voor het verkrijgen van inzicht in de specifieke problemen, die zich bij niet naleving van de regels kunnen voordoen, is ten tijde van de totstandkoming van het Integraal Handhavingsprogramma (IHHP) door de betrokken gemeenten een risicoanalyse uitgevoerd. Daarmee is inzichtelijk gemaakt welke problemen zich in de gemeenten voordoen en kunnen voordoen bij niet naleving van de regels. In de voorbereiding van dit beleidsplan is de eerder uitgevoerde risicoanalyse geactualiseerd. Daarbij is gebruik gemaakt van dezelfde systematiek die ook eerder is gebruikt bij het opstellen van het IHHP. De daarin opgenomen thema s en activiteiten zijn geactualiseerd waarna opnieuw toetsing aan de verschillende criteria heeft plaatsgevonden. Dit is uitgevoerd door experts van de beide gemeenten. Het resultaat van de geactualiseerde risicoanalyse ziet er als volgt uit: 10

11 RESULTAAT PRIORITERING ACTIVITEIT SCORE Slopen - Risicovol (asbest c.a.) 1 Intensieve veehouderij 1 Controle op illegale bouw en sloop 1 Bodem, water 1 Externe veiligheid 1 Horeca 1 Kleine ergernissen 1 Bouwen - complex 1 Strijdig gebruik 1 Afval 2 Evenementen 2 Gebruik afvalterminals 2 Gebruik openbare gelegenheden 2 Industriële bedrijven 2 Gebruik gebouwen met kwetsbare bewoners/gebruikers 2 Vergunningsvrije bouwwerken 3 Foutief geplaatste fietsen 3 Aantasting uiterlijk aanzien 3 Overige bedrijven 3 Bouwen - niet complex 3 Uitvoeren van werk of werkzaamheden 3 Parkeren 4 Bedekte teelt 4 Akkerbouw 4 Monumenten 4 Uitstallingen, terrassen en reclame 4 Sloop - niet risicovol 4 In bovenstaande tabel staat 1 voor de hoogste prioriteit en 4 voor de laagste. Prioriteit 1 wordt bij voorrang uitgevoerd. Dit wil echter niet zeggen dat er in geheel geen werkzaamheden met prioriteit 4 worden uitgevoerd. Hiervoor wordt minder tijd gereserveerd, ze worden gewaardeerd op risico s en waar mogelijk wordt een combinatie gezocht met andere controle-onderwerpen. Naast de resultaten uit de risicoanalyse vervolmaken de wensen van burgers en bedrijven en bestuurlijke aandachtspunten (lokale aandachtspunten) de probleemanalyse. Lokale aandachtspunten zijn ook vastgelegd in andere beleidsstukken zoals bijvoorbeeld de kadernota Integraal veiligheidsbeleid (IVB). De probleemanalyse bestaat dus uit de resultaten van de risicoanalyse, aangevuld met lokale aandachtspunten. Uit de probleemanalyse volgen de prioriteiten voor het beleid en HUP. Bij het opstellen van het jaarlijkse HUP worden de prioriteiten die voortvloeien uit de probleemanalyse als basis gehanteerd Prioriteitenstelling Bij het opstellen van het HUP wordt, zoals hiervoor al aangegeven, ook rekening gehouden met de prioriteiten zoals die staan opgenomen in de kadernota Integraal veiligheidsbeleid (IVB) van beide gemeenten. In Venray dient nog vaststelling van deze 11

12 prioriteiten plaats te vinden. In Horst aan de Maas zijn deze al vastgesteld en luiden deze als volgt (voor zover van belang waar dit gemeentelijke handhaving betreft): Verloedering openbare ruimte Veilig uitgaan, horeca (geluidsoverlast en milieuaspecten) Alcohol en drugsgebruik Brandveiligheid In Venray wordt er nog gewerkt aan het IVB en kan thans nog niet worden aangegeven wat daarin de gestelde prioriteiten zullen zijn. Van belang is dat vanuit toezicht en handhaving een bijdrage wordt geleverd aan de realisatie van het IVB voor zover de gemeente daartoe bevoegdheden heeft. Daarnaast is er bestuurlijk aangegeven dat in ieder geval aandacht besteed dient te worden aan: Huisvesting arbeidsmigranten BOM+ (Bouwblok op Maat)/LKM (Limburgs Kwaliteitsmenu) Drank en Horecawet (bevoegdheid qua toezicht komt naar de gemeente) Intensieve veehouderij (incl. IPPC) Parkeren 12 Uit de sessies met raden en commissies, ondernemers en dorps- en wijkraden is duidelijk naar voren gekomen dat het niet alleen een kwestie is van handhaven, maar het goed op elkaar afstemmen van instrumenten waarbij er vooral aandacht moet zijn voor preventie. De vertaling daarvan naar actie vindt plaats in het jaarlijkse HUP. 3.3 Jaarlijks Handhavingsuitvoeringsprogramma (HUP) Aan de hand van de prioriteitenstelling en op basis van het beleidsplan wordt er een jaarlijks handhavingsuitvoeringsprogramma (HUP) opgesteld. Daarin wordt concreet aangegeven wat de te bereiken doelen voor het desbetreffende jaar zijn en welke werkzaamheden (activiteiten) zullen worden uitgevoerd om die doelen te bereiken Voorgenomen activiteiten en nalevingsstrategie De voorgenomen activiteiten die een plek krijgen in het HUP zullen realistisch moeten zijn in relatie tot de capaciteit. De activiteiten worden via kengetallen vertaald naar daarvoor benodigde personele capaciteit. Via een rekenmodel vindt dan een vergelijking plaats met daarvoor reeds beschikbare capaciteit. De (bestuurlijke) ambities zijn daarbij bepalend voor de hoeveelheid capaciteit (mensen en middelen) die voor de uitvoering daarvan benodigd zijn. Uiteindelijk dienen beschikbare en benodigde capaciteit met elkaar in evenwicht te zijn. Om flexibel te kunnen zijn en in te kunnen spelen op actualiteiten en (nieuwe of gewijzigde) bestuurlijke prioriteiten wordt niet alle beschikbare capaciteit al toegedeeld aan concrete activiteiten. Zo wordt 10% van de beschikbare personele capaciteit gereserveerd om op deze actualiteiten te kunnen inspelen. Mocht de claim op capaciteit onverhoopt groter zijn dan deze gereserveerde 10% dan worden de gevolgen daarvan inzichtelijk gemaakt. Het programma wordt op dat moment

13 geactualiseerd. Rapportage daarover vindt plaats in het portefeuillehoudersoverleg en binnen de reguliere Planning & Control cyclus. De verschillende beleidsvelden (onderdelen) in het HUP vergen verschillende deskundigheden (in kwantiteit en kwaliteit. Om flexibel te kunnen zijn en zo gemakkelijker te kunnen inspelen om (wijzigende) prioriteiten zal er qua bemensing worden gewerkt met een vaste kern met een flexibele schil. Via een uitbestedingskrediet kan dan worden ingespeeld op een wisselende vraag, gebaseerd op wisselende prioriteiten. In hoofdstuk 4 zijn de instrumenten om te komen tot naleving van de regels nader beschreven. De toe te passen instrumenten zullen op de jaarlijks gestelde doelen worden afgesteld. Om te komen tot resultaatsoptimalisatie zal bij de uitvoering van de voorgenomen activiteiten een bepaalde aanpak, een zekere strategie worden gekozen. Bij handhaving staat de nalevingsstrategie centraal. Hierin is opgenomen welke activiteiten worden ondernomen om te komen tot naleving van de regels. De nalevingsstrategie kan op zijn beurt worden onderverdeeld in de volgende strategieën: A. Preventiestrategie; B. Toezichtstrategie; C. Sanctiestrategie; D. Gedoogstrategie. Doorgaans zal sprake zijn van een combinatie van deze strategieën, zodat het resultaat zo groot mogelijk is. Voor een nadere uiteenzetting van het bovenstaande wordt verwezen naar bijlage 6.2. Bijzondere aandacht vraagt de implementatie van een systematiek waarbij de toezichtsdruk afhankelijk gesteld wordt van het nemen van de eigen verantwoordelijkheid, een proactieve houding en de bereidheid om actief medewerking te verlenen aan verbeterpunten waartoe de regels nopen. Achterliggende gedachte is dat een ieder het toezicht krijgt wat hij of zij verdient. Daarbij geldt het uitgangspunt dat ongewenst gedrag niet mag worden beloond. Via communicatielijnen (bij de afspraak van een bedrijfsbezoek, in briefwisseling) wordt deze gedachte bij de doelgroep neergelegd. De feitelijke invoering gebeurt aan de hand van de voorgenomen activiteiten in het HUP. Veelovertreders krijgen te maken met intensief toezicht. Goed naleefgedrag wordt beloond met minder toezicht of toezicht op afstand. Ook bedrijven met een (goed werkend) gecertificeerd kwaliteitszorgsysteem worden beloond met verminderd toezicht. Dit sluit aan bij het in hoofdstuk 2 geformuleerde uitgangspunt dat de primaire verantwoordelijkheid voor naleving van regels ligt bij de ondernemer. Wie zelf die verantwoordelijkheid neemt krijgt (beduidend) meer ruimte dan wie dat niet doet. 13

14 3.3.2 Afstemming met bestuursrechtelijke en strafrechtelijke handhavingspartners In het jaarlijkse HUP wordt ook aandacht geschonken aan de afstemming met de andere partners op het gebied van de handhaving. Naast de strafrechtelijke partners (politie en justitie) betreft het ook de bestuursorganen van het Rijk, de provincie en het waterschap. Daarnaast is de veiligheidsregio een belangrijke partner als adviseur op het gebied van brandveiligheid. Afstemming vindt enerzijds plaats door het maken van afspraken omtrent het gezamenlijk uitvoeren van activiteiten en anderzijds door het toezenden van het HUP. Waar mogelijk wordt er voor elkaar gecontroleerd en waar nodig zoveel mogelijk met elkaar. Een voorbeeld hiervan is de samenwerking in het Steunpunt Agrarische Sector Noord-Limburg (SASNL). In dit kader is vanaf 1 oktober 2011 een intensieve samenwerking gestart. Gelet op de integrale benadering van handhaving en de vereiste in- en externe afstemming zal op structurele basis overleg plaatsvinden alle in- en externe partners. In het HUP wordt aangegeven op welke wijze deze afstemming vorm krijgt. Het is van het grootste belang, dat deze partijen wederzijds informatie kunnen uitwisselen. Een goede ICT- infrastructuur is daarbij onmisbaar maar nog niet operationeel. Met politie en justitie zullen afspraken gemaakt worden waarin de combinatie van bestuursrechtelijk en strafrechtelijk optreden aan de orde komen (zie hiervoor ook de sanctiestrategie). Omdat deze afspraken in de toekomst op regionaal niveau gemaakt worden, heeft een uitwerking nog enige tijd nodig. 3.4 Monitoring Tot voor kort was de belangrijkste gegevensbundel de geleverde input (hoeveel inzet is er gepleegd). Hierin zal een verschuiving plaatsvinden naar monitoring van output (welke resultaten zijn behaald in bijvoorbeeld aantallen controles) en waar mogelijk outcome (welke effecten zijn er bereikt). Van belang is dat monitoring alleen zin heeft, als de geformuleerde doelen en uitkomsten meetbaar zijn. Dit is bij preventieve handhaving moeilijk. De actie bij deze strategie houdt het informeren van burgers, bedrijven en instellingen in, opdat de bewustwording van de geldende regels en normen wordt vergroot en daarmee het naleefgedrag wordt bevorderd. Door middel van enquêtering en monitoring gedurende een aantal jaren zijn hier wel mogelijkheden om tot een meting te komen. 14

15 Bij repressieve handhaving is monitoring een stuk gemakkelijker. Hierbij kan worden aangegeven welke actie tot welk resultaat heeft geleid. Daartoe zullen bij de opstelling van het HUP prestatie-indicatoren worden benoemd. De gemeenten zullen de uitvoering van hun handhavingsinspanningen en de effecten daarvan monitoren. Daartoe is het noodzakelijk dat een geautomatiseerd systeem daarvoor operationeel wordt. Ofschoon een keuze voor (hetzelfde) systeem binnen beide gemeenten reeds is gemaakt, dient er in 2012 nog te worden gewerkt om de monitoring via dit systeem operationeel te krijgen. Ook de geautomatiseerde uitwisseling van gegevens tussen beide gemeenten vergt nog de nodige aandacht. De methodiek van monitoring zal voor de in het HUP opgenomen activiteiten worden afgestemd op de toegepaste strategie. Om de voortgang goed te kunnen volgen moet inzicht worden verkregen in diverse aspecten. In bijlage 6.3 zijn deze per strategie aangegeven. De mate waarin doelstellingen worden gerealiseerd en de activiteiten uit het programma worden uitgevoerd wordt periodiek geëvalueerd en gerapporteerd. 3.5 Periodieke evaluatie en rapportage Kwartaalrapportage Per kwartaal wordt er een managementrapportage gemaakt van de bereikte resultaten. Daarin worden ook de voorgenomen activiteiten in relatie tot de realisatie opgenomen en de uitvoering van de afspraken met de andere handhavingspartners. De kwartaalrapportage wordt besproken met het management en ter kennis gebracht van de portefeuillehouders. Indien nodig worden (financiële) bijstellingen gerapporteerd via de Planning & Control cyclus. Jaarverslag Burgemeester en wethouders brengen op basis van een evaluatie een jaarverslag uit, dat zij ter kennis brengen van de gemeenteraad. Het jaarverslag geeft het beeld weer van hoe uitvoering is gegeven aan het handhavingsbeleid en wat de resultaten daarvan zijn. Het jaarverslag en de evaluatie die daaraan ten grondslag ligt vormt mede input voor het nieuwe HUP en kan leiden tot bijstelling van het beleid en/of prioriteiten. 15

16 4.Handhavingsinstrumenten In het vorige hoofdstuk zijn de strategieën genoemd, die kunnen worden aangewend om de gestelde doelen te bereiken. Daarbij zijn al in het kort de handhavingsinstrumenten genoemd. In dit hoofdstuk worden de toe te passen instrumenten nader toegelicht waarbij voor een meer uitgebreide toelichting wordt verwezen naar bijlage 6.4. Om ervoor te zorgen dat de regels worden nageleefd, staan verschillende instrumenten ter beschikking. Daarbij gaat het niet alleen om instrumenten, waarmee daadwerkelijk handhavend kan worden opgetreden, maar ook om instrumenten en manieren, die eveneens tot het gewenste resultaat leiden zonder dat feitelijk handhavend optreden hoeft te worden aangewend. In het navolgende komen deze instrumenten beknopt aan bod, waarbij de instrumenten in twee delen kunnen worden opgesplitst, te weten preventieve handhaving en repressieve handhaving. Preventieve handhaving doet zich voor nog voordat sprake is van een overtreding. Repressieve handhaving komt aan bod, wanneer de overtreding (nog) gaande is. Zoals in hoofdstuk 2 al is aangegeven wordt door de gemeenten Horst aan de Maas en Venray primair ingezet op preventieve handhaving. Achterliggende gedachte daarbij is dat het vooral gaat om de eigen verantwoordelijkheid van burger en bedrijf. Naarmate die burger en dat bedrijf meer de eigen verantwoordelijkheid nemen worden de gemeentelijke handhavinginspanningen daarop aangepast. Als preventieve instrumenten zijn te noemen: Deregulering (kritisch zijn op het formuleren van regels); Handhaafbaarheid van regels (als er regels worden gesteld dan moeten deze wel handhaafbaar zijn); Communicatie en voorlichting (de doelgroep van handhaving moet de regels kennen en over de resultaten en prioriteiten van de gemeentelijke handhavingsactiviteiten moet worden gecommuniceerd. Hiertoe wordt een communicatieplan opgesteld (zie bijlage 6.5) De acties die voortvloeien uit het communicatieplan worden opgenomen in het jaarlijkse HUP. Als met de (primaire) inzet van preventieve instrumenten niet het gewenste resultaat wordt bereikt (regels worden onvoldoende nageleefd) dan worden er repressieve instrumenten ingezet. Zodoende wordt bewerkstelligd dat ongewenst gedrag wordt aangepakt. Het doel van de repressieve bestuursrechtelijke instrumenten is dat de overtreding(en) wordt (worden) beëindigd. De gemeente beschikt over de volgende bestuursrechtelijke instrumenten: Dwangsom (geldbedrag per overtreding of per tijdseenheid dat de overtreding voortduurt); Bestuursdwang (overtreding wordt op kosten van de overtreder ongedaan gemaakt); Intrekking van begunstigende beschikking (via intrekking van vergunning en/of ontheffing wordt het voortzetten van de activiteit juridisch onmogelijk gemaakt). 16

17 Het intrekken van een begunstigende beschikking wordt in de praktijk vaak gevolgd door een opleggen van een dwangsom of bestuursdwang. Waar mogelijk wordt slecht naleefgedrag ook strafrechtelijk aangepakt. Dit kan vaak de voorkeur verdienen boven de bestuursrechtelijke aanpak van de overtreding omdat met deze laatste vaak langdurige juridisch procedures gemoeid zijn. Strafrechtelijke instrumenten worden ingezet (de naam zegt het al) de overtreder te bestraffen. Strafrechtelijke aanpak kan via de bestuurlijke strafbeschikking (veelal overlastfeiten) of het proces verbaal (veelal zwaardere overtredingen). Het openbaar Ministerie beslist omtrent vervolging op het proces verbaal. In bepaalde omstandigheden kan er ook privaatrechtelijk worden gehandhaafd. Te denken valt aan privaatrechtelijke overeenkomsten die de gemeente is aan gegaan. Op grond van vaste jurisprudentie is het zo dat als er bestuursrechtelijk kan worden opgetreden, deze aanpak vóór gaat op privaatrechtelijke handhaving. Tot slot kunnen zich situaties voor doen waarin handhavend optreden als onredelijk wordt gezien zoals in overmacht- en overgangsituaties. De overtreding wordt dan tijdelijk via een gedoogbeschikking en onder voorwaarden gedoogd. De gemeenten Horst aan de Maas en Venray hebben zich in dit kader geconformeerd aan de Limburgse sanctie- en gedoogstrategie. In bijlage 6.4 zijn de handhavingsinstrumenten, de wijze waarop en de omstandigheden waarin deze worden toegepast nader uitgewerkt. 17

18 5. Organisatie gemeentelijke handhaving Het hiervoor genoemde beleid moet in de gemeentelijke organisaties worden ingebed. Daarbij gaat het om verschillende aspecten, die in dit hoofdstuk aan bod komen. 5.1 Scheiding vergunningverlening en handhaving De eis van een functiescheiding tussen vergunningverlening en handhaving draagt bij aan de objectiviteit van de handhaving. Hiermee wordt voorkomen dat eenzelfde persoon, die een rol bij het verlenen van een bepaalde vergunning speelt of heeft gespeeld, betrokken is bij de beoordeling van niet naleving van (een deel van) die vergunning. Daarnaast zijn vergunningverlening en handhaving aparte gebieden, die elk specifieke eisen stellen aan de kwaliteiten van de personen die zich hiermee bezig houden. Deze tendens wordt nog versterkt doordat er steeds meer algemene regels van kracht worden. Binnen de samenwerkende gemeenten is de beschreven scheiding reeds gerealiseerd en geformaliseerd door middel van realisatie van een apart organisatieonderdeel (organisatorische scheiding). 5.2 Kennisdriehoek Binnen de beide gemeenten wordt de voorkeur uitgesproken voor een omvorming van de organisatie naar generalisten met een beperkt aantal specialisten. Daarbij wordt in de capaciteit uit gegaan van een vaste kern met een flexibele schil. Dat betekent dat er via externe inhuur die capaciteit kan worden opgehoogd zodat die past bij de bestuurlijke prioriteiten van dat moment. Dit betekent een andere inzet waarbij ook andere deskundigheden horen. In het jaarlijkse HUP wordt gezocht naar mogelijkheden om toezicht zoveel als mogelijk te integreren, door gebruik te maken van integrale checklijsten. Een belangrijk uitgangspunt om te komen tot een integrale werkwijze is de zogenaamde kennispiramide. Deze piramide gaat uit van de situatie dat bij iedere discipline (milieu, brandveiligheid, bouwen) sprake is van objecten die niet allemaal dezelfde kennisopbouw van een toezichthouder of inspecteur vragen. Uit de kennispiramide volgt dat bij een bepaalde toezichtstrategie ook een bepaald type toezichthouder hoort. Dat betekent dat het niveau van het specialisme afgestemd moet zijn op de taakuitoefening van de toezichthouder. Schematisch kan deze kennispiramide als volgt worden weergegeven: 18

19 De kennispiramide biedt een goed uitgangpunt om per voorgenomen activiteit uit het HUP te bepalen of deze wordt uitgevoerd door een generalist of een specialist. Dit wordt in het jaarlijkse HUP uitgewerkt. 5.3 Mandaatregeling Handhavingsbevoegdheden komen toe aan bestuursorganen, zoals het college. De toezichthouders zijn echter de mensen, die in het veld zijn en aldaar overtredingen kunnen tegenkomen. Soms is direct handelen geboden. De toezichthouders moeten dan over de juiste bevoegdheden beschikken. Via mandatering van bepaalde bevoegdheden van het bestuursorgaan aan de toezichthouders kan dat worden bewerkstelligd. Zo is het dan bijvoorbeeld mogelijk om illegale bouwwerkzaamheden direct te (doen) stilleggen. In het huidige bedrijfsvoeringsconcept ligt de regie voor de daadwerkelijke handhaving bij de juridische ondersteuning van de handhavers. Tot en met de vooraankondiging dat er handhavend wordt opgetreden ligt de verantwoordelijkheid bij de toezichthouder. Bij de vooraankondiging gaat de regierol over op de juridisch handhavingsmedewerker. Bij milieutoezicht verstuurt de toezichthouder in principe de vooraankondiging. Voor beide gemeenten ligt de beslissingsbevoegdheid bij de afdelingsmanager Veiligheid & Handhaving. Daarnaast is er sprake van ondermandaat aan de coördinator van de afdeling Veiligheid & Handhaving. Normaalgesproken vindt er voorafgaand aan de besluitvorming een terugkoppeling plaats met de betrokken ambtena(a)r(en) en bij ernstige en politiek gevoelige situaties- de verantwoordelijke portefeuillehouder. Deze werkwijze is geborgd in de dienstverleningsovereenkomsten (DVO s). Hierin is ook de onafhankelijkheid van advisering van handhaving geborgd. 19

20 5.4 Protocollen Protocollen bevatten een gedetailleerde beschrijving van hoe in een situatie moet worden geageerd. Zij vormen als het ware het spoorboekje voor het handelen. Vanuit een oogpunt van uniformiteit en transparantie van handhaving zijn er al voor veel zaken protocollen opgesteld. Deze hebben betrekking op: - toezicht; - rapportage; - sanctionering; - gedogen; - overtreding door eigen orgaan of andere bestuursorganen. Deze protocollen worden opgenomen in een kwaliteitshandboek en geïmplementeerd in het geautomatiseerde systeem. Daarvoor is het wel noodzakelijk dat deze eerst inhoudelijk worden aangepast naar de Wabo. Dit krijgt in 2012 zijn beslag. 5.5 Vastleggen van werkprocessen Op één niveau boven dat van de protocollen treffen we de beschrijving aan van de werkprocessen. Voor de inrichting van het werkproces is het volgende nodig: procesbeschrijvingen taakomschrijving en taakverdeling juridische randvoorwaarden: Verwezen wordt naar de generieke procesbeschrijvingen: 1. Periodiek toezicht en handhaving 2. Incidenteel en signaaltoezicht en /handhaving Het vastleggen van het werkproces kent veel voordelen, waaronder een eenduidige werkwijze. Het is daarom ook één van de kwaliteitscriteria uit het Bor. Vragen waarop in de procesbeschrijvingen een antwoord wordt gegeven zijn onder meer: Welke toezichtmomenten zijn er? Met welke intensiteit voert men het toezicht uit? Wie doet dat? Uiteindelijk doel is het beschrijven van de processen die in de activiteiten zijn verwoord. Het is van belang om in een werkproces de inhoudelijke taken per functie concreet vast te leggen. Daarmee kan geen misverstand bestaan en ontstaan over wie doet wat en wat ieders verantwoordelijkheid en bevoegdheden zijn. De werkprocessen worden opgenomen in het kwaliteitshandboek. Dat gebeurt in de loop van Kwaliteitshandboek Werken volgens vastgestelde werkprocessen en protocollen dragen bij aan de verhoging van de kwaliteit van het werk. De werkprocessen en protocollen worden vastgelegd in het eerder genoemde kwaliteitshandboek. Op termijn streeft de handhavingsdienst er naar om te werken conform een kwaliteitszorgsysteem. Welk systeem dat zal worden is thans nog niet bekend, een keuze wordt nog gemaakt. Het ligt voor de hand dat gebruik 20

21 gemaakt wordt van de initiatieven die worden ontplooid in het kader van de RUD (zie ook paragraaf 5.11). 5.7 Bereikbaarheids- en beschikbaarheidsregeling In sommige gevallen is het uitermate belangrijk dat snel wordt gehandeld en opgetreden. Wanneer iemand constateert dat een situatie vraagt om directe actie, moet deze persoon ook bij de gemeente terecht kunnen om dit te melden. Omdat met het melden de nood nog niet is weggenomen, zal verder iemand van de gemeente beschikbaar moeten zijn om de benodigde acties te kunnen ondernemen of in gang te zetten. Op dit moment geldt er al een regeling, die ziet op calamiteiten en geluidsmetingen buiten kantooruren. Dit geldt ook voor bouwen, in geval er twijfels zijn over constructieve veiligheid. Hierbij fungeert de politie als een soort filter, waardoor niet alle meldingen terecht komen bij de gemeenten. In het kader van de Wabo die een bereikbaarheidsregeling en een beschikbaarheidsregeling, beiden 24 uur per dag en 7 dagen per week, voor alle beleidsvelden verplicht stelt, moeten nog nadere afspraken worden gemaakt. In 2012 wordt bezien of een dergelijke regeling geïntegreerd kan worden binnen de netwerk-rud. Naast bovenstaande regeling bij incidenten en signalen, is er behoefte aan (preventieve) controles bij evenementen. Hiervoor worden in Venray deels de buitengewone opsporingsambtenaren voor overlast ingezet. Met Horst aan de Maas moet de invulling hiervan nader ingevuld worden. 5.8 Roulatiesysteem De gemeenten voorzien voor wat betreft het taakonderdeel milieu in een roulatiesysteem voor de medewerkers die belast zijn met toezicht en handhaving. Het roulatiesysteem draagt bij aan de objectiviteit van handhaving doordat medewerkers niet steeds met dezelfde externe partijen van doen hebben en het risico bestaat op een (te) nauwe relatie met die externe partijen. Voortzetting van de huidige roulatiesystematiek, éénmaal per twee jaren, verdient de voorkeur. In het kader van kwaliteitscriteria uit het BOR dient er ook voor de andere beleidsvelden binnen de werkingssfeer van de Wabo een roulatieschema opgesteld te worden. In het schema wordt daarbij rekening gehouden met lopende procedures/projecten en specifieke deskundigheden. In 2012 zal hieraan invulling gegeven worden. 5.9 Afspraken met handhavingspartners Omdat de integrale handhaving zich uitstrekt tot andere bestuursorganen en strafrechtelijke instanties moeten goede afspraken met deze handhavingspartners worden gemaakt. Daarbij moet onder andere aandacht worden besteed aan de 21

22 prioriteiten en doelstellingen, die ieder van de partners heeft, aan (gezamenlijk) toezicht, periodiek overleg, en de in te zetten instrumenten. Voor wat betreft de beleidsvelden die vallen onder de werkingssfeer van de Wabo conformeren beide gemeenten zich de gemaakte afspraken die zijn opgenomen in de Gezamenlijke Sanctie- en Gedoogstrategie van de provincie Limburg. Concrete samenwerkingsafspraken worden opgenomen in het jaarlijkse HUP Borging capaciteit en middelen Om de gestelde prioriteiten en doelen te kunnen volmaken, moet worden beschikt over de benodigde capaciteit en middelen. De beschikbare middelen liggen vast in de dienstverleningsovereenkomst (DVO). De gemeenten stemmen de capaciteit en middelen af op de doelen en prioriteiten en borgen de capaciteit en de middelen zichtbaar in de begroting. Eventuele investeringen staan apart opgenomen in een investeringsprogramma. Bij de opstelling van het HUP worden de beschikbare uren (capaciteit) toebedeeld aan de voorgenomen activiteiten waarbij een deel van de capaciteit niet of in hoofdlijnen wordt toegewezen om flexibel te kunnen inspelen op actuele ontwikkelingen. Daarnaast reserveren de samenwerkende gemeenten een budget voor het inhuren van externe deskundigheid, overeenkomstig het protocol dat is opgenomen in de DVO Toekomstige ontwikkelingen De belangrijkste ontwikkelingen zijn de vorming van een Regionale Uitvoeringsdienst. Deze moet per 1 januari 2013 zijn opgericht en vergt, voordat het zover is, nog de nodige inzet. Deze inzet zal worden opgenomen in het HUP voor Er is in de regio Limburg Noord gekozen voor een netwerk RUD. De oprichting van de netwerk-rud heeft gevolgen voor de taken die lokaal blijven worden uitgevoerd en taken die ondergebracht worden bij de RUD (voor zover dat laatste gebeurt). De komende jaren zal de oprichting en operationalisering van de netwerk-rud een belangrijke ontwikkeling vormen waarbij gemeenten nauw betrokken zijn. Naast de oprichting van de RUD zijn de landelijke kwaliteitscriteria van belang voor de gemeentelijke taakuitvoering. De criteria gelden zowel voor vergunningverlening als voor handhaving. Eind 2011 wordt bekend welke vorm en welke status de landelijke kwaliteitscriteria krijgen. De huidige set van kwaliteitscriteria stelt onder meer eisen aan beschikbare personele capaciteit qua omvang en deskundigheid. Er zijn ook proceskwaliteitscriteria. Deze komen grotendeels overeen met de elementen uit de eerder genoemde beleidscyclus (zie 3.1). De gemeenten Horst aan de Maas en Venray zullen in beeld brengen in welke mate zij individueel en samen aan de kwaliteitscriteria kunnen voldoen. Voor die onderdelen waarvoor niet aan de kwaliteitscriteria kan worden voldaan wordt bezien op welke wijze via samenwerking met andere gemeenten en/of de netwerk-rud alsnog aan de criteria kan worden voldaan. Dit laatste gebeurt wanneer de criteria een bindend karakter krijgen. Bij een meer vrijblijvend karakter ontstaat er bestuurlijke beleidsvrijheid of en in welke mate de gemeenten aan de criteria wensen te voldoen. Zoals aangegeven dient hierover eind 2011 meer duidelijkheid te ontstaan.

23 6. Bijlagen 6.1 Weergave van de beleidscyclus (p.10) Prioriteiten en doelen Het programma en de organisatie vormen het middelpunt van dit stroomschema. Eerst moet helder zijn waar de prioriteiten liggen en wat de te bereiken doelstellingen zijn. In hoofdstuk 2 zijn de doelstellingen geformuleerd. Strategie Om het gewenste resultaat te bereiken, wordt een strategie bepaald, die neergelegd is in dit integrale handhavingsbeleid. Programma en organisatie Uit de gekozen strategie volgt in samenspraak met de verschillende afdelingen van de betrokken gemeenten een programma, waarin de jaarlijkse aanpak wordt vermeld. Het programma wordt door de colleges van burgemeester en wethouders vastgesteld, rekening houdende met de uitgangspunten van het beleid. De colleges brengen het programma ter kennis van de raden. Naast het programma staat de organisatie. De organisatie bestaat uit mensen, die zich met handhaving bezig houden. Daarbij gaat het om de mensen die het beleid opstellen en vaststellen en de mensen, die handhavingsacties uitvoeren. Programma en organisatie moeten op elkaar zijn afgestemd, wil het resultaat zo optimaal mogelijk zijn. Werkwijze Het programma moet natuurlijk ook worden uitgevoerd. Voordat hieraan wordt toegekomen, moet de werkwijze helder zijn om te komen tot die uitvoering. Deze moet voor iedereen duidelijk en transparant zijn. Monitoring Om uiteindelijk te kunnen beoordelen of de gestelde doelen zijn gehaald en wat hiervoor nodig is geweest, moet de uitvoering worden gevolgd (monitoring). Zodoende wordt inzicht verkregen in hoe het verloop van de handhavingsacties is, welke resultaten worden geboekt en in welke mate de doelen worden bereikt. Voor zover daartoe aanleiding is, kan het programma tussentijds worden bijgesteld. Evaluatie Aan het einde van de eerste cyclus zal het hele proces worden geëvalueerd. Daarbij is de belangrijkste vraag: zijn de gestelde doelen gehaald?. Verder is het belangrijk om onder meer te weten wat goed is gegaan, wat minder goed of fout is gegaan, wat beter zou kunnen en of het mogelijk is om efficiënter te werken. Een mogelijke uitkomst van de evaluatie is dat een deel van de prioriteiten en doelen moeten worden bijgesteld. Dit kan ook gevolgen hebben voor de te kiezen strategie, hetgeen zijn weerslag kan hebben op het nieuwe programma en de organisatie. Het nieuwe programma zal weer moeten worden uitgevoerd en zo begint de volgende cyclus. 23

24 6.2 Nadere uiteenzetting verschillende strategieën A. Preventiestrategie De preventiestrategie richt zich op de vergroting van bewustwording bij burgers, bedrijven en instellingen dat bepaalde regels gelden en dat de gemeenten ook erop toezien dat die regels worden nageleefd. Het doel is om de naleving van wet- en regelgeving te vergroten, zonder dat hieraan repressieve middelen te pas komen. Gevolg van deze stimulering tot naleving is dat minder toezicht en repressieve handhaving hoeft plaats te hebben, omdat het aantal overtredingen geringer is. Vanuit de gedachte dat voorkomen beter is dan genezen wordt de preventiestrategie een belangrijke rol toebedeeld. Binnen de preventiestrategie is een aantal onderwerpen opgenomen: Communicatie en voorlichting om de bekendheid van wet- en regelgeving te vergroten Toetsen van regels, voorschriften en beleid op duidelijkheid en op handhaafbaarheid. B. Toezichtstrategie Onder controle en toezicht wordt verstaan het nagaan of en in hoeverre wettelijke regels worden nageleefd. Er is sprake van regulier, incidenteel en projectmatig toezicht. In de toezichtstrategie wordt vastgelegd welke vormen van toezicht worden onderscheiden en wat de basiswerkwijze daarbij is. In de toezichtstrategie wordt neergelegd hoe controle en toezicht worden uitgeoefend. Daarbij wordt aangegeven hoe de capaciteit en middelen worden ingezet om een zo groot mogelijk resultaat te behalen. Het gaat dan om het soort controle (routinematig, incidenteel, meldingen, eigen waarneming e.d. ) de frequentie daarvan, de wijze van controleren, voorlichting en schriftelijke rapportage. In het HUP wordt dit jaarlijks uitgewerkt waarbij wordt gewerkt volgens de handhavingladder(toezicht afstemmen op mate van zelfregulering) en de kennisdriehoek (uitvoering door generalisten of specialisten). De toezichtstrategie die voor de verschillende handhavingstaken in het handhavingsprogramma (en protocollen) wordt beschreven, wordt in sterke mate bepaald door de prioriteitenstelling. De gegeven prioriteit bepaalt wanneer, hoe vaak (inspectiefrequentie) wordt geïnspecteerd, op welke (vastgestelde) handhavingsthema s en met welke diepgang dat gebeurt. 24 C. Sanctiestrategie Bij de sanctiestrategie staan de bestuursrechtelijke en strafrechtelijke (repressieve) handhaving centraal. Hierbij wordt aangegeven hoe en wanneer de diverse instrumenten worden ingezet, gelet op de zwaarte van de overtreding en de termijn waarbinnen een einde aan de overtreding moet zijn gemaakt. De landelijke strategie wijkt af van de Limburgse strategie, in die zin dat de Limburgse strategie het optreden beperkt tot gekwalificeerde overtredingen van kernbepalingen. Een overtreding wordt als