1157a. Massages in de zorg Aanraken, een levensbehoefte. Over massage

Transcriptie

1 Massages in de zorg Aanraken, een levensbehoefte Het is algemeen bekend dat intense en liefdevolle aandacht groot effect heeft op het welzijn van patiënten. Daarom heeft het Flevoziekenhuis de laatste jaren op verschillende manieren aandacht besteed aan deze intense en liefdevolle aandacht voor onze patiënten. Dit is mede ingegeven door het feit dat het ziekenhuis sinds oktober 2010 het Planetree-label toegekend heeft gekregen. Planetree is een internationaal concept voor mensgerichte zorg. Planetree stelt de mens centraal: patiënt, familie, bezoeker én medewerker. In deze folder leest u op welke manier het Flevoziekenhuis wat massage betreft hier invulling aan geeft. Over massage Het woord massage is geïntroduceerd door de Fransman Lépage in De betekenis heeft waarschijnlijk verschillende bronnen. Het Griekse massein betekent drukken of kneden, het Arabische mass h en het Sanskriet makeh betekenen zachtjes drukken en het hebreeuwse maschesch betekent betasten. Massage wordt formeel omschreven als: het stimuleren van de huid en de onderliggende weefsels met verschillende maten van manuele druk ter bevordering van ontspanning en/of circulatie en het onderdrukken van pijnsensaties. Via de huid ontstaat een uiterst subtiele vorm van communicatie. Die communicatie gaat vooraf aan het met elkaar spreken en speelt altijd mee op de achtergrond. Massage in de zorg Gezonde mensen raken zich zelf steeds aan; wassen, afdrogen, krabben of wrijven zijn normale dagelijkse bezigheden waar we niet eens over nadenken. Nu blijkt dat deze handelingen meer functies vervullen dan bovengenoemd; aanraken stimuleert de huid. Het onderzoek naar huidstimulatie is nog lang niet afgerond, maar voorlopig weten we voldoende om aan te nemen dat huidstimulatie geen luxe maar noodzaak is. Uit steeds meer publicaties blijkt hoe belangrijk liefdevolle aanraking voor het welzijn van mensen is. Het Touch Research Institute (TRI) in de Verenigde Staten heeft veel onderzoeken en ontwikkeling op haar naam staan. Daaruit is voortgekomen dat huidcontact belangrijk is voor welzijn en gezondheid. Onderzoekster Gunilla Birkestad (Zweden) vertelt dat patiënten door middel van aanraking gemakkelijker in de omgang bleken te zijn en zich beter ontspanden; zij durfden zich gemakkelijker toe te vertrouwen aan de vreemde handen van hun verzorgers

2 Aanraking is een onmisbare sleutel tot gezondheid en welbevinden. Bij onderzoek naar de invloed van aanraking op de gezondheid van patiënten met aids, reuma, kanker of diabetes is gebleken dat hun immuunsysteem versterkt wordt en hun pijn verminderd is. Aanraking en koestering zijn basale menselijke behoeften. Vooral bij verdriet, eenzaamheid en angst kan een zorgzame aanraking soms meer betekenen dan vele woorden van troost. Naast de positieve effecten op direct cellulair niveau, is de emotionele werking van massage niet te onderschatten. Waarom massage in het Flevoziekenhuis? Het Flevoziekenhuis wil haar patiënten zorg bieden met veel respect en persoonlijke aandacht. Massage is een van de manieren waarop we dit aan onze patiënten aanbieden. Massage biedt geen genezing, maar is helend en verbetert de kwaliteit van het leven. In het Flevoziekenhuis wordt op verschillende manieren gewerkt met massage en andere vormen van aanraking. Op dit moment worden de volgende mogelijkheden aangeboden, aan verschillende groepen patiënten: Pre-operatieve massage Handmassage Post-operatieve massage Massages bij chronische pijnklachten Door het aanbieden van complementaire zorg door een Complementaire zorg consulent biedt het Flevoziekenhuis extra mogelijkheden om anders om te gaan met de problematiek van de zorgvrager. Daarnaast is een aantal verpleegkundigen en vrijwilligers opgeleid om massages te verzorgen. Er zijn geen kosten verbonden aan de massages. Pre-operatieve massage In het Flevoziekenhuis wordt er op de afdeling Short stay/orthopedie en Dagbehandeling pre-operatieve voetmassage gegeven. Deze massage wordt uitgevoerd door een Complementaire zorg consulent. Een operatie kan een spannende gebeurtenis zijn, die zorgen met zich meebrengt over de narcose, het infuus en/of de operatie zelf. Vooraf kan dit al gesignaleerd worden bij het Pre-operatieve spreekuur of zelfs al bij de specialist; de patiënt spreekt of straalt zijn onrust en angst voor de ingreep al uit. Daar wordt door de arts of verpleegkundige een notitie van gemaakt en deze patiënt krijgt de folder Aanvullende zorg mee met informatie over pre-operatieve voetmassage. De patiënt kan de consulent bellen of mailen als er nog vragen zijn over de massage en om een massage aan te vragen. 2-5

3 Hoe werkt het? Meestal kiest de Complementaire zorg consulent ervoor om de voetmassage met lavendelgeur te doen. Dit omdat lavendel rustgevend en kalmerend is en meestal een angstreducerende werking heeft. Na de voetmassage krijgt de patiënt sokjes aan. Deze mogen dan ook aan blijven op de OK. Hiermee blijven de voeten heerlijk warm. Wanneer de patiënt naar de OK gaat en deze erg angstig is voor het aanprikken van het infuus, gaat de consulent desgewenst met de patiënt mee naar de OK. Zij zal dan de hand waar niet in geprikt wordt, masseren. Doordat zij een gesprekje aangaat en oogcontact houdt, verloopt het prikken bij de patiënt op een ontspannen manier. Ook wanneer er nog andere angsten een rol spelen, zal de consulent op verzoek meegaan om de patiënt te steunen. Voor zover bekend heeft voetmassage geen negatieve bijwerkingen die het genezingsproces na de operatie kunnen beïnvloeden. Handmassage Het Flevoziekenhuis is in januari 2012 gestart met het project Handmassage door vrijwilligers. Door het enthousiasme van de vrijwilligers en door de grote waardering van onze patiënten heeft het Almeerse publiek dit project in december 2012 de jaarlijkse Cliënten Jaar Prijs laten winnen. Een prijs voor een project dat de zorg aan onze patiënten nog beter maakt. Een handmassage is een vorm van massage die je eigenlijk bij iedereen zou kunnen doen, hoe ziek iemand ook is. Handen nemen een belangrijke plaats in ons leven in. Ze hebben met voelen en denken te maken. Denk daarbij bijvoorbeeld eens aan muziek maken, schrijven, liefkozen, bidden, werken enz, Hoe werkt het? De patiënt kan blijven liggen of gaan zitten, wat hij of zij een prettige houding vindt. Bij voorkeur vindt de massage in een rustige ruimte plaats, zodat er ook mogelijkheden zijn om een (persoonlijk) gesprek te voeren. Een handmassage duurt ongeveer 10 tot 15 minuten en verwarmt de handen of het lichaam, zodat het voor alle patiënten geschikt is. Patiënten op de verschillende verpleegafdelingen kunnen een handmassage aanvragen via de verpleging. De handmassages worden zowel verzorgd door de Complementaire zorg consulent als door vrijwilligers van het Flevoziekenhuis, die hiervoor een speciale training hebben gevolgd. 3-5

4 Reacties van patiënten: - Wat voelt dat goed, zeg! - Ik had niet verwacht dat ik dit zo fijn zou vinden. - Het ontspant mij zo dat ik even niet aan mijn pijn denk. - Ik moet even huilen hoor. - Wat hebben wij fijn over vroeger gepraat. Het is bijzonder om op te merken dat ringen en armbanden die tijdens een handmassage opgemerkt worden, ook vaak een aanleiding kunnen zijn om verhalen te vertellen. Denk aan een Ajax-ring waardoor je in gesprek komt met een echte fan met alle mooie verhalen die daarbij horen. Post-operatieve massage Wanneer een patiënt geopereerd is, kunnen er nog diverse redenen zijn waardoor hij of zij niet ontspannen is. Denk aan: De operatie is tegengevallen, De patiënt is bang voor de uitslag, De patiënt ervaart veel pijn, De patiënt ervaart stress, De patiënt is onrustig of verward, De patiënt slaapt slecht, De patiënt is in een isolement geraakt (maakt moeilijk contact). Aan deze patiënten kan een ontspannende voet- of handmassage gegeven worden met een rustgevende olie. Dit vindt plaats op de afdelingen Short stay/orthopedie en Dagbehandeling. Massages bij chronische pijnklachten Voor patiënten die opgenomen zijn bij de afdeling Dagbehandeling vanwege chronische pijnklachten, kan een massage ook verlichting betekenen. Daarom is het voor deze patiënten mogelijk om tijdens de behandeling met de Qutenza -huidpleister en iontoforese een ontspannende massage te krijgen. Voor de Qutenza -huidpleister geldt dat de patiënt op bed ligt. De hand- of voetmassage vindt plaats op het moment dat de pleister is aangebracht en de werkzame stoffen moeten inwerken, gedurende ongeveer een uur. Tijdens deze periode zou het het beste zijn als de patiënt zich zo veel mogelijk ontspant, zodat een maximaal effect van de behandeling wordt bereikt. Bij iontoforese bevindt de patiënt zich in een relaxstoel of ligt op een bed op de afdeling Dagbehandeling. Deze behandeling met medicijnpleisters duurt 20 tot 30 minuten. Gedurende deze periode kan de patiënt een ontspannende hand- of voetmassage krijgen. 4-5

5 Tot slot Wilt u meer weten over de werking van massages en andere vormen van complementaire zorg, kijk dan op: (Therapeutic Touch en complementaire zorg) (verpleegkundige interventies) (onderzoek en ontwikkeling van aanraking) Contact Heeft u nog vragen of wilt u een afspraak maken, neem dan contact op met Ingrid van der Voort, Complementaire zorg consulent: - mail: ivoort@flevoziekenhuis.nl, - of (036) Aangeraakt, Aangeraakt worden is onontbeerlijk in een mensenleven. Het zegt dat je er bent, dat je er mag zijn, dat alles in jou er mag zijn. 5-5