Grootschalige win Dordrecht, s-grav. Beleidsnota en Onderzoeksverslag

Transcriptie

1 Grootschalige win Dordrecht, s-grav Beleidsnota en Onderzoeksverslag

2 Grootschalige windenergie in Dordrecht, s-gravendeel en Zwijndrecht Beleidsnota en Onderzoeksverslag Gemeente Dordrecht Gemeente s-gravendeel Gemeente Zwijndrecht Augustus 2005

3

4 Inhoud Pagina Deel I: Beleidsnota 5 1. Achtergrond 5 2. Doel 5 3. Locatiebeleid 5 4. Randvoorwaarden en belemmeringen 8 5. Vormgeving van windmolenopstellingen 9 6. De weg naar realisatie 10 Deel II: Onderzoeksverslag Inhoud en opzet van het onderzoeksverslag Achtergrond en doel van het onderzoek De resultaten van het onderzoek Mogelijkheden voor tijdelijke opstellingen Conclusies en aanbevelingen 31 BIJLAGEN: Bijlage 1: Voorgeschiedenis 33 Bijlage 2: Windmolens in het landschap 39 Bijlage 3: Ruimtelijk beleid 77 Bijlage 4: Fysieke belemmeringen en zoneringen 85 Bijlage 5: Risico s voor vogels 111

5

6 DEEL I: BELEIDSNOTA

7 2

8 DEEL I: BELEIDSNOTA 1. Achtergrond De energievoorziening heeft wereldwijd de aandacht. Om op lange termijn in de energiebehoefte te kunnen blijven voorzien, is het nodig te zoeken naar nieuwe energiebronnen. Duurzame bronnen hebben de voorkeur, omdat deze ook op lange termijn beschikbaar blijven en geen aanslag doen op de voorraden in de aarde. Bij gebruik van traditionele energiebronnen komen verbrandingsgassen vrij, waaronder kooldioxide (CO2). Verbrandingsgassen dragen bij aan het broeikaseffect, dat klimaatsverandering tot gevolg heeft. Mondiaal zijn afspraken gemaakt om de CO2-uitstoot terug te dringen (Kyoto afspraken). Dit is mogelijk door energiebesparing en door gebruik van duurzame energiebronnen. Deze afspraken zijn vertaald in de algemene doelstelling van de rijksoverheid dat in % en in % van de energiebehoefte in Nederland wordt opgewekt uit duurzame bronnen. Toepassing van windenergie is daarbij één van de mogelijkheden. Rijk, Interprovinciaal Overleg en Vereniging van Nederlandse gemeenten hebben een bestuursovereenkomst gesloten met als doel om in 2020 op land MW windenergie te hebben gerealiseerd. In dat kader streeft de provincie Zuid-Holland ernaar in 2010 binnen haar grondgebied minstens 250 MW aan windenergie te hebben geplaatst (Nota Wervel, 2003). Dat betekent dat naast bestaande windmolens tot 2010 nog minstens 97 MW 1 moet worden gerealiseerd. De provincie wil daartoe komen tot afspraken met de gemeenten. De gemeenten Dordrecht, s-gravendeel en Zwijndrecht onderschrijven het belang van inzet op duurzame energiebronnen en terugdringen van de CO2-uitstoot. Het grondgebied van de drie gemeenten is binnen de Drechtsteden het windrijkst en heeft daarmee de grootste kansen voor windenergie. 2. Doel Met deze Beleidsnota geven de drie gemeenten de mogelijkheden aan voor grootschalige windenergie op haar grondgebied. Daarmee leveren de gemeenten een bijdrage aan de uitvoering van de Bestuursovereenkomst Landelijke Ontwikkeling Windenergie (BLOW). De gemeenten zien de Beleidsnota verder als bijdrage in de uitwerking van de provinciale Nota Wervel. De gemeenten zullen de Beleidsnota als zodanig inbrengen in de herziening van het Streekplan Zuid-Holland Zuid. Tenslotte wordt met de Beleidsnota invulling gegeven aan één van de doelstellingen uit de Nota Klimaatbeleid , gemeente Dordrecht. 3. Locatiebeleid In 1999 is door de drie gemeenten en de provincie Zuid-Holland onderzoek in gang gezet om de mogelijkheden voor grootschalige windenergie in dit deel van de Drechtsteden te onderzoeken en zo mogelijk te komen tot locaties waar grootschalige windmolens kunnen worden geplaatst. 1 Stand van zaken: per maart 2005 is 153 MW aan windenergie gerealiseerd in de provincie Zuid-Holland. Deel I: Beleidsnota 5

9 Onderzoekslocaties grootschalige windenergie Grootschalige windenergie in Dordrecht, s Gravendeel en Zwijndrecht 6

10 Op grond van de resultaten van de eerste fasen in het onderzoek geldt als gezamenlijk gedragen uitgangspunt dat eventuele windmolenlocaties de loop van de rivieren moeten markeren in het landschap. Daarbij gaat het om één zijde van de rivier, langs bedrijventerreinen of in het buitengebied (niet langs woongebieden of natuurgebieden). Dit uitgangspunt heeft een breed draagvlak onder de bevolking van de drie gemeenten. Er zijn drie locaties benoemd als kansrijke locaties voor windenergie: - de locatie langs de Oude Maas op bedrijventerrein de Groote Lindt in Zwijndrecht, - de locatie langs de Dordtsche Kil op het HKS/Heuvelmanterrein in s-gravendeel-noord, - de locatie langs de Dordtsche Kil op het in ontwikkeling zijnde bedrijventerrein Dordtse Kil III en het geplande bedrijventerrein Dordtse Kil IV in Dordrecht, doorlopend in de locatie in het buitengebied in s-gravendeel-zuid. Op grond van onderzoek naar de realisatiemogelijkheden van grootschalige windmolens op deze drie locaties blijken delen van de locaties niet geschikt voor windmolens of niet beschikbaar. Dit leidt tot de navolgende beleidskeuzes. De nadere onderbouwing van deze keuzes is gegeven in deel II van de nota, het Onderzoeksverslag. - De locatie Groote Lindt oost valt af als mogelijke locatie voor windenergie, omdat windmolens hier een te grote impact hebben op het nabijgelegen woongebied. - De locatie Groote Lindt west valt op dit moment af als mogelijke locatie voor windenergie, omdat rekening moet worden gehouden met vrij te houden zones langs de vaarweg en de chemische bedrijven en binnen die randvoorwaarden geen lijnopstelling mogelijk is die voldoet aan de hierna geformuleerde uitgangspunten en randvoorwaarden. Grote wijzigingen in het huidige gebruik van het terrein zijn op korte termijn niet te verwachten. Mochten zich op het bedrijventerrein te zijner tijd ontwikkelingen voordoen die het plaatsen van windmolens binnen de genoemde uitgangspunten en randvoorwaarden wél mogelijk maken, dan kan het beleid voor windenergie op Groote Lindt west worden heroverwogen. Het wordt niet zinvol geacht vooruitlopend daarop ruimte te reserveren voor windmolens. In de komende periode zal de gemeente Zwijndrecht het beleid ten aanzien van de Groote Lindt dan ook niet wijzigen. De gemeente zal voor zover mogelijk ruimte blijven geven aan de behoefte van het lokale bedrijfsleven. Op het moment dat de locatie Groote Lindt west weer in beeld is als locatie voor grootschalige windenergie, wordt de onderhavige beleidsnota bijgesteld en opnieuw in besluitvorming gebracht. - De locatie HKS/Heuvelmanterrein valt af als mogelijke locatie voor windenergie, omdat hier en in de directe nabijheid (Havenmond) woningbouw wordt voorzien. Windmolens zouden te dominant aanwezig zijn in de directe nabijheid van deze nieuwe ontwikkeling, ook als het HKS/Heuvelman niet of deels als woningbouwlocatie zou worden ontwikkeld. - Bedrijventerrein Dordtse Kil III, met uitzondering van de zuidwest hoek, valt af als mogelijke locatie voor windenergie, omdat de aanwezige en geplande functies (bedrijven, leidingen, etc.) geen lijnopstelling mogelijk maken die voldoet aan de hierna geformuleerde uitgangspunten en randvoorwaarden. - De locatie in s-gravendeel-zuid valt op dit moment af als mogelijke locatie voor windenergie, omdat hier ontwikkeling van het Project Deltanatuur wordt voorzien waarbij het gebied wordt omgevormd naar natuurgebied en mogelijk buitendijks wordt gebracht. Mocht dit project niet doorgaan, dan kan het beleid voor windenergie voor deze locatie worden heroverwogen. In dat geval dient de gemeente Strijen daarbij te worden betrokken, in verband met de aansluiting op de bestaande windmolenopstelling in Strijen. Deel I: Beleidsnota 7

11 Op het moment dat de locatie s-gravendeel-zuid weer in beeld is als locatie voor grootschalige windenergie, wordt de onderhavige beleidsnota bijgesteld en opnieuw in besluitvorming gebracht. - De locatie Dordtse Kil IV en de zuidwesthoek van Dordtse Kil III biedt fysiek de mogelijkheid voor een lijnopstelling van vijf of zes windmolens langs de rivier de Dordtsche Kil (zie kaartje). De gemeente Dordrecht zal ontwikkeling faciliteren, binnen zekere randvoorwaarden. Ontwikkeling dient plaats te vinden door en voor rekening van marktpartijen. Bij realisatie van een windmolenopstelling op Dordtse Kil III en IV moet rekening worden gehouden met een aantal randvoorwaarden en belemmeringen (paragraaf 4). Ook zijn uitgangspunten opgesteld voor de vormgeving van windmolenopstellingen (paragraaf 5). Verder wordt aangegeven hoe de gemeente zich opstelt ten opzichte van partijen (paragraaf 6) en wordt ingegaan op het besluitvormingsproces (paragraaf 7). 4. Randvoorwaarden en belemmeringen Bij de ontwikkeling van een windmolenopstelling dient rekening te worden gehouden met de volgende randvoorwaarden en belemmeringen: - Windmolens moeten worden geplaatst in de rand van of buiten de beschermingszone van de primaire waterkeringen (rivierdijken), dat wil zeggen op 60 tot 65 meter uit de buitenkruinlijn van de dijk (bovenzijde van de dijk, aan de rivierzijde). Voor de secundaire waterkering (Wieldrechtse Zeedijk) geldt een afstand van 35 meter uit de kruinlijn, aan weerszijden van de dijk. In het hele gebied bestaan risico s voor zogeheten zettingsvloeiing (schuiven van lagen in de ondergrond als gevolg van trillingen, met mogelijk verzakken van de dijk tot gevolg). Waterschap de Hollandse Delta doet onderzoek naar de aanwezigheid en gevolgen van hiervoor gevoelige lagen in de ondergrond. In afwachting van de resultaten van dat onderzoek dienen alle bouwinitiatieven voor windmolen, ook buiten de beschermingszone, voor advies te worden voorgelegd aan de dijkbeheerder. Daarbij moet door de initiatiefnemer geotechnisch onderzoek worden overlegd. - In verband met de veiligheid van het scheepvaartverkeer moet hinder worden voorkomen voor radarapparatuur aan boord van schepen en voor radarinstallaties aan de wal ten behoeve van scheepvaartbegeleiding. Windmolens moeten om die reden worden geplaatst op een afstand van ten minste 50 meter uit de rand van de vaarweg (de rand van de rivier). Dat geldt zowel op de rivier als in de havens. Indien de rotordiameter meer is dan 80 meter, dient de afstand tot de vaarweg ten minste de halve rotordiameter plus 10 meter te bedragen. In verband met de gevoeligheid van de radarsystemen en het drukke scheepvaartverkeer op de rivieren moeten alle bouwinitiatieven voor windmolens, ook op een afstand van meer dan 50 meter tot de vaarweg, voor advies worden voorgelegd aan Rijkswaterstaat. - Uit veiligheidsoogpunt wordt rond de terreinen van chemische bedrijven een afstand in acht genomen alsof het gaat om een beperkt kwetsbare functie/object (28 meter bij windmolens van 1 MW en 39 meter bij windmolens van 2 MW). Grootschalige windenergie in Dordrecht, s Gravendeel en Zwijndrecht 8

12 - Bestaande cultuurhistorische waarden dienen te worden gerespecteerd. Op Dordtse Kil IV hebben de bestaande killen (voormalige getijdenkreken) cultuurhistorische waarde en dienen behouden te blijven. Windmolens dienen op afstand van de killen te worden geplaatst, waarbij ook de oeverzone wordt vrijgehouden. - Om de ruimtelijke en visuele impact van de voorgenomen ontwikkeling te kunnen beoordelen en duidelijk te kunnen maken aan de inwoners van de betrokken gemeenten, dient de initiatiefnemer vanuit meerdere standpunten een beeld te schetsen van de voorgenomen ontwikkeling in de vorm van een visualisatie (fotomontage, computeranimatie of anderszins). In verband met geluid, slagschaduw en veiligheid worden de wettelijke regelingen en het Handboek Risicozonering Windturbines (Novem, juli 2002) gehanteerd. Voor geluid gelden daarnaast de uitgangspunten zoals neergelegd in bestemmingsplan Dordtse Kil III. Op grond hiervan gelden de volgende randvoorwaarden: - De initiatiefnemer dient akoestisch onderzoek te overleggen, waaruit blijkt dat de windmolens geen onaanvaardbare hinder opleveren voor woningen in de omgeving. Waar overschrijding van de normen plaatsvindt, dient te worden aangegeven welke maatregelen worden genomen om aan de geldende normen te voldoen. - De initiatiefnemer dient onderzoek te doen naar mogelijke slagschaduwhinder voor de omgeving. Indien slagschaduwhinder op blijkt te treden, dient te worden aangegeven hoe hiermee wordt omgegaan. - Uit veiligheidsoverwegingen moeten windmolens worden geplaatst op voldoende afstand van de bestaande woonbebouwing in de omgeving. Om redenen van veiligheid dient een afstand in acht te worden genomen ten opzichte van beperkt kwetsbare functies als bedrijfsgebouwen. Dat geldt voor de bestaande bedrijfsvestigingen, inclusief voorgenomen uitbreidingen en waar het gaat om een nieuwbouwlocatie (Dordtse Kil III/IV) ten opzichte van toekomstige bedrijven. Dat betekent dat op nieuwbouwlocaties beperkingen gelden voor de gebruiksmogelijkheden van de ruimte direct rond de windmolens. De ruimte direct rond de windmolens is wel bruikbaar als bijvoorbeeld parkeerterrein of groenvoorziening. Uit onderzoek naar de risico s voor vogels is gebleken dat voor de noordelijke locaties geen risico s bestaan. Voor de locaties zuidelijk langs de Dordtsche Kil bestaat een matig risico voor vogels: als gevolg van aanvaringsrisico zijn vogelslachtoffers te verwachten, vooral onder ganzen en meeuwen. De locatie Dordtse Kil III/IV is aanmerkelijk korter dan waar in het onderzoek van is uitgegaan. Naar verwachting zullen per jaar dan ook hooguit enkele tientallen vogelslachtoffers vallen. Dit risico is niet onaanvaardbaar. Het gaat in de omgeving van de Dordtsche Kil niet om een locatie van internationaal belang. In vergelijking met slachtoffers die vallen als gevolg van bijvoorbeeld verkeer is het aanvaringsrisico van grote windmolens klein. Als randvoorwaarde voor windmolenopstellingen geldt: - Er dienen maatregelen te worden genomen die het aanvaringsrisico voor vogels zo klein mogelijk maken. 5. Vormgeving van de windmolenopstelling Voor de vormgeving van een windmolenopstelling gelden de volgende uitgangspunten: - Voor de windmolens geldt een maximale hoogte van 120 meter, mast en rotor samen. - De windmolens hebben een naar verhouding lange mast. De verhouding masthoogte : rotordiameter kan variëren tussen 1,5 : 1 en 1,2 : 1 (masthoogte maximaal 90 tot 84 Deel I: Beleidsnota 9

13 meter; rotordiameter respectievelijk maximaal 60 tot 70 meter). (Ten behoeve van een grotere energieopbrengst kunnen afwijkingen in de verhouding masthoogte : rotordiameter of in de maximale hoogte gewenst zijn. De gemeenten beoordelen of dergelijke afwijkingen een acceptabel beeld opleveren). - Windmolens worden geplaatst in een lijnopstelling van gelijke windmolens, op onderling gelijke afstanden. (Bij onderling niet exact gelijke afstanden, beoordelen de betrokken gemeenten of dit een acceptabel beeld oplevert). - De voorkeur gaat uit naar een lijnopstelling in een rechte lijn. Een rechte lijnopstelling bestaat uit ten minste drie windmolens. - Indien wordt gekozen voor een gebogen lijnopstelling, gaat de voorkeur uit naar een gelijkmatige kromme. Een gebogen lijnopstelling dient uit ten minste vijf windmolens te bestaan. - De lijnopstelling bestaat bij voorkeur uit een oneven aantal windmolens. - Twee lijnopstellingen op een onderlinge afstand van minder dan twee kilometer worden gezien als één lijnopstelling. - Er worden zo veel mogelijk windmolens geplaatst op de beschikbare ruimte. De onderlinge afstand tussen twee windmolens in een lijnopstelling bedraagt indicatief vier tot maximaal vijf maal de rotordiameter. - Het dient te gaan om windmolens met een driebladige rotor, met een lage draaisnelheid (dat wil zeggen 20 of minder omwentelingen per minuut). - Voor de vormgeving van de windmolens wordt uitgegaan van een terughoudende, functionele architectuur, bij voorkeur een slanke, conisch toelopende, gladde, ronde mast met een kleine, aërodynamisch ogende generator. - Het dient te gaan om een neutrale kleurstelling. 6. De weg naar realisatie De gemeenten kiezen in de ontwikkeling van de locatie een neutrale, voorwaardenscheppende en faciliterende rol. De daadwerkelijke ontwikkeling van een locatie dient plaats te vinden door marktpartijen. Voor de begeleiding van initiatieven wordt door de gemeenten per locatie een organisatie opgezet. Bij de toetsing van initiatieven in één van de gemeenten worden de andere gemeenten betrokken, omdat de plaatsing van windmolens op elk van de locaties ook impact heeft op de buurgemeente(n). De gemeenten stellen een aantal eisen ten aanzien van de realisatie: - Alleen plannen die betrekking hebben op de totale locatie worden in overweging genomen. Indien een initiatiefnemer delen van de locatie (lijnopstelling) niet wenst te ontwikkelen, dient te worden aangegeven wat daarvoor de reden is en welke mogelijkheden er zijn om de locatie in een later stadium alsnog volledig te benutten. Uiteraard kunnen meerdere initiatiefnemers een gezamenlijk plan voorleggen. - De gronden zijn grotendeels in eigendom van particulieren. Er wordt van uitgegaan dat de initiatiefnemer overeenstemming bereikt met alle betreffende grondeigenaren. - In verband met de ontwikkeling van bedrijventerrein Dordtse Kil III en de voorgenomen ontwikkeling van het bedrijventerrein Dordtse Kil IV dient overleg plaats te vinden met de Grootschalige windenergie in Dordrecht, s Gravendeel en Zwijndrecht 10

14 gemeenten om de gebruiksmogelijkheden van het terrein binnen de veiligheidszone rond de windmolens te optimaliseren. - De initiatiefnemer dient een sluitende exploitatie voor te leggen. Eventuele planschadeclaims komen voor rekening van de initiatiefnemer. - De initiatiefnemer dient aan te geven op welke wijze omwonenden en eventuele andere inwoners uit Dordrecht, s-gravendeel en Zwijndrecht en mogelijk elders uit de Drechtsteden worden betrokken bij het project. De voorkeur gaat uit naar initiatieven die de mogelijkheid bieden voor omwonenden en mogelijk andere inwoners om te participeren in het initiatief. - De initiatiefnemer dient aan te geven wat de spin-off is van het initiatief voor het regionale bedrijfsleven. De voorkeur gaat uit naar initiatieven die economisch of anderszins van betekenis zijn voor het regionale bedrijfsleven en de werkgelegenheid. - De initiatiefnemer dient aan te geven wat de spin-off is van het initiatief voor lokale en/of regionale onderwijsinstellingen. De voorkeur gaat uit naar initiatieven die van betekenis zijn voor bestaande of nieuw te vestigen onderwijsinstellingen in Dordrecht en de Drechtsteden. Deel I: Beleidsnota 11

15 Grootschalige windenergie in Dordrecht, s Gravendeel en Zwijndrecht 12

16 DEEL II: ONDERZOEKSVERSLAG

17

18 DEEL II: ONDERZOEKSVERSLAG 1. Inhoud en opzet van het onderzoeksverslag Het onderzoeksverslag is het eindrapport van het onderzoek naar mogelijkheden voor grootschalige windenergie in de gemeenten Dordrecht, s-gravendeel en Zwijndrecht. Dit onderzoeksverslag vormt de toelichting op en onderbouwing van de gemaakte beleidskeuzes. Het onderzoeksverslag bestaat uit een hoofdrapport en bijlagen. Het hoofdrapport is beknopt gehouden. Na deze inleidende paragraaf geeft paragraaf 2 de achtergrond en het doel van het onderzoek naar mogelijkheden voor grootschalige windenergie. Paragraaf 3 beschrijft de resultaten die in de onderscheiden onderzoeksfasen zijn geboekt. Uitgebreid wordt stilgestaan bij de uitkomsten van de laatste stap in het onderzoek, betreffende de daadwerkelijke mogelijkheden voor realisatie van windmolens op de drie kansrijkste locaties. In paragraaf 4 wordt ingegaan op de mogelijkheden voor eventuele tijdelijke opstellingen van windmolens. Het onderzoeksverslag wordt in paragraaf 5 besloten met conclusies. Alle achtergrondinformatie is opgenomen in de bijlagen bij dit verslag: - Bijlage 1 beschrijft het voortraject. Het onderzoek naar mogelijkheden voor windenergie in de gemeenten Dordrecht, s-gravendeel en Zwijndrecht heeft verschillende stappen doorlopen. Deze worden in de bijlage beschreven. - Bijlage 2 beschrijft de landschapsvisie die in 2001 is opgesteld, als basis voor mogelijke windmolenopstellingen en de inrichtingsprincipes die in 2003 zijn vastgesteld. In deze bijlage is een groot aantal fotomontages opgenomen, die een impressie geven van de impact van verschillende opties voor windmolenopstellingen op de omgeving. Daarbij is gekeken naar de impact op het landschap en op de woonomgeving. - Bijlage 3 beschrijft het huidige ruimtelijke beleid dat van toepassing is op de drie meest kansrijke onderzoekslocaties voor windenergie. - Bijlage 4 beschrijft de fysieke belemmeringen en zoneringen waarmee rekening moet worden gehouden bij plaatsing van windmolens op de onderzoekslocaties. - Bijlage 5 gaat in op de risico s voor vogels. 2. Achtergrond en doel van het onderzoek Doelstellingen klimaatbeleid De energievoorziening is een belangrijke maatschappelijke basisvoorziening. Op wereldschaal heeft de energievoorziening de aandacht. De voorraden fossiele brandstoffen zijn niet onuitputtelijk. Om op lange termijn in de energiebehoefte te kunnen blijven voorzien, is het nodig om naar nieuwe energiebronnen te zoeken. Duurzame bronnen hebben de voorkeur, omdat deze ook op termijn beschikbaar blijven en geen aanslag doen op voorraden in de aarde. Bij gebruik van traditionele energiebronnen (kolen, olie, aardgas) komen verbrandingsgassen vrij. Wetenschappers zijn het erover eens dat dit proces, veroorzaakt door menselijk handelen, bijdraagt aan het broeikaseffect, dat klimaatsverandering tot gevolg heeft. Eén van de Deel II: Onderzoeksverslag 15

19 verbrandingsgassen die vrijkomt, is kooldioxide (CO2). Mondiaal zijn afspraken gemaakt om de CO2-uitstoot terug te dringen (Kyoto afspraken). Het terugdringen van de uitstoot van CO2 is mogelijk door energiebesparing en door gebruik van duurzame energiebronnen, zoals wind, zon, water, warmte van de aarde. De Kyoto afspraken zijn vertaald in de algemene doelstelling van de rijksoverheid dat in % en in % van de energiebehoefte in Nederland wordt opgewekt uit duurzame bronnen. Grootschalige windenergie Toepassing van windenergie is één van de mogelijkheden om de doelstellingen te bereiken. Windenergie is schone energie. Windmolens wekken energie op zonder gebruik van fossiele brandstoffen en zonder uitstoot van CO2. Voor Nederland, vlak land aan de Noordzee, is het opwekken van energie uit wind een kansrijke mogelijkheid. Windenergie heeft een aantal voordelen ten opzichte van andere vormen van duurzame energieopwekking. De technieken voor opwekken van energie uit wind zijn verder gevorderd dan voor opwekken van energie uit bijvoorbeeld zon en aardwarmte. Grote windmolens hebben relatief gezien een grote energieopbrengst, zeker in windrijke gebieden. De benodigde investeringen zijn laag in vergelijking met andere duurzame energiebronnen en er is een grote investeringsbereidheid (veel belangstelling van ontwikkelaars en exploitanten). De Provincie Zuid-Holland behoort tot de windrijkste provincies van Nederland; de Drechtsteden horen tot de windrijkste gemeenten. Binnen de Drechtsteden is het zuidwestelijke deel het windrijkst. Het open landschap van de Hoeksche Waard, de Zwijndrechtse Waard en het Eiland van Dordrecht is in die zin kansrijk voor grootschalige windenergie. Om deze reden is onderzoek gedaan naar de mogelijkheden voor grootschalige windenergie in de drie gemeenten. Bestuursovereenkomst Landelijke Ontwikkeling Windenergie (BLOW) Om de landelijke doelstellingen op het gebied van windenergie te halen, hebben rijk, provincies en Vereniging van Nederlandse gemeenten in 2001 de Bestuursovereenkomst Landelijke Ontwikkeling Windenergie gesloten. Deze overeenkomst heeft tot doel om in 2020 op land MW windenergie te hebben gerealiseerd. De provincie Zuid-Holland heeft zich daarbij verbonden aan de realisatie van 205 MW op haar grondgebied. Sinds 2002 beschikken alle provincies over een Plan van Aanpak om deze doelstelling te halen. Het streven is erop gericht planologische besluitvorming op gemeentelijk niveau te hebben afgerond op 31 december Het onderzoek naar de mogelijkheden voor grootschalige windenergie in de gemeenten Dordrecht, s-gravendeel en Zwijndrecht is gestart in 1999 en wordt met het onderhavige rapport afgerond. Naar verwachting wordt het besluitvormingsproces rond mogelijke locaties afgerond in Doel van het onderzoek naar grootschalige windenergie in de drie gemeenten De gemeenten Dordrecht, s-gravendeel en Zwijndrecht hebben het onderzoek naar mogelijkheden voor grootschalige windenergie gestart vanuit de aanleiding mee te willen werken aan het bereiken van de landelijke en provinciale doelstelling om meer energie op een milieuvriendelijke wijze op te wekken en de CO2-uitstoot terug te dringen. Tweede aanleiding was de concrete vraag van windmolenexploitanten naar het standpunt van de gemeenten ten aanzien Grootschalige windenergie in Dordrecht, s-gravendeel en Zwijndrecht 16

20 van windenergie. Het onderzoek richt zich juist op het grondgebied van de drie betrokken gemeenten, omdat dit het meest windrijke deel is van de Drechtsteden. Het onderzoek is verricht in opdracht van en begeleid door een speciaal voor dit doel opgezet samenwerkingsverband tussen de drie betrokken gemeenten en wordt ondersteund door de provincie Zuid-Holland. Doel van het onderzoek is de mogelijkheden voor grootschalige windenergie in de drie betrokken gemeenten in kaart te brengen en op grond daarvan voor de drie gemeenten windenergiebeleid op te stellen. Het onderzoeksverslag brengt de mogelijkheden voor plaatsing van grootschalige windmolens in kaart. Op grond daarvan is in deel I van deze rapportage het beleid voor grootschalige windenergie in de drie gemeenten geformuleerd. Nota Wervel De provinciale ambities ten aanzien van windenergie zijn hoger dan de afspraken die zijn gemaakt tussen rijk, Interprovinciaal Overleg en Vereniging van Nederlandse Gemeenten. De provincie stelt zich ten doel in 2010 minstens 250 MW aan windenergie te hebben geplaatst. Het provinciale beleid voor windenergie is neergelegd in de Nota Wervel. Wervel staat voor Windenergie: Ruimtelijke Visie en Locatiekaart. De Nota Wervel is vastgesteld door Provinciale Staten van Zuid-Holland op 22 oktober De Nota Wervel geeft ruimtelijke reserveringen voor windenergie in de provincie. In 2003 bedraagt het opgestelde vermogen in de provincie 100 MW en wordt ervan uitgegaan dat op korte termijn nog een aantal windmolens zal worden geplaatst. Omdat men rekening houdt met locaties die nog zullen afvallen en omdat 250 MW wordt gezien als ondergrens, geeft de Nota Wervel mogelijkheden voor 350 MW. De stand van zaken maart 2005 is dat 153 MW is gerealiseerd en er dus voor 2010 nog minstens 97 MW moet worden gerealiseerd. De locaties Groote Lindt, HKS/Heuvelmanterrein en Dordtse Kil III en IV zijn in de nota aangegeven als gewenste opstelling. De locatie in s-gravendeel Zuid is aangegeven als studielocatie. In de inspraak op de Nota Wervel hebben de gemeenten Dordrecht, Zwijndrecht en s-gravendeel (in een gezamenlijke reactie van de Hoeksche Waardse gemeenten) verzocht de locaties langs de Oude Maas en de Dordtsche Kil aan te geven als studielocatie, omdat het lopende onderzoek naar de mogelijkheden voor windenergie zich weliswaar op die genoemde locaties toespitste, maar nog niet was afgerond. Dat verzoek is door de provincie niet gehonoreerd. De Nota Wervel moet zijn beslag krijgen in het nieuwe Streekplan Zuid-Holland Zuid. De streekplanherziening start in Met het beleid, zoals neergelegd in deel I van de onderhavige nota, wordt uitwerking gegeven aan de doelstellingen van de provinciale Nota Wervel, waar het gaat om de locaties langs de Dordtsche Kil en de Oude Maas. Dit rapport zal als zodanig worden ingebracht bij de Streekplanherziening in Nota Klimaatbeleid gemeente Dordrecht In Dordrecht is in mei 2004 de Nota Klimaatbeleid vastgesteld door de gemeenteraad. De nota Klimaatbeleid bestaat uit een beleidsdeel en een uitvoeringsprogramma. Deel II: Onderzoeksverslag 17

21 Onderzoekslocaties windenergie, 2003 De laatste fase in het onderzoek richt zich op drie locaties langs de Oude Maas en de Dordtsche Kil: 1: Groote Lindt, 2: HKS/ Heuvelmanterrein, 3: Dordtse Kil III en IV en buitengebied s-gravendeel Zuid. Grootschalige windenergie in Dordrecht, s-gravendeel en Zwijndrecht 18

22 Doel van het klimaatbeleid is bij te dragen aan de vermindering van de uitstoot van CO2, energiebesparing te bewerkstelligen en toepassing van duurzame energiebronnen te stimuleren. De Nota Klimaatbeleid geeft de locatie op Dordtse Kil III en IV aan als kansrijke locatie voor grootschalige windenergie. In lijn met het rijks- en provinciale beleid ziet de Nota Klimaatbeleid grootschalige windenergie als kansrijkste mogelijkheid om bij te dragen in de duurzame energiedoelstellingen. De nota geeft prioriteit aan grootschalige windenergie als duurzame energiebron. Het lopende onderzoek naar de mogelijkheden op de locaties Groote Lindt, HKS/Heuvelmanterrein en Dordtse Kil III en IV/ s-gravendeel-zuid heeft op dat moment nog niet geleid tot een locatiekeuze. De nota Klimaatbeleid formuleert daarom als doelstelling dat, zodra een keuze wordt gemaakt voor Dordtse locaties, een bestemmingsplan kan worden voorbereid dat dan in 2007 gereed kan zijn. Met het beleid voor grootschalige windenergie wordt invulling gegeven aan één van de doelstellingen van de Nota Klimaatbeleid gemeente Dordrecht, in die zin dat er een keuze wordt gemaakt voor Dordtse Kil III en IV als locatie waar grootschalige windenergie mogelijk is en dat wordt aangegeven op welke wijze realisatie kan plaatsvinden. Of het bestemmingsplan voor Dordtse Kil III en IV in 2007 daadwerkelijk is aangepast, danwel dat een artikel 19 WRO-procedure is gevoerd om grootschalige windenergie mogelijk te maken, hangt ervan af of op dat moment overeenstemming is bereikt met één of meer marktpartijen die de locatie kan/kunnen ontwikkelen en exploiteren. 3. De resultaten van het onderzoek Locaties Het onderzoek naar mogelijkheden voor windenergie in Dordrecht, s-gravendeel en Zwijndrecht is gestart in Het onderzoek heeft plaatsgevonden in een aantal stappen. De onderscheiden fases in het onderzoek zijn steeds afgerond met bestuurlijke besluitvorming. In het onderhavige hoofdrapport van het onderzoeksverslag worden de onderzoeksresultaten samengevat. Voor een volledig overzicht wordt verwezen naar de bijlagen. Gestart is met een quick-scan, waarbij alle mogelijke locaties voor grote windmolens in Dordrecht, s-gravendeel en Zwijndrecht zijn verkend. Op grond van een inschatting van onder andere de fysieke mogelijkheden, te verwachten energie-opbrengst en een inschatting van de haalbaarheid is uit deze locaties een selectie gemaakt van tien lijnopstellingen, die de meeste kans van slagen en het grootste rendement zouden opleveren. Verschillende combinaties van deze lijnopstellingen leidden tot drie modellen voor mogelijke windparken in de omgeving van de Dordsche Kil en Oude Maas. Deze modellen en lijnopstellingen zijn breed getoetst binnen de drie gemeenten en zijn voorgelegd aan de inwoners van de drie gemeenten in een draagvlaktest. Uit dit onderzoek is gebleken dat er over het algemeen een breed draagvlak is voor windenergie in de drie gemeenten, ook als het gaat om windmolenopstellingen binnen de eigen gemeente. Op grond van de resultaten van de brede toetsing en de draagvlaktest is als uitgangspunt gekozen voor locaties die de loop van de rivieren markeren in het landschap. Windmolens kunnen worden geplaatst aan één zijde van de rivier, langs bedrijventerreinen of in het buitengebied (niet in woongebieden of natuurgebieden). Daarmee vallen op dat moment wederom locaties af voor verder onderzoek. De overblijvende locaties zijn samengevoegd tot de drie kansrijkste onderzoekslocaties (zie kaart): Groote Lindt in Deel II: Onderzoeksverslag 19