Eindrapport. Samenwerkingsverband Gebruikersversterkend Initiatief in de welzijns- en gezondheidszorg. Gesubsidieerd door

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Eindrapport. Samenwerkingsverband Gebruikersversterkend Initiatief in de welzijns- en gezondheidszorg. Gesubsidieerd door"

Transcriptie

1 Samenwerkingsverband Gebruikersversterkend Initiatief in de welzijns- en gezondheidszorg Martelaarslaan Gent - tel fax Eindrapport Februari 2006 Gesubsidieerd door

2 1 INDELING EN RODE DRAAD DOORHEEN DIT EINDRAPPORT Aan de oorsprong van dit eindrapport lag een overleg dat startte eind Zes kleine, bestaansonzekere projecten die allen aandacht geven aan het gebruikersperspectief binnen de welzijn- en gezondheidzorg, staken de koppen bij elkaar. Bij nader inzien worstelden ze met gelijkaardige problemen: - ze zijn experimenteel en dus zoekend zowel inhoudelijk als op vlak van inbedding - ze werken met een kleine personeels- en middelenomkadering - allen verkennen een bijna onontgonnen insteek binnen de welzijns- en gezondheidszorg - allen hebben raakpunten met integratie en participatie van gebruikers van de welzijns- en gezondheidszorg, een thema dat veel aandacht krijgt doch weinig ondersteuning Versterken van de inspraak en participatie van de gebruikers in de welzijn- en gezondheidssector. leek de gemeenschappelijke missie. Ter verkenning van de mogelijkheden in dit kader werd een projectaanvraag ingediend. Dit leidde tot een tijdelijk overleg dat in het eerste hoofdstuk omschreven wordt. Gebruikersparticipatie was het thema dat al vlug kwam bovendrijven. Een thema dat kadert in een ruime maatschappelijke context, binnen een veranderende kijk op de hulpverlening. Vandaar ook dat in vele missies en beleidsverklaringen dit begrip terug te vinden is (zie hoofdstuk II). Na een verkenning van de werkingen van de partners en de positie van gebruikers daarbinnen, de literatuur rond gebruikersparticipatie, een aantal bronnen betreffende de noden en ervaringen van gebruikers, kwamen we tot het derde hoofdstuk. Dit wil een zicht bieden op randvoorwaarden, adviezen en methodieken betreffende effectieve gebruikersparticipatie in de ruime zin van het woord. Tenslotte willen we dit eindrapport afsluiten met een aantal besluiten. Meer concreet een aantal conclusies, een aantal adviezen en aandachtspunten die een eerste stap kunnen betekenen naar het concretiseren van effectieve gebruikersparticipatie vanuit een versterkt platform. Op basis van wat nu reeds versnipperd bestaat binnen Oost-Vlaanderen, kan een bundeling van deze expertise leiden tot een intersectoraal ondersteuningscentrum rond gebruikersparticipatie in Oost- Vlaanderen. Met dank aan de leden van de stuurgroep, Koen Berwouts, coördinator Welzijnsoverleg Regio Gent, Alle mensen die in het kader van dit eindrapport een schriftelijke of mondelinge bijdrage leverden, Ingrid Crabbe, Procesbegeleider Gebruikersversterkend Initiatief Oost-Vlaanderen Februari 2006,

3 2 INHOUDSTAFEL I. Het samenwerkingsverband Gebruikersversterkend Initiatief Oost-Vlaanderen p Het project p De partners p Netwerken p Activiteitenverslag II. Gebruikersparticipatie p Maatschappelijke context p Context van de hulpverlening p Huidige evoluties p Een werk van lange adem III. Concrete bevindingen betreffende effectieve gebruikersparticipatie p Verkenning van het begrip participatie p Bevindingen uit het werkveld p Modellen en methodieken tot het realiseren van effectieve participatie IV. Besluiten p Conclusies p Adviezen p Algemene aandachtspunten betreffende participatie van gebruikers in overlegorganen. p. 45 Geraadpleegde bronnen. In dit eindrapport wordt voor het omschrijven van de doelgroepen volgende terminologie gehanteerd: - Gebruikers: alle personen die gebruik maken van de welzijns- en gezondheidszorg; patiënten, cliënten, gezinsleden van jongeren en volwassenen die gebruik maken van hulp - Dienstverleners: alle professionele hulpverleners of aanverwante diensten waarmee de gebruikers op zoek naar hulp in contact komen - Overheden: zowel de federale, Vlaamse, provinciale als lokale overheden - Partners: de zes initiatieven die samenwerkten in functie van dit eindrapport: * Aanloophuis Poco Loco * Handicap Informatie Tips (HINT) * Platform Zelfzorg Oost-Vlaanderen (Plazzo) * project Steunrelaties * Regionaal Overleg Platform Participatie Oost-Vlaanderen (Roppov) * Vlaams Gebruikersoverleg voor Personen met een Handicap Oost-Vlaanderen (VGPH)

4 3 I. HET SAMENWERKINGSVERBAND GEBRUIKERSVERSTERKEND INITIATIEF OOST-VLAANDEREN I. 1. HET PROJECT Het Samenwerkingsverband Gebruikersversterkend Initiatief Oost-Vlaanderen is de tijdelijke werktitel voor een overleg tussen 6 partners die maandelijks samenkwamen met als doel tot een krachtenbundelingproces te komen. De geformuleerde conclusies bundelen echter een ruimere ervaring dan de inbreng van de deelnemende initiatieven. Via verschillende bronnen vanuit de netwerken van de partners, via verkennende gesprekken met, en deelname aan overleg, studiedagen en andere gebruikersinitiatieven, zijn we tot een goed beeld gekomen van wat leeft rond het thema gebruikersparticipatie. Dit eindrapport past dan ook binnen een evolutie die merkbaar is in alle welzijnssectoren en in een brede maatschappelijke context, met name de roep naar meer betrokkenheid van de burger bij het beleid op verschillende niveaus. In dit rapport willen we een kijk bieden op de maatschappelijke nood die bestaat en de meerwaarde die ieder van ons reeds biedt. Doch de vele vragen die gesteld worden, en waarop in de versnipperde kleinschalige werkingen geen ruimte is voor een antwoord, wijzen op een vraag naar een beter uitgebouwd en slagkrachtig gebruikersplatform. Dit eindrapport en het bijhorende Samenwerkingsverband Gebruikersversterkend Initiatief Oost-Vlaanderen streeft naar een structurele verankering van het proces dat groeit naar een effectieve participatie van gebruikers. Hoofdstuk III Concrete bevindingen betreffende effectieve gebruikersparticipatie gaat dan ook verder dan wat de partners nu reeds te bieden hebben. Ieder van de partners is ontstaan uit de nood aan een aanbod dat meer en beter gericht is op vragen van gebruikers. Ieder van de partners biedt een noodzakelijke aanvulling op het reguliere aanbod binnen zijn sector. Dit reguliere aanbod evolueert echter eveneens sterker naar een nauwere en andersoortige samenwerking met gebruikers. Een krachtenbundeling en aanvulling van de bestaande expertise bij de partners, zou een uit de praktijk gegroeide aanzet zijn ter ondersteuning van noden rond gebruikersparticipatie. We willen dan ook dit rapport beëindigen met enkele besluiten als aanzet voor de uitbouw van een provinciaal, intersectoraal ondersteuningscentrum voor gebruikersparticipatie in Oost-Vlaanderen. Een mogelijk antwoord dat het samenwerkingsverband wil bieden op de vraag naar meer gebruikersparticipatie in verschillende sectoren van de welzijnszorg en gezondheidszorg. De hoofdstukken III en IV bieden daartoe een aantal concrete handvatten. De voorgeschiedenis In het verleden heeft het provinciebestuur Oost-Vlaanderen steeds blijk gegeven van het belang van gebruikersparticipatie en van het belang van de ondersteuning van de gebruikers die participeren in beleidsontwikkeling. Bewijzen daarvan vinden we in de steun aan verschillende experimentele projecten die resoluut de kant van de gebruiker kiezen binnen de welzijns- en gezondheidszorg: het Aanloophuis Poco Loco, HINT (Handicap Informatie en Tips), Plazzo (Platform Zelfzorg Oost- Vlaanderen), het Project Steunrelaties, Roppov (Regionaal Platform Participatie Oost-Vlaanderen) en via het bieden van huisvesting aan het Vlaams Gebruikersoverleg voor Personen met een Handicap Oost-Vlaanderen (VGPH).

5 4 In de loop der jaren werd dan ook veel expertise opgebouwd bij deze initiatieven. Het feit dat allen klein (vaak éénmansprojecten) en tijdelijk zijn, brengt evenwel een aantal belangrijke beperkingen met zich mee: - de werkingen zijn versnipperd, wat op inhoudelijk en administratief vlak nadelig is, - er is veel kennis (visie en methodieken) en ervaring aanwezig die door het tijdelijk en beperkt karakter van de projecten moeilijk ruimere inbedding verkrijgen. Er werd gezocht naar een mogelijkheid tot expertise- en krachtenbundeling. Deze zoektocht kreeg ondersteuning van een procesbegeleider dankzij de financiële tussenkomst van de dienst Gezondheid van de provincie Oost-Vlaanderen en de logistieke medewerking van het Welzijnsoverleg Regio Gent. Situatie van de initiatiefnemende gebruikersversterkende initiatieven in Oost-Vlaanderen Momenteel hebben de zes initiatiefnemende Oost-Vlaamse gebruikersversterkende initiatieven veel gemeenschappelijk: a) vooral opgericht om de Oost-Vlaamse gebruiker te ondersteunen b) werkingsgebied: provincie Oost-Vlaanderen c) goede expertise, maar (te) beperkte middelen, dus (te) beperkte slagkracht d) de ontwikkelde expertise is ook voor andere organisaties/sectoren zeer bruikbaar, maar blijft teveel beperkt tot de eigen organisatie/sector e) de wens om d.m.v. krachtenbundeling en constructieve samenwerking oplossingen te zoeken voor gemeenschappelijke problemen: 1. werking met tijdelijke, meestal provinciale middelen 2. vanuit hun historische context meestal ondergebracht onder een professionele voorziening/vzw, met kans op insinuaties van extra subsidiëring van deze professionele voorziening 3. eis vanuit de provincie om een autonome juridische structuur op te richten terwijl de middelen te beperkt zijn Doel De aanzet realiseren voor een intersectoraal forum voor vragen i.v.m. gebruikersparticipatie op micro, meso en macroniveau binnen verschillende sectoren van de welzijns- en gezondheidszorg in Oost- Vlaanderen. Dit via een inhoudelijk krachtenbundelingproces van zes gebruikersversterkende initiatieven die nu werkzaam zijn in regio Oost-Vlaanderen. Werkwijze Procesmatige inhoudelijke krachtenbundeling via onderzoek naar: 1. het bestaande aanbod van de zes Oost-Vlaamse gebruikersversterkende initiatieven 2. de vragen en noden van de door hen bereikte gebruikers 3. de wijze waarop met vragen en noden (uit punt 2) wordt omgegaan a. door de zes gebruikersversterkende Oost-Vlaamse initiatieven b. door de betrokken professionele hulpverleners c. door de betrokken beleidsverantwoordelijken 4. elkaar versterkende mogelijkheden m.b.t. gebruikersversterking in Oost-Vlaanderen.

6 5 De stuurgroep Organisatie Contactpersoon Contactgegevens HINT (Handicap, Informatie, Tips) Edith Boutsen, projectmedewerker. Holstraat Gent - tel hint@scarlet.be Marie-Josée Meeus, Holstraat Gent tel Poco Loco Plazzo (Platform Zelfzorg Oost-Vlaanderen) Project Steunrelaties Roppov Regionaal Overleg Projecten en Participatie Oost- Vlaanderen Ropppov en Project Steunrelaties VGPH (Vlaams gebruikersoverleg voor Personen met een Handicap), O.-Vl. Directeur CADOR - HINT Alain Vincke Directeur CGGZ Eclips Ann De Maesschalck, projectmedewerker mj.meeus@tiscali.be Elyzeese Velden Gent tel a.vincke@cggeclips.be Martelaarslaan 204b Gent - tel plazzo@telenet.be Koen Berwouts, coördinator Martelaarslaan 204b Gent - tel Welzijnsoverleg Regio Gent Koen.berwouts@wrg.be Ann Dewulf, projectmedewerker Centrum Ambulante Begeleiding Gent (CAB) Bevrijdingslaan Gent tel GSM project.steunrelaties@skynet.be Ingrid Crabbe, coördinator Martelaarslaan Gent - tel Info@roppov.be Dirk Meulyzer, eindverantwoordelijke Centrum Ambulante Begeleiding Gent Karen Hemelinckx, projectmedewerker Bevrijdingslaan Gent - tel dirk.meulyzer@cabgent.be - PAC, Woodrow Wilsonplein Gent tel karen.hemelinckx@vgph.be I.1.Conclusies: De partners van het Samenwerkingsverband Gebruikersversterkend Initiatief Oost-Vlaanderen bieden een noodzakelijke aanvulling op het reguliere aanbod binnen verschillende sectoren. Het reguliere aanbod binnen de welzijns- en gezondheidssector evolueert eveneens sterk naar een nauwere en andersoortig samenwerking met gebruikers. Een krachtenbundeling en aanvulling van de bestaande expertise bij de partners, zou een uit de praktijk gegroeide aanzet zijn ter ondersteuning van noden rond gebruikersparticipatie.

7 6 I.2. DE PARTNERS. Wat hen verbindt Bij de verkenning van de werking van de initiatiefnemende partners kwamen we met z n allen tot verschillende vaststellingen: - participatie van gebruikers is een ruim begrip; - we beschikken over heel wat literatuur rond het thema: visie en methodiek; - de partners hebben heel wat ervaring rond het thema; - ieder van ons werkt dichtbij gebruikers en heeft daardoor een goed zicht op behoeften van de vraagzijde van de welzijn- en gezondheidssector; - er zijn weinig of geen overlegplatforms of netwerken waar de stem van de gebruikers met evenveel slagkracht als de stem van de sectoren uitgesproken en/of gehoord wordt; - effectieve participatie van de gebruiker, zowel binnen de maatschappij als binnen de hulpverlening (op micro- en meso-niveau) als binnen de beleidsontwikkeling blijkt geen evidentie te zijn; - er zijn noodzakelijke voorwaarden wil men tot effectieve participatie komen. Ieder van de partners werkt op zijn manier binnen zijn sector - hetzij aan het beluisteren van gebruikers, - hetzij aan het uitbouwen van netwerken, - hetzij aan het bundelen en inbrengen van de stem van de gebruikers, - hetzij aan ondersteuning van gebruikers - hetzij aan randvoorwaarden in functie van effectieve gebruikersparticipatie. Wat ieder van deze partners verbindt is het feit dat de gebruiker op de voorgrond geplaatst wordt door: - informatie op maat en ondersteuning op maat aan individuele gebruikers in het kader van meer vraaggestuurde hulpverlening (Hint) - ondersteunen van zelfzorginitiatieven rond gemeenschappelijke noden en mogelijkheden (Plazzo) - versterking en ondersteuning van patiënten ter (re)integratie (aanloophuis Poco Loco) - ondersteuning op praktisch, sociaal en emotioneel vlak vanuit een niet-professionele relatie (project Steunrelaties) - organiseren van oudergroepen in functie van het concretiseren en communiceren van hun visie op de hulpverlening (Roppov) - ondersteuning van gebruikersorganisaties in deelname aan overlegplatforms (VGPH)

8 7 De verschillende werkingen In het volgende overzicht wordt concreter omschreven hoe de werkingen van de partners zich ieder binnen zijn sector en specifiek aanbod, richten op gebruikersversterking en/of gebruikersparticipatie. Aanloophuis Poco Loco: - organiseren ontmoeting patiënten en ex-patiënten geestelijke gezondheidszorg, - gebruikers ondersteunen bij het organiseren van socio-culturele activiteiten, - aanmoedigen betrokkenheid en installeren van activiteitsgerichte themagroepen, - zelforganisatie: patiënten nemen taken en verantwoordelijkheden op. HINT: - informeren op maat van de individuele gebruiker en begeleiding gebruikers op zoek naar info, - empowerment van de gebruiker vertaling op maat, - signaleren noden van gebruikers aan overheden, - vertegenwoordiging individuele gebruiker in regionale overlegstructuren, - sensibiliseren van de burger in kader van hun kijk op de doelgroep, - bewaken van gebruikersgerichtheid en aanreiken van hefbomen in functie van participatie van de gebruiker door effectieve deelname aan ad hoc overlegmomenten. Plazzo: - ondersteunen van in zelfzorginitiatieven georganiseerde gebruikers in het kader van hun gemeenschappelijke noden via organisatie van provinciale vormingsmomenten en regionale bijeenkomsten voor ervaringsuitwisseling, - bekendmaken van noden en mogelijkheden van in zelfzorginitiatieven georganiseerde gebruikers aan andere zelfzorginitiatieven, dienstverleners en overheden o.a. via Plazzo-website, nieuwsbrief, - inbreng stem van in zelfzorginitiatieven georganiseerde gebruikers in provinciale adviesraad thuiszorg Oost-Vlaanderen, overlegplatform gezondheid lokaal sociaal beleid Gent, - coachen gebruiker in de provinciale adviesraad thuiszorg Oost-Vlaanderen, - info over in zelfzorginitiatieven georganiseerde gebruikers verspreiden via telefoon, mail, website, nieuwsbrief, - uitbouwen van een netwerk in functie van communicatiedoorstroming, samenwerking en erkenning van in zelfzorginitiatieven georganiseerde gebruikers als structurele gesprekspartner, - krachtenbundeling: gezamenlijk optreden naar en samenwerken met dienstverleners en overheden, vertegenwoordiging van de zelfzorginitiatieven op verschillende niveaus, - centraal aanspreekpunt voor vragen vanuit dienstverleners en overheden naar in zelfzorginitiatieven georganiseerde gebruikers. Project Steunrelaties: - stimuleren van contacten tussen ondersteunende vrijwilligers en cliënten; - doorbreken sociaal isolement cliënten Bijzondere Jeugdbijstand.

9 8 ROPPOV: - uitbouwen netwerk in functie van participatief werken (overleg en uitwisseling tussen professionelen), - uitbouwen en inzetten expertise in regio werkingen en OSBJ (Ondersteuningsstructuur Bijzondere Jeugdbijstand) in functie van participatief werken, - visie- en materiaalontwikkeling met betrekking tot participatie van ouders van jongeren in BJB, - deelname overleg ter ondersteuning en versteviging van oudergroepen BJB: OOG, - oudergroepen organiseren en bundeling stem van ouders en bekendmaking naar diensten en beleid, - stimuleren participatief werken en vertegenwoordiging stem van ouders (IJH zorgregio s Oost- Vlaanderen en Lokaal Sociaal Beleid). VGPH: - deelname verschillende werkgroepen en overlegplatforms in functie van participatie besluitvorming, - gebruikersondersteuning: opvolging ROG, - aanspreekpunt in functie van noden betreffende randvoorwaarden effectieve participatie van gebruikers aan beleid, - vorming en info individueel en collectief, - vertalen en verspreiden info: nieuwsbrief en nieuwsflash, - bewustmaking vraaggestuurde zorg via Raad van Gebruikers, - mini-raad van gebruikers, - netwerkvorming tussen gebruikersorganisaties.

10 9 Een meerwaarde Ieder van de partners heeft een eigenheid die zich uit in andere facetten van de werking. Al gauw bleek ook dat ieder van de ander kon leren en/of de eigen werking zou kunnen verbeteren of verfijnen door uitwisseling. Op de vraag wat een krachtenbundeling als meerwaarde kan bieden kregen we dan ook verschillende antwoorden: Vanuit Aanloophuis Poco Loco: De vraagzijde binnen de gezondheidssector versterken. Een onafhankelijke positie creëren voor de gebruiker via een netwerk op provinciaal niveau. Vanuit HINT: Een sterker forum om op termijn effectieve participatie te realiseren: aanzet voor evolutie naar effectieve gebruikersparticipatie. De meerwaarde van de samenwerking ligt op vlak van aanspreekpunt zijn naar beleid. Verzamelen van handvatten en hindernissen voor effectieve participatie van de gebruikers. Uitgroeien tot een expertisecentrum in functie van gebruikersparticipatie. Vanuit Plazzo: Een start geven aan de uitbouw van een intersectoraal ondersteuningscentrum m.b.t. gebruikersparticipatie in functie van een betere en vraaggestuurde Oost-Vlaamse welzijns- en gezondheidszorg. Een krachtenbundeling van bestaande gebruikersversterkende initiatieven in functie van een sterkere stem van de gebruiker, zowel naar beleid als naar professionele dienstverleners; Uitwisseling van kennis, methodieken en netwerken i.f.v. effectieve gebruikersparticipatie: basis- en praktijkgestuurde visieontwikkeling m.b.t. gebruikersparticipatie. Een basis voor gezamenlijke acties zowel naar professionele dienstverleners, beleid, georganiseerde en niet georganiseerde Oost-Vlaamse gebruikers. Vanuit Project Steunrelaties: Met uitgewisselde expertise meer klemtoon leggen op meer participatief werken. Vanuit ROPPOV: Op weg naar effectieve participatie van gebruikers op verschillende niveaus. Een centrum met meer mogelijkheden, dat kan ingaan op noden in functie van effectieve gebruikersparticipatie. Een antwoord bieden op bestaande noden die leven rond participatie van gebruikers, zowel bij gebruikers, bij dienstverleners als bij overheden. Vanuit VGPH: Expertise uitwisseling rond methodieken in functie van effectieve gebruikersparticipatie. Bundeling van de stem van gebruikers. Ondersteuning bij visieontwikkeling.

11 10 Ieders accenten De partners benadrukken verschillende noodzakelijke voorwaarden vanuit de eigen werking. Tijdens de uitwisseling werd dan ook duidelijk dat deze accenten (die deel uitmaken van de huidige werkingen) de onmisbare ondersteuning bieden in functie van effectieve gebruikersparticipatie. Aanloophuis Poco Loco: - laagdrempelig aanbod - dicht bij de gebruiker - met gecoördineerde ondersteuning van gebruikers HINT: - begrijpbare en bereikbare informatie aanreiken als eerste stap naar gebruikersparticipatie - ervaringsdeskundigheid naar waarde schatten en inzetten in hulpverleningsoverleg Plazzo: - uitgaan van degene die het probleem ervaart vraaggestuurde ondersteuning rond gemeenschappelijke noden en mogelijkheden van in zelfzorginitiatieven georganiseerde gebruikers - groepen organiseren door en met ervaringsdeskundigen - luisterend, invoelend en analyserend te werk gaan - netwerk uitbouwen in functie van optimaal gebruik van aanwezige mogelijkheden en vermijden van overlappingen - complementaire samenwerking met dienstverleners en overheden Project Steunrelaties: - vraaggestuurd werken - steun bieden vanuit niet-professionele hoek ROPPOV: - contact met en bevraging van gebruikers - themagroepen rond aanbod binnen de hulpverlening - netwerk waarin professionelen betrokken zijn - garantie van communicatiedoorstroming naar meso en macro niveau VGPH: - een netwerk ter communicatie - linken met beleid - ondersteuning van participerende gebruikersorganisaties I.2.Conclusies: Ieder van de partners werkt op zijn manier binnen zijn sector hetzij aan het beluisteren van gebruikers, hetzij aan het uitbouwen van netwerken, hetzij aan het bundelen en inbrengen van de stem van de gebruikers, hetzij aan ondersteuning van gebruikers of het werken aan randvoorwaarden in functie van effectieve gebruikersparticipatie.

12 11 I.3. NETWERKEN Ieder van de partners is reeds verbonden met een netwerk. Dit netwerk maakt het mogelijk dat ieder op zijn manier kan werken aan het versterken van de gebruiker en/of gebruikersgroep en/of gebruikersorganisatie binnen de eigen sector. Dit netwerk strekt zich uit naar alle niveaus.

13 12 sectoren gebruikers project netwerken vertegenwoordiging in overheden Vlaams Fonds voor Integratie Personen met een Handicap Bijzondere Jeugdbijstand Geestelijke gezondheidszorg Welzijn en gezondheid Individuele gebruikers personen met een handicap HINT Gebruikersorganisaties personen met een handicap VGPH Gezinnen Thuisbegeleiding bijzondere jeugdbijstand Oudergroepen van (ex) ouders van jongeren in de bijzondere jeugdbijstand Project STEUNRELATIES ROPPOV Individuele (ex) patiënten geestelijke gezondheidszorg Aanloophuis POCO LOCO In zelfzorginitiatieven georganiseerde gebruikers PLAZZO Regionaal: redactieraad sociale kaart Gent Regionale en provinciale initiatieven rond vrije tijd voor personen met een handicap Oriënteringscentra Oost-Vlaanderen Werkgroep zorgplanning Provinciaal Steunpunt toegankelijkheid Vlaams gebruikersoverleg VGPH Vlaamse werkgroep handicap en seksualiteit Regionaal Overleg personen met een handicap (6 regio s) Werkgroep zorgplanning - Werkgroep minderjarigen Provinciaal platform toegankelijkheid Vlaams gebruikersoverleg - Platform ledenorganisaties: KVG, gezin en handicap, FOVIG, ALS-liga, Fevlado, Blindenzorg Licht en Liefde, BOL, Budiv, Inclusie Vlaanderen, Zorg-in-Zicht, Vlabu, VFG, vzw Coma België, VVA, Similes, MS-Liga, Huntington-Liga 9 Oost-Vlaamse thuisbegeleidingsdiensten Bijzondere Jeugdbijstand: Gezinsbegeleiding. Denderstreek Aalst de Meeander Geraardsbergen t Kompas Dendermonde CABGent de Cocon Gent Mobilé St.Amandsberg Thuisbegel. Meetjesland Bassevelde ACVA Ronse Gezinsproject Waasland Beveren Alle Oost-Vlaamse diensten Bijzondere Jeugdbijstand Regionaal overleg ouderparticipatie: Ronse-Oudenaarde, Geraardsbergen-Aalst, Waasland-Dendermonde, Gent-Meetjesland O.O.G.: overkoepelende oudergroepen Oost-en West-Vlaanderen OSBJ: Ondersteuningsstructuur bijzondere jeugdbijstand Vlaanderen Functioneel Samenwerkingsverband Aanloophuis Gent: - Vrijwilligersorganisatie Metawonen Similes - Patiëntenvereniging Uilenspiegel - C.A.W. Artevelde - Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg Regio Groot Gent Eclips, Regionaal Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg, Deinze Gent Eeklo - V.z.w. Domos - V.z.w. Ipso Gent - V.z.w. Centrum Onderweg - P.C. Sint-Jan de Deo - P.Z. Sint Camillus, P.C. Sleidinge - V.z.w. DELTA - wonen - Regionaal: alle 6 regionaal welzijnsoverleg (Aalst-Dendermonde- Waasland-Meetjesland-Oudenaarde-Gent) Provinciale werkgroep RWO s Provinciaal Steunpunt Vrijwilligerswerk Vlaams patiëntenplatform Trefpunt Zelfhulp - Limburgs Platform Zelfhulp en Ontmoeting Stichting Klaverblad Zeeland *Regionaal Overleg personen met een handicap (4 regio s) *Overlegforum personen met een handicap Lokaal sociaal beleid Gent *Stuurgroep Integrale Jeugdhulp (IJH) Oost-Vlaanderen * Reflectiegroep ouders IJH * Overlegforum bijstand aan en bescherming van minderjarigen Lokaal sociaal beleid Gent *Samenwerkingsverband Aanloophuizen Oost-Vlaanderen *Provinciale Adviesraad voor Thuiszorg Oost-Vlaanderen (PRATO) *Overlegforum gezondheid Lokaal sociaal beleid Gent Vlaamse overheid Provinciale overheid Lokale overheden

14 13 I.4. ACTIVITEITENVERSLAG Voorbereidende fase (sedert eind 2003): Maandelijks overleg met de partners van de gebruikersversterkende initiatieven. Overleg met aanverwante initiatieven rond gebruikersparticipatie (stafmedewerkers Integrale Jeugdhulp (IJH), Raad van Ouders in de Jeugdhulp (ROJ), directie Stichting Klaverblad Zeeland). Doel: uitwisseling, ondersteuning, voorbereiding projectaanvraag. Project Samenwerkingsverband Gebruikersversterkend Initiatief Oost- Vlaanderen (1 april maart 2006) Maandelijks overleg met de betrokken partners (zie stuurgroep) in functie van prospectie mogelijke samenwerking, visie en eindrapport. (18/4/05, 17/05/05, 15/06/05, 8/9/05, 10/10/05, 28/10/05, 15/11/05, 19/12/05, 9/1/06) Verloop van gevolgde planning: April 2005 Info-overleg met medewerkers en/of sturende organen van de deelnemende partners. Bezoeken en bevraging deelnemende projecten en verantwoordelijke provincie Oost- Vlaanderen in functie van eindrapport. Mei 2005 Juni 2005 Juli 2005 Augustus 2005 Lezen: visie, jaarverslagen, folders, brochures.deelnemende projecten en Stichting Klaverblad Nederland. Eerste synthese werkingen: eigenheid en gemeenschappelijkheid deelnemende partners. Eerste brainstorm krachtenbundeling. Vastleggen inhoud eindrapport. Eerste conclusies formuleren, hiaten basis gemeenschappelijke visie. Voorbereiden tweede bevragingsronde partners. Doornemen literatuur betreffende gebruikersparticipatie. Onderzoeken en formuleren mogelijkheden tot uitbreiding, extra ondersteuning.. September 2005 Tweede info en overleg ronde partners. Uitwerken eerste inhoudelijke invulling eindrapport. Oktober 2005 November 2005 December 2005 Januari 2006 Februari 2006 Maart 2006 Voorleggen eerste inhoudelijke invulling eindrapport Denkdag in functie van gemeenschappelijke visie/samenwerking. Uitschrijven, aftoetsen, bijsturen, aanvullen eindrapport. Afwerken eindrapport. Voorstellen eindrapport. Overleg in functie van concretiseren geformuleerde besluiten.

15 14 Andere activiteiten: 1. Opmaken planning. 2. Overleg met deelnemende partners : info en overleg medewerker en dagelijks bestuur HINT - info en overleg medewerker en stuurgroep Plazzo - info en overleg stuurgroep Roppov - info en overleg medewerker en stuurgroep project Steunrelaties - info en overleg dhr. Alain Vincke voor Poco Loco - info en overleg medewerker VGPH en directie VGPH (mevr. Ann De Martelaer) 3. Opmaken werkdocumenten: - leidraad voor bevraging van de partners - frame ter verzameling informatie partners - bundeling eigenheid en sterkten van partners + meerwaarde samenwerking - eerste nota kerntaken samenwerking - uittekenen netwerken - voorstel eerste ontwerp visie 3. Deelname denkproces reflectiegroep participatie van ouders integrale jeugdhulp in functie van visie- en methodiekontwikkeling. 4. Lectuur in functie van. visie en methodieken.

16 15 II. GEBRUIKERSPARTICIPATIE II.1. MAATSCHAPPELIJKE CONTEXT Het thema participatie van gebruikers krijgt om verschillende redenen en vanuit verschillende hoeken aandacht. Algemeen beleid In verschillende teksten, zowel voorbereidende als decretale, lezen we meer en meer dat overheden zich bekommeren om de inbreng van de burger in het beleid. Ook in de welzijns- en gezondheidssector is dit een belangrijk aandachtspunt. Of zoals we kunnen lezen in de inleiding van een recent onderzoeksrapport van Mevr. Valérie Carrette: De Vlaamse regelgever attendeert in recente regelgeving uitdrukkelijk op de (structurele) participatie van de bevolking of van specifieke doelgroepen aan processen van beleidsplanning en ontwikkeling. Voorbeelden zijn het decreet houdende de ondersteuning en stimulering van het gemeentelijk, het intergemeentelijk en het provinciaal jeugd- en jeugdwerkbeleid (14 februari 2003), het decreet betreffende het lokaal sociaal beleid (29 maart 2004) en het decreet betreffende de integrale jeugdhulpverlening (5 mei 2004). 1 * Beleidsnota minister Vervotte Ook in de beleidsnota ( ) van mevrouw de minister Inge Vervotte gaat er veel aandacht naar doelen die passen in gebruikersversterkende initiatieven : werken aan gebruikersvriendelijkheid van de hulp aandacht voor de diversiteit van de gebruiker overleg met àlle betrokken partijen, inspraak en participatie vraaggestuurdheid focus op de mens (als actief lid van de democratie) achter de hulpbehoevende. * Beleidsparticipatie van ouderen. In het decreet houdende de stimulering van een inclusief Vlaams ouderenbeleid en de beleidsparticipatie van ouderen 2 van 30 april 2004, unaniem goedgekeurd door het Vlaams parlement, lezen we in artikel 2 nrs. 4 en 6 de volgende definitie: participatie: de deelname aan het maatschappelijk leven met het oog op het individuele en collectieve welzijn, waardoor men de persoonlijke controle op de eigen leefsituatie en op de externe factoren die deze leefsituatie bepalen, verhoogt. 1 Uit: Valérie Carrette: CBGS-Werkdocument 2004/10: Een groeiproces naar structurele participatie. Participatie van minderjarigen en ouders aan beleidsontwikkeling inzake integrale jeugdhulpverlening. Centrum voor Bevolkings-en Gezinsstudie Vlaamse Wetenschappelijke instelling inleidende samenvatting 2 Zie staatsblad nr 55704

17 16 Structurele participatie In verschillende teksten vinden we dan ook verwijzingen terug naar het uitbouwen van structuren die een permanente participatie van gebruikers mogelijk maken. Een tweede noodzakelijk aandachtspunt is de participatie van de gebruikers in overleg- en adviesstructuren. We zullen de structuren waarmee we werken toetsen aan dat principe en bij hersamenstelling van de provinciale adviesorganen zal de positie van de gebruikers verduidelijkt worden. 3 Het bewaken van het gebruikersperspectief en de experimenten om stem te geven aan de cliënt kunnen in alle mogelijke vormen vanuit het Regionaal Welzijnoverleg op hun realisaties getoetst worden. Het Regionaal Welzijnsoverleg kan hier een laboratoriumfunctie uitoefenen en zoeken hoe over de sectoren heen de doelgroep zo optimaal mogelijk betrokken kan worden en hoe de zorgnood van de personen bepalend kan zijn voor het zorgaanbod. 4 Het voorontwerp van provinciedecreet... Inhoudelijk is het decreet gebaseerd op vier grote krachtlijnen: ( ) 4. de burger als partner van het provinciale bestuur bij het beleid betrekken 5 ( ) Op welke wijze doen we dat? Methode en middelen. - ( ) - door de gebruiker en zijn omgeving een plaats te geven bij de beleidsvoorbereiding en de beleidsuitvoering - door een combinatie van (meer) intersectoraal denken en doelgroepbenadering 6 Argumenten voor effectieve participatie Uit de evolutie die de partners meemaakten, de vragen die vanuit professionele dienstverleners en overheden gesteld worden, maken we op dat de tijd voor een gefundeerde visieontwikkeling, visie- en methodiekverspreiding en structurele verankering rijp is. Uitwisseling rond participatief werken, empowerment, zelfzorg, respectvolle bejegening van hulpvragers, van deskundigheidsmodel naar samenwerkingsmodel, ervaringsdeskundigheid, omgaan met diversiteit, actieve deelname aan beleid en burgerschapszin zijn tendensen die passen in een andere kijk op burgers en daarbij ook op hulpvragers of gebruikers van een hulpaanbod. Een kijk die weggroeit van betutteling of polarisering. Een kijk die de gebruiker plaatst binnen het overlegforum rond het hulpaanbod in de welzijns- en gezondheidssector. Een kijk die onderkent dat de gebruiker een belangrijke partij is in de hulpverlening. Een kijk die beklemtoont dat deze kant te weinig gekend en bevraagd is. Een kijk die de gebruiker in eerste instantie aanspreekt als burger van deze maatschappij. Het belang van participatie van doelgroepen (in casu minderjarigen aan het denkproces rond Integrale Jeugdhulp) werd uitgebreid besproken in het document Een groeiproces naar structurele participatie. Participatie van minderjarigen en ouders aan beleidsontwikkeling inzake integrale jeugdhulpverlening. opgesteld door Mevr. Valérie Carrette. 3 Beleidsverklaring Provincie Oost-Vlaanderen Welzijn en gezondheid p. 41www.oost-vlaanderen.be 4 nota Regionaal overleg en samenwerking in de Welzijnssector september Nieuwsbrief Vereniging van de Vlaamse Provincies juni Beleidsverklaring Provincie Oost-Vlaanderen Welzijn en gezondheid p. 40www.oost-vlaanderen.be

18 17 Dit onderzoek werd uitgevoerd op vraag van dhr. Marc Morris, de toenmalige directeur-generaal van de administratie Gezin en Maatschappelijk Welzijn (departement Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur). Met deze opdracht zocht men een wetenschappelijke ondersteuning bij het realiseren van structurele participatie van minderjarigen en ouders aan het beleidsontwikkelingsproces rond integrale jeugdhulpverlening. Tevens werd via literatuurstudie en interviews met sleutelfiguren een aantal modellen getoetst om te komen tot adviezen betreffende het realiseren van effectieve participatie. Het is niet de bedoeling alle onderzochte elementen uit dit rapport te herhalen, wel willen we hier enkele belangrijke conclusies weergeven voornamelijk rond de legitimatie van structurele participatie. In de inleiding van het onderzoeksrapport wordt omtrent het groeiproces naar structurele participatie het volgende gesteld: Dit groeiproces vraagt een omslag van een beheersingsdenken naar de creatie van open, dynamische processen waarin diversiteit en het leren omgaan met onzekerheid centraal staat. 7 De volgende aandachtspunten werden telkens geformuleerd omtrent het recht op participatie van minderjarigen, doch we kunnen ze veralgemenen voor doelgroepen die inspraak en een participerende deelname vragen op verschillende vlakken en niveaus. 1. Het recht op participatie: Participatie als een mensenrecht dat zegt dat mensen het recht hebben betrokken te worden bij zaken die hun leven betreffen (o.a. ook terug te vinden in het Internationaal Verdrag van de Rechten van het Kind). 2. Participatie als verwezenlijking van het democratische principe: De redenering is dat de promotie van participatie ( ) zowel de kennis van en inzicht in politieke processen als hun interesse en betrokkenheid bij een democratisch georiënteerde samenleving bevordert. 8 en verder: De creatie van omgevingen waarin minderjarigen een stem hebben is essentieel voor hun welbevinden en welzijn 9 3. Participatie vanuit gelijkwaardig burgerschap: waarbij minderjarigen als burgers een legitieme en volwaardige stem hebben in debatten en discours die hun belang en welzijn betreffen Participatie als vorm van actief burgerschap: Deze benadering van actief burgerschap ( ) wordt ook wel beschouwd als zijnde een vorm van empowerment: minderjarigen oefenen hun rechten en verantwoordelijkheden ( ) in het belang van zichzelf en hun leeftijdgenoten uit Valérie Carrette: Een groeiproces naar structurele participatie. Participatie van minderjarigen en ouders aan beleidsontwikkeling inzake integrale jeugdhulpverlening. Centrum voor Bevolkings-en Gezinsstudie Vlaamse Wetenschappelijke instelling, CBGS-Werkdocument 2004/10: p.1 8 idem p 18 9 idem p idem p idem p. 21

19 18 5. Participatie als uitdaging : Openheid voor de inbreng van de betekenisverlening van de betrokken actoren ( ) kan een totaal andere kijk brengen op een sociaal of maatschappelijk probleem en de oplossingen hiervoor. ( ) dat de betekenisverlening van probleembetrokkenen niet alleen minderjarigen, maar ook (maatschappelijk kwetsbare) ouders nieuwe wendingen aan een discours en uiteindelijk aan beleidsvoering kunnen geven Participatie als uitgangspunt: De essentie van participatie ligt niet in een effectievere hulpverlening of een grotere maatschappelijke participatie (.) op een manier die maatschappelijk wordt gewaardeerd ( ). Fundamenteel gaat participatie om een grotere gelijkheid in sociale verhoudingen (Bouverne-De Bie, 2003). Dit houdt in dat participatie ( ) zowel wordt gerealiseerd op het niveau van de individuele relatie hulpverlener minderjarige, ouder, op het niveau van de vormgeving aan het hulpverleningsaanbod, als op het niveau van de samenleving. 13 Hoewel het werkdocument spreekt over de deelname aan beleidsprocessen van minderjarigen en ouders aan de jeugdhulpverlening, kunnen we deze kijk veralgemenen. Wanneer we, zoals in dit eindrapport, een lans willen breken voor de gebruiker op de voorgrond refereren we naar hetzelfde doel. Ook mevrouw Carrette komt tot het besluit dat effectieve participatie pas kan gerealiseerd worden wanneer men de doelgroepen meer in beeld brengt op verschillende fronten. 14 II.1. Conclusies: In verschillende teksten, zowel voorbereidende als decretale, lezen we dat overheden zich meer bekommeren om de inbreng van de burger in het beleid. Ook in de welzijns- en gezondheidssector is dit een belangrijk aandachtspunt. In verschillende teksten vinden we dan ook verwijzingen naar het uitbouwen van structuren die een permanente participatie van gebruikers mogelijk maakt. Deze evolutie is kenmerkend voor een visie die weggroeit van betutteling of polarisering. Een visie die de gebruiker plaatst binnen het overlegforum rond het hulpaanbod in de welzijns- en gezondheidssector. 12 idem p idem p idem, zie p. 42 en volgende

20 19 II.2. CONTEXT VAN DE HULPVERLENING Voor haar stagewerk Beleidsparticipatie van minderjarigen en hun ouders in de jeugdhulp in opdracht van Integrale Jeugdhulp Oost-Vlaanderen, deed Line Windey een onderzoek naar bestaande initiatieven en een bevraging van professionele dienstverleners rond dit thema. Een aantal conclusies uit dit werk, geven een beeld van de stand van zaken rond participatie van de gebruikers binnen de betrokken sectoren. 15 Een goed beleid stemt haar aanbod, voorzieningen en beslissingen steeds af op de noden en behoeften van haar doelgroep. Daarom is beleidsparticipatie van minderjarigen en hun ouders in de jeugdhulpverlening een belangrijke randvoorwaarde bij het nemen van beleidsbeslissingen en bij beleidsvoorzieningen die hen aanbelangen. Beleidsparticipatie in de jeugdhulpverlening staat echter nog in haar kinderschoenen. 16 In de interviews komen een aantal voorwaarden naar boven die een effectieve en geen schijnparticipatie aan het beleid van minderjarigen en hun ouders garanderen(..) Deze zijn een participatieve basishouding bij de betrokkenen; het procesgericht karakter, namelijk de focus op het afleggen van een hele weg om tot beleidsparticipatie te komen, eerder dan de gerichtheid op het eindresultaat; het zich herkend en erkend voelen als cliënt. 17 Dit stagewerk geeft een mooi beeld van het denkkader en de expertise die reeds bestaat rond het effectief betrekken van gebruikers bij de jeugdhulp. Een belangrijke conclusie is dan ook dat er veel leeft en veel gedacht wordt. Doch aan de voorwaarden en de kanalen om effectief de stem van gebruikers een vaste plaats te geven, kon nog weinig gewerkt worden. Uit de bemerkingen die verschillende sleutelfiguren meegeven lezen we dat versterking, inspraak en participatie van gebruikers veel verder gaat dan een overlegtafel creëren. Het vergt ook een aanpassing bij de dienstverleners. Dienstverleners en gebruikers komen namelijk in een andere positie ten opzichte van elkaar. Waar gebruikers door de hulpvraag in een afhankelijke positie staan, komen dienstverleners dien ten gevolge steeds in de positie van deskundige. Wanneer we spreken over een gebruikersparticipatie waarbij de gebruiker aangesproken wordt op zijn inbreng, laten we deze posities los. De ongelijke relatie die eigen is aan de verhouding hulpbehoevende-hulpverstrekker, wordt dan een relatie tussen partners met een eigen deskundigheid. Partners die op gelijkwaardige manier bevraagd kunnen worden over hun aandeel in het geheel. In dit hoofdstuk willen we een aantal ervaringen en voorbeelden uit de praktijk meegeven omtrent het werken aan structurele participatie van gebruikers binnen de hulpverlening Integrale Jeugdhulpverlening, een intersectoraal voorbeeld. In het decreet betreffende de Integrale Jeugdhulp lezen we dat het één van de opdrachten is om het perspectief van minderjarigen en ouders in te brengen in de beleidsvoering. Het is evenwel niet duidelijk op welke manier men die structurele participatie best kan vormgeven. 15 Geestelijke gezondheidszorg, bijzondere jeugdbijstand, kind en gezin, vlaams fonds sociale integratie van personen met een handicap, centra voor leerlingenbegeleiding, algemeen welzijnswerk 16 Line Windey: Beleidsparticipatie van minderjarigen en hun ouders in de jeugdhulp, Stagewerk voor Integrale Jeugdhulp Oost-Vlaanderen p.4 17 idem, p.8

21 20 Uit overleg met Mevr. Leen Poppe en de inleiding van Mevr. Heike Van Coillie 18 geschreven voor de workshop Hallo Overheid tijdens het gebruikerscolloquium De gebruiker misbruikt? halen we volgende concrete taken: - enerzijds dient het perspectief van ouders en minderjarigen ingebracht m.b.t. elk agendapunt. Concreet betekent dit dat men vanuit het perspectief van ouders en minderjarigen mee weet, mee denkt, mee beslist, mee uitvoert en mee evalueert in het totale beleid van de regionale stuurgroep Integrale Jeugdhulp. - anderzijds dient men een voorstel uit te werken voor een brede beleidsparticipatie van ouders en minderjarigen, met inbegrip van een planning om dit te realiseren. Er wordt dus een visie op structurele participatie uitgedacht tegen eind En verder: In deze visieontwikkeling zullen de betrokkenen zoeken naar antwoorden op zeer veel vragen. Hieronder een kleine greep daaruit: - Vinden gebruikers van de jeugdhulp zelf dat zij rechtstreeks aanwezig moeten zijn op beslissingsorganen of prefereren zij andere manieren om hun realiteit in beeld te brengen en wat zijn deze manieren dan? - Is er een fundamenteel verschil tussen het perspectief van ouders en van minderjarigen, zet men daar best verschillende structuren voor op? - Hoe kan men ervoor zorgen dat de standpunten die vertolkt worden breed gedragen zijn? Wat doet het beleid als er verschillende (ev. tegenstrijdige) deeladviezen zijn? - Hoe kan men de stem van minderjarigen en ouders inbrengen op alle niveaus van integrale jeugdhulp (tot op de werkvloer)? Welke methodieken kan men hanteren? - Wat zijn de randvoorwaarden en modaliteiten van bv. casusoverleg, tevredenheidonderzoek, cliëntbevraging? Hoe kan men daaruit de informatie halen op basis waarvan de structuren aangepast kunnen worden? - Wat zijn kwaliteitscriteria of randvoorwaarden om participatie van minderjarigen en ouders te realiseren? Wat in elk geval al duidelijk is, is dat het inbrengen van het cliëntperspectief in het beleid een gezamenlijk zoekproces is. 20 Sectorale voorbeelden: Vlaams Gebruikersoverleg voor Personen met een Handicap Oost- Vlaanderen Vanuit het Vlaams Gebruikersoverleg voor Personen met een Handicap Oost-Vlaanderen, worden een aantal zaken vastgesteld die gebruikers en hun organisaties kunnen helpen wanneer zij gaan nadenken over hun eigen positie en de manier waarop zij willen participeren aan het beleid. VGPH, die als taak heeft gebruikers te ondersteunen in deze participatie, kan, aan de hand van deze vaststellingen, strategieën ontwikkelen. Gebruikers en hun organisaties zullen zaken herkennen en hiermee aan de slag gaan. De overheid, die investeert in gebruikersparticipatie, vindt allicht aandachtspunten waarmee ze bij het uitstippelen van haar beleid bij voorkeur rekening zou moeten houden. 18 stafmedewerkers Integrale Jeugdhulp Oost-Vlaanderen 19 Provincie Oost-Vlaanderen, deelnemersmap colloquium Gebruikersparticipatie, De gebruiker misbruikt? 16 december idem

22 21 We merken op dat de overheid onduidelijke richtlijnen geeft. Daarnaast is het voor gebruikers ook niet altijd duidelijk wat er met hun adviezen gebeurt. Na de oprichting van het platform VGPH lijkt de belangstelling van de gebruikers en hun verenigingen ten aanzien van gebruikersparticipatie in sommige provincies groter te zijn geworden. Het regionaal overleg is een verzameling van overlegvergaderingen. Hieraan participeren professionelen, die hun dossiers door en door kennen en vaak met grote gedrevenheid en engagement aan de vergadertafel zitten. De gebruikers hun sterkte is de ervaringsdeskundigheid. Zij weten wat het is om te leven met een handicap. Een (nog te kleine) groep van gebruikers wil meer vat krijgen op het eigen leven en zij willen zich hiervoor engageren. Maar er zijn een aantal problemen/ongelijkheden: Grote kenniskloof tussen professionelen en gebruikers (vrijwilligers). Professionelen beschikken over alle informatie, gebruikers niet. De informatiedoorstroming van de overheid naar VGPH, zodat deze de gebruikers kan informeren, is ondermaats. Zoals niet elke persoon de professionele capaciteit heeft om te vergaderen, zo ook beschikt niet elke gebruiker over deze capaciteit. Vergaderingen zijn overdag waardoor er vooral participatie is van oudere gebruikers aangezien jongere mensen vaak moeten werken of de zorg hebben voor een kind met een handicap. Er is regelmatig een grote tijdsdruk omwille van spoed regionale vergaderingen : de gebruikers beschikken dan vaak niet over voldoende voorbereidingstijd. Vaak zitten professionelen op de stoel van de gebruikers en spreken zij namens de gebruikers. Een kleine groep gebruikers is heel deskundig geworden. De kloof tussen hen en nieuwe gebruikers is groot. De groep van gebruikers, personen met een handicap, is heel heterogeen. In 2005 is VGPH uitgegroeid tot een platform van 17 gebruikersorganisaties. We stellen vast dat nog niet alle gebruikersorganisaties gebruikers afvaardigen om te participeren. Voor een bepaalde groep van gebruikers is het regionaal overleg niet van belang, aangezien hun handicap hier niet aan bod komt. Het is voor gebruikers ook niet altijd duidelijk welke pet zij moeten opzetten: hun persoonlijke pet, die van hun organisatie of deze van de gebruikers. Sommige gebruikers zijn niet aangesloten bij een vereniging maar willen wel als gebruiker participeren aan het ROG. De gebruikersvertegenwoordigers worden onvoldoende tot nagenoeg niet gevoed door standpunten vanuit hun eigen gebruikersorganisatie. Het is daarnaast ook niet gemakkelijk voor gebruikers om los van de eigen situatie en handicap overstijgende standpunten in te nemen. De zorg is er ten behoeve van de personen met een handicap, de gebruikers zijn er niet voor de zorg. Representatieve afvaardiging helpt het beleid bij het uittekenen van de zorg. Daarbij stellen we vast dat heel wat overlegvergaderingen over planning, cijfers en middelen gaan. De impact van de gebruikers op dit proces is heel klein. Gebruikers gaan te vaak mee in het verdelen van de schaarste waarbij eigen inbreng in de zorgsturing en ontwikkeling nog vrij klein is. Waar gebruikers beter georganiseerd zijn, hebben ze een grotere impact op het overleg. Er is wel een positieve houding van de Vlaamse overheid en provinciale overheden naar gebruikersinbreng en participatie. Meer en meer wordt gevraagd naar afvaardiging of standpunten vanuit de gebruikers: men wil naar gebruikers luisteren. Gebruikers en hun vereniging hebben evenwel (nog) niet de traditie om samen standpunten rond zorg voor te bereiden en te bediscussiëren. Er blijven nog veel vragen waar een antwoord op gevonden moet worden:

23 22 Voor ondersteuning heb je informatie nodig, maar als je geen informatie hebt of steeds achterna holt, hoe ondersteun je dan? Gebruikers willen participeren aan het beleid: is het voor hen duidelijk wat ze willen bereiken, welke zorg ze willen. Participeren gebruikers namens zichzelf, hun vereniging, of namens alle gebruikers? Hoe betrek je gebruikers in het participatieproces als hun zorgvragen niet aan bod komen? Wat met gebruikers die willen participeren maar geen lid zijn van een vereniging? Hoe coach je vrijwilligers zodat ze even sterk aan de vergadertafels komen? Hoe zorg je ervoor dat er naar hen geluisterd wordt, hoe participeer je naar verandering toe? Gebruikersparticipatie in de sector personen met een handicap is nog nieuw en door alle partners sterk gewenst. de verenigingen waar armen het woord nemen Vanuit verschillende organisaties werden reeds vroeger stappen ondernomen en dossiers opgesteld waarin gebruikers van de welzijns- en gezondheidszorg pertinente vragen stellen betreffende hun inbreng in het beleid binnen verschillende sectoren. Enkele voorbeelden hiervan zijn: - Recht op een goed gezinsleven, een dialoog tussen armste gezinnen van Oostende en diensten uit de welzijnssector. van de Beweging van mensen met laag inkomen en kinderen vzw - Het dossier: een wapen? van de vzw Recht-op, vereniging waar armen het woord nemen, Antwerpen - Van klager tot drager, over het participatieproces en de hulpverlening. van Integrale Jeugdhulp in samenwerking met vzw Recht-Op Het inbrengen van de stem van gebruikers is voor deze verenigingen van het grootste belang om verschillende redenen. Daarnaast merken verschillende diensten binnen de welzijns- en gezondheidszorg op dat deze inbreng ook voor hen van het grootste belang is. De meeste diensten vinden dat ze via de dialoogmethode nu reeds enkele stapjes naar verandering toe hebben gezet. Maar ze vinden het uiterst belangrijk om samen met de gezinnen rond hun engagement te werken..enkele diensten voelen zich gesterkt om een aantal zaken waar de gezinnen uitdrukkelijk naar vragen opnieuw aan te kaarten bij het beleid. 21 Vanuit de vele groepsbijeenkomsten en overlegmomenten bleek dat mensen in armoede met ambivalente gevoelens naar de jeugdhulp kijken. Enerzijds moet de hulpverlening ondersteunen een stimulerend werken, maar anderzijds hebben mensen grote angst en veel wantrouwen in de hulpverlening. We vragen dan ook dat hulpverleners zich solidair opstellen Beweging van mensen met laag inkomen en kinderen vzw Oostende, Recht op een goed gezinsleven, een dialoog tussen armste gezinnen van Oostende en diensten uit de welzijnssector. 2004, p Integrale Jeugdhulp in samenwerking met vzw Recht-Op, Van klager tot drager, over het participatieproces en de hulpverlening. Juni 2004, p55

De gebruiker misbruikt? colloquium 16 december 2005

De gebruiker misbruikt? colloquium 16 december 2005 V.I.P versterking, inspraak, participatie Samenwerkingsverband Gebruikersversterkende initiatieven 1 HINT - PLAZZO aanloophuis POCO LOCO VGPH - project STEUNRELATIES- ROPPOV p/a Martelaarslaan 204b 9000

Nadere informatie

Project Steun aan participatie schema voor visie-ontwikkeling met toelichting activiteitenverslag juni - december 2005.

Project Steun aan participatie schema voor visie-ontwikkeling met toelichting activiteitenverslag juni - december 2005. Project Steun aan participatie schema voor visie-ontwikkeling met toelichting activiteitenverslag juni - december 2005 Platform Zelfzorg Oost-Vlaandere Martelaarslaan 204b 9000 Gent 09 225 91 33 09 233

Nadere informatie

Gebruikersparticipatie in Oost-Vlaanderen: actueel portret

Gebruikersparticipatie in Oost-Vlaanderen: actueel portret Platform Zelfzorg Oost-Vlaanderen Martelaarslaan 204b 9000 Gent tel. 09 225 91 33 - fax 09 233 35 89 plazzo@telenet.be http://users.telenet.be/plazzo Gebruikersparticipatie in Oost-Vlaanderen: actueel

Nadere informatie

Informatie brochure. Platform Zelfzorg. Oost-Vlaanderen

Informatie brochure. Platform Zelfzorg. Oost-Vlaanderen Informatie brochure Platform Zelfzorg Oost-Vlaanderen Martelaarslaan 204b 9000 Gent 09 225 91 33 09 233 35 89 plazzo@telenet.be htpp://users.telenet.be/plazzo/ met de steun van provincie Oost-Vlaanderen

Nadere informatie

De stem van de ouders een plaats geven.

De stem van de ouders een plaats geven. 1 De stem van de ouders een plaats geven. Naar aanleiding van het jubileumnummer van dit tijdschrift, werd aan het Roppov (Regionaal OverlegPlatform Participatie Oost-Vlaanderen) gevraagd een bijdrage

Nadere informatie

Provinciale gespreksavond over Zelfzorg en lokaal sociaal beleid een haalbare kaart?

Provinciale gespreksavond over Zelfzorg en lokaal sociaal beleid een haalbare kaart? Platform Zelfzorg Oost-Vlaanderen Martelaarslaan 204b 9000 Gent tel. 09 225 91 33 - fax 09 233 35 89 plazzo@telenet.be http://users.telenet.be/plazzo Provinciale gespreksavond over Zelfzorg en lokaal sociaal

Nadere informatie

Gezondheids- en Welzijnsbeurs Sint-Niklaas verslag 24-28/11/05

Gezondheids- en Welzijnsbeurs Sint-Niklaas verslag 24-28/11/05 Platform Zelfzorg Oost-Vlaanderen Martelaarslaan 204b 9000 Gent tel. 09 225 91 33 - fax 09 233 35 89 plazzo@telenet.be http://users.telenet.be/plazzo Gezondheids- en Welzijnsbeurs Sint-Niklaas verslag

Nadere informatie

TUSSENTIJDS RAPPORT. juni december 2006. Platform Zelfzorg. Oost-Vlaanderen

TUSSENTIJDS RAPPORT. juni december 2006. Platform Zelfzorg. Oost-Vlaanderen TUSSENTIJDS RAPPORT juni december 2006 Platform Zelfzorg Oost-Vlaanderen Martelaarslaan 204b 9000 Gent 09 225 91 33 09 233 35 89 info@plazzo.be www.plazzo.be Inhoudtafel Voorwoord 4 1. Inleiding 5 2. Organisatorisch

Nadere informatie

Gemeenschappelijke standpunten omtrent het uitbouwen van cliëntorganisaties als noodzakelijke voorwaarde voor een cliëntforum in de Jeugdhulp.

Gemeenschappelijke standpunten omtrent het uitbouwen van cliëntorganisaties als noodzakelijke voorwaarde voor een cliëntforum in de Jeugdhulp. DECEMBER 2014 Gemeenschappelijke standpunten omtrent het uitbouwen van cliëntorganisaties als noodzakelijke voorwaarde voor een cliëntforum in de Jeugdhulp. Een concepttekst vanuit het overleg tussen:

Nadere informatie

Vacature coördinator Rungproject

Vacature coördinator Rungproject Vacature coördinator Rungproject 26.06.07 Het Rungproject is een nieuw initiatief dat herstelgerichte hulp biedt aan jongeren in de bijzondere jeugdbijstand die weglopen (overwegen) en hun omgeving. Het

Nadere informatie

Hoe kan de ontwikkeling van ervaringswerk en -kennis een participatieve jeugdhulp versterken?

Hoe kan de ontwikkeling van ervaringswerk en -kennis een participatieve jeugdhulp versterken? Hoe kan de ontwikkeling van ervaringswerk en -kennis een participatieve jeugdhulp versterken? Tijs Van Steenberghe, vakgroep sociaal werk, expertisecentrum Quality of Life Jessica De Maeyer, vakgroep orthopedagogiek,

Nadere informatie

Huizen van het Kind. Gezinnen ondersteunen in hun kracht

Huizen van het Kind. Gezinnen ondersteunen in hun kracht Huizen van het Kind Gezinnen ondersteunen in hun kracht Een noodzakelijke, natuurlijke evolutie ondersteund door een nieuwe regelgeving www.huizenvanhetkind.be Doelstelling Hoe Regels Doelstelling Hoe

Nadere informatie

EINDRAPPORT. juni 2006 mei 2007. Platform Zelfzorg. Oost-Vlaanderen

EINDRAPPORT. juni 2006 mei 2007. Platform Zelfzorg. Oost-Vlaanderen EINDRAPPORT juni 2006 mei 2007 Platform Zelfzorg Oost-Vlaanderen Martelaarslaan 204b 9000 Gent 09 225 91 33 09 233 35 89 info@plazzo.be www.plazzo.be Inhoudtafel Voorwoord 4 1. Inleiding 5 2. Organisatorisch

Nadere informatie

BELEIDSPARTICIPATIE DOOR EEN KINDERRECHTENBRIL

BELEIDSPARTICIPATIE DOOR EEN KINDERRECHTENBRIL BELEIDSPARTICIPATIE DOOR EEN KINDERRECHTENBRIL Een reflectie-instrument voor beleidsmakers Sara Lembrechts Kenniscentrum Kinderrechten vzw (KeKi) KeKi s dubbele opdracht - Brugfunctie: bijdragen tot een

Nadere informatie

Ontwerp WRG-jaarplan 2010

Ontwerp WRG-jaarplan 2010 Ontwerp WRG-jaarplan Dit is het jaaractieplan dat goedgekeurd werd door raad van bestuur van 10 december. Dit document is gebaseerd op het jaaractieplan, met hier en daar een klein verschil. Om te beginnen

Nadere informatie

Integrale Jeugdhulpverlening: een nieuw plan in de maak

Integrale Jeugdhulpverlening: een nieuw plan in de maak Integrale Jeugdhulpverlening: een nieuw plan in de maak Document opgesteld door: vzw de Keeting vzw Recht-Op Kroonstraat 64/66 Lange Lobroekstraat 34 2800 Mechelen 2060 Antwerpen email: info@dekeeting.be

Nadere informatie

DURF2020 ACHTERGRONDINFO

DURF2020 ACHTERGRONDINFO Je eigen leven, daar gaan we voor! DURF2020 ACHTERGRONDINFO ACHTERGRONDINFO DURF2020 START In het kader van mijn P2020 wordt er veel gesproken, nagedacht en nieuwe initiatieven genomen in functie van de

Nadere informatie

Inputnota Vlaamse Jeugdraad: lokaal jeugdbeleid in de nieuwe gemeentelijke beleids- en beheerscyclus

Inputnota Vlaamse Jeugdraad: lokaal jeugdbeleid in de nieuwe gemeentelijke beleids- en beheerscyclus VJR-20100511 Inputnota Vlaamse Jeugdraad: lokaal jeugdbeleid in de nieuwe gemeentelijke beleids- en beheerscyclus Inleiding De Vlaamse regering wil de lokale sectorale en thematische beleidsplannen, waaronder

Nadere informatie

Geachte Dames en Heren,

Geachte Dames en Heren, Trefdag 'Patiënt en professional, samen sterker' UZ Gent 1 december 2016 19u Bijdrage gedeputeerde Couckuyt, met als titel: Vermaatschappelijking van zorg: het belang van zelfzorg en gebruikersparticipatie

Nadere informatie

3. Inspraak - Participatie aan het beleid

3. Inspraak - Participatie aan het beleid kwaad berokkenen. Vaak is de zorgverlener zich dus niet bewust van de gevolgen van zijn handelingen (vandaar de be tussen haakjes). Voor Vlaanderen bestaat er een Vlaams Meldpunt Ouderenmis(be)handeling.

Nadere informatie

Beleidsvisie Sociaal Werk

Beleidsvisie Sociaal Werk Beleidsvisie Sociaal Werk Jo Vandeurzen Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Het momentum Groot enthousiasme voor deelname aan werkgroepen Sociaal werkers uit verschillende sectoren en

Nadere informatie

Regionale zelfzorgbijeenkomst regio Gent Thema public relations en bekendmaking verslag dd. 9 juni mei 2005

Regionale zelfzorgbijeenkomst regio Gent Thema public relations en bekendmaking verslag dd. 9 juni mei 2005 Platform Zelfzorg Oost-Vlaanderen Martelaarslaan 204b 9000 Gent tel. 09 225 91 33 - fax 09 233 35 89 plazzo@telenet.be http://users.telenet.be/plazzo Regionale zelfzorgbijeenkomst regio Gent Thema public

Nadere informatie

Provincieraadsbesluit

Provincieraadsbesluit 6 e Directie Dienst 62 Gezondheid Provincieraadsbesluit betreft verslaggever ZORG Subsidie voor zorgcircuitvorming en specifieke aandachtsgroepen in de geestelijke gezondheidszorg (62/03b/fm/04007) de

Nadere informatie

Op zaterdag 21 mei organiseerde Plazzo een Trefdag Zelfzorg rond het thema vernieuwen en verjongen van je vereniging.

Op zaterdag 21 mei organiseerde Plazzo een Trefdag Zelfzorg rond het thema vernieuwen en verjongen van je vereniging. PLAZZO VANDAAG Platform Zelfzorg Oost-Vlaanderen (Plazzo) is een samenwerkingsverband dat werkt rond zelfzorg en gebruikersparticipatie in Oost-Vlaanderen. Plazzo versterkt zelfzorggroepen, valoriseert

Nadere informatie

Regionale zelfzorgbijeenkomst regio Waasland- Dendermonde Thema gespreks- en vergadertechnieken verslag dd. 24 mei 2005

Regionale zelfzorgbijeenkomst regio Waasland- Dendermonde Thema gespreks- en vergadertechnieken verslag dd. 24 mei 2005 Platform Zelfzorg Oost-Vlaanderen Martelaarslaan 204b 9000 Gent tel. 09 225 91 33 - fax 09 233 35 89 plazzo@telenet.be http://users.telenet.be/plazzo Regionale zelfzorgbijeenkomst regio Waasland- Dendermonde

Nadere informatie

www.roppov.be Eindrapport van het project Roppov werkjaar 2005 Regionaal Overleg Platform Participatie Oost-Vlaanderen

www.roppov.be Eindrapport van het project Roppov werkjaar 2005 Regionaal Overleg Platform Participatie Oost-Vlaanderen Eindrapport van het project Roppov werkjaar 2005 Regionaal Overleg Platform Participatie Oost-Vlaanderen www.roppov.be Een samenwerkingsverband binnen de Bijzondere Jeugdbijstand Gesubsidieerd door Martelaarslaan

Nadere informatie

Deze vorm van begeleiding is beperkt in tijd (3 jaar), maar niet in het aantal begeleidingen.

Deze vorm van begeleiding is beperkt in tijd (3 jaar), maar niet in het aantal begeleidingen. SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 187 van VERA JANS datum: 12 december 2014 aan JO VANDEURZEN VLAAMS MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN Thuisbegeleiding personen met autismespectrumstoornis - Capaciteit

Nadere informatie

over het Besluit van de Vlaamse Regering ter uitvoering van het decreet algemeen welzijnswerk

over het Besluit van de Vlaamse Regering ter uitvoering van het decreet algemeen welzijnswerk Advies over het Besluit van de Vlaamse Regering ter uitvoering van het decreet algemeen welzijnswerk Brussel, 25 april 2013 SARWGG_ADV_20130425_BVR_AWW Strategische Adviesraad Welzijn Gezondheid Gezin

Nadere informatie

Verslag aan de Provincieraad

Verslag aan de Provincieraad directie Welzijn, Gezondheid, Wonen, Jeugd en Ontwikkelingssamenwerking --- dossiernummer:. 1402910 Verslag aan de Provincieraad betreft verslaggever Team Sociale Planning en Netwerking - Regionaal Welzijnsoverleg

Nadere informatie

1. Wat is het Vlaams Patiëntenplatform vzw? 2. Wat is de eerste lijn? 3. Wat is een Samenwerkingsinitiatief eerstelijnsgezondheidszorg (SEL)? 4.

1. Wat is het Vlaams Patiëntenplatform vzw? 2. Wat is de eerste lijn? 3. Wat is een Samenwerkingsinitiatief eerstelijnsgezondheidszorg (SEL)? 4. Klankbordgroep eerste lijn Gent 18 januari 2011 i.s.m. PLAZZO 1 Programma 1. Wat is het Vlaams Patiëntenplatform vzw? 2. Wat is de eerste lijn? 3. Wat is een Samenwerkingsinitiatief eerstelijnsgezondheidszorg

Nadere informatie

Publicatie B.S.: Inwerkingtreding: Hoofdstuk I. ALGEMENE BEPALINGEN. Artikel 1.

Publicatie B.S.: Inwerkingtreding: Hoofdstuk I. ALGEMENE BEPALINGEN. Artikel 1. BESLUIT van de VLAAMSE REGERING van 24 april 2009 tot vaststelling van de voorwaarden voor de experimentele subsidiëring van een aanvullend geïndividualiseerd hulpaanbod in de intersectorale aanpak van

Nadere informatie

Deel 1: Beschrijving van de structurele externe overlegorganen waar we aan participeren.

Deel 1: Beschrijving van de structurele externe overlegorganen waar we aan participeren. 1 / 6 Deel 1: Beschrijving van de structurele waar we aan participeren. In deze procedure beschrijven we enkel het permanent of structureel overleg waaraan we verplicht of vrijwillig participeren. Naast

Nadere informatie

HUISHOUDELIJK REGLEMENT INTERSECTORAAL REGIONAAL OVERLEG JEUGDHULP WEST-VLAANDEREN

HUISHOUDELIJK REGLEMENT INTERSECTORAAL REGIONAAL OVERLEG JEUGDHULP WEST-VLAANDEREN HUISHOUDELIJK REGLEMENT INTERSECTORAAL REGIONAAL OVERLEG JEUGDHULP WEST-VLAANDEREN Inleidende bepaling Gebruikersparticipatie vormt een rode draad doorheen Integrale Jeugdhulp en de werking van het IROJ.

Nadere informatie

Provincieraadsbesluit

Provincieraadsbesluit 6 e Directie Dienst 61 Welzijn Provincieraadsbesluit betreft verslaggever ZORG subsidie voor zorgcircuitvorming en specifieke aandachtsgroepen in de geestelijke gezondheidszorg (62/03b07/fm/05003) de heer

Nadere informatie

Actieplan 1 Informatie- en preventiebeleid naar de Zeelse bevolking toe op het vlak van o.m. (kinder)armoede, gezondheid, participatie

Actieplan 1 Informatie- en preventiebeleid naar de Zeelse bevolking toe op het vlak van o.m. (kinder)armoede, gezondheid, participatie DEEL ARMOEDEBESTRIJDING Actieplan 1 Informatie- en preventiebeleid naar de Zeelse bevolking toe op het vlak van o.m. (kinder)armoede, gezondheid, participatie Actie 1 : Het OCMW zorgt er, zelfstandig of

Nadere informatie

Outreach: ja hallo 19/05/2016

Outreach: ja hallo 19/05/2016 Outreach: ja hallo 19/05/2016 Inhoud 1. Visie 2. Quality of Life 3. Quickscan 4. De cirkel Visie? Visie geeft denken en handelen vorm Mens-en maatschappijvisie Ruimer dan outreach alleen Iedereen heeft

Nadere informatie

EEN SOCIALE KAART, WAT BETEKENT DIT?

EEN SOCIALE KAART, WAT BETEKENT DIT? DE INTERPROVINCIALE SOCIALE KAART De Vlaamse provincies en de Vlaamse Gemeenschapscommissie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest werken al een aantal jaren samen aan één sociale kaart voor Vlaanderen,

Nadere informatie

Inspiratiedag VVSG Ouderen- en thuiszorg. Cis Dewaele

Inspiratiedag VVSG Ouderen- en thuiszorg. Cis Dewaele Inspiratiedag VVSG Ouderen- en thuiszorg Cis Dewaele Inhoud 1. Waarom outreach 2. Quickscan 3. De visie 4. De cirkel 1. Waarom outreach Niet bereikte groepen De relatie werkt! (leefwereld, waarden en normen)

Nadere informatie

INTERBESTUURLIJKE SAMENWERKING JURIDISCHE WENSDROOM OF RECHTSILLUSIE? WERKGROEP WELZIJN 7 februari 2014

INTERBESTUURLIJKE SAMENWERKING JURIDISCHE WENSDROOM OF RECHTSILLUSIE? WERKGROEP WELZIJN 7 februari 2014 INTERBESTUURLIJKE SAMENWERKING JURIDISCHE WENSDROOM OF RECHTSILLUSIE? WERKGROEP WELZIJN 7 februari 2014 Isabelle Van Vreckem Departement WVG (Vlaamse overheid) Interbestuurlijke relaties VL-provincies

Nadere informatie

EINDRAPPORT. 4e werkjaar juni 2004 - mei 2005. Platform Zelfzorg. Oost-Vlaanderen

EINDRAPPORT. 4e werkjaar juni 2004 - mei 2005. Platform Zelfzorg. Oost-Vlaanderen EINDRAPPORT 4e werkjaar juni 2004 - mei 2005 Platform Zelfzorg Oost-Vlaanderen Martelaarslaan 204b 9000 Gent 09 225 91 33 09 233 35 89 plazzo@telenet.be http://users.telenet.be/plazzo/ Inhoudstafel Voorwoord

Nadere informatie

BIJLAGE. Motivering van het voorliggende convenant

BIJLAGE. Motivering van het voorliggende convenant BIJLAGE CONVENANT VRIJWILLIGERSWERK IN UITVOERING VAN HET PROTOCOL BETREFFENDE DE SAMENWERKING TUSSEN DE MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN EN DE PROVINCIES TIJDENS DEZE LEGISLATUUR Motivering

Nadere informatie

Lokale bestrijding. kinderarmoede. Groeiactieplan. kinderarmoede

Lokale bestrijding. kinderarmoede. Groeiactieplan. kinderarmoede Lokale bestrijding kinderarmoede Groeiactieplan kinderarmoede Overzicht 1. Algemeen kader 2. Greep uit de acties in Gent 3. Succesfactoren/knelpunten à Debat Psychologische Dienst - OCMW Gent 2 1. Algemeen

Nadere informatie

Werk maken van kinderrechten

Werk maken van kinderrechten Werk maken van kinderrechten De decreten integrale jeugdhulp in de praktijk Sectoraal cijferrapport: Centra voor Geestelijke Gezondheidszorg Inhoudstafel 1 Kerncijfers... 3 2 Het DRM als referentiekader

Nadere informatie

Eén gezin één plan. Meer capaciteit en samenwerking in de rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp

Eén gezin één plan. Meer capaciteit en samenwerking in de rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp Eén gezin één plan Meer capaciteit en samenwerking in de rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp Inhoud De oproep Context en beleidskeuzes Finaliteit van de oproep: één gezin, één plan Samenstelling en uitbouw

Nadere informatie

Een sterke jeugdhulp, snel en dichtbij

Een sterke jeugdhulp, snel en dichtbij Een sterke jeugdhulp, snel en dichtbij Waarom? Daarom! Goed uitgebouwde basisondersteuning voor alle kinderen en gezinnen Aanvullende en specifieke opdracht voor jeugdhulp wanneer ontwikkeling vast loopt

Nadere informatie

CONVENANT BETREFFENDE EEN GEZAMENLIJKE AANPAK VAN OUDERENMIS(BE)HANDELING VOOR HET VLAAMSE GEWEST, DE VLAAMSE GEMEENSCHAPSCOMMISSIE EN DE PROVINCIES

CONVENANT BETREFFENDE EEN GEZAMENLIJKE AANPAK VAN OUDERENMIS(BE)HANDELING VOOR HET VLAAMSE GEWEST, DE VLAAMSE GEMEENSCHAPSCOMMISSIE EN DE PROVINCIES BIJLAGE Bijlage nr. 1 CONVENANT BETREFFENDE EEN GEZAMENLIJKE AANPAK VAN OUDERENMIS(BE)HANDELING VOOR HET VLAAMSE GEWEST, DE VLAAMSE GEMEENSCHAPSCOMMISSIE EN DE PROVINCIES Tussen De Vlaamse overheid, vertegenwoordigd

Nadere informatie

Gerechtelijke jeugdhulp, ervaringen en vragen van ouders. oudergroep Gent maart 2007

Gerechtelijke jeugdhulp, ervaringen en vragen van ouders. oudergroep Gent maart 2007 1 Vzw Roppov Martelaarslaan 212 9000 Gent tel 09/224.09.15 fax 09/233.35.89 e-mail info@roppov.be web www.roppov.be Gerechtelijke jeugdhulp, ervaringen en vragen van ouders. oudergroep Gent maart 2007

Nadere informatie

Garanties voor hulpcontinuïteit in de overgang naar meerderjarigheid

Garanties voor hulpcontinuïteit in de overgang naar meerderjarigheid Garanties voor hulpcontinuïteit in de overgang naar meerderjarigheid Trefdag Jong en zonder (t)huis 2 juni 2017 David Debrouwere Afdelingshoofd Voorzieningenbeleid Jongerenwelzijn Inhoud Actieplan jongvolwassenen

Nadere informatie

Verdere informatie is te vinden in de statuten van de vzw, zoals gepubliceerd in het staatsblad van 22/03/2007.

Verdere informatie is te vinden in de statuten van de vzw, zoals gepubliceerd in het staatsblad van 22/03/2007. Jaarverslag 2007 Voor vzw touché was 2007 het jaar van de oprichting, de bekendmaking en de opstart. Dit jaarverslag beschrijft de werking en de activiteiten van het eerste jaar van de vzw. 1. Oprichting

Nadere informatie

Werk maken van kinderrechten

Werk maken van kinderrechten Werk maken van kinderrechten De decreten integrale jeugdhulp in de praktijk Sectoraal cijferrapport: Jongeren Advies Centra (JAC) Inhoudstafel 1 Kerncijfers... 3 2 Het DRM als referentiekader voor het

Nadere informatie

Elektronische nieuwsbrief 14 februari 2008 Jaargang 4 - nummer 1

Elektronische nieuwsbrief 14 februari 2008 Jaargang 4 - nummer 1 Elektronische nieuwsbrief 14 februari 2008 Jaargang 4 - nummer 1 Deze nieuwsbrief is een initiatief van de Vlaamse overheid, Departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, Afdeling Welzijn en Samenleving.

Nadere informatie

DE VLAAMSE REGERING, Gelet op de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, inzonderheid op artikel 5, 1;

DE VLAAMSE REGERING, Gelet op de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, inzonderheid op artikel 5, 1; Besluit van de Vlaamse Regering van 13 januari 2006 betreffende de boekhouding en het financieel verslag voor de voorzieningen in bepaalde sectoren van het beleidsdomein Welzijn, Volksgezondheid en Gezin

Nadere informatie

Ontwerp WRG-jaarplan 2010

Ontwerp WRG-jaarplan 2010 Beste Bestuurder, Ontwerp WRG-jaarplan 2010 Dit is het ontwerp jaaractieplan 2010 dat zal voorgelegd worden aan de raad van bestuur van 10 december 2010. Dit document is gebaseerd op het jaaractieplan,

Nadere informatie

BELEIDSPARTICIPATIE DOOR EEN KINDERRECHTENBRIL

BELEIDSPARTICIPATIE DOOR EEN KINDERRECHTENBRIL BELEIDSPARTICIPATIE DOOR EEN KINDERRECHTENBRIL Een instrument voor reflectie Sara Lembrechts & Eveline Meylemans Kenniscentrum Kinderrechten vzw (KeKi) Wat kan je verwachten? Overzicht 1 IJsbreker Wat

Nadere informatie

VERENIGING WAAR ARMEN HET WOORD NEMEN

VERENIGING WAAR ARMEN HET WOORD NEMEN Koning Albert II-laan 35, bus 31 1030 Brussel T 02 553 34 34 F 02 533 34 35 contact@zorginspectie.be VERENIGING WAAR ARMEN HET WOORD NEMEN Naam: Adres: Tel: Fax: Email: Opdrachtnummer: Datum opdracht:

Nadere informatie

Sterk in verbondenheid

Sterk in verbondenheid Similes verenigt de families met een psychisch ziek gezinslid Similes verenigt gezinnen met een psychisch ziek familielid Sterk in verbondenheid presentatie Jef Geldof 17 januari 2012 ouders, broers en

Nadere informatie

Omschrijving Roppov-ouderwerking. Inleiding

Omschrijving Roppov-ouderwerking. Inleiding Vzw Roppov Martelaarslaan 212 9000 Gent tel 09/224.09.15 fax 09/233.35.89 e-mail info@roppov.be web www.roppov.be Tweedaagse Agentschap Inspectie Welzijn, Volksgezondheid en Gezin 22 april 2008 Omschrijving

Nadere informatie

Betreft: Krachtlijnen voor een nieuwe organisatie voor de opvang- en vrije tijd van schoolkinderen

Betreft: Krachtlijnen voor een nieuwe organisatie voor de opvang- en vrije tijd van schoolkinderen Conceptnota Betreft: Krachtlijnen voor een nieuwe organisatie voor de opvang- en vrije tijd van schoolkinderen 1. Situering Deze conceptnota heeft tot doel om, binnen de contouren van het Vlaams Regeerakkoord

Nadere informatie

Ouders over tevredenheidmetingen.

Ouders over tevredenheidmetingen. Vzw Roppov Martelaarslaan 212 9000 Gent tel 09/224.09.15 fax 09/233.35.89 e-mail info@roppov.be web www.roppov.be Mei 2009 december 2010 Ouders over tevredenheidmetingen. Dit is een bundeling van bemerkingen

Nadere informatie

Kandidaturen hersamenstelling Provinciale Adviesraad voor Ouderen (PAO)

Kandidaturen hersamenstelling Provinciale Adviesraad voor Ouderen (PAO) Welzijnsoverleg Regio Gent v z w ( W R G ) WRG vzw Martelaarslaan 204B 9000 GENT 09 225 91 33 info@wrg.be www.wrg.be Bank: BE66 8804 1724 5143 Ondernemingsnummer: 418.092.962 directie Welzijn, Gezondheid,

Nadere informatie

PRESENTATIE DE KRACHTLIJNEN VAN STERK SOCIAAL WERK VOOR DE TOEKOMST

PRESENTATIE DE KRACHTLIJNEN VAN STERK SOCIAAL WERK VOOR DE TOEKOMST PRESENTATIE DE KRACHTLIJNEN VAN STERK SOCIAAL WERK VOOR DE TOEKOMST De globale definitie van sociaal werk Sociaal werk is een praktijk-gebaseerd beroep en een academische discipline die sociale verandering

Nadere informatie

Missie & visie Opvoedingswinkel Gent

Missie & visie Opvoedingswinkel Gent Missie & visie Opvoedingswinkel Gent 1 Inhoudstafel... 1 Missie & visie Opvoedingswinkel Gent... 1 Inhoudstafel... 1 Intro... 3 1. Missie... 4 2. Doelgroep... 4 3. Werking... 4 4. Beleidskader... 5 5.

Nadere informatie

Samenwerkingsprotocol provinciale hulpverlening partnergeweld met de Mee-ander 1

Samenwerkingsprotocol provinciale hulpverlening partnergeweld met de Mee-ander 1 Samenwerkingsprotocol inzake partnergeweld tussen Provinciebestuur en Thuisbegeleidingsdienst De Mee-ander Tussen enerzijds: Thuisbegeleidingsdienst De Mee-ander, Gasthuisstraat 19, 9500 Geraardsbergen

Nadere informatie

Decreet opvoedingsondersteuning in relatie tot de IJH. Benedikte Van den Bruel Veerle Roels

Decreet opvoedingsondersteuning in relatie tot de IJH. Benedikte Van den Bruel Veerle Roels Decreet opvoedingsondersteuning in relatie tot de IJH Benedikte Van den Bruel Veerle Roels Kind en Gezin èn Agentschap Jongerenwelzijn? Kind en Gezin en Agenschap Jongerenwelzijn verantwoordelijk voor

Nadere informatie

Advies. Voorontwerp van decreet houdende wijziging van decretale bepalingen inzake wonen als gevolg van het bestuurlijk beleid

Advies. Voorontwerp van decreet houdende wijziging van decretale bepalingen inzake wonen als gevolg van het bestuurlijk beleid Brussel, 9 november 2005 091105_ Advies Voorontwerp van decreet houdende wijziging van decretale bepalingen inzake wonen als gevolg van het bestuurlijk beleid Inhoud Inhoud... 2 1. Inleiding... 3 2. Advies...

Nadere informatie

Hoe kunnen de Huizen van het Kind en het samenwerkingsverband Geïntegreerd Breed Onthaal elkaar versterken?

Hoe kunnen de Huizen van het Kind en het samenwerkingsverband Geïntegreerd Breed Onthaal elkaar versterken? Hoe kunnen de Huizen van het Kind en het samenwerkingsverband Geïntegreerd Breed Onthaal elkaar versterken? Dirk Van Noten en Inne Devos Departement Welzijn, Volksgezondheid en gezin Afdeling Welzijn en

Nadere informatie

12/10/2016. Nieuwe NAH LIGA vzw Vlaams Hersenletselplan Beni Kerkhofs Voorzitter NAH LIGA vzw Directeur zorg Pulderbos vzw

12/10/2016. Nieuwe NAH LIGA vzw Vlaams Hersenletselplan Beni Kerkhofs Voorzitter NAH LIGA vzw Directeur zorg Pulderbos vzw Nieuwe NAH LIGA vzw Beni Kerkhofs Voorzitter NAH LIGA vzw Directeur zorg Pulderbos vzw Nieuwe NAH LIGA vzw Beni Kerkhofs Voorzitter NAH LIGA vzw Directeur zorg Pulderbos vzw 1 Historiek SEN RSWV SIG Rond

Nadere informatie

Workshop patiëntenparticipatie. 31 mei 2018

Workshop patiëntenparticipatie. 31 mei 2018 Workshop patiëntenparticipatie 31 mei 2018 Inleiding Introductie workshop door FOD Voorstelling Vlaams Patiëntenplatform (VPP) Voorstelling Ligue des usagers des services de la santé (LUSS) Patiëntenparticipatie

Nadere informatie

Cliëntparticipatie. consument. als. De cliënt. in de hulpverlening. en medeproducent

Cliëntparticipatie. consument. als. De cliënt. in de hulpverlening. en medeproducent Cliëntparticipatie als consument De cliënt in de hulpverlening. en medeproducent 14 januari 2011 Wie zijn we? Een Centrum Algemeen Welzijnswerk = een sterke eerste lijn in de welzijnszorg Bijzondere kenmerken:

Nadere informatie

Welkomstwoord door Guido Vrolix, directeur Welzijnsregio Noord- Limburg

Welkomstwoord door Guido Vrolix, directeur Welzijnsregio Noord- Limburg Welkomstwoord door Guido Vrolix, directeur Welzijnsregio Noord- Limburg Participatie en sociale activering, iedere zijn/haar kans, Mevrouw Zuhal Demir, Staatssecretaris Gelijke Kansen en Personen met een

Nadere informatie

TIJD VOOR FAMILIEPARTICIPATIE IN GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG

TIJD VOOR FAMILIEPARTICIPATIE IN GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG TIJD VOOR FAMILIEPARTICIPATIE IN GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG Fed. Project Participatie patiënten- & familievertegenwoordiging Similes Francophone asbl - Similes Vlaanderen vzw UilenSpiegel vzw - Psytoyens

Nadere informatie

Vacature CAW Centraal-West-Vlaanderen BELEIDSMEDEWERKER & KWALITEITSCOÖRDINATOR

Vacature CAW Centraal-West-Vlaanderen BELEIDSMEDEWERKER & KWALITEITSCOÖRDINATOR Vacature CAW Centraal-West-Vlaanderen BELEIDSMEDEWERKER & KWALITEITSCOÖRDINATOR CAW (Centrum Algemeen Welzijnswerk) is er voor iedere burger met om het even welke welzijnsvraag. De kerntaken van een CAW

Nadere informatie

Voorstelling Initiatief vrijwillige bewindvoering

Voorstelling Initiatief vrijwillige bewindvoering Voorstelling Initiatief vrijwillige bewindvoering Martine De Moor Coördinator initiatief vrijwillige bewindvoering Brussel/21 maart 2019 Initiatief vrijwillige bewindvoering is genomen in 1997 maakt deel

Nadere informatie

REGIOPLAN JEUGDHULP

REGIOPLAN JEUGDHULP 1. TOEGANG IROJ IROJ 1.1. Feb-dec 2017 1. Positioneren en profileren aanbod begeleiding: voorzieningen vullen sjabloon begeleidingsaanbod in; intersectorale bijeenkomst ter afstemming op 16/05/2017; afsluitende

Nadere informatie

Basisvorming outreach Dag 1

Basisvorming outreach Dag 1 Basisvorming outreach Dag 1 Inhoud 1. Kennismaking 2. Quickscan 3. Definitie 4. Visie 5. Doel 6. Doelgroep 7. Participatieve basishouding 8. De cirkel REACH OUT! Voorgeschiedenis Straathoekwerk kreeg vragen

Nadere informatie

40 JAAR CRISISTEAM DE SCHELP. Crisisteam De Schelp. Crisishulp binnen/vanuit CAW Oost-Vlaanderen

40 JAAR CRISISTEAM DE SCHELP. Crisisteam De Schelp. Crisishulp binnen/vanuit CAW Oost-Vlaanderen 40 JAAR CRISISTEAM DE SCHELP Crisisteam De Schelp Crisishulp binnen/vanuit CAW Oost-Vlaanderen Crisishulp in CAW Oost-Vlaanderen CAW Oost-Vlaanderen biedt professionele hulp voor elke hulpvrager in een

Nadere informatie

40 JAAR CRISISTEAM DE SCHELP. Crisisteam De Schelp. Crisishulp binnen/vanuit CAW Oost-Vlaanderen

40 JAAR CRISISTEAM DE SCHELP. Crisisteam De Schelp. Crisishulp binnen/vanuit CAW Oost-Vlaanderen 40 JAAR CRISISTEAM DE SCHELP Crisisteam De Schelp Crisishulp binnen/vanuit CAW Oost-Vlaanderen Visie op crisishulp binnen CAW Oost-Vlaanderen Crisishulp in CAW Oost-Vlaanderen CAW Oost-Vlaanderen biedt

Nadere informatie

VLAAMSE OUDERENRAAD Advies 2014/3 naar aanleiding van het Vlaams Ouderenbeleidsplan

VLAAMSE OUDERENRAAD Advies 2014/3 naar aanleiding van het Vlaams Ouderenbeleidsplan VLAAMSE OUDERENRAAD Advies 2014/3 naar aanleiding van het Vlaams Ouderenbeleidsplan 2015-2020 Vlaamse Ouderenraad vzw 5 november 2014 Koloniënstraat 18-24 bus 7 1000 Brussel Advies 2014/3 naar aanleiding

Nadere informatie

Resultaten bevraging van de Logo s. Suggesties voor een betere lokale samenwerking

Resultaten bevraging van de Logo s. Suggesties voor een betere lokale samenwerking Inleiding Resultaten bevraging van de Logo s Ondersteuning Logo s door de provincies Ondersteuning Logo s door de lokale besturen Suggesties voor een betere lokale samenwerking Bevraging in opdracht van

Nadere informatie

VR DOC.1230/1TER

VR DOC.1230/1TER VR 2016 2511 DOC.1230/1TER DE VLAAMSE MINISTER VAN WELZIJN, VOLKSGEZONDHEID EN GEZIN TERNOTA AAN DE LEDEN VAN DE VLAAMSE REGERING Betreft: Ontwerpbesluit van de Vlaamse Regering over de regels betreffende

Nadere informatie

Voorontwerp van decreet betreffende het lokaal sociaal beleid

Voorontwerp van decreet betreffende het lokaal sociaal beleid VR 2017 2402 DOC.0170/2BIS Voorontwerp van decreet betreffende het lokaal sociaal beleid DE VLAAMSE REGERING, Op voorstel van de Vlaamse minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin; Na beraadslaging,

Nadere informatie

KWALITEITSHANDBOEK MFC Sint-Jozef

KWALITEITSHANDBOEK MFC Sint-Jozef Doel Beschrijven van de wijze waarop de voorziening meewerkt aan het voorzienings-overstijgend overleg. Overzicht van de externe overlegorganen De opsomming van de verschillende overlegorganen is opgesplitst

Nadere informatie

VLAAMSE OUDERENRAAD Advies 2011/2 over de aanpassing van het Decreet ouderenbeleidsparticipatie

VLAAMSE OUDERENRAAD Advies 2011/2 over de aanpassing van het Decreet ouderenbeleidsparticipatie VLAAMSE OUDERENRAAD Advies 2011/2 over de aanpassing van het Decreet ouderenbeleidsparticipatie Vlaamse Ouderenraad vzw 26 augustus 2011 Koloniënstraat 18-24 bus 7 1000 Brussel VLAAMSE OUDERENRAAD Advies

Nadere informatie

Werk maken van kinderrechten

Werk maken van kinderrechten Werk maken van kinderrechten De decreten integrale jeugdhulp in de praktijk Sectoraal cijferrapport: Vertrouwenscentra Kindermishandeling Inhoudstafel 1 Kerncijfers... 3 2 Het DRM als referentiekader voor

Nadere informatie

Verlies samen de. 9 TIPS voor een participatieve basishouding kalender 2010

Verlies samen de. 9 TIPS voor een participatieve basishouding kalender 2010 Verlies samen de niet TIPS voor een participatieve basishouding kalender 00 Een participatieve basishouding: de rode draad doorheen de hulpverlening Zowat elke studie naar het perspectief van cliënten

Nadere informatie

I N H O U D INLEIDING 11. HOOFDSTUK 1 Zorgen voor morgen 13

I N H O U D INLEIDING 11. HOOFDSTUK 1 Zorgen voor morgen 13 5 I N H O U D INLEIDING 11 HOOFDSTUK 1 Zorgen voor morgen 13 1. Welzijnszorg 13 1.1. Wat is welzijnszorg? 13 1.2. Welzijnszorg van gunst naar recht 14 1.3. De positie van de welzijnssector in Vlaanderen,

Nadere informatie

Meer dan 1 miljoen extra voor vrijwilligers zorgsector

Meer dan 1 miljoen extra voor vrijwilligers zorgsector Kabinet Jo Vandeurzen Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin 4 maart 2011 Meer dan 1 miljoen extra voor vrijwilligers zorgsector Jo Vandeurzen: Vrijwilligers zullen almaar onmisbaarder blijken

Nadere informatie

Verslag aan de Provincieraad

Verslag aan de Provincieraad 6 e Directie Dienst 62 Gezondheid Verslag aan de Provincieraad registratienr. 0411827 betreft ZORG - Nieuw mandaat PRATO en voorstel van statutenwijziging (62/03i/fm/04002) verslaggever de heer Jean-Pierre

Nadere informatie

Zo kijkt VVJ naar participatie 1

Zo kijkt VVJ naar participatie 1 Zo kijkt VVJ naar participatie Groeien naar meer participatief besturen Groeien naar, want kun je niet snel snel, en niet in je eentje Participatief besturen : is voor VVJ een voorwaarde voor goed beleid

Nadere informatie

Jeugdhulp: groot bereik, divers en versterkt eigen krachten

Jeugdhulp: groot bereik, divers en versterkt eigen krachten 06/06/2016 Jeugdhulp: groot bereik, divers en versterkt eigen krachten Vandaag is het eerste intersectorale jaarverslag 2015 van de jeugdhulp voorgesteld, in aanwezigheid van Jo Vandeurzen, Vlaams minister

Nadere informatie

Platform Zelfzorg Oost-Vlaanderen

Platform Zelfzorg Oost-Vlaanderen Platform Zelfzorg Oost-Vlaanderen Martelaarslaan 204b 9000 Gent tel. 09 225 91 33 - fax 09 233 35 89 info@plazzo.be www.plazzo.be Zelfzorgbijeenkomst Getuigenissen en infosessies organiseren voor scholen,

Nadere informatie

Trefdag 6 mei 2019 Ouderen en lokaal beleid - inzetten op participatie Leeftijdsvriendelijke stad als project voor een ouderenraad in transitie

Trefdag 6 mei 2019 Ouderen en lokaal beleid - inzetten op participatie Leeftijdsvriendelijke stad als project voor een ouderenraad in transitie Trefdag 6 mei 2019 Ouderen en lokaal beleid - inzetten op participatie Leeftijdsvriendelijke stad als project voor een ouderenraad in transitie Agenda Stad in transitie Studie leeftijdsvriendelijke stad

Nadere informatie

OBRA BAKEN vzw Voorheen Centrum OBRA vzw. 4HOBO: Forensische outreach voor jongeren met (vermoeden van) een verstandelijke beperking en risicogedrag

OBRA BAKEN vzw Voorheen Centrum OBRA vzw. 4HOBO: Forensische outreach voor jongeren met (vermoeden van) een verstandelijke beperking en risicogedrag OBRA BAKEN vzw Voorheen Centrum OBRA vzw 4HOBO: Forensische outreach voor jongeren met (vermoeden van) een verstandelijke beperking en risicogedrag Inhoudelijke verantwoording van het 4Hobo project December

Nadere informatie

Resultaten De te bereiken resultaten m.b.t. de periode 1 januari 2014 tot en met 31 december 2014 kunnen als volgt worden omschreven:

Resultaten De te bereiken resultaten m.b.t. de periode 1 januari 2014 tot en met 31 december 2014 kunnen als volgt worden omschreven: BIJLAGE Bijlage nr. 1 Fiches Titel initiatief: Brusselwerking Initiatiefnemer: vzw Forum van Etnisch-Culturele Minderheden (0478.953.435), Vooruitgangsstraat 323/4, 1030 Brussel (Schaarbeek) Omschrijving

Nadere informatie

Organisatie van opvang en vrijetijdsbesteding van schoolkinderen [1]

Organisatie van opvang en vrijetijdsbesteding van schoolkinderen [1] Organisatie van opvang en vrijetijdsbesteding van schoolkinderen [1] Ten gevolge van de goedkeuring van de bisconceptnota betreffende de organisatie van opvang en vrijetijdsbesteding van schoolkinderen,

Nadere informatie

De gemeenteraad. Ontwerpbesluit

De gemeenteraad. Ontwerpbesluit De gemeenteraad Ontwerpbesluit OPSCHRIFT Vergadering van 20 maart 2017 Besluit nummer: 2017_GR_00152 Onderwerp: Samenwerkingsovereenkomst tussen de cultuur-toeristische partners van de Oost-Vlaamse Leiestreek

Nadere informatie

Intervisie Thema: evalueren van werking

Intervisie Thema: evalueren van werking Intervisie Thema: evalueren van werking Universiteit Gent Steunpunt Diversiteit & Leren Intervisie, 19 april 2013 Evaluatie van Brede School Evaluatie? Verschillende niveaus? Wie evalueert? Waarom evalueert

Nadere informatie

De stem van de patiënt in de ambulante chirurgie

De stem van de patiënt in de ambulante chirurgie De stem van de patiënt in de ambulante chirurgie Ilse Weeghmans Vlaams Patiëntenplatform vzw B.A.A.S. Congres 27 februari 2015 Neder-over-Heembeek Inhoud 1. Het Vlaams Patiëntenplatform vzw 2. Wat is een

Nadere informatie

Inclusieve opvang en Centra inclusieve kinderopvang

Inclusieve opvang en Centra inclusieve kinderopvang Inclusieve opvang en Centra inclusieve kinderopvang Inspiratiedag Kinderopvang VVSG 2 april 2015 Sylvia Walravens Stafmedewerker afdeling Kinderopvang Historische context Inclusieve opvang binnen Kind

Nadere informatie